Zastosowanie metody enzymoimmunologicznej do oznaczania kotyniny w moczu

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zastosowanie metody enzymoimmunologicznej do oznaczania kotyniny w moczu"

Transkrypt

1 PRACE ORYGINALNE Artur STANEK 1 Wojciech PIEKOSZEWSKI 2 Ewa FLOREK 1 Grzegorz H BRÊBOROWICZ 3 Andrzej ANHOLCER 3 Marek CHUCHRACKI 4,5 Ewa GOMÓ KA 6 Maksymilian KULZA 1 Hanna KÊDZIORA 1 Zastosowanie metody enzymoimmunologicznej do oznaczania kotyniny w moczu Application of the immunoassay for determination of cotinine in the urine 1 Laboratorium Badañ Œrodowiskowych, Katedra i Zak³ad Toksykologii, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Kierownik: Prof dr hab Ewa Florek 2 Zak³ad Chemii Analitycznej, Uniwersytet Jagielloñski w Krakowie Kierownik: Prof dr hab Pawe³ Koœcielniak 3 Klinika Perinatologii i Ginekologii, Katedra Perinatologii i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Kierownik: Prof dr hab Grzegorz H Brêborowicz 4 Centralne Laboratorium Ginekologiczno- Po³o niczego Szpitala Klinicznego, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Kierownik: Dr n farm Marek Chuchracki 5 Katedra i Klinika Zdrowia Matki i Dziecka, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Kierownik: Prof dr hab Tomasz Opala 6 Zak³ad Toksykologii Analitycznej i Terapii Monitorowanej, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloñski w Krakowie Kierownik: Dr Beatya Bystrowska Dodatkowe s³owa kluczowe: tytoñ kotynina mocz Additional key words: tobacco cotinine ELISE urine Adres do korespondencji: Prof dr hab Wojciech Piekoszewski Zak³ad Chemii Analitycznej Uniwersytet Jagielloñski ul R Ingardena Kraków Tel: Fax: wpiekosz@tlenpl Weryfikacja badañ ankietowych oceny nara enia na dym tytoniowy wymaga przeprowadzenia oznaczeñ biomarkerów w p³ynach ustrojowych To tego typu badañ konieczna jest szybka i prosta metoda analityczna Celem pracy by³o sprawdzenie przydatnoœci metody enzymoimmunologicznej () do rutynowych oznaczeñ kotyniny w moczu osób pal¹cych tytoñ i porównanie jej z metod¹ referencyjn¹, jak¹ jest wysokosprawna chromatografia cieczowa () W badaniach wziê³o udzia³ kobiet niepal¹cych i pal¹cych tytoñ W moczu pobranym od tych kobiet oznaczono kotyninê metod¹ i testem enzymoimmunologicznym Cotinine Direct Elisa Metoda enzymoimmunologiczna stosowana do analizy jakoœciowej kotyniny w moczu charakteryzowa³a siê du ¹ dok³adnoœci¹, czu³oœci¹ i specyficznoœci¹ potwierdzon¹ badaniami porównawczymi z referencyjn¹ metod¹ Iloœæ fa³szywie dodatnich wyników i fa³szywie ujemnych uzyskiwanych metod¹ nie przekracza- ³a 10% Wysoki wspó³czynnik korelacji, r=0,9056 miêdzy wynikami oznaczeñ kotyniny w moczu metod¹ i potwierdzi³ przydatnoœæ metody enzymoimmunologicznej w ocenie nara enia na dym tytoniowy Ró nice w stê eniach kotyniny wyznaczanych metod¹ i nie zale a³y od stê enia kotyniny w badanej próbce Pomimo wykazanych du ych zalet metody w wykrywaniu i oznaczaniu kotyniny nale y mieæ na uwadze, e otrzymane wyniki mog¹ byæ wy sze ni rzeczywiste i nie mo na wykluczyæ wyst¹pienia reakcji krzy owych z innymi ksenobiotykami obecnymi w moczu Wstêp Oznaczanie kotyniny w krwi, œlinie i moczu od wielu lat jest uznanym biomarkerem aktywnego palenia i nara enia na dym w œrodowisku (ETS environmental tobacco smoke) [1] Verification of the results of questionnaire studies of exposure to tobacco smoke require determination of the biomarkers in body fluids For performing such measurements the fast and simple method is needed The aim of this study was to estimate usefulness of enzyme-linked immunosorbent assay () in routine cotinine determination in urine of active smokers and compare it with reference high performance liquid chromatography method () In the study participated non smoking and smoking women In the urine of tese women cotinine concentration of cotinine was measured by the means of and methods The method, used in quantity measurement of cotinine in urine, is of great accuracy, sensitivity and specificity which were proved by comparison with high performance liquid chromatography () reference method Number of false positive and false negative results obtained by method did not exceed 10% A high correlation coefficient, r=0,9056, between results of determining cotinine in urine by means of and methods, confirmed the utility of method to estimate the tobacco smoke exposure The differences in cotinine concentration values obtained by and methods did not depend on cotinine concentrations in the urine samples Although numerous advantages of method used to detect and determine cotinine, it should be taken into consideration that results might be overestimated and cross-reactivity with other xenobiotics present in urine must be concern Na przestrzeni lat opracowano i wprowadzono do praktyki wiele metod analitycznych umo liwiaj¹cych oznaczanie kotyniny w materiale biologicznym Testy kolorymetryczne by³y opisywane i stosowane ju w latach 80 [2,3] Charakte- 734 Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 10 A Stanek i wsp

2 ryzuj¹ siê niskimi kosztami i co umo liwia ich stosowanie na szerok¹ skalê Specyficznoœæ tych testów nie jest du a i obok kotyniny na wynik oznaczeñ wp³ywaj¹ inne metabolity nikotyny (trans-3 -hydroksykotynina, kwas nikotynowy i kotyninowy) [4] Ponadto, w wybranej grupie badawczej oprócz cukrzycy wystêpowa³y choroby towarzysz¹ce, co powodowa³o, i chorzy przyjmowali wiele leków Jako standard zastosowano kwas kotyninowy Ma³a specyficznoœæ mo e wynikaæ z faktu, e testy kolorymetryczne bazuj¹ na reakcji Koeniga, polegaj¹cej na kondensacji z kwasem dietylotiobarbiturowym, charakterystycznej dla wszystkich pirydyn Dlatego te w grupie osób lecz¹cych siê na ró ne schorzenia (cukrzyca, nadciœnienie, inne choroby sercowo-naczyniowe) przyjmowane leki i ich metabolity mog³y wp³ywaæ na wyniki testu Modyfikacja metody polegaj¹ca na zmianie odczynnika kondensuj¹cego na kwas barbiturowy poprawia jej specyficznoœæ [5] Kolejn¹ grup¹ metod stosowanych do oznaczeñ kotyniny s¹ metody chromatograficzne Chromatografia gazowa (GC) umo liwia oznaczenie zarówno nikotyny, jak i jej metabolitów, ale ze wzglêdu na termolabilnoœæ tych zwi¹zków obecnie rzadko jest stosowana [6,7] Ze wzglêdu na swoj¹ du ¹ czu- ³oœæ i selektywnoœæ w badaniach nadal stosowana jest chromatografia gazowa sprzêgniêta ze spektrometri¹ mas lub tandemow¹ spektrometri¹ mas [8] Najczêœciej stosowana w oznaczaniu metabolitów nikotyny w celu oceny nara enia na dym tytoniowy jest wysokosprawna chromatografia cieczowa Metodê t¹ stosowano w wielu badaniach do oznaczeñ nikotyny i jej metabolitów w moczu, œlinie i krwi [9-11] Wysoka czu³oœæ tej metody analitycznej pozwala na oznaczanie kotyniny na poziomach spotykanych nie tylko u aktywnych, ale i biernych palaczy [12] Wysokosprawna chromatografia cieczowa umo liwia identyfikacjê nie tylko nikotyny i kotyniny, ale równie 7 innych metabolitów w moczu i w krwi [13] Metody chromatograficzne cechuj¹ce siê du ¹ czu³oœci¹ i specyficznoœci¹ w wiêkszoœci przypadków wymagaj¹ d³ugotrwa³ego przygotowania próbek do analizy i zastosowania kosztownego sprzêtu analitycznego Jest to jedna z przeszkód do zastosowania oznaczania biomarkerów w badaniach epidemiologicznych Niedogodnoœci te mog¹ byæ ominiête dziêki zastosowaniu metod immunologicznych Obecnie dostêpne testy radioimmunologiczne (RIA) stosuje siê do oznaczania kotyniny jedynie w moczu [14] Wyniki dotychczasowych badañ z zastosowaniem testów RIA ze wzglêdu na ich du ¹ korelacjê z deklarowanym nara eniem na dym tytoniowy i wynikami oznaczeñ kotyniny we w³osach Testy RIA podobnie jak metody kolorymetryczne nie s¹ metodami swoistymi, na uzyskiwane przy ich pomocy wyniki oznaczeñ kotyniny wp³ywa zawarta we krwi i moczu trans-3'-hydroksykotynina [] Szersze zastosowanie w oznaczaniu kotyniny ni metody RIA zyska³y sobie metody enzymoimmunologiczne, a szczególnie metoda (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) Testy wykorzystywane s¹ do oznaczeñ kotyniny w moczu, w œlinie i w surowicy krwi Przydatnoœæ tych testów do oceny nara enia na dym tytoniowy przez porównanie ich z metodami chromatograficznymi przeprowadzano ju wielokrotnie [16,17] Badania te wykaza³y wysok¹ korelacjê (r = 0,92 i r = 0,94) pomiêdzy metodami, GC i dla kotyniny w moczu Natomiast korelacja pomiêdzy kotynin¹ oznaczon¹ w œlinie tymi metodami by³a prawie 3-krotnie ni sza (r = 0,37 oraz r = 0,33) Dziêki tej korelacji metoda umo liwia klasyfikacjê na palaczy, osoby nara one na ETS i niepal¹cych w oparciu o oznaczenia kotyniny w moczu i krwi [18] Wiêkszoœæ badañ nad przydatnoœci¹ metod oznaczania kotyniny w celu oceny nara enia na dym tytoniowy ogranicza siê do wykazania korelacji pomiêdzy wynikami uzyskiwanymi tymi metodami a metodami chromatograficznymi nie poddaj¹c tej zale - noœci szerszej ocenie statystycznej Celem pracy by³o sprawdzenie przydatnoœci metody enzymoimmunologicznej (ELI- SA) do badañ jakoœciowych (wykrywanie) i iloœciowych (oznaczanie) kotyniny w moczu w oparciu o porównanie jej z metod¹ referencyjn¹, jak¹ jest wysokosprawna chromatografia cieczowa Rycina 1 Rozdzia³ chromatograficzny kotyniny - próba moczu od kobiety pal¹cej Chromatographic separation of cotinine - the urine sample from smoking women Materia³ i metody Grupê badana stanowi³o 30 pacjentek ( pal¹cych i niepal¹cych) Oddzia³u Porodowego Ginekologiczno Po³o niczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Zgodê na przeprowadzenie badañ wyda³a Komisja Bioetyczna przy Uniwersytecie Medycznym im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Do badañ zakwalifikowano pacjentki, które wyrazi- ³y zgodê na udzia³ w badaniach Od pacjentek, pobrano próbki moczu w iloœci 10 ml w celu oznaczenia kotyniny i kreatyniny Mocz do czasu analizy przechowywano w temperaturze -18 C Kotyninê oznaczano dwoma metodami: wysokosprawn¹ chromatografi¹ cieczow¹ z detekcj¹ spektrofotometryczn¹ po uprzedniej ekstrakcji z wykorzystaniem techniki ciecz-ciecz i enzymoimmunologiczn¹ () Oznaczanie kotyniny w moczu metod¹ Kotyninê w moczu oznaczono metod¹ wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcj¹ spektrofotometryczn¹ (Merck-Hitachi, Diode Array Detector L-7455 Interface D-7000, prekolumna i kolumna Supelcosil LC- 8 (Supelco)) z u yciem norefedryny jako wzorca wewnêtrznego, po uprzedniej ekstrakcji z wykorzystaniem techniki ciecz-ciecz [19] Metoda by³a liniowa w zakresie stê eñ ng/ml, granica wykrywalnoœci wynosi³a 3 ng/ml, a oznaczalnoœci 5 ng/ml Wspó³czynnik zmiennoœci oznaczeñ kotyniny w stê eniu 50 i 500 ng/ml by³ poni ej 10% Stê enie kotyniny w moczu przeliczono na mg kreatyniny Kreatyninê oznaczono metod¹ spektrofotometryczn¹ Przyk³adowy rozdzia³ chromatograficzny przedstawiono na rycinie 1 Oznaczanie kotyniny w moczu metod¹ Oznaczenie kotyniny w moczu przeprowadzono za pomoc¹ bezpoœredniego testu Cotinine Direct Elisa firmy BioQuant Test oparty jest na kompetycyjnym przy³¹czaniu nieznakowanego antygenu do enzymatycznie znakowanego przeciwcia³a Rozcieñczon¹ próbkê badanego moczu w iloœci 10 ml inkubowano ze 100 ml roztworu enzymatycznie znakowanej pochodnej kotyniny w tzw studzienkach, czyli w otworach znajduj¹cych siê na p³ytce Otwory te s¹ pokryte unieruchomionymi, oczyszczonymi przeciwcia- ³ami poliklonalnymi, które charakteryzuj¹ siê wysokim powinowactwem wobec badanego substratu, jakim jest kotynina W trakcie inkubacji nastêpuje kompetycyjne przy³¹czanie kotyniny z próbki badanej oraz znakowanej pochodnej do przeciwcia³ wyœcie³aj¹cych wnêtrze studzienek Po wymyciu reagentów, które nie po³¹czy³y siê z przeciwcia³ami, dodawano substratu, który generuje barwê przeciwcia³ Gdy nast¹pi³o rozwiniêcie barwy do studzienek dodawano rozcieñczony roztwór o kwaœnym odczynie, który jest inhibitorem procesu powstawania barwnego produktu Nastêpnie badano intensywnoœæ powsta³ego koloru, która jest odwrotnie proporcjonalna do stê enia badanej substancji Walidacja metody Informacje na temat czu³oœci, specyficznoœci i reakcji krzy owych przyjêto zgodnie z tymi podanymi przez producenta testu Za granicê wykrywalnoœci przyjêto 1 ng/ml w oparciu o deklaracje producenta Dok³adnoœæ metody: badanie dok³adnoœci testu przeprowadzono zgodnie z procedur¹ podan¹ przez producenta testu W tym celu zebrano próbek moczu od osób pal¹cych, w których znajdowa³y siê ró ne iloœci kotyniny i od osób deklaruj¹cych nie palenie We wszystkich próbkach wykazano obecnoœæ metabolitu na poziomie wy szym ni 500 ng/ml W adnej z próbek moczu pobranych od osób niepal¹cych nie wykryto obecnoœci kotyniny Testem zbadano równie 3 próbki moczu pobrane od osób biernie nara onych na dym w okresie 30 dni; uzyskane wyniki, po ekstrapolacji krzywej dawka odpowiedÿ, mieœci³y siê w granicach 5 10 mg kotyniny/ml moczu Specyficznoœæ metody: w celu okreœlenia specyficznoœci zbadano wp³yw zwi¹zków o podobnej strukturze do kotyniny na uzyskiwane wyniki oznaczeñ Badaniu podano nikotynê, kwas nikotynowy i nikotynamid Wykazano, e zwi¹zki te w stê eniu 100 ng /ml daj¹ mniejsz¹ odpowiedÿ ni kotynina w stê eniu 100 ng/ml Reakcja krzy owa: w badaniach przeprowadzonych przez producenta wykazano, e miêdzy innymi takie zwi¹zki jak: kofeina, kwas acetylosalicylowy, ampicylina, barbital, kokaina, amfetamina, witamina C, chloropromazyna, dekstrometorfan, estriol, estradiol, ibuprofen, niacynamidn, chinina i tetracyklina w stê eniu 500 ng/ml nie wp³ywaj¹ na wyniki oznaczania kotyniny Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 /

3 Tok oznaczania Do studzienek dodano standardy i roztwory do krzywej kalibracyjnej, (po 10 ml negatywnej próby kontrolnej moczu, pozytywnej próby kontrolnej kotyniny, roztwór kotyniny 5 ng/ml, roztwór kotyniny 10 ng/ml, roztwór kotyniny 25 ng/ml, roztwór kotyniny 50 ng/ml, roztwór kotyniny 100 ng/ml), a nastêpnie dodano po 10 ml badanej próbki moczu Wszystkie oznaczenia powtarzano dwukrotnie W kolejnym etapie do wszystkich studzienek dodano po 100 ml enzymatycznie znakowanego przeciwcia- ³a i ca³oœæ inkubowano przez godzinê w temperaturze pokojowej, w ciemnoœci Po inkubacji p³ytkê 6 krotnie przep³ukiwano wod¹ destylowan¹, 350 ml wody, a nastêpnie przewrócono p³ytkê i energicznie po³o ono na ligninê Do studzienek dodano po 100 ml substratu generuj¹cego barwê przeciwcia³, wymieszano i inkubowano przez 30 minut w temperaturze pokojowej, w ciemnoœci Po inkubacji dodano 100 ml roztworu inhibitora reakcji rozwiniêcia barwy Po up³ywie minut dokonano pomiaru absorbancji przy d³ugoœci fali 450 i 650 nm Analiza statystyczna wyników badañ Badane parametry opisano œredni¹ arytmetyczn¹ i odchyleniem standardowym oraz wartoœciami minimaln¹ i maksymaln¹ Opis metody obliczania parametrów wykorzystanych do oceny korelacji jakoœciowej i iloœciowej miêdzy wynikami uzyskanymi metod¹ i przedstawiono w czêœci dotycz¹cej wyników oznaczenia Tabela I Stê enie kotyniny wyznaczone metod¹ i w moczu kobiet niepal¹cych Concentration of cotinine in the urine of non smoking women measured by HPLS and methods Stê enie kotyniny w moczu kobiet niepal¹cych Numer pacjentki , , , , 7 1, Tabela III Stê enie kotyniny wyznaczone metod¹ I w moczu kobiet pal¹cych Concentration of cotinine in the urine of smoking women measured by HPLS and methods Stê enie kotyniny w moczu kobiet ciê arnych pal¹cych Numer pacjentki 1 308, 7 56, , 7 12, , , , , , 2 220, , 1 146, , 2 145, , 1 210, , 6 295, , , , 7 396, , , , , , 2 456, , , 3 Tabela II Œrednie stê enie kotyniny w moczu kobiet niepal¹cych i pal¹cych wyznaczone metod¹ i Mean concentration of cotinine in the urine of non smoking and smoking women Parametr Kobiety Stê enie kotyniny niepal¹ce Kobiety pal¹ce Œrednia 11,88 1, , ,56 ± SD 34,12 3, , , 6 Zakres 0,0-124, 7 0,0-, 2 12,7-4007, 4 12,4-3267, 1 Ca³kowita liczba oznaczeñ Liczba oznaczeñ dodatnich* 2 3 * Stê enie powy ej granicy oznaczalnoœci Tabela IV Zgodnoœæ wyników oznaczeñ kotyniny w moczu metod¹ i Compliance of the measurements of cotinine concentration obtained by and methods Parametr Wyniki prawdziwie dodatnie Wyniki prawdziwie ujemne Wyniki fa³szywie dodatnie Wyniki fa³szywie ujemne n % 53, 3 36, 7 6, 7 3, 3 Wyniki W badaniach wykorzystano próby moczu pobrane od 30 kobiet, które zg³osi³y siê do porodu, do Ginekologiczno-Po³o niczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Pacjentki wyrazi³y zgodê na udzia³ w badaniach i z³o y³y deklaracje dotycz¹ce nara enia na dym tytoniowy Wœród badanych pacjentek kobiet deklarowa³o nie palenie i brak nara enia na ETS oraz kobiet, które deklarowa³y palenie tytoniu w ca³ym okresie trwania ci¹ y Iloœæ wypalanych przez badane kobiety papierosów by³a zró nicowana (od 1 do kilkunastu papierosów dziennie), co zapewnia³o szerokie spektrum stê eñ kotyniny w ich moczu Wyznaczone z zastosowaniem metody wysokosprawnej chromatografii cieczowej stê enie kotyniny w moczu kobiet niepal¹cych waha³o siê od 0,0 do 124,7 ng/mg kreatyniny (tabela I), a wartoœæ stê enia wynosi³a 11,88 ±34,12 ng/mg kreatyniny (tabela II) Wœród kobiet ciê arnych pal¹cych tytoñ ( osób) stê enie kotyniny mieœci³o siê w granicach od 12,7 do 4007,4 ng/mg kreatyniny (tabela III) ze œredni¹ wartoœci¹ 1130,71 ±1237,93 ng kotyniny/mg kreatyniny (Tabela II) Stosuj¹c metodê uzyskano w grupie kobiet niepal¹cych stê enie kotyniny w moczu wynosz¹ce 1,39±3,91 ng/mg kreatyniny, a zakres stê eñ wynosi³ 0,0-,2 ng/mg kreatyniny (tabela I, II) W grupie pacjentek pal¹cych stê enie kotyniny w moczu waha³o siê od 12,4 do 3267,1 ng/mg kreatyniny, a œrednie stê enie tego metabolitu nikotyny wynosi³o 1231,56±21,27 ng/mg kreatyniny (tabela II, III) Uzyskane wyniki oznaczeñ wykorzystano do oceny korelacji jakoœciowej pomiêdzy oznaczeniami kotyniny wykonanymi metod¹ enzymoimunologiczn¹ i referencyjn¹ metod¹ W pierwszym etapie tych badañ oceniono czêstotliwoœæ otrzymywania metod¹ ELI- SA wyników: prawdziwie dodatnich - powy ej czu³oœci obu metod, prawdziwie ujemnych poni ej czu³oœci obu metod, fa³szywie dodatnich poni ej czu³oœci metody, a powy ej, fa³szywie ujemnych powy ej czu³oœci metody a poni ej Wyniki tej oceny przedstawiono w tabeli IV Przeprowadzone oznaczenia kotyniny metodami i by³ zgodne w 90% W dalszej ocenie korelacji jakoœciowej wykorzystanych metod obliczono dok³adnoœæ (accuracy), czu³oœæ (sensitivity), specyficznoœæ (specificity), zdolnoœæ przewidywania wyników dodatnich (positive predictive value PPV) i zdolnoœæ przewidywania wyników ujemnych (negative predictive value NPV) zgodnie z metod¹ zaproponowan¹ przez Haung i wsp [20] Uzyskane wyniki obliczeñ przedstawia tabela V Przeprowadzone obliczenia porównania metod i wykaza³y, e metoda oznaczania kotyniny w moczu cechuje siê dok³adnoœci¹ 90%, czu³oœci¹ 94,1% i specyficznoœci¹ 84,6% Zdolnoœæ tej metody do przewidywania zarówno wyników dodatnich, jak i ujemnych jest bardzo du a, a obliczone wskaÿniki PPV i NPV wynosz¹ odpowiednio 0,8887 i 0,9262 W celu wykazania korelacji miêdzy wynikami oznaczeñ kotyniny w moczu przy 736 Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 10 A Stanek i wsp

4 wykorzystaniu metody i przeprowadzono analizê regresji Wyniki uzyskanej analizy przedstawiono na rycinie 2 Zale noœæ miêdzy stê eniem kotyniny wyznaczonym metod¹ i opisuje równanie regresji: C = 88,81 + C x 0,9901 Zarówno wspó³czynniki równania regresji, jak i wysoki wspó³czynnik korelacji, r = 9056 œwiadcz¹ o bardzo wysokiej korelacji miêdzy badanymi metodami W celu dalszego porównania metody i oznaczania kotyniny w moczu obliczono wzglêdn¹ ró nicê pomiêdzy wynikami uzyskanymi porównywanymi metodami Obliczenia tego wspó³czynnika przeprowadzono przez odjêcie od wyniku uzyskanego metod¹ wyniku uzyskanego metod¹ i podzieleniu otrzymanej ró nicy przez stê enie uzyskane metod¹ Na rycinie 3 przedstawiono zale noœæ wzglêdnej ró nicy stê enia kotyniny wyznaczonego metod¹ i od stê enia kotyniny wyznaczonego metod¹ Uzyskane wyniki wskazuj¹ na brak zale noœci wzglêdnej ró nicy stê eñ od stê- enia kotyniny w badanym zakresie Tabela V Jakoœciowe porównanie metod i oznaczania kotyniny w moczu Qualitative comparison of and methods for determination of cotinine in the urine Dok³adnoœæ (accuracy) Czu³oœæ (sensitivity) Specyficznoœæ (specificity) Parametr Zdolnoœæ przewidywania wyników dodatnich (positive predictive value - PPV) Zdolnoœæ przewidywania wyników ujemnych (negative predictive value - NPV) Stê enie kotyniny w moczu wyznaczane metod¹ 4500,0 4000,0 3500,0 3000,0 2500,0 2000,0 00,0 1000,0 500,0 0,0 Wartoœæ 90,0% 94,1% 84,6% 0,8087 0,9262 Metoda obliczania [(liczba wyników prawdziwie ujemnych + liczba wyników prawdziwie ujemnych) / ca³kowita liczba pomiarów] x 100 [(liczba wyników prawdziwie dodatnich) / (liczba wyników prawdziwie dodatnich + liczba wyników fa³szywie ujemnych)] x 100 [(liczba wyników prawdziwie ujemnych) / (liczba wyników prawdziwie ujemnych + liczba wyników fa³szywie dodatnich)] x 100 (czu³oœæ x procent wyników dodatnich) / [(100 - specyficznoœæ) x (100 - procent wyników pozytywnych) + (czu³oœæ x procent wyników pozytywnych] [specyficznoœæ x (100 - procent wyników dodatnich)] / [(100 - czu³oœæ) x procent wyników pozytywnych + specyficznoœæ x (100 - procent wyników pozytywnych)] r = 0, Stê enie kotyniny w moczu wyznaczane metod¹ Rycina 2 Zale noœæ miêdzy stê eniem kotyniny w moczu wyznaczonym metod¹ i (dla wszystkich przeprowadzonych oznaczeñ) Linia ci¹g³a jest najlepszym dopasowaniem wyników do modelu liniowego, a linia przerywana - 95% przedzia³ ufnoœci Relationship between concentration of cotinine measured by the means of and (for all performed determinations) Solid line is the best fitting of linear model to the data dash line - 95% of coefficient interval Dyskusja W badaniach toksykologicznych metody oparte na reakcjach enzymoimmunologicznych s¹ stosowane od wielu lat, a ich przydatnoœæ jako metod skryningowych (przesiewowych) zosta³a wielokrotnie potwierdzona [21,22] Wzrost zainteresowania metodami immunologicznymi zwi¹zany jest z coraz wiêksz¹ iloœci¹ badañ dotycz¹cych przyjmowania substancji uzale niaj¹cych, szczególnie przez przedstawicieli niektórych zawodów np kierowców, pilotów, czy kolejarzy Grupy objête badaniem substancji uzale niaj¹cych w miejscu pracy (workplace drug testing) na ca³ym œwiecie stale wzrastaj¹ [23] Metody enzymoimmunologiczne znalaz³y równie zastosowanie w diagnostyce ostrych zatruæ i terapii monitorowanej stê- eniem leku, gdzie od lat stanowi¹ podstawowe metody wykrywania i oznaczania ksenobiotyków w materiale pobranym od ludzi ywych [24,25] Prostota wykonania oraz szybkoœæ uzyskania wyniku jest zalet¹ metod enzymoimmunologicznych stosowanych w tego typu badaniach Metodami tymi z regu³y nie oznacza siê jednego konkretnego zwi¹zku, a ze wzglêdu na reakcje krzy owe oznacza siê wszystkie zawarte w badanej próbce zwi¹zki o zbli onej budowie chemicznej Nale y jednak zwróciæ uwagê na to, e czu³oœæ tych metod w stosunku do ró nych zwi¹zków z tej samej grupy jest zró nicowana Czu³oœæ metod dla metabolitów oznaczanego zwi¹zku lub zwi¹zków o podobnych do niego strukturach jest od kilku do kilkuset razy ni sza Ocena aktywnego palenia tytoniu i nara enia na dym w œrodowisku najczêœciej prowadzona jest w oparciu o metody ankietowe, szczególnie wtedy, gdy badaniem objêta jest du a grupa osób Z wczeœniej przeprowadzonych badañ wynika, e odpowiedzi udzielane w ankietach czêsto s¹ niezgodne z prawd¹ Ma to szczególnie miejsce w przypadku, gdy badaniem objête s¹ osoby z grupy wysokiego ryzyka Tak¹ na przyk³ad stanowi¹ kobiety ciê arne pal¹ce tytoñ [26-29] W wielu badaniach do takiej oceny wykorzystuje siê oznaczanie najlepszego markera aktywnego i biernego palenia tytoniu, jakim jest kotynina przy zastosowaniu pracoch³onnej i wymagaj¹cej specjalistycznej aparatury wysokosprawnej chromatografii cieczowej [30-32] Z tego powodu istnieje du e zainteresowanie metodami analitycznymi, które w szybki, prosty i tani sposób umo liwiaj¹ wykonanie badañ w du ej populacji i weryfikuj¹ nimi np odpowiedzi uzyskane w ankietach Wszystkie wymienione wymagania spe³nia metoda enzymoimmunologiczna Dlatego cel, jaki realizowano w pracy, czyli sprawdzenie przydatnoœci metody enzymoimmunologicznej do oceny nara- enia na dym tytoniowy poprzez porównanie jej z referencyjn¹ metod¹ wysokosprawnej chromatografii cieczowej wydaje siê w pe³ni uzasadniony W badaniach epidemiologicznych ze wzglêdu na koniecznoœæ oznaczeñ znacznych iloœci prób liczy siê prostota wykonywanych analiz, lecz nie mo e odbywaæ siê to kosztem czu³oœci metody, czy znacznego obni enia jej specyficznoœci Dlatego w badaniach w³asnych porównano wyniki uzyskane z zastosowaniem Testu i referencyjnej metody wysokosprawnej chromatografii cieczowej W badaniach wykorzystano mocz pobrany od 30 kobiet Piêtnaœcie z nich deklarowa³o brak nara enia na dym tytoniowy Pozosta³e, by³y osobami pal¹cymi, o zró nicowanej iloœci wypalanych dziennie papierosów Porównanie Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 /

5 Wzglêdna ró nica stê enia kotyniny w moczu wyznaczonego metod¹ i 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0 Ryc 3 Zale noœæ wzglêdnej ró nicy stê enia kotyniny wyznaczonego metod¹ i od stê enia kotyniny wyznaczonego metod¹ Relationship between relative differences of concentration of cotinine measured my means of and ELISE methods and concentration of cotinine measured by means of method metod rozpoczêto od zbadania korelacji jakoœciowej miêdzy nimi Zaadoptowana do badañ w³asnych metoda charakteryzowa³a siê bardzo du ¹ dok³adnoœci¹ wynosz¹c¹ 90% W badaniach substancji uzale niaj¹cych z grupy amfetamin, opiatów oraz takich zwi¹zków jak kwas tetrahydrokanabinolowy, benzoiloekgonina i fencyklidyna z zastosowaniem szeœciu ró nych testów opartych na reakcjach immunologicznych (Syva Rapid Test, Syva Rapid Cup, Roch Test Cup, Biosite Triage, Casco-Nerl microline, Syva ETS) wykazano, e dok³adnoœæ analiz waha siê od 50% dla kwasu tetrahydrokanabinolowego oznaczanego testem Biosite Triage do 93% dla benzoiloekgoniny oznaczanej testem Syva Rapid Test [33] Wykorzystany w oznaczaniu kotyniny test Cotinine Direct Elisa firmy BioQuant cechowa³ siê specyficznoœci¹ 84,6% i jeszcze wiêksz¹ czu³oœci¹, wynosz¹c¹ 94,1% Test ten charakteryzowa³ siê równie du ¹ zdolnoœci¹ do przewidywania wyników dodatnich i ujemnych Wspó³czynnik PPV (positive predictive value) wynosi³ 0,8084, natomiast NPV (negative predictive value) 0,9262 Stosuj¹c wykorzystane w badaniach podejœcie do statystycznej oceny wyników analiz jakoœciowych Ferrara i wsp wykazali du ¹ przydatnoœæ testów enzymoimmunologicznych do wykrywania w moczu takich substancji uzale niaj¹cych jak: kwas tetrahydrokanabinolowy, benzoiloekgonina, fencyklidyna, metadon, benzodiazepiny i barbiturany [34] W niniejszej pracy oceniany test do oznaczeñ kotyniny w moczu da³ tylko Stê enie kotyniny w moczu wyznaczane metod¹ 6,7% wyników fa³szywie dodatnich, czyli wskazywa³ na obecnoœæ kotyniny w badanym materiale biologicznym, co nie zosta³o potwierdzone referencyjn¹ metod¹ wysokosprawnej chromatografii cieczowej Jeszcze mniejsza by³a iloœæ wyników fa³szywie ujemnych, czyli nie wykazanie obecnoœci kotyniny, pomimo, e metoda potwierdza³a jej obecnoœæ, która wynosi³a 3,3% Korelacjê iloœciow¹ miêdzy wynikami oznaczeñ kotyniny metod¹ i prowadzono najczêœciej stosowan¹ metod¹ regresji liniowej, dopasowuj¹c model regresji liniowej do uzyskanych wyników oznaczeñ Korelacja miêdzy oznaczeniami kotyniny przeprowadzonymi metod¹ z zastosowaniem testu Cotinine Direct Elisa firmy BioQuant a specyficzn¹ metod¹ by³a bardzo wysoka, a wspó³czynnik korelacji wynosi³ 0,9056 Równanie opisuj¹ce tê zale noœæ mia³o postaæ C = 88,81 + C x 0,9901 Na uwagê zas³uguje zbli ony do jednoœci - 0,9901, wspó³czynnik a w równaniu regresji (y = ax + b) wskazuj¹cy na du ¹ zgodnoœæ wyników uzyskiwanych dwoma metodami oraz stosunkowo niski wspó³czynnik b, punkt przeciêcia prostej regresji z osi¹ Y Wspó³czynnik korelacji na poziomie 0,9 wykazali równie w swoich badaniach Galanti i wsp Autorzy porównywali wyniki oznaczeñ kotyniny w moczu przeprowadzone metod¹ z zastosowaniem testu Coti- Tracq EIA firmy Serex Inc z oznaczeniami metod¹ [35] Na inny, bardzo wa ny aspekt stosowania testów enzymoimmunologicznych w oznaczaniu ksenobiotyków w materiale biologiczny zwrócili uwagê Kuo i wsp Jest nim stosowanie testów opracowanych dla oznaczeñ w moczu do oznaczeñ w innym medium np w œlinie, czy surowicy [16] Wykazali oni wysok¹ korelacjê miêdzy metod¹ enzymoimmunologiczn¹ a chromatografi¹ gazow¹ z detektorem NFID dla oznaczeñ kotyniny w moczu (r=0,9200), dla której test zosta³ opracowany Natomiast prowadz¹c oznaczenia w œlinie wspó³czynnik korelacji wynosi³ zaledwie 0,3300 Porównuj¹c wyniki otrzymane metodami i obserwuje siê tendencje do otrzymywania wy szych wyników stosuj¹c metodê enzymoimmunologiczn¹ w porównaniu z referencyjn¹ metod¹ wysokosprawnej chromatografii cieczowej Piêæ wyników oznaczeñ kotyniny metod¹ by³o poza 95% przedzia³em ufnoœci dla zale noœci oznaczeñ metod¹ i Z tego 3 wyniki oznaczeñ metod¹ by³y znacznie wy sze ni te otrzymane metod¹, a dwa nieznacznie ni sze ni zakres przedzia³u ufnoœci Jest to zgodne z oczekiwaniami Fakt ten mo na t³umaczyæ nieca³kowit¹ swoistoœci¹ metody ELI- SA i wp³ywem na wyniki innych ksenobiotyków wspó³obecnych z kotynin¹ w moczu, jakkolwiek stê enia innych metabolitów nikotyny wystêpuj¹ce w moczu nawet osób pal¹cych znaczne iloœci papierosów s¹ poni ej wartoœci mog¹cej wp³ywaæ na wyniki oznaczeñ kotyniny zastosowan¹ metod¹ Potencjalny wp³yw innych leków mog¹cych wystêpowaæ w krwi osób pal¹cych tytoñ lub nara onych na ETS nie ma praktycznego znaczenia, poniewa stê enia daj¹ce mierzalne reakcje krzy owe s¹ stê eniami spotykanymi przy ostrych zatruciach lub w przypadku zatruæ œmiertelnych Nale y jednak zwróciæ uwagê na to, e zawy enie wyników przez metodê nie jest du e, a jego wielkoœæ nie zale y od stê- enia kotyniny w moczu w szerokim zakresie stê eñ od 12 do ponad 4000 ng/mg kreatyniny Wskazuje na to równomierne roz- ³o enie wzd³u linii zerowej wzglêdnej ró - nicy stê eñ wyznaczonych metod¹ i na wykresie jej zale noœci od stê enia kotyniny wyznaczonego metod¹ Przeprowadzona ocena metody i porównanie jej z metod¹ wykaza³a, e w analizie jakoœciowej jest to bardzo wiarygodna metoda daj¹ca tylko 10% wyników niezgodnych z tymi uzyskanymi metod¹, w tym 3,3% wyników fa³szywie negatywnych i 6,7% wyników fa³szywie pozytywnych Wysoki wspó³czynnik korelacji miêdzy wynikami uzyskiwanymi dwoma metodami i brak wp³ywu stê enia obecnej w moczu kotyniny na wielkoœæ w ró nicach tych wyników œwiadczy o przydatnoœci metody enzymoimmunologicznej do analiz iloœciowych kotyniny w moczu Metoda ta mo e byæ szczególnie przydatna w przypadku koniecznoœci uzyskania wyników oznaczeñ kotyniny w materiale biologicznym na cito lub badania du ej iloœci próbek Niew¹tpliw¹ zalet¹ metody obok krótkiego czasu analizy jest nieznaczna iloœæ materia³u konieczna do przeprowadzenia analizy Jest to mo e mniej wa ne w przypadku oznaczeñ u osób doros³ych, ale ma kluczowe znaczenie w przypadku oceny nara enia noworodków na dym tytoniowych, w której zazwyczaj do 738 Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 10 A Stanek i wsp

6 dyspozycji jest niewielka iloœæ pierwszego moczu noworodka Piœmiennictwo 1 Piekoszewski W, Florek E: Markery nara enia na dym tytoniowy (ed) Akademia Medyczna, Poznañ, Barlow RD, Stone RB, Wald NJ: The direct barbituric acid assay for nicotine metabolites in urine: a simple colorimetric test for routine assessment of smoking status and cigarette smoke intake Clin Chim Acta 1987, 165, 45 3 Peach H, Ellard GA, Jenner PJ: A simple, inexpensive urine test of smoking Thor 1985, 40, Philipou G, James SK, Seaborn ChJ: Assessment of a simple colorimetric procedure to determine smoking status in diabetic subjects Clin Chem 1994, 40, Smith RF, Mather HM, Ellard GA: Assessment of simple colorimetric procedures to deterine smoking status of diabetic subjects Clin Chem 1998, 44, Jarvis MJ, Phil M, Russell MAH: Elimination of cotinine from body fluids: implications for noninvasive measurement of tobacco smoke exposure AJPH 1988, 6, Pojer R, Whitfield JB, Poulos V: Carboxyhemoglobin, cotinine and thiocyanate assay compared for distinguishing smokers from non smokers Clin Chem 1984, 30, Benowitz NL, Peyton J, Fong I: Nicotine metabolic profile in man: comparison of cigarette smoking and transdermal nicotine J Pharmacol Experim Therap 1993, 1, Bentley MC, Abrar M, Kelk M: Validation of an assay for the determination of cotinine and 3- hydroxycotinine in human saliva using automated solid-phase extraction and liquid chromatography with tandem mass spectrometric detection J Chromatogr B 1999, 723, Byrd GD, Chang KM, Greene JM: Evidence for urinary excretion of glucuronide conjugates of nicotine, cotinine and trans-3«-hydroxycotinine in smokers Drug Metabol Dispos 1991, 20, Lea RA, Dickson S, Benovitz NL: Within- subject variation of the salivary 3HC/COT ratio in regular daily smokers: prospects for estimating CYP2A6 enzyme activity in large- scale surveys of nicotine metabolic rate J Analyt Toxicol 2006, 30, Grimaldi F, Oddoze C, Viala A: Determination nicotine and its main metabolites in urine by highperformance liquid chromatography J Chromatogr 1993, 612, Kyerematen GA, Morgan ML, debethizy JD: Disposition of nicotine and eight metabolites in smokers and nonsmokers: Identification in smokers of two metabolites that are longer lived than cotinine Clin Pharmacol Ther 1990, 48, Nafstad P, Botten G, Hagen JA: Comparison of three methods for estimating environmental tobacco smoke exposure among children aged between 12 and 36 months Internat J Epidemiol 1995, 24, 88 Zuccaro P, Pichini S, Altieri I: Interference of nicotine metabolites in cotinine determination by RIA Chem Clin 1997, 43, Kuo HW, Yang JS, Chiu MC: Determination of urinary and salivary cotinine using gas and liquid chromatography and enzyme-linked immunosorbent assay J Chromatogr B 2002, 768, Langone JJ, Cook G, Bjercke RJ: Monoclonal antibody for cotinine in saliva and urine of active and passive smokers J Immunol Meth 1988, 114, Ziegler UE, Kauczok J, Dietz UA: Clinical correlation between the consumption of nicotine and cotinine concentrations in urine and serum by competitive enzyme-linked immunosorbent assay Pharmacol 2004, 72, Florek E, Piekoszewski W, Kornacka MK, Szmañko A: Ocena nara enia na wielopierœcieniowe wêglowodory aromatyczne kobiet ciê arnych pal¹cych tytoñ Przegl Lek 2005, 65, Haung MH, Liu RH, Chen Y, Rhodes SI: Correlation of drug testing results immunoassay versus gas chromatography-mass spectrometry Forensic Sci Rev 2006, 18, George S: Position of immunological techniques in screening in clinical toxicology Clin Chem Lab Med 2004, 42, Hammett-Stabler CA, Pesce AJ, Cannon DJ: Urine drug screening in the medical setting Clin Chim Acta 2002, 3, Wong R: The current status of drug testing in the US workforce Am Clin Lab 2002, 21, Hammond KB: Drugs and children: methods for therapeutic monitoring Clin Toxicol 1977, 10, 9 25 Piekoszewski W, Florek E: Rola laboratorium toksykologicznego w toksykologii medycznej Przegl Lek 2005, 62, Cummings KM, Markello SJ, Mahoney M, Bhargava AK, McElroy PD, Marshall JR: Measurement of current exposures to environmental tobacco smoke Arch Environ Health 1990, 45, Florek E, Piekoszewski W, Brêborowicz GH, Pach D, Pasich A: Ocena ankietowa i biochemiczna palenia tytoniu przez kobiety rodz¹ce Przegl Lek 2004, 61, Florek E, Piekoszewski W, Rybakowski, Moczko J: Using the questionnaire and cotinine concentration in urine for study smoking habit and exposure to ETS of pregnant women Przegl Lek 2004, 61, Perez-Stable EJ, Martin G, Martin BV, Benowitz NL: Misclassification of smoking status by self-reported cigarette consumption Am Rev Respiratory Dispos 1992, 145, Florek E, Kornacka MK, Hubert A, Wilimowska J, Basior A: Poziom kotyniny w moczu i ³o ysku kobiet pal¹cych tytoñ i nara onych na ETS w czasie ci¹ y Przegl Lek 2004, 61, Oruc EE, Kocyigit-Kaymakcioglu B, Yilmaz- Demircan F, et al: A high performance liquid chromatographic method for the quantification of cotinine in the urine of preschool children Pharmacy 2006, 61, Rabbaa-Khabbaz L, Abi DR, Karam-Sarkis DJ: A simple, sensitive, and rapid method for the determination of cotinine in urine by high-performance liquid chromatography with UV detection Chromatogr Sci 2006, 44, Kadehjian IJ: Performance of five-non-instrumented urine drug testing devices with challenging near-cutoff specimens J Anal Toxicol 2001, 25, Ferrara SD, Tedeschi I, Frison G, et al: Drug of abuse testing in urine Statistical approach and experimental comparison of immunochemical and chromatographic techniques J Anal Toxicol 1994, 18, Galanti LM, Dell Omo J, Vanbeckbergen D, Dubois P, Masson PL, Cambiaso CL: Particle counting immunoassay for urinary cotinine Comparison with chromatography, enzyme-linked immunoassay and fluorescence polarization immunoassay Clin Chem Lab Med 1999, 37, 729 Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 /

3.2 Warunki meteorologiczne

3.2 Warunki meteorologiczne Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji

Bardziej szczegółowo

Stê enie kotyniny i trans-3'-hydroksykotyniny oraz ich glukuronidów w moczu kobiet ciê arnych pal¹cych tytoñ

Stê enie kotyniny i trans-3'-hydroksykotyniny oraz ich glukuronidów w moczu kobiet ciê arnych pal¹cych tytoñ PRACE ORYGINALNE Hanna KÊDZIORA Ewa FLOREK Wojciech PIEKOSZEWSKI Grzegorz H. BRÊBOROWICZ Andrzej ANHOLCER Ewa GOMÓ KA Maksymilian KULZA Artur STANEK Stê enie kotyniny i trans'hydroksykotyniny oraz ich

Bardziej szczegółowo

Opracowanie metody oznaczanie metabolitów nikotyny w moczu

Opracowanie metody oznaczanie metabolitów nikotyny w moczu PRACE ORYGINALNE Wojciech PIEKOSZEWSKI 1 Ewa FLOREK Maksymilian KULZA Jolanta WILIMOWSKA 3 Urszula LOBA Opracowanie metody oznaczanie metabolitów w moczu Development of analytical method for determination

Bardziej szczegółowo

PRACE ORYGINALNE. Oznaczanie ksenobiotyków we w³osach jest coraz popularniejsz¹

PRACE ORYGINALNE. Oznaczanie ksenobiotyków we w³osach jest coraz popularniejsz¹ PRACE ORYGINALNE Monika SEÑCZUK 1 Ewa FLOREK 1 Wojciech PIEKOSZEWSKI 2 Roman STANASZEK Grzegorz H. BRÊBOROWICZ Andrzej ANHOLCER Maksymilian KULZA 1 Maria K. KORNACKA Nikotyna we w³osach noworodków jako

Bardziej szczegółowo

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) 5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy

Bardziej szczegółowo

DWP. NOWOή: Dysza wentylacji po arowej

DWP. NOWOŒÆ: Dysza wentylacji po arowej NOWOŒÆ: Dysza wentylacji po arowej DWP Aprobata Techniczna AT-15-550/2007 SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / 1-587 Kraków tel. +48 12 78 18 80 / fax. +48 12 78 18 88 / e-mail: info@smay.eu Przeznaczenie

Bardziej szczegółowo

Techniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA)

Techniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA) Techniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA) Wstęp: Test ELISA (ang. Enzyme-Linked Immunosorbent Assay), czyli test immunoenzymatyczny (ang. Enzyme Immunoassay - EIA) jest obecnie szeroko

Bardziej szczegółowo

Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi

Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi 5.3. Regula falsi i metoda siecznych 73 Rys. 5.1. Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi Rys. 5.2. Przypadek f (x), f (x) > w metodzie regula falsi 74 V. Równania nieliniowe i uk³ady równañ liniowych

Bardziej szczegółowo

PRACE ORYGINALNE. W badaniach epidemiologicznych o charakterze kliniczno-kontrolnym dotycz¹cych skutków zdrowotnych. nara enia na dym tytoniowy:

PRACE ORYGINALNE. W badaniach epidemiologicznych o charakterze kliniczno-kontrolnym dotycz¹cych skutków zdrowotnych. nara enia na dym tytoniowy: PRACE ORYGINALNE Wioleta ZIELIÑSKA-DANCH 1 Maciej UKASZ GONIEWICZ 1,2 Izabela SZO TYSEK-BO DYS 1 Jan CZOGA A 1 Bartosz KOSZOWSKI 1 Ewa S ODCZYK 1 Edmund ANCZYK 3 Andrzej SOBCZAK 1 Wykorzystanie krzywych

Bardziej szczegółowo

Postêp w dziedzinie oznaczania mykotoksyn

Postêp w dziedzinie oznaczania mykotoksyn Postêp w dziedzinie oznaczania mykotoksyn Technologia szybkich oznaczeñ kinetycznych firmy Aokin AG pozwala na wydajne oznaczenie nieznanej zawartoœci antygenu poprzez pomiar szybkoœci reakcji jego wi¹zania

Bardziej szczegółowo

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ 4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.

Bardziej szczegółowo

POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA.

POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA. POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA. Do pomiaru strumienia przep³ywu w rurach metod¹ zwê kow¹ u ywa siê trzech typów zwê ek pomiarowych. S¹ to kryzy, dysze oraz zwê ki Venturiego. (rysunek

Bardziej szczegółowo

Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno

Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych

Bardziej szczegółowo

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny

Bardziej szczegółowo

Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało. Mariusz Kaczmarek

Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało. Mariusz Kaczmarek Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało Mariusz Kaczmarek Metody ilościowe oparte na tworzeniu immunoprecypitatów immunodyfuzja radialna wg Mancini immunoelektroforeza rakietowa wg Laurella turbidymetria

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA OBS UGI KARI WY CZNIK P YWAKOWY

INSTRUKCJA OBS UGI KARI WY CZNIK P YWAKOWY INSTRUKCJA OBS UGI KARI WY CZNIK P YWAKOWY Wydanie paÿdziernik 2004 r PRZEDSIÊBIORSTWO AUTOMATYZACJI I POMIARÓW INTROL Sp. z o.o. ul. Koœciuszki 112, 40-519 Katowice tel. 032/ 78 90 000, fax 032/ 78 90

Bardziej szczegółowo

Warszawska Giełda Towarowa S.A.

Warszawska Giełda Towarowa S.A. KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości

Bardziej szczegółowo

MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE SPIS TREŒCI

MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE SPIS TREŒCI MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej) Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Ocena narażenia na dym tytoniowy w populacji młodych osób dorosłych

Ocena narażenia na dym tytoniowy w populacji młodych osób dorosłych Probl Kowalska Hig M, Epidemiol Tyrpień K, 2008, Szumska 89(4): M, 521-525 Wielkoszyński T. Ocena narażenia na dym tytoniowy w populacji młodych osób dorosłych 521 Ocena narażenia na dym tytoniowy w populacji

Bardziej szczegółowo

Zapytanie ofertowe nr 3

Zapytanie ofertowe nr 3 I. ZAMAWIAJĄCY STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH M. WAWRZONEK I SPÓŁKA s.c. ul. Kopernika 2 90-509 Łódź NIP: 727-104-57-16, REGON: 470944478 Zapytanie ofertowe nr 3 II. OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Przedmiotem zamówienia

Bardziej szczegółowo

Wiktor Sabanty, Henryka Brózik 1. Klinika Propedeutyki Pediatrii Instytutu Pediatrii UM w odzi 1

Wiktor Sabanty, Henryka Brózik 1. Klinika Propedeutyki Pediatrii Instytutu Pediatrii UM w odzi 1 PRACA ORYGINALNA 2004, VOL 34, NO 1, 52-59 WYBRANE WSKAZNIKI Ó STANU ZDROWIA ORAZ STÊ ENIE KOTYNINY W MOCZU CH OPCÓW Z ÓDZKICH SZKÓ PODSTAWOWYCH NARA ONYCH NA DZIA ANIE DYMU TYTONIOWEGO W ŒRODOWISKU DOMOWYM

Bardziej szczegółowo

spektroskopia UV Vis (cz. 2)

spektroskopia UV Vis (cz. 2) spektroskopia UV Vis (cz. 2) spektroskopia UV-Vis dlaczego? wiele związków organicznych posiada chromofory, które absorbują w zakresie UV duża czułość: zastosowanie w badaniach kinetyki reakcji spektroskop

Bardziej szczegółowo

ANALIZA DOK ADNOŒCI OKREŒLENIA JEDNOSTKOWEJ WARTOŒCI NIERUCHOMOŒCI METOD KORYGOWANIA CENY ŒREDNIEJ

ANALIZA DOK ADNOŒCI OKREŒLENIA JEDNOSTKOWEJ WARTOŒCI NIERUCHOMOŒCI METOD KORYGOWANIA CENY ŒREDNIEJ Analiza dok³adnoœci okreœlenia jednostkowej wartoœci nieruchomoœci... 63 Acta Sci. Pol., Administratio Locorum 5( 2) 2006, 63-7 ANALIZA DOK ADNOŒCI OKREŒLENIA JEDNOSTKOWEJ WARTOŒCI NIERUCHOMOŒCI METOD

Bardziej szczegółowo

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WAD KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY A FREQUENCY APPEARANCE DEFECTS OF LEGS BY CHILDREN AND ADOLESCENT

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WAD KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY A FREQUENCY APPEARANCE DEFECTS OF LEGS BY CHILDREN AND ADOLESCENT Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Grażyna Szypuła, Magdalena Rusin Bielski Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. R. Liszki w Bielsku-Białej

Bardziej szczegółowo

TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp

TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity)

USTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity) Dz.U.98.21.94 1998.09.01 zm. Dz.U.98.113.717 art. 5 1999.01.01 zm. Dz.U.98.106.668 art. 31 2000.01.01 zm. Dz.U.99.99.1152 art. 1 2000.04.06 zm. Dz.U.00.19.239 art. 2 2001.01.01 zm. Dz.U.00.43.489 art.

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO

REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO Załącznik nr 1 do Uchwały Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Opolu Nr 786/VI/2014 z dnia 29.09.2014 r. REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA

Bardziej szczegółowo

OSTRZA LUTZ DO CIÊCIA FOLII SPECJALISTYCZNE OSTRZA DO SPECJALNEJ FOLII

OSTRZA LUTZ DO CIÊCIA FOLII SPECJALISTYCZNE OSTRZA DO SPECJALNEJ FOLII OSTRZA LUTZ DO CIÊCIA FOLII SPECJALISTYCZNE OSTRZA DO SPECJALNEJ FOLII PAÑSTWA ZADANIE DO CIÊCIA FOLIA W ÓKNA CHEMICZNE W ÓKNA SZKLANE MEDYCYNA PRZEMYS SPO YWCZY RZEMIOS O PRZEMYS SAMOCHODOWY TKACTWO OSTRZA

Bardziej szczegółowo

Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI

Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI SKLAROWANEGO SOKU JABŁKOWEGO Skutecznym sposobem leczenia soku

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia weterynaryjna

Epidemiologia weterynaryjna Jarosław Kaba Epidemiologia weterynaryjna Testy diagnostyczne I i II i III Zadania 04, 05, 06 Warszawa 2009 Testy diagnostyczne Wzory Parametry testów diagnostycznych Rzeczywisty stan zdrowia chore zdrowe

Bardziej szczegółowo

PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc

PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych

Bardziej szczegółowo

Test wiedzy nt. szkodliwości palenia tytoniu Światowy Dzień bez Tytoniu

Test wiedzy nt. szkodliwości palenia tytoniu Światowy Dzień bez Tytoniu Test wiedzy nt. szkodliwości palenia tytoniu Światowy Dzień bez Tytoniu 1. Kiedy została uchwalona Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych? a) 9 listopada 1995

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA Powiat Wrocławski z siedzibą władz przy ul. Kościuszki 131, 50-440 Wrocław, tel/fax. 48 71 72 21 740 SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA

Bardziej szczegółowo

Programy badań przesiewowych Wzrok u diabetyków

Programy badań przesiewowych Wzrok u diabetyków Programy badań przesiewowych Wzrok u diabetyków Dokładniejsze badania i leczenie retinopatii cukrzycowej Closer monitoring and treatment for diabetic retinopathy Ważne informacje o ochronie zdrowia Important

Bardziej szczegółowo

Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017

Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej

Bardziej szczegółowo

Obowiązek wystawienia faktury zaliczkowej wynika z przepisów o VAT i z faktu udokumentowania tego podatku.

Obowiązek wystawienia faktury zaliczkowej wynika z przepisów o VAT i z faktu udokumentowania tego podatku. Różnice kursowe pomiędzy zapłatą zaliczki przez kontrahenta zagranicznego a fakturą dokumentującą tę Obowiązek wystawienia faktury zaliczkowej wynika z przepisów o VAT i z faktu udokumentowania tego podatku.

Bardziej szczegółowo

Świadomość Polaków na temat zagrożenia WZW C. Raport TNS Polska. Warszawa, luty 2015. Badanie TNS Polska Omnibus

Świadomość Polaków na temat zagrożenia WZW C. Raport TNS Polska. Warszawa, luty 2015. Badanie TNS Polska Omnibus Świadomość Polaków na temat zagrożenia WZW C Raport TNS Polska Warszawa, luty 2015 Spis treści 1 Informacje o badaniu Struktura badanej próby 2 Kluczowe wyniki Podsumowanie 3 Szczegółowe wyniki badania

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE. Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej ZAPYTANIE OFERTOWE

ZAPYTANIE OFERTOWE. Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej ZAPYTANIE OFERTOWE ZAPYTANIE OFERTOWE Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej Biofarm sp. z o.o. ul. Wałbrzyska 13 60-198 Poznań Poznań, 09 grudnia 2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE I. Nazwa i adres Zamawiającego: Biofarm

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU

OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU Celem ćwiczenia jest zapoznanie z techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją

Bardziej szczegółowo

Twierdzenie Bayesa. Indukowane Reguły Decyzyjne Jakub Kuliński Nr albumu: 53623

Twierdzenie Bayesa. Indukowane Reguły Decyzyjne Jakub Kuliński Nr albumu: 53623 Twierdzenie Bayesa Indukowane Reguły Decyzyjne Jakub Kuliński Nr albumu: 53623 Niniejszy skrypt ma na celu usystematyzowanie i uporządkowanie podstawowej wiedzy na temat twierdzenia Bayesa i jego zastosowaniu

Bardziej szczegółowo

Koszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012

Koszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;

Bardziej szczegółowo

3.3.3 Py³ PM10. Tabela 3.3.3.1 Py³ PM10 - stê enia œrednioroczne i œredniookresowe

3.3.3 Py³ PM10. Tabela 3.3.3.1 Py³ PM10 - stê enia œrednioroczne i œredniookresowe Wyniki pomiarów z sieci ARMAAG Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.3.3 Py³ PM10 Py³ PM10 mierzony by³ w stacjach ARMAAG dwiema metodami: metod¹ radiometryczn¹ analizatorem firmy Eberline i metod¹ wagow¹, py³omierzem

Bardziej szczegółowo

Zawory specjalne Seria 900

Zawory specjalne Seria 900 Zawory specjalne Prze³¹czniki ciœnieniowe Generatory impulsów Timery pneumatyczne Zawory bezpieczeñstwa dwie rêce Zawór Flip - Flop Zawór - oscylator Wzmacniacz sygna³u Progresywny zawór startowy Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15

DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania

Bardziej szczegółowo

SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA

SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Ryszard Snopkowski* SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA 1. Wprowadzenie W monografii autora

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-17/10:16:18

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-17/10:16:18 Europejski Dzień Prostaty obchodzony jest od 2006 roku z inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Jego celem jest zwiększenie społecznej świadomości na temat chorób gruczołu krokowego. Gruczoł

Bardziej szczegółowo

7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH

7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH OBWODY SYGNAŁY 7. EZONANS W OBWODAH EEKTYZNYH 7.. ZJAWSKO EZONANS Obwody elektryczne, w których występuje zjawisko rezonansu nazywane są obwodami rezonansowymi lub drgającymi. ozpatrując bezźródłowy obwód

Bardziej szczegółowo

ze stabilizatorem liniowym, powoduje e straty cieplne s¹ ma³e i dlatego nie jest wymagany aden radiator. DC1C

ze stabilizatorem liniowym, powoduje e straty cieplne s¹ ma³e i dlatego nie jest wymagany aden radiator. DC1C D D 9 Warszawa ul. Wolumen m. tel. ()9 email: biuro@jsel.pl www.jselektronik.pl PRZETWORNIA NAPIÊIA STA EGO D (max. A) W AŒIWOŒI Napiêcie wejœciowe do V. Typowe napiêcia wyjœciowe V, V, 7V, 9V, V,.8V,

Bardziej szczegółowo

KLAUZULE ARBITRAŻOWE

KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE arbitrażowe ICC Zalecane jest, aby strony chcące w swych kontraktach zawrzeć odniesienie do arbitrażu ICC, skorzystały ze standardowych klauzul, wskazanych poniżej. Standardowa

Bardziej szczegółowo

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs. HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.pl Wrocław, dnia 22.06.2015 r. OPINIA przedmiot data Praktyczne

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i

Bardziej szczegółowo

warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz

warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz } Pacjent w badaniu klinicznym a NFZ } Kalkulacja kosztów } Współpraca z zespołem badawczym jak tworzyć

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE nr 11/2016 Dyrektora Przedszkola Publicznego nr 13 w Radomiu z dnia 17 II 2016 r.

ZARZĄDZENIE nr 11/2016 Dyrektora Przedszkola Publicznego nr 13 w Radomiu z dnia 17 II 2016 r. PP nr 13/021/11/2016 w sprawie: ZARZĄDZENIE nr 11/2016 Dyrektora Przedszkola Publicznego nr 13 w Radomiu z dnia 17 II 2016 r. WPROWADZENIA: - PROCEDURY PRZYPROWADZANIA I ODBIERANIA DZIECI Z PRZEDSZKOLA,

Bardziej szczegółowo

Satysfakcja pracowników 2006

Satysfakcja pracowników 2006 Satysfakcja pracowników 2006 Raport z badania ilościowego Listopad 2006r. www.iibr.pl 1 Spis treści Cel i sposób realizacji badania...... 3 Podsumowanie wyników... 4 Wyniki badania... 7 1. Ogólny poziom

Bardziej szczegółowo

IV. UK ADY RÓWNAÑ LINIOWYCH

IV. UK ADY RÓWNAÑ LINIOWYCH IV. UK ADY RÓWNAÑ LINIOWYCH 4.1. Wprowadzenie Uk³ad równañ liniowych gdzie A oznacza dan¹ macierz o wymiarze n n, a b dany n-elementowy wektor, mo e byæ rozwi¹zany w skoñczonej liczbie kroków za pomoc¹

Bardziej szczegółowo

VRRK. Regulatory przep³ywu CAV

VRRK. Regulatory przep³ywu CAV Regulatory przep³ywu CAV VRRK SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / 1-587 Kraków tel. +48 12 680 20 80 / fax. +48 12 680 20 89 / e-mail: info@smay.eu Przeznaczenie Regulator sta³ego przep³ywu powietrza

Bardziej szczegółowo

Sugerowany profil testów

Sugerowany profil testów ZWIERZĘTA FUTERKOWE Alergologia Molekularna Rozwiąż niejasne przypadki alergii na zwierzęta futerkowe Użyj komponentów alergenowych w celu wyjaśnienia problemu wielopozytywności wyników testów na ekstrakty

Bardziej szczegółowo

EKSPOZYCJA NA DYM TYTONIOWY A POZIOM 1- HYDROKSYPIRENU U OSÓB PALĄCYCH I NIEPALĄCYCH

EKSPOZYCJA NA DYM TYTONIOWY A POZIOM 1- HYDROKSYPIRENU U OSÓB PALĄCYCH I NIEPALĄCYCH BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 553 557 Lucyna Konieczna, Alina Plenis EKSPOZYCJA NA DYM TYTONIOWY A POZIOM 1- HYDROKSYPIRENU U OSÓB PALĄCYCH I NIEPALĄCYCH Katedra i Zakład Chemii Farmaceutycznej

Bardziej szczegółowo

Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami

Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami Cechy: Kolorowy i intuicyjny wyœwietlacz LCD Czujnik wysokiej jakoœci Inteligentne rozpoznawanie przeszkód Przedni i tylni system wykrywania

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: mgr Krystyna Golba mgr Justyna Budak

Opracowanie: mgr Krystyna Golba mgr Justyna Budak 1 Wyniki badań ankietowych nt.,,bezpieczeństwa uczniów w szkole przeprowadzone wśród pierwszoklasistów Zespołu Szkól Technicznych w Mielcu w roku szkolnym 2007/2008 Celem ankiety było zdiagnozowanie stanu

Bardziej szczegółowo

Odpowiedzi na pytania zadane do zapytania ofertowego nr EFS/2012/05/01

Odpowiedzi na pytania zadane do zapytania ofertowego nr EFS/2012/05/01 Odpowiedzi na pytania zadane do zapytania ofertowego nr EFS/2012/05/01 1 Pytanie nr 1: Czy oferta powinna zawierać informację o ewentualnych podwykonawcach usług czy też obowiązek uzyskania od Państwa

Bardziej szczegółowo

Nawiewnik NSL 2-szczelinowy.

Nawiewnik NSL 2-szczelinowy. Nawiewniki i wywiewniki szczelinowe NSL NSL s¹ przeznaczone do zastosowañ w instalacjach wentylacyjnych nisko- i œredniociœnieniowych, o sta³ym lub zmiennym przep³ywie powietrza. Mog¹ byæ montowane w sufitach

Bardziej szczegółowo

12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych

12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych Open Access Library Volume 2 211 12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych 12.1 Wyznaczanie relacji diagnostycznych w badaniach ultrad wi kowych

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1

USTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1 USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1 (wybrane artykuły regulujące przepisy o cenach transferowych) Dział IIa Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych

Bardziej szczegółowo

Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) Instrukcja dotycząca złożenia oferty w postępowaniu konkursowym

Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) Instrukcja dotycząca złożenia oferty w postępowaniu konkursowym 9.05.2016 r. Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) Instrukcja dotycząca złożenia oferty w postępowaniu konkursowym Poniżej zawarte są informacje dotyczące złożenia oferty w postępowaniu konkursowym

Bardziej szczegółowo

Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu

Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw Nr 229 14531 Poz. 1916 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 12 grudnia 2002 r.

Dziennik Ustaw Nr 229 14531 Poz. 1916 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 12 grudnia 2002 r. Dziennik Ustaw Nr 229 14531 Poz. 1916 1916 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 12 grudnia 2002 r. zmieniajàce rozporzàdzenie w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i us ug oraz

Bardziej szczegółowo

Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów

Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka rynku farmaceutycznego przed i na pocz tku kryzysu gospodarczego

Charakterystyka rynku farmaceutycznego przed i na pocz tku kryzysu gospodarczego Charakterystyka rynku farmaceutycznego przed i na pocz tku kryzysu gospodarczego (Opracowanie dla Ministerstwa Gospodarki) Dr Andrzej Cylwik Wspó praca: Katarzyna Pi tka Barbara Warzybok Warszawa, 07 07

Bardziej szczegółowo

WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki

WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki 46 ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, T. ROKICKI SERIA G, T. 94, z. 1, 2007 WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC Tomasz Rokicki Katedra Ekonomiki i Organizacji

Bardziej szczegółowo

Regulamin i cennik Promocji TV+INTERNET NA PRÓBĘ

Regulamin i cennik Promocji TV+INTERNET NA PRÓBĘ Regulamin i cennik Promocji TV+INTERNET NA PRÓBĘ 1. Organizatorem promocji są: A) EVIO Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu, 61-714, al. Niepodległości 27, wpisana w rejestrze przedsiębiorców KRS pod numerem

Bardziej szczegółowo

2.Prawo zachowania masy

2.Prawo zachowania masy 2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco

Bardziej szczegółowo

Evaluation of upper limb function in women after mastectomy with secondary lymphedema

Evaluation of upper limb function in women after mastectomy with secondary lymphedema IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Aniologicznego Bydgoszcz, 21-22 maj 2014 r. Ocena sprawności funkcjonalnej kończyny górnej u kobiet z wtórnym obrzękiem

Bardziej szczegółowo

PRACE. Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych. Nr 4

PRACE. Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych. Nr 4 PRACE Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Scientific Works of Institute of Glass, Ceramics Refractory and Construction Materials Nr 4 ISSN 1899-3230 Rok II Warszawa Opole 2009

Bardziej szczegółowo

RUCH KONTROLI WYBORÓW. Tabele pomocnicze w celu szybkiego i dokładnego ustalenia wyników głosowania w referendum w dniu 6 września 2015 r.

RUCH KONTROLI WYBORÓW. Tabele pomocnicze w celu szybkiego i dokładnego ustalenia wyników głosowania w referendum w dniu 6 września 2015 r. RUCH KONTROLI WYBORÓW Tabele pomocnicze w celu szybkiego i dokładnego ustalenia wyników głosowania w referendum w dniu września r. Plik zawiera - dwie tabele pomocnicze do zliczania wyników cząstkowych

Bardziej szczegółowo

PROJEKT FOLDERU. 2. Folder powinien zawierać logo: a) Miasta Słupska 1. b) Pozytywnie Otwarci

PROJEKT FOLDERU. 2. Folder powinien zawierać logo: a) Miasta Słupska 1. b) Pozytywnie Otwarci Załącznik nr 1 do Umowy Nr../ZiSS/2014 z dnia... PROJEKT FOLDERU 1. Folder powinien zawierać informacje o finansowaniu folderu ze środków pozyskanych przez Miasto Słupsk w ramach konkursu Pozytywnie Otwarci.

Bardziej szczegółowo

Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa

Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych

Bardziej szczegółowo

LOKATY STANDARDOWE O OPROCENTOWANIU ZMIENNYM- POCZTOWE LOKATY, LOKATY W ROR

LOKATY STANDARDOWE O OPROCENTOWANIU ZMIENNYM- POCZTOWE LOKATY, LOKATY W ROR lokat i rachunków bankowych podane jest w skali roku. Lokaty po up³ywie terminu umownego odnawiaj¹ siê na kolejny okres umowny na warunkach i zasadach obowi¹zuj¹cych dla danego rodzaju lokaty w dniu odnowienia

Bardziej szczegółowo

PROTOKÓŁ. Kontrolę przeprowadzono w dniach : 24, 25, 31.05. 2005 roku oraz 10. 06. 2005 roku,

PROTOKÓŁ. Kontrolę przeprowadzono w dniach : 24, 25, 31.05. 2005 roku oraz 10. 06. 2005 roku, PROTOKÓŁ z kontroli w Warsztatach Terapii Zajęciowej Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Słupsku przeprowadzonej przez Głównego Specjalistę Wydziału Audytu i Kontroli

Bardziej szczegółowo

Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA. Dariusz Gozdowski. Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW

Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA. Dariusz Gozdowski. Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA ( 4 (wykład Dariusz Gozdowski Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW Regresja prosta liniowa Regresja prosta jest

Bardziej szczegółowo

Co do zasady, obliczenie wykazywanej

Co do zasady, obliczenie wykazywanej Korekta deklaracji podatkowej: można uniknąć sankcji i odzyskać ulgi Piotr Podolski Do 30 kwietnia podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych byli zobowiązani złożyć zeznanie określające wysokość

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR LV/552/2014 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 29 maja 2014 r.

UCHWAŁA NR LV/552/2014 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 29 maja 2014 r. UCHWAŁA NR LV/552/2014 RADY GMINY SZEMUD z dnia 29 maja 2014 r. w sprawie określenia rodzajów świadczeń oraz warunków i sposobu ich przyznawania w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli, nauczycieli

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 27 stycznia 2012 r. Pozycja 104

Warszawa, dnia 27 stycznia 2012 r. Pozycja 104 Warszawa, dnia 27 stycznia 2012 r. Pozycja 104 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 16 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu przeprowadzania badań na obecność alkoholu, środków odurzających lub

Bardziej szczegółowo

HTA (Health Technology Assessment)

HTA (Health Technology Assessment) Krzysztof Łanda 1 z 5 HTA (Health Technology Assessment) Ocena leków stosowanych w okre lonych wskazaniach podlega tym samym generalnym regu om, co inne technologie terapeutyczne, jednak specyfika interwencji

Bardziej szczegółowo

MAKSYMALNA WYDAJNOŚĆ MŁOTY HYDRAULICZNE TYPU TXH

MAKSYMALNA WYDAJNOŚĆ MŁOTY HYDRAULICZNE TYPU TXH MAKSYMALNA WYDAJNOŚĆ MŁOTY HYDRAULICZNE TYPU TXH MŁOTY HYDRAULICZNE TYPU TXH SKONCENTROWANA MOC Solidność i precyzja Wysokowydajne młoty hydrauliczne Terex, poszerzające wszechstronność koparko-ładowarek,

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE. Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości

ZAPYTANIE OFERTOWE. Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości Znak sprawy: GP. 271.3.2014.AK ZAPYTANIE OFERTOWE Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości 1. ZAMAWIAJĄCY Zamawiający: Gmina Lubicz Adres: ul. Toruńska 21, 87-162 Lubicz telefon:

Bardziej szczegółowo

(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci

(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci 56 Za³ó my, e twierdzenie jest prawdziwe dla macierzy dodatnio okreœlonej stopnia n 1. Macierz A dodatnio okreœlon¹ stopnia n mo na zapisaæ w postaci n 1 gdzie A n 1 oznacza macierz dodatnio okreœlon¹

Bardziej szczegółowo

LIMATHERM SENSOR Sp. z o.o.

LIMATHERM SENSOR Sp. z o.o. INSTRUKCJA OBS UGI TERMOMETR CYFROWY TES-1312 LIMATHERM SENSOR Sp. z o.o. 34-600 Limanowa ul. Tarnowska 1 tel. (18) 337 60 59, 337 60 96, fax (18) 337 64 34 internet: www.limatherm.pl, e-mail: akp@limatherm.pl

Bardziej szczegółowo

Roczne zeznanie podatkowe 2015

Roczne zeznanie podatkowe 2015 skatteetaten.no Informacje dla pracowników zagranicznych Roczne zeznanie podatkowe 2015 W niniejszej broszurze znajdziesz skrócony opis tych pozycji w zeznaniu podatkowym, które dotyczą pracowników zagranicznych

Bardziej szczegółowo

Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski*, Piotr Kosowski*

Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski*, Piotr Kosowski* WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 23/1 2006 Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski*, Piotr Kosowski* OCENA EFEKTYWNOŒCI ZABIEGÓW INTENSYFIKACJI WYDOBYCIA W ODWIERTACH EKSPLOATACYJNYCH 1. WPROWADZENIE

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZIALNI: Wszyscy pracownicy szkoły.

ODPOWIEDZIALNI: Wszyscy pracownicy szkoły. PROCEDURY POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI Z UCZNIAMI PALĄCYMI PAPIEROSY POD HASŁEM PALĄCY - NIE MYŚLI, MYŚLĄCY - NIE PALI CEL: 1. Usprawnienie i zwiększenie skuteczności oddziaływań szkoły wobec uczniów sięgających

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 7 do Umowy Nr...2013 z dnia...06.2013 r. Oświadczenie Podwykonawcy (WZÓR) W związku z wystawieniem przez Wykonawcę: faktury nr z dnia..

Załącznik nr 7 do Umowy Nr...2013 z dnia...06.2013 r. Oświadczenie Podwykonawcy (WZÓR) W związku z wystawieniem przez Wykonawcę: faktury nr z dnia.. Załącznik nr 7 do Umowy Nr...2013 z dnia...06.2013 r. Oświadczenie Podwykonawcy (WZÓR) W związku z wystawieniem przez Wykonawcę: faktury nr z dnia.. wskazuję, iż w ramach robót objętych fakturą wykonywałem,

Bardziej szczegółowo

zaprasza do składania ofert na zakup samochodu dostawczego na potrzeby tworzonego przedszkola i do innych usług.

zaprasza do składania ofert na zakup samochodu dostawczego na potrzeby tworzonego przedszkola i do innych usług. Lubań dn. 25.07.2011 r. ZAPYTANIE OFERTOWE na projekt współfinansowany przez Unie Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Bardziej szczegółowo

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania GABRIELA MAZUR ZYGMUNT MAZUR MAREK DUDEK Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania 1. Wprowadzenie Badania struktury kosztów logistycznych w wielu krajach wykaza³y, e podstawowym ich

Bardziej szczegółowo

INDATA SOFTWARE S.A. Niniejszy Aneks nr 6 do Prospektu został sporządzony na podstawie art. 51 Ustawy o Ofercie Publicznej.

INDATA SOFTWARE S.A. Niniejszy Aneks nr 6 do Prospektu został sporządzony na podstawie art. 51 Ustawy o Ofercie Publicznej. INDATA SOFTWARE S.A. Spółka akcyjna z siedzibą we Wrocławiu, adres: ul. Strzegomska 138, 54-429 Wrocław, zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000360487

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów

Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów Ćwiczenie 63 Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów 63.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu określa się współczynnik sprężystości pojedynczych sprężyn i ich układów, mierząc wydłużenie

Bardziej szczegółowo

EA16, EB16, EA17, EA19, EA12 TABLICOWE MIERNIKI ELEKTROMAGNETYCZNE Amperomierze i woltomierze PKWiU

EA16, EB16, EA17, EA19, EA12 TABLICOWE MIERNIKI ELEKTROMAGNETYCZNE Amperomierze i woltomierze PKWiU EA16, EB16, EA17, EA19, EA12 TABLICOWE MIERNIKI ELEKTROMAGNETYCZNE Amperomierze i woltomierze PKWiU 33.20.43-30.37 EA12 EA19 EA17 EA16 EB16 ZASTOSOWANIE Tablicowe mierniki elektromagnetyczne typu EA12,

Bardziej szczegółowo

UMOWA PARTNERSKA. z siedzibą w ( - ) przy, wpisanym do prowadzonego przez pod numerem, reprezentowanym przez: - i - Przedmiot umowy

UMOWA PARTNERSKA. z siedzibą w ( - ) przy, wpisanym do prowadzonego przez pod numerem, reprezentowanym przez: - i - Przedmiot umowy UMOWA PARTNERSKA zawarta w Warszawie w dniu r. pomiędzy: Izbą Gospodarki Elektronicznej z siedzibą w Warszawie (00-640) przy ul. Mokotowskiej 1, wpisanej do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych

Bardziej szczegółowo

Wyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego

Wyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego Wyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego W ramach realizacji projektu badawczego w³asnego finansowanego przez Ministerstwo Nauki igrano Szkolnictwa Wy szego (grant nr

Bardziej szczegółowo

Doœwiadczalne wyznaczenie wielkoœci (objêtoœci) kropli ró nych substancji, przy u yciu ró - nych zakraplaczy.

Doœwiadczalne wyznaczenie wielkoœci (objêtoœci) kropli ró nych substancji, przy u yciu ró - nych zakraplaczy. 26. OD JAKICH CZYNNIKÓW ZALE Y WIELKOŒÆ KROPLI? 1. Realizowane treœci podstawy programowej Przedmiot Matematyka Fizyka Chemia Realizowana treœæ podstawy programowej Uczeñ: 9.1 interpretuje dane przedstawione

Bardziej szczegółowo