Szkolny Program Profilaktyki

Transkrypt

1 Szkolny Program Profilaktyki ZESPÓŁU KSZTAŁCENIA PODSTAWOWEGO I GIMNAZJALNEGO NR 33 W GDAŃSKU Opracowany przez: mgr Iwonę Klein przy współpracy: dyrektora szkoły- mgr Ewy Lisiewicz pedagoga - mgr Jarosława Kucińskiego psychologa - mgr Agatę Szwedowską 1

2 Program Profilaktyki został zatwierdzony uchwałą Rady Pedagogicznej dn Podstawy prawne Szkolnego Programu Profilaktyki: 1. Ustawa o Systemie Oświaty (Dz.U. 1991nr 95 poz, 425) 2. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia (Dz.U. nr 111 poz, 535) 3. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia (Dz.U.nr 35 poz, ost. zmiana (Dz.U.nr84poz,763) 4. Rozporządzenie MENiS z dnia r zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkól (Dz.U.nr10 poz,96) 5. Rozporządzenie MENiS w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznej i pedagogicznej z dnia r (Dz.U.nr11 poz,114) 6. Rozporządzenie MENiS w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniami z dnia r( Dz.U.2003nr 26 poz,226) 7. Rozporządzenie Rady Min z dnia w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w dziedzinie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz.U.nr112poz,537) 8. Rozporządzenie MENiS w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkól z dnia r (Dz.U.2009 nr 4 poz,17) Dokumentacja wewnatrzszkolna stanowiąca podstawę opracowania Szkolnego Programu Profilaktyki: Statuty szkół wchodzących w skład Zespołu Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego Nr 33 Program Wychowawczy Szkoły Szkolny zestaw programów nauczania Podstawa programowa dla gimnazjów 2

3 Program pracy świetlicy profilaktycznej Wprowadzenie. Reforma edukacji oraz współczesne problemy cywilizacyjne, głównie zagrożenia rodziny, nakładają na szkołę obowiązek wypracowania takich metod i stylu pracy, który zapewni nie tylko wyrównanie szans edukacyjnych, rozbudzi ambicje i potrzeby uczniów do dalszego kształcenia się, ale i wesprze wszechstronny rozwój młodego człowieka. Bardzo ważnym jest zadbanie o właściwe proporcje pomiędzy funkcją edukacyjną, wychowawczą i opiekuńczą. Nie wolno nam zapominać, że szkoła ma wspomagać wychowawczą rolę rodziny. Zwłaszcza we współczesnym świecie, gdy tak wiele mówi się o kryzysie rodziny i wartości. Aby sprostać tym zadaniom każda placówka musi stworzyć program wychowawczy i spójny z nim profilaktyczny, wynikający z rzetelne przeprowadzonej diagnozy potrzeb i problemów środowiska szkolnego. A także systematycznie go ewaluować, by był wciąż adekwatny do zmieniającej się szkolnej rzeczywistości. Profilaktyka według Małego Słownika Języka Polskiego z 1997r. to działanie i środki stosowane w celu zapobiegania chorobom. Ogólnie: stosowanie różnych środków zapobiegawczych w celu niedopuszczenia do wypadków, uszkodzeń, katastrof itp. Profesor dr hab. Zbigniew B. Gaś definiuje profilaktykę, jako kompleksową interwencję kompensującą niedostatki wychowania. Wyróżnia trzy równoległe nurty działań: 1. Wspomaganie dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu; 2. Ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia; 3. Inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. 1 Profilaktyka ma zapobiec pojawieniu się i/lub rozwojowi zjawiska niekorzystnego, szkodliwego, niebezpiecznego. Ze względu na stopień ryzyka prowadzona jest ona na trzech poziomach: I. Profilaktyka pierwszorzędna - adresowana jest do grupy niskiego ryzyka, czyli np. do całej społeczności szkolnej. Działania podejmowane w jej ramach kierowane są do ludzi zdrowych i wspomagają prawidłowe procesy 1 Prof. dr hab. Zbigniew B. Gaś, Wartości i normy w wychowaniu i profilaktyce, 3

4 rozwoju fizycznego i psychicznego. Mają na celu promocję zdrowego stylu życia, opóźnienie wieku inicjacji, a przez to zapobieganie lub zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych. Na tym poziomie oddziaływań ważne jest rozwijanie różnorodnych umiejętności, które pozwalają każdemu rodzić sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi z przeżywanymi w związku z nimi emocjami. Realizatorami działań na tym poziomie są przede wszystkim nauczyciele wspierani przez pedagogów szkolnych lub psychologów, a terenem tych działań jest głównie szkoła. II Profilaktyka drugorzędowa - adresowana jest do grupy zwiększonego ryzyka, do osób przejawiających pierwsze objawy dysfunkcji (zaburzeń) np. uczniowie eksperymentujący ze środkami odurzającymi. Celem działań profilaktycznych na tym poziomie jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji, tworzenie warunków, które umożliwiają wycofanie się z zachowań ryzykownych. Realizatorami tych działań są socjoterapeuci, psycholodzy szkolni, wykwalifikowani trenerzy na terenie szkół lub w poradniach psychologiczno pedagogicznych. III Profilaktyka trzeciorzędowa - adresowana jest do grupy wysokiego ryzyka, czyli osób, u których rozwinięte są symptomy choroby (zaburzenia) np. uzależnionych od narkotyków. Działania prowadzone na tym etapie mają na celu zablokowanie pogłębiania się procesu chorobowego i degradacji społecznej oraz umożliwienie powrotu do normalnego życia w społeczeństwie. Z jednej strony przeciwdziałają nawrotom zaburzeń, z drugiej umożliwiają osobom uzależnionym prowadzenie życia akceptowanego społecznie. Na tym poziomie profilaktyka prowadzona jest przez lekarzy specjalistów, psychologów, psychoterapeutów, rehabilitantów, pracowników socjalnych i specjalistów z zakresu resocjalizacji. Działania profilaktyczne prowadzone są równocześnie lub po zakończeniu specjalistycznej terapii. Szkolne programy profilaktyki dotyczą głównie profilaktyki pierwszorzędowej, bądź drugorzędowej, jeśli problemy są bardziej nasilone. Niniejszy program powstał na drodze następujących działań: 22 X 2009r. został powołany Zespół ds. ewaluacji Szkolnego Programu Profilaktyki. Przewodniczącym zespołu została pani mgr Iwona Klein. Powołany zespół podjął decyzję o konieczności dokonania diagnozy aktualnego stanu i potrzeb w zakresie profilaktyki. W tym celu została 4

5 opracowana ankieta skierowana do rodziców/opiekunów naszych uczniów, nauczycieli oraz młodzieży. Diagnozy dokonano także na podstawie analizy dokumentacji pedagogicznej pedagoga i psychologa szkolnego, zespołów wychowawczych i problemowych, oraz wychowawców klas. Rozmów indywidualnych i grupowych z rodzicami, uczniami i nauczycielami. Przeprowadzona diagnoza pozwoliła wskazać najważniejsze problemy, z którymi boryka się nasze środowisko szkolne oraz ukazać obszary zagrożeń, które powinny podlegać działaniom profilaktycznym. Zagadnienia, które w szczególności powinny być objęte programem profilaktyki: Realizacja obowiązku szkolnego i słabe wyniki edukacyjne; Zagrożenia płynące z nieograniczonego dostępu do Internetu oraz nieumiejętności bezpiecznego korzystania z portali społecznościowych; zagrożenie demoralizacją; Agresja fizyczna i słowna; Kształtowanie umiejętności rozwiązywania konfliktów; kształcenie umiejetności radzenia sobie w trudnych sytuacjach; profilaktyka zagrożeń - nikotynizm, alkoholizm, narkomania; przedwczesna inicjacja seksualna; wychowanie w tolerancji, empatii i wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka; rozwój zainteresowań i zdolności; presja rówieśnicza; wdrażanie do samodzielności i właściwego dokonywania wyborów; rozpoznawanie własnych stanów emocjonalnych. Zgodnie z zaleceniami Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 23 kwietnia 2008r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacyjnych dla uczenia się przez cale życie i nową podstawą programową należy położyć większy nacisk na kształcenie kompetencji kluczowych - najważniejszych dla życia i pracy w społeczeństwie. Samodzielne myślenie, zdolności i zainteresowania winny być rozwijane w kierunku inicjatywności, kreatywności, przedsiębiorczości, świadomości i ekspresji kulturalnej. Diagnoza wykazała, że najbardziej docenianymi i oczekiwanymi 5

6 działaniami podejmowanymi w ramach profilaktyki są: warsztaty profilaktyczne prowadzone przez pedagoga /psychologa /terapeutę dla rodziców i uczniów; spotkania informacyjne ze Straża Miejską, Policją, Monar; widowiska i spektakle profilaktyczne; poradnictwo indywidualne. Szkolny Program Profilatyki stanowi integralną część Programu Wychowawczego ZKP i G. Nr 33. Zawiera odwołanie do Misji i Wizji Szkoły. Jest skorelowany ze szkolnym zestawem programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego. Jest tworzony na poziomie szkoły przez nauczycieli i zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną i Radę Rodziców. Jest dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska. Jest realizowany przez dyrekcję szkoły, wszystkich nauczycieli na zajęciach edukacyjnych, godzinach wychowawczych, zajęciach pozalekcyjnych i dodatkowych, pedagoga i psychologa szkolnego, personel szkoły oraz instytucje wspomagające. Na podstawie systematycznie przeprowadzanej diagnozy i ewaluacji programu Rada Pedagogiczna podejmuje na początku roku szkolnego decyzję dotyczącą szczegółowego harmonogramu działań na cykl edukacyjny trzech lat i obiera wiodący cel swoich działań. Harmonogram zawiera zadania, formy ich realizacji, osoby odpowiedzialne. Zmiany w harmonogramie działań mogą być przeprowadzane poprzez Radę Pedagogiczną na podstawie przeprowadzonej diagnozy. CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI CEL GŁÓWNY: Ograniczanie i eliminowanie czynników ryzyka zagrażających zdrowiu i prawidłowemu rozwojowi, oraz inicjowanie i wzmacnianie czynników wspierających. CELE SZCZEGÓŁOWE: 1.Kształcenie poczucia odpowiedzialności za własną przyszłość - edukację i przygotowanie do zawodu. 2.Kształcenie umiejętności bezpiecznego korzystania z dóbr Internetu; 6

7 3.Kształcenie umiejętności interpersonalnych - rozwiązywania konfliktów, dyskusji, rozmowy, opanowania emocji, asertywności. 4.Kształtowanie osobowości empatycznej, wrażliwej na dobro drugiego człowieka. 5.Budzenie szacunku do życia. 6.Ograniczenie skali występowania zjawisk patologicznych - profilaktyka uzależnień. 7.Ochrona uczniów przed wczesną inicjacją seksualną. 8.Rozwój zainteresowań i zdolności, umiejętności spędzania wolnego czasu. 9.Kształtowanie samodzielności, inicjatywności i przedsiębiorczości - cech chroniących przed zagrożeniami społecznymi. FORMY REALIZACJI SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Zajęcia w ramach godzin wychowawczych. 2. Zajęcia edukacyjne z poszczególnych przedmiotów. 3. Zajęcia doradztwa zawodowego. 4. Warsztaty w zespołach klasowych. 5. Spotkania młodzieży z terapeutami uzależnień. 6. Zajęcia w ramach świetlicy profilaktycznej. 7. Poradnictwo indywidualne. 8. Widowiska i spektakle profilaktyczne. 9. Współpraca z terapeutami Punktu Konsultacyjnego i Poradni Uzależnień "Monar" oraz Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej Nr 2 i Nr 4 Gdańskiego Centrum Profilaktyki Uzależnień, Centrum Interwencji Kryzysowej, Ośrodka Terapii Dzieci i Młodzieży z Rodzin Alkoholowych, Ośrodka Promocji Zdrowia i Terapii Uzależnień. 10. Spotkania informacyjno - szkoleniowe w ramach pedagogizacji rodziców. 11. Terapia indywidualna. 12. Rozmowy wychowawce, wspierajace i terapeutyczne. 13. Zajęcia przedmiotu Wychowanie do Życia w Rodzinie. 14. Koła zainteresowań i zajęcia pozalekcyjne. 15. Spotkania zespołów wychowawczych. 16. Komisja Obowiązku Szkolnego 17. Spotkania z funkcjonariuszami Policji ds.nieletnich, Straży Miejskiej - warsztaty: "Bez strachu, agresji - bezpiecznie" 18. Współpraca z klubami osiedlowymi, instytucjami kultury, parafią, Sąd 7

8 Rodzinny. METODY REALIZACJI SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI. 1. Spotkania informacyjne i szkoleniowe. 2. Pogadanki. 3. Zajęcia warsztatowe. 4. Szkolenia Rady Pedagogicznej. 5. Pedagogizacja rodziców. 6. Zajęcia dramowe i teatralne. 7. Treningi umiejętności. 8. Terapia pedagogiczna. 9. Terapia logopedyczna. 10. Rewalidacja indywidualna. 11. Nauczanie indywidualne. 12. Zajęcia dydaktyczno - wychowawcze. 13. Terapia indywidualna i grupowa. 14. Udział w koncertach, przedstawieniach, wystawach w lokalnych instytucjach kulturalnych. 15. Monitorowanie zachowania uczniów w szkole (monitoring wizyjny) ZASOBY SZKOŁY DO PROWADZENIA PROFILAKTYKI budynek szkolny z klasami lekcyjnymi, sale multimedialne, sale wyposażone w komputery; biblioteka szkolna, sala do zajęć rewalidacji indywidualnej, logopedii, świetlica profilaktyczna, gabinet psychologa i pedagoga; sala gimnastyczna, sala do zajęć korekcyjnych, stołówka; wykwalifikowana kadra pedagogiczna, psycholog, pedagog, logopeda, nauczyciele wspomagający. ZASOBY ŚRODOWISKA tereny rekreacyjne, parkowe, plaża, las; basen; kino, teatry, muzea, hale sportowe, osiedlowe domy kultury, biblioteki miejskie; poradnie psychologiczno - pedagogiczne, instytucje wspierające - Straż Miejska, Monar, służba zdrowia, pomoc społeczna; 8

9 parafia EWALUACJA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Przewidziana jest ewaluacja programu po trzech latach jego realizacji. Powinna być ona przeprowadzona na podstawie analizy ankiet ewaluacyjnych. Badaniami należy objąć uczniów szkoły, ich rodziców/opiekunów oraz pracowników szkoły. Ponadto należy dokonać analizy szkolnej dokumentacji, by rzetelnie zdiagnozować sytuację rzeczywistą w placówce. Wyniki ewaluacji wskażą poziom skuteczności dotychczasowego programu i pomogą wytyczyć kierunki działań na przyszłość. Za ten etap ewaluacji jest odpowiedzialny pedagog i psycholog szkolny oraz nauczyciel przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. W trakcie realizacji programu należy także dokonywać jego systematycznej oceny, diagnozować skuteczność podejmowanych działań poprzez obserwacje uczniów, statystykę popełnianych przez nich wykroczeń, zachowań agresywnych, ryzykownch, koniecznych interwencji instytucji wspierajacych oraz pedagoga i psychologa szkolnego. Analizę bieżącą dokumentacji głównie pedagoga i psychologa szkolnego. Poziom zaangażowania uczniów w zajęcia dodatkowe i pozaszkolne. Realizację obowiązku szkolnego i wyniki edukacyjne. Ten etap ewaluacji jest realizowany przez wszystkich pracowników szkoły: dyrektora i wice dyrektora szkoły, wychowawców klas, nauczycieli, pedagoga i psychologa oraz personelu pracującego w placówce. Ewaluacja powinna być ukierunkowana na wskazanie mocnych i słabych stron programu profilaktyki umożliwiając dokonanie korekty i zmian, intensyfikacji działań na obszary tego wymagające. NARZĘDZIA EWALUACJI: Ankiety, sondaże, wywiady, obserwacje, rozmowy, analiza dokumentacji szkoły. WSKAŹNIKI EWALUACJI: 9

10 Zmniejszenie liczby przypadków wagarów oraz nieuzasadnionego opuszczania zajęć lekcyjnych - realizacja obowiązku szkolnego. Sukcesy uczniów, uzyskiwanie promocji. Zmniejszenie liczby przypadków zamieszczania w Internecie zdjęć, informacji naruszających prawa człowieka; Wzrost świadomości uczniów odnośnie ryzyka demoralizacji, jakie niesie szeroki dostęp do internetu. Zauważalna ostrożność i powściągliwość w zamieszczaniu informacji osobistych na portalach społecznościowych. Zwiększenie ilości uczniów z ocenami poprawnymi i wyższymi z zachowania. Zmniejszenie liczby zachowań agresywnych, zauważalne postawy asertywne. Zwiększony udział uczniów w działaniach charytatywnych, pomocy koleżeńskiej. Postawy szacunku wobec życia na każdym etapie rozwoju. Ograniczenie przypadków sięgania po papierosy, alkohol, narkotyki. Postawy akceptacji wstrzemięźliwości seksualnej. Umiejętność właściwego korzystania z telewizji i komputera, organizacji czasu wolnego. Zwiekszone zaangażowanie w zajęcia pozalekcyjne i dodatkowe, otwartość na propozycje wyjść popołudniowych. Zwiększone zainteresowanie udziałem w konkursach i zawodach szkolnych oraz poza szkolnych. Zwiększone zaangażowanie uczniów w działalność Samorządu Uczniowskiego, pojawianie się inicjatyw i pomysłów. Zwiększone zaangażowanie uczniów w życie szkoły. Systematyczne pogłębianie wiedzy i umiejętności wychowawczo - profilaktycznych nauczycieli. Zmniejszenie ilości interwencji pedagoga, psychologa i instytucji wspierających. 10