Strona 1. Sternik Motorowodny

Transkrypt

1 Strona 1 Sternik Motorowodny

2 PROGRAM SZKOLENIA I WYMAGANIA EGZAMINACYJNE na patent STERNIKA MOTOROWODNEGO Strona 2 Wykaz przedmiotów: 1. Wiadomości ogólne. 2. Przepisy. 3. Budowa jachtów. 4. Silniki i urządzenia napędowe. Przystępując do kursu na sternika Motorowodnego koniecznie pamiętaj o zapisaniu się na egzamin co najmniej 3 dni przed egzaminem Prace bosmańskie. 6. Locja śródlądowa. 7. Meteorologia. 8. Ratownictwo. Egzamin składa się z : 1. Części teoretycznej (75 pytań, 90 minut) 2. Części praktycznej (manewrowanie jachtem motorowym) 9. Ochrona środowiska, etykieta i etyka wodniacka. 10. Licencje motorowodne.

3 Część 1 Wiadomości Ogólne Historia Sportu motorowodnego w Polsce i na Świecie Wymagania na patent sternika motorowodnego ukończenie 14 roku życia, Strona 3 zdanie egzaminu z wymaganej wiedzy i umiejętności. Uprawnienia sternika motorowodnego prowadzenie jachtów motorowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych, prowadzenie jachtów motorowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości kadłuba do 12 m pomorskich wodach wewnętrznych oraz pozostałych wodach morskich w strefie 2 Mm od brzegu, w porze dziennej. Osoby poniżej 16 lat mogą realizować swoje uprawnienia na jachtach o mocy do 60 kw. 1900r. Pierwsze regaty łodzi motorowych na Sekwanie 1922 Powstaje Międzynarodowa Federacja Sportu Motorowodnego 1937 Pierwsze mistrzostwa Polski na Wiśle 1958 Po przekształceniu Samodzielnej Sekcji Sportów Motorowodnych powstaje Polski związek Motorowodny i Narciarstwa Wodnego Żnin zostaje polskim centrum sportów motorowodnych

4 Polski Związek Motorowodny i Narciarstwa Wodnego PZMiNW jest zarejestrowanym stowarzyszeniem, będącym jedynym reprezentantem w zakresie wszystkich dyscyplin motorowodnych i narciarstwa wodnego. W roku 1964 Związek powołał Komisję Narciarstwa Wodnego, później zmieniono też nazwę Związku. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów, Związek jest jedyną organizacją w Polsce uprawnioną do nadawania patentów motorowodnych. Nadzór nad porządkiem portowo żeglugowym Budowa, modernizacja i utrzymanie infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich Utrzymanie oznakowania nawigacyjnego na drogach morskich. Na terytorium Rzeczypospolitej działają trzy Urzędy Morskie Urząd Morski w Gdyni Urząd Morski w Słupsku Urząd Morski w Szczecinie Strona 4 Jednostki administracyjne związane z wodą w Polsce Urząd Morski terenowy organ administracji morskiej w Polsce. Zakres działania : Nadzór nad bezpieczeństwem żeglugi i życia na morzu Ochrona środowiska morskiego wraz z działalnością inspekcyjną w tym zakresie Budowa i utrzymanie umocnień brzegowych, wydm i zalesień wraz z ochroną pasa nadbrzeżnego Urząd Żeglugi Śródlądowej Urząd Żeglugi Śródlądowej realizuje kompetencje Dyrektora Urzędu wynikające z ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej. Do obowiązków Dyrektora Urzędu należą sprawy z zakresu administracji rządowej związane z uprawianiem żeglugi na śródlądowych drogach wodnych między innymi :

5 Nadzór nad bezpieczeństwem żeglugi śródlądowej Inne instytucje związane z wodą Przeprowadzanie inspekcji statków i postępowania w sprawach wypadków żeglugowych Państwowa Straż Pożarna (99 Wodne Pogotowie Ratunkowe Strona 5 Kontrola przestrzegania przepisów żeglugowych, Mazurskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe dokumentów statkowych i przewozowych oraz Policja dotyczących Funduszu Żeglugi Śródlądowej i Funduszu Przedsiębiorstwa Eksploatacji Kruszyw rezerwowego. Przedsiębiorstwa Rybackie Prowadzenie rejestru statków żeglugi śródlądowej Przedsiębiorstwa Żeglugowe Wydawanie dokumentów statkowych i osobowych Stanowienie przepisów prawa miejscowego Na terytorium Rzeczypospolitej działają : - UŻŚ Bydgoszcz - UŻŚ Gdańsk - UŻŚ Giżycko - UŻŚ Kędzierzyn Koźle - UŻŚ Kraków - UŻŚ Szczecin - UŻŚ Warszawa - UŻŚ Wrocław

6 Podstawy Prawne dotyczące uprawiania sportów motorowodnych i narciarstwa wodnego. Obowiązujące patenty i licencje motorowodne. Ustawa o kulturze fizycznej z r. (Dz. U. nr. 81, Rozporządzenie w sprawie uprawiania żeglarstwa, z dnia poz 889) 9. czerwca 2006r. Rozporządzenie dotyczące egzaminów potwierdzających Ustawa o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej, z dnia posiadanie odpowiedniej wiedzy i umiejętności z zakresu 11. maja 2007r. Żeglarstwa Statut PZMWINW Rozporządzenie w sprawie uprawiania turystyki wodnej Kodeks Morski z dnia 18 września 2001r. Obwieszczenie w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Warto znać prawo. Pamiętajmy że nieznajomość prawa nie ustawy o żegludze śródlądowej, z dnia 9. czerwca 2006r. zwalnia nas od jego przestrzegania! Rozporządzenie w sprawie przeglądów technicznych statków używanych na wodach śródlądowych do uprawiania sportu lub rekreacji, z dnia 9. sierpnia 2006r. Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznego uprawiania żeglugi przez statki morskie, z dnia 3. sierpnia 2005r. Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie uprawiania żeglarstwa, 10. sierpnia 2006r. Strona 6

7 Uprawnienia motorowodne PATENT NOWE WYMAGANIA NOWE UPRAWNIENIA Strona 7 Sternik Motorowodny Ukończone 14 lat i zdany egzamin, na którym należy okazać: dowód tożsamości, zdjęcie w formacie 35*45mm a niepełnoletni zgodę rodziców. Osoby korzystające ze zniżek muszą też okazać ważną legitymację studencką lub szkolną. Prowadzenie jachtów motorowych po wodach śródlądowych oraz po morskich wodach wewnętrznych oraz pozostałych wodach morskich 2 mile morskie od brzegu w porze dziennej. Osoby w wieku poniżej 16 lat mogą pływać na łodziach z silnikami o mocy do 60 kw (80 KMech). Motorowodny Sternik Morski (dawniej Starszy Sternik Motorowodny) Ukończone 18 lat, staż morski 200 godzin w minimum 2 rejsach i zdany egzamin na którym należy okazać: dowód tożsamości i zdjęcie w formacie 45*35mm. Staż dokumentuje się opiniami z rejsów, kartami rejsów lub oświadczeniami własnymi potwierzonymi przez armatora jachtu. Prowadzenie na śródlądziu łodzi motorowych bez ograniczeń, a na morzu jachtów o długości do 18 m Kapitan Motorowodny Patent Motorowodnego Sternika Morskiego, po jego uzyskaniu staż morski 1200 godzin w minimum 6 rejsach w tym 400 godzin samodzielnego prowadzenia jachtu o długości powyżej 7,5m oraz co najmniej 1 rejs powyżej 100h na statku powyżej 20m oraz 1 rejs po wodach pływowych z zawinięciem do co najmniej 2 portów pływowych (jachty zarówno motorowe jak i żaglowe). Prowadzenie jachtów motorowych bez ograniczeń Osoby nie posiadające patentu żeglarskiego/motorowodnego mogą prowadzić jachty żaglowe o długości nieprzekraczającej 7,5m, a motorowe z silnikiem o mocy nieprzekraczającej 10kW (13KM).

8 Część 2. Przepisy Żeglugowe na śródlądowych drogach wodnych Nadzór nad przestrzeganiem przepisów Żeglugi śródlądowej oraz jej bezpieczeństwem na śródlądowych drogach wodnych pełnią : Urzędy żeglugi Śródlądowej. Wydają one lokalne przepisy żeglugowe ogłaszane w Dzienniku Urzędowym właściwego terytorialnie urzędu wojewódzkiego. Administracja drogi wodnej oznacza właściwego terytorialnie dyrektora regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. Określenie pojęć : 1. Statek o napędzie mechanicznym oznacza każdy statek wprawiony w ruch przez maszynę 2. Każdy statek o napędzie mechanicznym, który jest pod żaglami a nie używa maszyny, uważa się za statek żaglowy, a każdy statek idący przy użyciu maszyny, niezależnie od tego czy jest pod żaglami czy nie, uważa się za statek o napędzie mechanicznym 3. Statek lub wodnosamolot na wodzie jest w drodze, jeśli nie stoi na kotwicy, nie jest przymocowany do lądu i nie stoi na mieliźnie. 4. Za wzajemnie widoczne należy uważać statki tylko wtedy, gdy jeden statek może być obserwowany wzrokowo przez drugi statek. 5. Określenie Widzialny oznacza dźwięk trwający około jednej sekundy. 6. Określenie dźwięk krótki oznacza dźwięk trwający około jednej sekundy. 7. Określenie dźwięk długi oznacza dźwięk trwający od czterech do sześciu sekund. Strona 8

9 Jacht motorowy : Jacht motorowy, MY lub m/y, m. y. jacht którego głównym napędem jest silnik (napęd) mechaniczny. Często małe jachty motorowe błędnie nazywa się motorówkami. Wedle Polskiego Rejestru Statków motorówkę od jachtu motorowego odróżnia przeznaczenie. Jachty służą wyłącznie celom sportowym lub turystycznym. Jednostki sportowe oraz turystyczne muszą posiadać ważny Dowód Rejestracji, określający dopuszczalną liczbę osób na pokładzie podczas żeglugi oraz wyposażenie obowiązkowe. Okazywany jest on organom kontrolnym inspektorom urzędów żeglugi śródlądowej, policji i osobom do tego upoważnionym. Prowadzący jacht musi znać i przestrzegać przepisy żeglugowe oraz zachować ostrożność, która jest jedną z zasad dobrej praktyki żeglarskiej. Z przepisów tych wynika jednoznacznie, że: zabrania się wykorzystywać znaki żeglugowe (pławy, stawy, tyki itp.) do cumowania, inaczej mówiąc nie wolno do nich dobijać; zabrania się uszkadzania budowli, urządzeń wodnych oraz znaków żeglugowych; zabrania się zanieczyszczania dróg wodnych płynami i przedmiotami stałymi i niszczenia środowiska naturalnego. Jednocześnie nakłada się obowiązek niezwłocznego podjęcia wszelkich możliwych działań dla ratowania zagrożonych osób w wypadku żeglugowym. Wyróżniamy następujące przepisy: Znaki żeglugowe szlaku żeglownego i przeszkody żeglugowe. - omówione w części Locja. Znaki żeglugowe regulacji ruchu na drogach wodnych. - omówione w części Locja. Znaki wzrokowej sygnalizacji statków. Sygnały dźwiękowe i ich znaczenie. Śródlądowe sygnały wzywania pomocy. Zasady ruchu żeglugowego. Strona 9

10 Światła Pod pojęciem świateł rozumiemy wszelkiego rodzaju światła zapalone na statku, które mogą być widoczne z zewnątrz. Termin ten nie obejmuje światła, za pomocą którego nadaje się znaki alfabetu Morse a i sygnałów świetlnych wzywania pomocy. Światła dzielimy na dwie grupy : - światła pozycyjne oraz światła szczególne - światła inne, na które składają się światła miejscowe wymagane przez przepisy lokalne (np. oświetlenie pokładu) które jest widoczne na zewnątrz. Światła pozycyjne : oznaczają że statek jest w drodze lub na kotwicy i nie stanowi niebezpieczeństwa dla żeglugi. Światła pozycyjne pozwalają na rozpoznanie rodzaju napędu (żaglowy, mechaniczny), kursu jakim płynie, względnie czy stoi na kotwicy. Światła burtowe : na prawej burcie zielone, na lewej czerwone os wietlają nieprzerwanie łuk widnokręgu ro wny 112,5 (10 rumbów) światła te powinny być widzialne z odległości 2 Mm. Światła masztowe : światło białe oświetlające łuk widnokręgu ro wny 225 (20 rumbo w) po 112,5 z każdej burty statku. Powinny być widoczne z odległości 5 Mm. Światło rufowe : s wiatło białe os wietla łuk widnokręgu ro wny 135 (12 rumbo w) po 67,5 z każdej burty. Jeśli jest to możliwe umieszczamy je na tym samym poziomie co światła burtowe. Światło kotwiczne : jedno albo dwa w zależności od wielkos ci statku. S wiatło białe s wiecące nieprzerwanie dookoła całego widnokręgu (360 ). Jeśli jest jedno to umieszcza się je w przedniej części statku w miejscu z którego będzie najlepiej widoczne, na wysokości nie mniejszej, niż 6 10 metrów ponad kadłubem (np. na sztagu) Strona 10

11 Światło łodziowe : stanowi jedno białe światło wystawiane przez małe łodzie wiosłowe lub żaglowe. Może nim być latarka. Światło powinno być zawsze przygotowane do wystawienia na tyle wcześnie, aby zapobiec kolizji moja maszyna pracuje wstecz" nie mogę manewrować" 3 krótkie dźwięki 4 krótkie dźwięki Strona 11 Sygnały dźwiękowe : 6. niebezpieczeństwo zderzenia" seria bardzo krótkich (8) LP A RODZAJ SYGNAŁU I JEGO ZNACZENIE Sygnały ogólne i alarmowe SPOSÓB NADAWANIA SYGNAŁU 1. sygnał: Uwaga" l długi dźwięk SYMBOL SYGNAŁU 7. wzywam pomocy" powtarzające się długie dźwięki lub uderzenia w dzwon 2. zmieniam kurs w prawo" l krótki dźwięk 8. człowiek za burtą" seria podwójnych 3. zmieniam kurs w lewo" 2 krótkie dźwięki 9. zatrzymajcie natychmiast statek" l krótki, l długi i 2 krótkie dźwięki

12 Prawo drogi : Na wodzie: 1. Jachty (żaglowe i motorowe) ustępują drogi statkom żeglugi oznaczonym na dziobie blaszaną chorągiewką, jednostkom służb ratowniczych i policyjnych oraz "kontrolerom"; 2. Jachty motorowe ustępują drogi żaglowym; 3. Jachty żaglowe żeglujące lewym halsem ustępują prawo halsowym; 4. Jeżeli jachty żaglowe płyną tym samym halsem, to te po zawietrznej mają pierwszeństwo; 5. Jacht doganiający ustępuje doganianemu. Strona 12 W kanałach: Podobnie jak na drogach, obowiązuje ruch prawostronny. Wpływając do kanału, zwróćmy uwagę na znaki na wejściu. Na pewno wśród nich będzie zakaz wytwarzania fal i ograniczenie prędkości. Oba te znaki wiążą się z ochroną brzegów kanału przed nadmierną erozją, ale czynnik bezpieczeństwa wymijanych jednostek też powinniśmy brać pod uwagę. Na kanałach obowiązuje zakaz pływania pod żaglami (!), a ponieważ nad wodą często zawieszone są linie telefoniczne i energetyczne oraz mosty, to przed wejściem musimy położyć maszt.

13 Wyposażenie ratunkowe jachtu oraz indywidualne środki ratunkowe Kamizelka asekuracyjna Kamizelka ratunkowa Koło ratunkowe Apteczka Gaśnica 2 Kg. Dla jachtów do 10 m m. 2 gaśnice, powyżej 15 3 gaśnice. Bosak Wyróżniamy także materiał z których są zbudowane : Drewno Stal Sklejka Aluminium Laminat Strona 13 Część 3. Budowa Jachtów Motorowych Jachty motorowe możemy podzielić ze względu na : Sposób utrzymywania się na wodzie podczas ruchu (wypornościowe i ślizgowe) Zabudowę (kabinowe oraz odkryto pokładowe) Zastosowanie (wyścigowe, sportowe, turystyczne) Usytuowanie silnika (stacjonarny, zaburtowy) Źródło napędu (spalinowe, elektryczne) Rodzaj pędnika (śrubowe, strugo wodne)

14 Sposób poruszania się jachtów : Łodzie wypornościowe : kadłub podczas ruchu zawsze zanurzony jest w wodzie, siła wyporu jest większa od unoszącej siły hydrodynamicznej powstającej w czasie ruchu łodzi. Łodzie ślizgowe : kadłub podczas ruchu wynurza się lub prawie wynurza z wody, unosząca siła hydrodynamiczna jest większa lub prawie większa od siły wyporu. Strona 14 Linia podwodna kadłuba cały czas znajduje się w wodzie podczas ruchu Łódź zachowuje swoją stateczność Przy zafalowaniu jacht kołysze się z kierunkiem fal. Przy skręcaniu wystarczy niewielki promień Kadłub przy odpowiedniej prędkości unosi się lub prawie unosi ponad linię wody Podczas ślizgu jest bardziej podatny na wywrotność Przy zafalowaniu jacht wyskakuje z fali, jest to dość niebezpieczne dla niedoświadczonego sternika Skręty wykonuje się delikatnie nie dopuszczając do wyjścia ze ślizgu

15 Siła wyporu : siła działająca na ciało zanurzone w cieczy w obecności ciążenia. Jest skierowana pionowo do góry przeciwnie do ciężaru. Wartość siły wyporu jest równa ciężarowi płynu wypartego przez to ciało. Strona 15

16 Budowa kadłuba Elementy konstrukcyjne kadłuba 1. Stewa dziobowa (listwa najbardziej z przodu) Strona Wzdłużnik pokładu 3. Stępka (kil) 4. Kolano (narożny element łączący) 5. Wzdłużnik obłowy 6. Wręg (element poprzeczny kadłuba) 7. Pawęż 8. Dennik (na dennikach kładzie się gretingi) 9. Pokładnik

17 Strona 17

18 Część 4. Budowa Silników Stacjonarne : Silniki wbudowane, zazwyczaj wysokoprężne Diesel Przyczepne : Silniki benzynowe, dwu lub czterosuwowe z wbudowanym lub zewnętrznym zbiornikiem paliwa Strona 18.

19 Silnik dwu i czterosuwowy: Silnik dwusuwowy Dwa suwy (sprężania i pracy) Stary typ Zalety : Prosta konstrukcja Olej dozowany przez mieszankę paliwową do 70% więcej mocy przy tym samym litrażu Wady : bardziej zanieczyszcza środowisko głośniejszy Świece mogą być zalewane przez olej Silnik czterosuwowy Cztery fazy (wpływu powietrza lub mieszanki paliwowopowietrznej,sprężenia,pracy,wydm uchu spalin. Silnik ma oddzielny układ smarowania Zalety : pracuje bardzo cicho i równomiernie niskie spalanie mniejsze zanieczyszczenie środowiska Wady : Mniejsza moc przy tym samym litrażu Trudniejszy serwis Trzeba pamiętać o wymianie bądź uzupełnianiu oleju Strona 19

20 Przygotowanie silnika do pływania. Mechanizmy przenoszenia napędów, przekładnie typu Z oraz S, wały napędowe. Strona 20 Sprawdzamy poziom oleju Sprawdzamy czy silnik jest na biegu jałowym Zaciągamy ssanie i odkręcamy odpowietrzenie Zbieramy delikatnie luz z szarpanki (Ew przekręcamy kluczyk w stacyjce) Odpalamy i wyłączamy ssanie Sprawdzamy czy z układu chłodzenia leci woda!!! Biegi zmieniamy zawsze na małych obrotach! Podstawowym urządzeniem przenoszącym napęd z silnika na wał śrubowy jest przekładnia mechaniczna lub hydrauliczna. Charakterystyczną cechą każdej przekładni jest jej przełożenie oraz moc jaką może przenieść na wał napędowy. Wyróżniamy dwa typy przekładni : Przekładnia redukcyjno-nawrotna : redukuje obroty i zmienia ich kierunek. Przekładnia redukcyjna redukuje obroty. Na jachtach jak już zostało powiedziane stosowane są przekładnie hydrauliczne bądź mechaniczne. Klasyfikujemy je ze względu na sposób wyprowadzenia linii wału.

21 Przekładnie liniowe (w jednej lini silnik, przekładnia, wał śrubowy) silnik stacjonarny Przekładnie typu S (silniki zaburtowe) Strona 21 Przekładnie nie współ osiowe (osie wałów są przesunięte.)

22 Przekładnie typu Z (obrót pędnika w płaszczyźnie poziomej i pionowej Strona 22 Śruba napędowa Zmienia moment obrotowy wału na siłę nośną której część jest zużyta na pchanie kadłuba. Śruba napędowa będąca wycinkiem powierzchni składa się z piasty oraz łopatek. W łopatce wyróżniamy dwie powierzchnie śrubowe : powierzchnię ssania, zwróconą w kierunku ruchu kadłuba i powierzchnię parcia po drugiej stronie. Krawędzie łopatki to krawędź natarcia oraz krawędź spływu.

23 Głównymi parametrami śruby są średnica czyli średnica koła opisanego na śrubie (d) oraz skok czyli droga wzdłuż osi, o jaką przemieści się śruba podczas jednego pełnego obrotu.(h) Śruby o małej średnicy lub skoku nazywamy śrubą lekką. Przy takich parametrach silnik jest niedociążony i uzyskuje zbyt duże obroty. Stosuje się je do łodzi sportowych. Typy kotwic Strona 23 Wyposażenie Jachtów Motorowych Urządzenia nawigacyjne (światła nawigacyjne, znaki pory dziennej, mapy, kompas, GPS, ploter) Urządzenia i sprzęt ratunkowy (kamizelki ratunkowe tyle na ile osób zarejestrowano jacht!, koło ratunkowe, apteczka ) Urządzenia i środki sygnalizacyjne (róg mgłowy, syrena, radiostacja UKF) Sprzęt przeciwpożarowy (gaśnica, koc gaśniczy, siekiera) Okucia pokładowe (knagi, kipy, winda kotwiczna, relingi, kosz rufowy, kosz dziobowy) Wyposażenie dodatkowe (cumy, odbijacze, kotwice, bosak, czerpak, pompa zęzowa, wiadro z linką) A. Rybacka B. Pługowa CQR C. Grzybkowa D. Patentowa Halla E. Trottmana F. Dryfkotwa G. Admiralicji Kotwica patentowa Dounfortha

24 Część 5. Prace Bosmańskie Każdy kapitan powinien znać i wiedzieć w jaki sposób działają wszystkie urządzenia na jachcie. Poznaliśmy już budowę oraz elementy które znajdują się na jachcie. Czas dowiedzieć się jakie czynności powinniśmy umieć wykonać na naszym jachcie. Strona 24 Węzły Pierwszorzędną umiejętnością jest znajomość węzłów żeglarskich. Poniżej znajduje się tabela z podstawowymi węzłami który każdy musi potrafić podchodząc do egzaminu. Mycie pokładu Należy pamiętać że czystość pokładu nie może powodować zanieczyszczeń środowiska. Dla tego warto stosować środki specjalnie do tego przeznaczone bądź substancji biodegradalnych.

25 Uzupełnianie Paliwa Jeśli mamy możliwość wynieść zbiornik paliwa na suchy ląd, zróbmy to. Używajmy zawsze do pomocy drugą osobę oraz lejka. Paliwo jest szkodliwą substancją i zagraża środowisku. Zaplatanie lin Ucho : Strona 25 W przypadku silnika dwusuwowego sprawdźmy jaki rodzaj mieszanki jest przeznaczony do silnika. Najczęściej jest to 1:100 bądź 1:50 ale może się zdarzyć także inny skład (1 część oleju : 50 części benzyny np.) Po dolaniu oleju do paliwa należy dokładnie wymieszać paliwo w zbiorniku by olej się rozpuścił. Inaczej łatwo o zatarcie silnika. Kausza :

26 Część 6. Locja śródlądowa Locja to dział wiedzy Żeglarskiej zajmujący się opisem wszystkich akwenów na kuli ziemskiej oraz ich oznakowaniem nawigacyjnym mającym na celu bezpieczeństwo żeglugi. Locja śródlądowa zajmuje się akwenami na śródlądziu, a więc jeziorami, rzekami i kanałami oraz sztucznymi zbiornikami wodnymi. Budowle hydrotechniczne : Rzeka uregulowana to taka rzeka, która dzięki pewnym regulacjom staje się bezpieczniejsza dla żeglugi. Regulacje te to różne rozwiązania hydrotechniczne, takie jak: umocnienia brzegów, często wyprostowanie koryta rzeki i jego zwężenie, pogłębienia i wyrównanie głębokości, zbudowanie wałów przeciwpowodziowych, systemu ostróg i opasek, progów i jazów. Ostroga (główka) albo tama poprzeczna - jest jednym z podstawowych rozwiązań hydrotechnicznych. Konstrukcja ta to wąski wal zbudowany poprzecznie do nurtu rzeki i odchodzący od brzegu pod prąd (ostroga podprądowa), prostopadle (ostroga prostopadła) i z prądem (ostroga zaprądowa). Ostroga chroni brzeg przed rozmywaniem zwężając koryto, spiętrza wodę i zwiększa głębokość w korycie. Niekiedy ostrogi wzmacniane są tamami podłużnymi (równoległymi). Są to przegrody łączące końce ostrogi i mają na celu regulację koryta o nurcie łagodniejszym, a więc o dnie bez ławic. Opaska to umocniony brzeg faszyną, kamieniami lub betonem. Progi i jazy to budowle piętrzące stan wody w korycie rzeki. Próg to tama denna spiętrzająca poziom wody w niewielkim stopniu (średnio do 1 m) i jednocześnie zmniejszająca jej prędkość (rzeki górskie). Rozróżniamy jazy stałe i ruchome. Jaz stały piętrzy wodę na stałym poziomie i bardzo często ma przepusty denne pozwalające regulować spiętrzenie wody. Jaz ruchomy piętrzy wodę oraz reguluje stan wody i wielkość jej przepływu. Jaz może mieć przy jednym z brzegów wodny przepływ żeglowny lub kanał ze śluzą. Zapora to budowla wodna, która przegradza koryto rzeki i piętrzy wodę na spore wysokości (15 m i więcej), tworząc zbiornik wodny, a zarazem akwen żeglugowy. Strona 26

27 Śluza jest budowlą pozwalającą na pokonanie stopnia wodnego. Składa się z głowy górnej, wewnątrz której osadzone są wrota górne oraz system napełniania komory podnoszącej i wpuszczającej statki na żądany poziom, i głowy dolnej z wrotami dolnymi. Jeżeli stopień wodny ma dużą różnicę poziomów wód, buduje się śluzy wielostopniowe. Śluza posiada w komorze urządzenia cumownicze. Są to pierścienie, polery, haki, ruchome podesty, urządzenia odbojowe tzw. brusy i liny stalowe na ścianach komory. Śluzowanie :Przed śluzą są dalby lub nabrzeża do cumowania statków czekających w kolejce na śluzowanie. Po wypłynięciu z komory prześluzowanych statków, światła czerwone zmieniają się na czerwone i zielone - przygotowanie do śluzowania i dwa zielone - można wpłynąć do śluzy. Cumujemy nabiegowo, w miejscu wskazanym, cały czas kontrolując cumy i odbijacze podczas śluzowania. Pierwszeństwo śluzowania mają jednostki uprzywilejowane. Pochylnia to zespół torów i wózków transportujących małe statki na znaczne odległości i znaczne różnice poziomów. Wózek musi być przystosowany do transportu statków po pochyłym lądzie. Inne przeszkody nawigacyjne na rzece to: mosty, promy, trakcje energetyczne i telefoniczne. Mosty mogą być stałe i ruchome. Na moście, a dokładnie na jego filarze jest oznakowanie informujące o wysokości przęsła nad wodą, tzw. łata lub tablica na brzegu. Mosty ruchome mogą być obrotowe, zwodzone, kołyskowe, podnoszone i przesuwane (np. Darłówek). Promy mogą być z własnym napędem lub linowe (na uwięzi). Informuje o tym odpowiednia tablica na brzegu. Przepływaj z dala od promu ze względu na linę pod lustrem wody. Jeszcze inne przeszkody to: pracujące narzędzia pogłębiarek, ich kotwice, pławione tratwy i inny sprzęt do prac hydrobudow lanych (kafary, refulery itp.) Kanały Żeglugowe to sztuczne drogi wodne. Mają na celu połączenie naturalnych dróg wodnych, skrócenie trasy żeglownej, np. na meandrującej rzece (przekopy), przedłużenie drogi wodnej lub stworzenie jej w celach ekonomicznych. Większość kanałów zabrania używania żagli, więc pozostaje silnik, hol lub burłaczenie, dla którego na brzegach kanału tworzy się ścieżki holownicze (dla sprzętu zmechanizowanego lub holowania ręcznego). Strona 27

28 Burłaczenie - holowanie jachtu przez żeglarza idącego brzegiem (najczęściej kanału) zwane też na burłaka". Odbywa się przy mieczu opuszczonym lub lekko podniesionym, na holu zaczepionym do masztu. Można również wykorzystać do holowania fał foka. Szlak żeglowny to tor wodny albo farwater. Szlak żeglowny jest oznakowany na wodzie i na lądzie. Na wodzie są to znaki pływające: pławy oraz tyki (żerdzie) pływające, na lądzie są to znaki brzegowe stałe: stawy, tablice itp. Szlak żeglowny musi być bezpieczny i jedną z jego cech jest dostępna głębokość, tzw. głębokość tranzytowa. Każdy szlak żeglowny ma lewą i prawą stronę. W rozumieniu przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych (Europejskiego Kodu żeglugi Śródlądowej), za prawą stronę szlaku żeglownego lub prawy brzeg należy uważać tę stronę brzegu, która dla statku płynącego w dół rzeki znajduje się na prawo. Określenie kierunku w górę" na rzekach, łącznie z akwenami, przez które przepływają, oraz na kanałach lateralnych oznacza ruch w kierunku źródeł rzeki. Kierunki ruchu na kanałach i jeziorach określają odpowiednie przepisy żeglugowe na śródlądowych drogach wodnych. Znaki żeglugowe szlaku wodnego Oznakowanie granic szlaku żeglownego (znaki pływające) Prawa granica szlaku żeglownego KOLOR: czerwony KSZTAŁT: pława walcowa, tyka z wiechą, pława lub tyka ze znakiem szczytowym ZNAK SZCZYTOWY: czerwony walec ŚWIATŁO: czerwone rytmiczne (rytm dowolny) Lewa granica szlaku żeglownego KOLOR: zielony KSZTAŁT: pława stożkowa, tyka, pława lub tyka ze znakiem szczytowym ZNAK SZCZYTOWY: zielony stożek ŚWIATŁO: zielone rytmiczne (rytm dowolny) Strona 28

29 Rozgałęzienie szlaku żeglownego KOLOR: poziome, czerwone i zielone pasy KSZTAŁT: pława kulista, pława lub tyka ze znakiem szczytowym ZNAK SZCZYTOWY: kula z zielonymi i czerwonymi pasami ŚWIATŁO: białe (izofazowe - czas świecenia równa się czasowi przerwy) Przejście od lewego do prawego brzegu - tablica kwadratowa (usytuowana po przekątnych) - żółta (czarny pas na pionowej przekątnej) lub żółty krzyż (krzyż św. Andrzeja) Oznakowanie miejsc niebezpiecznych i przeszkód żeglugowych Strona 29 Oznakowanie przebiegu szlaku żeglownego (znaki brzegowe) Blisko prawego brzegu - tablica kwadratowa czerwona, białe pasy u góry i u dołu lub czerwona z białym kwadratem w środku Blisko lewego brzegu - tablica kwadratowa (usytuowana po przekątnych) - zielony trójkąt u góry, u dołu biały lub biała tablica z zielonym obramowaniem Przejście od prawego do lewego brzegu - tablica kwadratowa żółta z czarnym pionowym pasem w środku lub żółty krzyż (krzyż św. Jerzego)

30 Prawy brzeg ZNAK PŁYWAJĄCY: pława lub tyka na pławie w poziome czerwone i białe pasy ZNAK STAŁY: czerwony trójkąt (wierzchołek w dół) Lewy brzeg ZNAK PŁYWAJĄCY: pława lub tyka na pławie w poziome zielone i białe pasy ZNAK STAŁY: zielony trójkąt (wierzchołek w górę) Strona 30

31 Na środku drogi wodnej ZNAK STAŁY: dwa trójkąty połączone wierzchołkami - górny czerwony, dolny zielony Strona 31 Oznakowanie dodatkowe Znaki kardynalne (pławy) - Oznakowanie miejsc niebezpiecznych i przeszkód żeglugowych PÓŁNOC: dół żółty, góra czarna, znak szczytowy dwa czarne stożki (wierzchołki w górę) światło białe migające WSCHÓD: czarna z żółtym pasem w środku, znak szczytowy czarne stożki (złączone podstawami) światło białe migające (3 błyski w grupie) POŁUDNIE: dół czarny, góra żółta, znak szczytowy dwa czarne stożki (wierzchołki w dół) światło białe migające (6 błysków + 1 blask) ZACHÓD: żółta z czarnym pasem w środku, znak szczytowy dwa czarne stożki (złączone wierzchołkami), światło białe migające (9 błysków w grupie)

32 Znak odosobnionego niebezpieczeństwa Czarna kolumienka lub tyka z jednym lub kilkoma czerwonymi poziomymi pasami, znak szczytowy dwie czarne kule, jedna nad drugą światło białe błyskowe (2 błyski w grupie). Strona 32 Oznakowanie osi lub środka szlaku żeglownego Pława kulista, kolumienka lub tyka w czerwone i białe pionowe pasy, znak szczytowy czerwona kula, światło białe izofazowe, przerywane (1 błysk - okres 10 s). Znak ten stosowany jest na podejściach do lądu i wskazuje, że wokół znaku woda jest bezpieczna. Wyjście szlaku żeglownego z jezior lub szerokich dróg wodnych - Znak ustawiony z prawej strony wyjścia Kwadrat (usytuowany po przekątnych) w czarne i białe pasy pionowe światło czerwone izofazowe (okres 4 s) Wyjście szlaku żeglownego z jezior lub szerokich dróg wodnych - Znak ustawiony z lewej strony wyjścia Kwadrat (usytuowany po przekątnych) w czarne i białe pasy poziome, światło zielone izofazowe (okres 4 s) Oznakowanie akwenów zamkniętych dla żeglugi Pława koloru żółtego, światło rytmiczne.

33 Strona 33

34 Część 7. Meteorologia Meteorologia to nauka zajmująca się atmosferą ziemską, jej budową, właściwościami oraz przebiegającymi w niej procesami fizycznymi. Zjawiska i procesy meteorologiczne zachodzące w dolnej warstwie atmosfery, czyli w troposferze, mają istotny wpływ na pogodę na Ziemi. Strona 34 Wiatr to poziomy ruch powietrza względem powierzchni Ziemi. Określamy go podając jego kierunek i prędkość. Kierunek wiatru oznaczany jest według zasady skąd wieje (np. wiatr zachodni). Prędkość wiatru mierzymy w metrach na sekundę [m/s], kilometrach na godzinę [km/h] i w milach morskich na godzinę [Mm/h], czyli w węzłach. Praktycznie prędkość wiatru określa się w umownej skali, powstałej w związku z siłą wiatru, która jest znana jako skala Beauforta. Wiatr nigdy nie wieje regularnie. Dzieje się tak przez wpływ ruchów konwekcyjnych czy różnych lokalnych zakłóceń. Jednak utrzymuje się on mniej więcej na pewnym poziomie. Natomiast wiatr, który charakteryzują nagłe zmiany prędkości i kierunku, to wiatr porywisty albo szkwałowy, który najczęściej związany jest z burzami. Porywistość największa jest latem, minimalna zimą, największa w godzinach popołudniowych, gdyż wtedy jest maksymalna konwekcja. Sam szkwał to krótkotrwały wzrost prędkości wiatru z nagłą zmianą jego kierunku. Takie wiatry powstają na styku mas powietrza o dużej różnicy temperatur. Chmura Cumulonimbus (Cb) jest wyraźnym sygnałem takiej sytuacji. Gwałtowny wzrost prędkości wiatru m/s i więcej trwa kilka do kilkunastu minut. Jednocześnie następuje zmiana kierunku wiatru o 90 lub więcej.

35 Część 8. Ratownictwo Pomoc przed medyczna Jeśli człowiek wyjęły z wody jest nieprzytomny, ale oddycha to układamy go w pozycji bocznej ustalonej" na prawym lub lewym boku. Głowa ułożona na prawym policzku, kończyny dolne zwrócone w tę stronę, w którą zwrócona jest głowa, prawa wyprostowana, lewa zgięta, podobnie lewa ręka zgięta, prawa natomiast na zewnątrz, za plecami wyprostowana. Po dwóch godzinach zaleca się obrócenie pacjenta na drugi bok. Jeśli człowiek wyjęty z wody jest nieprzytomny i nie oddycha - należy udrożnić drogi oddechowe i rozpocząć sztuczne oddychanie usta - usta". Powinno ono trwać nieprzerwanie wraz z masażem serca co najmniej 30 minut. Reanimacja ma na celu przywrócenie procesu oddychania i pracy serca, a więc również krążenia krwi. Ma to miejsce w przypadku, kiedy stwierdzimy na tętnicy szyjnej brak tętna. Nieprzytomnego układamy na twardym podłożu, twarzą do góry i rozpoczynamy masaż serca. Najpierw odchylamy głowę ratowanego maksymalnie do tyłu, aby udrożnić drogi oddechowe i ułatwić oddychanie (można włożyć pod barki rulon z koca itp.). Jedna ręka ciągnie brodę, druga ułożona na czole uciska je do dołu. Odginamy w ten sposób głowę ku tyłowi, podstawa języka odsuwa się od tylnej ściany gardła. Głowa musi być utrzymywana w tej pozycji przez cały czas prowadzonej reanimacji (sztucznego oddychania i masażu serca). Jeśli akcja prowadzona jest przez jednego ratownika zaczynamy reanimację od 5-10 wdmuchnięć powietrza do płuc ratowanego (jedna ręka na czole, kciuk i palec wskazujący uciskają nozdrza, druga ręka pod szyją); uderzamy krawędzią dłoni w okolicę serca i wykonujemy 15 ucisków; ręce wyprostowane w łokciach, dłonie jedna na drugiej, ułożone na krzyż na dolnej (trzeciej) części mostka, ruchy silne, krótkie i rytmiczne; 2 wdmuchania powietrza; 15 ucisków serca; znów 2 wdmuchania; 15 masaży serca; dalej postępujemy w tym samym przemiennym rytmie ( ucisków na minutę). Po minucie powinno być wyczuwalne na szyi tętno tętnicy szyjnej. Skuteczność reanimacji objawia się zwężeniem źrenic, które reagują na światło, wyczuwaniem tętna, powrotem oddechu oraz świadomości. Jeśli akcja prowadzona jest przez dwóch ratowników to powinna być prowadzona w tempie (60-80 ucisków na minutę) stosujemy: 5-10 wdmuchnięć, uderzenie krawędzią dłoni w okolicę serca, 5 ucisków, 1 wdmuchnięcie, 5 ucisków, 1 wdmuchnięcie, 5 ucisków itd. W każdej sytuacji udzielania pierwszej pomocy stosujemy tylko niezbędne zabiegi, które mają charakter pomocy doraźnej, zanim poszkodowany otrzyma pomoc lekarską. Zasadniczy cel pierwszej pomocy to usunięcie czynnika szkodliwego. A więc zabezpieczenie ran, zatamowanie krwotoku, unieruchomienie kończyn złamanych, reanimacja nieprzytomnego, wyniesienie do cienia osoby z udarem słonecznym, schłodzenie oparzeń, działania przy zadławieniu grożącym uduszeniem czy wywołanie wymiotów przy zatruciach. Zagrożenie pożarowe Jedną z głównych przyczyn pożarów na jachtach jest brak ostrożności podczas obsługi silnika, kuchenki czy lampy gazowej, akumulatorów, a także podczas używania substancji łatwo palnych. Przechowywanie takich substancji, jak benzyna, nafta, denaturat czy gaz propan-butan, wymaga szczelnych pojemników oraz zewnętrznej bakisty dobrze przewietrzanej, najlepiej w kokpicie. Przewody paliwowe silnika nie mogą gubić" paliwa, gdyż zanieczyszczają środowisko oraz przy pracującym silniku są ewidentnym zagrożeniem pożarowym. Dolewanie paliwa do zbiornika może odbywać się tylko przy wyłączonym silniku i przy użyciu wysokiego lejka (uwaga na papierosy!). Przewody paliwowe pomiędzy butlą i kuchenką gazową muszą być szczelne i wolne od gazu po użyciu. Uruchamiamy kuchenkę najpierw otwierając zawór kuchenki, Strona 35

36 następnie otwieramy zawór butli tużą przed zapaleniem. Odwrotnie przy wyłączaniu kuchenki - najpierw zamykamy zawór na butli, pozwalamy wypalić się reszcie gazu z przewodu i kiedy palnik zgaśnie, zakręcamy zawór kuchenki. Podobnie postępujemy przy lampie gazowej. Pamiętaj, że gaz propan-butan jest cięższy od powietrza i przy nieszczelnościach zalega w niewietrzonych zęzach, czekając na nikły ogień papierosa czy zapalniczki. Bądź jednak przygotowany na najgorsze - miej na pokładzie koc azbestowy oraz gaśnicę proszkową. Gaśnica, ażeby była skuteczna, powinna być użyta od strony nawietrznej. W ostateczność, użyj koca zamoczonego w wodzie. Jeśli zajęła się twoja odzież, jak najszybciej zanurz się w wodzie. Jeśli ogień jest na dziobie - przejdź na kurs pełny, gdy na śródokręciu - przejdź na pół-wiatr, żeby ogień znalazł się po zawietrznej, jeśli na rufie - przejdź na kurs ostry. Nie wolno : wyrzucania i wylewania za burtę (zwłaszcza w porcie lub na przystani) nieczystości; wystawiania poza burtę w czasie żeglugi przedmiotów i części ciała (np. moczenia nóg, łowienia ryb itp.); wchodzenia na obcy jacht bez pytania o zgodę; zakłócania spokoju innym żeglarzom; dobijania bez pytania o zgodę do burty innej jednostki; gwizdania na pokładzie; kotwiczenia bądź - w przypadku mieczowych jachtów śródlądowych - sztrandowania jachtów w bezpośrednim sąsiedztwie innych jednostek bez pytania o zgodę. Strona 36 Część 9. Ochrona środowiska, etykieta i etyka wodniacka. Etykieta i etyka wodniacka Dotyczy : oddawania honorów banderze przy wchodzeniu na pokład jachtu; utrzymania jachtu w odpowiednim klarze; zachowania wśród załogi stosunków hierarchicznych opartych na kryterium kwalifikacji i pełnionych na pokładzie funkcji; stosowania ściśle określonych sposobów pozdrawiania innych jachtów i oddawania honorów okrętom marynarki wojennej; zachowania ciszy i spokoju podczas manewrów; stosowania odpowiedniej odzieży wyjściowej i noszenia w odpowiedni sposób odznak klubowych i organizacyjnych; zdejmowania lub wycierania obuwia przed wejściem na pokład. Zasady etykiety żeglarskiej mimo, że podlegające modyfikacji, jako zbiór norm zwyczajowych nie mogą być instytucjonalnie egzekwowane. Ich przestrzeganie jest jednak świadectwem wysokich kwalifikacji i kultury żeglarza. Jeśli chcemy pływać po czystych jeziorach i cieszyć się naturą musimy sami o nią zadbać. Pamiętajmy że środowisko nie regeneruje się tak szybko jak człowiek potrafi je zniszczyć.

37 Część 10. Licencje motorowodne Licencja do holowania narciarza wodnego lub innych obiektów pływających: Wymagania Strona 37 ukończenie 18 roku życia zdanie egzaminu z wymaganej wiedzy i umiejętności holowanie narciarza wodnego lub innych obiektów pływających służących do uprawiania sportu lub rekreacji, z wyłączeniem jachtów żaglowych i jachtów motorowych Licencja do holowania statków powietrznych ukończenie 18 roku życia zdanie egzaminu z wymaganej wiedzy i umiejętności holowanie statków powietrznych.