P R O T O K Ó Ł. z Zebrania Plenarnego Komitetu Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN w Instytucie Nafty i Gazu w dniu 21 kwietnia 2004 roku

Transkrypt

1 P R O T O K Ó Ł z Zebrania Plenarnego Komitetu Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN w Instytucie Nafty i Gazu w dniu 21 kwietnia 2004 roku Obecni: prof. M. Ciechanowska, mgr Z. Kulczycki, prof. E. Mokrzycki, prof. R. Ney, prof. M. Nieć, prof. M. Piwocki, doc. S. Przeniosło, prof. J. Raczkowski, prof. A. Szczepański, prof. W. Trutwin. Nieobecni: usprawiedliwieni: mgr C. Bachowski, prof. W. Blaschke, prof. M. Mazurkiewicz, prof. T. Ratajczak, prof. J. Sablik, doc. W. Suwała, dr hab. K. Szamałek, prof. K. Sztaba, prof. R. Uberman, nieusprawiedliwieni: prof. J. Bednarczyk, prof. W. Gabzdyl, prof. W. Górecki, dr Z. Kasztelewicz, prof. W. Kozioł, dr hab. A. Łuszczkiewicz Goście zaproszeni: J. Domżalski, A. Górka, Z. Herman, Cz. Jaran, A. Kostecki, J. Lubaś, I. Matyasik, A. Mazurek, M. Migdał, S. Radecki, P. Sul, W. Wójcik. Program Zebrania Plenarnego obejmował: 1. Otwarcie Zebrania przez Przewodniczącego Komitetu prof. Romana Neya. 2. Powitanie uczestników Zebrania Plenarnego przez Dyrektora Instytutu Nafty i Gazu prof. Marię Ciechanowską. 3. Referaty: Prognozy wydobycia węglowodorów ze złóż krajowych w świetle zasobów geologicznych i przemysłowych - Stanisław Radecki Dyrektor Departamentu Poszukiwań Złóż PGNiG S.A., Warszawa; Prognozy wydobycia węglowodorów ze złóż obszarów morskich RP - Jerzy Domżalski Dyrektor d.s. Geologii; Andrzej Mazurek Kierownik Działu Analiz Geologicznych, Przedsiębiorstwo Poszukiwań i Eksploatacji Złóż Ropy i Gazu PETROBALTIC S.A., Gdańsk. 4. Dyskusja. 5. Wolne wnioski. 1

2 Ad. 1. Otwarcie Zebrania przez Przewodniczącego Komitetu prof. Romana Neya Zebranych przywitał prof. Roman Ney przewodniczący Komitetu. Ad. 2 Powitanie uczestników Zebrania Plenarnego przez Dyrektora Instytutu Nafty i Gazu prof. Marię Ciechanowską Prof. M. Ciechanowska, jako gospodarz zebrania również przywitała obecnych i następnie przedstawiła Instytut Nafty i Gazu. W swoim wystąpieniu omówiła historię Instytutu, zakres współpracy z przemysłem działającym na rzecz poszukiwań i wydobycia węglowodorów oraz z uczelniami i instytutami branżowymi, z którymi wspólnie realizowane są interdyscyplinarne projekty badawcze. Ponadto bardzo krótko scharakteryzowała Zakłady naukowo-badawcze Instytutu: Geofizyki Wiertniczej, Geologii i Geochemii, Informatyki, Górnictwa Nafty i Gazu, Metrologii Przepływów Mikrobiologii, Napędów Gazowych i Maszyn Tłokowych, Nowych Technologii Energii Odnawialnych, Ochrony Środowiska, Przesyłania i Dystrybucji Gazu, Sejsmiki, Technik Instalacyjnych, Techniki Strzelniczej, Użytkowania Paliw. Ad. 3a. Referat: Prognozy wydobycia węglowodorów ze złóż krajowych w świetle zasobów geologicznych i przemysłowych Stanisław Radecki Referat ten przedstawił Dyrektor Departamentu Poszukiwań Złóż PGNiG S.A. Warszawa Stanisław Radecki. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na: mapę koncesji poszukiwawczych na terenie naszego kraju, rejony koncentracji prac poszukiwawczych i znaczących odkryć gazu ziemnego i ropy naftowej, nowe rejony poszukiwań za węglowodorami, koncesje eksploatacyjne, zasoby gazu ziemnego w okresie , zasoby ropy naftowej w latach , 2

3 wydobycie gazu ziemnego (w przeliczeniu na gaz wysokometanowy) w latach , prognozę wydobycia gazu ziemnego w latach , wydobycie ropy naftowej w latach , prognozę wydobycia ropy naftowej w latach , zasoby prognostyczne, nakłady finansowe na poszukiwania węglowodorów w latach , Ad. 3b. Referat: Prognozy wydobycia węglowodorów ze złóż obszarów morskich RP Jerzy Domżalski, Andrzej Mazurek Referat wygłosili: Jerzy Domżalski Kierownik ds. Geologii w Przedsiębiorstwie Poszukiwań i Eksploatacji Złóż Ropy i Gazu PETROBALTIC S.A., Gdańsk oraz Andrzej Mazurek Kierownik Działu Analiz Geologicznych w tym Przedsiębiorstwie. Pan J. Domżalski omówił: koncesje Petrobaltic S.A., przekrój przez bloki K, L, M, profil stratygraficzny otworu K9-1/89, geologiczne zasoby potencjalne Syneklizy (bloki A, B, C i D), odkryte, ekwiwalentne zasoby platformy epikaledońskiej, złoża odkryte na szelfie RP, pierwsze złoże na Bałtyku B3, odkryte w 1981 r., system produkcyjny i jego elementy. Pan A. Mazurek omówił: przebieg eksploatacji ze złoża B3 w 2003 roku, zmianę ciśnienia złożowego w trakcie eksploatacji w poszczególnych rejonach złoża ( ), projekt Władysławowo (produkcja energii elektrycznej i cieplnej z gazu wydobywanego przez Petrobaltic S.A.), złoże B8; ropa naftowa bardzo dobrej jakości, zasoby geologiczne 3,3 mld Nm 3, złoże B6; dobre właściwości kolektorskie, dobra jakość surowca, zasoby geologiczne 2,4 mln Nm 3, 3

4 złoże B4; dobre właściwości kolektorskie, gaz wysoko metanowy z niewielką zawartością kondensatu, zasoby geologiczne 2,8 mld Nm 3, złoże B21; dobre właściwości kolektorskie, dobra jakość surowca, zasoby geologiczne 1,5 mld Nm 3, złoże B16; słabe właściwości kolektorskie, dobra jakość surowca, zasoby 0,13 mld Nm 3 zagospodarowanie nieopłacalne ekonomicznie, strefy perspektywiczne blok C (badania geochemiczne, analiza strukturalno tektoniczna, analiza właściwości petrofizycznych kolektorów), koncesja Wolin; wykonano 3 odwierty, powierzchniowe badania geochemiczne, prace badawcze, wpływ aktywności tektonicznej, pogody, struktury warstwy wody na wydobycie węglowodorów z szelfu bałtyckiego. Ad. 4. Dyskusja Po wygłoszonych referatach odbyła się dyskusja, w której głos zabrali: Prof. R. Ney zapytał, czy PGNiG ma problemy z eksploatacją gazu zasiarczonego ze złóż w Zachodniej Polsce? Dyr. S. Radecki odpowiadając stwierdził, że: wiele złóż węglowodorów zawiera H 2 S, obecnie nie ma już problemów z eksploatacją zasiarczonego gazu ziemnego. Prof. A. Paulo zapytał o horyzonty występowania węglowodorów. Dyr. S. Radecki w odpowiedzi stwierdził, że: węglowodory w Polsce występują przede wszystkim w dolomicie głównym, współczynniki wykorzystania zasobów kształtują się następująco: 0,9 gaz i 0,2 ropa naftowa. Prof. R. Ney zapytał o koszty pozyskania gazu z szelfu bałtyckiego i obszaru Karpat. 4

5 Mgr A. Domżalski stwierdził: koszty pozyskania węglowodorów z Bałtyku wynoszą około 60% kosztów pozyskania węglowodorów z obszaru Karpat; koszt ten wynosi 4 5 groszy za 1 m 3 gazu doprowadzonego do lądu, opory przepływu z rurociągu są dużo niższe niż wynika to z obliczeń projektowych. Mgr Z. Kulczycki zapytał, dlaczego nie wykonuje się obecnie wierceń za węglowodorami na lądzie? Dyr. S. Radecki w odpowiedzi zwrócił uwagę na to, że: obecnie są dobre metody badawcze, np. sejsmiczne, które pozwalają dokonać oceny bez wykonywania otworów wiertniczych; metody te są dużo tańsze od wierceń. Mgr Z. Kulczycki zapytał o przyczynę nie podawania wielkości wydobycia węglowodorów z szelfu bałtyckiego. Mgr A. Domżalski w odpowiedzi stwierdził, że powodem nie podawania danych o wydobyciu węglowodorów z szelfu była trójstronna (Niemcy była NRD, Polska, Rosja) uchwała o przyjęciu klauzuli tajności; obecnie obowiązują klauzule zastrzeżone, a nie tajne, ale tylko co tyczy się parametrów sejsmicznych a nie zasobów. Prof. R. Ney przypomniał zebranym, że w tej sprawie Komitet Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN przygotował odpowiednie stanowisko, które zostało przesłane do Ministra Środowiska. Prof. W. Trutwin zapytał jak kształtuje się ochrona środowiska przy pozyskaniu węglowodorów. Dyr. S. Radecki udzielił odpowiedzi: obecnie prowadzony jest monitoring (np. złoża BMB); zamontowane czujniki rejestrują stany emisji gazów do atmosfery, 5

6 stan ochrony środowiska znacznie się poprawił, gdyż orły bieliki wróciły nad dorzecze Noteci, gdzie znajdują się parki i obszary chronione. Prof. M. Nieć zapytał o zawartość rtęci w węglowodorach. Dyr. S. Radecki stwierdził: na początku eksploatacji złóż z Niecki Bobrzańskiej występowały problemy z rtęcią, obecnie proces eksploatacji gazu ziemnego jest pod ciągłą kontrolą, tak, że nie ma już problemów z rtęcią. Dr J. Lubaś uzupełnił odpowiedź dyr. S. Radeckiego: Instytut Nafty i Gazu opracował technologię oczyszczania gazu z rtęci (koalescencja na włóknie szklanym i na węglu aktywnym), obecnie pracuje już 10 instalacji oczyszczania gazu z rtęci (złoża Grodzisk, Bukowiec). Dyr. S. Radecki uzupełniając wypowiedź przypomniał, że jest to problem dokładności obecnych metod badawczych, gdyż rtęć ujawnia się dopiero po sczerpaniu części gazu. Prof. K. Probierz zapytał, jak się ma wielkość krajowego pozyskania gazu ziemnego do jego potrzeb. Dyr. S. Radecki krajowe wydobycie gazu ziemnego zapewnia około 30 35% zapotrzebowania na ten surowiec. Prof. W. Trutwin zapytał o możliwe kierunki zwiększenia wydobycia gazu ziemnego w strukturze pozyskania pierwotnych nośników energii. Dyr. S. Radecki określił następujące kierunki pozyskania gazu ziemnego: zwiększenie wydobycia gazu ze złóż krajowych, dostawy gazu ziemnego z innych kierunków (np. terminal gazu skroplonego), powiązanie z krajami sąsiednimi, np. z Czechami, zwiększenie pojemności magazynowania gazu w podziemnych magazynach gazu. 6

7 W wyniku braku dalszych głosów w dyskusji, posiedzenie podsumował prof. R. Ney, który zwrócił uwagę na: istotne różnice w metodach badawczych stałych surowców energetycznych i węglowodorów, skomplikowane i trudne badania przeprowadzane za poszukiwaniami węglowodorów na morzu, ciągły rozwój nowoczesnych metod i środków dotyczących górnictwa naftowego, konieczność prowadzenia dalszych badań i poszukiwań za węglowodorami ale z uwzględnieniem uwarunkowań ekonomicznych, konieczność ochrony środowiska w trakcie eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, konieczność zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju i związany z tym problem opracowania prognoz energetycznych, zmianę opinii szeregu państw co do wykorzystywania stałych surowców energetycznych (węgla) i zapewnienie im należytego miejsca w polityce energetycznej tych krajów. Prof. J. Raczkowski zwrócił również uwagę, że: wiele krajów wycofuje ropę naftową z energetyki a wprowadza gaz ziemny (jako zabezpieczenie), Stany Zjednoczone kontynuują szerokie badania nad zgazowaniem węgla i nowymi technologiami jego spalania. Ad.5. Wolne wnioski Prof. M. Nieć poinformował zebranych, że w dniach 2 4 czerwca br. jest organizowane w Wiktorowie k. Inowrocławia IX Seminarium nt. Metodyka rozpoznawania i dokumentowania złóż oraz geologicznej obsługi połączone z otwartym posiedzeniem Komitetów: Górnictwa i Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN. W ramach tego posiedzenia wygłoszone zostaną następujące referaty: 7

8 K. Szamałek Kierunki nowelizacji prawa geologicznego i górniczego w dziedzinie gospodarki złożami kopalin, R. Uberman Skutki prawne i finansowe przyjęcia metody eksploatacji jako kryterium dla określenia własności złóż kopalin, R. Sałaciński Prawo własności złóż problem nierozwiązany? Prof. R. Ney poinformował obecnych, że bardziej szczegółowe informacje na temat tego posiedzenia zostaną rozesłane Członkom Komitetu w pierwszej dekadzie maja. Z braku dalszych wniosków, prof. R. Ney podziękował prof. M. Ciechanowskiej za umożliwienie zebrania w Instytucie Nafty i Gazu, autorom referatów za wygłoszenie referatów i obecnym za przybycie na posiedzenie. Protokołował Sekretarz Naukowy KGSM PAN prof. dr hab. inż. Eugeniusz Mokrzycki 8