DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Transkrypt

1 DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 4 grudnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR XVII/92/15 RADY GMINY I MIASTA W WARCIE z dnia 12 listopada 2015 r. w sprawie określenia warunków, w tym organizacyjnych i trybu finansowania zadania własnego Gminy i Miasta Warta w zakresie tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi sportu Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 i art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1515) oraz art. 27 ust. 1 i 2, i art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857, Nr 151, poz. 1014, z 2011 r. Nr 171, poz. 1016, Nr 185, poz. 1092, Nr 208, poz. 1240, poz. 1241, z 2012 r. poz. 490, z 2013 r. poz. 829 i z 2014 r. poz. 7) Rada Gminy i Miasta w Warcie uchwala, co następuje: Uchwala się warunki, w tym organizacyjne i tryb finansowania zadania własnego Gminy i Miasta Warta w zakresie tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi sportu stanowiące załącznik nr 1 do niniejszej uchwały. 2. Wniosek o przyznanie dotacji na wsparcie zadania z zakresu rozwoju sportu powinien zawierać informacje zgodne z załącznikiem nr 2 do niniejszej uchwały. 3. Sprawozdanie z realizacji zadania i rozliczenie dotacji celowej z zakresu sportu powinno zawierać informacje określone w załączniku nr 3 do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Gminy i Miasta Warta. 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Łódzkiego. Przewodniczący Rady Grzegorz Kopacki

2 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 2 Poz Załącznik nr 1 do uchwały nr XVII/92/15 Rady Gminy i Miasta w Warcie z dnia 12 listopada 2015 r. WARUNKI, W TYM ORGANIZACYJNE I TRYB FINANSOWANIA ZADANIA WŁASNEGO GMINY I MIASTA WARTA W ZAKRESIE TWORZENIA WARUNKÓW SPRZYJAJĄCYCH ROZWOJOWI SPORTU 1. Ilekroć w uchwale jest mowa o: 1) burmistrzu należy przez to rozumieć Burmistrza Gminy i Miasta Warta; 2) klubie sportowym należy przez to rozumieć klub sportowy z terenu Gminy i Miasta Warta, działający na podstawie obowiązujących przepisów; 3) dotacji należy przez to rozumieć dotację celową udzieloną na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.), a w szczególności art. 221, art. 251, art. 252 i art Nadrzędnym celem Gminy i Miasta Warta w zakresie sportu jest popularyzacja sportu wśród mieszkańców gminy i podniesienie wyników we współzawodnictwie sportowym Gmina i Miasto Warta wspiera sport mając na celu osiągnięcie następujących celów publicznych: 1) poprawa warunków uprawiania sportu przez zawodników klubów sportowych; 2) osiągnięcie wyższych wyników sportowych przez zawodników klubów sportowych; 3) poprawa kondycji fizycznej i zdrowia psychicznego mieszkańców przez uczestnictwo w aktywnym stylu życia; 4) promocja sportu i aktywnego stylu życia; 5) umożliwienie dostępu do różnorodnych form aktywności sportowej jak największej liczbie mieszkańców Gminy i Miasta Warta: 6) pobudzenie kreatywności i wpływ na rozwój sportu na terenie Gminy i Miasta Warta. 2. Wsparcie, o którym mowa w ust. 1 mogą otrzymać podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, które prowadzą działalność sportową na terenie Gminy i Miasta Warta Wsparcie, o którym mowa w 3 ust. 1, udzielane będzie w formie: 1) dotacji celowej przyznawanej na warunkach i w trybie określonym poniżej, mogącej w sposób bezpośredni przyczynić się do realizacji celu publicznego określonego w 3 ust. 1; 2) stypendiów sportowych oraz wyróżnień i nagród za osiągnięte wyniki sportowe na zasadach określonych w odrębnej uchwale Gminy i Miasta Warta. 2. Środki finansowe na wspieranie rozwoju sportu zabezpiecza się corocznie w uchwale budżetowej Gminy i Miasta Warta Dotacje celowe mogą uzyskać kluby sportowe działające na terenie Gminy i Miasta Warta niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku, realizujące cel publiczny z zakresu sportu. 2. Dotacje na prowadzenie statutowej działalności sportowej może otrzymać klub, jeżeli realizuje cel publiczny wskazany w 3 ust. 1 niniejszej uchwały. 3. Dotacje udzielane są w oparciu o wniosek złożony przez ubiegającego się o wsparcie w trybie indywidualnych rozstrzygnięć, od których nie przysługuje odwołanie Dotacja może być przeznaczona na sfinansowanie lub dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu:

3 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 3 Poz ) realizacji programów szkolenia sportowego; 2) zakupu sprzętu i wyposażenia sportowego; 3) pokrycia kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego; 4) pokrycia kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach; 5) wynagrodzenia kadry szkoleniowej. 2. Z dotacji nie mogą być finansowane wydatki z tytułu: 1) transferu zawodnika z innego klubu sportowego; 2) zapłaty kar, mandatów i innych opłat sankcyjnych nałożonych na podmiot dotowany lub osoby z nim związane; 3) zobowiązań podmiotu dotowanego z tytułu zaciągniętej pożyczki, kredytu lub wykup papierów wartościowych oraz kosztów obsługi zadłużenia; 4) wynagrodzeń zawodników Wsparcie finansowe na realizację zadań z zakresu sportu może być udzielone przez Burmistrza Gminy i Miasta Warta w oparciu o wniosek złożony przez ubiegającego się o wsparcie. 2. Burmistrz Gminy i Miasta Warta podaje do publicznej wiadomości informację z określeniem: 1) rodzaju zdania oraz wysokości środków finansowych przeznaczonych na wsparcie zadania; 2) terminu i warunków realizacji zadania; 3) terminu składania wniosków; 4) terminu, trybu kryteriów stosowanych przy dokonaniu wyboru wniosków. 3. Informację o której mowa w ust. 2, umieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy i Miasta w Warcie. 4. Wnioski o przyznanie dotacji składa się w sekretariacie Urzędu Gminy i Miasta w Warcie zgodnie z wzorem określonym w załączniku nr 2 do niniejszej uchwały W celu rozpatrzenia wniosków Burmistrz powołuje w drodze zarządzenia komisję konkursową, w skład której wchodzą przedstawiciele Burmistrza oraz co najmniej jeden przedstawiciel Rady Gminy i Miasta Warta. 2. Komisja konkursowa liczy 5 do 7 osób. 3. Do zadań komisji konkursowej należy ocena wniosków pod względem formalnym i merytorycznym. 4. Formalna i merytoryczna ocena wniosków odbywa się na podstawie karty oceny, której wzór określa Burmistrz w drodze zarządzenia. 5. W przypadku stwierdzenia uchybień formalno-prawnych lub innych wad wniosku, komisja konkursowa wyznacza termin i wzywa wnioskodawcę do ich usunięcia lub uzupełnienia wniosku. 6. Wniosek, którego wad nie usunięto lub który nie został uzupełniony pozostawia się bez rozpatrzenia. 7. Burmistrz powołując komisję konkursową wskazuje jej przewodniczącego, który organizuje i kieruje pracami komisji. 8. Prace komisji konkursowej mogą być prowadzone jeżeli w posiedzeniu uczestniczy co najmniej połowa jej członków w tym Przewodniczący lub zastępca Przewodniczącego Przy rozpatrywaniu wniosków o przyznanie dotacji na realizację zadania, komisja konkursowa uwzględnia w szczególności: 1) możliwość realizacji zadania przez podmioty składające wnioski; 2) przedstawioną kalkulację kosztów realizacji zadania, w tym odniesieniu do zakresu rzeczowego zadania; 3) wysokość środków budżetowych przeznaczonych na realizację danego zadania;

4 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 4 Poz ) znaczenie zgłoszonego projektu do realizacji celu publicznego określonego w 3 ust. 1; 5) dostępność realizacji zadania dla mieszkańców Gminy i Miasta Warta; 6) analizę wykonania zadań zleconych podmiotowi dotowanemu w okresie poprzednim z uwzględnieniem w szczególności jakości i terminowości rozliczenia dotacji; 7) dotychczasowe doświadczenie w realizacji zadań z zakresu sportu Z przebiegu prac komisji konkursowej sporządza się protokół, który powinien zawierać: 1) termin i miejsce rozpatrzenia wniosków; 2) imiona i nazwiska członków komisji; 3) liczbę zgłoszonych wniosków; 4) wskazanie wniosków spełniających wymogi formalne i uzasadnienie odrzucenia wniosków nie spełniających wymogów formalnych; 5) ewentualne uwagi członków komisji konkursowej; 6) podpisy członków komisji konkursowej. 2. Wnioski oraz inne dokumenty sporządzone przez komisję stanowią załączniki do protokołu. 11. Komisja przekazuje swoją propozycję rozstrzygnięcia konkursu Burmistrzowi, który dokonuje ostatecznego wyboru. 12. Wnioski winny być rozpatrzone w terminie nie przekraczającym 30 dni od taty ich złożenia. 13. Wyniki konkursu zamiesza się w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy i Miasta w Warcie. 14. Wnioskodawcy przyjmując dotację zobowiązują się do wykonania zadania w zakresie i na zasadach określonych w umowie Burmistrz dokonuje kontroli merytorycznej i finansowej wydatkowania przyznanej dotacji na realizację przedsięwzięcia. 2. Czynności kontrolnych dokonują osoby upoważnione przez Burmistrza. 3. Zakres kontroli obejmuje: 1) udokumentowanie zrealizowanego przedsięwzięcia; 2) przeznaczenie i wykorzystanie dotacji otrzymanej z budżetu gminy. 4. W ramach dokumentacji okazywanej przez podmiot, osoby kontrolujące mają prawo żądać stosownych kopii poświadczonych za zgodność z oryginałem oraz żądać udzielenia odpowiedzi i wyjaśnień pisemnych. 5. Z czynności kontrolnych sporządza się protokół, który po jednym egzemplarzu otrzymuje podmiot kontrolowany wraz z poświadczeniem otrzymania protokołu, a także Urząd Gminy i Miasta w Warcie. 6. Po otrzymaniu protokołu podmiot kontrolowany w terminie 7 dni od jego otrzymania może złożyć wyjaśnienia do Burmistrza. 7. Na podstawie protokołu oraz złożonych wyjaśnień Burmistrz w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wykorzystaniu dotacji kieruje do podmiotu wykonującego przedsięwzięcie z zakresu sportu stosowne wnioski i zalecenia, wyznaczające termin do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. 8. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wydatkowania dotacji, w szczególności niezgodnego z postanowieniami umowy kwotę dotacji należy zwrócić w wysokości kwoty nieprawidłowo wydatkowanej. 16. Podmiot, który otrzymał dotację jest zobowiązany do sporządzenia sprawozdania z wykonania zadania określonego w umowie w terminie 30 dni po upływie terminu, na który umowa została zawarta, przedkładając je według określonego wzoru załącznikiem nr 3 do niniejszej uchwały Przedmiotem rozliczenia dotacji nie mogą być koszty, które beneficjent poniósł na realizację zadania przed zawarciem umowy, o której mowa w 14.

5 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 5 Poz Podmiot otrzymujący dotację nie może wykorzystać środków przeznaczonych na realizację zadania na cele inne niż określone w umowie. 3. Informację o wynikach rozliczenia dotacji umieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy i Miasta w Warcie.

6 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 6 Poz Załącznik nr 2 do uchwały nr XVII/92/15 Rady Gminy i Miasta w Warcie z dnia 12 listopada 2015 r... (pieczęć klubu składającego wniosek).. (data i miejsce) WNIOSEK o przyznanie dotacji na wsparcie zadania z zakresu rozwoju sportu pod nazwą... I. Dane dotyczące Wnioskodawcy 1. Pełna nazwa Forma prawna Numer w Krajowym Rejestrze Sądowym lub w innym rejestrze* Data wpisu, rejestracji lub utworzenia Nr NIP... nr REGON Dokładny adres: miejscowość... ul.... gmina... powiat... województwo Tel.... faks htp:// Nazwa banku i numer rachunku na który przekazana ma być dotacja Nazwiska i imiona osób upoważnionych do podpisywania umowy o dotację Nazwa, adres i telefon kontaktowy jednostki bezpośrednio wykonującej projekt, o którym mowa w pkt II Osoba upoważniona do składania wyjaśnień i uzupełnień dotyczących wniosku o dotację (imię i nazwisko oraz nr telefonu kontaktowego) Przedmiot działalności statutowej:... a) działalność statutowa nieodpłatna b) działalność statutowa odpłatna 13. Jeżeli wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą: a) numer wpisu do rejestru przedsiębiorców (jak pkt 3) b) przedmiot działalności gospodarczej (jak pkt 12 b)

7 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 7 Poz II. Opis projektu 1. Nazwa zadania 2. Miejsce wykonywania zadania 3. Cel zadania 4. Szczegółowy opis i harmonogram działań w zakresie realizacji zadania - przedsięwzięcia (spójny z kosztorysem) 5. Harmonogram planowanych działań (z podaniem terminów ich rozpoczęcia i zakończenia) wraz z liczbowym określeniem skali działań planowanych przy realizacji:

8 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 8 Poz Zakładane rezultaty w realizacji zadania w zakresie rozwoju sportu kwalifikowanego na terenie gminy: III. Kalkulacja przewidywanych kosztów realizacji projektu 1. Całkowity koszt zadania... [...] 2. Kosztorys ze względu na rodzaj kosztów L.p. Rodzaj i przedmiot zakupywanego składnika rzeczowego lub usługi służących realizacji zadania Koszt całkowity (w zł) Z tego z wnioskowanej dotacji (w zł) Z tego z finansowych środków własnych, wnioskodawcy i innych źródeł (w zł)* Ogółem: 3. Uwagi mogące mieć znaczenie przy ocenie kosztorysu: IV. Przewidywane źródła finansowania zadania: 1. Źródło finansowania zł % Wnioskowana kwota dotacji Finansowe środki własne, środki z innych źródeł oraz wpłaty i opłaty adresatów projektu* (z tego wpłaty i opłaty adresatów projektu... zł) Ogółem 100% 2. Informacja o uzyskanych przez organizacje od sponsorów środkach prywatnych lub publicznych, których kwota została uwzględniona w ramach środków własnych.* 3. Rzeczowy wkład własny wnioskodawcy w realizację zadania np. nie obejmowany kosztorysem wkład w postaci udostępnianego lokalu, obiektu, materiałów, pracy wolontariuszy) V. Inne wybrane informacje dotyczące projektu /zadania/. 1. Zasoby kadrowe wnioskodawcy - przewidywane do wykorzystania przy realizacji projektu

9 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 9 Poz Dotychczasowe doświadczenia w realizacji zadań podobnego rodzaju (ze wskazaniem, które z tych zadań realizowane były we współpracy z administracją publiczną). 3. Informacja o tym, czy wnioskodawca przewiduje korzystanie przy wykonaniu projektu z podwykonawców (określenie rodzaju podwykonawców wraz ze wskazaniem zakresu, w jakim będą uczestniczyć w realizacji zadania). Oświadczam (-my), że: 1) proponowany projekt w całości mieści się w zakresie działalności wnioskodawcy; 2) w ramach składanego wniosku przewidujemy pobieranie*/niepobieranie* opłat od adresatów projektu; 3) wnioskodawca jest związany niniejszym wnioskiem przez okres do dnia...; 4) wszystkie podane we wniosku informacje są zgodne z aktualnym stanem prawnym i faktycznym... (pieczęć klubu składającego wniosek)... (podpis osoby upoważnionej lub podpisy osób upoważnionych do składania oświadczeń woli w imieniu wnioskodawcy) Załączniki do wniosku: 1. Aktualny odpis z rejestru lub odpowiednio wyciąg z ewidencji lub inne dokumenty potwierdzające status prawny Wnioskodawcy i umocowanie osób go reprezentujących. 2. Aktualny statut jako ostatni zgłoszony do KRS. 3. Sprawozdanie merytoryczne i finansowe (bilans, rachunek wyników lub rachunek zysków i strat informacja dodatkowa) za ostatni rok. 4. Dokument potwierdzający udział w zawodach organizowanych przez polskie lub okręgowe związki. Poświadczenie złożenia oferty Adnotacje urzędowe (nie wypełniać) * Niepotrzebne skreślić.

10 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 10 Poz (pieczęć klubu składającego wniosek) Załącznik nr 3 do uchwały nr XVII/92/15 Rady Gminy i Miasta w Warcie z dnia 12 listopada 2015 r. SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI ZADANIA i rozliczenie dotacji celowej z zakresu sportu. nazwa zadania realizowanego w okresie od. do na podstawie mowy nr. zawartej w dniu...., pomiędzy nazwa organu zlecającego a nazwa beneficjenta Część I. Rozliczenie wykonania zadania 1. Czy zakładane cele i rezultaty zostały osiągnięte w wymiarze określonym we wniosku? Jeśli nie dlaczego? 2. Opis wykonania zadania z wyszczególnieniem działań i wymiernych rezultatów (w tym: osiągnięcia sportowe, wyniki zawodników indywidualne i zespołowe): Część II. Rozliczenie finansowe 1. Rozliczenie ze względu na rodzaj kosztów (w zł) Lp. Rodzaj kosztów (koszty merytoryczne i administracyjne związane z realizacją zadania) 1 Realizacja programów szkolenia sportowego, wraz z organizacją obozów i zgrupowań, w tym koszty: a) Szkolenia zawodników b) Utrzymywania lub wynajmu obiektów sportowych przeznaczonych do prowadzenia szkolenia sportowego oraz organizacji zawodów sportowych c) Specjalistycznej opieki Całość zadania (zgodnie z umową wnioskiem) Koszt całkowity Z tego z dotacji Z tego finansowanych ze środków własnych, środków z innych źródeł Poprzednie okresy sprawozdawcze (poprzednio rozliczone raty dotacji narastająco) Koszt całkowity Z tego z dotacji Z tego finansowanych ze środków własnych, środków z innych źródeł Bieżący okres sprawozdawczy (w przypadku sprawozdania końcowego za okres realizacji zadania) Koszt całkowity Z tego z dotacji Z tego finansowanych ze środków własnych, środków z innych źródeł

11 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 11 Poz medycznej, badań lekarskich d) Zakupu niezbędnego sprzętu sportowego przeznaczonego do prowadzenia szkolenia e) Wpisowego (opłat), transportu, zakwaterowania, wyżywienia oraz zakupu paliwa niezbędnego do realizacji programu szkolenia sportowego f) Zakupu napojów g) Ubezpieczenia zawodników i kadry szkoleniowej 2 Organizacja oraz udział w zawodach i rozgrywkach sportowych krajowych i zagranicznych, w tym koszty: a) Wynajmu i utrzymania obiektów b) Wpisowego, opłat startowych, związkowych, rejestracyjnych, licencji, zezwoleń c) Opłat za sędziowanie zawodów d) Transportu oraz zakupu paliwa e) Wyżywienia i zakwaterowania f) Zabezpieczenia medycznego g) Ubezpieczenia zawodów, zawodników i kadry szkoleniowej h) Wynajmu agencji ochrony w celu zabezpieczenia zawodów oraz ochrony kas 3 Dieta dla zawodników za udział w zawodach i rozgrywkach ligowych 4 Usługi księgowe 5 Obsługa administracyjna realizacji zadania, w tym zakup artykułów biurowych oraz koszty eksploatacji urządzeń 6 Inne koszty niezbędne do realizacji zadania, finansowane wyłącznie ze środków własnych, w tym koszty: a) b) c) 2. Rozliczenie ze względu na źródło finansowania: Bieżący okres sprawozdawczy Poprzedni okres sprawozdawczy Całość zadania (w przypadku sprawozdania (poprzednio rozliczone raty dotacji narastająco) Źródło finansowania (zgodnie z umową) końcowego za okres realizacji zadania) zł % zł % zł % Koszty pokryte z dotacji Koszty pokryte z finansowanych środków własnych, środków z innych źródeł oraz wpłat i opłat adresatów: Ogółem 100% 100% 100% Uwagi mogące mieć znaczenie przy ocenie realizacji zadania:

12 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 12 Poz Zestawienie faktur (rachunków): L.p. Nr pozycji kosztorysu Nr dokumentu księgowego Data dokumentu Nazwa wydatku Kwota wydatku (zł) Z tego ze środków pochodzących z dotacji (zł) Z tego finansowanych ze środków własnych, środków z innych źródeł Część III. Dodatkowe informacje Załączniki: Oświadczam (-my), że: 1. Od daty zawarcia umowy nie zmienił się status prawny klubu. 2. Wszystkie podane w niniejszym sprawozdaniu informacje są zgodne z aktualnym stanem prawnym i faktycznym. 3. Zamówienia na dostawy, usługi i zakupy za środki finansowe przekazane z budżetu gminy zostały dokonane zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych. 4. Wszystkie kwoty wymienione w zestawieniu faktur (rachunków) zostały faktycznie poniesione.... (podpis osoby lub osób upoważnionych do składania oświadczeń woli w imieniu klubu składającego wniosek)... (pieczęć klubu składającego wniosek)

13 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego 13 Poz POUCZENIE 1. Rozliczenie składa się osobiście lub nadsyła przesyłką poleconą tak aby spłynęło w przewidzianym w umowie terminie na dziennik podawczy Urzędu Gminy i Miasta w Warcie. 2. Opis z części 1 pkt 2 musi zawierać szczegółową informację o zrealizowanych działaniach zgodnie z ich układem zawartym we wniosku o dotację, który był podstawą przygotowania umowy i ewentualnymi aneksami do umowy. W opisie konieczne jest uwzględnienie wszystkich planowanych działań, zakres w jakim zostały one zrealizowane i wyjaśnienie ewentualnych odstępstw w ich realizacji, zarówno jeśli idzie o ich zakres, jak i harmonogram realizacji. 3. Do rozliczenia dotacji załączyć należy spis wszystkich faktur (rachunków), które opłacone zostały w całości lub w części ze środków pochodzących z dotacji. Każda z faktur (rachunków) powinna być opatrzona na odwrocie pieczęcią beneficjenta oraz zawierać sporządzony w sposób trwały opis zawierający informacje: z jakich środków wydatkowana kwota została pokryta oraz jakie było przeznaczenie zakupionych towarów, usług lub innego rodzaju opłaconej należności. Informacja ta powinna być podpisana przez osobę odpowiedzialną po stronie beneficjenta za sprawy dotyczące rozliczeń finansowych dotacji. * Niepotrzebne skreślić.