dr Jan Winczorek Katedra Socjologii Prawa janwin[at]janwin.info Jak empirycznie badać prawo, i po co?

Transkrypt

1 dr Jan Winczorek Katedra Socjologii Prawa janwin[at]janwin.info Jak empirycznie badać prawo, i po co? Wykład dla studiów doktoranckich WPiA UW, 26 IV

2 Plan wykładu Część I: Zadawanie pytań. Strategie badawcze. Operacjonalizacja Część II: Metody. Źródła. Techniki badawcze. Część III: Konstruowanie narzędzi. Analiza danych. Etyka w badaniach.

3 Literatura E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN 2008 K. Konecki, Studia z metodologii badań jakościowych, PWN 2000 R. Lawless, T. Ulen, Empirical Methods in Law, Aspen 2009 P. Cane, H. Kritzer (red.), The Oxford Handbook of Empirical Legal Research, Oxford UP 2010

4 Inne (przykładowe) źródła Journal of Empirical Legal Studies Journal of Law and Society Law & Society Review International Institute for the Sociology of Law ELS Blog Podręcznik statystyki StatSoft

5 Część I Zadawanie pytań Strategie badawcze Operacjonalizacja

6 Badania empiryczne? Jak jest? Jak może być? Dlaczego jest jak jest? Jak powinno być? Źródło: Tracey E. George, An Empirical Study of Empirical Legal Scholarship: The Top Law Schools, Indiana Law Journals 81(1)/2006

7 Co to jest badanie empiryczne? Praktyka poznawcza: 1. opierająca się na doświadczeniu 2. systematyczna (wykorzystująca metodologię) 3. intersubiektywna, dostarczająca powtarzalnych pomiarów i kumulujących się wyników 4. wykorzystująca poprawne schematy wnioskowań dla sformułowania twierdzeń ogólnych 5. zazwyczaj wykorzystująca skanonizowane techniki poznawania rzeczywistości

8 Empiria a nauki prawne? Dogmatyka Teoria Historia ENP (socjologia, law&economics itd) 1 +/- +/ /- +/ /- +/- 4 +/- + x

9 Dwa ujęcia zagadnienia Koncepcja płaszczyzn badawczych Redukcjonizm

10 Zadawanie pytań Jak jest? Jak może być? Dlaczego jest jak jest? Jak powinno być?

11 Kierunki e. badań nad prawem Badania skuteczności Badania efektywności ekonomicznej Badania KOL Badania praktyki: - korzystania z prawa - stosowania prawa - orzecznictwa - tworzenia prawa

12 Technologia badania [Zlecenie, zapotrzebowanie, zainteresowanie] desk research stawianie pytań badawczych (konceptualizacja) tworzenie wskaźników (operacjonalizacja) projektowanie narzędzi dobór próby realizacja badania analiza danych interpretacja wyników sporządzanie raportów publikowanie wyników

13 Strategie badawcze Badania eksplanacyjne Badania eksploracyjne Strategia dedukcyjna Strategia indukcyjna Schemat eksperymentalny Badania ewaluacyjne

14 Przekrój czasowy i przestrzenny Badanie jednorazowe Badanie powtarzane Badanie podłużne Badanie porównawcze

15 Operacjonalizacja Przełożenie pytań badawczych na mierzalne wskaźniki Problemy: - precyzja - adekwatność (trafność) - rzetelność Budowanie indeksów

16 Jednostka analizy - Osoby - Organizacje - Terytoria - Zdarzenia - Dokumenty...

17 Część II Metody. Dobór źródeł. Techniki badawcze.

18 Metody Ilościowe Jakościowe Mieszane

19 Metody ilościowe Ustalenie skali, częstości, natężenia badanego zjawiska Pomiar zjawiska na skalach (kwantyfikacja) Zobiektywizowany charakter Ograniczony zakres interpretacji danych Ograniczone możliwości ustalenia nieznanych cech zjawiska

20 Problem skal pomiaru Skale: Nominalna Porządkowa Interwałowa (przedziałowa) Ilorazowa

21 Metody jakościowe Ustalenie najważniejszych cech badanego zjawiska Opis zjawiska poprzez pogłębioną analizę i interpretację jego własności Brak możliwości ustalenia skali, częstości, natężenia badanego zjawiska Brak możliwości kwantyfikacji wyników

22 Problem triangulacji Triangulacja: Personalna Teoretyczna Metodologiczna Danych Zagadnienie rzetelności

23 Metody mieszane 1. Równoległe wykorzystanie metod ilościowych i jakościowych (triangulacja) 2. Wykorzystanie metod które łączą cechy metod ilościowych i jakościowych

24 Źródła Dane wytworzone przez badacza (reaktywne), np. zapisy wywiadów, zapisy obserwacji Problem: efekt ankietera Dane zastane (niereaktywne), np. dokumenty urzędowe, statystyka publiczna Problem: wiarygodność danych

25 Próby Badanie wyczerpujące (kompletne) Dobór probabilistyczny Dobór nieprobabilistyczny

26 Dobór probabilistyczny Operat losowania Dobór prosty Dobór warstwowy

27 Dobór nieprobabilistyczny Dobór celowy Dobór kwotowy Kula śnieżna Dobór ze względu na dostępność

28 Jaka próba? Wnioskowanie statystyczne Nasycenie teoretyczne Źródło:

29 Problemy Obciążenie próby Dobór nieproporcjonalny Ważenie Problem małych populacji

30 Techniki badań Obserwacja Wywiad Analiza treści Metody projekcyjne

31 Obserwacja Uczestnicząca Nieuczestnicząca Ukryta / jawna

32 Wywiad Swobodny - Narracyjny - Biograficzny Semi-ustrukturyzowany Kwestionariuszowy

33 Wywiad Bezpośredni (PAPI) Pocztowy Telefoniczny (CATI) Sieciowy (CAWI) Audytoryjny

34 Wywiad Wywiad indywidualny (IDI) Diada Triada Wywiad grupowy (FGI)

35 Analiza treści Ilościowa Jakościowa

36 Część III Konstruowanie narzędzi. Analiza danych. Etyka w badaniach.

37 Budowa scenariusza wywiadu Logika konwersacyjna Układ blokowy Kolejność pytań (schemat lejkowy): Od pytań ogólnych do konkretnych Od pytań łatwych do trudnych Od pytań niekontrowersyjnych do drażliwych Od pytań o fakty do pytań o opinie Pytania metryczkowe na końcu

38 Wymagania ws pytań i odpowiedzi Komunikatywność pytań i odpowiedzi Precyzja pytań i odpowiedzi Neutralność pytań i odpowiedzi Brak pytań sugerujących Zachowanie formy grzecznościowej pytań Kwestie etyczne

39 Typy pytań Pytania wg typu kafeterii odpowiedzi: alternatywne jednokrotnego lub wielokrotnego wyboru skale słowne: np. skala Likerta skale liczbowe, matryce rangujące projekcyjne otwarte Filtry Z wykorzystaniem dodatkowych materiałów Pytania kontrolne, eksperymenty metodologiczne

40 Analiza danych ilościowych Rozkłady Rozkłady wielozmiennowe Analizy korelacji i regresji

41 Wykorzystanie oprogramowania IBM SPSS jest własnością IBM Corp.

42 Dane jakościowe Systematyczny zapis doświadczenia Tworzenie kategorii - dedukcyjne - indukcyjne (metoda ciągłego porównywania) Tworzenie kategorii n-tego rzędu Tworzenie drzewa pojęć (Tworzenie teorii)

43 Zbieranie danych Realizacja Wywiad wywiadów Przetwarzanie danych Analiza danych Nagrania wideo Nagrania audio Sortowanie Transkrypcje Klasyfikowanie Dokumenty Zapisy Otwarte kodowanie Obserwowanie Zbieranie przekazów Interpretacja wyników Weryfikacja hipotez Budowanie teorii Notatki Surowe dane Przetworzone dane Wynik analizy

44 Ciągłe porównywanie - ilustracja

45 Wykorzystanie oprogramowania MAXQDA jest własnością VERBI GMBH

46 Błędy rozumowania Korelacja a przyczynowość Zmienne ukryte Przyczyna konieczna a wystarczająca Błąd ekologiczny

47 Zasady etyki badacza Minimalizacja wpływu Świadoma zgoda Odpowiedzialność za wynik Anonimowość sytuacji badania Anonimizacja danych i raportów Ujawnianie faktu i celów badania Ujawnianie sponsorów Ujawnianie osób mających dostęp do źródeł Zamknięcie sytuacji badania Kodeks etyki:

48 48