DIAGNOZA ROZWOJU FIZYCZNEGO DLA DZIECI W WIEKU 5 LAT

Transkrypt

1 MIROSŁAWA OWCZAREK ŁÓDŹ DIAGNOZA ROZWOJU FIZYCZNEGO DLA DZIECI W WIEKU 5 LAT [Wpisz adres] [Wpisz numer telefonu] [Wpisz adres ] Pracę swoją dedykuję: Dzieciom, Rodzicom, Radzie Pedagogicznej i Dyrekcji PPnr10 w Radomsku

2 Spis treści 1. Wstęp 2. Cele pracy 3. Charakterystyka placówki oraz badanej grupy 4. Diagnoza rozwoju fizycznego 5. Charakterystyka wad postawy występujących w badanej grupie 6. Charakterystyka rozwoju fizycznego dzieci przedszkolnych według obowiązujących norm centylowych 7. Zalecenia dla rodziców i nauczycieli 8. Bibliografia 9. Aneksy 2

3 1. Wstęp Rozwój fizyczny dziecka jest ważnym elementem procesu kształcenia, wychowania i nauczania. Z literatury wynika, że rozwój ten na etapie wychowania przedszkolnego jest w dużej mierze zaburzony. Prawidłowy rozwój fizyczny i poziom sprawności psychomotorycznych, jest wyznacznikiem zdrowia u dzieci. Stanowi on wartość, o którą trzeba dbać i modyfikować, szczególnie w wieku przedszkolnym. Edukacja zdrowotno-ruchowa dzieci w wieku przedszkolnym ma na celu zapewnienie im harmonijnego rozwoju psychofizycznego, dostarczenie niezbędnych wiadomości i umiejętności służących zdrowiu i sprawności fizycznej, nauczenie współdziałania w zespole oraz przygotowanie do samodzielnego planowania własnej aktywności fizycznej. Dużym znaczeniem dla racjonalnego kierowania procesem wychowania fizycznego dzieci jest właściwa diagnoza rozwoju fizycznego i motorycznego. Na tej podstawie można prognozować możliwości rozwojowe dziecka. Im wcześniej zostanie dokonana, tym łatwiej i celniej można sterować procesem rozwoju dzieci. Diagnoza ta, to rozpoznanie zastanego stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych, dokonana na podstawie objawów i w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości rozwojowych występujących u badanych. 3

4 2. Cele pracy Intencją mojej pracy było zbadanie rozwoju fizycznego dzieci w wieku 5-lat oraz określenie jaki jest poziom występowania u nich zaburzeń rozwojowych. Przeprowadzona diagnoza rozwoju fizycznego, ma za zadanie uświadomienie rodzicom dzieci, dzieciom oraz kadrze pedagogicznej, jaki jest poziom rozwoju fizycznego, sprawności fizycznej, skali występowania zaburzeń statyki ciała i wad kończyn dolnych badanych dzieci. Celem projektu jest podjęcie działań profilaktycznych, ukierunkowanych na zniwelowanie istniejących zaburzeń układu ruchu i statyki kończyn ruchu oraz wykształcenie nawyku prawidłowej postawy ciała u dzieci 5-letnich. W celu profilaktyki w diagnozie znajdują się zalecenia dla rodziców i nauczycieli placówki, do podjęcia działań kompensacyjno-korekcyjnych. 4

5 3. Charakterystyka placówki i badanej grupy dzieci Przedszkole położone jest z dala od ruchliwych ulic i miejskiego zgiełku, posiada duży ogród zabaw, dobrze wyposażony w sprzęty do zabaw terenowych. Przedszkole posiada 5 przestronnych i słonecznych sal, znakomicie wyposażonych w pomoce do zajęć i zabaw ruchowych oraz zabawki i kąciki zabaw, co pozwala dzieciom rozwijać swoje zainteresowania i aktywność ruchową. Sprzęty i kąciki zabaw dostosowane są do wzrostu i wieku dzieci. W ogrodzie przedszkolnym znajdują się wydzielone miejsca do zabaw ruchowych i do wypoczynku dzieci. Badana grupa dzieci to 5-latki. Grupa liczy 19 dzieci, w tym 9-ciu chłopców i 11- dziewczynek. Są to dzieci w wieku 5 lat. Dzieci te znają się bardzo dobrze i są dosyć mocno związane emocjonalnie, ponieważ przebywają ze sobą w przedszkolu już trzeci rok. Badane dzieci szczególnie lubią wszelkiego rodzaju gry i zabawy ruchowe, organizowane w sali przedszkolnej oraz w ogrodzie. Starają się być dla siebie miłe, są wdrażane do szanowania swojej pracy i innych, uczą się współdziałania w zespole, dokonywania wyborów i dostrzegania różnych rozwiązań. Podstawę działalności dzieci stanowi zabawa, dzięki której zdobywają swoje doświadczenia, umiejętności i sprawności. Obserwuje się u nich szybki rozwój cech motorycznych takich jak : siła, zwinność, zręczność i wytrzymałość. Cechuje ich wzmożona ruchliwość i duże zapotrzebowanie na tenże ruch. Równomiernie z motoryką kształtują się takie cechy psychiczne jak : pojętność, pamięć, odwaga, ambicje itp. Dają się zaobserwować również, różnice w rozwoju motorycznym, występujące ze względu na płeć. 5

6 Rozwój fizyczny i motoryczny dzieci przedszkolnych przebiega nierównomiernie, skokowo, w cyklach dwuletnich. Można wyróżnić dwa etapy : są to trzy- i czterolatki oraz pięcio - i sześciolatki. 6

7 4. Diagnoza rozwoju fizycznego dzieci 5-letnich W rozwoju fizycznym dzieci w wieku 4-5 lat zachodzą istotne zmiany ilościowe i jakościowe, przejawiające się we wzrastaniu, różnicowaniu oraz dojrzewaniu poszczególnych układów i narządów. Nasilenie tych zmian występuje między 4-5 tym rokiem życia dziecka i nazwane zostało :,,skokiem rozwojowym. Okres ten cechuje się: intensywnym wzrostem dzieci i zmianami w proporcjach ciała (budowa ciała staje się bardziej smukła) następuje wydłużenie kończyn i szyi, lecz wielkość głowy nadal pozostaje taka sama występują również przemiany morfologiczno-fizjologiczne w układzie ruchowym, sercowo-naczyniowym, oddechowym i nerwowym kościec krzepnie, przekształca się w tkankę kostną (proces osyfikacji), wzrasta jej elastyczność i wytrzymałość mięśnie szkieletowe krzepną, a układ mięśniowy traci podściółkę tłuszczową na rzecz masy mięśni (wytrzymałość, większy wysiłek) serce rozrasta się i rozbudowują naczynia włosowate płuca powiększają swoją pojemność (pełniejszy oddech, ekonomiczne oddychanie i lepsze dotlenienie organizmu) układ nerwowy pełni funkcję koordynatora działalności wszystkich układów i narządów. Stopniowo dojrzewają poszczególne pola i warstwy kory mózgowej. Szybciej rozwija się móżdżek, który zawiaduje koordynacją ruchów, równowagą ciała, reguluje napięcie mięśni. 7

8 Właściwa ocena rozwoju fizycznego dziecka powinna być oparta na wieku rozwojowym, gdyż tylko w przypadku znajomości wieku rozwojowego dziecka, możemy określić, czy jest ono rozwojowo (biologicznie) młodsze lub starsze, niż by wynikało z jego wieku kalendarzowego. Wiek rozwojowy zatem jest miarą biologicznej dojrzałości organizmu tj. stopnia zaawansowania w rozwój niektórych cech lub układów danego ustroju. Ocena wieku rozwojowego osobnika, sprowadza się zwykle do podania czasu, w którym wystąpiło zjawisko przyjęte jako kryterium oceny wieku rozwojowego. Oceniamy tu stopień zaawansowania czyli przyspieszenia lub opóźnienia danej właściwości biologicznej badanego dziecka. Metody kontroli i oceny rozwoju fizycznego. 1. Pomiar wysokości ciała. 2. Pomiar ciężaru ciała. 3. Pomiar obwodów. 4. Pomiar fałdów tłuszczowo-skórnych. 5. Pomiary fizjologiczne: (właściwości funkcjonalnych układów krążenia i oddychania), tj.: - pomiar rytmu oddechowego (amplituda oddechowa) - pomiar wydolności rytmu serca - pomiar rytmu tętna - pomiar wydolności pracy serca - pomiar ciśnienia tętniczego krwi Normy i metody oceny rozwoju fizycznego: 1. Tabele norm wzrostu i ciężaru. 2. Siatki centylowe. 3. Siatki do oceny tempa i harmonijności rozwoju. 4. Ocena rozwoju na tle cech rodziców. 5. Wskaźniki proporcji. 6. Przewidywanie ostatecznej wysokości. 8

9 Tempo rozwoju dziecka jest często zależne od predyspozycji odziedziczonych po swoich rodzicach. Na to dziedziczenie składają się też warunki środowiskowe w jakich dziecko przebywa i wzrasta. 9

10 5. Charakterystyka wad postawy badanej grupy Postawa wadliwa to taki stan, w którym nastąpiło zdeformowanie kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy lub kończyn dolnych. Cechuje się ona: 1. Głową wysuniętą do przodu lub pochyloną w bok 2. Klatką piersiową płaską, zapadniętą lub zniekształconą, barkami wysuniętymi do przodu 3. Brzuchem wypukłym, wysuniętym do przodu lub zwiotczałym, obwisłym 4. Plecami zgarbionymi, zaokrąglonymi, miednicą posiadającą zbyt duże nachylenie co łącznie daje silne wygięcie krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej 5. Stopami płaskimi Nieprawidłowości postawy ciała są najczęstszą przyczyną różnego rodzaju dysfunkcji zdrowotnych, które są uwarunkowane: 1. Dynamicznie rozwijającą się cywilizacją, powodującą ograniczenie aktywności ruchowej człowieka. 2. Sedenteryjnym trybem życia, który powoduje powstawanie zmian przeciążeniowych układu ruchu, gorsze samopoczucie psychiczne i zmniejszenie sprawności fizycznej. 3. Zniekształcaniem się narządów ruchu w postaci wad postawy ciała, skolioz, wad kończyn dolnych. 4. Uwarunkowania środowiskowe, hipokinezja i inne. Prawidłowa postawa ciała to przestrzenny, trójwymiarowy układ poszczególnych części ciała w pozycji stojącej.postawę ciała należy traktować jako indywidualny sposób,,trzymania się osobnika, uwarunkowany nawykiem ruchowym, podłożem morfologicznym i funkcjonalnym oraz jego działalnością. 10

11 Postawa ciała jest uzależniona od: - architektury kostno-stawowej - krzywizn kręgosłupa, które kształtują się w ciągu całego rozwoju dziecka - różnych proporcji ciała w różnych okresach życia - różnego układu segmentalnych środków ciężkości - zmienności postawy w ciągu dnia pod wpływem zmęczenia i stanów psychicznych Prawidłowa postawa to taki układ ciała, który jest najczęściej spotykany w populacji osób zdrowych w danym okresie ontogenezy, zapewniający optymalną wydolność statodynamiczną i odpowiednie warunki do funkcjonowania wszystkich narządów i układów. Prawidłowa postawa zależy od : - prawidłowego ukształtowania układu kostno-więzadłowego - dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego - sprawnie działającego układu nerwowego Cechy prawidłowej postawy : 1.Głowa prosto w osi ciała. 2. Barki na jednym poziomie. 3. Łopatki ściągnięte. 4. Miednica ustawiona symetrycznie. 5. Brzuch lekko wciągnięty. 6. Pośladki napięte. 7. Nogi ustawione równolegle, wyprostowane w stawach. 8. Stopy prawidłowo ustawione i obciążone. 9. Ręce ułożone swobodnie wzdłuż ciała. Błędy postawy, są odmienne od przyjętych za prawidłowe kształty lub ukształtowania poszczególnych części ciała. Polegają one na wyraźnym zwiększeniu lub zmniejszeniu ich fizjologicznego wygięcia, uwypuklenia czy odchylenia w stosunku do pionu i 11

12 poziomu. Są one najczęściej objawem nawykowego sposobu,,trzyma się, dające się świadomie, doraźnie zredukować napięciem mięśni. Wady postawy to niewłaściwe usytuowanie lub kształt części ciała, utrwalone lub powstałe na podłożu patologicznym. Wady postawy to inaczej błędy postawy utrwalone, wymagające postępowania korekcyjnego. To reflektoryczne, cofające się po ustąpieniu bólu, obarczające ustawienie ciała. Wrodzone lub nabyte, deformujące sylwetkę. To zniekształcenia ciała, wymagające kinezjoterapii, lub zachowawczo nieodwracalne. Przyczyny powstawania wad postawy ciała : - czynniki fizjologiczne (nawyk przyjmowania nieprawidłowej postawy, zaburzenia czucia głębokiego) - czynniki morfologiczne (powstawanie dystonii mięśniowej w obrębie kręgosłupa) - czynniki środowiskowe (nieunormowany tryb życia, złe warunki higieniczne i bytowe, nie przebywanie na świeżym powietrzu, brak ćwiczeń ruchowych, przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych pozycji, niedostosowane ławki, zbyt ciężkie tornistry) Wady postawy występujące w płaszczyźnie strzałkowej: - plecy okrągłe( głowa wysunięta do przodu-opuszczona, barki opuszczone i wysunięte ku przodowi, łopatki odstające, rozsunięte, klatka piersiowa zapadnięta, ogólnie sylwetka pochylona ku przodowi, kończyny górne i dolne lekko ugięte) - plecy wklęsłe (zwiększone wygięcie kręgosłupa ku przodowi w odcinku lędźwiowym i zmniejszenie kifozy piersiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy, dość często wyst. tzw.,,obwisły brzuch, uwypuklone pośladki) - plecy wklęsło-okrągłe(nadmierne pogłębienie dwu podstawowych krzywizn kręgosłupa spowodowane przodopochylenem miednicy) 12

13 - plecy płaskie(brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa, zmniejszenie przodopochylenia miednicy, klatka piersiowa płaska, barki opuszczone i wysunięte do przodu, zmniejszona ruchomość i pojemność klatki piersiowej) Wady postawy w płaszczyźnie czołowej: - boczne skrzywienie kręgosłupa; skolioza (jest to odchylenie od osi anatomicznej całego kręgosłupa lub jego odcinka w płaszczyźnie czołowej) Najczęściej skoliozy dzieli się na: - skoliozy strukturalne,w których stwierdza się utrwalone zmiany w budowie kręgosłupa - czynnościowe, w których nie stwierdza się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa Wady kończyn dolnych: - kolana szpotawe (w tej wadzie oś podudzia z osią uda tworzą kąt otwarty do wewnątrz) - kolana koślawe (tutaj oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz) - płaskostopie (jest to proces stopniowego obniżania się podłużnego sklepienia stopy na skutek jej niewydolności statyczno-dynamicznej) - stopy płasko-koślawe (pięta ulega skręceniu na zewnątrz i opiera się o podłoże brzegiem przyśrodkowym) - stopa szpotawa (jest odwrotnością stopy płasko-koślawej) - stopa wydrążona (polega na pogłębieniu wydrążenia stopy w odcinku między guzem piętowym a głowami kości śródstopia i równoczesnym skróceniu tego odcinka) Rozpoznanie błędów i wad postawy ciała. 1. Badanie u specjalisty (lekarz ortopeda) 2. Badanie w placówce oświatowej (nauczyciel gimnastyki korekcyjnokompensacyjnej) 13

14 3. Badanie w domu (samoocena postawy, metoda wzrokowa, planktokonturografia) Metody oceny postawy ciała: -płaszczyzna czołowa (zdjęcie rentgenowskie, badanie wzrokowe, test Adamsona) -płaszczyzna strzałkowa (wzrokowa ocena wybranych elementów postawy, wykrywanie przykurczy) Jak zapobiegać powstawaniu nieprawidłowych postaw: 1. Nauczyć się i utrwalić prawidłowe wzorce wykonywania podstawowych ruchów. 2. Nauczyć się praktycznie stosować prawidłowe ruchy podczas codziennego życia. 3. Usunąć z codziennego życia przedmioty i sprzęty wymuszające ruchy przeciążeniowe. 4. Nauczyć się prawidłowych form i sposobów wypoczynku i rekreacji. 5. Nauka przyjmowania prawidłowej postawy ciała i utrzymywanie jej w życiu codziennym. 6. Racjonalne odżywianie. 7. Uprawianie ruchu. 8. Prawidłowy sen. 14

15 6. Charakterystyka rozwoju fizycznego dzieci przedszkolnych wg. obowiązujących norm centylowych. Tabela 1. Masa badanych dzieci w ujęciu statystycznym dziewczynki. Lp. Grupa badana Wiek Masa ciała Kg /centyle Masa ciała -powyżej normy Masa ciała -poniżej normy 1. NK. 5lat 16,8 / 25 pon.normy I 2. MS. 6lat 19,5 / 25 NORMA NORMA I 3. AT. 6lat 14,6 / 3 I niedobór niedobór 4. NG. 6lat 20,0 / 25 I NORMA NORMA 5. NS. 6lat 23,1 / 50 i NORMA NORMA 6. JM.. 6lat 27,7 / 90 I tend.do tend.do nadw. nadw. 7. JN. 6lat 19,3 / pon.normy I 8. OG. 5lat 15,3 / 5 I niedobór 9. OZ. 6lat 19,o / 25 NORMA NORMA I 10. KJ. 6lat 21,2 / 50 NORMA NORMA 11. WK. 6lat 15,5 / 5 I niedobór data badania:

16 Badana grupa to: dziewczynki w wieku przedszkolnym, wybrane losowo z dwóch grup dzieci 5-letnich, uczęszczających do PP 10 w Radomsku. Według przeprowadzonych badań ( tab. 1.) można stwierdzić, że badana grupa dziewczynek w większości osiągnęła wiek 6-ciu lat kalendarzowych. Tylko dwie dziewczynki mają po 5 lat kalendarzowych. Znajomość wieku kalendarzowego jest bowiem punktem wyjścia przy ocenie poziomu rozwoju badanych dzieci. Do obliczenia wieku kalendarzowego jest potrzebna data badania dziecka oraz data urodzenia dziecka. Natomiast wiek kalendarzowy nie jest i nie może być miarą dojrzałości biologicznej badanych dzieci, świadczą o tym zamieszczone w tabeli wyniki. Wiek biologiczny dziecka to stopień jego zaawansowania w rozwoju, a więc jest to stan dojrzałości poszczególnych układów w kolejnych etapach rozwoju osobniczego. Na przykład jest to procent osiągniętych w danym momencie życia wymiarów ciała, wagi ciała, stopnia skostnienia układu kostnego itp. Aby uzyskać odpowiedź na nurtujące nas pytanie:,,czy rozwój fizyczny naszego dziecka przebiega prawidłowo?, musimy mieć punkt odniesienia. W tym celu wyniki pomiarów należy nanieść na siatkę centylową. Mówiąc prościej na wykres pokazujący jak z upływem czasu, zmienia się określona cecha u dziecka (np. wzrost, waga). Umożliwi to nam dokonać ocenę, czy dziecko prawidłowo przybiera na wadze i ma wzrost odpowiedni do swojego wieku. Należy jednak zaznaczyć, iż siatki centylowe różnią się od siebie w zależności od płci (są inne dla chłopców i dziewczynek). Dotyczą także odmiennych parametrów określających budowę dziecka, co do masy ciała, wzrostu, obwodu głowy itp. Ponieważ tempo rozwoju dzieci zmienia się na przestrzeni kolejnych pokoleń, tak więc krzywe centylowe są co pewien czas uaktualniane, aby jak najlepiej odzwierciedlić aktualne tempo rozwoju. Na siatce centylowej należy określić miejsce przecięcia się linii pionowych i poziomych (tj. wiek kalendarzowy i wzrost dziecka). Miejsce to znajduje się w granicach określonego centyla. Warto podkreślić, że jedynie wynik poniżej 5-go centyla(przekroczenie dolnej granicy normy) oraz powyżej 95 centyla (przekroczenie górnej granicy normy), są powodem do niepokoju i mogą sugerować istnienie zaburzeń w rozwoju fizycznym dziecka. W pozostałych przypadkach najczęściej mamy do czynienia z dziećmi zdrowymi. Jakkolwiek 16

17 wymagającymi specjalnej uwagi oraz ewentualnej konsultacji lekarza(np. wartości poniżej 10-go i powyżej 90-go centyla). Interpretacja siatki centylowej: - powyżej 95-go centyla (otyłość) - pomiędzy centyli (nadmiar masy ciała) - pomiędzy centyli (tendencja do nadmiaru masy ciała) - pomiędzy centyli (wartości przeciętne, prawidłowe) - pomiędzy centyli (tendencja do niedoboru) - poniżej 5 centyli (wychudzenie) Według dokładnej analizy badań (tab. 1.) dowiadujemy się, że normę rozwojową osiągnęło pięcioro badanych dziewczynek ( MS. OZ. NG. KJ. NS. ),świadczy o tym wykres (Ryc.2.) Wg. wykresu normę stanowi przedział od 25 do 75 centyla. Pozostałe dwie badane dziewczynki (NK. JN.) znajdują się lekko poniżej normy rozwojowej, świadczy o tym położenie w przedziale poniżej 25-tego centyla. Badane dziewczynki, których wyniki pokazują położenie poniżej 5-go centyla świadczą o niedoborze rozwojowym. Jest to aż 3-oje dzieci. Jedna z badanych dziewczynek znajduje się powyżej 90 centyla, występuje u niej tendencja do nadwagi. W ostatecznym rozliczeniu badań : 45% badanych osiągnęło prawidłowy rozwój fizyczny, 18% jest poniżej normy rozwojowej i aż 27% stanowią dzieci z niedoborem rozwoju fizycznego. 9% badanych, to dziecko z tendencją do nadwagi. Ci ostatni, powinni poddać się konsultacji lekarskiej. 17

18 18

19 Tabela 2. Wysokość badanych dzieci w ujęciu statystycznym dziewczynki. Lp. Grupa Badana Wiek Wysokość ciała Cm /centyle Wys.ciała poniżej normy Wys.ciała powyżej normy 1. NK. 5lat 109 / 25 I NRMA NORMA 2. MS. 6lat 118 / 25 I NORMA NORMA 3. AT. 6lat 104 / 5 I niedobór NG. 6lat 115 / 25 NORMA NORMA I 5. NS. 6lat 116 / 50 NORMA NORMA 6. JM. 6lat 123 / 90 I wys.rosłość wys.rosłość 7. JN. 6lat 117,5 / 50 I NORMA NORMA 8. OG. 5lat 108 / 25 NORMA NORMA I 9. OZ. 6lat 110 / 10 pon.normy I 10. KJ. 6lat 114 / 25 NORMA NORMA I 11. WK. 6lat 111 / 10 pon.normy I data badania: Grupa badanych - jak wyżej. 19

20 Mimo, że większość rodziców zdaje sobie sprawę, że wzrost jest ważnym czynnikiem świadczącym o właściwym rozwoju malucha, to jednak 44% rodziców przeprowadza pomiary nieregularnie, a co dziesiąty rodzic w ogóle nie mierzy dziecka. Oczywiście nie ma potrzeby stresować dzieci i dokonywać pomiarów zbyt często. Za optymalny okres, który pozwala w porę wykryć ewentualne nieprawidłowości, przyjmuje się dwa tygodnie maksymalnie do miesiąca (chyba, że lekarz zaleci inaczej). Analizując wykres badań (ryc. 4.), aż 7-ro badanych znajduje się w granicach normy rozwojowej. 2-wie dziewczynki znajdują się poniżej normy, oraz 2-wie z tendencją do niskorosłości. W ostatecznym rozliczeniu : 64% badanych osiągnęło prawidłowy rozwój fizyczny. 18% - stanowią dzieci z przedziału : powyżej i poniżej normy, czyli z lekkim odchyleniem od normy rozwojowej. 18% - to dzieci w przedziale niedoboru rozwojowego tj. przedział między 10 5 centylem. Dzieci te powinny zgłosić się na konsultację do lekarza. Tabela 3. Masa badanych dzieci w ujęciu statystycznym chłopcy. Lp. Grupa badana Wiek Masa ciała Kg / centyle Masa ciała pon.normy Masa ciała pow.normy 1. M Z. 5lat 18,1 / 25 I NORMA NORMA 2. A W. 6lat 18,o / 5 niedobór niedobór 3. K S. 6lat 21,3 / 25 I NORMA NORMA 4. P D. 6lat 24,7 / 50 I NORMA NORMA 5. S M. 6lat 27,4 / 75 I pow.normy 6. K Ś. 6lat 19,8 / 10 niedobór niedobór 7. N G. 6lat 20,8 / 25 I pon.normy N S. 6lat 23,1 / 25 I NORMA NORMA 9. J M. 6lat 27,7 / 75 I pow.normy Data badania:

21 Badana grupa: to chłopcy wybrani losowo z grup dzieci 5-letnich, uczęszczających do PP 10 w Radomsku. Po analizie badań ( Tab. 3.), dowiadujemy się,że 4-ro dzieci spośród badanej grupy osiągnęło prawidłowy rozwój fizyczny. 2-oje dzieci znajduje się powyżej normy rozwojowej oraz 1 chłopiec poniżej normy rozwojowej. Natomiast 2 chłopców osiągnęło niedobór masy wagowej. Oglądając wykres (Ryc.2.), można zauważyć, iż norma rozwojowa mieści się między centylem. Normę tę osiągnęło 44% spośród badanych. Powyżej normy rozwojowej jest 22% badanych, a 11% klasyfikuje się poniżej normy. 22% - to dzieci z niedoborem rozwojowym, które powinny skonsultować się z lekarzem. Tabela 4. Wzrost badanych dzieci w ujęciu statystycznym chłopcy. Lp. Grupa Wiek Wysokość ciała Wysokość ciała Wysokość ciała badana cm / centyle pon.normy pow.normy 1. M Z. 5lat 110 / 25 I NORMA NORMA 2. A W. 6lat 110 / 5 I niedobór niedobór 3. K S. 6lat 110 / 5 I niedobór niedobór 4. P D. 6lat 122 / 75 I NORMA NORMA 5. S M. 5lat 118 / 90 I pow.normy 6. K Ś. 6lat 111 / 10 I Niedobór niedobór 7. N G. 6lat 115 / 25 I pon.normy N S. 6lat 116 / 25 I NORMA NORMA 9. J M. 6lat 123 / 75 I pow.normy data badania: Badana grupa: jak wyżej. Wzrost badanych (wg.tab.4.), klasyfikuje się następująco : 3 chłopców osiągnęło normę rozwojową, 2 chłopców znajduje się powyżej normy i 3 poniżej normy ze wskazaniem na niedobór wagowy. 21

22 Analizując Ryc.3.,należy podkreślić że norma mieści się pomiędzy 25 a 75 centylem i osiągnęło ją 33% badanych. Poniżej 25-go centyla jest aż 4-ro dzieci, w tym: 11% jest poniżej normy, 33% osiągnęło niedobór wskazujący na nisko rosłość. Chłopcy z przedziału powyżej normy stanowią 22% badanych. Dzieci z niedoborami wzrostu wymagają konsultacji lekarskiej. 22

23 Tabela 5. Postawy wadliwe występujące w badanej grupie dziewczynki. Lp. Badana Wiek Wystąpienie Grupa określonej wady postawy 1. N K. 5lat M S. 6lat Płaskostopie 3. A T. 6lat N G. 6lat N S. 6lat Płaskostopie 6. J M. 6lat J N. 6lat Koślawe kolana 8. O G. 5lat O Z. 6lat Plecy okrągłe 10. K J. 6lat W K. 6lat Na podstawie przeprowadzonych badań postawy ciała (Tab. 5), w badanej grupie dziewczynek odnotowano wystąpienie w dwóch przypadkach płaskostopia oraz kolana koślawe i plecy okrągłe. Do wykrycia powyższych wad postawy,wykorzystane zostały następujące metody oceny postawy ciała (wzrokowa ocena sylwetki): - Metoda sylwetkowa Wolańskiego - Typologia postaw wg Staffela - Oględziny ortopedyczne - Test punktowy Wolańskiego (wzrokowa analiza poszczególnych elementów ciała) 23

24 Tabela 6. Postawy wadliwe występujące w danej grupie chłopcy. Lp. Grupa badana Wiek Wystąpienie określonej Wady postawy 1. M Z. Płaskostopie 2. A W. 6lat K S. 6lat Plecy okrągłe 4. P D. 6lat S M. 6lat K Ś. 6lat N G. 6lat Płaskostopie 8. N S. 6lat J M. 6lat Na podstawie powyższych badań (Tab. 6), dotyczących postaw wadliwych u chłopców odnotowane zostało wystąpienie w dwóch przypadkach płaskostopia i w jednym przypadku pojawiły się plecy okrągłe. Wady te zostały wykryte podczas badania Metodą sylwetkową Wolańskiego, Testu punktowego Wolańskiego oraz na podstawie oględzin ortopedycznych i Typologii postaw wg Staffela. 24

25 METODY OCENY POSTAWY CIAŁA Metoda sylwetkowa Wolańskiego, w której autor wyodrębnia trzy typy postawy ciała (K- ki fotyczny, L- LORDOTYCZNY, R- równoważny), biorąc pod uwagę krzywizny kręgosłupa. Typologia postaw wg Staffela: (postawa normalna, plecy okrągłe, plecy płaskie, plecy wklęsłe, plecy okrągło-wklęsłe) Oględziny ortopedyczne : metody oparte na kryteriach linii pionowych i poziomych, dzięki którym można wnioskować czy poszczególne elementy ciała są na tym samym poziomie. Test punktowy Wolańskiego: to obserwacja wybranych elementów budowy i postawy ciała i przydziale punktów karnych od 0-2, za odchylenia poszczególnych elementów ciała od postawy prawidłowej. Test ten zawiera VIII punktów: (ustawienie głowy, barków, klatki piersiowej, łopatek, kręgosłupa, brzucha, kolan, wysklepienia stóp). POSTĘPOWANIE KOREKCYJNE Podstawą właściwego postępowania korekcyjnego jest wczesne rozpoczęcie ćwiczeń, czyli wtedy gdy zmiany mają charakter czynnościowy nieutrwalony. Praca ma mieć charakter wybiórczy, z właściwą partią mięśni, z maksymalną korekcją odcinkową. Przed przystąpieniem do korekcji należy bezwzględnie wyeliminować szkodliwe działanie warunków zewnętrznych (tzw. czynnik środowiska),a także szkodliwego czynnika morfologicznego (np. przykurcze w stawach) oraz czynniki fizjologiczne (nawyk nieprawidłowej postawy). Działania profilaktyczne i korekcyjne powinny być: całodobowe; obejmować wszystkie sytuacje mające wpływ na kształtowanie postawy; trwać tak długo, aby nastąpił proces korekcji i utrwalania uzyskanych efektów poprawy 25

26 W całym postępowaniu korekcyjnym należy wyróżnić 3 okresy: 1. Dokładne badanie i zapoznanie się z odchyleniami w postawie ciała; uświadomienie i przekonanie dziecka o jego niewłaściwej postawie; nauka wyczucia właściwej postawy w miejscu i w ruchu; likwidowanie przykurczów mających bezpośredni wpływ na kształtowanie postawy; przywrócenie prawidłowych zakresów ruchów stawach; usuwanie czynników zewnętrznych wpływających na postawę. 2. Wygaszanie odruchu nieprawidłowej postawy; koordynacja oddechu z ćwiczeniami; korekcja kręgosłupa; wzmacnianie mięśni posturalnych; wzmacnianie mięśni grzbietu, które należy rozpocząć od warstwy najgłębszej, stopniowo przechodząc do powierzchniowej warstwy; ćwiczenia elongacyjne; wyrabianie nawyku prawidłowej postawy. 3. Doskonalenie nawyku prawidłowej postawy poprzez egzekwowanie jej w domu, w szkole na lekcjach i zajęciach korekcyjnych; autokorekcja; kształtowanie zwiększanie wytrzymałości i siły mięśniowej. Przy planowaniu rocznego cyklu korekcyjnego należy stopniowo przechodzić od pozycji odciążających do obciążających; od niskich do wysokich; od podparcia wielopunktowego do jednopunktowego. 26

27 7. Zalecenia dla rodziców i dla nauczycieli Wiek przedszkolny to potoczna nazwa okresu w życiu dziecka, poprzedzającego rozpoczęcie nauki szkolnej. W polskiej psychologii za ten wiek uważany jest okres od 3 7 roku życia. W rozwoju dzieci następują wówczas zmiany. E. Hurlock twierdzi, że sekwencje zmian zachodzących w rozwoju dziecka można przewidzieć. Rozwój właściwości fizycznych i psychicznych jest ciągły, lecz nigdy nie jest taki sam dla całego organizmu. Typowe dla danego wieku właściwości i ogólnie przyjęte prawidłowości mogą ulegać zmianie, w procesie rozwoju określane jako fazy wywierające wpływ na stany następne, zmieniają je. W okresie przedszkolnym następuje intensywny rozwój działalności dziecka, jego aktywności twórczej, a dziecko nabywa coraz bardziej złożonych form zachowania. Wiąże się to z szybkim tempem rozwoju fizycznego, jaki występuje w tym okresie. W poszczególnych latach okresu przedszkolnego przyrost wzrostu jest nierównomierny. Najszybciej rośnie między 5-tym a 6-tym rokiem życia. Zmieniają się proporcje ciała, sylwetka staje się bardziej proporcjonalna. Wydłużają się nogi, dzięki zmniejszającej się ilości tkanki tłuszczowej, dziecko smukleje. Kości i mięśnie rosną szybko, wzrasta siła mięśni i sprawność neuromotoryczna. w dalszym ciągu jednak słabe są więzadła, co bywa przyczyną występowania urazów i wad postawy, zwłaszcza skrzywień kręgosłupa. Toteż wskazane jest dokonanie, na początku roku szkolnego badań dotyczących oceny rozwoju fizycznego i motorycznego dzieci. Jest ono nieodzowne dla właściwego planowania zajęć, trafnego doboru ćwiczeń, dostrzeżenia dzieci z deficytami i udzielenia im pomocy, poprzez indywidualizację zadań, a także do poinformowania rodziców o sytuacji dziecka, względem grupy rówieśniczej. Należy po pierwsze, uświadomić że dziecko ma defekt. Po drugie wygasić stary nawyk, czyli wpoić samokontrolę u dziecka. Wyrabiać wytrzymałość posturalną, utrzymującą skorygowaną postawę ciała. Utrwalać prawidłową postawę. Zlikwidować złe nawyki np. siedzenie z podwiniętą nogą, noszenie plecaka na jednym ramieniu 27

28 itp. Oglądać często plecy dziecka, zwracać uwagę na symetrię tułowia, łopatek i bioder. Należy również pamiętać o kontroli lekarskiej. Im wcześniej specjalista wychwyci początki powstania wady postawy, tym szybciej i łatwiej będzie można ją skorygować. Zalecenia dla rodziców nt. prawidłowego trybu życia dzieci z wadą: Sen dla dzieci w wieku 5-7 lat powinien trwać około godzin na dobę. Rozruch poranny powinien trwać około 15 minut. Dojście do szkoły lub przedszkola z tornistrem na plecach, założonym na dwa ramiona, w którym zawartość powinna być równomiernie rozłożona. Zajęcia poza przedszkolem dziecko powinno wykonywać w domu zestaw ćwiczeń pod kontrolą rodziców oraz odpoczywać czynnie uwzględniając różnorodne formy ruchu. Odrabianie lekcji z zachowaniem prawidłowej postawy ciała podczas siedzenia (np. pisanie), oraz leżenia (np. czytanie). Odżywianie powinno być pełnowartościowe, spożywane 5 razy dziennie, zawierające nabiał, mięso, warzywa, owoce. Zalecenia dla rodziców do przeciwdziałania płaskostopiu: Chody boso po miękkim podłożu i zapewnienie stopom obszernych nie skrępowanych ruchów 1. Stosowanie ćwiczeń korekcyjnych wzmacniających i aktywizujących całą stopę 2. Rozciąganie mięśni przykurczonych, głównie trójgłowego łydki 3. Wzmacnianie mięśni odpowiedzialnych za wysklepienie i utrzymanie łuków decydujących o wydolności stóp 4. Noszenie właściwego obuwia 5. Zapobieganie otyłości Celem ćwiczeń przy korekcji wad stóp jest wzmocnienie osłabionych mięśni i usunięcie przykurczy. Zasadą podstawową jest prawidłowe ustalenie stopy przy każdym ćwiczeniu. Przestrzeganie tej zasady pozwala na wzmocnienie mięśni w 28