Jednym z głównych problemów przy produkcji żywności
|
|
- Błażej Malinowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Metody ograniczania krystalizacji lodu w procesie zamrażania ANNA KAMIŃSKA, PIOTR P. LEWICKI Jednym z głównych problemów przy produkcji żywności mrożonej jest kontrolowanie wzrostu kryształów powstających w trakcie procesu zamrażania oraz ograniczanie procesu rekrystalizacji w trakcie przechowywania. Powstawanie dużych kryształów może niszczyć strukturę tkankową niektórych produktów i wpływać na wielkość wycieku podczas rozmrażania. Niekorzystne zmiany w wyglądzie i utrata składników odżywczych obniżają jakość produktów. Ograniczenie rekrystalizacji w trakcie przechowywania może być ważnym czynnikiem determinującym gładką i kremową konsystencję oraz niezmienioną teksturę, np. deserów lodowych. Niektóre składniki obecne w żywności bądź dodawane specjalnie, np.: sacharydy, kwas askorbinowy, pektyna czy alkohol, białka ograniczające krystalizację (antifreeze proteins - AFPs), mają zdolność zapobiegania krzepnięciu wody, czyli powstawaniu zarodków krystalizacji oraz wpływają na wielkość powstających kryształów. Streszczenie. Wzrost kryształów lodu powstających w trakcie procesu zamrażania oraz proces rekrystalizacji występujący podczas przechowywania istotnie wpływają na jakość mrożonej żywności. Duże kryształy mogą niszczyć strukturę tkankową niektórych produktów, co wpływa na wielkość wycieku podczas rozmrażania (straty składników odżywczych) oraz powoduje niekorzystne zmiany w wyglądzie. W artykule zaprezentowano sposoby kontroli wzrostu kryształów lodu w trakcie zamrażania oraz zamrażalniczego przechowywania. Przedstawiono również charakterystykę i przykłady zastosowań substancji określanych jako białka ograniczające krystalizację (antifreeze proteins AFPs). Summary. The growth of ice crystals, taking place during freezing process and process of recrystallization, occurring during storage, have a significant effect on the quality of frozen foods. Big crystals may destroy tissue structure of certain products what affects the level of leakage during thawing (losses of nutrients) and causes unfavourable changes in the appearance. In the paper, the methods of controlling ice crystals' growth during freezing and during frozen storage were discussed. Characteristics and the examples of application of substances, being specified as ice crystallization-limiting proteins (antifreeze proteins AFPs) were also described. Słowa kluczowe: zamrażanie, krystalizacja, rekrystalizacja lodu, AFPs, AFGP Key words: freezing, crystallization, ice recrystallization, AFPs, AFGP Zamrażanie żywności Zamrażanie polega na obniżeniu temperatury surowca poniżej temperatury krioskopowej w celu zahamowania procesów chemicznych i biologicznych, dzięki czemu produkt zostaje zakonserwowany. Zamrażanie nie inaktywuje enzymów komórkowych, a jedynie znacznie zwalnia szybkość przemian przez nie katalizowanych. Silnie hamuje rozwój drobnoustrojów, ale nie niszczy ich całkowicie i nie zapobiega wielu procesom chemicznym decydującym o jakości mrożonki [18]. Proces zamrażania związany jest z krystalizacją wody i powstawaniem kryształów lodu, co powoduje nieodwracalne zmiany materiału. Szybkość zamrażania i związana z nim wielkość narastających kryształów ma bezpośredni wpływ na zniszczenie struktury komórkowej produktu i wyciek przy rozmrażaniu [3]. Przy małej szybkości zamrażania powstaje niewiele ośrodków krystalizacji, a kryształy lodowe zwiększają się do stosunkowo dużych rozmiarów i przenikają nieraz przez dziesiątki komórek, niszcząc ich ściany. Oprócz tego przy powolnym zamrażaniu kryształy lodu tworzą się najpierw w przestrzeniach międzykomórkowych, a następnie wewnątrz komórki. Zwiększenie szybkości zamrażania gwarantuje powstanie większej liczby małych kryształów, a w rezultacie mniejsze zniszczenie struktury tkankowej. Jednym z najbardziej widocznych skutków procesu zamrażania jest zmiana właściwości błony komórkowej traci ona zdolność półprzepuszczalności, a po rozmrożeniu turgor, jest wiotka i następuje wyciek soku. Komórki nie mają już zdolności kurczenia się lub pęcznienia pod wpływem roztworów hiper- lub hipotonicznych [18]. Duży wyciek przy rozmrażaniu znacznie obniża jakość produktu. Wygląd i struktura znacznie odbiegają od stanu przed zamrożeniem, a pozbawiona swoich właściwości tkanka jest przepuszczalna dla drobnoustrojów, które w szybkim tempie mogą doprowadzić do zepsucia produktu [3]. Powstawanie kryształów lodu i ich wielkość mają ogromne znaczenie przy produkcji deserów lodowych. Duże kryształy lodu wpływają na zmianę konsystencji, smaku, a także powodują powstawanie uczucia wodnistości i piaszczystości, przez co znacznie obniżają jakość produktów [26]. Krystalizacja i rekrystalizacja lodu Proces krystalizacji lodu charakteryzują dwie szybkości: powstawania zarodków i wzrostu kryształów. Wzajemny stosunek między tymi szybkościami decyduje o liczbie i wielkości powstających 24 Przemys³ Spo ywczy 9/2008
2 kryształów. W pewnych zakresach temperatury (poniżej temperatury krioskopowej) proces tworzenia zarodków kryształów w ogóle nie występuje, przy dalszym obniżaniu temperatury bardzo szybko wzrasta, osiąga swoje maksimum i następnie gwałtownie zanika. Szybkość wzrostu kryształów odwrotnie osiąga swe maksimum tuż poniżej temperatury krioskopowej, a przy dalszym obniżaniu temperatury maleje do zera. W tych warunkach ciecze czyste i roztwory mogą być schłodzone znacznie poniżej punktu zamarzania i nie zestalają się. Powodem tego zjawiska jest brak tzw. homogenicznych zarodków kryształów. Gdy jednak do przechłodzonej cieczy zostanie wprowadzone obce ciało, np. drobiny kurzu, następuje raptowna krystalizacja. Temperatura, w której rozpoczyna się zamrażanie, zależy przede wszystkim od stężenia cząsteczkowego substancji rozpuszczalnych [18]. Przy przechowywaniu produktu zamrożonego ogromną rolę odgrywa fluktuacja temperatury. Nawet przy niewielkich zmianach temperatury może następować częściowe rozmrożenie produktu, a następnie dyfuzja niewymrożonej fazy płynnej do powierzchni istniejących kryształów, co z kolei prowadzi do ich nadmiernego wzrostu. Proces ten łączy w sobie zwykle dwa mechanizmy: koalescencji i migracji. Koalescencja to proces łączenia dwóch znajdujących się w pobliżu siebie kryształów lodu w pojedynczy większy kryształ. Przemieszczające się cząsteczki wody tworzą mostek łączący dwa kryształy stopniowo budując nowy, duży kryształ lodu [31]. Proces migracji obejmuje topnienie małych kryształów, a następnie dyfuzję fazy wodnej do powierzchni większych kryształów. Mechanizm ten jest ściśle związany ze zmianami temperatury, którym podlega przechowywany produkt. Przy podwyższeniu temperatury małe kryształy topnieją całkowicie bądź częściowo. Ciśnienie pary wodnej nad powierzchnią zakrzywień kryształu lodu jest odwrotnie proporcjonalne do promienia kryształu (model Ostwalda) stąd różnica ciśnień na powierzchni dużych i małych kryształów staje się siłą napędową procesu dyfuzji molekuł wody od mniejszych do większych kryształów lodu, powodując ich ekspansję przy ponownym obniżeniu temperatury [1]. Dyfuzyjny ruch cząsteczek wody zależy głównie od lepkości zamrażanego roztworu. W roztworze charakteryzującym się wysoką lepkością szybkość dyfuzji jest niewielka. Dlatego też jako czynniki hamujące wzrost dużych kryształów stosuje się substancje podnoszące lepkość zamrażanego produktu, np. hydrokoloidy [26]. Rola stabilizatorów w procesie krystalizacji lodu Rozwiązaniem problemu nadmiernego wzrostu kryształów lodu w trakcie zamrażania i przechowywania żywności mrożonej może być dodatek substancji określanych mianem stabilizatorów. Stabilizatory są stosowane w celu utrzymania i poprawy fizycznych i chemicznych właściwości produktu. Modyfikują m.in. zdolności materiału do wiązania i utrzymywania wody, a tym samym wpływają również na przebieg procesu zamrażania [4, 27, 34]. Wzrost kryształów lodu w zamrażanym materiale kontrolują głównie stabilizatory polisacharydowe. Ich działanie najczęściej wyjaśnia się hipotezami tzw. lodowego moderatora oraz strukturalnej wody Karrowa i Webba [14]. Według hipotezy lodowego moderatora utrudniają one orientowanie się molekuł wody w kierunku sieci krystalicznej, spowalniają Przemys³ Spo ywczy 9/2008
3 dyfuzję wody, poza tym determinują rozmiar, kształt i rozmieszczenie kryształów lodu w produkcie oraz liczbę powstających kryształów w formie heksagonalnej [22]. Według hipotezy strukturalnej wody większa część wody wolnej oraz związanej (np. z białkami) ma tzw. strukturę kratową. Stabilizatory powodują prawdopodobnie wzbudzenie dalszego tworzenia struktury kratowej zamiast formowania się kryształów lodu [23]. Dobry stabilizator powinien wpływać na wzrost lepkości produktu, utrudniając w ten sposób przebieg procesów dyfuzji [16]. Początkowo uważano, że lepszym krioprotektantem jest stabilizator wykazujący jednocześnie właściwości żelujące, zbadano jednak, że substancje pozbawione właściwości żelujących mogą również spowalniać proces krystalizacji [32]. Niektóre substancje działają stabilizująco przez adsorpcję na powierzchni istniejących już kryształów lodu. Między cząsteczkami zaadsorbowanej substancji powstają wówczas kryształy lodu o znacznie mniejszym promieniu (rys. 1). pochodzących z ryb morskich, a podział ten jest uzależniony od obecności lub braku grupy węglowodanowej. Obecność grupy węglowo-danowej klasyfikuje je jako glikoproteiny (AFGPs), jej brak jako białka nieglikoproteinowe (AFPs). AFGPs mają budowę sekwencyjną trójaminokwasową (Ala-Ala- -Thr)n lub dwuaminokwasową, przy czym jeden z aminokwasów ma dodatkową grupę węglowodanową. Do tej pory nie udało się uzyskać syntetycznego odpowiednika dla żadnej substancji z rodzaju AFGPs. Badania prowadzone są na AFGPs pochodzących z antarktycznych ryb Trematomas borgrevinki oraz Dissostichus masoni, a także z ryb Morza Północnego Boreogadus saida i na niektórych gatunkach arktycznego dorsza. Z jednej ryby uzyskuje się od 42 do 196 mg AFGP. Struktura i mechanizmy działania AFGP wciąż są najmniej rozpoznane ze wszystkich rodzajów AFPs [19]. Badania dotyczące AFP z grupy I prowadzone są na białku pochodzącym od zimowej flądry Pseudopleuronectes americanus. Uzyskano pozytywne wyniki przy próbie syntezy białka odpowiadającego AFP pochodzącej od tego gatunku ryb [36]. AFPs pozbawione grupy węglowodanowej podzielono na cztery grupy (tab.). Funkcje i mechanizmy działania AFPs Białka ograniczające krystalizację lodu budowa i pochodzenie Substancje silnie ograniczające proces krystalizacji lodu produkują niektóre gatunki organizmów żywych. Substancje te określane jako białka ograniczające krystalizację lodu (AFPs) umożliwiają tym organizmom normalne funkcjonowanie w temperaturze poniżej zera. Proteiny te nie tylko obniżają temperaturę krioskopową, ale przede wszystkim zdecydowanie ograniczają proces powstawania dużych kryształów lodu w zamrażanym materiale oraz hamują proces rekrystalizacji podczas przechowywania. Niewielki dodatek tych substancji to jakość dodana do produktu mrożonego. Niestety, koszt otrzymania tego typu substancji jest wciąż dość wysoki, co ogranicza możliwości ich zastosowania. Badania nad mechanizmem działania tego typu substancji rozpoczęto prawie 40 lat temu. We krwi niektórych ryb polarnomorskich wykryto substancję o strukturze białka, która chroniła organizm tych ryb przed zamarznięciem w niskiej temperaturze, nietolerowanej przez inne gatunki ryb [7, 8, 11-13]. Substancje o podobnej budowie i działaniu wykryto również u niektórych bezkręgowców, głównie owadów. Produkują je także niektóre rośliny wyższe (np. niektóre gatunki czosnku [33], marchwi [10] czy ziemniaka [33], a także bakterie i grzyby [10, 17]). W przeważającej większości prowadzi się jednak badania nad właściwościami AFPs pochodzących z ryb polarnomorskich (tab.). AFPs to głównie peptydy lub białka składające się z maksymalnie 40 aminokwasów. Rozróżnia się obecnie dwa typy AFPs Podstawową funkcją AFPs jest obniżenie temperatury zamrażania i tłumienie wzrostu zarodków kryształów lodu, a przez to hamowanie procesu zamrażania [20]. Dodatek AFP nie wpływa przy tym na zmianę ciśnienia osmotycznego tak, jak dzieje się to w przypadku zastosowania sacharozy, glikolu czy NaCl [6]. Według większości naukowych doniesień hamowanie to zachodzi przez adsorpcję AFPs na powierzchni kryształów lodu lub przez wzajemne oddziaływanie cząsteczek AFPs i wody na granicy lód woda. Raymond i DeVries [30] jako pierwsi zaproponowali model hamowania przez adsorpcję AFP na powierzchni kryształów lodu. Wen i Laursen [36] zaproponowali model, który przedstawia proces hamowania wzrostu kryształów w dwóch etapach. W pierwszym etapie, poszczególne cząstki bądź grupy cząstek AFP łączą się ściśle z powierzchnią powstających zarodków kryształu i pozwalają na ich wzrost tylko w przestrzeni ograniczonej przez te cząstki. Tym samym powodują niestabilność struktury lodu i jej rozpad. Następnie cząsteczki AFP całkowicie oddzielają cząsteczki wody od istniejących już kryształów lodu i dalszy wzrost kryształów staje się niemożliwy. Kiedy cząsteczki AFP zostają zaadsorbowane na powierzchni lodu, powstające w ograniczonej przez nie przestrzeni nowe kryształy rosną wzdłuż osi i przyjmują kształt graniastosłupa (w normalnych warunkach kryształy przyjmują formę heksagonalną). W wyższych stężeniach AFPs powodują tzw. histerezę termalną. Dodatek tych protein obniża temperaturę krioskopową niewpływając jednocześnie na temperaturę topnienia, dlatego też stan przechłodzenia jest stabilny mimo niekorzystnych zmian temperatury [2, 8, 11, 17]. 26 Przemys³ Spo ywczy 9/2008
4 Tabela. Podział i charakterystyka AFPs pochodzących z ryb Charakterystyka AFGP AFP I AFP II AFP III AFP IV Masa molekularna (Daltony) Struktura pierwszorzędowa Struktura drugorzędowa Powierzchnia wiązania Komponenty proteinowe Źródła naturalne Źródło: Zbadano, że obecność niewielkiej ilości (<0,1 μg/ml) glikoprotein w produkcie może całkowicie zahamować przebieg rekrystalizacji [24, 25]. Proces rekrystalizacji występuje przy nadmiernej fluktuacji temperatury w czasie składowania czy transportu produktów. Dodatek AFP do deseru dostępnego na rynku opatentowali po raz pierwszy w 1992 r. Warren, Mueller i Mckown [35]. Dodatek AFP pozwolił na przechowywanie produktu w temp. 8 C bez wzrostu kryształów, po uprzednim zamrożeniu w temp. 80 C. Sprawdzono, że spożycie dużych ilości ryb, u których wykryto obecność AFPs nie ma ubocznych skutków zdrowotnych [6]. Dlatego obecnie prowadzi się badania nad dodatkiem AFP do żywności przeznaczonej do mrożenia, a także nad znalezieniem substancji alternatywnych tańszych, bardziej dostępnych i jednocześnie dających podobne efekty. Niewielki dodatek AFP do produktów mlecznych (takich jak lody, jogurty i desery) mógłby zahamować rekrystalizację, a więc zapewnić ich gładką, kremową konsystencję [15, 21]. Badania prowadzono w układach modelowych sa-charoza 49,5% [21]. W próbkach z dodatkiem standardowej mieszanki stabilizującej (Ala-Ala-Thr)n heliakalna, rozbudowana bogata w alaninę, złożona z 11 powtórzeń sekwencji zawierających alaninę α-helisa amfifilowa bogata w cystynę, połączenia za pomocą mostków disulfidowych β-płaska (mono- i diglicerydy, guma guar, guma celulozowa i pochodne silikonowe), po 50 h przechowywania w temperaturze 8 C, średnica kryształów lodu była już na poziomie 60 μm, podczas gdy w próbkach z dodatkiem AFGP nie przekroczyła 15 μm (rys. 2). Inhibicja procesu krystalizacji znalazła zastosowanie w przemyśle mięsnym. Powstające w czasie zamrażania i przechowywania duże kryształy lodu mogą niszczyć strukturę tkankową. Produkt taki charakteryzuje się niekorzystnym wyglądem po rozmrożeniu, a wraz z wyciekiem traci również wartości odżywcze. Zbadano, że w mięsie wołowym i owczym moczonym przed mrożeniem w roztworze zawierającym 1 mg/ml AFP z grupy I lub 1 mg/ml AFGP powstawały znacznie mniejsze kryształy lodu [28]. Podobne efekty dawało nastrzykiwanie mięsa roztworem (0,01 μg/kg) AFGP, niezależnie od tego, w jakim czasie przed procesem mrożenia następowało nastrzykiwanie [29]. Boonsupthip i Lee [5] badali niezmienność funkcji żelujących dla protein pochodzących z mięśni ryb, po procesie zamrażania, przy niewielkim dodatku (maksymalnie 50 g/l) AFP grupy III. Proteina ta okazała się o wiele lepszym krioprotektantem niż dodatek standardowej mieszanki sacharoza + sorbitol. Zanotowano wzrost aktywności badanych protein mięśniowych wraz ze wzrostem dodatku AFP z grupy III. Dodatek AFPs pozwala na uniknięcie modyfikowania właściwości organoleptycznych żywności tak jak dodatek sacharozy czy NaCl. 28 Przemys³ Spo ywczy 9/2008 motyw strukturalny (βαβ) 17% glutaminy, pozbawiona disulfidowych mostków graniastosłupa piramidalna graniastosłupa α-helisa dorsz atlantycki antarktyczny notothenioid flądra zimowa (Pseudopleuronect es americanus) morski skorpion (Myxocephalus scorpius) kruk morski niektóre gatunki śledzia Macrozoarces americanus wilk morski skorpion Longhorn Rys. 2. Wpływ dodatków: (a) i (b) do modelowego roztworu sacharozy na zmianę średnicy kryształów lodu (po 50 h przechowywania w temp. 8 C) [21] a) sacharoza + miks stabilizujący b) sacharoza + AFGP (1 mg/ml)
5 Użycie AFPs w technologii produktów spożywczych jest niestety mało ekonomiczne. Pozyskanie AFPs z ryb polarnomorskich jest tak kosztowne jak chemiczna synteza. Szybki rozwój badań nad procesami syntezy, a także możliwością wykorzystania innych substancji wykazujących podobne działanie (np. niektóre polimery węglowodanów), może spowodować obniżenie kosztów i wprowadzenie tego typu substancji do powszechnego użytku. AFPs pozyskane na drodze chemicznej syntezy mogą być jednak gorzej przyswajalne, dlatego przed wprowadzeniem na rynek muszą być wielokrotnie przebadane pod tym względem, a także jako dodatek do żywności pod względem niekorzystnego wpływu na zdrowie człowieka. Obecnie przedsiębiorstwa, głównie na terenie USA zamawiają niewielkie ilości tych substancji jedynie do badań laboratoryjnych i w szczególnych przypadkach [6] z powodzeniem stosuje się tam niektóre AFPs przy produkcji deserów lodowych. ul. Inwalidów Bydgoszcz tel.: 052 / fax: 052 / info@awe.com.pl Od redakcji: Wykaz literatury prześlemy zainteresowanym Czytelnikom em, faksem lub pocztą. Korespondencję prosimy kierować na adres: przemspozywczy@sigma-not.pl Dr inż. A. Kamińska, prof. dr hab. P.P. Lewicki Wydział Nauk o Żywności, SGGW, Warszawa Wydanie publikacji zostało dofinansowane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Przechodnia myjka podeszew i cholewek butów niskich 5523 automatyczny pobór płynu myjącego sterowanie ręczne lub fotokomórką NAPOJE ENERGETYZUJĄCE... (dokończenie ze s. 13) koordynację ruchową. Spożywające taką mieszankę osoby doznają mylnego wrażenia pozostawania w dobrej kondycji psychoruchowej, co przyczynia się do zwiększonej konsumpcji alkoholu i niebezpiecznych zachowań [9]. Przypuszcza się również, że łączenie alkoholu ze składnikami pobudzającymi wzmaga agresję, a u wrażliwych osobników może wywoływać arytmię. Łączenie alkoholu i napojów energetyzujących jest także niebezpieczne w warunkach zwiększonego wydatku energetycznego i utraty płynów spowodowanej poceniem się. Pomimo wielu zastrzeżeń związanych ze spożyciem napojów energetyzujących, fakt ich podstawowej funkcjonalności, związanej z krótkofalowym psychofizycznym pobudzeniem organizmu, jest dobrze udokumentowany. Stosowane zgodnie z przeznaczeniem przynoszą wiele korzyści [27]. Od redakcji: Wykaz literatury prześlemy zainteresowanym Czytelnikom em, faksem lub pocztą. Korespondencję prosimy kierować na adres: przemspozywczy@sigma-not.pl Dr M. Hoffmann, prof. dr hab. F. Świderski Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW, Warszawa Wydanie publikacji zostało dofinansowane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Przemys³ Spo ywczy 9/2008 Stanowisko mycia butów niskich, rąk oraz dezynfekcji rąk COMBI 5524 mycie podeszew oraz cholewek butów niskich automatyczny pobór płynu myjącego mycie rąk w umywalce z automatycznym wypływem wody dezynfekcja rąk płynem szybkoschnącym Wyroby chronione! ZAMÓW BEZPŁATNY AKTUALNY KATALOG WYROBÓW AWE
ZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.1
METODY PRZECHOWYWANIA I UTRWALANIA BIOPRODUKTÓW ZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.1 Opracował: dr S. Wierzba Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Opolskiego Zamrażaniem produktów nazywamy proces
Bardziej szczegółowoZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.2
METODY PRZECHOWYWANIA I UTRWALANIA BIOPRODUKTÓW ZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.2 Opracował: dr S. Wierzba Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Opolskiego Odmienność procesów zamrażania produktów
Bardziej szczegółowoWpływ techniki rozmrażania na odwracalność zmian jakościowych w produkcie żywnościowym
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY Wpływ techniki rozmrażania na odwracalność zmian jakościowych w produkcie żywnościowym Andrzej Domian SUCHiKL Sem IX GDAŃSK 2011 SPIS TREŚCI 1. Definicja i cel
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA
WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA Temat: Denaturacja białek oraz przemiany tłuszczów i węglowodorów, jako typowe przemiany chemiczne i biochemiczne zachodzące w żywności mrożonej. Łukasz Tryc SUChiKL Sem.
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA
Gdańsk 10.11.2009 WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA Temat 1: Ubytki masy, oparzelina mrozowa i rekrystalizacja, jako typowe zmiany fizyczne zachodzące w mrożonej żywności. Jakub Turek SUChiKl sem.ix Wydział
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA (seminarium)
WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA (seminarium) Temat: Ocena jakościowa i ekonomiczna kriogenicznego ( szokowego ) zamrażania wybranych produktów żywnościowych. Wykonał: Szczepkowski Mariusz Wydział Mechaniczny
Bardziej szczegółowoZMIANY CECH PRODUKTÓW PODCZAS ZAMRAŻANIA
METODY PRZECHOWYWANIA I UTRWALANIA BIOPRODUKTÓW ZMIANY CECH PRODUKTÓW PODCZAS ZAMRAŻANIA Opracował: dr S. Wierzba Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Opolskiego Nietrwałość produktów
Bardziej szczegółowoKRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Krzepnięcie przemiana fazy ciekłej w fazę stałą Krystalizacja przemiana
Bardziej szczegółowoTechnologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe
Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy
Bardziej szczegółowoTechnologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe
Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy
Bardziej szczegółowoPrzemiana materii i energii - Biologia.net.pl
Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg
Bardziej szczegółowoSonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym?
Schemat 1 Strefy reakcji Rodzaje efektów sonochemicznych Oscylujący pęcherzyk gazu Woda w stanie nadkrytycznym? Roztwór Znaczne gradienty ciśnienia Duże siły hydrodynamiczne Efekty mechanochemiczne Reakcje
Bardziej szczegółowoMikrokapsułki CS. Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa
Mikrokapsułki CS Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa Kapsułkowanie 2 Kapsułkowanie jest techniką, za pomocą której jeden materiał lub mieszanina materiałów jest powlekana
Bardziej szczegółowoObserwacja zmian turgoru w komórkach korzenia marchwi
Doświadczenie 1 Obserwacja zmian turgoru w komórkach korzenia marchwi Materiał: duży, jędrny korzeń marchwi. Pomoce: nóż. Odczynniki: kryształy NaCl(soli kuchennej) Wykonanie: Wyniki: Kryształki soli uległy
Bardziej szczegółowoWykład 8. Przemiany zachodzące w stopach żelaza z węglem. Przemiany zachodzące podczas nagrzewania
Wykład 8 Przemiany zachodzące w stopach żelaza z węglem Przemiany zachodzące podczas nagrzewania Nagrzewanie stopów żelaza powyżej temperatury 723 O C powoduje rozpoczęcie przemiany perlitu w austenit
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wiadomości wstępne 1.1. Definicja i zakres pojęcia technologia 1.2. Podstawowe
Bardziej szczegółowoWykład 2. Anna Ptaszek. 7 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 2. Anna Ptaszek 1 / 1
Wykład 2 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 7 października 2015 1 / 1 Zjawiska koligatywne Rozpuszczenie w wodzie substancji nielotnej powoduje obniżenie prężności pary nasyconej P woda
Bardziej szczegółowo3. Przejścia fazowe pomiędzy trzema stanami skupienia materii:
Temat: Zmiany stanu skupienia. 1. Energia sieci krystalicznej- wielkość dzięki której można oszacować siły przyciągania w krysztale 2. Energia wiązania sieci krystalicznej- ilość energii potrzebnej do
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska
Politechnika Gdańska Współczesne techniki zamrażania Temat: Odwracalność zmian jakościowych w produktach rozmrożonych. Wykonał: Przemysław Drywa SUCHiKL semestr 9 Plan prezentacji: 1. Definicja rozmrażania,
Bardziej szczegółowoFosfor w żywności i żywieniu
Wydział Nauk o Żywności SGGW Fosfor w żywności i żywieniu Prof. dr hab. Mirosław Słowiński Zakład Technologii Mięsa Wydział Nauk o Żywności Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Rozporządzenie
Bardziej szczegółowoCo to jest FERMENTACJA?
Co to jest FERMENTACJA? FERMENTACJA - rozkład niektórych monosacharydów, np. glukozy, pod wpływem enzymów wydzielanych przez drożdże lub bakterie. czyli tzw. biokatalizatorów. Enzymy (biokatalizatory)
Bardziej szczegółowoUzależnienia. Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji.
Uzależnienia Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji. Termin uzależnienie jest stosowany głównie dla osób, które nadużywają narkotyków, alkoholu i papierosów. Używki Wszystkie używki stanowią
Bardziej szczegółowoSzkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5. Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego
Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5 Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Czy przejście szkliste jest termodynamicznym przejściem fazowym?
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu
Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu Ćw. 4 Kinetyka reakcji chemicznych Zagadnienia do przygotowania: Szybkość reakcji chemicznej, zależność szybkości reakcji chemicznej
Bardziej szczegółowoPrzeznaczenie komory chłodniczej
Rozpoczynamy nową serię artykułów zatytułowaną Co trzeba wiedzieć o układach chłodniczych. Opierają się one na wielu bezpłatnych modułach elearning firmy Danfoss do samodzielnej nauki, przeznaczonych zarówno
Bardziej szczegółowoDługoterminowe przechowywanie nasienia ryb jesiotrowatych - kriokonserwacja
Innowacyjne techniki oceny biologicznej i ochrony cennych gatunków ryb hodowlanych i raków Długoterminowe przechowywanie nasienia ryb jesiotrowatych - kriokonserwacja Czy można przezwyciężyć śmierć i zatrzymać
Bardziej szczegółowoetyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy
Temat: Białka Aminy Pochodne węglowodorów zawierające grupę NH 2 Wzór ogólny amin: R NH 2 Przykład: CH 3 -CH 2 -NH 2 etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy
Bardziej szczegółowoOBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. II. Przemiany austenitu przechłodzonego
OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA Cz. II. Przemiany austenitu przechłodzonego WPŁYW CHŁODZENIA NA PRZEMIANY AUSTENITU Ar 3, Ar cm, Ar 1 temperatury przy chłodzeniu, niższe od równowagowych A 3, A cm, A 1 A
Bardziej szczegółowoTechnologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG
Technologie wytwarzania Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2: Właściwości osmotyczne koloidalnych roztworów biopolimerów.
1. Część teoretyczna Właściwości koligatywne Zjawiska osmotyczne związane są z równowagą w układach dwu- lub więcej składnikowych, przy czym dotyczy roztworów substancji nielotnych (soli, polisacharydów,
Bardziej szczegółowoStatyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał
Statyka Cieczy i Gazów Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał 1. Podstawowe założenia teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał: Ciała zbudowane są z cząsteczek. Pomiędzy cząsteczkami
Bardziej szczegółowoDobór parametrów składowania cukru na podstawie izoterm sorpcji. mgr inż. Zbigniew Tamborski
Dobór parametrów składowania cukru na podstawie izoterm sorpcji mgr inż. Zbigniew Tamborski Woda w żywności Woda jest składnikiem żywności determinującym jej trwałość oraz jakość. Jest ona jednym z głównych
Bardziej szczegółowoNowe technologie w produkcji płynnych mieszanek paszowych uzupełniających
Nowe technologie w produkcji płynnych mieszanek paszowych uzupełniających lek. wet. Ewa Cichocka 20 czerwca 2016 r., Pomorskie Forum Drobiarskie, Chmielno Po pierwsze - bezpieczna żywność! Ochrona skuteczności
Bardziej szczegółowoLAMININE OMEGA +++ Informacje o produkcie
LAMININE OMEGA +++ Informacje o produkcie NAWIĄZUJĄC DO DANYCH GŁÓWNEGO URZĘDU STATYSTYCZNEGO W POLSCE W 2011r. Z powodu chorób układu krążenia zmarło 440,9 na każde 100 tys. osób W Polsce wykryto cukrzycę
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska
Politechnika Gdańska Wydział Mechaniczny Katedra Energetyki i Aparatury Przemysłowej Seminarium z Współczesnych Technik Zamrażania Temat: 2. Własności termofizyczne produktów żywnościowych świeżych i po
Bardziej szczegółowoWstęp. Krystalografia geometryczna
Wstęp Przedmiot badań krystalografii. Wprowadzenie do opisu struktury kryształów. Definicja sieci Bravais go i bazy atomowej, komórki prymitywnej i elementarnej. Podstawowe typy komórek elementarnych.
Bardziej szczegółowoCukry. C x H 2y O y lub C x (H 2 O) y
Cukry Cukry organiczne związki chemiczne składające się z atomów węgla oraz wodoru i tlenu, zazwyczaj w stosunku H:O = 2:1. Zawierają liczne grupy hydroksylowe, karbonylowe a czasami mostki półacetalowe.
Bardziej szczegółowoBADANIE UDZIAŁU WODY WYMROŻONEJ I NIEWYMROŻONEJ PO ZAMROŻENIU ROZTWORÓW MODELOWYCH SACHAROZY BEZ DODATKU I Z DODATKIEM SUBSTANCJI OCHRONNYCH 1
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 12 z. 571: 59 66 BADANIE UDZIAŁU WODY WYMROŻONEJ I NIEWYMROŻONEJ PO ZAMROŻENIU ROZTWORÓW MODELOWYCH SACHAROZY BEZ DODATKU I Z DODATKIEM SUBSTANCJI OCHRONNYCH
Bardziej szczegółowoBłonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności
Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Dr hab. Jarosława Rutkowska, prof. nadzwycz. SGGW Zakład Analiz Instrumentalnych Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie
Bardziej szczegółowoSEMINARIUM Z WSPÓŁCZESNYCH TECHNIK ZAMRAŻANIA
SEMINARIUM Z WSPÓŁCZESNYCH TECHNIK ZAMRAŻANIA Temat: Relacje między zastosowaną metodą zamrażania a jakością produktu po jego rozmrożeniu. Kamil Kaszyński Wydział Mechaniczny Spis treści 1. Wstęp 2. Mechanizm
Bardziej szczegółowoCIAŁO I ZDROWIE WSZECHŚWIAT KOMÓREK
CIAŁ I ZDRWIE WSZECHŚWIAT KMÓREK RGANIZM RGANY TKANKA SKŁADNIKI DŻYWCZE x x KMÓRKA x FUNDAMENT ZDRWEG ŻYCIA x PRZEMIANA MATERII WSZECHŚWIAT KMÓREK Komórki są budulcem wszystkich żywych istot, również nasze
Bardziej szczegółowoKONTROLA WZROSTU KRYSZTAŁÓW W LODACH SPOŻYWCZYCH
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2009, 1 (62), 57 64 ANNA KAMIŃSKA, VOLKER GAUKEL KONTROLA WZROSTU KRYSZTAŁÓW W LODACH SPOŻYWCZYCH S t r e s z c z e n i e Celem pracy było określenie wpływu κ-karagenianu,
Bardziej szczegółowoTIENS SKONCENTROWANY EKSTARKT Z DAKTYLI CHIŃSKICH
TIENS SKONCENTROWANY EKSTARKT Z DAKTYLI CHIŃSKICH TIENS SKONCENTROWANY EKSTRAKT Z DAKTYLI CHIŃSKICH Główny surowiec Skoncentrowanego Ekstraktu z Daktyli Chińskich TIENS to najwyższej jakości owoce głożyny
Bardziej szczegółowoMilena Oziemczuk. Temperatura
Milena Oziemczuk Temperatura Informacje ogólne Temperatura jest jedną z podstawowych wielkości fizycznych w termodynamice i określa miarą stopnia nagrzania ciał. Temperaturę można ściśle zdefiniować tylko
Bardziej szczegółowoWykład 7. Anna Ptaszek. 13 września Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Fizykochemia biopolimerów - wykład 7.
Wykład 7 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 13 września 2016 1 / 27 Układ wieloskładnikowy dwufazowy P woda 1 atm lód woda ciek a woda + substancja nielotna para wodna 0 0 100 T 2 / 27
Bardziej szczegółowoCzy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak
Czy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga ciało
Bardziej szczegółowoII. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych
SPIS TREŚCI Wprowadzenie 11 I. Jakość żywności, systemy zarządzania jakością i klasyfikacja żywności 13 1. Wstęp 13 2. Określenia jakości 14 3. Systemy zapewniające prawidłową jakość produktów spożywczych
Bardziej szczegółowoTIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Bardziej szczegółowoCzynnik roboczy pełni decydującą rolę przy przekazywaniu ciepła między ośrodkami. Jego parametry decydują o stabilnej i bezpiecznej pracy układu.
Czynnik roboczy pełni decydującą rolę przy przekazywaniu ciepła między ośrodkami. Jego parametry decydują o stabilnej i bezpiecznej pracy układu. Współczesne instalacje grzewcze i chłodnicze pracują w
Bardziej szczegółowo4 Ogólna technologia żywności
Spis treści Przedmowa 7 1. Operacje membranowe, Krzysztof Surówka 9 1.1. Wstęp 9 1.2. Zasada krzyżowej filtracji membranowej 9 1.3. Ogólna charakterystyka operacji membranowych 10 1.4. Membrany - klasy
Bardziej szczegółowoWymagania weterynaryjne dla mleka i produktów mlecznych
Wymagania weterynaryjne dla mleka i produktów mlecznych Rozporządzenie MRiRW z dnia 18 sierpnia 2004 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych dla mleka i produktów mlecznych Rozporządzenie MRiRW z dnia 18
Bardziej szczegółowoMateriały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d.
Materiały Reaktorowe Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d. Luki (pory) i pęcherze Powstawanie i formowanie luk zostało zaobserwowane w 1967 r. Podczas formowania luk w materiale następuje jego puchnięcie
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk?
Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Podczas intensywnego treningu organizm produkuje energię znacznie szybciej, niż wówczas, gdy aktywność jest mała. W trakcie ćwiczeń serce bije częściej,
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja procesów membranowych. Magdalena Bielecka Agnieszka Janus
Klasyfikacja procesów membranowych Magdalena Bielecka Agnieszka Janus 1 Co to jest membrana Jest granica pozwalająca na kontrolowany transport jednego lub wielu składników z mieszanin ciał stałych, ciekłych
Bardziej szczegółowoAntyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce
Bardziej szczegółowoProjektowanie Procesów Biotechnologicznych
Projektowanie Procesów Biotechnologicznych wykład 14 styczeń 2014 Kinetyka prostych reakcji enzymatycznych Kinetyka hamowania reakcji enzymatycznych 1 Enzymy - substancje białkowe katalizujące przemiany
Bardziej szczegółowoWPŁYW DODATKU BIOETANOLU NA WŁASCIWOŚCI ELASTYCZNYCH POWŁOK SKROBIOWYCH
Konferencja Naukowa Problemy gospodarki energią i środowiskiem w rolnictwie, leśnictwie i przemyśle spożywczym WPŁYW DODATKU BIOETANOLU NA WŁASCIWOŚCI ELASTYCZNYCH POWŁOK SKROBIOWYCH Autorzy: Adam Ekielski
Bardziej szczegółowoWarunki izochoryczno-izotermiczne
WYKŁAD 5 Pojęcie potencjału chemicznego. Układy jednoskładnikowe W zależności od warunków termodynamicznych potencjał chemiczny substancji czystej definiujemy następująco: Warunki izobaryczno-izotermiczne
Bardziej szczegółowoUWAGA na NAPOJE ENERGETYZUJĄCE
UWAGA na NAPOJE ENERGETYZUJĄCE Dlaczego dzieci i młodzież nie powinny pić napojów energetyzujących? Niektórzy sądzą, że napoje energetyzujące są źródłem energii, która jest szybko przyswajalna przez organizm
Bardziej szczegółowoSuplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin
Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub
Bardziej szczegółowoUsuwanie Racicznicy i innych mikroorganizmów z instalacji chłodzenia
Usuwanie Racicznicy i innych mikroorganizmów z instalacji chłodzenia Racicznica Sprawnośd systemu chłodzenia w obiektach produkujących energię elektryczną i cieplną ma znaczącą rolę w kosztach produkcji.
Bardziej szczegółowoRoztwory. Homogeniczne jednorodne (jedno-fazowe) mieszaniny dwóch lub więcej składników.
Roztwory Homogeniczne jednorodne (jedno-fazowe) mieszaniny dwóch lub więcej składników. Własności fizyczne roztworów są związane z równowagę pomiędzy siłami wiążącymi cząsteczki wody i substancji rozpuszczonej.
Bardziej szczegółowoPraca objętościowa - pv (wymiana energii na sposób pracy) Ciepło reakcji Q (wymiana energii na sposób ciepła) Energia wewnętrzna
Energia - zdolność danego układu do wykonania dowolnej pracy. Potencjalna praca, którą układ może w przyszłości wykonać. Praca wykonana przez układ jak i przeniesienie energii może manifestować się na
Bardziej szczegółowoTemat: Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu utrwalenie wiadomości.
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII DLA KLASY I GIMNAZJUM Temat: Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu utrwalenie wiadomości. Cele: Utrwalenie pojęć związanych z budową komórki;
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak
Czy równowaga w przyrodzie i w chemii jest korzystna? prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga
Bardziej szczegółowoWykład 4. Fizykochemia biopolimerów- wykład 4. Anna Ptaszek. 5 listopada Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego
Wykład 4 - wykład 4 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 5 listopada 2013 1/30 Czym są biopolimery? To polimery pochodzenia naturalnego. Należą do nich polisacharydy i białka. 2/30 Polisacharydy
Bardziej szczegółowopaździernika 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II
10 października 2013: Elementarz biologii molekularnej www.bioalgorithms.info Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II Komórka: strukturalna i funkcjonalne jednostka organizmu żywego Jądro komórkowe: chroniona
Bardziej szczegółowoAUTOREFERAT. z opisem osiągnięć naukowych związanych z postępowaniem habilitacyjnym. Dr inż. Anna Kamińska-Dwórznicka
Załącznik 2. AUTOREFERAT z opisem osiągnięć naukowych związanych z postępowaniem habilitacyjnym Dr inż. Anna Kamińska-Dwórznicka Wydział Nauk o Żywności Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoPrędkości cieczy w rurce są odwrotnie proporcjonalne do powierzchni przekrojów rurki.
Spis treści 1 Podstawowe definicje 11 Równanie ciągłości 12 Równanie Bernoulliego 13 Lepkość 131 Definicje 2 Roztwory wodne makrocząsteczek biologicznych 3 Rodzaje przepływów 4 Wyznaczania lepkości i oznaczanie
Bardziej szczegółowoRozporządzenia REACH i CLP praktyczne i ważne informacje dla przedsiębiorstw z branży tworzyw sztucznych i gumy Dr inż. Monika Wasiak-Gromek
Rozporządzenia REACH i CLP praktyczne i ważne informacje dla przedsiębiorstw z branży tworzyw sztucznych i gumy Dr inż. Monika Wasiak-Gromek Krajowe Centrum Informacyjne ds. REACH Biuro do Spraw Substancji
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 WSTĘP 9
SPIS TREŚCI WSTĘP 9 ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 1. Podstawy towaroznawstwa 13 1.1. Zakres towaroznawstwa 13 1.2. Klasyf ikacja towarów 15 1.3. Kryteria podziału towarów (PKWiU) 15 1.4. Normalizacja
Bardziej szczegółowoRównanie gazu doskonałego
Równanie gazu doskonałego Gaz doskonały to abstrakcyjny model gazu, który zakłada, że gaz jest zbiorem sprężyście zderzających się kulek. Wiele gazów w warunkach normalnych zachowuje się jak gaz doskonały.
Bardziej szczegółowoBadanie oddziaływań związków biologicznie aktywnych z modelowymi membranami lipidowymi
UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ CHEMII STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Badanie oddziaływań związków biologicznie aktywnych z modelowymi membranami lipidowymi Marcelina Gorczyca Promotorzy:
Bardziej szczegółowoRSM+S z Puław NAWÓZ XXI WIEKU
RSM+S z Puław NAWÓZ XXI WIEKU Puławy 2012 Zasobność gleb w siarkę Prawie 60% gleb w Polsce jest ubogich w siarkę. Niedobór siarki ogranicza zawartość i jakość białka i tłuszczu, ogranicza gromadzenie się
Bardziej szczegółowoPiekarnictwo. Aplikacje
Piekarnictwo Aplikacje rozwiązania odporne na siwienie uzyskiwanie stuktury musowolodowej tłuszcze podkreślające smak dłuższy czas przechowywania doskonałe walory smakowe bogate i kremowe nadzienia Tłuszcze
Bardziej szczegółowoCukry właściwości i funkcje
Cukry właściwości i funkcje Miejsce cukrów wśród innych składników chemicznych Cukry Z cukrem mamy do czynienia bardzo często - kiedy sięgamy po białe kryształy z cukiernicy. Większość z nas nie uświadamia
Bardziej szczegółowoWykład 2. Termodynamika i kinetyka procesowa- wykład. Anna Ptaszek. 13 marca Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego
Wykład i kinetyka procesowa- wykład Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 13 marca 014 1/30 Czym są biopolimery? To polimery pochodzenia naturalnego. Należą do nich polisacharydy i białka.
Bardziej szczegółowochemia wykład 3 Przemiany fazowe
Przemiany fazowe Przemiany fazowe substancji czystych Wrzenie, krzepnięcie, przemiana grafitu w diament stanowią przykłady przemian fazowych, które zachodzą bez zmiany składu chemicznego. Diagramy fazowe
Bardziej szczegółowoInżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką
Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Kilka definicji Faza Stan materii jednorodny wewnętrznie, nie tylko pod względem składu chemicznego, ale również
Bardziej szczegółowoWĘGLOWODORY. Uczeń: Przykłady wymagań nadobowiązkowych Uczeń:
WĘGLOWODORY Wymagania na ocenę dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą pisze wzory sumaryczne, zna nazwy czterech początkowych węglowodorów nasyconych; zna pojęcie: szereg homologiczny; zna ogólny
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W SEZONIE LETNIM INFORMACJE DLA KONSUMENTÓW
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W SEZONIE LETNIM INFORMACJE DLA KONSUMENTÓW Nadchodzi lato, czas wysokich temperatur, wzmożonego ruchu turystycznego oraz sezonowych produktów spożywczych takich jak warzywa, owoce,
Bardziej szczegółowoEnergetyki. Autorki: Ola Michalska, Hania Szymkowiak, Jamila Wołk-Karaczewska, Agata Maliniak, Viktoriia Hryniuk.
Energetyki Autorki: Ola Michalska, Hania Szymkowiak, Jamila Wołk-Karaczewska, Agata Maliniak, Viktoriia Hryniuk. Skład i ich działanie woda, cukier, regulator kwasowości, Dwutlenek węgla, kofeina (środek
Bardziej szczegółowoCORSENTIALS prosta metoda na doskonałe zdrowie.
CORSENTIALS prosta metoda na doskonałe zdrowie. System CORSENTIALS korzysta z zastrzeżonej, zgłoszonej do opatentowania technologii firmy LifeWave, która odmieni stan Twojego zdrowia, przynosząc istotne
Bardziej szczegółowoGrupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 29 grudzień 2016
ODCHUDZANIE I UJĘDRNIANIE > Model : 8688701 Producent : - SKUTECZNY SPOSÓB NA ORZEŹWIAJĄCE ODCHUDZANIE! Idealna propozycja na nadchodzące lato Mrożona kawa o pysznym waniliowym smaku. Sprawdzona kompozycja
Bardziej szczegółowoNawóz Barenbrug BERFERTILE Premium Start 20kg
Dane aktualne na dzień: 25-09-2017 12:00 Link do produktu: https://sklep.tanienawadnianie.pl/nawoz-barenbrug-berfertile-premium-start-20kg-p-2434.html Nawóz Barenbrug BERFERTILE Premium Start 20kg Cena
Bardziej szczegółowo1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego:
1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 2. Określ w którą stronę przesunie się równowaga reakcji rozkładu
Bardziej szczegółowoWzrost fazy krystalicznej
Wzrost fazy krystalicznej Wydzielenie nowej fazy może różnić się of fazy pierwotnej : składem chemicznym strukturą krystaliczną orientacją krystalograficzną... faza pierwotna nowa faza Analogia elektryczna
Bardziej szczegółowoModel Marczuka przebiegu infekcji.
Model Marczuka przebiegu infekcji. Karolina Szymaniuk 27 maja 2013 Karolina Szymaniuk () Model Marczuka przebiegu infekcji. 27 maja 2013 1 / 17 Substrat Związek chemiczny, który ulega przemianie w wyniku
Bardziej szczegółowoWiosenne zapalenie wymienia
.pl https://www..pl Wiosenne zapalenie wymienia Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 10 maja 2017 Rozpoczyna się sezon pastwiskowy, a wraz z nim zwiększa się podatność wysokowydajnych krów na infekcje
Bardziej szczegółowoWpływ warunków przechowywania na fizyczną stabilność tabletek. Barbara Mikolaszek
Wpływ warunków przechowywania na fizyczną stabilność tabletek Barbara Mikolaszek Wpływ wilgoci na tabletki Ilość wilgoci, która została zaadsorbowana przez substancję leczniczą lub nośnik wpływa na: -
Bardziej szczegółowoCzy woda sprzedawana w butlach jest jedynym rozwiązaniem? Technologia odwróconej osmozy, tak jak wiele innych. Na czym to polega?
Zawartość wody w organizmie człowieka to 70%. Jakość wody którą pijemy ma bezpośredni wpływ na zdrowie i dobre samopoczucie. Zadbaj o to by dokonać trafnego wyboru nie pozostawiaj tej decyzji przypadkowi
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE ROZMIARÓW
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 6 WYZNACZANIE ROZMIARÓW MAKROCZĄSTECZEK I. WSTĘP TEORETYCZNY Procesy zachodzące między atomami lub cząsteczkami w skali molekularnej
Bardziej szczegółowoWłaściwości błony komórkowej
płynność asymetria Właściwości błony komórkowej selektywna przepuszczalność Płynność i stan fazowy - ruchy rotacyjne: obrotowe wokół długiej osi cząsteczki - ruchy fleksyjne zginanie łańcucha alifatycznego
Bardziej szczegółowoTransport przez błony
Transport przez błony Transport bierny Nie wymaga nakładu energii Transport aktywny Wymaga nakładu energii Dyfuzja prosta Dyfuzja ułatwiona Przenośniki Kanały jonowe Transport przez pory w błonie jądrowej
Bardziej szczegółowoPodczas przyjmowania witamin i minerałów mogą wystąpić problemy z ich wchłanianiem z kilku powodów:
Synergizm i antagonizm witamin oraz składników mineralnych Witaminy i składniki mineralne, ze względu na odmienną budowę, wchodzą w interakcje pomiędzy sobą i z innymi składnikami powodując ograniczenie
Bardziej szczegółowoIII. METODY OTRZYMYWANIA MATERIAŁÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH Janusz Adamowski
III. METODY OTRZYMYWANIA MATERIAŁÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH Janusz Adamowski 1 1 Wstęp Materiały półprzewodnikowe, otrzymywane obecnie w warunkach laboratoryjnych, charakteryzują się niezwykle wysoką czystością.
Bardziej szczegółowoSKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Bardziej szczegółowo11. PRZEBIEG OBRÓBKI CIEPLNEJ PREFABRYKATÓW BETONOWYCH
11. Przebieg obróbki cieplnej prefabrykatów betonowych 1 11. PRZEBIEG OBRÓBKI CIEPLNEJ PREFABRYKATÓW BETONOWYCH 11.1. Schemat obróbki cieplnej betonu i konsekwencje z niego wynikające W rozdziale 6 wskazano
Bardziej szczegółowoSuszona plazma krwi wspomoże zdrowotność prosiąt
https://www. Suszona plazma krwi wspomoże zdrowotność prosiąt Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 25 lutego 2018 W ostatnich latach wzrastające ceny poekstrakcyjnej śruty sojowej, skłoniły hodowców do poszukiwania
Bardziej szczegółowo