Ćwiczenia 1 Pragmina Jerozolimska. Najstarsze misje chrześcijańskie. Źródła: Dzieje Apostolskie.

Transkrypt

1 HISTORIA KOŚCIOŁA - STAROŻYTNOŚĆ ĆW. ROK I, 2009/2010 SEM. I. Mgr lic. Ludmiła Lach-Bartlik Zaliczenie: grupy ogólna (1) i nauczycielska (1) wtorek, 12 stycznia 2010 r. Ćwiczenia 1 Pragmina Jerozolimska. Najstarsze misje chrześcijańskie. Źródła: Dzieje Apostolskie. Student zna fragmenty Pisma Świętego opisujące życie pierwotnej gminy chrześcijańskiej: Dz 1, 1-8; Dz 2, 42-47; Dz 6, 1-7; Dz 15, 1-6; Dz 15, 23-29; Student potrafi własnymi słowami przedstawić życie i zwyczaje pierwszych chrześcijan, zwracając uwagę na pojęcia: martyria, koinonia, leiturgia, diakonia; Student zna hierarchię Kościoła Jerozolimskiego, wie co decydowało o przynależności do Kościoła; Student potrafi wyjaśnić znaczenie słów: helleniści, Hebrajczycy, prozelici, judeochrześcijanie, etnochrześcijanie, starsi, diaspora, tzw. sobór jerozolimski; Student zna i potrafi wskazać na mapie krainy geograficzne prowincje rzymskie I wieku po Chr. oraz główne miasta działalności Apostołów; Student zna przebieg pierwszej podróży misyjnej św. Pawła mapa miasta i krainy geograficzne ewangelizowane przez św. Pawła, tekst Pisma Świętego Dz wydarzenia SAC SN 1, teksty: 1, 2, 3, 4, 5, 25 Ćwiczenia 2 Państwo Rzymskie wobec chrześcijan Student zna odpowiednie fragmenty dzieł historyków (rzymskich pogańskich i chrześcijańskich) zawierających informacje na temat pochodzenia chrześcijan, ich życia i nauki; Student zna treść i genezę powstania pierwszych rozporządzeń cesarskich odnośnie prześladowania chrześcijan, wie, że pierwsze prześladowania wybuchały z prywatnego motywu cesarza (Neron) i miały zasięg lokalny: Korespondencja Pliniusza Młodszego i Cesarza Trajana, Korespondencja Granianusa, cesarza Hadriana i Minucjusza Fundanusa, Reskrypt Hadriana. Student potrafi opisać stosunek władz rzymskich do chrześcijaństwa, zna: przyczyny niechęci pogan wobec chrześcijan, przebieg wydarzeń jest świadom nadużyć pojawiających się w oskarżeniach ze strony pogan, 1

2 zna ich skutki reskrypty. Student potrafi wymienić argumenty przytaczane przez pogan w celu oskarżenia i skazywania chrześcijan na śmierć (Tacyt, Pliniusz Młodszy i Trajan, reskrypt Hadriana). Student potrafi wskazać ważne pozabiblijne świadectwo potwierdzające historyczność Jezusa Chrystusa i genezę religii chrześcijańskiej (Tacyt). Student potrafi wymienić istotne elementy doktryny chrześcijańskiej, praktyki i zwyczaje obowiązujące w chrześcijańskiej wspólnocie, na które zwracają uwagę pisarze pogańscy (Pliniusz Młodszy). Student zna sylwetki i poglądy pierwszych apologetów chrześcijańskich (Tertulian, Meliton z Sardes), potrafi przytoczyć ich argumenty odpierające zarzuty stawiane chrześcijanom ze strony pogan. Student zna genezę powstania i treść reskryptu tolerancyjnego z 313 r., potrafi opisać jak zmieniła się sytuacja chrześcijan w Cesarstwie Rzymskim od momentu podpisania tegoż reskryptu. Student zna i potrafi wyjaśnić pojęcia: Roczniki, nienawiść rodzaju ludzkiego, epistolografia, reskrypt, nomen christianum, apologia, apologeta, tolerancja. SAC SN 1, teksty: 26, 30, 32, 36, 37, 42, 44 Ćwiczenia 3 Pogaństwo wobec chrześcijan Student zna sylwetki i dzieła pisarzy wczesnochrześcijańskich: Orygenes, Contra Celsum Minucjusz Feliks, Oktawiusz Arnobiusz Starszy, Adversus nations Student zna sylwetki i dzieła pogańskich pisarzy II/III wieku, polemizujący z chrześcijańską doktryną oraz pisarzami chrześcijańskimi: Eliusz Arystydes, Mowy Lukian, Aleksander albo rzekomy Prorok Lukian, O zgonie Peregrinosa Celsus, Słowo prawdy Porfiriusz, Przeciw chrześcijanom Student potrafi wymienić podstawowe zarzuty przytaczane przez pisarzy pogańskich przeciwko chrześcijanom i religii chrześcijańskiej; Student zna gatunki literackie jakimi posługiwali się pisarze II i III wieku: Inwektywa Eliusz Arystydes, Porfiriusz, Celsus Satyra Lukian 2

3 Traktat polemiczny Orygenes, Arnobiusz Starszy Dialog Minucjusz Feliks Student zna i potrafi wyjaśnić pojęcia: politeizm, misteria, epikureizm, cynizm SAC SN 1, teksty: 6, 7, 9, 10, 11, 13, 16 Ćwiczenia 4 Prześladowania, świętość i grzech chrześcijan Student potrafi wymienić Cesarzy Rzymskich za panowania których chrześcijan spotkały najcięższe prześladowania; Student potrafi wskazać Cesarzy Rzymskich za panowania których chrześcijanie mogli liczyć na tolerancję bądź (względną) sprawiedliwość; Student potrafi podać cezurę czasową od kiedy można mówić o oficjalnych (cesarskich) i ogólnopaństwowych rozporządzeniach odnośnie prześladowania chrześcijan; Student potrafi wskazać przyczyny, cele i omówić skutki prześladowań chrześcijan za czasów Decjusza w kontekście życia chrześcijańskiej wspólnoty (Kościoła) Student zna przyczyny, cele oraz podstawowe zarządzenia wydane przeciw chrześcijanom przez cesarza Waleriana (treść dwóch edyktów) Student zna przyczyny, cele oraz podstawowe zarządzenia wydane przeciw chrześcijanom przez cesarza Dioklecjana (treść czterech edyktów) Student potrafi wyjaśnić pojęcia martyr świadek, dawać świadectwo, złożyć świadectwo w kontekście życia pierwotnej gminy chrześcijańskiej, czasów prześladowania chrześcijan Student potrafi wyjaśnić pojęcia: lapsi, libellatici, confessores, martyr, supplicatio, libellus. SAC. SN 1, teksty nr: 182; 183; 188 Ćwiczenia 5 TEMAT I: Praca i zawód chrześcijanina Student wie, że w starożytności chrześcijanie nie mogli pracować we wszystkich zawodach. Wstępując do katechumenatu należało zaprzestać wykonywania zawodów naruszających godność człowieka jako istoty cielesno-duchowo-zmysłowej (prostytucja, gladiatorzy, pogańscy kapłani, magowie, nauczyciele) oraz związanych z kultem pogańskim (por. Hipolit) 3

4 Student zna poglądy wybranych Ojców Kościoła na temat bogactwa i bogacenia się (pozytywna ocena bogactwa): Ireneusz z Lyonu Klemens Aleksandryjski SAC. SN 1, teksty nr: 210; 211; 215; 219 TEMAT II: Caritas Christiana Student zna genezę i początki akcji dobroczynnej Kościoła, wie kiedy i w jakich okolicznościach organizowano pierwsze zbiorki pieniężne na potrzeby najuboższych (Justyn, Tertulian, Didaskalia apostolskie). Student zna i potrafi wymienić grupy osób adresatów chrześcijańskiej Caritas Student zna osoby odpowiedzialne w gminie chrześcijańskiej za przeprowadzanie akcji dobroczynnych i zbiórek pieniężnych dla najuboższych (Poncjusz, Justyn, Tertulian). Student potrafi wskazać różnicę pomiędzy Caritas Christiana a filantropią płaszczyzna motywacji i uzasadnienia działalności dobroczynnej. Student zna i potrafi wyjaśnić pojęcia: Caritas Christiana, hagiografia, Didaskalia apostolskie, Tradycja Apostolska. Ćwiczenia 6 TEMAT I: Wykształcenie, kultura i rozrywki chrześcijanina SAC. SN 1, teksty nr: 193; 194; 198; 208 Student potrafi przedstawić i porównać poglądy Ojców Wschodnich i Zachodnich odnośnie wykształcenia chrześcijan i możliwości pełnienia przez nich funkcji nauczyciela nauk świeckich Tertulian (zachód): dlaczego nauczanie przez chrześcijan świeckiej literatury jest złe; Dlaczego poznawanie i uczenie się nauk świeckich jest dla chrześcijan wskazane, wręcz dobre i pożyteczne. Klemens Aleksandryjski (wschód): Dlaczego chrześcijanin powinien być człowiekiem wykształconym; Do czego mogą być przydatne dla chrześcijan nauki świeckie. Didaskalia apostolskie: Dlaczego chrześcijanie nie powinni czytać ani w ogóle zbliżać się do ksiąg świeckich; Czym powinni zastąpić chrześcijanie lekturę pism pogańskich. Student potrafi wskazać zagrożenia wynikające ze zbyt lekkomyślnego korzystania przez chrześcijan z rozrywek przykład term miejskich. 4

5 TEMAT II: Małżeństwo, niewolnictwo, służba wojskowa SAC. SN 1, teksty nr: 143; 159; 114; 88 Student potrafi zreferować poglądy Atenagorasa na temat chrześcijańskiego małżeństwa i moralności małżeńskiej charakterystyka chrześcijańskiego małżeństwa cechy, trwałość małżeństwa, argumentacja wyższości celibatu nad małżeństwem. Student zna pojęcie synodu i potrafi wymienić główne postanowienia synodu z Elwiry (ok. 300 r.) z zakresu moralności chrześcijańskiej; Student zna poglądy Cypriana na temat niewolnictwa; Student potrafi zreferować poglądy Tertuliana odnośnie służby wojskowej chrześcijan czy wolno chrześcijanom wstępować do wojska, jak należy postępować w przypadku nawrócenia żołnierzy na chrześcijaństwo Bibliografia: W. Myszor, Chrześcijanie w cesarstwie rzymskim II i III wieku. Wybrane zagadnienia życia społecznego, Katowice 2005, Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 1 (SAC.SN 1). por. W. Myszor, Europa. Pierwotne chrześcijaństwo. Idee i życie społeczne chrześcijan (II i III wiek), Warszawa 1999/2000 5