1. Przegląd istniejących hipotez
|
|
- Łukasz Michalik
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 Norbert Ostrowski (UAM) Lit. perk nas piorun, grzmot próba weryfikacji etymologii Celem artykułu jest omówienie istniejących etymologii litewskiego perk nas a z perspektywy współczesnej wiedzy o historycznym słowotwórstwie litewskim, a następnie wskazanie najbardziej prawdopodobnej z nich. 1. Przegląd istniejących hipotez Poglądy na temat etymologii perk nas a zestawił Pranas Skardžius 1. Na podstawie jego artykułu oraz stosownych słowników etymologicznych można mówić o dwóch hipotezach na temat pochodzenia perk nas a: a) jest to rzeczownik utworzony od czasownika o rdzeniu ide. *per- bić, uderzać (por. lit. perti, -ia bić witkami w łaźni ; scs. perą, pьrati bić, prać ), do którego dodano sufiks -ūnas. Aby wyjaśnić spółgłoskę /k/ formy bałtyckiej, przyjmuje się, że jest to tzw. rozszerzenie pierwiastka (niem. Wurzelerweiterung), czyli *per-k- 2, b) jest to derywat od ide. *perk -u- dąb ; por. łac. quercu-s dąb (< *perk u-s) i goc. fairhwus Welt < * Lebensbaum 3 z dodanym sufiksem -no- 4. Niekiedy bazę porównawczą próbuje się poszerzać jeszcze o hetycki peru (nom./ acc.), perun- (casus obliqus) skała 5, ale hetytolodzy takie zrównanie zdecydowanie odrzucają uważając formy hetyckie za kontynuanty ide. (indoeuropejskiego) rzeczownika z tzw. sufiksem heteroklitycznym - er- / - en-, czyli P. Skardžius, Dievas ir perkūnas, [w:] Albertas Rosinas. Rinktiniai raštai, red. P. Skardžius, Vilnius 1998, t. IV, s [Przedruk z: Aidai, 1963, 6, s ; 7, s ]. E. Fraenkel, Litauisches etymologisches Wörterbuch, Heidelberg 1962, Bd. I, s. 575; P. Skardžius, op. cit., s A. Casaretto, Nominale Wortbildung der gotischen Sprache. Die Derivation der Substantive, Indogermanische Bibliothek. Dritte Reihe, Heidelberg 2004, 194 i n. H. Hirt, Die Urheimat der Indogermanen, Indogermanische Forschungen 1892, 1, s. 479 i n.; A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, wyd. VI, Warszawa 1993, s. 414; V. Mažiulis, Prūsų kalbos etimologijos žodynas, Vilnius 1996, t. I, s. 265 i n. Zob. Fasmer ES [M. Fasmer], Ėtimologičeskij slovarь russkogo jazyka. Perevod s nemeckogo i dopolnenija, O.N. Trubačeva, Moskva 1987, t. III, s Pruthenia, 2011, t. VI, s
3 276 Norbert Ostrowski nom. *pér-ur / gen. pér- (e)n-; dalej stind. parvata skalisty; góra < *per- -toi stgr. πειραρ granica < *pér- r Krytyka hipotezy 1a) Oczywiście obie etymologie nawzajem się wykluczają. Obie są niestety również wadliwe metodologicznie, gdyż są to tzw. etymologie pierwiastkowe, czyli wskazuje się rdzeń, który zdaniem badacza zawarty jest w leksemie i na tej podstawie ustala się pierwotne znaczenie derywatu. Lekceważy się natomiast charakter dodanego sufiksu, w efekcie czego właściwie oba tłumaczenia są możliwe i wybór między nimi zależy od gustu badacza. W tej sytuacji wszelka dyskusja jest jałowa, a objaśnienia nie poddają się falsyfikacji. Na początek zajmijmy się tłumaczeniem, zgodnie z którym perk nas to rzeczownik etymologicznie związany z uderzaniem, biciem, skąd znaczenie piorun, grzmot. Podział morfologiczny wyrazu w tym ujęciu wygląda następująco: rdzeń per-k- + sufiks -ūnas. Sprawa się komplikuje, jeśli przyjrzeć się użyciu sufiksu -ūnas w języku litewskim, czyli regułom tworzenia nowych wyrazów z sufiksem -ūnas. Litewski, inaczej niż polski, dysponuje intonacją wyrazową, czyli opozycją prozodyczną między tzw. intonacją akutową 7 a intonacją cyrkumfleksową 8, np. áušti (akut) stygnąć : aũšti (cyrkumfleks) świtać. Zestaw fonemów w obu wyrazach jest jednakowy, różnią się one jedynie na poziomie prozodycznym intonacją (akut : cyrkumfleks). Sufiks -ūnas w litewskim może mieć intonację zarówno akutową, jak i cyrkumfleksową, przy czym akutowany - nas pojawia się w formacjach patronimicznych, np. Alẽksius Aleksi nas syn Aleksego i wg tego wzoru również karãlius król karali nas królewicz 9. Akutowany jest również perk nas, ale brak śladów w materiale, aby ten rzeczownik był kiedykolwiek patronimicum. Derywaty z cyrkumflektowanym - nas to z kolei albo nomina agentis, np. lit. atej- nas przybysz ateĩti przyjść, albo nomina attributiva, np. lit. bais- nas straszydło baisu s straszny. Przeciwko zaliczeniu perk nas a do którejś z tych grup przemawiają różnice intonacyjne. Biorąc więc pod uwagę istniejący w litewskim system derywacji rzeczowników z sufiksem -ūnas musimy odrzucić hipotezę, że perk nas jest derywatem na -ūnas od czasownika *perk- bić, zresztą nigdzie niezaświadczonego. W ten sposób przeprowadzono dowód negatywny. A contrario pozostaje hipoteza, wg której podstawą, od której wyderywowano omawiany leksem, była ide. nazwa dębu, w językach bałtyckich nie zachowana, zastąpiona przez niejasny etymologicznie neologizm lit. ąžuolas, łot. ozols. Zgodnie z tą hipotezą perkūnas dzielimy na perkū- + sufiks -na-. Również jednak i to tłumaczenie nastręcza pewne trudności. Po pierwsze, temat perkū- zakłada, że mamy do czynienia z formacją A. Kloekhorst, Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon, Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series, ed. By Alexander Lubotsky, Brill 2008, vol. V, s Zapisywaną znakiem ʹ nad literą samogłoskową. Zapisywaną znakiem. J. Otrębski, Gramatyka języka litewskiego, t. II: Nauka o budowie wyrazów. Warszawa1965, s. 207.
4 Lit. perk nas piorun, grzmot próba weryfikacji etymologii 277 fleksyjną z końcówką -ū, a dla takiej postaci leksemu *perk w u-s brak oparcia w materiale. Podstawa *perkū- byłaby z pochodzenia collectivum, czyli znaczyłaby tyle, co las dębowy i takie collectiva mamy zaświadczone szczątkowo w litewskim 10, jednak brak przykładów na derywaty z sufiksem -na- od collectiwów. Po drugie, bez objaśnienia pozostaje wariant łotewski pērkuons < *perkōn- (obok dial. pērkūns), a zadowalające tłumaczenie to takie, które wyjaśni rolę użytego sufiksu i to w taki sposób, aby jednocześnie objaśnić formy litewską i łotewską. 3. Lit. perk nas / łot. perkuons jako * posiadacz dębu Język ide. (indoeuropejski), z którego wywodzą się języki bałtyckie, dysponował klasą derywatów rzeczownikowych o znaczeniu posesywnym ( mieć coś ). Rzeczowniki te tworzono z sufiksem -Hon- (w nom. i acc.) oraz -Hn- (w pozostałych przypadkach). Jego ślady odnajdujemy w różnych językach, np.: stgr. μάραθον koper włoski Μαραθών * miejsce, gdzie rośnie koper ; γναθός pysk, szczęka γνάθων pasożyt, żarłok (dosł. który ma pysk ); łac. nāsus nos Nāsō * który ma nos i stind. kanyā [kaníyā] dziewczyna < *kan an- < *koni-hon- * mająca świeżość, por. scs. is-koni na początku 11. W języku litewskim (i łotewskim) istnienie tego przyrostka zaświadcza przymiotnik jáunas młody (odpowiednik etymolog. m.in. w pol. jun-ak, jun-iec młody byk ) < * āunos mający siłę < *h 2 é -Hn-, gdzie *h 2 é - to temat dopełniacza ide. rzeczownika *h 2 ó -u- siła. Znaczenie etymologiczne jáunas to który ma siłę 12. Śladem po H, czyli tzw. spółgłosce laryngalnej jest w litewskim intonacja akutowa w jáunas. W zależności od określonej pozycji w wyrazie spółgłoska laryngalna zanikając pozostawiała akut jak w jáunas lub też powodowała pojawienie się akutowanej długości na poprzedzającej spółgłoskę laryngalną samogłosce pierwotnie krótkiej, np. ide. *deh 3 - > bałt. *dō-tey (por. stgr. δι-δω-μι daję ) > dúoti dać. W podanym przykładzie dúoti spółgłoska laryngalna dodatkowo jeszcze przebarwiła samogłoskę /e/ na /o/, po czym zanikając wzdłużyła ją dając /ō/, które na gruncie bałtyckim przekształciło się w /uo/ 13. W związku z przedstawionymi wyżej danymi możemy perk n- wyprowadzić wprost z tematu fleksyjnego *perku-hn- i przyjąć dla tak zrekonstruowanej praformy znaczenie etymologiczne * mający dąb. Przedstawione tłumaczenie jest zgodne zarówno z prawami rozwoju fonetycznego języka litewskiego, jak i z zasadami budowy morfologicznej języka litewskiego. Poza tym pozwala objaśnić również formę łotewską 10 Ibidem, s K. Hoffmann, Ein grundsprachliches Possessivsuffix, Münchener Studien zur Sprachwissenschaft 1955, 6, s [Przedruk w: Johanna Narten (Hg.) Karl Hoffmann, Aufsätze zur Indoiranistik, Wiesbaden 1976, Bd. II.]; K. Stüber, The Historical Morphology of n-stems in Celtic, Maynooth Studies in Celtic Linguistics, 1998, 3, s K. Hoffmann, op. cit. 13 Zainteresowanych teorią laryngalnych odsyłam do książki F.O. Lindemana, Introduction to the Laryngeal Theory, Innsbruck 1997.
5 278 Norbert Ostrowski pērkuons, która zakłada starszą postać *perkōn- różną w sposób oczywisty od perkūn-. Łot. pērkuons kontynuuje wariant z sufiksem -Hon-, a ściślej rzecz biorą *-Hō(n)-, który charakteryzował pierwotnie temat nominatiwu singularis 14. Na podstawie danych litewskich i łotewskich możemy więc założyć istnienie w prabałtyckim paradygmatu z alternacją -Hōn- / -Hn- w kolumnie sufiksalnej, czyli: nom. sg. *pérku-hō(n) > *pérk -ō(n)- > * perk-ō(n)- (zanik przed ō) > łot. pērkuongen. sg. *perku-hn-és > lit. perk n- (zamiast *p ku-hn-és > *pirkūnés). Przyjmujemy postać *p ku-hn-és w gen. sg. jako oczekiwaną, ponieważ derywaty na -Hn- należały do tzw. typu amfikinetycznego 15, tzn. w gen./dat. akcent przeskakiwał z rdzenia na końcówkę, co pociągało za sobą alternację morfonologiczną pérku- (nom./ acc.) : *p ku- (gen./dat.). Jednak języki bałtyckie uogólniły postać rdzenia z nom./acc. na cały paradygmat i po oczekiwanym *pirkūn- nie mamy żadnych śladów. Natomiast alternacja w obrębie kolumny sufiksalnej zachowała się i jest jeszcze uchwytna w łotewskim pērkuons i dial. pērkūns = lit. perkūnas. 4. Słowiański perunъ Jeśli przyjąć związek perkūnas a z ide. nazwą dębu oraz założyć jego związek etymologiczny z perunem, to forma słowiańska pozostaje crux interpretum, a dzieje się tak z dwóch powodów. Po pierwsze, brakuje spółgłoski /k/. Po drugie, -un- może pochodzić tylko z -aun-, ponieważ długiemu /u:/ w litewskim odpowiada w językach słowiańskich zawsze samogłoska /y/, por. lit. sūnus : scs. synъ, lit. būti : scs. byti itd. Gdyby więc dokonać transpozycji formy litewskiej na słowiański, to otrzymalibyśmy psł. *perkynъ (polski *przekin). Szukając ide. nazwy dębu *perk w u- w językach słowiańskich zwrócono uwagę na drzewo brzekinia jarząb, drzewo z rodzaju Sorbus < psł. *berkynji, pierwotnie derywat o znaczeniu owoc brzekini, utworzony od podstawy *berkъ 16. Problem stanowi jednak nagłosowe /b/, dla którego pojawienia się możliwe scenariusze podaje Babik 17 : Wobec zaświadczonego licznymi przekazami podobieństwa kory starszych okazów tego gatunku do kory dębowej zwraca też uwagę wysokie podobieństwo hipotetycznie wyjściowego *berkъ do nieznanego skądinąd perkъ oczekiwanego słowiańskiego kontynuantu jednej z prajęzykowych nazw [ ] dębu właśnie [ ]. Być może wyraz ten został przesunięty na jarząb brzekinię, a następnie przeprowadzono w nim sonoryzację nagłosu o podłożu kontaminacyjnym [ ]. Możliwe są wreszcie rozmaite scenariusze mieszane, np. prowadząca do kontaminacji konkurencja synonimiczna owego *perkъ 14 /n/ w -uon- mogło zostać wprowadzone analogicznie pod wpływem pozostałych przypadków, czyli dla nominatiwu należy przyjąć starszą postać sufiksu *-Hō < *h 3ō, K. Stüber, op. cit. 15 K. Stüber, op. cit. 16 Z. Babik, Pojednanie z lasem. W stulecie argumentu florystycznego w slawistycznych badaniach etnogenetycznych ( ), Kraków 2008, VII Ibidem, VII.7.
6 Lit. perk nas piorun, grzmot próba weryfikacji etymologii 279 (dostarczającego szkieletu fonemicznego) i jakiegoś zachowującego zredukowany wokalizm osnowy nie dochowanego derywatu na *bъrkъ (przekształcającego nagłos). Nadal niejasne jest jednak przekształcenie *perkynъ w perunъ. Według Brücknera 18 *perkynъ został zmieniony pod wpływem czasownika per-ą, pьrati bić, uderzać, co skutkowało zanikiem /k/, natomiast sufiks -un- wprowadzono analogicznie na wzór rzeczowników typu bieg-un (stpol.) uciekinier; biegacz. Obie zmiany, choć prawdopodobne, trudno jednak udowodnić. Z tego samego powodu, jako niemożliwe do udowodnienia odrzucam także wszelkie tłumaczenia odwołujące się do tabu językowego czy ekspresji językowej. Dlatego albo perunъ i perkūnas etymologicznie nie mają ze sobą nic wspólnego, albo różnice między nimi są wynikiem zmian, które dziś już trudno dowieść. Aby uniknąć wszelkich nieporozumień dodam, iż nie przesądzam, że brak jest związku genetycznego między bałtyckim perkūnasem a słow. perunem. Uważam jedynie, że na gruncie językoznawstwa historycznego trudno, przynajmniej póki co, wyjaśnić wskazane różnice w budowie. Dlatego argumentów muszą dostarczać inne nauki. Świadomość ograniczeń dziedziny naukowej, którą się zajmujemy, pozwala uniknąć pułapki, jaką jest pycha wiodąca do prób wyjaśnienia wszystkiego za wszelką cenę. 5. Materiał germański Z mitologii skandynawskiej znamy boga Fj rgynn a i boginię Fj rgyn, którzy niekiedy są zestawiani z omawianymi leksemami bałtyckimi 19. O funkcjach Fj rgynn a nie wiemy nic, pojawia się tylko jako ojciec bogini Frigg i, żony Odyna. Z kolei Fj rgyn to matka Thora, boga piorunów, a jej imię jest używane jako poetycki synonim ziemi 20 i znajduje dokładny odpowiednik etymologiczny w stwniem. Firgunnea Rudawy < *fer ug jō- < coll. *perk un eh 2 - Eichenwald, który tłumaczy się jako derywat od ide. *perk u- dąb, zaświadczonego w goc. fairhwus Welt < *perk -u- 21. Dalsze nawiązania to neutrum gockie fairguni góra oraz stang. fyrgin, firgen Berg, bergiges Waldland 22, pochodzące z *fer unja- bergiges, bewaldetes Land 23. Dla goc. fairguni góra Casaretto przyjmuje pierwotne znaczenie kolektywne * mit Eichen bewachsener Ort. Jak widać, nie ma podstaw w materiale germańskim, by przyjmować u: w temacie, czyli nie możemy bezpośrednio łączyć leksemów germańskich z bałtyckimi i sprowadzać ich do jednej praformy, gdyż te pierwsze są utworzone od podstawy fairhwu- z pomocą sufiksów *-nja- < *-njo- (neutr.) oraz -n eh 2 - (collectivum), a formy bałtyckie, jak zostało wskazane w punkcie trzecim, zawierają sufiks posesywny -Hon- / -Hn-. Wspólna 18 A. Brückner, Osteuropäische Götternamen, Zeitschrift für Sprachwissenschaft, 1922, 50, s Zob. P. Skardžius, op. cit. 20 M.L. West, Indo-European Poetry and Myth, Oxford2007, s A. Casaretto, op. cit., s Jako paralelę dla znaczeń Berg i bergiges Waldland można wskazać lit. giria las, puszcza oraz jego odpowiednik etymologiczny w językach słowiańskich, czyli scs. gora, pol. góra i in. 23 A. Casaretto, op. cit.
7 280 Norbert Ostrowski jest tylko podstawa słowotwórcza, tj. *perk u- dąb, od której utworzono niezależnie wyrazy bałtyckie i germańskie 24. Lit. perk nas Blitz, Donner Zusammenfassung Der Artikel bespricht zwei Hypothesen über die Etymologie des litauischen Substantivs perkūnas Blitz, Donner aus der Perspektive des derzeitigen Kenntnisstandes über die historische Wortbildung im Litauischen. Nach Ansicht des Verfassers ist die Festsstellung berechtigt, dass perkūnas ein Derivat mit einem sogenannten Possessivsuffix -Hon- / -Hn- von der indoeuropäischen Bezeichnung der Eiche ist, was erlaubt, die Bedeutung des analysierten Lexems als der eine Eiche hat; so einer, der eine Eiche hat zu rekonstruieren. Lit. perk nas Thunder, Thunderbolt Summary This article discusses two hypotheses concerning etymology of Lithuanian noun perkūnas meaning thunder, thunderbolt from the perspective of modern knowledge about historic Lithuanian word-formation. According to author it is etymologically right to state that perkūnas is a derivation with possessive suffix -Hon- / -Hn from the name of an oak, which helps to reconstruct the meaning of analyses lexeme as having an oak, or the one who has an oak. 24 W tym miejscu należy zresztą dodać, że przedstawione tłumaczenie wyrazów germańskich nie jest jedynym możliwym. Stefan Schaffner (S. Schaffner, Das Vernersche Gesetz und der innerparadigmatische grammatische Wechsel des Urgermanischen im Nominalbereich, Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft, 2001, 103, s. 193 i n.) analizując fairguni góra oraz odpowiedniki nordyckie połączył je ze wspomnianym wyżej rzeczownikiem ide. *per-u- skała, a rozwój wg Schaffnera wyglądał następująco: ide. *per-w -yo- > *ferwún-iya- > *fer unija-.
8 PRUTHENIA Tom VI Olsztyn 2011
9 Pruthenia Tom VI Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim Rada Naukowa: Wiesław Długokęcki, Kazimierz Grążawski, Sławomir Jóźwiak, Jacek Kowalewski, Wojciech Nowakowski, Norbert Ostrowski, Leszek P. Słupecki Redagują: Grzegorz Białuński (redaktor), Mirosław J. Hoffmann, Jerzy M. Łapo, Marek M. Pacholec, Bogdan Radzicki (zastępca redaktora), Ryszard Sajkowski, Joachim Stephan, Seweryn Szczepański (sekretarz) Tłumaczenia streszczeń i spisu treści: Joachim Stephan (j. niemiecki), Marta Kamińska, Seweryn Szczepański (j. angielski), Seweryn Szczepański (z j. rosyjskiego) Opracowanie graficzne, skład i projekt okładki: Marek M. Pacholec Wydano dzięki wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Edycja wspólna Towarzystwa Naukowego Pruthenia oraz Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, ISSN: Olsztyn 2011
10 Pruthenia Band VI Zeitschrift für Geschichte und Kultur der Pruβen und der baltischen Völker Wissenschaftlicher Beirat: Wiesław Długokęcki, Kazimierz Grążawski, Sławomir Jóźwiak, Jacek Kowalewski, Wojciech Nowakowski, Norbert Ostrowski, Leszek P. Słupecki Redigiert von: Grzegorz Białuński (Redakteur), Mirosław J. Hoffmann, Jerzy M. Łapo, Marek M. Pacholec, Bogdan Radzicki (stellvertretender Redakteur), Ryszard Sajkowski, Joachim Stephan, Seweryn Szczepański (Sekretär) Übersetzung der Zusammenfassungen und des Inhaltsverzeichnisses: Deutsch Joachim Stephan, von Englisch Marta Kamińska, Seweryn Szczepański, von Russisch Seweryn Szczepański Vorbereitung zum Druck und Umschlagentwurf: Marek M. Pacholec Wissenschaftlicher Verein Pruthenia und Wojciech-Kętrzyński-Forschungszentrum in Allenstein ISSN: Olsztyn 2011
11 Pruthenia Volume VI Journal of the history of Prussians and the Baltic Nations Scientific Council: Wiesław Długokęcki, Kazimierz Grążawski, Sławomir Jóźwiak, Jacek Kowalewski, Wojciech Nowakowski, Norbert Ostrowski, Leszek P. Słupecki Editors: Grzegorz Białuński (editor in chief ), Mirosław J. Hoffmann, Jerzy M. Łapo, Marek M. Pacholec, Bogdan Radzicki (deputy editor), Ryszard Sajkowski, Joachim Stephan, Seweryn Szczepański (secretary) Translations: Joachim Stephan (German), Marta Kamińska, Seweryn Szczepański (English), Seweryn Szczepański ( from Russian) Scientific Association Pruthenia & The Wojciech Kętrzyński Research Center in Olsztyn ISSN: Olsztyn 2011
12 354 Pruthenia, 2011, t. VI, Spis treści Inhaltsverzeichnis Contents Contents I. Studies and articles Dariusz Andrzej Why do scholarly descriptions of early medieval Sikorski, nations of Barbaricum differ so much? 7 Alicja Dobrosielska, Between Cholinun and Rome. The remarks on the possibilities of Bogdan Radzicki, historic reconstruction of axiological horizon and the conditions of deep cultural change in Prussia between 10 th and 13 th century 25 Владимир Иванович Curonian burial ceremonies in Kaup on the Sambia Peninsula Кулаков, 61 Elżbieta In the matter of identification of hill fort nearby Gayle Kowalczyk-Heyman, 81 Paweł Kawiński, The organisation of pagan sacral area within the settlement during the period before the conquest of Prussia by Teutonic Knights. The example of Pomesania, Pogesania and Warmia 89 Seweryn Szczepański, Sacralization of the borderlands on the Old Prussian Pomesania s example 129 Robert Klimek, Sacred lakes of Prussian 169 Dalia Kiseliūnaitė, Prussian cawx, Lithuanian kaukas, Kuronian kauks the evolution Karina Kukure, of the mythonym from the first mentions till nowadays ones 185 Miłosz Sosnowski, Prussians and wolves, Prussians and bees medieval metaphorization of social system 203 Julia Możdżeń, The religious sincretism of Old Prussian based on the Chronicle of Simon Grunau 221 Janusz Małłek, Old Prussians and the Reformation 249 Jerzy Marek Łapo, Pot a deadly tool? Pottery in the folk ceremonies of old Prussian Lands in modern age 263 II. Materials and resources Norbert Ostrowski, Lit. Perk nas Thunder, Thunderbolt 275 Arkadiusz Bezławki cemetery. The contribution of the Koperkiewicz, research of christianization of Prussia 281
13 Contents Inhaltsverzeichnis Spis treści Pruthenia, 2011, t. VI, 355 III. Polemics and discussions Elżbieta The missions of bishop Adalbertus of Prague and bishop Brunon Kowalczyk-Heyman, of Querfurt to Prussia within archeological researches 305 IV. Reviews and discussions V. Reports and communications Letas Palmaitis, Įmintos tūkstantmečio mįslės. Šventasis Brunonas Bonifacas, senovės baltai ir Lietuvos pasienis (Alina Kuzborska) 323 Algirdas Seibutis, 1009 metų Lietuvos pasienio geografinė apybraiža. Šv. Bonifaco Brunono žūties vietos paieškos (Alina Kuzborska) 329 Aнатолий Николаевич Кирпичников, Раннесредневекoвые золоченые шлемы. Новые находки и наблюдения (Seweryn Szczepański) 333 Studia Mythologica Slavica, (Seweryn Szczepański) 339 Report on activities Pruthenia Society for the year 2010 (Bogdan Radzicki) 347
14 356 Pruthenia, 2011, t. VI, Spis treści Inhaltsverzeichnis Contents Inhaltsverzeichnis I. Studien und Artikel Dariusz Andrzej Warum sind die wissenschaftlichen Beschreibungen Sikorski, der Glaubensvorstellungen der frühmittelalterlichen Völker des Barbaricum so unterschiedlich? 7 Alicja Dobrosielska, Zwischen Cholin und Rom. Bemerkungen zu den Bogdan Radzicki, Möglichkeiten der Rekonstruktion des axiologischen Horizonts und der Bedingungen des tiefgreifenden Kulturwandels in Preußen im Zeitraum vom 10. bis zum 13. Jh. 25 Владимир Иванович Der kurische Bestattungsritus in Kaup (Halbinsel Samland) Кулаков, 61 Elżbieta Zur Identifizierung des Burgwalls in Gayle Kowalczyk-Heyman, 81 Paweł Kawiński, Die Organisation des heidnischen prußischen Sakralraums vor dem Hintergrund der Besiedlung in der Stammeszeit das Beispiel Pomesaniens, Pogesaniens und des Ermlands 89 Seweryn Szczepański, Die Sakralisierung von Grenzräumen am Beispiel Pomesaniens im 13. und 14. Jh. 129 Robert Klimek, Heilige Seen der Prußen 169 Dalia Kiseliūnaitė, Prußisch cawx, litauisch kaukas, kurisch kauks die Entwicklung Karina Kukure, des Mythonyms von den ersten Erwähnungen bis heute 185 Miłosz Sosnowski, Prußen und Wölfe; Prußen und Bienen mittelalterliche Metaphern der Gesellschaftsstruktur 203 Julia Możdżeń, Der religiöse Synkretismus der Prußen aufgrund der Chronik des Simon Grunau 221 Janusz Małłek, Die altpreußische Bevölkerung und die Reformation 249 Jerzy Marek Łapo, Der Topf ein Mordwerkzeug? Keramikgeschirr im Volksbrauchtum des ehemaligen Preußens in der frühen Neuzeit 263 II. Materialen und Quellen Norbert Ostrowski, Lit. perk nas Blitz; Donner 275 Arkadiusz Der Friedhof von Bezławki. Ein Beitrag zur Erforschung Koperkiewicz, der Christianisierung der prußischen Länder 281
15 Contents Inhaltsverzeichnis Spis treści Pruthenia, 2011, t. VI, 357 III. Polemiken und Diskussionen Elżbieta Die Missionsreisen des Prager Bischofs Albert des Bischofs Kowalczyk-Heyman, Brun von Querfurt in der archäologischen Forschung 305 IV. Rezensionen und Besprechungen V. Berichte und Ankündigungen Letas Palmaitis, Įmintos tūkstantmečio mįslės. Šventasis Brunonas Bonifacas, senovės baltai ir Lietuvos pasienis (Alina Kuzborska) 323 Algirdas Seibutis, 1009 metų Lietuvos pasienio geografinė apybraiža. Šv. Bonifaco Brunono žūties vietos paieškos (Alina Kuzborska) 329 Aнатолий Николаевич Кирпичников, Раннесредневекoвые золоченые шлемы. Новые находки и наблюдения (Seweryn Szczepański) 333 Studia Mythologica Slavica, (Seweryn Szczepański) 339 Tätigkeitsbericht des Vereins Pruthenia für das Jahr 2010 (Bogdan Radzicki) 347
16 358 Pruthenia, 2011, t. VI, Spis treści Inhaltsverzeichnis Contents Spis treści I. Studia i artykuły Dariusz Andrzej Dlaczego naukowe opisy wierzeń wczesnośredniowiecznych Sikorski, ludów Barbaricum są tak różnorodne? 7 Alicja Dobrosielska, Między Cholinun a Rzymem. Uwagi na temat możliwości Bogdan Radzicki, rekonstrukcji historycznej horyzontu aksjologicznego i warunków głębokiej zmiany kulturowej w Prusach między wiekami X a XIII 25 Владимир Иванович Куршский погребальный обряд на Каупе (полуостров Самбия) Кулаков, [Kuroński obrządek pogrzebowy w Kaupie, Półwysep Sambijski] 61 Elżbieta W sprawie identyfikacji grodziska przy Gayle Kowalczyk-Heyman, 81 Paweł Kawiński, Organizacja pogańskiej przestrzeni sakralnej Prusów na tle osadnictwa w okresie plemiennym przykład Pomezanii, Pogezanii i Warmii 89 Seweryn Szczepański, Sakralizacja obszarów pogranicza na przykładzie Pomezanii pruskiej 129 Robert Klimek, Święte jeziora Prusów w świetle dokumentów źródłowych 169 Dalia Kiseliūnaitė, Pruski cawx, litewski kaukas, kuroński kauks rozwój mitonimu Karina Kukure, od pierwszych wzmianek do czasów teraźniejszych 185 Miłosz Sosnowski, Prusowie a wilki, Prusowie a pszczoły średniowieczna metaforyzacja ustroju społecznego 203 Julia Możdżeń, Synkretyzm religijny Prusów na podstawie kroniki Szymona Grunaua 221 Janusz Małłek, Ludność staropruska a reformacja 249 Jerzy Marek Łapo, Garnek zabójcze narzędzie? Naczynia ceramiczne w zwyczajowości ludowej dawnych ziem pruskich 263 II. Materiały i źródła Norbert Ostrowski, Lit. perk nas piorun; grzmot próba weryfikacji etymologii 275 Arkadiusz Bezławki cmentarzysko. Przyczynek do dziejów Koperkiewicz, nad chrystianizacją ziem pruskich 281
17 Contents Inhaltsverzeichnis Spis treści Pruthenia, 2011, t. VI, 359 III. Polemiki i dyskusje Elżbieta Występowanie dirhemów na ziemiach pruskich Kowalczyk-Heyman, IV. Recenzje i omówienia V. Sprawozdania i komunikaty Letas Palmaitis, Įmintos tūkstantmečio mįslės. Šventasis Brunonas Bonifacas, senovės baltai ir Lietuvos pasienis (Alina Kuzborska) 323 Algirdas Seibutis, 1009 metų Lietuvos pasienio geografinė apybraiža. Šv. Bonifaco Brunono žūties vietos paieškos (Alina Kuzborska) 329 Aнатолий Николаевич Кирпичников, Раннесредневекoвые золоченые шлемы. Новые находки и наблюдения (Seweryn Szczepański) 333 Studia Mythologica Slavica, (Seweryn Szczepański) 339 Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Naukowego Pruthenia za rok 2010 (Bogdan Radzicki)
18
19
Norbert Ostrowski (UAM) Lit. perk nas piorun; grzmot próba weryfikacji etymologii
Norbert Ostrowski (UAM) Lit. perk nas piorun; grzmot próba weryfikacji etymologii Celem artykułu jest omówienie istniejących etymologii litewskiego perk nas a z perspektywy współczesnej wiedzy o historycznym
Bardziej szczegółowo1. Przegląd istniejących hipotez
Norbert Ostrowski (UAM) Lit. perk nas piorun, grzmot próba weryfikacji etymologii Celem artykułu jest omówienie istniejących etymologii litewskiego perk nas a z perspektywy współczesnej wiedzy o historycznym
Bardziej szczegółowoElżbieta Kowalczyk-Heyman
Elżbieta Kowalczyk-Heyman W sprawie identyfikacji grodziska przy Gayle Na początku XV w. zakon krzyżacki rozpoczął planowe osadzanie osadników mazowieckich na obszarze na wschód od Piszu, w puszczy Dammeruwen
Bardziej szczegółowoArkadiusz Koperkiewicz
Arkadiusz Koperkiewicz Bezławki cmentarzysko. Przyczynek do badań nad chrystianizacją ziem pruskich Badania archeologiczne średniowiecznego cmentarzyska w Bezławkach przeprowadzono w dniach 4 24 lipca
Bardziej szczegółowoJanusz Małłek. W. Chojnacki, Osadnictwo polskie na Mazurach w XIII XVII w., [w:] Szkice z dziejów Pomorza, Warszawa
Janusz Małłek Ludność staropruska a Reformacja Dla roku 1400 w państwie krzyżackim w Prusach szacuje się liczbę ludności staropruskiej na 140 tys., ludności niemieckiej na 200 tys. i ludności polskiej
Bardziej szczegółowoPruthenia, 2010, t. V, s. 293 296
Kronika oliwska. Źródło do dziejów Pomorza wschodniego z połowy XIV wieku, tłum. Dominika Pietkiewicz, wstęp i komentarz Błażej Śliwiński, Wydawnictwo Muzeum Zamkowe w Malborku, Malbork 2008, ss. 155.
Bardziej szczegółowoPRUTHENIA TOM III Olsztyn 2008
PRUTHENIA TOM III Olsztyn 2008 Andrzej Radzimiński, Kościół w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach 1243 1525. Organizacja, uposażenie, ustawodawstwo, duchowieństwo, wierni, Muzeum Zamkowe w Malborku,
Bardziej szczegółowoRobert Klimek. Pruthenia, 2011, t. VI, s. 169 183
Robert Klimek Święte jeziora Prusów W średniowiecznych materiałach pisanych brak jest wzmianek, w jaki sposób Prusowie okazywali cześć zbiornikom wodnym lub w nich zamieszkującym bóstwom. Jedyną informacją
Bardziej szczegółowoPruthenia, t. IV, Olsztyn 2009, s. 327 330. nie nadesłał artykułu.
Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji, Warszawa, 26 27 marca 2003, pod redakcją Anny Bitner-Wróblewskiej, Seminarium Bałtyjskie, tom I, Warszawa 2007, ss. 519 + CD. Kultura bogaczewska...
Bardziej szczegółowoPRZESZŁOŚĆ I INNY. HISTORIA JAKO PRÓBA ZROZUMIENIA INNEGO
Przeszłość i Inny 3 Bogdan Radzicki PRZESZŁOŚĆ I INNY. HISTORIA JAKO PRÓBA ZROZUMIENIA INNEGO U podstawy pytania o sens uprawiania historii leży jak się zdaje przekonanie, że sens ten musi leżeć poza samym
Bardziej szczegółowoWspomnienie o Mieczysławie Haftce
Sławomir Wadyl Wspomnienie o Mieczysławie Haftce 1 października 2014 r. po ciężkiej chorobie zmarł Mieczysław Haftka, archeolog, historyk, muzealnik, niezwykle zasłużony badacz dziejów Pomorza Wschodniego
Bardziej szczegółowoPRUTHENIA TOM III Olsztyn 2008
PRUTHENIA TOM III Olsztyn 2008 Marek Pacholec Sprawozdanie z konferencji naukowej Pruskie baby kamienne. Fenomen kulturowy czy europejska codzienność?, Węgorzewo, 4 5 X 2007 r. Tak zwane pruskie baby kamienne
Bardziej szczegółowoPruthenia, 2013, t. VIII, s. 311 313
Noty o autorach Białuński Grzegorz Prof. dr hab., Zakład Historii Krajów Nadbałtyckich, UWM, członek Towarzystwa Naukowego Pruthenia. Ważniejsze publikacje: Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich
Bardziej szczegółowoBadania na terenie dawnego
Mirosław Marcinkowski, Joanna Fonferek, Urszula Sieńkowska Badania na terenie dawnego zamku krzyżackiego w Elblągu W 2012 r. na terenie dziedzińca Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu zostały
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY
PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY NR 134 Katarzyna Kwapisz Osadnik PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY Wydawnictwo Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoPRUTHENIA TOM III Olsztyn 2008
PRUTHENIA TOM III Olsztyn 2008 Izabela Lewandowska DAWNE I NOWE KONKURSY O PRUSACH Bałtowie i Prusowie północni sąsiedzi Słowian W latach 2001-2004 Towarzystwo Pruthenia organizowało ponadregionalny konkurs
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP... 11
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 I. WPROWADZENIE HISTORYCZNE... 17 1. Dzieje Kresów Południowo-Wschodnich w zarysie. Sytuacja polityczno-społeczna, kulturowa i wyznaniowa... 17 2. Język polski na Kresach Południowo-Wschodnich...
Bardziej szczegółowoSYLLABUS. Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wydział Humanistyczny
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wydział Humanistyczny SYLLABUS Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej Zakład Językoznawstwa Kierunek Podyplomowe Studium Filologii Polskiej
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z konferencji naukowej 181. Alicja Dobrosielska
Sprawozdanie z konferencji naukowej 181 Alicja Dobrosielska SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI NAUKOWEJ INTERDYSCYPLINARNE SPOTKANIA Z HISTORIĄ I KULTURĄ BAŁTÓW COLLOQUIA BALTICA II, OLSZTYN 26 28 PAŹDZIERNIKA
Bardziej szczegółowoWojciech Wróblewski. Decyzję o utworzeniu Pracowni podjął w kwietniu 2006 r. poprzedni Dyrektor IA UW, prof. Kazimierz
Wojciech Wróblewski Filmy z kolekcji dydaktycznej Katedry Archeologii Uniwersytetu w Breslau (Wrocław) w zbiorach archiwalnych Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego W Pracowni Dokumentacji i
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) filologia polska. prof. dr hab. Andrzej S. Dyszak
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Bardziej szczegółowoStudia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Nr 47. Redaktor serii: ks. Artur Malina
Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Nr 47 Redaktor serii: ks. Artur Malina Biblioteki kościelne i klasztorne w Polsce Historia i współczesność Redakcja: Ks. Henryk
Bardziej szczegółowoArbeitnehmerfreizügigkeit zwischen Deutschland und Polen. Swobodny przepływ pracowników między Polską a Niemcami. Interdisciplinary Polish Studies 1
Arbeitnehmerfreizügigkeit zwischen Deutschland und Polen Swobodny przepływ pracowników między Polską a Niemcami Interdisciplinary Polish Studies 1 Dagmara Jajeśniak-Quast, Laura Kiel, Marek Kłodnicki (Hg./red.)
Bardziej szczegółowoGramatyka opisowa języka polskiego Kod przedmiotu
Gramatyka opisowa języka polskiego - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Gramatyka opisowa języka polskiego Kod przedmiotu 09.3-WH-FiP-GOP-1-K-S14_pNadGen0FA8C Wydział Kierunek Wydział Humanistyczny
Bardziej szczegółowoProblem rozbie nego brzmienia imion i nazwisk
Miesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT Rok 17 Nr 4(192) Kwiecieñ 2007 Artyku³y Spis treœci Aleksander Oleszko Podstawy dokonania czynnoœci notarialnych poza lokalem kancelarii notarialnej... 9 Romuald
Bardziej szczegółowoSpis treści. Marcin Będkowski: Jadwiga Puzynina, Tomasz Korpysz, Internetowy słownik języka Cypriana Norwida, Warszawa 2009... 92
Spis treści ARTYKUŁY I ROZPRAWY Jolanta Mędelska: Na tropie agnonimu słownikowego wirowiec (o wykorzystaniu teorii lingwochronologizacyjnej Piotra Wierzchonia w badaniach leksyki północnokresowej)... 7
Bardziej szczegółowoPRUTHENIA TOM III Olsztyn 2008
PRUTHENIA TOM III Olsztyn 2008 Kazimierz Grążawski O TAK ZWANEJ CZĘŚCIOWEJ OKUPACJI ZIEMI CHEŁMIŃSKIEJ PRZEZ PRUSÓW GŁOS W DYSKUSJI Artykuł jest próbą weryfikacji źródeł pisanych i ich interpretacji historycznych
Bardziej szczegółowoCMENTARZ SALWATORA PIERWSZA NEKROPOLA WROCŁAWSKICH PROTESTANTÓW CEMETERY OF OUR SAVIOUR THE FIRST PROTESTANT BURIAL SITE IN WROCŁAW
WRATISLAVIA ANTIQUA 21 CMENTARZ SALWATORA PIERWSZA NEKROPOLA WROCŁAWSKICH PROTESTANTÓW CEMETERY OF OUR SAVIOUR THE FIRST PROTESTANT BURIAL SITE IN WROCŁAW ZESPÓŁ DO BADAŃ ŚREDNIOWIECZNEGO I NOWOŻYTNEGO
Bardziej szczegółowoNumer 1 (49) 2009 Warszawa 2009
Numer 1 (49) 2009 Warszawa 2009 Dziewięćdziesiąta ósma publikacja Programu Wydawniczego Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego Redaktor Naczelny Prof. dr hab. Dariusz Milczarek Recenzowany kwartalnik
Bardziej szczegółowoWstęp do Językoznawstwa
Wstęp do Językoznawstwa Prof. Nicole Nau UAM, IJ, Językoznawstwo Komputerowe Ósme zajęcie 24.11.2015 Morfologia: definicja "Morfologia jest działem gramatyki, której przedmiotem jest opis wewnętrznej budowy
Bardziej szczegółowoMirosław J. Hoffmann
Mirosław J. Hoffmann Sprawozdanie z międzynarodowego sympozjum Das neue und das neuste in polnischen archäologischen Untersuchungen der altpreussischen Gebiete Sympozjum zorganizowane zostało w dniach
Bardziej szczegółowoKONTROLA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI ZUR KONTROLLE DES VERWALTUNGSHANDELNS CONTROL OVER THE OPERATION OF ADMINISTRATION
KONTROLA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI ZUR KONTROLLE DES VERWALTUNGSHANDELNS CONTROL OVER THE OPERATION OF ADMINISTRATION 1 2 Seria PRAWO PUBLICZNE PORÓWNAWCZE 3(11) Jan Boć, Konrad Nowacki, Lothar Knopp, Wolfgang
Bardziej szczegółowoGlosa Pytania i odpowiedzi Recenzja Aktualno ci Przegl¹d orzecznictwa Przegl¹d prawodawstwa Co pisz¹ inni...
Miesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT Rok 18 Nr 2(202) Luty 2008 Spis treœci S³owo wstêpne... 9 Artyku³y Zbigniew Radwañski Za³o enia nowego kodeksu cywilnego... 11 Gerard Bieniek W sprawie podmiotowych
Bardziej szczegółowoRodzajnik określone, nieokreślone, zerowe - Der Artikel
Rodzajnik określone, nieokreślone, zerowe - Der Artikel Kiedy mówimy o rodzajnikach musimy wiedzieć, że rodzajnik jest ściśle powiązany z rzeczownikiem. Rodzajnik, obojętnie czy określony czy nieokreślony,
Bardziej szczegółowoPROFESOROWI. Bartosz Kontny
Bartosz Kontny PROFESOROWI JERZEMU OKULICZOWI-KOZARYNOWI W OSIEMDZIESIĄTĄ ROCZNICĘ URODZIN Profesor Jerzy Okulicz-Kozaryn to postać z pewnością nietuzinkowa, dla wielu wręcz pomnikowa. Pomnik to jednak
Bardziej szczegółowoNOTES ABOUT AUTHORS Walter Rothholz Remigiusz Król Michał Wendland Wojciech Torzewski Krzysztof Przybyszewski Piotr Urbański Wojciech Majka
NOTES ABOUT AUTHORS Walter Rothholz Professor of Szczecin University, Szczecin, Remigiusz Król Professor of Theology, parist-priest in Ciosaniec, Michał Wendland Doctor of Philosophy Adam Mickiewicz University
Bardziej szczegółowoБалтия в эпоху викингов. Сборник докладов. 1-й Балтийской археологической конференции, red. В. И. Кулаков, Калининград 2007, ss. 131.
Балтия в эпоху викингов. Сборник докладов. 1-й Балтийской археологической конференции, red. В. И. Кулаков, Калининград 2007, ss. 131. Ziemia dawnych Prusów miała to wielkie dziejowe nieszczęście, iż została
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU gramatyka opisowa języka polskiego (fleksja) / k, 1, II. prof. dr hab. Andrzej S. Dyszak
Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu OPIS PRZEDMIOTU gramatyka opisowa języka polskiego (fleksja) 09.03.20/ k, 1, II Humanistyczny Instytut/Katedra Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Specjalność/specjalizacja
Bardziej szczegółowoTOWARZYSTWA PRUTHENIA za ROK 2009
Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Pruthenia za rok 2009 313 SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI TOWARZYSTWA PRUTHENIA za ROK 2009 Działalność Towarzystwa Pruthenia w roku 2009 stała pod znakiem dwóch głównych
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU! Miejsce na naklejkę dysleksja MJN-R1_1P-092 EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO MAJ ROK 2009 POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWY ARKUSZ CZĘŚCI USTNEJ EGZAMINU MATURALNEGO 2013 JĘZYK NIEMIECKI
PRZYKŁADOWY ARKUSZ CZĘŚCI USTNEJ EGZAMINU MATURALNEGO 201 JĘZYK NIEMIECKI KWIECIEŃ 201 ZESTAW ISN_0 1 minuty (Wersja dla zdającego) Wybierasz się ze znajomymi na pieszą wycieczkę po okolicy. Porozmawiaj
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU Nazwa
Bardziej szczegółowoSPRAWDZIAN OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 CZĘŚĆ 2. JĘZYK NIEMIECKI
SPRAWDZIAN OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 CZĘŚĆ 2. JĘZYK MIECKI PRZYKŁADOWY ZESTAW ZADAŃ DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZEM UMYSŁOWYM W STOPNIU LEKKIM (S8) Czas pracy: 45 minut Czas pracy będzie wydłużony zgodnie z
Bardziej szczegółowoArtyku³y. Przelew wierzytelnoœci a upad³oœæ d³u nika przelewanej. Z problematyki przekszta³cenia u ytkowania wieczystego
1 2 Miesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT Rok 24 Nr 4(276) Kwiecieñ 2014 Artyku³y Spis treœci Rafa³ Adamus Przelew wierzytelnoœci a upad³oœæ d³u nika przelewanej wierzytelnoœci... 9 Tatiana Przychodzka
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z działalności. za rok 2012
Jan Gancewski Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Naukowego Pruthenia za rok 2012 Jednym z najważniejszych przedsięwzięć w roku sprawozdawczym 2012 było zorganizowanie wspólnie przez Towarzystwo oraz
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) studia pierwszego stopnia
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Nazwa modułu (przedmiotu)
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
STUDIA EUROPEJSKIE Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego Numer 3 (75) 2015 Warszawa 2015 Recenzowany kwartalnik Studia Europejskie wydawany przez: Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
STUDIA EUROPEJSKIE Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego Numer 2 (82) 2017 Warszawa 2017 Recenzowany kwartalnik Studia Europejskie wydawany przez: Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. I Studia. II Miscellanea i materiały. III Przeglądy
SPIS TREŚCI I Studia Aleksander K w i a t e k, O antynomii Wschód Zachód w II Rzeczypospolitej i jej śląskim kontekście. Część 2 15 Mirosław S i k o r a, Nazistowskie plany zagospodarowania przestrzennego
Bardziej szczegółowoNazwa metodologia nauki etymologicznie i dosłownie znaczy tyle, co nauka o metodach badań.
Nazwa metodologia nauki etymologicznie i dosłownie znaczy tyle, co nauka o metodach badań. Metoda dedukcji i indukcji w naukach społecznych: Metoda dedukcji: 1. Hipoteza 2. Obserwacja 3. Przyjęcie lub
Bardziej szczegółowoLISTA LAUREATÓW Nagroda IV stopnia zestaw do grillowania
LISTA LAUREATÓW Nagroda IV stopnia zestaw do grillowania 1 Bronisław K. zweryfikowany 2 Marta B. w trakcie weryfikacji 3 Kazimierz S. zweryfikowany 4 Damian L. w trakcie weryfikacji 5 Marek Ś. w trakcie
Bardziej szczegółowoWitold Kurowski Stosunki miêdzy wspó³spadkobiercami przed dzia³em. Krzysztof Peroñ
Miesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT Rok 16 Nr 2(178) Luty 2006 Artyku³y Spis treœci Maksymilian Pazdan Polsko-holenderska wymiana pogl¹dów na temat prawa spadkowego... 9 Mariusz Fras Dzia³ spadku. Uwagi
Bardziej szczegółowoRADA NAUKOWA REDAKCJA NAUKOWA
Estetyka i Krytyka RADA NAUKOWA WŁADYSŁAW STRÓŻEWSKI (PRZEWODNICZĄCY), GRZEGORZ DZIAMSKI, BOHDAN DZIEMIDOK, TADEUSZ GADACZ, MARIA GOŁASZEWSKA, TERESA KOSTYRKO, ELŻBIETA PACZKOWSKA-ŁAGOWSKA, ZOFIA ROSIŃSKA,
Bardziej szczegółowo4/2017 (227) POLSKA AKADEMIA NAUK WYDZIA FILOZOFII I SOCJOLOGII UW
4/2017 (227) POLSKA AKADEMIA NAUK WYDZIA FILOZOFII I SOCJOLOGII UW STUDIA SOCJOLOGICZNE 2017, 4 (227) ISSN 0039 3371 SPIS TREŚCI Drodzy Czytelnicy, Autorzy i Recenzenci... 7 Nekrolog Zbigniew Tadeusz Wierzbicki
Bardziej szczegółowoCourse type* German I BA C 90/120 WS/SS 8/9. German I BA C 30 WS 2. English I BA C 60/90 WS/SS 5/6. English I BA C 30 WS 2. German I BA L 30 WS 4
Department/ Institute: Department of Modern Languages/Institute of Applied Linguistics Applied linguistics assistant first cycle degree full time programme for students with prior knowledge of German Course
Bardziej szczegółowoCOMENIUS PROJEKT ROZWOJU SZKOŁY. Sezamie, otwórz się! - rozwijanie zdolności uczenia i myślenia uczniów.
COMENIUS PROJEKT ROZWOJU SZKOŁY Sezamie, otwórz się! - rozwijanie zdolności uczenia i myślenia uczniów. GIMNAZJUM 20 GDAŃSK POLSKA Maj 2006 SCENARIUSZ LEKCJI Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO Z WYKORZYSTANIEM METODY
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM
Miejsce na identyfikację szkoły ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I LISTOPAD 2013 Czas pracy: 120 minut Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny
Bardziej szczegółowoMiesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT. Rok 21 Nr 12(248) Grudzieñ 2011
1 2 Miesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT Rok 21 Nr 12(248) Grudzieñ 2011 Spis treœci Artyku³y Bernadetta Fuchs Timesharing w œwietle ustawy z 16 wrzeœnia 2011 roku... 9 Dominik Gajewski Wybrane zagadnienia
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Filologiczny Katedra Międzynarodowych Studiów Polskich
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: międzynarodowe studia polskie, studia I stopnia Sylabus modułu: Historia, struktura i zróżnicowanie języka polskiego Kod modułu: 02-MSP1OS-14-KHSJP
Bardziej szczegółowoWROCŁAWSKIE STUDIA POLITOLOGICZNE 18/2015
WROCŁAWSKIE STUDIA POLITOLOGICZNE 18/2015 Rada Naukowa Andrzej Antoszewski (Uniwersytet Wrocławski) Wiesław Bokajło (Uniwersytet Wrocławski) Nebojša Blanuša (Uniwersytet w Zagrzebiu) Zbigniew Czachór (UAM
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU! Miejsce na naklejkę dysleksja MJN-R1_1P-091 PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO STYCZEŃ ROK 2009 POZIOM ROZSZERZONY
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI. uczeń umie przetłumaczyć zdania, słowa i zwroty z języka niemieckiego na język polski i odwrotnie,
SCENARIUSZ LEKCJI Nauczyciel prowadzący: Przedmiot: Klasa: Wymiar godzin tygodniowo: Czas trwania lekcji: Temat lekcji: Podręcznik: Cele lekcji: mgr Izabela Skórcz język niemiecki I 3 godziny 45 minut
Bardziej szczegółowoSE ok_layout :44 Strona 1 Numer 2 (66) 2013 Warszawa 2013
Numer 2 (66) 2013 Warszawa 2013 Sto dwudziesta piàta publikacja Programu Wydawniczego Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego Redaktor naczelny: Prof. dr hab. Dariusz Milczarek Zast pca redaktora
Bardziej szczegółowoNumer 3 (47) 2008 Warszawa 2008
Numer 3 (47) 2008 Warszawa 2008 Dziewięćdziesiąta trzecia publikacja Programu Wydawniczego Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego Redaktor Naczelny Prof. dr hab. Dariusz Milczarek Recenzowany
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO POZIOM ROZSZERZONY MAJ 2011 CZĘŚĆ I. Czas pracy: 120 minut. Liczba punktów do uzyskania: 23 WPISUJE ZDAJĄCY
Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. Układ graficzny CKE 2010 KOD WPISUJE ZDAJĄCY PESEL Miejsce na naklejkę z kodem dysleksja EGZAMIN
Bardziej szczegółowo2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Filologia, specjalność rosjoznawstwo, I stopień Sylabus modułu: Gramatyka opisowa języka rosyjskiego (02-FL-RJ-S1-GOJR02) Nazwa wariantu
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Miejsce na naklejkę z kodem dysleksja PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO ARKUSZ III STYCZEŃ ROK 2005 Instrukcja dla zdającego czas pracy 110 minut 1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny
Bardziej szczegółowoPraktyczna nauka drugiego języka obcego II
OPIS PRZEDMIOTÓW DO PLANU STUDIÓWNA ROK AKADEMICKI 2016/2017 PLAN STUDIÓW kierunek studiów: Filologia germańska profil studiów: ogólnoakademicki stopień: II ( ) forma studiów: stacjonarne specjalność:
Bardziej szczegółowoNumer 2 (58) 2011 Warszawa 2011
Numer 2 (58) 2011 Warszawa 2011 Sto dziewiàta publikacja Programu Wydawniczego Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego Redaktor Naczelny Prof. dr hab. Dariusz Milczarek Recenzowany kwartalnik
Bardziej szczegółowoJedność i różnorodność w naukach o bezpieczeństwie i obronności
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wydział Humanistyczny, Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Transdyscyplinarne Centrum Badania Problemów Bezpieczeństwa im. prof. K. Bogdańskiego
Bardziej szczegółowoProblem stosunków polsko-niemieckich po traktacie z 1991 roku z perspektywy regionalnej
Problem stosunków polsko-niemieckich po traktacie z 1991 roku z perspektywy regionalnej Das Problem der deutsch-polnischen Beziehungen nach dem Vertrag von 1991 aus der regionalen Perspektive The Problem
Bardziej szczegółowoHiSTORY, CULTURE AND LANGUAGE OF LlTHUANIA
THE ADAM MICKIEWICZ UNIVERSITY CHAIR OF ORIENTAL AND BALTIC STUDIES POZNAŃ-POLAND HiSTORY, CULTURE AND LANGUAGE OF LlTHUANIA PROCEEDINGS OF THE INTERNATIONAL LITHUANIAN CONFERENCE POZNAŃ 17-19 SEPTEMBER
Bardziej szczegółowoFONETYKA. Co to jest fonetyka? Język polski Klasa III Gim
FONETYKA Język polski Klasa III Gim Co to jest fonetyka? Fonetyka Fonetyka (z gr. phonetikos) to dział nauki o języku badający i opisujący cechy dźwięków mowy, czyli głosek. Zajmuje się ona procesami powstawania
Bardziej szczegółowoNumer 4 (56) 2010 Warszawa 2010
Numer 4 (56) 2010 Warszawa 2010 Sto siódma publikacja Programu Wydawniczego Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego Redaktor Naczelny Prof. dr hab. Dariusz Milczarek Recenzowany kwartalnik Studia
Bardziej szczegółowoArtyku³y. Rozwi¹zanie umowy z tytu³u przekazania gospodarstwa
Miesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT Rok 17 Nr 1(189) Styczeñ 2007 Artyku³y Spis treœci Aleksander Oleszko Uzgodnienie stanu prawnego nieruchomoœci w zakresie podstawy dokonanego wpisu prawa w³asnoœci
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY 2012 JĘZYK NIEMIECKI
Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2012 JĘZYK NIEMIECKI POZIOM PODSTAWOWY Kryteria oceniania odpowiedzi MAJ 2012 ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. Obszar standardów ze słuchu 1.1.
Bardziej szczegółowoKryteria ocen z języka niemieckiego. do podręcznika AHA 2 A Neu dla klasy II Gimnazjum nr 1 w Koszęcinie (poziom podstawowy)
Kryteria ocen z języka niemieckiego do podręcznika AHA 2 A Neu dla klasy II Gimnazjum nr 1 w Koszęcinie (poziom podstawowy) 1 I. Ocena celujący 1. Czytanie Uczeń czyta bezbłędnie teksty (poznane na lekcjach
Bardziej szczegółowoSTUDIA EUROPEJSKIE. Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego. Numer 4 (76) 2015
STUDIA EUROPEJSKIE Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego Numer 4 (76) 2015 Warszawa 2015 Recenzowany kwartalnik Studia Europejskie wydawany przez: Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
Bardziej szczegółowoMarek F. Jagodziński. Sagi islandzkie, oprac. A. Górski, Warszawa Pruthenia, 2012, t. VII, s
Marek F. Jagodziński Amulet z Truso. Przyczynek do badań nad wierzeniami ludów skandynawskich Sagi są literaturą, która nie wie jeszcze o swoim prawie do zmyśleń. Trzymają się one rzeczywistości, niosą
Bardziej szczegółowoKatarzyna Sowa-Bacia. Rozprawa doktorska: Efektywność nauczania języka niemieckiego w przedszkolu Promotor: prof. zw. dr hab.
Katarzyna Sowa-Bacia Rozprawa doktorska: Efektywność nauczania języka niemieckiego w przedszkolu Promotor: prof. zw. dr hab. Jan Iluk (UŚ) Recenzenci: prof. dr hab. Danuta Gabryś-Barker (UŚ) Rok obrony:
Bardziej szczegółowopolski ENCYKLOPEDIA W TABELACH Wydawnictwo Adamantan
polski / ENCYKLOPEDIA W TABELACH Wydawnictwo Adamantan SPIS TREŚCI FONETYKA Narządy mowy 13 Klasyfikacja głosek i fonemów 14 Samogłoski 16 Spółgłoski 17 Pisownia fonetyczna 19 Fonemy języka polskiego 20
Bardziej szczegółowo2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Filologia, specjalność język rosyjski program język biznesu, I stopień Sylabus modułu: Gramatyka opisowa języka rosyjskiego (GOJR02) Nazwa
Bardziej szczegółowoDarmowy artykuł, opublikowany na: www.fluent.com.pl
Copyright for Polish edition by Bartosz Goździeniak Data: 4.06.2013 Tytuł: Pytanie o czynność wykonywaną w czasie teraźniejszym Autor: Bartosz Goździeniak e-mail: bgozdzieniak@gmail.com Darmowy artykuł,
Bardziej szczegółowoDarmowy fragment www.bezkartek.pl
Karolina Jekielek Samouczek języka angielskiego w zdaniach do tłumaczenia Poziom elementary Samouczek języka angielskiego w zdaniach do tłumaczenia 3 Copyright by Karolina Jekielek & e-bookowo Projekt
Bardziej szczegółowoEUROPA W PERSPEKTYWIE ROKU 2050
POLSKA AKADEMIA NAUK KANCELARIA PAN KOMITET PROGNOZ POLSKA 2000 PLUS' EUROPA W PERSPEKTYWIE ROKU 2050 EUROPĘ IN THE PERSPECTIVE TO 2050 Warszawa 2007 SPIS TREŚCI Uwagi wstępne 10 EUROPA 2050 - WYZWANIA
Bardziej szczegółowo1. Noch ist nicht verloren, Solange wir. Das, was fremde Übermacht uns raubte, Werden wir mit dem Schwert wiedergewinnen. Marsch, marsch, Dąbrowski...
TEXT DER POLNISCHER NATIONALHYMNE Z tekstu Hymnu Polski Mazurka Dąbrowskiego przetłumaczonego na język niemiecki usunięto wyrazy. Uzupełnijcie luki wyrazami z ramki. Policzcie ile wyrazów, którymi uzupełniliście
Bardziej szczegółowoSTUDIA MEDIOZNAWCZE MEDIA STUDIES. Vol. 4 (39) 2009. Nr 4 (39) 2009. Warsaw 2009. Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego
The Institute of Journalism of Warsaw University Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego MEDIA STUDIES STUDIA MEDIOZNAWCZE Vol. 4 (39) 2009 Nr 4 (39) 2009 Warsaw 2009 Warszawa 2009 SPIS TREŒCI
Bardziej szczegółowoI. Dissertations and Articles (Rozprawy i Artykuły)... 23
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education [ISSN: 2299 9922], edited by Marek Mariusz Tytko, Year 1: 2013, Volume 1 (1), January February March 2013: Spis
Bardziej szczegółowoFirst year of studies - Sculpture... 2. Second year of studies- Sculpture... 3. Third year of studies- Sculpture... 4
Academic year 2014/2015 Academy of Fine Arts in Gdańsk Faculty of Sculpture and Intermedia Long-cycle Master s degree studies (5 years) The Faculty of Sculpture is divided into two fields of study: Sculpture
Bardziej szczegółowoWstęp do Językoznawstwa
Wstęp do Językoznawstwa Prof. Nicole Nau UAM, IJ, Językoznawstwo Komputerowe Dziewiąte zajęcie 01.02.2015 Afiksy prefiks (przedrostek) sufix (przyrostek) interfiks infiks: wewnątrz rdzenia transfiks (lub
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO POZIOM ROZSZERZONY 12 MAJA 2016 CZĘŚĆ I. Godzina rozpoczęcia: 14:00. Czas pracy: 120 minut
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. Układ graficzny CKE 2013 KOD UZUPEŁNIA ZDAJĄCY PESEL miejsce na naklejkę dysleksja EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO POZIOM
Bardziej szczegółowoMiędzy Wehrmachtem a SS Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych
Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu Między Wehrmachtem a SS Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych pod redakcją naukową Violetty Rezler-Wasielewskiej Opole 2010 Wstęp
Bardziej szczegółowoMiesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT Rok 24 Nr 8(280) Sierpieñ 2014 Spis tre ci Artyku³y Glosa
1 2 Miesiêcznik Notariatu Polskiego REJENT Rok 24 Nr 8(280) Sierpieñ 2014 Artyku³y Spis treœci ukasz Bazañski Odrêbna w³asnoœæ w³ókna œwiat³owodowego zagadnienia ogólne... 9 Pawe³ Blajer Z historii rejestrów
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Bardziej szczegółowoElementy teorii i praktyki transdyscyplinarnych badań problemów bezpieczeństwa
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Transdyscyplinarne Centrum Badania Problemów Bezpieczeństwa im. prof. K. Bogdańskiego Elementy teorii i praktyki
Bardziej szczegółowoZamość Rotunde im Museum des Martyriums
Zamość Rotunde im Museum des Martyriums Geschichte Gedenkstätte zur Erinnerung an die Opfer deutscher Verbrechen im ehemaligen Artilleriegefechtsstand der Festung Zamość, an der ul. Męczenników [Straße
Bardziej szczegółowoBibliografia podmiotowa... 202 Bibliografia przedmiotowa... 204 Spis tabel... 207 Spis ilustracji... 208 Streszczenie... 210 Zusammenfassung...
Spis treści Przedmowa................................................... 11 O polskiej edycji Katechismus der Bücherei Paula Ladewiga.............. 11 Über die polnische Ausgabe vom Katechismus der Bücherei
Bardziej szczegółowoZestawienie czasów angielskich
Zestawienie czasów angielskich Źródło: http://www.czasy-angielskie.com.pl/ Zobaczymy teraz jak zachowują się zdania w języku angielskim w poszczególnych czasach. Jedno zdanie będziecie mogli porównać w
Bardziej szczegółowoPraktyczna Nauka Języka Niemieckiego praktische Grammatik 2 Instytut Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki 3
SYLABUS MODUŁU / PRZEDMIOTU KSZTAŁCENIA Lp. Element Opis 1 Nazwa modułu / przedmiotu Praktyczna Nauka Języka Niemieckiego praktische Grammatik 2 Instytut Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki
Bardziej szczegółowo