Badanie obrotu towarów i usług na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej na terenie województwa lubelskiego w 2013 roku

Transkrypt

1 URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE ODDZIAŁ W CHEŁMIE OPRACOWANIA SYGNALNE Lulin, lipiec 2014 r. Kontakt: SekretariatUSLUB@stat.gov.pl Tel , fax Internet: Badanie orotu towarów i usług na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej na terenie województwa luelskiego w 2013 roku W ramach adań oszarów transgranicznych prowadzonych przez Urząd Statystyczny w Rzeszowie we współpracy z urzędami w Lulinie i Białymstoku oraz przy wsparciu Straży Granicznej i Służy Celnej począwszy od III kwartału 2008 roku realizowane jest adanie orotów towarów i usług w ruchu granicznym. Początkowo ankietyzacją ojęto przejścia na granicy polskoukraińskiej, a od IV kwartału 2009 r. także polskoiałoruskiej. Prowadzone jest na wszystkich przejściach drogowych i kolejowych z ruchem osoowym na granicy Polski z Ukrainą i Białorusią. W 2013 roku yło kontynuowane adanie ruchu granicznego cudzoziemców opuszczających Polskę oraz Polaków, którzy powracali z zagranicy do kraju. Badanie to dostarcza informacji odnośnie wysokości i struktury wydatków poniesionych przez cudzoziemców w Polsce oraz Polaków za granicą. Podonie jak w latach uiegłych adanie yło przeprowadzone na wyranych przejściach granicznych przez 28 dni w roku. Dni yły wyierane losowo tak, ay w każdym kwartale adany ył każdy dzień tygodnia. Ankietyzacją yli ojęci respondenci poruszający się zarówno samochodami osoowymi jak i autokarami. Wywiady yły przeprowadzane ezpośrednio przez ankieterów Urzędu Statystycznego lu ankiety yły wypełniane samodzielnie przez osoę ankietowaną. W celu lepszego zrozumienia pytań w ankiecie przez respondenta yła ona przetłumaczona na język kraju graniczącego z Polską. Co ważne ankiety yły anonimowe, a dane do nich podawane dorowolnie. Pytania w ankiecie dotyczyły kwot wydanych na wyroy żywnościowe oraz nieżywnościowe. Wyroy żywnościowe podawane yły w podziale na mięso, produkty mleczarskie, owoce i warzywa, kawę, heratę oraz produkty zożowe i cukiernicze; nieżywnościowe zaś w podziale na odzież i ouwie, mele, materiały udowlane, sprzęt gospodarstwa domowego, artykuły radiowotelewizyjne, środki czystości i kosmetyki oraz części samochodowe. W pozostałych wydatkach poniesionych przez Polaków i cudzoziemców yły pytania odnośnie kosztów noclegów oraz usług gastronomicznych. Badany ył również czas poytu za granicą, cel wizyty, odległość zamieszkania od granicy oraz odległość dokonywania zakupów. Ważną informacją yło również w ankiecie pytanie skierowane do cudzoziemców o sposó przekraczania granicy, czy odywało się to w ramach małego ruchu granicznego, czy posiadali wizę zakupową oraz czy mają kartę Polaka. 1

2 Wschodnia granica państwa polskiego, z wyjątkiem odcinka z Litwą, jest równocześnie zewnętrzną granicą Unii Europejskiej. Na terenie województwa luelskiego w 2013 roku znajdowały się 4 przejścia graniczne z Ukrainą: Dorohusk, Zosin, Hruieszów i Hreenne oraz 3 przejścia z Białorusią: Kukuryki, Terespol i Sławatycze. Do adania ruchu granicznego zostały wylosowane przejścia z Ukrainą: Dorohusk, Zosin oraz Hreenne, natomiast z Białorusią: Terespol oraz Sławatycze. W 2013 roku zewnętrzną granicę Unii Europejskiej według Komendy Głównej Straży Granicznej na terenie województwa luelskiego przekraczało 11,6 mln osó (więcej niż przed rokiem o 8,4%), z tego: 10,0 mln cudzoziemców (o 11,2% więcej niż w 2012 roku) 1,6 mln Polaków (o 8,0% mniej niż w 2012 roku) Najwięcej osó przekraczało granicę polskoukraińską 63,2% ogółu przekroczeń polskiego odcinka zewnętrznej granicy lądowej Unii Europejskiej w województwie luelskim. Wykres 1. Licza osó przekraczających zewnętrzną granicę Unii Europejskiej na terenie województwa luelskiego w 2013 roku granica polskaiałoruska cudzoziemcy granica polskoukraińska Polacy mln osó Wydatki cudzoziemców w Polsce i Polaków za granicą W województwie luelskim wartość wydatków poniesionych przez Polaków powracających do kraju w 2013 roku ukształtowała się na poziomie 163,1 mln zł, natomiast wydatki poniesione w naszym kraju przez cudzoziemców w analogicznym okresie wyniosły 3578,8 mln zł. Wartość wydatków poniesionych przez Polaków w porównaniu z poprzednim rokiem zmalała o 20,5%, natomiast wydatki cudzoziemców porównywalnie do roku poprzedniego wzrosły o 24,3%. Oserwując poszczególne grupy wydatków poniesionych przez Polaków w 2013 r. zauważyć należy, iż mają one tendencję malejącą w porównaniu do poprzedniego roku, natomiast wydatki cudzoziemców tendencję wzrostową. Zarówno Polacy jak i cudzoziemcy najwięcej wydali na towary nieżywnościowe co stanowi odpowiednio 72,3% i 84,3% ogółu wydatków. 2

3 Tal. 1. Wartość i struktura wydatków poniesionych za granicą przez Polaków powracających do kraju oraz cudzoziemców opuszczających Polskę Wyszczególnienie a O G Ó Ł E M... a Towary żywnościowe... a Towary nieżywnościowe... a Napoje alkoholowe... a Wyroy tytoniowe... a Pozostałe wydatki... a Wydatki w mln zł Struktura poniesionych wydatków w % Polacy cudzoziemcy Polacy cudzoziemcy 205,1 163,1 20,7 16,4 147,7 117,9 23,1 17,4 5,9 5,2 7,7 6,2 2879,3 3578,8 336,9 444,3 2490,9 3017,2 51,5 117,4 10,1 10,1 72,0 72,3 11,2 10,7 2,9 3,1 3,8 3,8 11,7 12,4 86,5 84,3 1,8 3,3 Biorąc pod uwagę dwie granice w województwie luelskim najwięcej wydatków ponieśli Polacy i cudzoziemcy przekraczający granicę polskoukraińską. Wydatki Polaków przekraczających tę granicę w 2013 r. wyniosły 74,3% ogółu wydatków i w porównaniu z rokiem poprzednim zmalały o 26,8%, z kolei wydatki cudzoziemców w tym okresie wyniosły 60,6% i wzrosły w stosunku do poprzedniego roku o 26,6%. Polacy jak i cudzoziemcy ojęci adaniem największe wydatki ponieśli na zakup towarów: Polacy 115,6 mln zł, cudzoziemcy 2137,6 mln zł. W strukturze wydatków Polaków stanowiło to 95,4%, z tego na towary nieżywnościowe 68,6%. Spośród towarów nieżywnościowych największym zainteresowaniem Polaków cieszył się zakup paliwa na kwotę 80,0 mln zł, co stanowiło 96,2% wartości wydatków nieżywnościowych. W porównaniu z 2012 rokiem wydatki na zakup paliwa zmalały o 28,0%. Dużym zainteresowaniem Polaków cieszył się również zakup napojów alkoholowych i wyroów tytoniowych na kwotę 17,5 mln zł, co stanowiło 14,5% ogółu wydatków. Wykres 2. Struktura wydatków poniesionych przez Polaków na granicy polskoukraińskiej w 2013 roku napoje alkoholowe; 11,5% wyroy tytoniowe; 3,0% wydatki; 4,6% wydatki żywnościowe; 12,3% wydatki nieżywnościowe; 68,6% 3

4 Analizując wydatki cudzoziemców na granicy polskoukraińskiej widać, iż 98,5% stanowią wydatki na zakup towarów, a z tego na towary nieżywnościowe przypada 86,0%. Wśród towarów nieżywnościowych cudzoziemcy najchętniej kupowali u nas w 2013 r.: części i akcesoria do środków transportu 739,4 mln zł, materiały udowlane 356,2 mln zł, sprzęt gospodarstwa domowego 213,8 mln zł oraz środki czystości i artykuły kosmetyczne 147,6 mln zł. Jeżeli chodzi o towary żywnościowe cudzoziemcy wydali w 2013 roku 271,0 mln zł, z tego największe wydatki na zakup mięsa i wyroów mięsnych 141,6 mln zł, co stanowi 6,5% w strukturze wydatków. W porównaniu do 2012 roku odnotowano wzrost wydatków na: części i akcesoria do środków transportu o 64,9%, sprzęt gospodarstwa domowego o 38,8%, środki czystości i artykuły kosmetyczne o 32,9% oraz zakup mięsa i wyroów mięsnych o 18,4%. Zmniejszyły się wydatki na zakup materiałów udowlanych o 3,4%, Wykres 3. Struktura wydatków poniesionych przez cudzoziemców na granicy polskoukraińskiej w 2013 roku produkty mleczarskie; 1,9% mięso i wyroy mięsne; 6,5% nieżywnościowe; 18,9% żywościowe; 4,1% wydatki; 1,5% części i akcesoria do śr. transp.; 34,1% środki czystości; 6,8% sprzęt gosp. domow.; 9,8% materiał udowlane; 16,4% Wydatki Polaków przekraczających granicę z Białorusią w 2013 r. stanowiły 25,7% ogółu wydatków i w porównaniu z rokiem poprzednim wzrosły o 5,8%. Natomiast wydatki cudzoziemców w tym okresie wyniosły 39,4% i również wzrosły w stosunku do roku poprzedniego o 20,8%. Zarówno Polacy jak i cudzoziemcy największe wydatki ponieśli na zakup towarów: Polacy 41,3 mln zł, cudzoziemcy 1323,9 mln zł. 4

5 Tal. 2. Wydatki poniesione przez Polaków powracający do kraju za granicą polskoiałoruską według asortymentu Wyszczególnienie O G Ó Ł E M... w tym zakupy... towarów żywnościowych... w tym: wyroów cukierniczych... kawy, heraty, kakao i napojów ezalkoholowych... towarów nieżywnościowych... w tym paliwo... napojów alkoholowych... wyroów tytoniowych w mln zł 2012 = ,6 39,2 1,6 0,9 0,7 32,4 32,3 3,7 1,6 41,9 41,3 1,5 0,9 0,5 34,7 34,6 3,5 1,6 105,8 105,4 93,8 71,4 107,1 107,1 94,6 W strukturze wydatków Polaków przekraczających tę granicę na towary nieżywnościowe przypadło 82,8%. Największym zainteresowaniem Polaków, podonie jak na granicy z Ukrainą cieszyło się paliwo, dokonano zakupu na kwotę 34,6 mln zł i stanowiło to 99,7% wartości wydatków nieżywnościowych. Porównując do roku 2012 wydatki na zakup paliwa wzrosły o 7,1%. Sporym zainteresowaniem cieszył się również zakup napojów alkoholowych wartość wydatków wyniosła 3,5 mln zł, co stanowiło 8,4% ogółu wydatków. Tal. 3. Wydatki poniesione przez cudzoziemców za granicą polskoiałoruską według asortymentów Wyszczególnienie O G Ó Ł E M... w tym zakupy... towarów żywnościowych... w tym: mięsa i wyroów mięsnych... produktów mleczarskich i tłuszczy jadalnych... warzyw, owoców i ich przetworów... kawy, heraty, kakao i napojów ezalkoholowych... towarów nieżywnościowych... w tym: części i akcesoriów do środków transportu... materiałów udowlanych... sprzętu gospodarstwa domowego... środków czystości i artykułów kosmetycznych w mln zł 2012 = ,4 1138,0 126,3 32,8 17,3 25,8 33,9 1011,7 116,7 90,8 123,0 141,4 1408,3 1323,9 173,3 34,5 21,4 43,9 48,3 1150,6 159,0 108,3 190,7 136,2 120,8 116,3 137,2 105,2 123,7 170,2 142,5 113,7 136,2 119,3 155,0 96,3 5

6 Analizując wydatki cudzoziemców na granicy polskoiałoruskiej można zauważyć, że 94,0% są to wydatki na zakup towarów, z tego towary nieżywnościowe stanowią 81,7% ogółu wydatków poniesionych na Białorusi. Spośród towarów nieżywnościowych cudzoziemcy najchętniej kupowali: sprzęt gospodarstwa domowego 190,7 mln zł, części i akcesoria do środków transportu 159,0 mln zł oraz środki czystości i artykuły kosmetyczne 136,2 mln zł. Chcąc wspomnieć o towarach żywnościowych należy zaznaczyć, że cudzoziemcy w 2013 r. najwięcej wydali na: kawę, heratę, kakao i napoje ezalkoholowe 48,3 mln zł oraz na warzywa i owoce 43,9 mln zł, co stanowi odpowiednio w strukturze 3,4% i 3,1% ogółu wydatków poniesionych na granicy polskoiałoruskiej. Wartość wydatków poniesionych w 2013 roku na granicy polskoiałoruskiej wzrosła o 20,8% w porównaniu z rokiem uiegłym. Wartość towarów zarówno żywnościowych jak i nieżywnościowych w odniesieniu do poprzedniego roku wzrosła odpowiednio o 37,2% i 13,7%, z czego największy przyrost odnotowano na zakupie warzyw i owoców, których wartość wzrosła 70,2%. Cel wizyty i częstotliwość przekraczania granicy W województwie luelskim najczęstszym celem przyjazdu cudzoziemców do Polski yło dokonanie zakupów (ok. 80%), następnie tranzyt, odwiedziny i praca. Jeżeli chodzi o Polaków, dominującym celem wyjazdu za granicę yło również dokonanie zakupów (ok. 90%), następnie odwiedziny i turystyka. Na poszczególnych odcinkach zewnętrznej granicy Unii Europejskiej występowało pewne zróżnicowanie w strukturze według celu wyjazdu. Zarówno Polacy jak i cudzoziemcy w celu odwiedzin zdecydowanie częściej przekraczali granicę polskoiałoruską niż polskoukraińską, z kolei w celu wyjazdu za pracą Polacy częściej przekraczali granicę polskoiałoruską, a cudzoziemcy przyjeżdżając do nas częściej przekraczali granicę polskoukraińską. Analizując strukturę wyjazdu gdzie celem jest tranzyt należy zauważyć, że dotyczy to wyłącznie cudzoziemców opuszczających Polskę i jest zdecydowanie wyższy na granicy polskoiałoruskiej niż na granicy polskoukraińskiej. Wykres 4. Struktura według celu wyjazdu w województwie luelskim na przykładzie IV kwartału 2013 roku % 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% zakupy odwiedziny praca tranzyt turystyka inne 0,0% Polacy 6 cudzoziemcy

7 W 2013 roku najwięcej cudzoziemców ojętych adaniem przekraczało granicę kilka razy w tygodniu, a tylko nieznaczny odsetek przekraczało granicę codziennie. Struktura według częstotliwości przekraczania granicy jest ardzo zróżnicowana. Kilka razy w tygodniu znacząco wyższy jest ruch na granicy polskoukraińskiej, niż na granicy polskoiałoruskiej, a kilka razy w miesiącu zdecydowanie częściej cudzoziemcy przekraczają granicę polskoiałoruską. Rozpatrując strukturę częstotliwości przekraczania granicy przez Polaków widać, że na ou odcinkach najczęściej wyjazdy występują kilka razy w miesiącu, a tylko niewielki odsetek codziennie. Jeżeli chodzi o wyjazdy kilka razy w tygodniu występuje duże zróżnicowanie między odcinkami. Zarówno Polacy jak i cudzoziemcy znacznie częściej przekraczają granicę polskoukraińską kilka razy w tygodniu niż granicę polskoiałoruską. Warto zauważyć, że na granicy polskoiałoruskiej w IV kw r. nie odnotowano przekroczeń, które odywają się codziennie przez cudzoziemców opuszczających nasz kraj, natomiast jeżeli chodzi o Polaków powracających do Polski i przekraczających tę granicę codziennie odnotowano minimalny odsetek tylko na przejściu w Terespolu. Wykres 5. Struktura według częstotliwości wyjazdu w województwie luelskim na przykładzie IV kwartału 2013r. % 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% codziennie kilka razy w tygodniu kilka razy w miesiącu kilka razy w roku lu rzadziej 0,0% Polacy PLBY Cudzoziemcy PLBY Polacy PLUA Cudzoziemcy PLUA Mały ruch graniczny Po przystąpieniu państwa polskiego do strefy Schengen nastąpiła swooda przepływu osó na granicy między Rzeczpospolitą Polska a państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Jednocześnie spowodowało to utrudnienia w przekraczaniu granicy przez cudzoziemców zza wschodniej granicy, czyli konieczność posiadania przez nich wiz. Ay ułatwić przekraczanie granicy polskoukraińskiej oraz polskorosyjskiej podpisano umowę o małym ruchu granicznym. Umowa z Ukrainą oowiązuje od 1 lipca 2009 r., natomiast z Rosją od 27 lipca 2012 r. Mieszkańcy strefy przygranicznej (do 30 km od granicy) mogą wielokrotnie przekraczać granicę na podstawie stosownych zezwoleń, jeżeli zamieszkują ten oszar od co najmniej trzech lat. Na terenie województwa luelskiego znajduje się 987 miejscowości 7

8 położonych w 54 gminach i 11 powiatach, które wchodzą w skład polskiej strefy przygranicznej. Po stronie ukraińskiej strefa przygraniczna oejmuje 1107 miejscowości, które znajdują się w 23 rejonach. Na terenie województwa luelskiego przekraczanie granicy zewnętrznej Unii Europejskiej w ramach małego ruch granicznego (MRG) odywa się tylko na granicy polskoukraińskiej. MRG ma większe znaczenie dla oywateli Ukrainy niż dla Polaków, z uwagi na fakt, że Polacy mogą podróżować i przeywać na terytorium ukraińskim do 90 dni ez konieczności posiadania wizy. Wprowadzenie przepisów ułatwiających przekraczanie granicy znacząco wpłynęło na ożywienie ruchu w pasie przygranicznym. W ramach MRG cudzoziemcy przyjeżdżali do nas przede wszystkim w celu dokonania zakupów. W strukturze według celu wizyty w ramach MRG w 2013 roku stanowi to ponad 90%. Mały ruch graniczny najczęściej występował na przejściu w Zosinie (ok. 90% ogółu przekroczeń na granicy polskoukraińskiej) i odywał się kilka razy w tygodniu, co w strukturze według częstotliwości przekraczania granicy stanowi ponad 80%. Wydatki poniesione przez cudzoziemców w ramach MRG w 2013 r. wyniosły 1098,0 mln zł i yły o 57,7% większe w porównaniu do roku Stanowiły one 50,6% ogółu wydatków poniesionych przez wszystkich cudzoziemców na granicy z Ukrainą. Najwięcej zostało wydane na towary nieżywnościowe, a wartość niektórych towarów wzrosła nawet dwukrotnie w odniesieniu do roku uiegłego. Były to głównie: części do środków transportu (465,8 mln zł), materiały udowlane (166,8 mln zł) oraz sprzęt gospodarstwa domowego (130,0 mln zł). W porównaniu do roku poprzedniego wydatki na te towary wzrosły odpowiednio o: 137,3%, 13,5% oraz 106,7%. Z towarów żywnościowych największym zainteresowaniem naszych wschodnich sąsiadów cieszyło się: mięso i wyroy mięsne (64,3 mln zł), produkty mleczarskie (20,8 mln zł) oraz warzywa i owoce (18,2 mln zł). Tutaj również możemy zaoserwować wzrost wydatków do roku 2012 odpowiednio o 39,8%, 73,3% oraz 34,8% Wykres 6. Struktura wydatków w ramach MRG w 2013 roku na terenie województwa luelskiego warzywa i owoce; 1,7% produkty mleczarskie; 1,9% mięso i wyroy mięsne; 5,9% nieżywnościowe; 18,7% sprzęt gosp. domowego; 11,8% żywnościowe; 2,2% materiały udowlane; 15,2% wydatki; 0,2% części do śr. transportu; 42,4% 8

9 Podsumowanie Przedstawiając wyniki adania orotu towarów i usług na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej w województwie luelskim należy zauważyć tendencję wzrostową w wydatkach cudzoziemców. Występuje ona zarówno na granicy polskoukraińskiej, jak i polskoiałoruskiej. Ważnym czynnikiem powodującym ten wzrost jest na pewno wprowadzenie małego ruchu granicznego, który ułatwia przekraczanie granicy i wpływa na ożywienie ruchu w pasie przygranicznym. W przypadku przekraczających granicę Polaków możemy mówić o spadku wydatków. Może on yć spowodowany wprowadzeniem limitów na przewożone towary, które regulowane są Ustawami Ukrainy oraz Kodeksem Celnym. Zarówno Polacy jak i cudzoziemcy najwięcej wydatków ponosili w odległości do 50 km od granicy. Wartość wydatków większa yła na granicy polskoukraińskiej (z tego najwięcej na przejściu w Zosinie) niż na granicy polskoiałoruskiej. Czas poytu Polaków za granicą cudzoziemców w Polsce wynosił z reguły jeden dzień, a tylko w niewielkim stopniu poyt trwał dłużej niż jeden dzień. W przekraczaniu granicy polskoukraińskiej ułatwieniem dla oywateli Ukrainy jest wprowadzenie przez Polskę wiz w celu realizacji turystyki zakupowej w Polsce. Opracowanie: Mariola Spiczyńska, Edyta Lewandowska, Małgorzata Mazurek Urząd Statystyczny w Lulinie Oddział w Chełmie. Prosimy o podanie źródła przy pulikowaniu danych Urzędu Statystycznego w Lulinie 9