Skrócone śródroczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A. za III kwartał 2016 roku

Transkrypt

1 F

2 WYBRANE DANE FINANSOWE narastająco od 01/01/16 do 30/09/16 narastająco od 01/01/15 do 30/09/15 narastająco od 01/01/16 do 30/09/16 dane dotyczące skróconego śródrocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego w tys. euro*** narastająco od 01/01/15 do 30/09/15 Przychody z tytułu odsetek Przychody z tytułu opłat i prowizji Zysk brutto Zysk netto Całkowite dochody Zmiana stanu środków pieniężnych ( ) ( ) ( ) (90 773) Aktywa razem* Zobowiązania wobec banków* Zobowiązania wobec klientów* Kapitał własny Kapitał zakładowy Liczba akcji (w szt.) Wartość księgowa na jedną akcję (w zł/euro) 51,35 51,33 11,91 12,11 Łączny współczynnik wypłacalności (w %)* 17,1 17,1 17,1 17,1 Zysk na jedną akcję zwykłą (w zł/euro) 3,61 3,89 0,83 0,94 Rozwodniony zysk na jedną akcję (w zł/euro) 3,61 3,89 0,83 0,94 dane dotyczące skróconego śródrocznego jednostkowego sprawozdania finansowego Przychody z tytułu odsetek Przychody z tytułu opłat i prowizji Zysk brutto Zysk netto Całkowite dochody Zmiana stanu środków pieniężnych ( ) ( ) ( ) (90 815) Aktywa razem* Zobowiązania wobec banków* Zobowiązania wobec klientów* Kapitał własny Kapitał zakładowy Liczba akcji (w szt.) Wartość księgowa na jedną akcję (w zł/euro) 50,86 50,84 11,79 12,00 Łączny współczynnik wypłacalności (w %)* 16,9 16,8 16,9 16,8 Zysk na jedną akcję zwykłą (w zł/euro) 3,64 3,87 0,83 0,93 Rozwodniony zysk na jedną akcję (w zł/euro) 3,64 3,87 0,83 0,93 Zadeklarowana lub wypłacona dywidenda na jedną akcję (w zł/euro)** 4,68 7,43 1,09 1,75 *Porównywalne dane bilansowe według stanu na dzień 31 grudnia 2015 roku. **Przedstawione wskaźniki dotyczą odpowiednio: wypłaconej w 2016 roku dywidendy z podziału zysku za 2015 rok oraz wypłaconej w 2015 roku dywidendy z podziału zysku za 2014 rok. ***Kursy użyte do przeliczenia złotych na euro: pozycje sprawozdania z sytuacji finansowej wg średniego kursu NBP na dzień 30 września 2016 roku 4,3120 zł (na dzień 31 grudnia 2015 roku: 4,2615 zł; na dzień 30 września 2015 roku: 4,2386 zł); pozycje rachunku zysków i strat, sprawozdania z całkowitych dochodów oraz sprawozdania z przepływów pieniężnych wg kursu stanowiącego średnią arytmetyczną kursów NBP na koniec każdego miesiąca I, II i III kwartału 2016 roku 4,3688 zł (I, II, u 2015 roku: 4,1585 zł). 2

3 SPIS TREŚCI Skrócony skonsolidowany rachunek zysków i strat 4 Skrócone skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów 5 Skrócone skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej 6 Skrócone skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym 7 Skrócone skonsolidowane sprawozdanie z przepływów pieniężnych 8 Noty objaśniające do skróconego śródrocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego 8 1 Informacje ogólne o Banku i Grupie Kapitałowej Banku 8 2 Oświadczenie o zgodności 8 3 Zasady przyjęte przy sporządzeniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego 9 4 Sytuacja makroekonomiczna oraz sytuacja na rynku pieniężnym, walutowym i kapitałowym 10 5 Sytuacja w sektorze bankowym 11 6 Analiza finansowa wyników Grupy Kapitałowej Banku 12 7 Sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności 17 8 Działalność Grupy 19 9 Rating Ujawnienia dotyczące instrumentów finansowych Utrata wartości i rezerwy Rezerwa i aktywo z tytułu odroczonego podatku dochodowego Transakcje nabycia i sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych Niespłacenie lub naruszenie postanowień umowy dotyczącej otrzymanego kredytu lub pożyczki, w odniesieniu do których nie podjęto żadnych działań naprawczych do końca u sprawozdawczego _ Sezonowość lub cykliczność działalności Emisje, wykup i spłaty nie udziałowych i kapitałowych papierów wartościowych Wypłacone (lub zadeklarowane) dywidendy Znaczące zdarzenia po dniu bilansowym nieujęte w sprawozdaniu finansowym Zmiany udzielonych zobowiązań finansowych i gwarancyjnych Zmiany w strukturze Grupy Kapitałowej Banku Realizacja prognozy wyników na 2016 rok Informacja o akcjonariuszach Akcje emitenta będące w posiadaniu członków Zarządu oraz członków Rady Nadzorczej Informacja o toczących się postępowaniach sądowych Informacja o istotnych transakcjach z podmiotami powiązanymi zawartych na innych warunkach niż rynkowe Informacja o znaczących umowach poręczeń kredytu, pożyczki lub udzieleniu gwarancji Inne istotne informacje Opis czynników i zdarzeń mogących mieć wpływ na przyszłe wyniki finansowe Grupy Kapitałowej Banku 36 Skrócone śródroczne jednostkowe sprawozdanie finansowe Banku 37 3

4 Skrócony skonsolidowany rachunek zysków i strat Za od 01/07/16 do 30/09/16 narastająco od 01/01/16 do 30/09/16 od 01/07/15 do 30/09/15 narastająco od 01/01/15 do 30/09/15 Przychody z tytułu odsetek i przychody o podobnym charakterze Koszty odsetek i podobne koszty (54 407) ( ) (56 561) ( ) Wynik z tytułu odsetek Przychody z tytułu opłat i prowizji Koszty z tytułu opłat i prowizji (21 021) (60 454) (16 861) (55 605) Wynik z tytułu opłat i prowizji Przychody z tytułu dywidend Wynik na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji Wynik na inwestycyjnych dłużnych papierach wartościowych dostępnych do sprzedaży Wynik na inwestycyjnych instrumentach kapitałowych dostępnych do sprzedaży Wynik na rachunkowości zabezpieczeń Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe koszty operacyjne (6 721) (20 564) (17 146) (40 929) Wynik na pozostałych przychodach i kosztach operacyjnych (8 775) (11 342) Koszty działania i koszty ogólnego zarządu ( ) ( ) ( ) ( ) Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych (17 197) (53 091) (17 729) (52 842) Wynik z tytułu zbycia pozostałych aktywów Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne (18 083) (32 575) Zysk operacyjny Udział w zyskach netto podmiotów wycenianych metodą praw własności Podatek od niektórych instytucji finansowych (18 831) (50 343) - - Zysk brutto Podatek dochodowy (41 951) ( ) (41 674) ( ) Zysk netto W tym: Zysk netto należny udziałowcom jednostki dominującej Średnia ważona liczba akcji zwykłych (w szt.) Zysk na jedną akcję (w zł) 3,61 3,89 Rozwodniony zysk na jedną akcję (w zł) 3,61 3,89 4

5 Skrócone skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów od 01/07/16 do 30/09/16 narastająco od 01/01/16 do 30/09/16 od 01/07/15 do 30/09/15 narastająco od 01/07/15 do 30/09/15 Zysk netto Pozostałe całkowite dochody, które mogą być przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat: Wycena aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży (netto) (1 827) (18 316) ( ) Różnice kursowe (145) 612 (82) (170) Pozostałe całkowite dochody po opodatkowaniu (1 215) (18 398) ( ) Całkowite dochody ogółem W tym: Całkowite dochody należne udziałowcom jednostki dominującej

6 Skrócone skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej Stan na dzień AKTYWA Kasa, operacje z Bankiem Centralnym Należności od banków Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Pochodne instrumenty zabezpieczające Dłużne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży Inwestycje kapitałowe wyceniane metodą praw własności Inwestycje kapitałowe dostępne do sprzedaży Należności od klientów Rzeczowe aktywa trwałe Wartości niematerialne Należności z tytułu bieżącego podatku dochodowego Aktywo z tytułu odroczonego podatku dochodowego Inne aktywa Aktywa trwałe przeznaczone do zbycia Aktywa razem ZOBOWIĄZANIA Zobowiązania wobec banków Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu Pochodne instrumenty zabezpieczające Zobowiązania wobec klientów Rezerwy Inne zobowiązania Zobowiązania razem KAPITAŁ WŁASNY Kapitał zakładowy Kapitał zapasowy Kapitał z aktualizacji wyceny ( ) ( ) Pozostałe kapitały rezerwowe Zyski zatrzymane Kapitał własny razem Zobowiązania i kapitał własny razem

7 Skrócone skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym Kapitał zakładowy Kapitał zapasowy Kapitał z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały rezerwowe Zyski zatrzymane Udziały niesprawujące kontroli Kapitał własny razem Stan na 1 stycznia 2016 roku ( ) Całkowite dochody ogółem, z tego: - - (1 827) zysk netto różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych wycena aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży (netto) (1 827) (1 827) Dywidendy wypłacone ( ) - ( ) Transfer na kapitały (16 061) - - Stan na 30 września 2016 roku ( ) Kapitał zakładowy Kapitał zapasowy Kapitał z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały rezerwowe Zyski zatrzymane Udziały niesprawujące kontroli Kapitał własny razem Stan na 1 stycznia 2015 roku Całkowite dochody ogółem, z tego: - - ( ) (170) zysk netto różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych wycena aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży (netto) (170) - - (170) - - ( ) ( ) Dywidendy wypłacone ( ) - ( ) Transfer na kapitały (24 894) Stan na 30 września 2015 roku ( ) Kapitał z Pozostałe Udziały niesprawujące własny Kapitał Kapitał Kapitał Zyski aktualizacji kapitały zakładowy zapasowy zatrzymane wyceny rezerwowe kontroli razem Stan na 1 stycznia 2015 roku Całkowite dochody ogółem, z tego: - - ( ) zysk netto różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych wycena aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży (netto) zyski aktuarialne z wyceny programu określonych świadczeń (netto) (6) - - (6) - - ( ) ( ) Dywidendy wypłacone ( ) - ( ) Transfer na kapitały (24 894) Stan na 31 grudnia 2015 roku ( )

8 Skrócone skonsolidowane sprawozdanie z przepływów pieniężnych narastająco narastająco od 01/01/16 do 30/09/16 od 01/01/15 do 30/09/15 Stan środków pieniężnych na początek u sprawozdawczego Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej ( ) Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej (30 555) (33 406) Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej ( ) ( ) Stan środków pieniężnych na koniec u sprawozdawczego Zmiana stanu środków pieniężnych ( ) ( ) Noty objaśniające do skróconego śródrocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego 1 Informacje ogólne o Banku i Grupie Kapitałowej Banku Bank Handlowy w Warszawie S.A. ( Jednostka dominująca, Bank, Citi Handlowy ) ma siedzibę w Warszawie przy ul. Senatorskiej 16, Warszawa. Bank został powołany aktem notarialnym z dnia 13 kwietnia 1870 roku i jest zarejestrowany w Rejestrze Przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym prowadzonym przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy w Warszawie, pod numerem KRS: Jednostce dominującej nadano numer statystyczny REGON oraz numer identyfikacji podatkowej NIP Czas trwania jednostki dominującej oraz jednostek wchodzących w skład Grupy jest nieoznaczony. Kapitał zakładowy Banku wynosi zł i podzielony jest na akcji zwykłych na okaziciela, o wartości nominalnej 4,00 zł każda. Akcje Banku są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Grupa jest członkiem Citigroup Inc. Jednostką dominującą dla Banku jest Citibank Overseas Investments Corporation z siedzibą w New Castle, USA. Citibank Overseas Investment Corporation jest podmiotem zależnym od Citibank N.A. z siedzibą w Nowym Jorku, USA, który jest jednostką dominującą najwyższego szczebla. Bank jest uniwersalnym bankiem komercyjnym, oferującym szeroki zakres usług bankowych w obrocie krajowym i zagranicznym, dla osób fizycznych i prawnych. Dodatkowo poprzez podmioty zależne Grupa prowadzi: działalność maklerską, usługi leasingowe, działalność inwestycyjną. Skrócone śródroczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A. obejmuje dane Banku - jednostki dominującej oraz jednostek od niego zależnych (razem zwanych dalej Grupą). W skład Grupy wchodzi Bank oraz następujące jednostki zależne: Nazwa jednostki Jednostki konsolidowane metodą pełną Siedziba Udział w kapitale/w głosach na WZ w % Dom Maklerski Banku Handlowego S.A. ( DMBH ) Warszawa 100,00 100,00 Handlowy-Leasing Sp. z o.o. Warszawa 100,00 100,00 Handlowy Investments S.A. Luksemburg 100,00 100,00 PPH Spomasz Sp. z o.o. w likwidacji Warszawa 100,00 100,00 Jednostki wyceniane metodą praw własności Handlowy-Inwestycje Sp. z o.o. Warszawa 100,00 100,00 W III kwartale 2016 roku struktura jednostek Grupy nie uległa zmianie. 2 Oświadczenie o zgodności Skrócone śródroczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy zostało sporządzone zgodnie z wymogami Międzynarodowego Standardu Rachunkowości 34 Śródroczna Sprawozdawczość Finansowa, który został zatwierdzony przez Unię Europejską, i z innymi obowiązującymi przepisami. Nie zawiera ono wszystkich informacji wymaganych dla pełnego rocznego sprawozdania finansowego i powinno być czytane łącznie z rocznym skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym Grupy za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2015 roku. 8

9 Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie informacji bieżących i owych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim (Dz. U. z 2014 r., poz. 133 z późniejszymi zmianami) Bank jest zobligowany do publikacji kwartalnych wyników finansowych za 9 miesięcy, kończący się 30 września 2016 roku, który jest uznawany za bieżący śródroczny sprawozdawczy. 3 Zasady przyjęte przy sporządzeniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego Zasady rachunkowości przyjęte przy sporządzeniu skróconego śródrocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy są zgodne z zasadami rachunkowości przyjętymi i opisanymi w rocznym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2015 roku. Przy sporządzeniu niniejszego skróconego śródrocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupa zastosowała takie same zasady rachunkowości, jak przy sporządzeniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok zakończony 31 grudnia 2015 za wyjątkiem obciążenia podatkiem dochodowym, które zostało skalkulowane zgodnie z zasadami określonymi w MSR 34.30c, i nowymi standardami, z uwzględnieniem sytuacji opisanej poniżej. W roku 2016 po raz pierwszy wymagają zastosowania poniższe standardy, których wdrożenie nie miało istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe: zmiana MSR 1 dotyczy istotności i dekompozycji informacji prezentowanych w sprawozdaniu finansowym, zmiana MSSF 11 dotyczy konieczności stosowania rachunkowości połączenia przedsięwzięć przy nabyciu udziału we wspólnej działalności, zmiana MSR 16 wyklucza możliwość amortyzacji rzeczowego aktywa trwałego na podstawie przychodów przez niego generowanych, MSR 19 dotyczy zmiany w ustalaniu stopy dyskonta przy wycenie świadczeń pracowniczych, zmiana MSR 38 wyklucza możliwość amortyzacji wartości niematerialnych na podstawie przychodów przez nie generowanych, zmiana MSR 27 dotyczy umożliwienia stosowania metody praw własności w jednostkowym sprawozdaniu finansowym, doroczne zmiany MSSF cykl oraz dotyczy nieistotnych dla Grupy zmian w szeregu standardów, zmiany MSSF 10, MSSF 12 oraz MSR 28 dotyczy zwolnienia z obowiązku konsolidacji. Za y rozpoczynające się 1 stycznia 2015 roku oraz 1 stycznia 2016 r. obowiązują Grupę opublikowane nowe standardy i interpretacje, z których istotny wpływ na Grupę ma jedynie KIMSF 21 Opłaty publiczne. W 2015 roku zgodnie z opinią Ministerstwa Finansów i stanowiskiem Komisji Nadzoru Finansowego, w celu zapewnienia zgodności z rekomendowanym podejściem oraz porównywalności sprawozdań finansowych w ramach sektora bankowego w odniesieniu do rozpoznawania opłat na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Bank zdecydował o amortyzowaniu kosztów ponoszonych na rzecz BFG przez cały rok 2015, analogiczne jak w latach poprzednich. W 2016 roku nowelizacja ustawy z dnia 14 grudnia 1994 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym zmieniła sposób i terminy naliczania opłat na rzecz BFG z rocznych na kwartalne. Obciążenie wyniku w obydwu ach jest porównywalne. Sporządzenie skróconego śródrocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy zgodnie z MSSF wymaga od kierownictwa dokonania pewnych szacunków oraz przyjęcia związanych z nimi założeń, które mają wpływ na kwoty prezentowane w sprawozdaniu finansowym. Przy sporządzeniu tego sprawozdania Grupa przyjęła te same zasady oszacowania, które zastosowano do rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2015 roku z uwzględnieniem przyczyn oraz źródeł niepewności przewidywanych na dzień bilansowy. Najistotniejsze szacunki dokonane za 9 miesięcy, zakończony 30 września 2016 roku dotyczą: utraty wartości aktywów finansowych, wyceny do wartości godziwej instrumentów pochodnych, świadczeń pracowniczych. Skrócone śródroczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy zostało przygotowane za od 1 stycznia 2016 roku do 30 września 2016 roku, a dla skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej według stanu na dzień 30 września 2016 roku. Porównawcze dane finansowe zostały zaprezentowane za od 1 stycznia 2015 roku do 30 września 2015 roku, a dla skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej według stanu na dzień 31 grudnia 2015 roku. Sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w złotych polskich (waluta prezentacji) w zaokrągleniu do tysiąca złotych. 9

10 4 Sytuacja makroekonomiczna oraz sytuacja na rynku pieniężnym, walutowym i kapitałowym 1. Sytuacja makroekonomiczna oraz sytuacja na rynku pieniężnym i walutowym Wzrost gospodarczy w III kwartale 2016 roku najprawdopodobniej był zbliżony do zanotowanego w I połowie tego roku, tj. ok 3% r./r. Spadek produkcji budowlanej pogłębił się w III kwartale 2016 roku do -18,2% z -13,9% w II kwartale 2016 roku, co w dużym stopniu odzwierciedla słabość popytu inwestycyjnego i sygnalizuje możliwe dalsze pogłębienie spadku nakładów na środki trwałe w III kwartale bieżącego roku. Najprawdopodobniej wynika to z wolniejszego napływu środków unijnych w 2016 roku wobec 2015 roku. Wyrównany sezonowo indeks koniunktury w przemyśle PMI nieznacznie obniżył się w III kwartale 2016 roku do poziomu 51,4 pkt. z 51,6 w II kwartale 2016 roku. Produkcja przemysłowa spowolniła w III kwartale 2016 roku do 2,4% r./r. z 5,2% w II kwartale 2016 roku. Motorem wzrostu gospodarczego pozostaje jednak konsumpcja indywidualna, o czym świadczy szybszy wzrost sprzedaży detalicznej o 6,2% r./r. w III kwartale 2016 roku, wobec 5,4% w ubiegłym kwartale. Rosnące wydatki konsumentów to efekt systematycznej poprawy sytuacji na rynku pracy oraz wyższych dochodów pozostających do dyspozycji gospodarstw domowych na skutek wypłat środków z programu Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec sierpnia 2016 roku znalazła się na rekordowo niskim poziomie 8,5%. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych spadły o 0,7% w III kwartale 2016 roku, wobec spadku o 0,9% w I połowie 2016 roku. Deflacja utrzymywała się za sprawą niskich cen energii, paliw, ale także niskiej inflacji netto, która częściowo wynikała także z niskiej dynamiki cen administrowanych. Mimo utrzymującej się deflacji, Rada Polityki Pieniężnej (RPP) pozostawiła stopę referencyjną NBP na niezmienionym poziomie, tj. 1,50%. W ostatnich komunikatach Rada Polityki Pieniężnej sygnalizowała również, że w związku z dobrymi wynikami gospodarki i oczekiwanym wzrostem inflacji nie dostrzega potrzeby korekty w polityce pieniężnej. Po wyraźnym osłabieniu złotego pod koniec II kwartału 2016 roku w reakcji na wynik referendum dotyczącego wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, w III kwartale 2016 roku doszło do umocnienia krajowej waluty zarówno wobec euro, jak i dolara. Kurs EUR/PLN obniżył się do poziomu 4,29 z 4,38. Z kolei kurs USD/PLN spadł odpowiednio do poziomu 3,82 z 3,94 na koniec czerwca 2016 roku. W III kwartale 2016 roku na rynku długu zmienność była stosunkowo ograniczona, a rentowności zmieniały się w wąskim przedziale wahań. Sprzyjała temu stabilizacja rentowności na rynkach zagranicznych. W kierunku wyższych rentowności, szczególnie w przypadku obligacji o krótszym terminie zapadalności, oddziaływał wzrost inflacji pod koniec u oraz spadek oczekiwań na obniżki stóp procentowych w Polsce. Rentowność dwuletnich obligacji Skarbu Państwa wzrosła w III kwartale 2016 roku do 1,77% z 1,66% na koniec czerwca 2016 roku. Natomiast rentowność obligacji 10-letnich była zbliżona do poziomu obserwowanego na koniec II kwartału i wyniosła 2,92% wobec 2,91% na koniec czerwca 2016 roku. Na koniec września 2016 roku stawka trzymiesięcznej stopy WIBOR wyniosła 1,71%, nie zmieniając się wobec poziomu z czerwca 2016 roku. 2. Sytuacja na rynku kapitałowym 2016 roku przyniósł nieznaczną poprawę nastrojów na krajowym rynku kapitałowym, na co istotny wpływ miały czynniki o charakterze lokalnym. Założenia dotyczące zmian w systemie emerytalnym okazały się mniej bolesne dla krajowego rynku akcji, co istotnie wpłynęło na sentyment w szczególności do spółek o średniej i małej kapitalizacji. Ponadto przedstawiony projekt ustawy dotyczącej kredytów walutowych okazał się mniej restrykcyjny, co znalazło swoje odzwierciedlenie w rosnących notowaniach banków. W ciągu ostatnich trzech miesięcy, główny indeks giełdowy WIG zanotował wzrost o 5,2% kw./kw. Na tle całego rynku, słabo zachowywał się WIG20, który stracił na wartości 2,4%. Indeks spółek o średniej kapitalizacji mwig40, po wzroście o 18,8% w III kwartale, osiągnął najwyższy poziom od końca 2007 roku. Bardzo solidne zwyżki objęły również spółki o małej kapitalizacji, swig80 poprawił swoje notowania o 9,1% kw./kw. Wśród indeksów sektorowych, na uwagę zasługuje WIG-Surowce, który na fali rosnących cen węgla, zyskał na wartości 34,2% kw./kw. Dwucyfrowe dodatnie stopy zwrotu zanotowały także spółki informatyczne (+18,5%), telekomy (+17,3%) oraz sektor budowlany (+15,6%). Z drugiej strony WIG-Energetyka stracił 10,7% po zapowiedziach planów zmiany wartości nominalnej spółek kontrolowanych przez Skarb Państwa. W ie lipiec-wrzesień 2016 roku, rynek pierwotnych ofert publicznych charakteryzował się symboliczną aktywnością. Na głównym parkiecie zadebiutowały akcje czterech spółek, wszystkie w ramach przenosin z rynku New Connect. W tym samym czasie akcje trzech podmiotów zostały wycofane z obrotu na GPW. Na koniec września, na głównym parkiecie GPW przedmiotem handlu były akcje 484 spółek (476 na koniec analogicznego u 2015 roku), których zagregowana wartość rynkowa przekraczała 948 mld zł (wobec 1,12 bln zł rok wcześniej oraz 1,08 bln zł na koniec 2015 roku). 10

11 Indeksy rynku akcji według stanu na dzień 30 września 2016 roku Indeks Zmiana (%) kw./kw Zmiana (%) r./r. WIG , ,53 5,2% ,59 (5,5%) WIG-PL , ,29 5,0% ,52 (6,2%) WIG-div 962,57 920,82 4,5% 1 053,47 (8,6%) WIG , ,69 (2,4%) 2 066,37 (17,3%) WIG20TR 2 892, ,51 (0,6%) 3 394,72 (14,8%) WIG , ,69 1,1% 2 285,76 (13,5%) mwig , ,01 18,8% 3 576,75 12,7% swig , ,86 9,1% ,96 9,7% Subindeksy sektorowe WIG-Banki 5 992, ,18 5,4% 6 581,02 (8,9%) WIG-Budownictwo 2 945, ,61 15,6% 2 916,59 1,0% WIG-Chemia , ,84 8,5% ,99 (9,9%) WIG-Deweloperzy 1 726, ,35 7,7% 1 379,70 25,1% WIG-Energia 2 396, ,73 (10,7%) 3 299,66 (27,4%) WIG-Informatyka 2 032, ,45 18,5% 1 618,65 25,6% WIG-Media 4 536, ,73 9,1% 4 292,52 5,7% WIG-Paliwa 4 500, ,12 (4,2%) 4 703,67 (4,3%) WIG-Spożywczy 3 851, ,07 6,6% 3 394,75 13,5% WIG-Surowce 2 816, ,64 34,2% 2 599,96 8,3% WIG-Telekomunikacja 793,04 676,23 17,3% 883,13 (10,2%) Źródło: GPW, Dom Maklerski Banku Handlowego S.A.( DMBH ) Wartość obrotu akcjami i obligacjami oraz wolumeny obrotów instrumentami pochodnymi na GPW w III kwartale 2016 roku III kw II kw Zmiana (%) kw./kw. III kw Zmiana (%) r./r. Akcje (mln zł) * ,9% (7,1%) Obligacje (mln zł) ,4% ,3% Kontrakty terminowe (tys. szt.) (6,5%) (10,1%) Opcje (tys. szt.) ,3% 227 (20,7%) * transakcje sesyjne i pakietowe Źródło: GPW, Dom Maklerski Banku Handlowego S.A.( DMBH ) W III kwartale 2016 roku obroty na krajowym rynku akcji (sesyjne i pakietowe) zanotowały wzrost kw./kw. o 24% osiągając poziom 108,8 mld zł. Niemniej jednak, w stosunku do analogicznego u zeszłego roku aktywność mierzona wartością obrotu skurczyła się o 7,1%. Segment instrumentów dłużnych osiągnął obroty o wartości 756 mln zł, co przełożyło się na wzrost w ujęciu kwartalnym i rocznym odpowiednio o: 9,4% oraz 67,3%. Rynek kontraktów terminowych zanotował obroty na poziomie 3,55 mln sztuk, co oznacza spadek o 6,5% kw./kw. oraz o 10,1% r./r. Obroty na rynku opcji nieznacznie wzrosły w porównaniu z II kwartałem 2016 roku (+5,3%), osiągając poziom 180 tys. sztuk. W porównaniu z ubiegłym rokiem aktywność w tym segmencie zmniejszyła się o 21%. 5 Sytuacja w sektorze bankowym Jak wynika z danych Narodowego Banku Polskiego na koniec u 2016 roku, wolumen kredytów udzielonych przedsiębiorstwom osiągnął blisko 310 mld zł (zmiana o +5,2% r./r.) Wzrost wolumenów dotyczył większości portfela kredytów dla przedsiębiorstw, przy czym największą dynamikę zanotowano dla kredytów udzielonych na powyżej pięciu lat (+8,9% r./r.). Kredyty o średnim terminie zapadalności (od 1 do 5 lat) wzrosły o +6,1% r./r., podczas gdy kredyty o zapadalności do jednego roku odnotowały spadek wolumenu o -1.2% r./r. Pod względem struktury rodzajowej najwyższy wzrost kredytowania odnotowano w kategorii kredytów o charakterze inwestycyjnym (+12,1% r./r.). Dużo wolniej wzrastała natomiast wartość kredytów udzielonych na nieruchomości (+3,0% r./r.) i kredytów o charakterze bieżącym (+1,1% r./r.). Jakość portfela kredytowego przedsiębiorstw w III kwartale 2016 roku, mierzona wskaźnikiem kredytów zagrożonych utratą wartości (NPL) uległa poprawie o -1,3 p.p. do poziomu 9,4%, dzięki polepszeniu jakości kredytów dla małych i średnich przedsiębiorstw (spadek wskaźnika o -1,5 p.p. r./r. do 11,1%). Wskaźnik NPL kredytów dla dużych przedsiębiorstw również obniżył się o -1,0 p.p. r./r. do 7,2%. Poprawę jakości portfela przedsiębiorstw należy tłumaczyć 11

12 zarówno stabilną sytuacją gospodarczą przekładającą się na lepszą kondycję przedsiębiorstw, jak i niskim poziomem stóp procentowych. Saldo kredytów dla gospodarstw domowych na koniec września 2016 roku przekroczyło poziom 640 mld zł (+4,8% r./r.) przede wszystkim za sprawą intensywnego wzrostu wolumenu udzielonych kredytów o charakterze konsumpcyjnym (+7,7% r./r.). Stanowią one główny punkt zainteresowania sektora bankowego ze względu na wysoką dochodowość w warunkach rekordowo niskich stóp procentowych. W kategorii kredytów przeznaczonych na zakup nieruchomości zanotowano tempo wzrostu na poziomie +4,0% r./r., przy czym wynika to ze spadku wolumenu kredytów denominowanych w walutach obcych (-4,2% r./r.) powodowanego m.in. umocnieniem złotego w skali ostatnich 12 miesięcy, których łączna wartość obniżyła się do 160 mld zł. Kredyty denominowane w złotych wypracowały natomiast istotny wzrost o +10,3% r./r. do poziomu 237 mld zł. Jakość portfela kredytów udzielonych gospodarstwom domowym uległa nieznacznej poprawie. Wskaźnik NPL dla tego segmentu obniżył się na koniec września o -0,2 p.p. r./r. do poziomu 6,2%, głównie za sprawą lepszej jakości kredytów hipotecznych (-0,3 p.p. r./r. do 2,9%), zaś w przypadku pozostałych kredytów pozostał bez zmian na poziomie 12,3%. Poprawa wynika zarówno z niskiego poziomu stóp procentowych, który ułatwia kredytobiorcom spłatę zobowiązań, jak i sprzedaży przez banki części portfela wykazującego utratę wartości. Nie bez znaczenia jest również wpływ wzrostu wolumenów, który przekłada się na poprawę jakości kredytów ocenianej przez pryzmat wskaźnika NPL. Depozyty przedsiębiorstw w ujęciu rocznym wzrosły o +5,4%, a ich saldo na koniec września 2016 roku wyniosło ponad 246 mld zł. Ze względu na niskie stopy procentowe baza depozytowa powiększyła się jedynie w obszarze depozytów bieżących, które odnotowały wzrost o +9,7% r./r., podczas gdy wolumen depozytów terminowych uległ zmniejszeniu o -0,3% r./r. W przypadku depozytów gospodarstw domowych odnotowano wzrost salda o +10,2% r./r. do poziomu bliskiego 688 mld zł. Głównym motorem napędzającym wzrost, podobnie jak w przypadku depozytów dla przedsiębiorstw były depozyty bieżące, których wolumen na koniec września 2016 roku wzrósł o +16,5% w stosunku do poziomu sprzed roku. W przeciwieństwie do segmentu korporacyjnego saldo depozytów terminowych nie uległo obniżeniu, osiągając +3,5% wzrostu r./r. Przełożyło się to na wzrost udziału depozytów bieżących w całości depozytów do poziom 54,7% (+3,0 p.p. r./r.). Wynik netto sektora bankowego po 3 kwartałach 2016 roku wzrósł nieznacznie w porównaniu z analogicznym em 2015 roku (+0,3% r./r.) i wyniósł 11,4 mld zł. Lepszy niż przed rokiem wynik odnotowano w obszarze wyniku odsetkowego (+8,7% r./r.), natomiast wynik z tytułu opłat i prowizji spadł o -5,6% rok do roku. Całkowite przychody sektora bankowego za minione 3 kwartały wyniosły 46,9 mld zł, o +10,8% więcej niż rok wcześniej. Jednym z najważniejszych źródeł dodatkowych przychodów była transakcja sprzedaży Visa Europe do Visa Inc., która podwyższyła przychody banków o ponad 2 mld zł. Wśród czynników, które negatywnie wpłynęły na wynik sektora bankowego znajduje się wzrost całkowitych kosztów (+12,9% r./r.) powodowany wprowadzeniem podatku bankowego. Do końca września instytucje finansowe objęte tym podatkiem wpłaciły z jego tytułu ponad 2,4 mld zł do budżetu państwa. Również koszty związane z odpisami z tytułu utraty wartości aktywów wzrosły o +14,7% r./r. do poziomu 6,3 mld zł. 6 Analiza finansowa wyników Grupy Kapitałowej Banku 1. Skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej Na koniec u 2016 roku suma bilansowa wyniosła 42 mld zł, co stanowi spadek o 7,5 mld zł (tj. 15,2%) w porównaniu do końca 2015 roku. Na zmianę salda aktywów przede wszystkim miały wpływ następujące elementy: spadek aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu o 4,3 mld zł (tj. 60,9%); spadek salda dłużnych papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży o 1,7 mld zł (tj. 9,0%). Największy udział w strukturze aktywów Grupy na koniec u 2016 roku miały należności od klientów netto. Ich udział w sumie aktywów wyniósł 44,2% na koniec września 2016 roku. Wartość należności od klientów netto na koniec u 2016 roku wyniosła 18,6 mld zł i była niższa 0,4 mld zł (tj. 2,2%) w stosunku do końca 2015 roku. Po wyłączeniu należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu, wartość należności klientów netto wzrosła o 0,9 mld zł (tj. 5,3%). Należności od klientów netto Zmiana tys. zł % Należności od podmiotów sektora finansowego, w tym: ( ) (14,0%) należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu ( ) (100,0%) Należności od podmiotów sektora niefinansowego, z tego: ( ) (0,8%) Klientów instytucjonalnych* ( ) (2,9%) Klientów indywidualnych, z tego: ,9% należności niezabezpieczone ,5% kredyty hipoteczne ,7% Należności od klientów netto, razem ( ) (2,2%) *Klienci instytucjonalni obejmują przedsiębiorstwa, sektor publiczny, spółki państwowe i prywatne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa indywidualne, instytucje 12

13 niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych. Należności od klientów w podziale na należności bez rozpoznanej utraty wartości/z rozpoznaną utratą wartości Zmiana tys. zł % Należności bez rozpoznanej utraty wartości, w tym: ( ) (2,1%) podmiotów sektora niefinansowego ( ) (0,7%) klientów instytucjonalnych* ( ) (2,9%) klientów indywidualnych ,3% Należności z rozpoznaną utratą wartości, w tym: (26 251) (4,2%) podmiotów sektora niefinansowego (26 253) (4,3%) klientów instytucjonalnych* (36 109) (13,4%) klientów indywidualnych ,9% Należności z tytułu zapadłych transakcji instrumentami pochodnymi ,3% Należności od klientów brutto razem, w tym: ( ) (2,1%) podmiotów sektora niefinansowego ( ) (0,8%) klientów instytucjonalnych* ( ) (3,1%) klientów indywidualnych ,3% Odpisy z tytułu utraty wartości, w tym: ( ) ( ) (0,7%) na należności z tytułu zapadłych transakcji instrumentami pochodnymi (66 875) (67 678) 803 (1,2%) Należności od klientów netto, razem ( ) (2,2%) Wskaźnik pokrycia odpisami z tytułu utraty wartości należności z rozpoznaną utratą wartości** 85,8% 82,8% klientów instytucjonalnych* 86,3% 87,6% klientów indywidualnych 84,5% 78,0% Wskaźnik kredytów nieobsługiwanych (NPL) 3,1% 3,2% *Klienci instytucjonalni obejmują przedsiębiorstwa, sektor publiczny, spółki państwowe i prywatne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa indywidualne, instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych. **Wskaźnik liczony z uwzględnieniem utraty wartości IBNR W III kwartale 2016 roku zobowiązania wobec klientów stanowiły dominujące źródło finansowania działalności Grupy i wynosiło 72,7% zobowiązań i kapitału własnego Grupy. Wartość zobowiązań wobec klientów na koniec września 2016 roku wyniosła 30,5 mld zł i była niższa o 1,1 mld zł (tj. 3,4%) w porównaniu do końca 2015 roku, co wynikało z wysokiej bazy z końca 2015 roku na rachunkach bieżących klientów instytucjonalnych, w tym jednostek budżetowych. Zobowiązania wobec banków wyniosły 2,4 mld zł na koniec u 2016 roku, co stanowiło 5,7% zobowiązań i kapitału własnego Grupy. W porównaniu do końca 2015 roku zobowiązania wobec banków zmalały o 4,6 mld zł (tj. 65,9%), między innymi z powodu niższego salda zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu. Zobowiązania wobec klientów Zmiana tys. zł % Środki na rachunkach bieżących, z tego: ( ) (6,1%) podmiotów sektora finansowego ,1% podmiotów sektora niefinansowego, z tego: ( ) (8,0%) klientów instytucjonalnych*, w tym: ( ) (19,4%) jednostek budżetowych ( ) (48,5%) klientów indywidualnych ,4% Depozyty terminowe, z tego: ,4% podmiotów sektora finansowego ,2% podmiotów sektora niefinansowego, z tego: ( ) (9,2%) klientów instytucjonalnych*, w tym: ( ) (8,9%) jednostek budżetowych klientów indywidualnych ( ) (10,1%) Depozyty razem ( ) (2,8%) Pozostałe zobowiązania ( ) (62,0%) 13

14 Zmiana tys. zł % Zobowiązania wobec klientów, razem ( ) (3,4%) *Klienci instytucjonalni obejmują przedsiębiorstwa, sektor publiczny, spółki państwowe i prywatne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa indywidualne, instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych. 2. Skonsolidowany rachunek zysków i strat W III kwartale 2016 roku Grupa osiągnęła skonsolidowany zysk netto w wysokości 144,9 mln zł, co oznacza wzrost o 4,0 mln zł (tj. 2,9%) w stosunku do u 2015 roku. W tym samym czasie przychody Grupy zwiększyły się o 52,2 mln zł (tj. 11,4%) i osiągnęły poziom 511,6 mln zł. Na kształtowanie się wyniku działalności operacyjnej Grupy w III kwartale 2016 roku w porównaniu do u 2015 roku wpływ miały w szczególności: wynik z tytułu odsetek w wysokości 247,3 mln zł wobec 236,7 mln zł w III kwartale 2015 roku wzrost o 10,6 mln zł (tj. 4,5%), pomimo panującego środowiska niskich stóp procentowych. Przychody odsetkowe w III kwartale 2016 roku wzrosły o 8,5 mln zł (tj. 2,9%), w porównaniu do analogicznego u w 2015 roku i wyniosły 301,7 mln zł. Należności od klientów stanowiły główne źródło przychodów odsetkowych, osiągnęły poziom 214,2 mln zł i były wyższe o 24,1 mln zł (tj. 12,7%) w stosunku do u 2015 roku, dzięki pozytywnemu wpływowi marży kredytowej. Z drugiej strony spadek zanotowały przychody odsetkowe od dłużnych papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży o 6,8 mln zł (tj. 8,3%) oraz od dłużnych papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu o 4,7 mln zł (tj. 57,1%), głównie z powodu niższego średniego wolumenu na papierach wartościowych. Jednocześnie koszty z tytułu odsetek w III kwartale 2016 roku spadły o 2,2 mln zł (3,8%), w porównaniu do analogicznego u 2015 roku. Głównym powodem spadku były niższe koszty odsetek od zobowiązań wobec banków o 4,0 mln zł (tj. 41,0%). Wynik z tytułu odsetek Przychody z tytułu odsetek i przychody o podobnym charakterze z tytułu: Zmiana tys. zł % operacji z Bankiem Centralnym ,2% należności od banków (4 660) (48,0%) należności od klientów, z tego: ,7% podmiotów sektora finansowego ,3% podmiotów sektora niefinansowego, w tym: ,8% od kart kredytowych ,4% dłużnych papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży (6 751) (8,3%) dłużnych papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu (4 686) (57,1%) Koszty odsetek i podobne koszty z tytułu: ,9% zobowiązań wobec banków (5 727) (9 706) (41,0%) zobowiązań wobec podmiotów sektora finansowego (12 647) (12 535) (112) 0,9% zobowiązań wobec podmiotów sektora niefinansowego (29 442) (25 747) (3 695) 14,4% kredytów i pożyczek otrzymanych (234) (378) 144 (38,1%) instrumentów pochodnych w rachunkowości zabezpieczeń (6 357) (8 195) (22,4%) (54 407) (56 561) (3,8%) Wynik z tytułu odsetek ,5% wynik z tytułu opłat i prowizji w kwocie 144,5 mln zł wobec 168,7 mln zł w III kwartale 2015 roku spadek o 24,2 mln zł (tj. 14,4%) był przede wszystkim efektem niższego wyniku z tytułu pośrednictwa w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych o 8,7 mln zł (tj. 29,7%) z powodu mniejszego zainteresowania klientów produktami inwestycyjnymi w konsekwencji osłabienia sentymentu i nastrojów rynkowych oraz w związku z nowymi wymogami regulacyjnymi dotyczącymi ubezpieczeń grupowych; 14

15 Wynik z tytułu opłat i prowizji Przychody z tytułu opłat i prowizji Zmiana tys. zł % z tytułu pośrednictwa w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych (8 661) (29,7%) z tytułu kart płatniczych i kredytowych (7 480) (15,7%) z tytułu realizacji zleceń płatniczych (404) (1,5%) z tytułu usług powierniczych (7 825) (23,1%) z tytułu opłat od pożyczek gotówkowych (747) (77,6%) z tytułu działalności maklerskiej (383) (2,3%) z tytułu świadczenia usług zarządzania środkami na rachunkach klientów (47) (0,7%) z tytułu udzielonych gwarancji ,0% z tytułu udzielonych zobowiązań o charakterze finansowym ,0% inne ,2% Koszty z tytułu opłat i prowizji (20 077) (10,8%) z tytułu kart płatniczych i kredytowych (8 516) (3 353) (5 163) 154,0% z tytułu działalności maklerskiej (3 324) (4 489) (26,0%) z tytułu opłat KDPW (4 499) (4 961) 462 (9,3%) z tytułu opłat brokerskich (976) (681) (295) 43,3% inne (3 706) (3 377) (329) 9,7% Wynik z tytułu opłat i prowizji (21 021) (16 861) (4 160) 24,7% z tytułu pośrednictwa w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych (8 661) (29,7%) z tytułu kart płatniczych i kredytowych (12 643) (28,5%) z tytułu realizacji zleceń płatniczych (404) (1,5%) z tytułu usług powierniczych (7 825) (23,1%) z tytułu opłat od pożyczek gotówkowych (747) (77,6%) z tytułu działalności maklerskiej ,3% z tytułu świadczenia usług zarządzania środkami na rachunkach klientów (47) (0,7%) z tytułu udzielonych gwarancji ,0% z tytułu udzielonych zobowiązań o charakterze finansowym ,0% z tytułu opłat KDPW (4 499) (4 961) 462 (9,3%) z tytułu opłat brokerskich (976) (681) (295) 43,3% inne ,3% Wynik z tytułu opłat i prowizji (24 237) (14,4%) wynik na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji w wysokości 93,1 mln zł wobec 56,1 mln zł w III kwartale 2015 roku, tj. wzrost o 37,0 mln zł oraz wynik na inwestycyjnych dłużnych papierach wartościowych w wysokości 21,7 mln zł wobec niezrealizowanego wyniku w III kwartale 2015 roku; koszty działania i ogólnego zarządu wraz z amortyzacją w wysokości 287,9 mln zł wobec 299,2 mln zł w analogicznym ie roku poprzedniego spadek o 11,4 mln zł (tj. 3,8%) wynikający z niższych kosztów ogólnoadministracyjnych o 12,8 mln zł (tj. 8,5%) spowodowanych przeglądem obciążeń za wybrane usługi technologiczne świadczone na rzecz Banku, co przyczyniło się do spadku kosztów z tytułu opłat telekomunikacyjnych i sprzętu komputerowego. Koszty działania i koszty ogólnego zarządu oraz amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych Zmiana tys. zł % Koszty pracownicze ( ) ( ) (1 909) 1,4% Koszty związane z wynagrodzeniami (93 961) (97 126) (3,3%) Premie i nagrody (26 052) (21 028) (5 024) 23,9% Koszty ubezpieczeń społecznych (14 119) (14 069) (50) 0,4% Koszty ogólno-administracyjne ( ) ( ) (8,5%) Koszty opłat telekomunikacyjnych i sprzętu komputerowego (47 831) (57 239) (16,4%) Koszty usług obcych, w tym doradczych, audytorskich i konsultacyjnych (14 158) (15 406) (8,1%) 15

16 Zmiana tys. zł % Koszty wynajmu i utrzymania nieruchomości (18 602) (18 357) (245) 1,3% Reklama i marketing (5 248) (3 700) (1 548) 41,8% Koszty usług zarządzania gotówką, koszty usług KIR i inne koszty transakcyjne (9 804) (10 757) 953 (8,9%) Koszty usług zewnętrznych dotyczące dystrybucji produktów bankowych (4 844) (3 588) (1 256) 35,0% Koszty usług pocztowych, materiałów biurowych i poligrafii (2 078) (1 819) (259) 14,2% Koszty szkoleń i edukacji (413) (684) 271 (39,6%) Koszty nadzoru bankowego i kapitałowego ,3% Koszty na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (17 415) (16 837) (578) 3,4% Pozostałe koszty (17 940) (22 224) (19,3%) Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych (17 197) (17 729) 532 (3,0%) Koszty działania i koszty ogólnego zarządu oraz amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych, razem ( ) ( ) (3,8%) wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne w wysokości -18,1 mln zł wobec rozwiązań netto w wysokości 22,3 mln zł w III kwartale 2015 roku. Segment Bankowości Instytucjonalnej zanotował niewielki wzrost odpisów netto o 1,4 mln zł r./r., głównie w wyniku wzrostu ekspozycji pozabilansowych, co skutkowało zwiększeniem odpisów IBNR. W segmencie Bankowości Detalicznej odnotowano utworzenie odpisów netto w wysokości -18,4 mln zł w III kwartale 2016 roku wobec 20,5 mln zł odwrócenia odpisów netto w III kwartale 2015 roku. Zwiększenie odpisów netto o 39 mln zł wynika z sezonowania się portfela z utratą wartości wraz ze wzrostem średniego wieku tego portfela. Jednocześnie w III kwartale 2016 roku dokonano sprzedaży części ekspozycji detalicznej w wysokości 70,4 mln zł za kwotę 14,6 mln zł. Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne Utworzenie odpisu z tytułu utraty wartości aktywów finansowych Zmiana tys. zł % należności od banków (804) (1 102) 298 (27,0%) należności od klientów (52 699) (39 555) (13 144) 33,2% należności z tytułu zapadłych transakcji instrumentami pochodnymi (46) (314) 268 (85,4%) Odwrócenie odpisu z tytułu utraty wartości aktywów finansowych (53 549) (40 971) (12 578) 30,7% należności od banków ,5% należności od klientów (25 389) (42,5%) należności z tytułu zapadłych transakcji instrumentami pochodnymi (505) (87,2%) odzyski od sprzedanych wierzytelności (29) inne (421) (20,0%) (24 994) (39,4%) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych (15 185) (37 572) (167,8%) Utworzenie rezerwy na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne (6 195) (4 711) (1 484) 31,5% Rozwiązanie rezerwy na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne (1 359) (29,2%) Wynik rezerw na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne (2 898) (55) (2 843) - Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne (18 083) (40 415) (181,0%) zgodnie z Ustawą o podatku od niektórych instytucji finansowych od dnia 1 lutego 2016 r. aktywa banków podlegają opodatkowaniu według stawki miesięcznej 0,0366%. Podstawę opodatkowania stanowią aktywa podmiotu po pomniejszeniu o 4 mld zł oraz o wartość funduszy własnych i skarbowych papierów wartościowych. Łączne obciążenie z tego tytułu rachunku zysków i strat Grupy Kapitałowej Banku Handlowego S.A. za 2016 roku wynosiło 18,8 mln PLN. 16

17 3. Wskaźniki W III kwartale 2016 roku podstawowe wskaźniki finansowe przedstawiały się następująco: Wybrane wskaźniki finansowe III kw III kw ROE * 9,4% 11,3% ROA** 1,3% 1,4% Koszty/Dochody 56% 65% Kredyty sektora niefinansowego/depozyty sektora niefinansowego 66% 74% Kredyty sektora niefinansowego/aktywa ogółem 40% 35% Wynik z tytułu odsetek/przychody ogółem 48% 52% Wynik z tytułu prowizji/przychody ogółem 28% 37% *Iloraz sumy wyników netto z czterech ostatnich kwartałów do średniego stanu kapitału z czterech ostatnich kwartałów po wyłączeniu zysku roku bieżącego. **Iloraz sumy wyników netto z czterech ostatnich kwartałów do średniego stanu aktywów z czterech ostatnich kwartałów. Zatrudnienie w Grupie* w etatach Zmiana etaty % Średnie zatrudnienie w III kwartale (418) (10,1%) Średnie zatrudnienie w ie (355) (8,5%) Stan zatrudnienia na koniec u (402) (9,8%) *nie obejmuje osób na urlopach wychowawczych i bezpłatnych Łączny współczynnik wypłacalności* I Kapitał podstawowy Tier I II Całkowity wymóg kapitałowy, z tego: wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kontrahenta wymóg kapitałowy z tytułu korekty wyceny kredytowej wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań suma wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego Współczynnik kapitału podstawowego Tier I 17,1% 17,1% *Współczynnik wypłacalności obliczony został według zasad określonych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 ( CRR ). 7 Sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności Segment działalności jest dającą się wyodrębnić częścią działalności Grupy, generującą przychody i koszty (w tym z transakcji wewnątrz Grupy), której wyniki operacyjne są regularnie analizowane przez Zarząd jednostki dominującej, jako główny organ decyzyjny Grupy, w celu alokacji zasobów oraz oceny jej działalności. Grupa jest zarządzana na poziomie dwóch głównych segmentów bankowości instytucjonalnej i bankowości detalicznej. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego segmentu dokonywane jest zgodnie z zasadami rachunkowości stosowanymi przez Grupę dla potrzeb sporządzenia sprawozdań finansowych, z uwzględnieniem transakcji pomiędzy segmentami w ramach Grupy. Przyporządkowania aktywów i zobowiązań oraz przychodów i kosztów Grupy do segmentów dokonano na podstawie wewnętrznych informacji przygotowywanych dla potrzeb zarządczych. Transfer finansowania pomiędzy segmentami Grupy oparty jest na stawkach bazujących na stopach rynkowych. Stawki transferowe są ustalane według tych samych zasad dla obu segmentów, a ich zróżnicowanie wynika jedynie ze struktury terminowej i walutowej aktywów i zobowiązań. Podstawą oceny wyników działalności segmentu jest zysk lub strata brutto. Działalność Grupy prowadzona jest wyłącznie na terenie Polski. Bankowość Instytucjonalna W ramach segmentu Bankowości Instytucjonalnej Grupa oferuje produkty i świadczy usługi podmiotom gospodarczym, jednostkom samorządowym oraz dla sektora budżetowego. Obok tradycyjnych usług bankowych polegających na działalności kredytowej i depozytowej, segment świadczy usługi zarządzania gotówką, finansowania handlu, leasingu, 17