Logika nieformalna. Paweł Łoziński plozinsk. 17 marzec Instytut Informatyki WEiTI PW

Transkrypt

1 Paweł Łoziński plozinsk Instytut Informatyki WEiTI PW 17 marzec 2009

2 Agenda 1 Wstęp historyczny 2 3 Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu 4 5 Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog 6

9 Starożytna Grecja logika Pytania, które doprowadziły do powstania logiki: Jak rozumujemy? Jak uzasadniamy nasze przekonania (co czyni dane uzasadnienie dobrym/złym)? Skupienie się na samym rozumowaniu, a nie jego przedmiocie.

10 Starożytna Grecja logika Pytania, które doprowadziły do powstania logiki: Jak rozumujemy? Jak uzasadniamy nasze przekonania (co czyni dane uzasadnienie dobrym/złym)? Skupienie się na samym rozumowaniu, a nie jego przedmiocie.

11 19-ty wiek logika formalna Cechy charakterystyczne: 1 Nacisk na niezawodność rozumowania (dedukcja). 2 Niezależność sposobów rozumowania od jego przedmiotu.

12 19-ty wiek logika formalna Cechy charakterystyczne: 1 Nacisk na niezawodność rozumowania (dedukcja). 2 Niezależność sposobów rozumowania od jego przedmiotu.

13 podwaliny Stephen Toulmin. The uses of argument Arthur Hastings. A reformulation of the modes of reasoning in argumentation Charles Hamblin. Fallacies

14 Powrót do pytania: Jak rozumujemy? Przykładowe podstawy do wnioskowania: Adam uważa, że na 75% będzie padać, Zezwalanie na eksperymenty na embrionach jest bawieniem się w Boga, Polska ekonomia będzie się rozwijać podobnie do Irlandzkiej.

17 główne cechy Zawodność: nie możemy zagwarantować, że stwierdzenie wywnioskowane z prawdziwych przesłanek będzie prawdziwe. Niemonotoniczność: nie możemy zagwarantować, że nowe fakty nie sfalsyfikuja stwierdzeń uznawanych dotad za prawdziwe. Zależność od języka: Poprawność rozumowania zależy od słów w jakich zostanie ono wyrażone. : jako metoda weryfikacji prawdziwości stwierdzeń, jako kontekst do ewaluacji wnioskowania.

21 Agenda Wstęp historyczny Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania 1 Wstęp historyczny 2 3 Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu 4 5 Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog 6

22 Ogółny schemat wnioskowania Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania przeslanka 1, przeslanka 2,...,przeslanka n regula wnioskowania wniosek, Stwierdzamy, że wniosek jest prawdziwy na podstawie wykonanego wnioskowania. Example (Z logiki formalnej) A B, C B rezolucja Robinsona A C.

23 Ogółny schemat wnioskowania Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania przeslanka 1, przeslanka 2,...,przeslanka n regula wnioskowania wniosek, Stwierdzamy, że wniosek jest prawdziwy na podstawie wykonanego wnioskowania. Example (Z logiki formalnej) A B, C B rezolucja Robinsona A C.

24 Stwierdzenia Wstęp historyczny Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania Stwierdzenia moga być ze soba sprzeczne na 4 różnych poziomach: 1 faktu, 2 definicji, 3 wartości, 4 polityki.

28 Premises Wstęp historyczny Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania Definition (Przesłanka) Przesłanka jest stwierdzenie, które KRYTYCZNIE NASTAWIENI słuchacze generalnie sa skłonni zaakceptować. Co stanowi dobra przesłankę? Fact Obiektywne dane statystyki, rezultaty eksperymentu, przedmioty (np. w sprawach sadowych), ogólnie akceptowane stwierdzenia (np. Jest kryzys. ), opinia osoby wiarygodnej (tzn. kompetentnej, godnej zaufania, o dobrej woli, dynamicznej), stwierdzenia podparte innymi, prawidłowymi argumentami. Niepodważalne przesłanki praktycznie nie istnieja.

32 Reguły wnioskowania Powrót do pytania: Jak uzasadniamy nasze przekonania? Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania Definition (Schemat argumentacji) Schematy argumentacji sa formami argumentów, które uchwycaja stereotypiczne wzorce ludzkiego wnioskowania, szczególnie te zawodne jak argument z opinii eksperta których sklasyfikowanie jako dedukcyjne badź indukcyjne okazały się problematyczne. a a D. Walton. Justification of argumentation schemes

33 Schematy argumentacji Klasyfikacja Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania ze zwiazku przyczynowo-skutkowego, z opinii eksperta, z uogólnienia, ze znaku, z analogii,

34 Schematy argumentacji Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania Example ( ze znaku) Jan nie patrzy mi w oczy kiedy mówi o czymś-tam. Generalnie, unikanie kontaktu wzrokowego jest oznaka nieszczerości. argument ze znaku Jan kłamie/coś ukrywa.

35 Schematy argumentacji Krytyczne pytania Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania ze znaku Przesłaki: (a) A zachodzi w danej sytuacji. (b) Generalnie, B często współwystępuje z A w takich sytuacjach. Conclusion: B zachodzi w danej sytuacji. Krytyczne pytania a 1 Jaka jest siła korelacji pomiędzy B i A? 2 Czy (na chwilę obecna) dysponujemy innymi przesłankami niż A, które w sposób bardziej wiarygodny wskazywałyby na B? a Arthur Hastings. A reformulation of the modes of reasoning in argumentation

38 Agenda Wstęp historyczny Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu 1 Wstęp historyczny 2 3 Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu 4 5 Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog 6

39 Problem Wstęp historyczny Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu Fact W życiu ciagle napotykamy na konflikty: opinii (co jest moralnie słuszne/co należy robić/jaki jest faktyczny stan rzeczy/... ), interesów. Fact Jedyne czym dysponujemy to zawodne, zależne od kontekstu argumenty. Pytanie Jak zatem rozwiazywać powyższe konflikty?

42 Rozwiazanie Wstęp historyczny Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu Odpowiedź Przez proces pytań i odpowiedzi testujacych stwierdzenie będace przedmiotem konfliktu. Definition () to zespołowy proces osiagania zadanego celu (często rozwiazania konfliktu) poprzez wymianę tzw. lokucji lub aktów mowy. Przykłady dialogów: codzienne dyskusje, dialogi nauczyciel uczeń, rozprawy sadowe, dialogi Platona.

45 Podstawowe pojęcia Wstęp historyczny Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu Domniemanie/obowiazek dowodzenia, obowiazek riposty, zobowiazania.

48 Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu Fazy dialogu perswazyjnego 1 Faza wstępna (ustalenie typu dialogu i jego reguł): reguły wymiany lokucji, protokół dialogu, reguły zobowiazań, reguły roztrzygania dialogu, 2 faza konfrontacji (sprecyzowanie konfliktu), 3 faza argumentacji (główna część... ), 4 faza końcowa (roztrzygnięcie dialogu).

53 (ang. fallacies) Powrót do pytania: co czyni dane uzasadnienie dobrym/złym? ad hominem (atak personalny), ad baculum (odwołanie się do użycia siły), ad verecundiam (nadużycie argumentu z opinii eksperta), Fact Generalnie, dla każego z powyższych typów sofizmatów da się znaleźć takie jego użycie, które jest poprawnym argumentem.

54 Agenda Wstęp historyczny Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog 1 Wstęp historyczny 2 3 Stwierdzenia Przesłanki Reguły wnioskowania Sens istnienia dialogu podstawowe pojęcia Fazy dialogu 4 5 Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog 6

55 Cele Wstęp historyczny Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog 1 Tworzenie formalnych modeli pozwala na lepsze rozumienie dziedziny, która formalizujemy. 2 Formalne modele moga być implementowane.

56 Cele Wstęp historyczny Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog 1 Tworzenie formalnych modeli pozwala na lepsze rozumienie dziedziny, która formalizujemy. 2 Formalne modele moga być implementowane.

57 Model argumentacj Dunga Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog P. M. Dung. On the acceptability of arguments

58 Model argumentacji Carneades Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog T. Gordon, D. Walton. The Carneades ation Framework

59 Model Prakkena Wstęp historyczny Niektóre osiagnięcia formalna argumentacja Niektóre osiagnięcia formalny dialog H. Prakken. Coherence and Flexibility in ue Games for ation

61 ma na celu opis ludzkich sposobów rozumowania (bez idealizowania ich): argumenty sa zawodnymi wnioskowaniami o kształcie: przeslanki schemat argumentacji wniosek, gdzie nie tylko przesłanki, ale również zastosowanie schematu argumentacji może być podważone. jest metoda ewaluacji stwierdzeń i argumentów, które za nimi świadcza. Istnieja obiecujace (choć dość wczesne) próby formalnych zastosowań logiki nieformalnej.

65 Dziękuję... za uwagę.