W kwestii zwizku pomidzy filozofi umysłu a naukami empirycznymi. Karol Polcyn
|
|
- Zofia Majewska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Diametros nr 3 (marzec 2005): W kwestii zwizku pomidzy filozofi umysłu a naukami empirycznymi Karol Polcyn Nikt nie powinien kwestionowa roli nauki w poznaniu natury umysłu. Z drugiej strony, dyskusje nad natur umysłu wykraczaj poza ramy nauk empirycznych. Dla przykładu, skupmy si na doznaniach zmysłowych i pytaniu, czy doznania daj si zredukowa do procesów fizycznych. Jeli fizykalizm w najszerszym rozumieniu jest prawdziwy, doznania musz by redukowalne do procesów fizycznych, a to oznacza, e musi istnie pewien zwizek pojciowy pomidzy jednymi a drugimi (zob. Frank Jackson, Finding the Mind in the Natural World, 1994). W punkcie wyjcia wic mamy pytanie dotyczce poj, a nie faktów. W uproszczeniu, prawdziwo fizykalizmu zakłada, e pojcia fizykalne implikuj a priori pojcia fenomenalne (pojcia odnoszce si do dozna zmysłowych). Jeli jakie pojcia nie s implikowane przez podstawowe pojcia fizyczne, to nie ma w wiecie fizycznym miejsca dla rzeczy, do których te pojcia si odnosz. Jeli wic pojcia fenomenalne nie s implikowane przez pojcia fizyczne, to doznania zmysłowe nie maj natury procesów fizycznych. A zatem pytanie o natur dozna to pytanie o to, czy istnieje wymagany zwizek pojciowy pomidzy doznaniami a procesami fizycznymi. Z chwil, gdy nasze pytanie stawiamy w ten sposób, przestaje by oczywiste, e rozwój wiedzy naukowej pomoe nam w udzieleniu odpowiedzi na nie. Odpowied na tak postawione pytanie wymaga analizy pojciowej; nie jest oczywiste, e gromadzenie coraz wikszej wiedzy empirycznej tak analiz ułatwi. Najnowsza filozofia analityczna daleka jest od uznania, e fizykalizm jest uzasadnion opcj filozoficzn. Natura poj fenomenalnych jest na tyle róna od natury poj fizykalnych, e nie wydaje si, aby te pierwsze mogłyby by implikowane przez drugie. Podczas gdy pojcia fizykalne maj natur poj funkcjonalnych, pojcia fenomenalne nie s pojciami funkcjonalnymi. Nie wida 193
2 wic zwizku pomidzy tymi pojciami, który czyniłby fizykalizm wystarczajco wiarygodnym. Do takiego wniosku prowadzi na przykład ywo dyskutowany argument z wiedzy Franka Jacksona. Nawet jeli załoymy, e dysponujemy zupełn wiedz empiryczn o naturze procesów zachodzcych podczas widzenia na przykład barwy czerwonej, to i tak nie bdziemy w stanie wydedukowa z tej wiedzy tego, jak to jest mie doznanie czerwonej róy. Do podobnego wniosku prowadzi argument z wyobraalnoci zombie Chalmersa. Zombie to istota identyczna ze mn pod kadym wzgldem fizycznym, ale nie posiadajca dozna. Jeli zombie jest wyobraalne, to oznacza to, e całociowa informacja o moich stanach fizycznych nie implikuje posiadania przeze mnie dozna, a zatem, e pojcia fenomenalne nie s implikowane przez pojcia fizykalne. Czy argumenty Jacksona i Chalmersa mona podway na gruncie wiedzy empirycznej? Mona by argumentowa, e sformułowane s z punktu widzenia kogo, kto nie dysponuje pełn wiedz empiryczn dotyczc umysłu. Z punktu widzenia naszej obecnej wiedzy zombie jest wyobraalne, a wiedza o tym, jak to jest mie doznania wzrokowe barw, nie daje si wydedukowa z tego, co obecnie wiemy o naturze umysłu. Nie musi tak jednak by na gruncie wiedzy, któr bdziemy dysponowa w przyszłoci. By moe z chwil, gdy dowiemy si o umyle wicej, zwizek pojciowy pomidzy umysłem a ciałem, który teraz jest niedostrzegalny, stanie si oczywisty. Odpowied ta nie wydaje si przekonujca. Naturalne jest załoenie, e rozwój wiedzy nie zmienia natury poj fizykalnych. Nowe teorie naukowe, takie jak teoria wzgldnoci czy mechanika kwantowa, wprowadzaj nowe elementy fizyczne do naszego obrazu wiata, ale za pomoc poj z natury funkcjonalnych. Jeli tak, to rozwój wiedzy nie likwiduje braku zwizku pojciowego pomidzy umysłem a procesami fizycznymi. Mamy podstawy przypuszcza, e w przyszłoci problem braku tego zwizku nie zostanie rozwizany. Rozwizanie tego problemu poprzez odwołanie si do wiedzy naukowej wymagałoby przyjcia załoenia, e w przyszłoci powstan zupełnie nowe teorie, które wprowadz pojcia nowego rodzaju. Ale i to załoenie jest kontrowersyjne z uwagi na pewn cigło w wyjanianiu zjawisk w nauce. Idzie o to, e nowe 194
3 własnoci fizyczne s wprowadzane do nauki z uwagi na ich potencjał w wyjanianiu ju istniejcych zjawisk fizycznych, opisywanych przy uyciu dotychczasowych poj. W takiej sytuacji, pojcia odnoszce si do nowych własnoci, wprowadzone przez nowe, choby najbardziej rewolucyjne teorie, nie mog by pojciami nowego rodzaju. Jeli nie da si zrewidowa poj fizykalnych, to by moe naleałoby zrewidowa pojcia fenomenalne? By moe błdnie uchwytujemy natur tych poj. By moe ulegamy iluzji sdzc, e s to pojcia niefunkcjonalne. Trudno sobie jednak wyobrazi, w jaki sposób wiedza fizykalna mogłaby zrewidowa nasze przekonania co do natury poj fenomenalnych. Pojcia fenomenalne to pojcia introspekcyjne, ufundowane na bezporednim, introspekcyjnym dostpie kadego z nas do naszych własnych (niekoniecznie prywatnych) dozna. Nie wydaje si, by wiedza uzyskana w ten sposób była rewidowalna przez wiedz fizykaln. Wida wic, e moliwo wykorzystania wiedzy empirycznej w obronie fizykalizmu pozostaje wysoce kontrowersyjna. Jeli fizykalizm jest prawdziwy i jeli prawdziwo fizykalizmu wymaga istnienia zwizku pojciowego pomidzy tym, co fizyczne, a tym, co fenomenalne, to dostrzeenie takiego zwizku jest by moe osigalne tylko na drodze analizy pojciowej, która wykracza poza nauki empiryczne. Nie oznacza to, e dysponujemy choby namiastk takiej analizy. By moe rozwizaniem problemu byłoby zrewidowanie samego pojcia fizykalizmu. Zamiast przyjmowa, e fizykalizm musi si opiera na pojciowej redukcji tego, co fenomenalne do tego, co fizyczne, niektórzy filozofowie sugeruj, e identyczno umysłu i ciała (dozna i procesów fizycznych) moe by prawdziwa a posteriori (zob. Brian Loar, Phenomenal States, 1997). Na gruncie tej propozycji, identyczno umysłu i ciała staje si hipotez, która podlega weryfikacji empirycznej. Nie ma jednak adnego zadowalajcego ujcia tego typu identycznoci dla umysłu i ciała. Paradygmatem identycznoci a posteriori odkrywanych przez nauk s identyczno wody i H2O czy identyczno ciepła i ruchu molekuł, ale paradygmat ten z rozmaitych wzgldów nie stosuje si do przypadku identycznoci umysłu i ciała. Przede wszystkim ze wzgldu na to, e 195
4 identyczno umysłu i ciała nie ma mocy eksplanacyjnej odpowiadajcej mocy eksplanacyjnej pozostałych identycznoci teoretycznych: identyczno umysłu i ciała pozostawia bez wyjanienia jakociowy aspekt dozna zmysłowych. Chcielibymy wiedzie, dlaczego doznanie czerwonej barwy, na przykład, odczuwamy w taki a nie inny sposób, i utosamienie tego doznania z procesem czy stanem fizycznym, na przykład ze stanem mózgu okrelonego typu, nie daje odpowiedzi na to pytanie. Jakociowy aspekt dozna wymyka si wyjanianiu kauzalnemu, na którym opiera si nauka. Ten problem znany pod nazw problemu luki eksplanacyjnej nie jest bynajmniej problemem rozwizanym. I znowu odwoływanie si do nauki w obronie fizykalizmu zawodzi. Nie jest jasne, co by to miało znaczy, e odkrycie identycznoci umysłu i ciała ley w gestii nauki a nie analizy pojciowej. Miłkowski i Poczobut w swoim artykule przyznaj, e uchwycenie jakociowego aspektu wiadomoci nie jest moliwe na gruncie teoretycznym i e wymaga uzupełnienia teoretycznego opisu naukowego przez opis fenomenologiczny. Tym samym uznaj oni samoistno czy nieredukowalno wiadomoci do poziomu fizycznego. Nie jest dla mnie jasne, dlaczego swoje stanowisko w tej kwestii okrelaj mianem trzeciej drogi: midzy skrajnym fizykalizmem a rónymi odmianami dualizmu ontologicznego. Na gruncie intuicyjnej i powszechnej w filozofii analitycznej definicji fizykalizmu, któr przytoczyłem na pocztku, nie ma trzeciej drogi: uznanie nieredukowalnoci wiadomoci do poziomu fizycznego jest przyznaniem si do dualizmu. Miłkowski i Poczobut zakładaj, e ich stanowisko nie jest form dualizmu, gdy wiadomo fenomenalna nie jest jedynym nieredukowalnym (emergentnym) poziomem organizacji generowanym przez procesy ewolucyjne. Skoro istniej róne emergentne poziomy organizacji, nieredukowalno wiadomoci nie jest niczym wyjtkowym i nie powinna nas dziwi. Nie wydaje mi si, eby był to przekonujcy argument na rzecz fizykalizmu w odniesieniu do wiadomoci. Zwizek wiadomoci z poziomem fizycznym pozostawia si tu bez wyjanienia. To, e istniej róne niezalene poziomy organizacji, nie wyjania bynajmniej, w jaki sposób poziom fizyczny generuje wiadomo. Po drugie, samo załoenie, e materialistyczny obraz wiata 196
5 dopuszcza niezalene poziomy organizacji zjawisk jest wysoce kontrowersyjne filozoficznie i nieintuicyjne. Nie rozumiem, jaki jest sens w twierdzeniu, e niezalene poziomy organizacji (pozostajce bez zwizku pojciowego) miałyby by elementami jednego materialnego wiata. 197
MIND-BODY PROBLEM. i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii
MIND-BODY PROBLEM i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii CZŁOWIEK JEST MASZYNĄ (THOMAS HOBBES) Rozumienie człowieka znacząco zmienia się wraz z nastaniem epoki nowożytnej. Starożytne i średniowieczne
Bardziej szczegółowoRozmaito umysłów (w odpowiedzi Robertowi Piłatowi)
Diametros nr 3 (marzec 2005): 136 141 Rozmaito umysłów (w odpowiedzi Robertowi Piłatowi) Robert Poczobut (1) Umysł Podany w punkcie (2.1.1.) katalog własnoci, funkcji, stanów, dyspozycji... umysłowych
Bardziej szczegółowoFilozofia, Historia, Wykład IX - Filozofia Kartezjusza
Filozofia, Historia, Wykład IX - Filozofia Kartezjusza 2010-10-01 Plan wykładu 1 Krytyka nauk w Rozprawie o metodzie 2 Zasady metody Kryteria prawdziwości 3 Rola argumentów sceptycznych Argumenty sceptyczne
Bardziej szczegółowoArgumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku.
Warszawa, dnia 22 03 2007 Zrzeszenie Zwizków Zawodowych Energetyków Dotyczy: Informacja prawna dotyczca kwestii wydzielenia Operatora Systemu Dystrybucyjnego w energetyce Argumenty na poparcie idei wydzielenia
Bardziej szczegółowoPlanowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa.
Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Wstp Przy podejciu do planowania adresacji IP moemy spotka si z 2 głównymi przypadkami: planowanie za pomoc adresów sieci prywatnej przypadek, w którym jeeli
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna
Filozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna 2009-09-04 Plan wykładu 1 Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie 2 3 Jońska filozofia przyrody - problematyka Centralna problematyka filozofii
Bardziej szczegółowoEx pumice aqua. Paweł Łuków
Diametros nr 7 (marzec 2006): 129 133 Paweł Łuków Kwestie zasadnicze Jeli właciwie rozumiem zadanie, jakie postawił sobie Jacek Wojtysiak, to chce on przekona nas, e właciw interpretacj norm moralnych
Bardziej szczegółowo17. Zagadnienie umysłu i ciała (mind-body problem) Andrzej Wiśniewski Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016
17. Zagadnienie umysłu i ciała (mind-body problem) Andrzej Wiśniewski Andrzej.Wisniewski@amu.edu.pl Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 Zagadnienie umysłu i ciała (mind-body problem) We współczesnej
Bardziej szczegółowoLiteratura dla ucznia:
PLAN METODYCZNY Prowadzcy: Katarzyna Zgota-Lechowska data: 24.01.2006 Temat: Co to jest biomasa? Cel ogólny: Poznanie pojcia biomasa z uwzgldnieniem charakterystyki moliwoci jej wykorzystania Po zajciach
Bardziej szczegółowoKRZYSZTOF WÓJTOWICZ Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego
KRZYSZTOF WÓJTOWICZ Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego wojtow@uw.edu.pl 1 2 1. SFORMUŁOWANIE PROBLEMU Czy są empiryczne aspekty dowodów matematycznych? Jeśli tak to jakie stanowisko filozoficzne
Bardziej szczegółowoFILOZOFIA UMYSŁU: PROBLEM UMYSŁ-CIAŁO. dr Mateusz Hohol
FILOZOFIA UMYSŁU: PROBLEM UMYSŁ-CIAŁO dr Mateusz Hohol DLACZEGO FILOZOFIA UMYSŁU? DLACZEGO FILOZOFIA UMYSŁU? ( ) wielu z nas sądzi, że najważniejszą filozofią jest teraz filozofia umysłu. Punktem wyjścia
Bardziej szczegółowoProgramowanie Obiektowe
Programowanie Obiektowe dr in. Piotr Zabawa IBM/Rational Certified Consultant pzabawa@pk.edu.pl WYKŁAD 1 Wstp, jzyki, obiektowo Cele wykładu Zaznajomienie słuchaczy z głównymi cechami obiektowoci Przedstawienie
Bardziej szczegółowoO argumentach sceptyckich w filozofii
O argumentach sceptyckich w filozofii - Czy cokolwiek można wiedzieć na pewno? - Czy cokolwiek można stwierdzić na pewno? Co myśli i czyni prawdziwy SCEPTYK? poddaje w wątpliwość wszelkie metody zdobywania
Bardziej szczegółowoFilozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant
Filozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant 2011-10-01 Plan wykładu 1 Immanuel Kant - uwagi biograficzne 2 3 4 5 6 7 Immanuel Kant (1724-1804) Rysunek: Immanuel Kant - niemiecki filozof, całe życie
Bardziej szczegółowo1) Grafy eulerowskie własnoci algorytmy. 2) Problem chiskiego listonosza
165 1) Grafy eulerowskie własnoci algorytmy 2) Problem chiskiego listonosza 166 Grafy eulerowskie Def. Graf (multigraf, niekoniecznie spójny) jest grafem eulerowskim, jeli zawiera cykl zawierajcy wszystkie
Bardziej szczegółowoFilozofia przyrody - Filozofia Eleatów i Demokryta
5 lutego 2012 Plan wykładu 1 Filozofia Parmenidesa z Elei Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii 2 3 4 Materializm Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej
Bardziej szczegółowodr Anna Mazur Wyższa Szkoła Promocji Intuicja a systemy przekonań
dr Anna Mazur Wyższa Szkoła Promocji Intuicja a systemy przekonań Systemy przekonań Dlaczego mądrzy ludzie podejmują głupie decyzje? Odpowiedzialne są nasze przekonania. Przekonania, które składają się
Bardziej szczegółowoBazy danych. Plan wykładu. Podzapytania - wskazówki. Podzapytania po FROM. Wykład 5: Zalenoci wielowartociowe. Sprowadzanie do postaci normalnych.
Plan wykładu azy danych Wykład 5: Zalenoci wielowartociowe. Sprowadzanie do postaci normalnych. Dokoczenie SQL Zalenoci wielowartociowe zwarta posta normalna Dekompozycja do 4NF Przykład sprowadzanie do
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 12. Wzorce projektowe czynnociowe State Mediator
WYKŁAD 12 Wzorce projektowe czynnociowe State Mediator Behavioral Design Pattern: State [obj] Umoliwia obiektowi zmian zachowania gdy zmienia si jego stan wewntrzny. Dzieki temu obiekt zdaje si zmienia
Bardziej szczegółowoWstp. Warto przepływu to
177 Maksymalny przepływ Załoenia: sie przepływow (np. przepływ cieczy, prdu, danych w sieci itp.) bdziemy modelowa za pomoc grafów skierowanych łuki grafu odpowiadaj kanałom wierzchołki to miejsca połcze
Bardziej szczegółowoOdpowied na zarzuty Ksidza Profesora Andrzeja Maryniarczyka 1
Diametros nr 3 (marzec 2005): 218 222 Odpowied na zarzuty Ksidza Profesora Andrzeja Maryniarczyka 1 Mateusz Penczek Na pocztku swojej polemiki Ksidz Profesor Andrzej Maryniarczyk pisze, e kiedy w miejsce
Bardziej szczegółowoDECYZJA. odmawiam uwzgldnienia wniosku. Uzasadnienie
Decyzja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia 21 marca 2005 r. odmawiajca uwzgldnienia wniosku o zobowizanie Zarzdu Banku, do wykrelenia danych osobowych dotyczcych Skarcego z Bankowego
Bardziej szczegółowoGeorge Berkeley (1685-1753)
George Berkeley (1685-1753) Biskup Dublina Bezkompromisowy naukowiec i eksperymentator Niekonwencjonalny teoretyk poznania Zwalczał ateizm Propagował idee wyższego szkolnictwa w Ameryce Podstawą badań
Bardziej szczegółowoIzolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe
Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe W literaturze technicznej mona znale róne opinie, na temat okrelenia, kiedy antena moe zosta nazwana szerokopasmow. Niektórzy producenci nazywaj anten szerokopasmow
Bardziej szczegółowoARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych
ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co
Bardziej szczegółowoCzy zen jest filozofi?
Diametros nr 2 (grudzie 2004): 108 113 Beata Szymaska Agnieszka Kozyra, Filozofia zen, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004. Nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN ukazała si ksika Agnieszki Kozyry zatytułowana
Bardziej szczegółowoRodzaje argumentów za istnieniem Boga
Rodzaje argumentów za istnieniem Boga Podział argumentów argument ontologiczny - w tym argumencie twierdzi się, że z samego pojęcia bytu doskonałego możemy wywnioskować to, że Bóg musi istnieć. argumenty
Bardziej szczegółowoModel obiektu w JavaScript
16 marca 2009 E4X Paradygmat klasowy Klasa Deniuje wszystkie wªa±ciwo±ci charakterystyczne dla wybranego zbioru obiektów. Klasa jest poj ciem abstrakcyjnym odnosz cym si do zbioru, a nie do pojedynczego
Bardziej szczegółowoRoszczenia metafizyczne estetyki
Diametros nr 3 (marzec 2005): 103 107 Alicja Kuczyska Wprowadzenie Łatwo zauway, e temat dyskusji Estetyka i metafizyka najczciej skłania ju w pierwszej chwili do przywołania mylowego schematu swoistego
Bardziej szczegółowoCZY MOŻLIWA JEST FIZYKA UMYSŁU?
RECENZJE Zagadnienia Filozoficzne w Nauce XXXIV / 2004, s. 149 152 Ewa BRYŁA CZY MOŻLIWA JEST FIZYKA UMYSŁU? Jaegwon Kim, Umysł w świecie fizycznym, tłum. R. Poczobut, IFiS PAN, Warszawa 2002, ss. 140.
Bardziej szczegółowoAudyt wewntrzny systemu ELA-enT raport
Audyt wewntrzny systemu ELA-enT raport Spis treci 1. O tym dokumencie...1 2. Metoda przeprowadzenia audytu...1 3. Informacje dotyczce projektu...2 4. Zidentyfikowane załoenia i wymagania...2 4.1 Załoenia
Bardziej szczegółowoFilozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna.
Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna. 2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia średniowieczna a starożytna 2 3 Ogólna charakterystyka filozofii średniowiecznej Ogólna charakterystyka filozofii
Bardziej szczegółowoSpór o poznawalność świata
ROMAN ROŻDŻEŃSKI FILOZOFIA A RZECZYWISTOŚĆ Spór o poznawalność świata Wydawnictwo WAM Kraków 2012 Spis treści Przedmowa 11 Rozdział I Myślenie filozoficzne w cieniu zwątpienia 15 1. Wprowadzenie 15 2.
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk
Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk 10 października 2009 Plan wykładu Czym jest filozofia 1 Czym jest filozofia 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Znaczenie
Bardziej szczegółowoINTUICJE. Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998)
PARADYGMAT INTUICJE Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998) PIERWSZE UŻYCIA językoznawstwo: Zespół form deklinacyjnych lub koniugacyjnych
Bardziej szczegółowoFilozofia umysłu. Eliminatywizm. Wykład VIII: w filozofii umysłu
Filozofia umysłu Wykład VIII: Eliminatywizm w filozofii umysłu Materializm Funkcjonalizm daje się uzgodnić z materializmem, nie implikuje go jednak Eliminatywizm to stanowisko konsekwentnie materialistyczne:
Bardziej szczegółowoO niezbdnoci filozofii analitycznej
Diametros nr 6 (grudzie 2005): 244 248 Robert Poczobut I Analitycy z reguły uprawiaj filozofi w sposób systematyczny i problemowy. Problemy filozoficzne zostały podzielone na okrelone kategorie wyznaczajce
Bardziej szczegółowoMetodologia badań naukowych
Metodologia badań naukowych Cele zajęć: Nabycie umiejętności określania problemu badawczego i planowania badania Przyswojenie umiejętności z zakresu przygotowania i przeprowadzenia badania empirycznego
Bardziej szczegółowoBazy danych Podstawy teoretyczne
Pojcia podstawowe Baza Danych jest to zbiór danych o okrelonej strukturze zapisany w nieulotnej pamici, mogcy zaspokoi potrzeby wielu u!ytkowników korzystajcych z niego w sposóbs selektywny w dogodnym
Bardziej szczegółowoDlaczego matematyka jest wszędzie?
Festiwal Nauki. Wydział MiNI PW. 27 września 2014 Dlaczego matematyka jest wszędzie? Dlaczego świat jest matematyczny? Autor: Paweł Stacewicz (PW) Czy matematyka jest WSZĘDZIE? w życiu praktycznym nie
Bardziej szczegółowoFILOZOFIA PRZYRODY A METAFIZYKA SZCZEGÓŁOWA
Access via CEEOL NL Germany DYSKUSJE I SPRAWOZDANIA 329 TERESA GRABISKA FILOZOFIA PRZYRODY A METAFIZYKA SZCZEGÓŁOWA Andrew G. van Melsen stwierdził 1, e nauki przyrodnicze i filozofia przyrody s wzajemnie
Bardziej szczegółowoGłówne problemy kognitywistyki: Reprezentacja
Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład 4 Reprezentacja a koncepcje rozszerzonego umysłu i rozszerzonego narzędzia Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Rozszerzone
Bardziej szczegółowoVPN Virtual Private Network. Uycie certyfikatów niekwalifikowanych w sieciach VPN. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA
VPN Virtual Private Network Uycie certyfikatów niekwalifikowanych w sieciach VPN wersja 1.1 Spis treci 1. CO TO JEST VPN I DO CZEGO SŁUY... 3 2. RODZAJE SIECI VPN... 3 3. ZALETY STOSOWANIA SIECI IPSEC
Bardziej szczegółowoKonspekt lekcji matematyki klasa 4e Liceum Ogólnokształcce
mgr Tomasz Grbski Konspekt lekcji matematyki klasa 4e Liceum Ogólnokształcce Temat: Dyskusja nad liczb rozwiza równania liniowego i kwadratowego z wartoci bezwzgldn i parametrem. Czas trwania: 45 minut.
Bardziej szczegółowoEpistemologia. #00 Abstrakty prac. Paweł Łupkowski. Instytut Psychologii UAM
Epistemologia #00 Abstrakty prac Paweł Łupkowski Instytut Psychologii UAM 1 / 13 Abstrakt imię i nazwisko autora, numer indeksu, tytuł pracy, adres e-mail do kontaktu, abstrakt (około 250 słów), zestaw
Bardziej szczegółowoSPIS OZNACZE 1. STATYKA
SPIS TRECI OD AUTORÓW... 7 WSTP... 9 SPIS OZNACZE... 11 1. STATYKA... 13 1.1. Zasady statyki... 16 1.1.1. Stopnie swobody, wizy, reakcje wizów... 18 1.2. Zbieny układ sił... 25 1.2.1. Redukcja zbienego
Bardziej szczegółowoWykład 1. zagadnienia ogólne. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
Wykład 1 zagadnienia ogólne dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Lektura obowiązkowa James W. Kalat Biologiczne podstawy psychologii Wydawnictwo Naukowe PWN 2 Podręcznik do neuroanatomii Olgierd Narkiewicz
Bardziej szczegółowo166 Wstęp do statystyki matematycznej
166 Wstęp do statystyki matematycznej Etap trzeci realizacji procesu analizy danych statystycznych w zasadzie powinien rozwiązać nasz zasadniczy problem związany z identyfikacją cechy populacji generalnej
Bardziej szczegółowoFilozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2011-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Różnice w metodzie uprawiania nauki Krytyka platońskiej teorii idei Podział
Bardziej szczegółowoSposoby przekazywania parametrów w metodach.
Temat: Definiowanie i wywoływanie metod. Zmienne lokalne w metodach. Sposoby przekazywania parametrów w metodach. Pojcia klasy i obiektu wprowadzenie. 1. Definiowanie i wywoływanie metod W dotychczas omawianych
Bardziej szczegółowoWojciech Drzewiecki SYSTEMY INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ
Wojciech Drzewiecki SYSTEMY INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ Systemem Informacji Geograficznej (Systemem Informacji Przestrzennej, GIS, SIP) nazywamy skomputeryzowany system pozyskiwania, przechowywania, przetwarzania,
Bardziej szczegółowoAUTOMATYCZNE I ZDALNE STEROWANIE STACJ UZDATNIANIA WODY
AUTOMATECH AUTOMATYCZNE I ZDALNE STEROWANIE STACJ UZDATNIANIA WODY W roku 2006 Gmina Kampinos dokonała modernizacji swojej stacji uzdatniania wody (SUW). Obok zmian typu budowlanego (nowe zbiorniki wody,
Bardziej szczegółowoFilozofia, ISE, Wykład V - Filozofia Eleatów.
2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia Parmenidesa z Elei Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii 2 3 Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii
Bardziej szczegółowoORIENTACJE, METODY, PROCEDURY i TECHNIKI BADAWCZE
ORIENTACJE, METODY, PROCEDURY i TECHNIKI BADAWCZE. ORIENTACJA ORIENTACJA = zespół załoŝeń określający sposób ujmowania świata (ontologia) i sposoby jego poznawania (epistemologia) ORIENTACJA TEORETYCZNA:
Bardziej szczegółowoGłówne problemy kognitywistyki: Reprezentacja
Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład dziesiąty Hipoteza języka myśli (LOT): źródła i założenia Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Filozoficzne źródła:
Bardziej szczegółowoMarta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC
PROM Marta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC Porozumienie na Rzecz Ochrony Mokradeł Koalicja, której celem nadrzdnym jest wspieranie i promocja ochrony mokradeł w Polsce z Deklaracji Programowej PROM:
Bardziej szczegółowoBazy danych. Plan wykładu. Proces modelowania i implementacji bazy danych. Elementy ERD. Wykład 2: Diagramy zwizków encji (ERD)
Plan wykładu Bazy danych Wykład 2: Diagramy zwizków encji (ERD) Diagramy zwizków encji elementy ERD licznoci zwizków podklasy klucze zbiory słabych encji Małgorzata Krtowska Katedra Oprogramowania e-mail:
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do Filozofii Umysłu i Kognitywistyki (1) Trudny problem świadomości: podejście filozoficzne. Teoria Davida Chalmersa
Wprowadzenie do Filozofii Umysłu i Kognitywistyki (1) Trudny problem świadomości: podejście filozoficzne. Teoria Davida Chalmersa Świadomość w filozofii Nieuwzględnienie świadomości czyni problem umysł-ciało
Bardziej szczegółowoBazy danych. Plan wykładu. Proces modelowania i implementacji bazy danych. Elementy ERD. Wykład 2: Diagramy zwizków encji (ERD)
Plan wykładu Bazy danych Wykład 2: Diagramy zwizków encji (ERD) Diagramy zwizków encji elementy ERD licznoci zwizków podklasy klucze zbiory słabych encji Małgorzata Krtowska Katedra Oprogramowania e-mail:
Bardziej szczegółowoPastwa wkład w to badanie z pewnoci pomoe nakreli kierunek zmian legislacyjnych, a take wskaza te obszary, gdzie zmiany s najbardziej potrzebne.
Dokument ródłowy: SME Panel konsultacje nt. reklamy wprowadzajcej w błd oraz nieuczciwych praktyk marketingowych, dotyczcych relacji midzy przedsibiorstwami. Jaki jest cel Ankiety przeprowadzanej wród
Bardziej szczegółowoO tzw. metaforze komputerowej
Marcin Miłkowski, IFiS PAN O tzw. metaforze komputerowej 18/11/08 Plan prezentacji Czy komputacjonizm to ujęcie metaforyczne? Kryteria adekwatności wyjaśnień obliczeniowych: Epistemiczne Mechanistyczne
Bardziej szczegółowoCzy świat istnieje w umyśle?
Czy świat istnieje w umyśle? W XVIII wieku żył pewien anglikański biskup irlandzkiego pochodzenia, nazwiskiem George Berkeley (1685-1753). Ten erudyta, który za cel postawił sobie zwalczanie ateizmu, studiował
Bardziej szczegółowoCzy i/lub w jakim sensie można uważać, że świat jest matematyczny? Wprowadzenie do dyskusji J. Lubacz, luty 2018
Czy i/lub w jakim sensie można uważać, że świat jest matematyczny? Wprowadzenie do dyskusji J. Lubacz, luty 2018 Do czego odnoszą się poniższe stwierdzenia? Do tego, czym jest matematyka dla świata, w
Bardziej szczegółowoBazy danych. Plan wykładu. Zalenoci funkcyjne. Wykład 4: Relacyjny model danych - zalenoci funkcyjne. SQL - podzapytania A B
Plan wykładu Bazy danych Wykład 4: Relacyjny model danych - zalenoci funkcyjne. SQL - podzapytania Definicja zalenoci funkcyjnych Klucze relacji Reguły dotyczce zalenoci funkcyjnych Domknicie zbioru atrybutów
Bardziej szczegółowoDIETRICH VON HILDEBRAND CZYM JEST FILOZOFIA? Tłumaczenie. Paweł Mazanka Janusz Sidorek. Wydawnictwo WAM
DIETRICH VON HILDEBRAND CZYM JEST FILOZOFIA? Tłumaczenie Paweł Mazanka Janusz Sidorek Wydawnictwo WAM Kraków 2012 Spis treści OD TŁUMACZY 9 Kim był Dietrich von Hildebrand? 9 Nawrócenie 12 Stosunek do
Bardziej szczegółowoELEMENT SYSTEMU BIBI.NET. Instrukcja Obsługi
ELEMENT SYSTEMU BIBI.NET Instrukcja Obsługi Copyright 2005 by All rights reserved Wszelkie prawa zastrzeone!"# $%%%&%'(%)* +(+%'(%)* Wszystkie nazwy i znaki towarowe uyte w niniejszej publikacji s własnoci
Bardziej szczegółowoKwantowa teoria wzgl dno±ci
Instytut Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego Festiwal Nauki, 16 wrze±nia 2006 Plan wykªadu Grawitacja i geometria 1 Grawitacja i geometria 2 3 Grawitacja Grawitacja i geometria wedªug Newtona:
Bardziej szczegółowoEdward Nęcka Głos w dyskusji. Diametros nr 6,
Diametros nr 6, 165-168 2005 Diametros nr 6 (grudzień 2005): 165-168 Edward Nęcka Jako psycholog poznawczy z sympatią spoglądający w kierunku psychologii ewolucyjnej, przyjmuję postulat naturalizacji epistemologii
Bardziej szczegółowoCzy świat istnieje w umyśle?
Czy świat istnieje w umyśle? W XVIII wieku żył pewien anglikański biskup irlandzkiego pochodzenia, nazwiskiem George Berkeley (1685-1753). Ten erudyta, który za cel postawił sobie zwalczanie ateizmu, studiował
Bardziej szczegółowoJoanna Komorowska-Mach Emergencja - podręcznik dla mało opornych. Filozofia Nauki 18/4,
Emergencja - podręcznik dla mało opornych Filozofia Nauki 18/4, 135-142 2010 RECENZJE I POLEMIKI Filozofia Nauki Rok XVIII, 2010, Nr 4(72) Emergencja podręcznik dla mało opornych Książka Roberta Poczobuta
Bardziej szczegółowoGramatyki regularne i automaty skoczone
Gramatyki regularne i automaty skoczone Alfabet, jzyk, gramatyka - podstawowe pojcia Co to jest gramatyka regularna, co to jest automat skoczony? Gramatyka regularna Gramatyka bezkontekstowa Translacja
Bardziej szczegółowoNazwa metodologia nauki etymologicznie i dosłownie znaczy tyle, co nauka o metodach badań.
Nazwa metodologia nauki etymologicznie i dosłownie znaczy tyle, co nauka o metodach badań. Metoda dedukcji i indukcji w naukach społecznych: Metoda dedukcji: 1. Hipoteza 2. Obserwacja 3. Przyjęcie lub
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Część pierwsza KRYTYKA ESTETYCZNEJ WŁADZY SĄDZENIA
SPIS TREŚCI Przedmowa tłumacza................. XI KRYTYKA WŁADZY SĄDZENIA Przedmowa do pierwszego wydania............ 3 Wstęp...................... 11 I. O podziale filozofii............... 11 II. O suwerennej
Bardziej szczegółowoProblem wolnej woli z perspektywy nauk biologicznych
Problem wolnej woli z perspektywy nauk biologicznych Konspekt 1. Wprowadzenie 1a) Co to jest wolna wola?: Teza 1: Wolna wola jest to zdolność podmiotu do samodzielnego wyboru oraz realizacji załoŝonych
Bardziej szczegółowoRegulamin Europejskiej Sieci Prewencji Kryminalnej z dnia 25 czerwca 2001 roku
Regulamin Europejskiej Sieci Prewencji Kryminalnej z dnia 25 czerwca 2001 roku Krajowi Przedstawiciele Sieci, Uwzgldniajc Decyzj Rady Unii Europejskiej z 28 maja 2001 roku ( dalej nazywanej Decyzj Rady
Bardziej szczegółowoMETODA NAUKOWA. Biologia to nauka eksperymentalna. Cechuje się określoną metodologią i pragmatyzmem (podejmowanie
METODA NAUKOWA Weiner J., Życie i ewolucja biosfery. PWN 1999 Wudka J., http://physics.ucr.edu Wolfs F., http://teacher.pas.rochester.edu/ Biologia to nauka eksperymentalna. Cechuje się określoną metodologią
Bardziej szczegółowoNIE FAŁSZOWAĆ FIZYKI!
* Jacek Własak NIE FAŁSZOWAĆ FIZYKI! Zdania: 1. Ziemia krąży wokół Słońca 2. Słońce krąży wokół Ziemi Są jednakowo prawdziwe!!! RUCH JEST WZGLĘDNY. Podział Fizyki 1. Budowa materii i oddziaływania 2. Mechanika
Bardziej szczegółowozdefiniowanie kilku grup dyskusyjnych, z których chcemy odbiera informacje, dodawanie, usuwanie lub edycj wczeniej zdefiniowanych grup dyskusyjnych,
Wstp W nowoczesnym wiecie coraz istotniejsz rol odgrywa informacja i łatwy dostp do niej. Nie dziwi wic fakt, i nowoczesne telefony komórkowe to nie tylko urzdzenia do prowadzenia rozmów telefonicznych,
Bardziej szczegółowoLogika [dla Psychologii UW]
Logika [dla Psychologii UW] Tadeusz Ciecierski taci@uw.edu.pl Uniwersytet Warszawski 24 pa¹dziernika 2011 Tadeusz Ciecierski taci@uw.edu.pl (UniwersytetLogika[dla Warszawski) Psychologii UW] 24 pa¹dziernika
Bardziej szczegółowoStandardy kształcenia dla kierunku studiów: Kulturoznawstwo A. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA
Załcznik nr 59 Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Kulturoznawstwo A. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia pierwszego stopnia trwaj nie krócej ni 6 semestrów. Liczba godzin zaj
Bardziej szczegółowoFilozofia, Germanistyka, Wykład VIII - Kartezjusz
2013-10-01 Plan wykładu 1 Krytyka nauk w Rozprawie o metodzie 2 Idea uniwersalnej metody Prawidła metody 3 4 5 6 Krytyka Kartezjusza Podstawą wiedzy jest doświadczenie Krytyka nauk Kartezjusz - krytyka
Bardziej szczegółowoobsług dowolnego typu formularzy (np. formularzy ankietowych), pobieranie wzorców formularzy z serwera centralnego,
Wstp GeForms to program przeznaczony na telefony komórkowe (tzw. midlet) z obsług Javy (J2ME) umoliwiajcy wprowadzanie danych według rónorodnych wzorców. Wzory formularzy s pobierane z serwera centralnego
Bardziej szczegółowoO sile i słabociach praktycznego rozumu
Diametros nr 2 (grudzie 2004): 127 131 Wstp Andrzej M. Kaniowski w swym wprowadzeniu przekonujco pokazał, e o sile praktycznej filozofii Kanta stanowi, nieco hasłowo mówic, jej racjonalny fundament. To
Bardziej szczegółowoOpera 9.10. Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA
Opera 9.10 Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10 wersja 1.1 Spis treci 1. INSTALACJA WŁASNEGO CERTYFIKATU Z PLIKU *.PFX... 3 2. WYKONYWANIE KOPII BEZPIECZESTWA WŁASNEGO
Bardziej szczegółowoZWIZEK FILOZOFII PRZYRODY Z NAUKAMI PRZYRODNICZYMI W UJCIU KS. ZYGMUNTA HAJDUKA
Access via CEEOL NL Germany ROCZNIKI FILOZOFICZNE Tom LIV, numer 2 2006 KS. JULISŁAW ŁUKOMSKI * ZWIZEK FILOZOFII PRZYRODY Z NAUKAMI PRZYRODNICZYMI W UJCIU KS. ZYGMUNTA HAJDUKA Znane jest pojcie filozofii
Bardziej szczegółowoZrównowaona technologia materiałowa*
AMME 23 12th Zrównowaona technologia materiałowa* R. Nowosielski, M. Spilka Zakład Materiałów Nanokrystalicznych i Funkcjonalnych oraz Zrównowaonych Technologii Proekologicznych, Instytut Materiałów Inynierskich
Bardziej szczegółowoDDK-076-115/04/VP Warszawa, 02 czerwca 2004 r.
Korespondencja w sprawie wystpienia Odpowied Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na wystpienie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. PREZES URZDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
Bardziej szczegółowoRELACYJNE BAZY DANYCH TEORIA. Bazy danych to uporzdkowany zbiór informacji z okrelonej dziedziny lub tematyki przeznaczony do wyszukiwania
RELACYJNE BAZY DANYCH TEORIA Bazy danych to uporzdkowany zbiór informacji z okrelonej dziedziny lub tematyki przeznaczony do wyszukiwania W kadej bazie danych mona wyodrbni dwa składniki: - model danych,
Bardziej szczegółowoPROWIZJE Menad er Schematy rozliczeniowe
W nowej wersji systemu pojawił si specjalny moduł dla menaderów przychodni. Na razie jest to rozwizanie pilotaowe i udostpniono w nim jedn funkcj, która zostanie przybliona w niniejszym biuletynie. Docelowo
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 10. Wzorce projektowe czynnociowe Command Strategy
WYKŁAD 10 Wzorce projektowe czynnociowe Command Strategy Behavioral Design Pattern: Command [obj] Kapsułkuje dania w postaci obiektu, co umoliwia parametryzowanie klientów rónymi daniami, kolejkowanie
Bardziej szczegółowoSUPLEMENT SM-BOSS WERSJA 6.15
SUPLEMENT SM-BOSS WERSJA 6.15 Spis treci Wstp...2 Pierwsza czynno...3 Szybka zmiana stawek VAT, nazwy i PKWiU dla produktów...3 Szeroki wydruk rejestru VAT...4 Filtry wydruków dotyczcych VAT...5 Kontrola
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA MUZYKA - GIMNAZJUM
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA MUZYKA - GIMNAZJUM I. DOKUMENTY OKRELAJCE PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 wrzenia 2004 r. w sprawie warunków i sposobu
Bardziej szczegółowoWYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD UCZESTNIKÓW WARSZTATÓW W DNIACH
WYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD UCZESTNIKÓW WARSZTATÓW W DNIACH 21-23.02.2017 TYTUŁ ANKIETY: Ankietę Poglądy na temat istoty nauki przeprowadzono wśród uczestników warsztatów Natura nauki i jej powiązania
Bardziej szczegółowoETAPY PROCESU BADAWCZEGO. wg Babińskiego
ETAPY PROCESU BADAWCZEGO wg Babińskiego NA ZACHĘTĘ Ludowe porzekadło mówi: CIEKAKAWOŚĆ TO PIERWSZY STOPIEŃ DO PIEKŁA. ale BEZ CIEKAWOŚCI I CHĘCI POZNANIA NIE MA Nauki Badań Rozwoju I jeszcze kilku ciekawych
Bardziej szczegółowoFILOZOFOWIE UMYSŁU. Angielskie oświecenie
FILOZOFOWIE UMYSŁU Angielskie oświecenie JOHN LOCKE (1632-1704) NOWY ARYSTOTELES Locke w 1690 roku wydaje swoje podstawowe dzieło filozoficzne: En essay concerning the human understanding (Rozważania dotyczące
Bardziej szczegółowoREGULAMIN SKLEPU INTERNETOWEGO KASTOR http://www.sklep.kastor.pl/ z 04.12.2014
REGULAMIN SKLEPU INTERNETOWEGO KASTOR http://www.sklep.kastor.pl/ z 04.12.2014 I. Definicje Uyte w Regulaminie pojcia oznaczaj: 1. Klient osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie bdca
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE
ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE Koło Wiedeńskie Karl Popper Thomas Kuhn FILOZOFIA A NAUKA ZAŁOŻENIA W TEORIACH NAUKOWYCH ZAŁOŻENIA ONTOLOGICZNE Jaki jest charakter rzeczywistości językowej? ZAŁOŻENIA EPISTEMOLOGICZNE
Bardziej szczegółowoTrochę historii filozofii
Natura, a jej rozumienie we współczesnej nauce Janusz Mączka Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych Wydział Filozoficzny Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie
Bardziej szczegółowoPiotr Gutowski. Jedna uwaga w tekcie Woleskiego wydała mi si niesprawiedliwa. Chodzi o nastpujcy fragment:
Diametros nr 6 (grudzie 2005): 235 239 O tym, e nieprawd jest, i według pewnych filozofów wszystko, co ciekawe w filozofii dzieje si w Ameryce, o pojciu filozofii analitycznej i o potrzebie problemowego
Bardziej szczegółowoWIELKIE PYTANIA FRED ALAN WOLF
WIELKIE PYTANIA Gdy zadajemy sobie wa ne i gł bokie pytania, otwierajà si przed nami nowe Êcie ki, nowe sposoby istnienia. Wnosi to powiew Êwie ego powietrza, sprawia, e ycie staje si radoêniejsze. Prawdziwà
Bardziej szczegółowo