ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ W PROCESIE PRODUKCYJNYM ODLEWÓW ZE STOPÓW AL-SI O SPECYFICZNYCH WYMAGANIACH MECHANICZNYCH W INNOWACJA SP. Z O.O.

Transkrypt

1 7/18 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 18 (1/2) ARCHIVES OF FOUNDRY Year 2006, Volume 6, N o 18 (1/2) PAN Katowice PL ISSN ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ W PROCESIE PRODUKCYJNYM ODLEWÓW ZE STOPÓW AL-SI O SPECYFICZNYCH WYMAGANIACH MECHANICZNYCH W INNOWACJA SP. Z O.O. W NOWEJ DĘBIE J. TYBULCZUK 1, J. SEREDYŃSKI 2, M. SZANDA 3 1,3 Instytut Odlewnictwa, ul. Zakopiańska 73, Kraków 2 INNOWACJA Sp z o.o., ul. J. Szypowskiego 1, Nowa Dęba STRESZCZENIE W referacie przedstawiono zaprojektowanie w systemie zarządzania jakością nadzorowanie procesu produkcyjnego odlewów przeznaczonych do aparatury i linii przesyłowych energii elektrycznej wytwarzanych w INNOWACJA Sp. z o.o. w Nowej Dębie. Key word: Quality management system, metal mould casting, numerical machine tool. 1. WPROWADZENIE INNOWACJA Sp. z o.o. w Nowej Dębie wdrożyła przy współpracy konsultacyjnej z Instytutem Odlewnictwa system zarządzania jakością zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO 9001:2001, dostosowany do rodzaju produkowanego asortymentu odlewów przeznaczonego dla aparatury i wyposażenia linii przesyłowych energii elektrycznej. Są to odlewy ze stopu Al.-Si odlewane metodą kokilową i piaskową z metalu topionego w piecach elektrycznych typu PGP-800 i MSW-12. Ze względu na przeznaczenie, charakteryzują się specyficznymi wymaganiami mechanicznymi obejmującymi m. innymi obróbkę cieplną, mechaniczną na numerycznych stanowiskach obróbczych, zabezpieczeniem lakierem proszkowym nanoszonym metodą elektrostatyczną, oraz 1 Doc. dr inż.; jtybul@iod.krakow.pl 2 mgr inż.; jacek.seredynski@innowacja.net.pl 3 mgr inż.; mareksz@iod.krakow.pl 53

2 próbami ciśnieniowymi w zakresie wartości 1,4 do 2,45 MPa i próbami szczelności po montażu detali do odlewów. Kwalifikacje załogi oraz wyposażenie techniczne Spółki pozwala na spełnienie specyficznych wymagań dla tego rodzaju odlewanych komponentów i stanowi mocną ofertę rynkową dla krajowych jak też zagranicznych użytkowników produkowanych odlewów. 2. PLANOWANIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W OBSZARZE PROCESU PRODUKCYJNEGO ODLEWÓW Norma PN-EN ISO 9001;2001 jak też aktualnie inne systemy zarządzania, wymagają zdefiniowania działalności w organizacji poprzez wyodrębnienie realizowanych procesów tworzących w sumie proces wytwórczy wyrobów lub usług. Dla skutecznego zarządzania procesem produkcji w INNOWACJA Sp. z o.o. zaprojektowano sekwencję procesów przedstawioną na rys.1. Sekwencja procesów "Innowacja" Sp. z o.o. w Nowej Dębie Procesy zarządzania Zarządzanie organizacją i systemem jakości - ZO Zarządzanie personelem - ZP Pomiary, analizy i doskonalenie - ZA DN NP NS Procesy główne Klient - wymagania Przyjmowanie zamówień i współpraca z klientami - GK Projektowanie wyrobów i usług - GP Planowanie produkcji - GT Odlewnia - GO Obróbka i wykańczanie - GB DP PP HP PO PO DH Dostarczanie wyrobów i usług - GD Klient - zadowolenie Zakupy i kooperacja - GZ HL Procesy pomocnicze Zarządzanie infrastrukturą i środowiskiem pracy - PM Wykonywanie oprzyrządowania produkcyjnego - PN DT TR PJ Nadzorowanie aparatury kontrolno - pomiarowej - PA symbol procesu używany w dokumentach Systemu właściciel procesu zgodnie ze schematem organizacyjnym Rys. 1. Określona sekwencja procesów wraz ze schematem ich wzajemnego oddziaływania Fig. 1. Determined the sequence and scheme interaction of these processes Zarządzanie jakością w procesem produkcyjnym jest zdefiniowane w grupie procesów głównych i wspomagane poprzez procesy zarządzające (ustalające organizację, odpowiedzialność i uprawnienia oraz wymagania dotyczące odpowiedzialności Kierownictwa) oraz procesy pomocnicze (zabezpieczające środowisko pracy, sprawności urządzeń oraz wiarygodność aparatury kontrolnopomiarowej). 54

3 Każdy ze zdefiniowanych procesów posiadał wszystkie wymagane przez normę dane takie jak osoby odpowiedzialne za działania w danym procesie, wskaźniki pomiarowe procesów, opisy przebiegu i nadzorowania działań w procesie oraz wykazy dokumentacji operacyjnej związanej z realizacją działań jak też dokumentów w których prowadzone są zapisy z przebiegu procesów. Każdy proces posiadał dokumentację systemową nazwaną Przewodnikiem procesu w którym w zwartej i czytelnej formie (diagramy, tabele) zdeklarowano sposób postępowania. 3. ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ W PRODUKCJI ODLEWNICZEJ Zobowiązania jakościowe Najwyższe Kierownictwo określiło w Polityce Jakości stwierdzeniem, że celem działalności Spółki jest dostarczanie najwyższej jakości odlewów aluminiowych oraz świadczonych usług w zakresie obróbki mechanicznej. Przekładając takie zobowiązanie do praktyki odlewniczej koniecznym jest zdeklarowanie w systemie kluczowych działań gwarantujących jakość wyrobów. Oprócz innych systemowych wymagań normy szj,. do kluczowych działań zapewniających jakość tego rodzaju odlewów zaliczyć należy: Przegląd wymagań klientów zamawiających odlewy i w przypadkach koniecznych rozwiązywanie wszelkich rozbieżności, Techniczne przygotowanie produkcji odlewów poprzez zapewnienie właściwego oprzyrządowania i dokumentacji technicznej odlewów weryfikacji partii pilotowych oraz terminów realizacji, Dokumentacji opisującej weryfikację odlewów na odpowiednich etapach produkcji oraz metody kontroli i badań i kryteria odbioru, Realizacja produkcji, Zapisów dowodowych o spełnieniu wymagań wraz z określeniem osób uprawnionych do zwolnienia wyrobów, Każde z przedstawionych działań zostało zdeklarowane i zapisane w dokumentacji odpowiedniego procesu. Ze względu na ograniczoną ilość miejsca, zaprezentowany zostanie skrócony opis działań i kluczowe dokumenty, które jednocześnie stanowią zapisy zarówno demonstrujące działania systemowe dla klientów lub jednostek certyfikujących oraz wewnętrzną informację dla Kierownictwa Spółki o skuteczności procesu produkcyjnego Przegląd wymagań i rozwiązywanie rozbieżności Klienci swoje zamówienia handlowe składają w 3 formach zapytań ofertowych, zamówień bezpośrednich na uruchomienie produkcji lub na asortyment którego produkcja jest uruchomiona. Odpowiednio do rodzaju zamówienia prow3adzona jest wstępna weryfikacja możliwości wykonania, terminu i ewentualnie wyjaśnienia rozbieżności w obszarze technicznych wymagań, kosztów lub innych spraw handlowych. 55

4 Podstawowym dokumentem z tych działań jest Karta obiegowa. Dokument w którym składają opinię komórki organizacyjne biorące bezpośredni udział w przygotowaniu produkcji, jej planowaniu i realizacji. Kart po przeglądzie jest zatwierdzana przez Dyrektora ds. Produkcji i stanowi podstawę do dalszych działań Techniczne przygotowanie produkcji odlewów i oprzyrządowania Dla omawianego asortymentu odlewów planowanie realizacji wyrobów jest procesem złożonym i obejmuje kilka faz. Fazą podstawową jest przegląd dokumentacji technicznej odlewów, wyjaśnienie z klientami wszelkich niejasności zarówno konstrukcyjnych jak też w dokumentacji do norm technicznych. Po przeglądzie dokumentacja zostaje zatwierdzona przez uprawnione osoby i stanowi wiodący dokument do dalszych działań (przygotowania oprzyrządowania modelowego, kart technologicznych oraz wyposażenia do obróbki mechanicznej. Dla nowo uruchamianych pozycji (lub wprowadzania nowych materiałów lub technologii) podstawowym dokumentem jest Karta działań rozwojowych w której prowadzi się zapisy z różnych aspektów uruchamianej produkcji do wyników kontroli partii pilotowej odlewów. W przypadkach uzgodnionych partia pilotowa jest walidowana przez Klienta. Ostateczne zatwierdzeni na Karcie działań rozwojowych stanowi podstawę do opracowania dokumentów operacyjnych produkcji i zatwierdzenia danej pozycji do uruchomienia produkcji. 3.3 Dokumentacja dotycząca weryfikacji odlewów i metod kontroli i badań Zarówno w procesie uruchamiania nowej produkcji jak też dla produkowanego asortymentu dokumentem podstawowym, opracowywanym w trakcie planowania realizacji wyrobów, jest Plan kontroli. Plan szczegółowo określa operacje techniczne po których wykonana ma być kontrola, metodę pomiaru lub kontroli (wizualna, pomiar lub badanie próbki), kryterium przyjęcia, aparaturę lub przyrząd którym wykonuje się pomiar, częstość pomiaru, osoby uprawnione do pomiaru i miejsce w którym dokonuje się zapisu kontroli. Dokument ten przypisany jest do danego asortymentu odlewów i jest skierowany do Kierownika Działu Produkcji oraz kontrolerów. Prowadzone na jego podstawie zapisy wraz z odpowiednią identyfikacją czasu ich wykonania, stanowią w trakcie kontroli końcowej podstawę do zwolnienia planowanej partii odlewów, naprawy lub odrzucenia. Poza wymaganiami planu kontroli, prowadzona jest przez pracowników wizualna ocena odlewów po zalaniu, przekazania partii produkcyjnych do wstępnej obróbki mechanicznej i po wstępnej obróbce. Ocena ma na celu eliminowanie sztuk z widocznymi wadami odlewniczymi. Poszczególne partie odlewów oznaczane są przywieszkami w kolorach czerwony-brak, żółty naprawa, zielony dobry. 56

5 Naprawy dokonuje się tylko w przypadkach zgody klienta uzgodnionej przy przeglądzie zamówień. W sprawach spornych o kwalifikacji decyduje kontroler produkcji Realizacja produkcji Przeważająca większość odlewów wykonywana jest przez odlewnie w kokilach rys. 2 i obrabiana na obrabiarkach numerycznych rys.3 Rys. 2. Odlewanie koikilowe Fig. 2. Metal mould casting Rys. 3. Stanowisko obrabiarki numerycznej Fig. 3. Stand for numerical machine tool Tam gdzie to wymagane stanowiska pracy posiadają instrukcje stanowiskowe i operacyjne. Operatorzy obrabiarek numerycznych i centrów obróbczych posiadają diagramy programów do nastaw obróbki mechanicznej odlewów i wyposażeni są w narzędzia pomiarowe do sprawdzania zgodności wymiarowej na każdym etapie obróbki mechanicznej Zapisy dowodowe o spełnieniu wymagań z określeniem osób uprawnionych do zwolnienia wyrobów. Kontrolerzy jakości swoje uprawnienia w systemie jakości zapisane mają w Karcie kontrolerów wraz z wzorami podpisów oraz symbolem cech nadawanych na odlewach spełniających wymagania prób szczelności lub prób ciśnieniowych. Odlewy zabrakowane oznaczane są zapisem BRAK i kierowane do separatora braków. 57

6 Miejsca ewentualnych napraw oznacza się kolorem czerwonym i odlewy kierowane są do oznaczonego sektora naprawy. Wykonywanie napraw dopuszczalne jest tylko w przypadku zgody Klienta. Partie odlewów dobrych posiadają etykiety z podpisami kontrolerów jakości. Z kontroli końcowej odlewów prowadzi się zapisy w następujących rejestrach: produkcji obróbki mechanicznej, badań szczelności odlewów, orzeczeń pomiarowych, kontroli twardości i ostatecznej kontroli wyrobów. 4. PODSUMOWANIE Tak zaprojektowany system zarządzania w procesie produkcyjnym odlewów, pozwolił na skuteczne nadzorowanie jakości odlewów poprzez stały nadzór w całym ciągu technologicznym procesu produkcyjnego, pozwoliło na zmniejszenie braków wewnętrznych i reklamacji oraz wzrostu zamówień Klientów. Produkowany asortyment odlewów autorzy referatu prezentują na rys.4. Rys. 4. Odlewy produkowane w INOWACJA Sp.z o.o. w Nowej Dębie Fig. 4. Castings produced in INNOWACJA Nowa Dęba Poland 5. LITERATURA Norma PN-EN ISO 9001:2001 Systemy zarządzania jakością Wymagania QUALITY MANAGEMENT IN THE PROCESS OF MANUFACTURING Al.-Si ALLOY CASTINGS OF SPECIFIC MECHANICAL PROPERTIES AT THE "INNOWACJA" - NOWA DĘBA PL SUMMARY The paper describes designing of a quality management system to control and supervise the casting production process at the "Innowacja" - Nowa Dęba PL. The castings are assigned to operate in electric energy transmission lines and installations. Recenzował: Prof. Andrzej Białobrzeski 58