This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Transkrypt

1 ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE Zaangażowanie Autorów A Przygotowanie projektu badawczego B Zbieranie danych C Analiza statystyczna D Interpretacja danych E Przygotowanie manuskryptu F Opracowanie piśmiennictwa G Pozyskanie funduszy Author s Contribution A Study Design B Data Collection C Statistical Analysis D Data Interpretation E Manuscript Preparation F Literature Search G Funds Collection Joanna Gotlib 1(A,B,D,E,F), Dariusz Białoszewski 2(A,B,D,E,F), Anna Cabak 3(B), Katarzyna Barczyk 4(B), Aleksandra Bauer 5(B), Joanna Grzegorczyk 6(B), Wojciech Kułak 7(B), Piotr Majcher 8(B), Olga Nowotny-Czupryna 9(B), Maciej Płaszewski 10(B), Katarzyna Prokopowicz 11(B), Janusz Sierdziński 12(C), Andrzej Wall 5(B,D) 1 Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia, Wydział Nauki o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny, Warszawa 2 Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii, II Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny, Warszawa 3 Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa 4 Akademia Wychowania Fizycznego, Wrocław 5 Wyższa Szkoła Fizjoterapii, Wrocław 6 Uniwersytet Rzeszowski 7 Uniwersytet Medyczny, Białystok 8 Zakład Rehabilitacji i Fizjoterapii, Uniwersytet Medyczny, Lublin, Puławska Szkoła Wyższa 9 Śląski Uniwersytet Medyczny 10 Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała 11 Olsztyńska Szkoła Wyższa 12 Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny, Uniwersytet Medyczny, Warszawa 1 Division of Teaching and Outcomes of Education, Faculty of Health Science, Warsaw Medical University 2 Division of Rehabilitation, Department of Physiotherapy, 2nd Medical Faculty, Warsaw Medical University 3 University of Physical Education, Warsaw 4 University School of Physical Education, Wrocław 5 College of Physiotherapy, Wrocław 6 University of Rzeszów 7 Białystok Medical University 8 Division of Rehabilitation and Physiotherapy of Lublin Medical University, Puławy College 9 Silesian Medical University 10 College of Administration, Bielsko-Biała 11 Olsztyn College 12 Division of Computer Technology in Medicine and Telemedicine, Warsaw Medical University Analiza zmian postaw studentów fizjoterapii podczas studiów I stopnia w uczelniach o różnych profilach kształcenia wobec podejmowania zatrudnienia w wybranym zawodzie Analysis of changes in attitudes towards starting the chosen career among physiotherapy students during their Bachelor program studies at universitylevel schools of different educational orientations Słowa kluczowe: studenci, postawy zawodowe, podejmowanie zatrudnienia, Unia Europejska Key words: students, vocational attitudes, starting a career, European Union StreSzczenie Wstęp. Kształcenie fizjoterapeutów w Polsce odbywa się w trzech typach uczelni: medycznych, sportowych oraz innych profilach. Profile kształcenia różnią się m.in.: tradycjami nauczania, jakością kadry nauczającej i różnymi sposobami spojrzenia na nauczaną dziedzinę. Celem badań była analiza postrzegania przyszłości w zawodzie fizjoterapeuty w badanej grupie pomiędzy studentami I i III roku studiów w zależności od profilu uczelni. Materiał i metody. Badaniami objęto 1145 studentów 11 uczelni. Badania zostały przeprowadzone w tej samej grupie studentów dwukrotnie: podczas I i III roku studiów. Narzędziem badawczym był dobrowolny, anonimowy, autorski kwestionariusz, zawierający łącznie 88 pytań. Do analizy (Statsoft STATISTICA 8) wykorzystano nieparametryczne testy statystyczne Chi-kwadrat (χ2), Kruskala-Wallisa, kolejności par Wilcoxona (p<0.05). Wyniki. Większość studentów deklarowała częściej podczas III niż I roku, że chce podjąć studia II stopnia, istotnie mniej osób podczas III niż I roku deklarowało chęć podjęcia pracy w zawodzie. Znajomość możliwości podejmowania pracy w zawodzie istotnie wzrosła, jednakże nadal większość deklarowała, że ich nie zna. Większość twierdziła, że łatwo jest znaleźć pracę w innych krajach Unii Europejskiej. Wnioski. 1. W badanej grupie studentów profil uczelni nie miał istotnego wpływu na postawy studentów wobec przyszłości zawodowej w wybranej profesji. 2. Istotne jest, żeby programy kształcenia studentów studiów I stopnia na kierunku fizjoterapia zostały uzupełnione o obiektywne informacje źródłowe dotyczące warunków, jakie musi spełniać polski fizjoterapeuta, żeby podjąć pracę w wybranym zawodzie w innych krajach Unii Europejskiej. SuMMary Background. The education of physiotherapists in Poland takes place at three types of university-level schools: medical universities, universities of physical education and universities of other orientations. The orientations differ in terms of: educational traditions, teaching quality and various approaches to the subject of study. The objective of this study was to analyze the perception of the future career in physiotherapy by comparing first- and third-year students from universities of different orientations. Material and methods. The study involved 1145 students from 11 university-level schools. The same students were surveyed twice: during the first and third year of their studies. The research tool was a voluntary anonymous questionnaire designed by the authors containing a total of 88 questions. The analysis (Statsoft STATISTICA 8) was based on the following non-parametric statistical tests: the chi-square (χ2) test, Kruskal Wallis test, and Wilcoxon signed-rank test (p<0.05). results. The third-year students were more willing to undertake Master-level studies and significantly less willing to embark on their chosen career than when they were in the first year. While the familiarity with opportunities for starting their career as physiotherapists had increased significantly, most students still declared that they were not familiar with them. Most students claimed that it was easy to find a job in other European Union countries. conclusions. 1. In the study group, the school orientation had no significant influence on the students attitude towards their future chosen career. 2. It is important that the education curricula for the students of Bachelor-level studies in physiotherapy be complemented with objective source information concerning conditions that must be met by Polish physiotherapists to enable them to find a job in other European Union. countries Liczba słów/word count: 7181 Tabele/Tables: 6 Ryciny/Figures: 0 Piśmiennictwo/References: 23 Adres do korespondencji / Address for correspondence mgr Joanna Gotlib Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia, Wydział Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 61, tel./fax: (22) , joanna.gotlib@wum.edu.pl Fizjoterapia Polska MEDSPORTPRESS, 2010; 1(4); Vol. 10, Otrzymano / Received r. Zaakceptowano / Accepted r. 25

2 Gotlib J. i wsp., Zmiana postaw studentów fizjoterapii wobec podejmowania zatrudnienia WSTęP W Pol sce, po dob nie jak w więk szo ści uprze my sło wio - nych kra jów, ob ser wu je się sys te ma tycz ny wzrost udzia łu osób, któ re ukoń czy ły 60 rok ży cia w po pu la cji ogól nej [1]. We dług Pro gno zy De mo gra ficz nej Głów ne go Urzę du Sta - ty stycz ne go na la ta , licz ba osób po 65 ro ku ży - cia w Pol sce wzro śnie z w ro ku 2008 do w 2020 ro ku i w ro ku 2030 [2]. Sta - rze ją ce się pol skie spo łe czeń stwo bę dzie wy ma ga ło co raz więk szej opie ki fi zjo te ra peu tycz nej, jed nak na wet po mi mo te go, licz by ab sol wen tów te go kie run ku już wkrót ce kil ku - krot nie prze kro czą mo żli wo ści ich za trud nie nia. Z da nych Ma zo wiec kie go Cen trum Zdro wia Pu blicz ne - go wy ni ka, że na ab sol wen tów fi zjo te ra pii na te re nie aglo - me ra cji war szaw skiej cze ka ło w 2007 ro ku 88 miejsc pra cy w 39 za kła dach. W ro ku 2008 stu dia na kie run ku fi zjo te ra - pia zo sta ło przy ję tych 2750, dla te go też za trzy la ta na pływ ab sol wen tów w tym wy mia rze z pew no ścią zwięk szy licz bę osób bez ro bot nych [3]. Jed na kże, po mi mo nie po ko ją cych da nych do ty czą cych mo żli wo ści za trud nie nia fi zjo te ra peu tów w na szym kra ju, stu dia na tym kie run ku wciąż cie szą się w Pol sce ogrom - nym za in te re so wa niem, o czym świad czą licz by kan dy da - tów za in te re so wa nych pod ję ciem stu diów na tym kie run ku oraz ro sną ca licz bą szkół kształ cą cych w za wo dzie fi zjo te - ra peu ty [4,5,6,7,8,9]. Zgod nie z da ny mi Kon sul tan ta Kra jo we go w dzie dzi nie Fi zjo te ra pii, kształ ce nie na stu diach I stop nia na kie run ku fi zjo te ra pia roz po czę ło 1 paź dzier ni ka 2009 po nad stu den tów w po nad 150 szko łach wy ższych [10]. Obec nie w Pol sce kształ ce nie fi zjo te ra peu tów od by wa się w trzech ty pach uczel ni: 1) uczel niach me dycz nych, 2) wy ższych uczel niach wy cho wa nia fi zycz ne go oraz 3) uczel - niach o pro fi lach nie zwią za nych z kształ ce niem me dycz nym ani wy cho wa niem fi zycz nym [4,5,6]. Pro fi le kształ ce nia w wy żej wy mie nio nych uczel niach ró żnią się znacz nie m. in.: tra dy cja mi na ucza nia, ja ko ścią ka - dry na ucza ją cej i ró żny mi spo so ba mi spoj rze nia na na ucza - ną dzie dzi nę. Wy mie nio ne wy żej ty py uczel ni ró żnią się rów - nież czę sto do stęp no ścią do kon tak tów z wy so ko kwa li fi ko - wa ną ka drą na uko wą, do stę pem do no wo cze snych na rzę dzi ba daw czych, know -how etc., co mo że wpły wać na spo so by kształ ce nia i wy wo dzą ce się stąd po sta wy za wo do we przy - szłych fi zjo te ra peu tów. Po nad to, nie wszyst kie uczel nie ofe - ru ją ce kształ ce nie przy szłych fi zjo te ra peu tów na stu diach I stop nia umo żli wia ją pod ję cie peł ne go cy klu kształ ce nia, czy li kon ty nu ację kształ ce nia na stu diach II stop nia oraz pod ję cie stu diów dok to ranc kich, koń czą cych cykl kształ ce - nia aka de mic kie go [4,5,6]. Ce lem ba dań by ło: po zna nie i ana li za po strze ga nia przy szło ści w za wo - dzie fi zjo te ra peu ty w ba da nej gru pie stu den tów, po rów na nie po strze ga nia przy szło ści w za wo dzie fi zjo - te ra peu ty w ba da nej gru pie po mię dzy stu den ta mi I i III ro ku stu diów uczel ni me dycz nych (PM), uczel ni o pro fi - lu wy cho wa nie fi zycz ne (PWF) oraz po zo sta łych uczel - ni (IP). BACKGROuND In Poland, as in most industrialized countries, the proportion of people over 60 years old in the entire po pu - lation has been increasing steadily [1]. According to the Demographic Prognosis of the Central Statistical Office for the years , the number of people over 65 years old in Poland will increase from 6,183,256 in 2008 to 8,539,667 in 2020 and 9,596,988 in 2030 [2]. The ageing Polish society will increasingly rely on physiotherapeutic care. Despite this fact, however, the number of university graduates in physiotherapy will soon exceed several times the opportunities for their employment. According to the data of the Mazovian Centre of Public Health, there were 88 vacancies for physiotherapy gradu - ates at 39 locations in the Warsaw agglomeration in In the following year, 2750 students were admitted to the first year of physiotherapy, which means that in three years the number of graduates in this field will surely increase the number of the unemployed. Nonetheless, despite the alarming data concerning em - ployment opportunities for physiotherapists in our country, physiotherapy studies are still highly popular in Poland, as evidenced by the numbers of applicants interested in undertaking these studies as well as the increasing number of schools providing degree programs in physiotherapy [4,5,6,7,8,9]. According to the data from the National Consultant in Physiotherapy, over 13,000 students commenced Bache - lor-level studies in physiotherapy on October 1, 2009, in over 150 university-level schools [10]. The education of physiotherapists in Poland takes place at three types of university-level schools: 1) medical univer - sities, 2) universities of physical education and 3) uni ver - sity-level schools of orientations not connected with me - dical of physical education [4,5,6]. The educational orientations in these three types of school differ considerably in terms of: educational tradi tions, teaching quality and various approaches to the subject of study. School of different orientations differ also in the avai - lability of highly-qualified teaching personnel, modern re - search tools, know-how, etc., which may influence teaching methods and, consequently, vocational attitudes of future physiotherapists. Furthermore, not all university-level schools offering Bachelor-level programs in physiotherapy provide higher degree programs, Master-level as well as PhD studies, which complete the path of academic edu - cation [4,5,6]. The objective of this study was: to identify and analyze the participants perceptions of the future career in physiotherapy, to compare the perception of the future career in phy - siotherapy among first- and third-year students at me - dical universities (MS), universities of physical edu - cation (PE), and other university-level schools(ou). 26

3 MA TE RIAł I ME TO Dy Ba da nia mi ob ję to łącz nie 1145 stu den tów 11 pol skich uczel ni o ró żnych pro fi lach na ucza nia, kształ cą cych stu den - tów w za wo dzie fi zjo te ra peu ty. W ba da niach udział wzię li stu den ci czte rech uczel ni o me dycz nym pro fi lu kształ ce nia (PM), dwóch uczel ni o pro - fi lu kształ ce nia zwią za nym z wy cho wa niem fi zycz nym (PWF), oraz pię ciu uczel ni o in nym pro fi lu kształ ce nia (IP). Ba da nia zo sta ły prze pro wa dzo ne w tej sa mej gru pie stu den tów dwu krot nie. Po raz pierw szy, ba da nia w gru pie stu den tów I ro ku zo - sta ły prze pro wa dzo ne w paź dzier ni ku i li sto pa dzie 2006 ro - ku, na po cząt ku I se me stru kształ ce nia. Po raz dru gi, ba da - nia zo sta ły prze pro wa dzo ne w mar cu i kwiet niu 2009 ro ku, pod czas ostat nie go, VI se me stru kształ ce nia, w tej sa mej gru pie stu den tów, któ rzy stu dio wa li na III ro ku. W I eta pie ba da nia kry te rium wy łą cze nia z gru py ba da - nej by ło po sia da nie przez stu den tów dy plo mu ukoń cze nia śred niej szko ły za wo do wej i po sia da nie dy plo mu tech ni ka fi zjo te ra peu ty lub tech ni ka ma sa ży sty. W II eta pie z ba dań wy łą czo no rów nież oso by, któ re prze no si ły się na stu dia z in nych uczel ni i nie kształ ci ły się w tej sa mej uczel ni od I ro ku stu diów. Do dat ko wo, z II eta - pu ba dań wy łą czo no rów nież oso by, któ re stu dio wa ły na stu diach I stop nia w try bie nie sta cjo nar nym (daw niej: za - ocz nym). Udział w ba da niu był do bro wol ny. Na rzę dziem ba daw - czym był ano ni mo wy, au tor ski kwe stio na riusz. Kwe stio na - riusz skła dał się z 4 czę ści i za wie rał łącz nie 88 py tań. Do ana li zy pre zen to wa nych w ni niej szej pra cy wy ni ków ba - dań wy bra no 16 py tań do ty czą cych po staw stu den tów fi - zjo te ra pii wo bec po dej mo wa nia za trud nie nia w wy bra nym za wo dzie. Ana li zę sta ty stycz ną da nych zgro ma dzo nych w ba da - niu an kie to wym prze pro wa dzo no z wy ko rzy sta niem opro - gra mo wa nia fir my Stat soft STA TI STI CA 8 (li cen cja War - szaw skie go Uni wer sy te tu Me dycz ne go) [11]. W ce lu po - zna nia i po rów na nia ró żnic po mię dzy trze ma ana li zo wa ny - mi gru pa mi stu den tów, re pre zen tu ją cych uczel nie o ró - żnych pro fi lach kształ ce nia, po słu żo no się nie pa ra me trycz - ny mi te sta mi sta ty stycz ny mi: Chi -kwa drat (χ2), Kru ska la Wal li sa, ko lej no ści par Wil co xo na (p<0.05). W opi nii Ko mi sji Bio etycz nej, dzia ła ją cej przy War szaw - skim Uni wer sy te cie Me dycz nym, ba da nia ze wzglę du na ich ob szar te ma tycz ny oraz gru pę ba da ną nie wy ma ga ły wy ra że nia zgo dy na ich prze pro wa dze nie. Wy NI KI cha rak te ry sty ka ba da nej gru py stu den tów Osta tecz nie, po uwzględ nie niu kry te riów wy łą cze nia z ba da nia, do ana li zy uzy ska nych wy ni ków za kwa li fi ko wa - no 883 kwe stio na riu szy w I eta pie oraz 593 kwe stio na riu - szy w II eta pie ba dań. Zde cy do wa ną więk szość w gru pie ba da nej sta no wi ły ko bie ty 74,97% (662 osób), mę żczyź - ni sta no wi li 25,02% (221 osób). Śred ni wiek ba da nej gru py stu den tów wy niósł 21,92 lat. Szcze gó ło wą cha rak te ry sty kę ba da nej gru py przed sta wio no w Tab. 1. Gotlib J. et al., Change in physiotherapy students attitudes towards starting their career MATERIAL AND METhODS The study involved a total of 1145 students from 11 Po - lish university-level schools of different educational orien - tations offering programs in physiotherapy. There were students from four medical universities (MS), two universities of physical education (PE) and five of other educational orientations (OU). The same students were surveyed on two occasions. Questionnaires were first distributed among first-year students in October and November 2006, at the beginning of the fist semester of their university education. The same students, now in their third year, were surveyed again in March and April 2009, during the last (6th) semester of their first-cycle studies. In the first stage of the study, the exclusion criteria comprised possessing a diploma of graduation from a vo - cational secondary school or a diploma of physiotherapy technician or massage technician. In the second stage, students who had come to the university from other university-level schools and had not studied at the same institution since the fist year were also excluded. Extramural students were also excluded. Participation in the study was voluntary. The research tool was an anonymous, questionnaire designed by the authors. It consisted of 4 parts and contained a total of 88 questions, of which sixteen questions were chosen to analyze the results presented in this paper. The questions concerned the physiotherapy students attitudes towards starting their chosen career. The statistical analysis of the survey data was con - ducted using the Statsoft STATISTICA 8 program (licensed to Warsaw Medical University) [11]. In order to identify and compare differences between the three study groups of students representing university-level schools of different educational orientations, the following non-parametric sta - tis tical tests were used: chi-square (χ2) test, Krus kal- Wallis test, and Wilcoxon signed-rank test (p<0.05). In the opinion of the Internal Ethical Review Board of the Medical University of Warsaw, the study did not require IRB approval with respect to its scope and the study population. RESuLTS characteristics of the participants Eventually, having considered all the exclusion criteria, 883 questionnaires were qualified for the analysis in the fist stage of the study and 593 questionnaires in the second stage. The vast majority of the participants were women, who accounted for 74.97% (662 students), while men con - stituted 25.02% (221 students). The mean age of the group was 21,92 years old. The detailed characteristics of the participants are presented in the table 1. 27

4 Gotlib J. i wsp., Zmiana postaw studentów fizjoterapii wobec podejmowania zatrudnienia Zde cy do wa na więk szość stu den tów re pre zen tu ją cych uczel nie o ró żnych pro fi lach kształ ce nia, de kla ro wa ła istot - nie czę ściej pod czas III niż I ro ku stu diów, że chce pod jąć stu dia II stop nia. Na to miast istot nie mniej osób pod czas III niż I ro ku stu diów de kla ro wa ło, że jed no cze śnie ze stu - dia mi II stop nia, chce pod jąć pra cę w za wo dzie. Pla ny ba da nej gru py stu den tów do ty czą ce kon ty nu owa - nia stu diów i pod ję cia pra cy w za wo dzie po ukoń cze niu stu - diów I stop nia oraz ró żni ce po mię dzy opi nia mi stu den tów re - pre zen tu ją cych uczel nie o ró żnych pro fi lach kształ ce nia pod - czas IiIII ro ku stu diów przed sta wio no szcze gó ło wo w Tab. 2. The vast majority of students representing universitylevel schools of different educational orientations significantly more often declared in the third than in the first year that they wanted to undertake Master-level studies. However, significantly fewer students in the third than in the first year declared that they wanted to start working as physiotherapist simultaneously with commencing Masterlevel studies. The table 2 shows, in detail, the plans of the part i - cipants concerning the continuation of their studies and starting work as physiotherapists following completion of their Bachelor-level studies as well as the differences be - Tab. 1. Liczba studentów reprezentujących uczelnie o różnych profilach kształcenia w I i II etapie badań Tab. 1. The number of students representing university-level schools of different educational orientations in the first and second stage of the study 28

5 We wszyst kich ba da nych gru pach stu den tów: PM, PWF i IP zna jo mość mo żli wo ści po dej mo wa nia pra cy za wo dzie fi - zjo te ra peu ty istot nie wzro sła, jed na kże na dal więk szość stu den tów de kla ro wa ła, że nie zna mo żli wo ści po dej mo wa - nia pra cy w wy bra nym za wo dzie. Szcze gó ło we wy ni ki przed - sta wio no w Tab 3. Opi nia ba da nych grup stu den tów na te mat mo żli wo ści po dej mo wa nia pra cy w za wo dzie fi zjo te ra peu ty w Pol sce zmie ni ła się istot nie po mię dzy opi nią re pre zen to wa ną pod - czas IiIII ro ku. Stu den ci PM, PWF i IP istot nie czę ściej twier dzi li, że ła two jest zna leźć pra cę w za wo dzie fi zjo te ra - peu ty w Pol sce pod czas I niż III ro ku stu diów. Szcze gó ło - we wy ni ki przed sta wio no w Tab 4. Opi nia ba da nych grup stu den tów na te mat mo żli wo ści po dej mo wa nia pra cy w za wo dzie fi zjo te ra peu ty w Unii Eu - ro pej skiej, rów nież zmie ni ła się istot nie po mię dzy opi nią re - pre zen to wa ną przez stu den tów pod czas IiIII ro ku stu diów. Mniej sza licz ba stu den tów pod czas III niż I ro ku stu - diów de kla ro wa ła, że ła two jest zna leźć pra cę w za wo dzie fi zjo te ra peu ty w kra jach Unii Eu ro pej skiej we wszyst kich ba da nych gru pach, jed na kże na dal więk szość stu den tów Gotlib J. et al., Change in physiotherapy students attitudes towards starting their career tween the opinions of students representing universitylevel schools of different educational orientations during the first and third year of their studies. The familiarity with employment opportunities in phy - siotherapy increased considerably across all groups of students (MS, PE, and OU). However, the majority of the students still declared that they were not familiar with them. The detailed results are presented in the Table 3. The opinion of the participants about employment opportunities in physiotherapy in Poland changed signifi - cantly between the first and the third year of studies. Stu - dents of MS, PE and OU alike claimed significantly more frequently during the first than the third year of their studies that it was easy to find a job as a physiotherapist in Poland. The detailed results are presented in the Table 4. The opinion of the participants about employment opportunities in physiotherapy in the European Union also changed significantly between the first and third year of their studies. In all the surveyed groups a lower number of students during the third year than during the first declared that it Tab. 2. Plany badanej grupy studentów dotyczące kontynuowania studiów i podjęcia pracy w zawodzie po ukończeniu studiów I stopnia różnice pomiędzy opiniami studentów reprezentujących uczelnie o różnych profilach kształcenia podczas I i III roku studiów Tab. 2. Plans of the study group concerning the continuation of their studies and starting work as physiotherapists following completion of their Bachelor-level studies- differences between the opinions of students representing university-level schools of different educational orientations during the first and third year of studies 29

6 Gotlib J. i wsp., Zmiana postaw studentów fizjoterapii wobec podejmowania zatrudnienia Tab. 3. Znajomość możliwości podejmowania pracy w zawodzie fizjoterapeuty w badanej grupie studentów po ukończeniu studiów I stopnia różnice pomiędzy opiniami studentów reprezentujących uczelnie o różnych profilach kształcenia podczas I i III roku studiów Tab. 3. Familiarity with employment opportunities in physiotherapy in the study group after completing Bachelor-level studies differences between the opinions of students representing university level schools of different educational orientations during the first and third year of studies Tab. 4. Opinie na temat możliwości podejmowania pracy w zawodzie fizjoterapeuty w Polsce w badanej grupie po ukończeniu studiów I stopnia różnice pomiędzy opiniami studentów reprezentujących uczelnie o różnych profilach kształcenia podczas I i III roku studiów Tab. 4. Study participants opinions about employment opportunities in physiotherapy in Poland on completion of Bachelor-level studies- differences between the opinions of students representing university level schools of different educational orientations during the first and third year of studies twier dzi ła, że ła two jest zna leźć pra cę w tym za wo dzie w in nych, po za Pol ską, kra jach Unii Eu ro pej skiej (Tab. 5). W ba da nej gru pie stu den tów pod czas stu diów I stop nia zmie ni ły się ta kże opi nie na te mat czyn ni ków, któ re mo gą uła twiać zna le zie nie pra cy w za wo dzie fi zjo te ra peu ty. Stu den ci re pre zen tu ją cy uczel nie o wszyst kich ba da - nych pro fi lach, pod czas III ro ku stu diów istot nie rza dziej niż pod czas I ro ku stu diów twier dzi li, że otrzy ma nie do brych wy ni ków w na uce pod czas stu diów ma istot ny wpływ na was easy to find a job as a physiotherapist in the EU countries. Nonetheless, the majority of students claimed that it was easy to find this job in other EU countries than Poland (see the table 5). The opinions of the participants about the factors which may facilitate finding a job as a physiotherapist changed as well during their Bachelor-level studies. Third-year students representing schools of all orien ta - tions claimed significantly less often than during the first 30

7 Gotlib J. et al., Change in physiotherapy students attitudes towards starting their career Tab. 5. Opinie na temat możliwości podejmowania pracy w zawodzie fizjoterapeuty w innych krajach Unii Europejskiej w badanej grupie po ukończeniu studiów I stopnia różnice pomiędzy opiniami studentów reprezentujących uczelnie o różnych profilach kształcenia podczas I i III roku studiów Tab. 5. Opinions of the participants about the employment opportunities for physiotherapists job in other EU countries after completing Bachelor-level studies differences among the opinions of the students representing university level schools of different educational orientations during the first and third year of studies Tab. 6. Czynniki ułatwiające w opinii badanej grupy studentów znalezienie pracy w zawodzie fizjoterapeuty różnice pomiędzy opiniami studentów reprezentujących uczelnie o różnych profilach kształcenia podczas I i III roku studiów Tab. 6. Factors facilitating finding a job as a physiotherapist according to the participants differences between the opinions of students representing university level schools of different educational orientations during the first and third year of studies 31

8 Gotlib J. i wsp., Zmiana postaw studentów fizjoterapii wobec podejmowania zatrudnienia mo żli wość zna le zie nia pra cy. Na to miast, w opi nii ba da nych grup stu den tów po sia da nie tzw. zna jo mo ści by ło wska zy - wa ne istot nie czę ściej ja ko czyn nik uła twia ją cy po dej mo - wa nie pra cy w za wo dzie przez stu den tów pod czas III niż I ro ku stu diów. Szcze gó ło we wy ni ki przed sta wio no w Tab 6. DyS Ku SJA Szcze gól ną ce chą na uk spo łecz nych jest brak ujed no - li co nych na rzę dzi do po mia ru ró żnych cech i zja wisk spo - łecz nych. Ba da cze te go ob sza ru wie dzy czę sto po słu gu ją się wła sny mi na rzę dzia mi, któ re do sto so wy wa ne są do kon kret nych ce lów i nie są wy stan da ry zo wa ne, co znacz - nie utrud nia po rów ny wa nie wy ni ków uzy ski wa nych w po - dob nych ba da niach [4,5,6]. W ana li zo wa nej li te ra tu rze od - na le zio no je dy nie kil ka do nie sień do ty czą cych po strze ga - nia przy szło ści w wy bra nym za wo dzie Do ty czy ły one jed - na kże zde cy do wa nie mniej szych, niż w pre zen to wa nej pra - cy, ba da nych grup stu den tów, re pre zen tu ją cych je den typ uczel ni [12-22]. W li te ra tu rze świa to wej (EM BA SE, Pub Med/ME DLI NE, Pro Qu est, SCO PUS, Glo bal He alth) nie od na le zio no pu bli - ka cji do ty czą cych po rów na nia po staw wo bec za wo du fi zjo - te ra peu ty wśród stu den tów re pre zen tu ją cych uczel nie o ró - żnych pro fi lach kształ ce nia, praw do po dob nie ze wzglę du na to, że kształ ce nie w za wo dzie fi zjo te ra peu ty od by wa się w więk szo ści kra jów świa ta przede wszyst kim w uczel niach o pro fi lu me dycz nym. W pol skim pi śmien nic twie rów nież brak jest, po za pu - bli ka cja mi au tor ki pra cy, pu bli ka cji do ty czą cych po rów ny - wa nia po staw wo bec za wo du fi zjo te ra peu ty stu den tów re - pre zen tu ją cych uczel nie o ró żnych pro fi lach kształ ce nia, dla te go też na pod sta wie prze pro wa dzo nych ba dań li te ra - tu ro wych mo żna przy jąć, że te ma ty ka ni niej sze go opra co - wa nia ma cha rak ter no wa tor ski [4,5,6]. Po strze ga nie przy szło ści za wo do wej w ba da nej gru pie stu den tów ule gło w trak cie stu diów istot niej zmia nie w za - le żno ści od pro fi lu uczel ni, ja ki re pre zen to wa li stu den ci, a pro fil miał rów nież istot ny wpływ na po sta wy stu den tów zwią za ne z dal szym kształ ce niem i/lub ewen tu al nym po ję - ciem pra cy za wo do wej. Stu dia wpły nę ły we wszyst kich ba da nych gru pach na wzrost zna jo mo ści mo żli wo ści po dej mo wa nia pra cy w wy - bra nym za wo dzie. Na le ży jed nak wy raź nie pod kre ślić, że od se tek osób de kla ru ją cych, że zna mo żli wo ści po dej mo - wa nia pra cy w za wo dzie nie prze kro czył na wet po ło wy ba - da nych, przy czym ta sa ma gru pa stu den tów na dal twier - dzi ła, że chcia ła te mo żli wo ści po znać pod czas stu diów. Wy ni ki te są zgod ne z wy ni ka mi do ty czą cy mi pla nów ba da - nej gru py stu den tów do ty czą cych chę ci po dej mo wa nia dal - sze go kształ ce nia. Pod czas III ro ku stu diów stu den ci istot - nie czę ściej de kla ro wa li bo wiem, że po ukoń cze niu stu - diów I stop nia chcie li by pod jąć stu dia II stop nia, niż na I ro - ku stu diów, na któ rym to de kla ro wa li w więk szo ści, że rów - no cze śnie ze stu dia mi II stop nia chcą już pod jąć pra cę. Na ta ką po sta wę wo bec dal sze go kształ ce nia mógł mieć wpływ brak per spek tyw za trud nie nia w za wo dzie po stu - diach I stop nia. W Pol sce, w od ró żnie niu od wie lu in nych kra jów Eu ro py Za chod niej, za ukoń cze nie stu diów wy ż - year that a good academic record has an important influ - ence on finding a job. However, the students mentioned so called connections as a factor facilitating starting a career in physiotherapy much more frequently in the third than in the first year of their studies. The detailed results are presented in the table below. DISCuSSION The particular nature of social studies, which often lack standardized tools for the measurement of social characte - ristics and phenomena, with different researchers often using different tools to match their specific interests, needs or cultural areas, makes it considerably difficult to compare the results of one s investigations with those of other authors with similar research interests [4,5,6]. A review of literature found only a few publications concerned with the perception of one s future in the chosen career. These pa - pers, however, involved much smaller study populations than the present study and derived their samples from among students of one type of university, [12-22]. A review of the worldwide literature (EMBASE, PubMed/ MEDLINE, ProQuest, SCOPUS, Global Health) found no publications comparing attitudes towards the job of a phy - sio therapist among students representing university-level schools of various orientations, probably because the edu - cation of physiotherapists in most countries takes place predominantly at medical universities. In the Polish literature, apart from the works of one of the present authors (J.G.), there are also no publications concerning the comparison of attitudes towards the job of a physiotherapist among students representing universitylevel schools of various orientations. Hence, on the basis of the literature review, the topic of this paper may be regarded as innovative [4,5,6]. The perception of the future career among the partici - pants of the present study changed considerably during their studies, depending on the orientation of the school they attended. The orientation also had a significant influ - ence on the students attitudes towards further education and/or possibly finding a job as a physiotherapist. The studies increased the familiarity with employment opportunities in all groups of participants. At the same time, it should be emphasized that the percentage of students declaring familiarity with employment opportunities for physiotherapists did not even exceed 50% of the respon - dents, whilst the same group of students still claimed that they wanted to have learned those opportunities while stu - dying. These results are consistent with the data concern - ing the plans of the participants regarding the willingness to continue their education, because the students significantly more often declared their intention of taking up Masterlevel studies after completing their Bachelor-level studies when they were in their third year of studies than in the first year, when most of them stated that they wanted to start working simultaneously with commencing Master-level studies. This kind of attitude may have been influenced by the lack of career prospects for Bachelor-level program graduates. In Poland, as opposed to many other Western European countries, graduating from a university-level 32

9 szych uzna je się po wszech nie po sia da nie dy plo mu ma gi - stra. Na le ży pa mię tać, że z punk tu wi dze nia kom pe ten cji za wo do wych już za koń cze nie 3-let nie go pro gra mu kształ - ce nia i zdo by cie dy plo mu li cen cja ta, umo żli wia pod ję cie pra cy w za wo dzie fi zjo te ra peu ty. Te za ta jest tym bar dziej praw do po dob na w świe tle opi nii stu den tów, któ rzy istot nie czę ściej de kla ro wa li, że więk szą szan sę na pod ję cie pra cy w za wo dzie ma oso ba, któ ra ukoń czy ła stu dia I stop nia oraz do dat ko we kur sy za wo do we niż oso ba, któ ra ukoń - czy ła stu dia II stop nia, nie ma jed nak dy plo mu ukoń cze nia żad ne go do dat ko we go szko le nia. Mi mo ta kiej po sta wy, stu den ci czę ściej na III ro ku de kla ro wa li chęć pod ję cia stu - diów II stop nia, co wy ni kać mo że z obec nych re aliów pa nu - ją cych na ryn ku pra cy. We wszyst kich ba da nych gru pach zmie ni ły się rów nież opi nie na te mat po szu ki wa nia pra cy w Pol sce i w in nych kra jach Unii Eu ro pej skiej. Na wią zu jąc do wcze śniej oma - wia nych wy ni ków, wi dać wy raź nie, że w ba da nej gru pie stu den tów jesz cze pod czas I ro ku stu diów po sta wy wo bec szu ka nia pra cy w za wo dzie nie są jesz cze spre cy zo wa ne. Na to miast pod czas III ro ku, u pro gu wej ścia tej gru py w ży - cie za wo do we, wi dać istot ną zmia nę po staw wo bec po szu - ki wa nia za trud nie nia, spo wo do wa ną utra tą mło dzień czych ide ałów i wzro stem świa do mo ści do ty czą cej re aliów kra jo - we go ryn ku pra cy. Cie ka wie na to miast kształ tu ją się w tym świe tle po sta wy stu den tów wo bec po szu ki wa nia pra cy w in nych kra jach Unii Eu ro pej skiej i ko re spon du ją z prze - ko na niem stu den tów o trud no ści w po szu ki wa niu za trud - nie nia w Pol sce. Są one jed nak zbyt opty mi stycz ne i opar - te o pa nu ją ce ste reo ty py, a nie o po twier dzo ne in for ma cje źró dło we do ty czą ce rze czy wi ste go za po trze bo wa nia eu ro - pej skie go ryn ku pra cy i przede wszyst kim wa run ków, ja kie mu si speł niać pol ski fi zjo te ra peu ta, że by pod jąć pra cę w in - nych kra jach UE. Wy da je się w tym kon tek ście istot ne, że - by kra jo we pro gra my kształ ce nia fi zjo te ra peu tów zo sta ły uzu peł nio ne o obiek tyw ne in for ma cje źró dło we do ty czą ce wa run ków, ja kie na le ży speł niać, że by pod jąć pra cę za gra - ni cą. Obec ność Pol ski w Unii Eu ro pej skiej i zwią za ne z nią ko rzy ści zwią za ne z re ali za cją dwóch pod sta wo wych swo - bód wspól ne go ryn ku Unii Eu ro pej skiej: swo bod ne go prze - pły wu osób i usług nie po win ny być tyl ko po bo żnym ży cze - niem. Je że li ba da nia do wo dzą, że zde cy do wa na więk - szość stu den tów jest za in te re so wa na po dej mo wa niem pra - cy po za gra ni ca mi Pol ski, uczel nie wy ższe po win ny przy - go to wy wać swo ich ab sol wen tów do świa do me go i rów no - praw ne go z in ny mi oby wa te la mi UE po dej mo wa nia pra cy na te re nie Wspól no ty Eu ro pej skiej, kształ tu jąc tym sa mym nie tyl ko po sta wy za wo do we, lecz rów nież po sta wy oby wa - tel skie i pro eu ro pej skie. Je śli cho dzi o opi nie stu den tów na te mat czyn ni ków uła twia ją cych zna le zie nie pa cy w za wo dzie, to w tym przy - pad ku rów nież pro fil uczel ni nie miał wpły wu na po sta wy stu den tów, z jed nym tyl ko wy jąt kiem. Stu den ci PM istot nie czę ściej niż po zo sta li stu den ci re pre zen tu ją cy PWF i IP de - kla ro wa li, że ukoń cze nie pre sti żo wej uczel ni jest istot ne w zna le zie niu pra cy. Bio rąc pod uwa gę ana li zo wa ne wcze - śniej sze wy ni ki, pre stiż ten wią zał się z pew no ścią z pre sti - żem uczel ni me dycz nych kształ cą cych fi zjo te ra peu tów. Gotlib J. et al., Change in physiotherapy students attitudes towards starting their career school is commonly equated with earning a Master s degree. It should be kept in mind that, as regards professional competence, completing a three-year degree program and earning a Bachelor s degree represents a sufficient qualifi - cation for starting work as a physiotherapist. This explana - tion is even more likely in the light of the opinions of the participants, who declared significantly more often that a person who has completed Bachelor-level studies and additional training has greater chances of finding work as a physiotherapist than a person who has earned Master s degree and does not have any diplomas of additional train - ing. Despite this attitude, the students declared that they were willing to take up Master-level studies more often in the third year, which may be associated with the current situation on the job market. Opinions about finding a job in Poland as well as in other EU countries also changed in all the groups. In the light of the results discussed above, it is plainly visible that the attitudes of first-year students towards finding a job in their chosen profession were not yet specified. On the other hand, third-year students about to start their profes - sional career demonstrated a significant change in their attitudes towards seeking employment, resulting from the loss of youthful ideals and increased awareness of the reality of the domestic job market. In the light of these data, the students attitudes towards seeking jobs in other EU countries looked quite interesting, and corresponded to their belief that it is difficult to find a job in Poland. They were, however, overly optimistic and based their opinions on the current stereotypes rather than on confirmed source information concerning the actual needs of the European job market and, most of all, the conditions that must be met by Polish physiotherapists to find employment in other EU countries. It appears important in this context that domestic educational curricula for physiotherapists be complement - ed with objective source information concerning conditions that must be fulfilled to find employment abroad. Poland s entry to the European Union and the benefits connected with exercising two the basic freedoms of the common European Union market, namely free movement of people and services, should not be only wishful thinking. If re - search shows that the vast majority of students are inte - rested in taking up a job abroad, university-level schools ought to prepare their graduates to undertake a job in the European Community area based on a good knowledge of the situation and on equal terms with other EU citizens, thus forming not only vocational but also civil and pro- European attitudes. As for the students opinions about the factors facilitat - ing finding their chosen job, the orientation of the school had no influence on their attitudes, with one exception. Medical university students declared significantly more often than their peers representing universities of physical education and schools of other orientations, that gradu - ating from a prestigious school is important in finding a job. Considering the results discussed above, the importance of this factor was certainly connected with the status of medical universities offering degrees in physiotherapy. 33

10 Gotlib J. i wsp., Zmiana postaw studentów fizjoterapii wobec podejmowania zatrudnienia W przy pad ku po zo sta łych czyn ni ków pro fil uczel ni nie miał wpły wu na ich po strze ga nie wśród stu den tów ja ko czyn ni ków uła twia ją cych zna le zie nie pra cy, a zmia na spo - so bu ich po strze ga nia wią za ła się ra czej ze wzro stem wie - dzy do ty czą cej mo żli wych wa run ków i re aliów kra jo we go ryn ku pra cy. Istot ne wy da je się pod kre śle nie, że we wszyst - kich trzech ba da nych gru pach zmie ni ła się opi nia na te mat wpły wu do brych wy ni ków w na uce na otrzy ma nie pra cy w za wo dzie. Stu den ci w trak cie III ro ku istot nie rza dziej niż pod czas I ro ku twier dzi li, że war to otrzy my wać do bre wy ni - ki ze wzglę du na to, że mo gą one uła twić zna le zie nie pra - cy. Z uwa gi na to, że więk szość ba da nych stu den tów nie mia ła jesz cze mo żli wo ści we ry fi ka cji tej opi nii pod czas bez - po śred nie go kon tak tu z pra co daw cą, wy nik ta ki mo że po - śred nio świad czyć o oce nie ja ko ści sys te mu kształ ce nia i oce nia nia w pol skich uczel niach. Za tem, w opi nii ba da nej gru py otrzy my wa ne oce ny za wy ni ki w na uce nie od zwier - cie dla ją rze czy wi stej wie dzy i umie jęt no ści, ja kie po sia da ją stu den ci. Te zę tę po twier dza rów nież opi nia ba da nej gru py stu den tów, na te mat te go, że to wła śnie ta kie czyn ni ki jak opa no wa nie do dat ko wej wie dzy i umie jęt no ści spe cja li - stycz nych uła twia ją zna le zie nie pra cy w za wo dzie fi zjo te ra - peu ty. Po wy ższe te zy po twier dza rów nież opi nia stu den tów na te mat ta kich czyn ni ków, któ re mo gą wpły nąć na zna le - zie nie pra cy w za wo dzie jak po sia da nie tzw. zna jo mo ści, czy też szczę ście. Stu den ci pod czas III ro ku stu diów istot - nie czę ściej niż pod czas I ro ku de kla ro wa li wła śnie, że te czyn ni ki są istot ne w po szu ki wa niu pra cy w za wo dzie. Wy - da je się jed nak, że te dwa ostat nie czyn ni ki nie są spe cy - ficz ne dla gru py stu den tów fi zjo te ra pii, lecz ra czej w ogó le dla gru py lu dzi mło dych, któ rzy pod czas stu diów we ry fi ku - ją swo je mło dzień cze ide ały i kształ tu ją no we opi nie do ty - czą ce od naj dy wa nia swo je go miej sca na wol nym, eu ro pej - skim ryn ku pra cy. Ba da nia Jo han son [18] wśród stu den tów ame ry kań skich wska zy wa ły, że stu den ci po ukoń cze niu stu diów de kla ru ją chęć pod ję cia pra cy w pry wat nych prak ty kach, jed nak mę - żczyź ni istot nie czę ściej niż ko bie ty de kla ro wa li chęć otwar cia swo jej wła snej prak ty ki. Na to miast, je śli cho dzi o po dej mo wa nie pra cy w ob sza rze me dy cy ny spor to wej, klu bach fit ness czy w od dzia łach szpi tal nych, to ocze ki wa - nia pol skich stu den tów w tym za kre sie zwią za ne by ły ści - śle z pro fi lem uczel ni w któ rym zdo by wa li za wód fi zjo te ra - peu ty. Stu den ci kształ cą cy się w uczel niach me dycz nych istot nie czę ściej niż stu den ci z po zo sta łych uczel ni de kla ro - wa li chęć pod ję cia pra cy w od dzia łach szpi tal nych, na to - miast stu den ci po dej mu ją cy kształ ce nie w szko łach o pro - fi lu spor to wym istot nie czę ściej niż resz ta stu den tów de kla - ro wa li chęć pod ję cia pra cy za wo do wej w ob sza rze me dy - cy ny spor to wej czy klu bach fit ness. Wy ni ki te po twier dza ją te zę o wpły wie pro fi lu kształ ce nia na za wo do we po sta wy stu den tów. Cie ka wy jest fakt, że wśród stu den tów ka na dyj skich ba da nych przez Öhmann nikt nie de kla ro wał chę ci pod ję - cia pra cy na uczel ni [14,15,16]. W ba da niach pol skich stu - den tów na to miast chęć pod ję cia pra cy na uczel ni by ła rów - nież ści śle zwią za na z pro fi lem kształ ce nia w uczel ni. Stu - den ci re pre zen tu ją cy uczel nie o dłu ższej tra dy cji pro wa - dze nia ba dań na uko wych: me dycz ne i spor to we istot nie As regards the remaining factors, the orientation of the school had no influence over the students perception of them as factors facilitating finding a job, and the change in their perception was probably connected with increased knowledge concerning possible conditions and reality of the domestic job market. It also appears important to em - phasize that all the three groups of participants changed their opinion about the influence of a good academic record on finding a job as a physiotherapist. The third-year stu - dents significantly less often stated that it was worth obtain - ing good grades because this could facilitate finding a job than when they were in the first year. Since the majority of the students had not had an opportunity to verify that opinion by direct contact with an employer, this result may indirectly indicate their evaluation of the quality of the edu - cation and assessment system at Polish university-level schools. Thus, according to the participants, assessment grades do not reflect the actual knowledge and skills possessed by students. This argument is supported also by the group s opinion that such factors as acquiring additional knowledge and specialist skills facilitate finding a job as a physiotherapist. These arguments are also supported by the students opinion about such factors that could help them find a job in physiotherapy as connections or luck. The third-year students declared significantly more often that these factors were important in finding a job than when they were in the first year. It seems, however, that the last two factors are not specific for the physiotherapy students but for young people in general, who verify their youthful ideals during their studies and shape new opinions about finding their place on the free European job market. Johanson s [18] research among American students showed that, following graduation, students were willing to undertake a job in private practices. However, men were willing to open their own practice significantly more often than women. As regards seeking employment in sports medicine, fitness clubs or hospital wards, the expectations of Polish students were closely connected with the orien - tation of the school where they gained their physiotherapy qualifications. Students learning at medical universities were willing to work in the hospital setting significantly more often than those from other schools, and the students from sports (physical education) universities, in turn, were willing to undertake their chosen job in the field of sports medicine or in fitness clubs significantly more often than the rest of the respondents. These results support the argu - ment that the educational orientation influences students professional attitudes. Interestingly enough, none of the Canadian students sur veyed by Öhmann was willing to undertake a university job [14,15,16]. In this study of Polish students, in turn, the willingness to work at the university was firmly connected with the educational orientation of the school. Students re - presenting schools with a longer tradition of scientific re - search (medical and physical education universities) were significantly more often willing to accept employment at the university that those from private university-level schools, which usually do not conduct research. Similar attitudes were demonstrated by Johanson s [18] American respon - 34

11 czę ściej de kla ro wa li chęć pod ję cia pra cy na uczel ni, niż stu den ci re pre zen tu ją cy uczel nie pry wat ne, w któ rych nie pro wa dzi się zwy kle ta kich ba dań. Po dob ne po sta wy pre - zen to wa li ba da ni przez Jo han son [18] stu den ci ame ry kań - scy, któ rzy rów nież by li za in te re so wa ni pra cą na uczel ni i za an ga żo wa niem w pra cę na uko wą. Ba da nia do ty czą ce sto sun ku stu den tów fi zjo te ra pii do ba dań na uko wych, pro wa dzo ne by ły rów nież wśród ame ry - kań skich stu den tów przez B. H. Con nol ly [23], któ rych wy - ni ki po ka zu ją, że w trak cie kształ ce nia w szko le wy ższej istot nie wzro sła świa do mość stu den tów na te mat ko niecz - no ści czy ta nia cza so pism na uko wych oraz umie jęt ność kry tycz nej ana li zy tek stów na uko wych [23]. W ba da niach wła snych, w któ rych ana li zo wa no przy go to wa nie pol skich stu den tów do pod ję cia pra cy na uko wej wy ni ki ba dań wska - zu ją, że na przy go to wa nie stu den tów do pra cy na uko wej wpływ ma rów nież pro fil uczel ni, po dob nie jak w przy pad ku chę ci pod ję cia pra cy na uczel ni. WNIO SKI 1. W ba da nej gru pie stu den tów pro fil uczel ni nie miał istot ne go wpły wu na po sta wy stu den tów wo bec przy - szło ści za wo do wej w wy bra nej pro fe sji. 2. Zde cy do wa na więk szość stu den tów w ba da nej gru pie, bez wzglę du na pro fil uczel ni, na pod sta wie obiek tyw - nych in for ma cji źró dło wych zwe ry fi ko wa ła pod czas stu - diów I stop nia swo ją opi nię na te mat bra ku trud no ści w pod ję ciu pra cy w wy bra nym za wo dzie w Pol sce. 3. Nie uza sad nio ne wy da ją się być za tem obec nie obo wią - zu ją ce w pol skich uczel niach zbyt wy so kie li mi ty przy - jęć na stu dia na kie run ku fi zjo te ra pia. 4. Ze wzglę du na fakt, że więk szość stu den tów de kla ru je chęć pod ję cia pra cy za wo do wej w in nych po za Pol ską kra jach Unii Eu ro pej skiej, istot ne jest, że by pro gra my kształ ce nia stu den tów stu diów I stop nia na kie run ku fi - zjo te ra pia zo sta ły uzu peł nio ne o obiek tyw ne in for ma cje źró dło we do ty czą ce wa run ków, ja kie mu si speł niać pol - ski fi zjo te ra peu ta, że by pod jąć pra cę w wy bra nym za - wo dzie w in nych kra jach Unii Eu ro pej skiej. Gotlib J. et al., Change in physiotherapy students attitudes towards starting their career dents, who were also interested in taking up a university job and engaging in academic work. A study concerning physiotherapy students attitudes towards scientific research was also carried out among American university students by B.H. Connolly [23], whose results reveal that students awareness of the need to read scientific magazines and the ability of critical analysis of scientific tests increased significantly in the course of their university education. A study by the present authors which analyzed the preparation of Polish students to undertake research work showed that this variable was also influ - enced by the orientation of the school, as was the willing - ness to take up a university job. CONCLuSIONS 1. In the group of students participating in the surveys, the orientation of the school had no significant effect on the students attitudes towards their future chosen career. 2. The vast majority of the students, regardless of the orientation of their school, verified their opinion about the lack of difficulties in undertaking their chosen job in Poland on the basis of objective source information during their Bachelor degree studies. 3. Hence, it seems unjustified to maintain the current excessively high admission limits in physiotherapy at Polish university-level schools. 4. Considering the fact that the majority of students are willing to take up jobs in other European Union coun - tries, it is important that BA curricula in physiotherapy be complemented with objective source information concerning the conditions that must be met by Polish physiotherapists to allow them to take up jobs as physiotherapists in other European Union countries. PIśMIENNICTWO / REFERENCES 1. Podstawowe Dane z Zakresu Ochrony Zdrowia w 2007 r. Informacje i opracowania statystyczne. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny; Prognoza Demograficzna Głównego Urzędu Statystycznego na lata Warszawa: Główny Urząd Statystyczny; Stan fizjoterapii w województwie mazowieckim. Mazowieckie Centrum Zdrowia Publicznego. Warszawa, listopad 2008 r. Do - stępny pod adresem/available from: [ ] 4. Gotlib J, Białoszewski D, Sierdziński J, Jarosz MJ, Majcher P, Barczyk K, Bauer A, Cabak A, Grzegorczyk J, Płaszewski M, Kułak W, Nowotny-Czupryna O, Prokopowicz K. A comparison of the perceptions and aspirations of third year physiotherapy students trained in three educational settings in Poland. Physiotherapy: in press. DOI: /j.physio Gotlib J, Białoszewski D, Cabak A, Barczyk K, Bauer A, Grzegorczyk J, Kułak W, Majcher P, Nowotny-Czupryna O, Płaszewski M, Prokopowicz K, Sierdziński J. Postrzeganie zawodu fizjoterapeuty przez studentów I roku studiów I stopnia polskich uczelni o różnych profilach kształcenia. Fizjoterapia Polska 2009; 9 (2): Gotlib J, Białoszewski D, Cabak A, Barczyk K, Bauer A, Grzegorczyk J, Kułak W, Majcher P, Nowotny-Czupryna O, Płaszewski M, Prokopowicz K, Sierdziński J. Czynniki decydujące o wyborze studiów i wiedza dotycząca możliwości podejmowania pracy w zawodzie fizjoterapeuty wśród studentów różnych typów polskich uczelni. Fizjoterapia Polska 2009; 9 (3): Hałoń M, Tomczak H, Lass P. Training in physiotherapy in EU countries. [Kształcenie fizjoterapeutów w krajach Unii Euro - pejskiej] The Polish Journal of Balneology 2008; 4: Rehabilitacja Polska pod red: Jerzego E Kiwerskiego, Andrzeja Kwolka, Zbigniewa Śliwińskiego i Marka Woźniew - skiego. Wrocław: Ossolineum;