Wstęp. Bank a parabank

Transkrypt

1 Wstęp Życie codzienne staje się wciąż droższe, a zarobki nie wzrastają proporcjonalnie do potrzeb. Jest to przyczyną zadłużania się wielu ludzi. Istnieją instytucje, które oferują szybką pomoc finansową. Potrzebne środki można pozyskać albo z banku albo od instytucji, która bank imituje zwanej parabankiem. W pierwszym przypadku mowa jest o kredycie, w drugim zaś o pożyczce. Pojęcia te nie są tożsame. Różnice między nimi jak i między tymi instytucjami omówiono w niniejszej prezentacji. Bank a parabank Bank - działalność gospodarcza, polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami ustawy Prawo bankowe i wymienionych w statucie banku. Banki należą do tak zwanych instytucji zaufania publicznego. Bank działa na podstawie zezwolenia i nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego. Komisja Nadzoru Finansowego, której celem jest zapewnienie: a) zgodności działania banków z przepisami prawa, b) bezpieczeństwa zgromadzonych w bankach depozytów. Ponadto lokaty w bankach są objęte ustawową gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Pozostałe podmioty prowadzą działalność na zasadach ogólnych i nie są objęte nadzorem państwa, z czym również wiąże się brak ustawowych gwarancji zwrotu oszczędności ich klientów. Należy przy tym pamiętać, że przyjmowanie depozytów przez firmy nie będące bankami jest w świetle polskiego prawa nielegalne. Parabank polskie prawo nie definiuje pojęcia parabanku. Pojęciem tym jednak powinno określać się podmiot, niebędący bankiem ani instytucją uprawnioną do przyjmowania depozytów i udzielania kredytów, lecz wykonujący czynności podobne do czynności bankowych i niepodlegający nadzorowi finansowemu, sprawowanemu przez organ nadzoru. Parabanki i firmy pożyczkowe istnieją dzięki pewnym lukom w prawie gwarantującym wolność rynku. W efekcie jako instytucja mogą oferować usługi finansowe (pożyczki, twory podobne do lokat) bez kontroli Komisji Nadzoru Finansowego. Przez to, że parabanki i firmy pożyczkowe nie muszą stosować się do zaleceń KNF ściągają do siebie klientów pozornie atrakcyjniejszą ofertą. Parabanki udzielają pożyczek z własnych środków, a nie z funduszy zdeponowanych przez klientów. Parabanki nie musza podporządkowywać swojej działalności Rekomendacji T, a więc mogą oferować pożyczki wszystkim klientom niezależnie od ich sytuacji finansowej (pożyczki na dowód osobisty itp.). Ponieważ obecne normy przyznawania kredytów są rygorystyczne (skutek kryzysu finansowego), do parabanków ciągną tysiące desperatów, którzy liczą na szybki zastrzyk gotówki. Zadaniem Rekomendacji T jest ograniczenie zjawiska nadmiernego zadłużania się Polaków. Mieliśmy z nim do czynienia zwłaszcza tuż przed kryzysem finansowym, np. w 2006 czy 2007

2 roku. Kredyty nawet powyżej wartości nieruchomości były powszechnie dostępne. Bez trudu można było zaciągnąć kredyt w wysokiej wartości w złotówkach, w euro, czy we frankach szwajcarskich. Kredytobiorcy przecenili jednak swoje możliwości finansowe, przez co popadli w długi, zaś same banki musiały się zmierzyć z niespłacanymi ratami kredytowymi lub kredytami tzw. straconymi. Chcąc zapobiec takiej sytuacji, Komisja Nadzoru Finansowego wprowadziła Rekomendację T. Jednym z wytycznych Rekomendacji T jest to, że łączna wysokość wszystkich płaconych przez kredytobiorcę rat kredytów i pożyczek nie może przekraczać 50% dochodów klienta. Jeśli jego zarobki są wyższe od przeciętnej, wówczas raty zobowiązań kredytowych mogą zajmować 65% jego dochodów. Dzięki temu w kieszeni kredytobiorców pozostanie tyle wolnych środków finansowych, które będą im pozwalały na spełnienie podstawowych potrzeb. Innym ograniczeniem wprowadzonym przez Rekomendację T, jest zmiana w sposobie dokumentowania i weryfikowania dochodów niezbędnych do oceny zdolności kredytowej klienta. Banki ograniczyły ofertę kredytową dostępną dla kredytobiorców na podstawie składanego oświadczenia o źródłach i wysokości uzyskiwanych dochodów. Kredyt umowa, na mocy której kredytodawca (bank, SKOK) przekazuje do dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i ewentualnymi prowizjami w ustalonych w umowie terminach. Pożyczka umowa, na podstawie której firma pożyczkowa, bank lub osoba fizyczna (pożyczkodawca) przekazuje innej osobie (pożyczkobiorca) określoną kwotę środków pieniężnych. Pożyczkobiorca po upływie określonego terminu spłaca pożyczkę wraz z odsetkami. W przeciwieństwie do kredytu bankowego w umowie pożyczki nie jest wymagane określenie celu pożyczki. Umowa pożyczki na kwotę przekraczającą 500 zł powinna być zawarta na piśmie. łatwo i szybko dostępna pożyczka/kredyt, najczęściej w wysokości od kilkudziesięciu złotych do kilku tysięcy złotych na krótki okres. To najpopularniejsza forma drobnych pożyczek udzielanych na często niekorzystnych dla klienta i niejasnych warunkach, dlatego dla zachęty bywają reklamowane jako produkty bez sprawdzania w BIK, pożyczki prywatne, bez zbędnych formalności, bez poręczycieli lub pozabankowe dla tych, którzy nie mogą liczyć na kredyt w banku. szybki i łatwy dostęp do gotówki w formie pożyczki na dowód, na sms, przez internet, bez zabezpieczeń, a nawet z dowozem do domu. W praktyce wygodne chwilówki tanie nie są rekordowe oprocentowanie sięgało aż 23 tys. proc. w skali roku. BIK (Biuro Informacji Kredytowej) gromadzi oraz przetwarza informacje o historii kredytowej klientów banków, w tym o zaleganiu ze spłatą rat kredytu lub długotrwałych opóźnieniach w ich spłacie w okresie ostatnich pięciu lat.

3 (porownanie kredytow i pozyczek) Instytucje pożyczkowe oferują gotówkę zazwyczaj na krótkie terminy (15-30 dni; tylko niektóre na dłuższe - np. Provident na 30, 45 lub 60 tygodni) oraz niskie kwoty ( zł). Banki natomiast udzielają kredytów na zdecydowanie dłuższe okresy od kilku dni do nawet kilku lat, oraz na wyższe kwoty od 400 do 150 tys. zł, przez co miesięczna rata może być niższa i dopasowana do bieżącej sytuacji finansowej. Bankom w pewnym sensie zależy na tym, aby przejąć klientów od firm pożyczkowych. I choć krótkoterminowe i niskokwotowe kredyty są dla banków nieopłacalne, to mają w swojej ofercie takie produkty. Niechętnie obnoszą się z takimi ofertami (gdyż niewiele mogą zarobić na takich kredytach - z uwagi na regulacje prawne, przepisy - ustawa antylichwiarska - oprocentowanie - max 24%). To się po prostu bankowi nie opłaca, o ile nie nawiąże dłuższej relacji z klientem, oferując mu kolejne produkty i usługi Zgodnie z art Kodeksu cywilnego maksymalna wysokość odsetek nie może przekraczać w stosunku rocznym czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (obecnie 4 x 6% stopa lombardowa = 24%). Ograniczenia zawarte w Kodeksie cywilnym nie mają jednak zastosowania do pozostałych kosztów kredytu/pożyczki (opłaty i prowizje), wobec czego rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO), uwzględniająca te dodatkowe koszty, może być znacznie wyższa. Istnieją bowiem przedsiębiorcy którzy wymagają przed podpisaniem umowy zapłacenia wysokiej opłaty przygotowawczej, a następnie nie udzielają konsumentowi pożyczki i często nie zwracają wspomnianej opłaty. Firmy reklamujące się hasłami typu "kredyt bez BIK", "nawet z komornikiem" czasem nie mają zamiaru udzielenia kredytu, a chcą jedynie pobrać "opłatę przygotowawczą, "zadatek" lub inaczej nazwaną opłatę, a następnie odmawiają udzielenia pożyczki, zatrzymując wspomniane opłaty. Zatrzymywanie takich opłat w przypadku nieudzielenia kredytu jest sprzeczne z prawem, ale konsumenci mają kłopoty z odebraniem już wpłaconych kwot. W przypadku ofert internetowych, należy także upewnić się, czy mamy do czynienia z przedsiębiorcą, który udziela pożyczek z własnych środków firmy, czy też jedynie pośredniczy w udzielaniu pożyczek przez inne osoby prywatne (tzw. platformy pożyczkowe). Jest to o tyle istotne, że w przypadku pożyczki udzielonej konsumentowi przez innego konsumenta nie mają zastosowania przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Propozycje inwestycyjne (np. depozyty towarowe, kontrakty lokacyjne - odpowiedniki bankowych lokat, których to według prawa parabanki nie mogą udzielać) oferowane przez parabanki nie są bezpieczne. Dzieje się tak, dlatego, że zwrotu naszych pieniędzy nie gwarantuje nam dosłownie nic, bowiem parabanki nie mają środków zabezpieczanych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Dlatego też parabanki oferują wyższe oprocentownie, nie dodają jednak informacji, że wiąże się z tym znacznie większe ryzyko.

4 Dodatkowo bez nadzoru KNF parabanki mogą dysponować nie tylko naszymi pieniędzmi właściwie według własnej woli, ale także wszystkimi informacjami dotyczącymi czynności bankowych, które nam świadczą, dlatego że nie obowiązuje je tajemnica bankowa. Niektóre parabanki informują, że oferują różnego rodzaju ubezpieczenia, bądź zakładają pozabankowe fundusze gwarancyjne. Należy jednak pamiętać, że ubezpieczenie czy też pozabankowy fundusz rzekomo gwarantujący bezpieczeństwo powierzonych parabankowi pieniędzy, często opiewają na zbyt niskie kwoty, aby konsumenci w przypadku niewypłacalności takiej instytucji otrzymali zwrot swoich środków. Zasady bezpiecznego zaciągania pożyczki Akcja społeczna. Strona (KNF, NBP, Policja, Ministerstwo (nie)sprawiedliwości). Cztery zasady bezpiecznego zaciągania pożyczki: 1. Sprawdź wiarygodność firmy. 2. Policz całkowity koszt pożyczki. 3. Dokładnie przeczytaj umowę pożyczki. 4. Nie podpisuj umowy, jeżeli jej nie rozumiesz. Zawsze należy dokładnie przeczytać umowę oraz zwrócić uwagę na wysokość Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO). To ta stopa oprocentowania daje konsumentowi informację, ile wynosi całkowity koszt pożyczki/kredytu. RRSO wyrażona jest jako wartość procentowa wszystkich kosztów pożyczki/kredytu od całej kwoty pożyczki/kredytu w ujęciu rocznym. Im wysokość RRSO jest niższa, tym pożyczka/kredyt jest tańsza. Podpisując umowę konsument powinien zapytać m.in. o: - wysokość oprocentowania pożyczki/kredytu - wysokość opłat i prowizji z tytułu udzielonej pożyczki/kredytu - wysokość RRSO oraz całkowity koszt pożyczki/kredytu - zabezpieczenia, jakie konsument powinien przedstawić, aby otrzymać pożyczkę/kredyt oraz ich wysokość - formę prawną działalności pożyczkodawcy/kredytodawcy. Każdy podmiot udzielający pożyczki zobowiązany jest do poinformowania o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania pożyczki (RRSO) oraz o całkowitej kwocie do zapłaty. Od umowy o kredyt konsumencki odstąpić można w terminie 14 dni, a zasady odstąpienia od umowy są identyczne dla banków jak i parabanków. Należy zwrócić uwagę na wymagania pożyczkodawcy związanych z zabezpieczeniem pożyczki.

5 porady na temat umowy kredytowej, którą mam zamiar podpisać z bankiem bądź parabankiem infolinia konsumencka bezpłatna informacja i porada prawna (prawnicy Federacji Konsumentów). Centrum E-porad prowadzone przez ekspertów Stowarzyszenia Konsumentów Polskich, którzy odpowiadają bezpłatnie na pytania konsumentów Federacja Konsumentów niezależna organizacja pozarządowa, której głównym celem jest ochrona indywidualnych praw i interesów konsumentów. Miejski (Powiatowy) Rzecznik Konsumentów prowadzi bezpłatne poradnictwo konsumenckie, udziela informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów, podejmuje w imieniu i na rzecz konsumentów interwencje, udziela pomocy konsumentom. Przed zawarciem umowy konsument powinien otrzymać formularz informacyjny, w którym zawarte będą informacje dotyczące kosztów związanych z pożyczką/kredytem. Ponadto, konsument ma prawo do bezpłatnego projektu umowy, o ile w ocenie pożyczkodawcy/ kredytodawcy/pośrednika spełnia on warunki udzielenia pożyczki/kredytu. Pożyczkodawca/ kredytodawca/pośrednik powinien też udzielić nam wyjaśnień w przypadku wątpliwości co do treści zawartych w formularzu lub umowie. Przy zawieraniu umowy, konsument powinien również otrzymać wzór odstąpienia od umowy. Lista podejrzanych parabanków Lista podmiotów podejrzanych o niesłuszne prowadzenie działalności bankowej, przed którymi ostrzega Komisja Nadzoru Finansowego (lista nie jest zamknięta): Finroyal FRL Capital Limited Flexworld Inc. Perfect Money Finance Corp. z siedzibą w Panamie Weksel Bank, Aida System Sp. z o.o. z siedzibą w Konstantynowie Łódzkim Amber Gold Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku GoGo20 Poland DOBRALOKATA Sp. z o.o. Pozabankowe Centrum Finansowe Sp. z o.o. PROMOTOR-FINANSE Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu Care&Cash Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu KASOMAT.PL SA, Wrocław Lex-Security, Mysłowice Centrum Inwestycyjno - Oddłużeniowe sp. z o.o. Stargard Szczeciński Socket Resources GmbH reprezentowana na terytorium RP przez Marka Jachowicza; biuro operacyjne w Polsce - Warszawa IPI CAPITAL S.A. z siedzibą w Warszawie NOVA NEW Sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach Mizar Profit, Warszawa

6 Alkor Trade Sp. z o.o., Józefów Podsumowanie Parabanki zostały stworzone z myślą o osobach, które nie otrzymały pozytywnej decyzji kredytowej w bankach lub mają problemy z BIKiem. Zatem pożyczkobiorca został oceniony jako osoba niewiarygodna w innym miejscu. Pożyczanie pieniędzy w innych miejscach może grozić wpadnięciem w spiralę zadłużenia. Nie wszystkie parabanki są nielegalne. Firmy pożyczkowe ponoszą dużo większe ryzyko, że pożyczkobiorca nie zwróci pieniędzy w terminie i w określonej wysokości. Premia za to ryzyko musi być zatem duża. I choć oprocentowanie może być kuszące, o wszystkim decyduje zwykle wysoka RSSO. Najczęściej są sobie winni sami pożyczkobiorcy, którzy w pilnej potrzebie gotówki często niefrasobliwie podpisują umowy, nie wiedząc na jakich warunkach zaciągają pożyczki. Zdarza się, że w takich umowach istnieją niekorzystne zapisy, jak bardzo wysokie oprocentowanie czy zabezpieczenie w postaci swojego majątku. Klienci takich instytucji, stawiają siebie w sytuacji bez wyjścia, gdy w momencie wypowiedzenia umowy, firma zażąda zwrotu pieniędzy. Istnieje wielu złodziei, lecz większe instytucje parabankowe dbają o swoją renomę (siedziby w centrach miast). Średnie oprocentowanie pożyczki w parabanku na kwotę 2000 zł to ok. 25 proc. w skali roku. Jednak na koszty pożyczki składają się również prowizje i dodatkowe opłaty. Jednak w banku jest taniej. Rzeczywista roczna stopa procentowa dla kredytu na 24 miesięcy na tę samą kwotę w przypadku najtańszej oferty to 9,6%. Średnio jest to ok. 20%. Kredyt w banku nie jest jednak produktem dla wszystkich.