MERKURYUSZ. Już od 5 lat zmieniamy oblicze polskiego biznesu! TOWARZYSTW BIZNESOWYCH. Od redaktora

Transkrypt

1 MERKURYUSZ TOWARZYSTW BIZNESOWYCH 1 Numer 5 kwiecień 2015 Już od 5 lat zmieniamy oblicze polskiego biznesu! Od redaktora Łezka się w oku kręci. Ponad pięć lat temu pisałem wstępniaka do pierwszego Merkuryusza, który miał wówczas dwie strony Dziś piszę wstępniaka po raz piąty, a nasze pismo ma aż szesnaście stron! Wszystko zaczęło się 19 lutego 2010 roku od spotkania w warszawskiej Pijalni Czekolady Wedla. To właśnie tam zebrała się pierwsza grupa 50 przedsiębiorców, których łączyły konserwatywne poglądy. Tak powstało Towarzystwo Biznesowe Warszawskie. Od tamtej pory w działalność zaangażowało się wiele osób, który wspólnie zrobili ponad zł dodatkowego obrotu. Wspólne korzyści Wierzę głęboko, że jeśli ktoś jest powołany do bycia przedsiębiorcą to jest także powołany do ciągłego rozwoju. Ponadto do ulepszania swoich produktów, swojego zespołu i procesów a także do dzielenia się swoim doświadczeniem z innymi. Wspólnie można zdziałać naprawdę wiele! Gdy zakładałem Towarzystwa Biznesowe, nie przewidziałem jak ogromną wartością dla Członków będzie możliwość wymiany wiedzy i doświadczenia. Szybko jednak okazało się, że poza wzajemną pomocą w dotarciu do nowych obszarów rynku dotychczas niedostępnych, to drugi co do ważności benefit! Dzięki temu, że w Towarzystwach każdy jest z innej branży, każdy na innym etapie rozwoju biznesu, pole do wzajemnej nauki jest gigantyczne! A dzięki temu łatwiej jest osiągnąć sukces. Ten kto poważnie traktuje swoje powołanie (jakie by ono nie było), powinien też poważnie traktować także wezwanie do osiągania sukcesów w swojej branży. To już 5 lat! Ale tak naprawdę to dopiero początek! Obecnie Towarzystwa Biznesowe działają w kilku miastach w Polsce, a ich liczba stale się powiększa. Do końca 2015 roku wierzę głęboko Towarzystwa będą w każdym mieście wojewódzkim. Od 2016 roku czeka nas ekspansja zagraniczna. Przed nami kolejne lata rozwoju, a ja mam nadzieję, że za 95 lat, mój Następca będzie miał problem z organizacją setnych urodzin, bo nie będzie na świecie miejsca, które nas pomieści. Maciej Gnyszka Założyciel Towarzystw Biznesowych Informacje dotyczące funkcjonowania firmy, efektywnej sprzedaży, strategii reklamy, przywództwa, księgowości czy zarządzania czasem to tylko część tematów, które opisują specjaliści w obecnym wydaniu naszego biuletynu. To piąty numer pisma Towarzystw Biznesowych łączących przedsiębiorców różnych branż. Artykuły w naszym biuletynie są doskonałym źródłem wiedzy pochodzącej wprost od praktyków biznesu. Będzie ona przydatna zarówno dla tych przed siębiorców, którzy mają już dobrze rozwiniętą działalność, jak i dla tych, którzy są dopiero na początku swojej kariery. Cieszę się, że miałem przyjemność przygotować dla Państwa ten numer Merkuryusza Towarzystw Biznesowych. To mój debiut w roli Redaktora. Jest mi niezmiernie miło, że obdarzono mnie zaufaniem i powierzono zadanie przygotowania pisma. Chcę podkreślić, że wymagało ono dużo pracy i zaangażowania wielu osób, którym chciałbym podziękować. Zamieszczone artykuły przekazują informacje z wielu dziedzin. Z pewnością w każdym tekście czytelnik znajdzie coś dla siebie. Zapraszam do lektury! Krzysztof Bajkowski Redaktor Merkuryusza Towarzystw Biznesowych

2 2 Przywództwo Jak stać się dobrym przywódcą? Świat mocno przyspieszył widać to zwłaszcza na przestrzeni ostatnich lat. Obecnie przyswajamy więcej informacji w ciągu jednego dnia, niż nasi przodkowie w ciągu miesiąca. Do tego ścierają się w nas liczne potrzeby, którym staramy się sprostać. Rodzi to w nas cały szereg dylematów w rodzaju: jak zabezpieczyć potrzeby naszej rodziny, a jednocześnie nie spędzać całego czasu w pracy? jak wymagać od pracowników, aby realizowali zadania i rozumieli jednocześnie ludzkie braki i słabości? jak wzmacniać pragnienie zmiany i rozwoju bez narażania się na większe koszty niż korzyści? jak zachować kierunek w nieustannie zmieniającej się rzeczywistości? Takich dylematów nie da się rozwiązać według łatwych instrukcji jak żyć". Jeśli chce się być skutecznym i radzić sobie z prowadzeniem firmy, ze swoim życiem, z samym sobą trzeba zmienić podejście. Trzeba stać się przywódcą i postępować jak przywódca, czyli jak głosi John C. Maxwell mieć wpływ, oddziaływać, być sprawczym i skutecznym. Wpływ na innych jest miarą przywództwa Przywódca wpływa na osoby, którymi przewodzi. W pierwszej kolejności wpływa na samego siebie. Ty jesteś pierwszą osobą, której przewodzisz jako przywódca. Dlatego musisz znać siebie, swoje słabości, złe nawyki i umieć sobie z nimi radzić. Powinieneś umieć się motywować do robienia tego, co właściwe, a nie dać się kierować słabościom i zachciankom. Ważne jest też, abyś dostrzegał swoje mocne strony (charakter, wiedza, doświadczenie, sukcesy) i uczynił z nich fundament rozwoju swojego przywództwa. Dopóki nie będziesz przywódcą dla samego siebie, dopóty nie staniesz się przywódcą dla innych, czyli zatrudnionych osób, współpracowników, członków zespołu, rodziny, znajomych. Osoby, dla których będziesz przywódcą muszą być przekonane, że zależy Ci na nich, że możesz im pomóc, że mogą Ci zaufać. To czy masz wpływ na innych zauważysz po tym, że ludzie z własnej woli będą chcieli za Tobą podążać. Oddziaływanie to szerszy wpływ Słyszałem niedawno o pewnej firmie, której pracownicy mówili, że tam chce się pracować". I nie dlatego, że dobrze w niej płacą, ale dlatego, że panuje tam dobra atmosfera", jest ludzkie podejście do pracownika, zrozumienie. Jednocześnie pracownicy sumiennie wykonują swoje obowiązki, a firma osiąga dobre wyniki. W okolicy każdy chciał tam pracować. Tę firmę prowadzi osoba będąca przywódcą. Przykład tej firmy dobrze obrazuje drugi element przywództwa jakim jest oddziaływanie. Można go porównać do fali pozytywnych efektów rozchodzącej się od przywódcy i osób, na które ma on bezpośredni wpływ do innych osób. Kierujący opisaną firmą oddziałuje na pobliskie otoczenie. Ludzie chcą w jego firmie pracować, rozmawiają o niej, o stylu jej prowadzenia. Jest ona przykładem dla innych. Na tym polega oddziaływanie przywódcy. Sprawczość wynikająca z wizji i planu Kolejnym bardzo ważnym elementem przywództwa jest sprawczość. Przywódca sprawia, że sprawy się dzieją, to on kreuje rzeczywistość, bo ma wizję, którą przekuwa w działania. Dlaczego trzeba tworzyć najpierw wizję, cele i następnie planować działania? Bo nie tylko Ty masz wiedzieć dokąd podążasz, nie tylko ci którym przewodzisz, ale też Twój umysł i Twoja podświadomość muszą to wiedzieć. Jak to działa, zobrazuję własnym przykładem. Na początku zeszłego roku określiłem sobie cele, które chciałem osiągnąć do końca roku. Następnie zaplanowałem działania, które miały mnie doprowadzić do tych celów. Zrobiłem to w spokojnej atmosferze podczas sesji coachingowej. Tak się złożyło, że później odłożyłem ten plan i do niego nie zaglądałem. Nawet zapomniałem o tym, że go zrobiłem. Pod koniec roku przypadkowo wpadł mi on w ręce. Byłem zdumiony, bo zobaczyłem, że ten plan realizowałem zupełnie nieświadomie i założone cele były praktycznie osiągnięte. Tak prowadzi ludzka podświadomość. Dlatego ważna jest wizja i określanie celów. Bez tego nie ma sprawczości. Skuteczność to nie dążenie do celu po trupach Skuteczność u przywódcy przejawia się tym, że w swoich działaniach odnosi on sukces. I niekoniecznie chodzi tu o sukces w postaci zrealizowania celów, które określił bez względu na to czy są one jeszcze aktualne i ważne. Przywódca podczas działania poddaje się refleksji. Codziennie sprawdza czy określone cele są nadal aktualne i czy realizowane działania przybliżają go do osiągnięcia tych celów. Jeśli zachodzi potrzeba to przywódca uwzględnia zmieniającą się rzeczywistość i koryguje kierunek albo plan dotarcia. To przekłada się na skuteczność przywódcy. Pierwszy krok to zacząć od siebie Jak już wspominałem, abyś stał się dobrym przywódcą, musisz mieć wpływ na siebie. Zatem ten proces musisz zacząć od pracy ze sobą i nad sobą. Na początek: poznaj swoje słabe i mocne strony, określ cele zgodne z ambicjami i osobistymi motywacjami, uświadom sobie na czym Ci zależy i jaki chcesz mieć wpływ, rozwijaj relacje z innymi, rozwijaj siebie i wyrób w sobie codzienny nawyk uaktualniania siebie i swoich planów. Przywódcą nie zostaje się w jeden dzień. To jest proces realizowany dzień po dniu. Jednak kiedy staniesz się przywódcą, będziesz nim niezależnie od tego gdzie się udasz i co będziesz robił. Powodzenia!!! Artur Krysik doradca biznesowy, coach a.krysik@biznes-partner.pl 1. Inicjatywa Praska { Inicjatywa Praska przyjazne w y d a w n i c t w o }

3 3 Zarządzanie Czas to pieniądz, czyli ile jest warta jedna minuta Czas to bardzo uniwersalna waluta. To Ty decydujesz, jak z niego skorzystasz: sen, kawa z przyjaciółmi, dokończenie projektu w pracy, a może realizacja dawno odłożonego marzenia? Kurs wymiany Twojego czasu zależy wyłącznie od Ciebie. Chciałbyś mieć go trochę więcej? Idę o zakład, że tak. Wyobraź więc sobie skarbonkę, w której zamiast monet będziesz gromadził minuty. Im więcej tym lepiej Kiedy chcemy zaoszczędzić czas, często intuicyjnie wybieramy strategię: Weź się w garść i coś zmień. Szukasz zatem pomysłu na dużą zmianę, bo przecież nie ma sensu rozmieniać się na drobne. Może warto wcześniej wstawać, pić mniej kawy albo zrezygnować z joggingu i jednak dokończyć ten odkładany od miesięcy projekt? W końcu znajdujesz coś, co pozwoli Ci wrzucić do skarbonki solidne 30 minut codziennie. Przygotowujesz plan wdrożenia, bo 30 minut zaoszczędzone każdego dnia, to już nie przelewki. Następnie wdrażasz plan w życie. Niestety z różnym skutkiem. Spójrz na to, ilu postanowień noworocznych udało Ci się dotrzymać Twoja skuteczność będzie podobna. Jeśli jednak ta jedna, porządna, wprowadzona w życie zmiana pozwoliła Ci trwale zaoszczędzić 30 minut każdego dnia, w ciągu miesiąca zbierzesz w skarbonce ponad 15 godzin. Sukces? czy ziarnko do ziarnka? Istnieje także inna strategia, której często nie doceniamy. Zamiast poszukiwania jednej większej zmiany, która wdrożona pozwoli zaoszczędzić sporo czasu, strategia ta zaleca poszukiwanie wielu drobnych zmian, które jeśli będą łatwe, wdrożymy je systematycznie jedna po drugiej. Zamiast rezygnować z przerwy na kawę, skróć ją o minutę, a jutro zastanów się w jaki sposób oszczędzisz kolejną minutę. Zamiast jednej, dużej zmiany na początku, ciągłe doskonalenie wiele małych zmian każdego dnia. Codziennie nowa minutowa oszczędność w skarbonce i po miesiącu masz odłożone niecałe 8 godzin. Porażka? Siła minuty Gdyby różnica między obiema metodami była tak oczywista, moglibyśmy na tym zakończyć artykuł. Nie zrobimy tego jednak, ponieważ obie metody znacząco się różnią. W przeciwieństwie do pierwszej, opartej na dużej zmianie, oszczędność czasu po miesiącu to nie jedyny efekt jaki zostanie po drugiej metodzie. Otóż kiedy regularnie zastanawiamy się nad drobnymi oszczędnościami, wyrabiamy sobie nawyk. Jak wskazuje wiele badań, 20 do 60 powtórzeń to wystarczająca liczba, aby dowolny nawyk zaczął się zakorzeniać w naszym umyśle. Po miesiącu i 30 powtórzeniach jesteś w połowie drogi do nawyku, czy zatem warto iść dalej? Wyobraźmy sobie, że naszą jednominutową strategię stosujemy nadal. Jesteśmy coraz bardziej do niej przyzwyczajeni, więc coraz więcej drobnych zmian wprowadzamy nawykowo, z każdym tygodniem łatwiej. Po drugim miesiącu strategia jednej dużej zmiany dała nam już 30 godzin, tymczasem jednominutowa odrobiła dystans i także pozwoliła wrzucić do skarbonki 30. Idziemy dalej? Po kwartale będzie to już 45 godzin, czyli niecałe 2 dni w strategii pierwszej, kontra 68 godzin, czyli prawie 3 dni w drugiej. Różnica będzie stale rosła. Którą strategię wybierasz? tyczność i kreatywność, jednocześnie dodając kolejne minuty, godziny i dni do naszej skarbonki. Zanim pójdziesz dalej, poświęć minutę i pomyśl, czy już wiesz, jak wykorzystasz swój zaoszczędzony czas? Sztuka wyboru Niezależnie którą strategię oszczędzania wybrałeś, będziesz musiał zastanowić się nad tym, dla kogo i po co ją wykonujesz. Innymi słowy, kto jest klientem i co jest dla niego ważne? Może znajomi, z którymi pijesz kawę, szef oczekujący zakończenia projektu, żona czekająca na zakupy, a może Ty sam spełniając swoje marzenie? Dlaczego to pytanie jest tak istotne? Ponieważ na czym innym będziesz się skupiał szukając minut do skarbonki, jeśli Klientem jest kolega, z którym dokańczasz projekt, a na czym innym jeśli to Twoje dziecko, z którym chcesz spędzić więcej czasu. Sztuką jest przecież karmić swoją skarbonkę, zapewniając oczekiwaną przez Twoich klientów wartość, jakość i satysfakcję. To podstawa długotrwałego sukcesu w biznesie, ale i w życiu. Na zakończenie Idąc drogą ciągłego doskonalenia może okazać się, że podczas szukania cennych minut, znajdziesz odpowiedzi na bardziej fundamentalne pytania: po co ja to robię? Jakie mam priorytety? Co jest dla mnie ważne w życiu? Nie sądzisz, że warto wyjąć kilka minut zaoszczędzonych w Twojej skarbonce i zatrzymać się nad tymi pytaniami na dłużej? Efekty uboczne Oprócz mięśnia nawyków, przy wprowadzaniu drobnych zmian ćwiczymy jeszcze jedną istotną umiejętność: kreatywność. Różnorodność codziennych zadań, umożliwia bowiem stosowanie różnych metod i pomysłów na skrócenie czasu ich trwania. Dzięki systematycznej refleksji na ten temat, wyrabiamy w sobie łatwość kreatywnego rozwiązywania problemów. Zatem przy stosowaniu strategii małych kroków, każdego dnia wzmacniamy dwa kluczowe mięśnie : systema Przedstawione podejście jest inspirowane metodami lean i kaizen stosowanymi z powodzeniem od wielu lat, zarówno w biznesie, jak i w życiu prywatnym. Wojciech Suda i Emil Osiewicz są właścicielami firmy Kaizendo wspierającej osoby i organizacje w budowaniu i stosowaniu na co dzień metod ciągłego doskonalenia. Jeśli chciałbyś dowiedzieć się jak Ty mógłbyś na tym skorzystać napisz: info@kaizendo.pl

4 4 Nowy wymiar księgowości Ziarnko do ziarnka Przedsiębiorcy prowadzą swoje firmy, aby zarabiać. Jeśli przy okazji robią to, co lubią, satysfakcja gwarantowana. Najczęściej okazuje się jednak, że pracują po godzin przez 6-7 dni w tygodniu. Nawet jeśli daje im to ponadprzeciętny dochód, nie mają czasu, aby tym dobrodziejstwem cieszyć się ze swoimi bliskimi. Rzeczywistość pokazuje, że cierpimy na chroniczny brak czasu połączony z ciągłym niedoborem pieniędzy. Doświadczenie w pracy z klientami, pozwala dostrzec kilka prawidłowości: Samotność wobec systemu Polski przedsiębiorca, oprócz fachu w ręku, winien skończyć co najmniej dodatkowy fakultet z zakresu prawa, księgowości, podatków. Nasz system, nie sprzyja Kowalskiemu, który i tak zdążył wybić się ponad przeciętność, bo odważył się otworzyć firmę. Do kogo więc udać się po pomoc? Spośród całej machiny wyłania się jedyny przedstawiciel łączący w sobie oba wrogie światy to księgowy. Właściciele firm oczekują kompetencji w zakresie obsługi ich interesów, zaś większość księgowych obawiając się rzekomej władzy systemu, pracuje na usługach urzędów. Niewielu przedsiębiorców otrzymuje realne wsparcie w zakresie optymalizacji ZUS-u i podatków. A przecież mogliby Kontrola przepływów Kontrola przepływów finansowych w firmie jest warunkiem sine qua non udanego biznesu. Ignorancja w tym zakresie dużo kosztuje. Potrzebny jest ktoś, kto okiem specjalisty, pomoże wyliczyć i zaplanować wpływy i wydatki na najbliższy czas. To zadanie wykwalifikowanego księgowego lub doradcy. Należyte dbanie o cashflow zawsze przynosi oszczędności. Zosia samosia Przyczyny tego, że wszytko chcemy lub w naszej ocenie musimy robić sami, są trzy: brak wolnej gotówki, brak sprawdzonego specjalisty, brak czasu, aby zająć się danym problemem. Utopijny schemat powraca niczym bumerang: pracujesz ciężko licząc, że wkrótce będziesz miał więcej pieniędzy, aby kogoś zatrudnić lub komuś zlecić część swojej pracy, a wtedy będziesz miał więcej czasu dla siebie nie tracąc przy tym zysków Prowadząc biznes, musisz mieć ludzi nie tylko pracowników po fachu, ale także doradców, prawników, księgowych, radców prawnych, marketingowców, itp. Jakimś mnie stworzył, takim mnie mosz Brak własnego rozwoju i brak planowania to kolejna pułapka boleśnie uderzająca w portfel. Nie wiedząc do jakiego portu płyniesz, żaden wiatr nie jest ci przychylny. Bez umiejętności wyznaczania celów, planowania i konsekwencji w działaniu, nie są możliwe oszczędności. Najczęściej przedsiębiorcy pracują w trybie kilka dni do przodu, budząc się co jakiś czas wykończonymi, z poczuciem bezsensowności działania. Aby dojść do skarbu, potrzebna jest mapa. Mapą do sukcesu jest przemyślany i skonsultowany plan. Teraz już tylko zostaje przygoda codziennej pracy w jego zdobywaniu. Oszczędzaj pieniądze i czas, rozpocznij z nami przygodę. Zapraszam! Grzegorz Powideł przedsiębiorca, mąż, ojciec piątki dzieci, edukator domowy, miłośnik wolności i prawdy Nigdy nie jest za wcześnie by zacząć szukać oszczędności KSIĘGOWOŚĆ W SŁUŻBIE PRZEDSIĘBIORCY ZAKŁADANIE SPÓŁEK ZESPÓŁ SPECJALISTÓW biuro@kancelariedlabiznesu.pl tel

5 5 Dziedziczenie firm Mądry Polak przed szkodą, czyli kilka sposobów na zabezpieczenie własnej firmy na wypadek śmierci swojej bądź wspólnika Większość osób przy zakładaniu własnej firmy, myśli w pierwszej kolejności o jej strategii, rozwoju, pozyskiwaniu nowych klientów, czy formach promocji. Rzadko natomiast zastanawia się nad tym, co z nią się stanie, gdy zabraknie właściciela lub współwłaściciela. Jakie będą skutki i konsekwencje takiego zdarzenia? Czy firma przygotowana jest na taką ewentualność? Jak zabezpieczyć firmę na wypadek śmierci właściciela lub jednego ze wspólników? O, śmierć od razu Dziedziczenie jest tematem bardzo szerokim i skomplikowanym. W celu jego zobrazowania i pokazania jego złożoności, pozwolę sobie przedstawić dwie hipotetyczne sytuacje. Jednoosobowa działalność gospodarcza nic prostszego! Czyżby? Pewien przedsiębiorca założył jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której prowadził stację benzynową i sklep. Do wykonywania tego rodzaju działalności uzyskał stosowne koncesje (na obrót paliwami) i zezwolenia (na sprzedaż alkoholu). Pewnego dnia, w wyniku zawału, przedsiębiorca ten zmarł. Niestety w żaden sposób nie zabezpieczył ani swojej rodziny ani firmy na wypadek zaistnienia takiego zdarzenia. Co się zatem stało z jego firmą? Z chwilą śmierci przedsiębiorcy jego firma również przestała istnieć. Jakie były tego konsekwencje? Wszystkie zezwolenia i koncesje wygasły, ponieważ były wystawione imiennie na zmarłego przedsiębiorcę. Ponadto firma (a właściwie jej majątek) stał się składnikiem masy spadkowej. W związku z tym, żaden ze spadkobierców nie mógł sprzedać ani jednego składnika majątku firmy bez wcześniejszego wykazania, że jest jego właścicielem. Co istotne w wyniku dziedziczenia spadkobiercy nabyli w częściach ułamkowych wszystkie składniki spadku, i tak np. jeśli było dwóch spadkobierców, to nabyli oni po 1/2 części każdego batonika, który znajdował się na sklepowej półce. Spadkobiercy, chcąc uregulować stan prawny, musieli uzyskać poświadczenie dziedziczenia u notariusza albo wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku a następnie o dział spadku po zmarłym. Przecież można dokonać zapisu windykacyjnego Faktycznie, można sporządzić testament a w nim dokonać zapisu windykacyjnego, na mocy którego przekaże się całe przedsiębiorstwo konkretnemu spadkobiercy. Należy jednak pamiętać, że zapis windykacyjny nie rozwiązuje wszystkich problemów. Jeśli zapis taki zostanie dokonany na rzecz małżonka, to sprawa jest prostsza. Sytuacja natomiast komplikuje się, gdy małżonkowie nie mieli rozdzielności majątkowej (tzw. intercyzy) a do spadku powołane zostanie dorosłe dziecko. Wtedy połowa firmy należeć będzie do małżonka a druga połowa, ta przekazana zapisem windykacyjnym, do dziecka. W ten sposób spadkobiercy ponownie stają się współwłaścicielami firmy. Warto też mieć na uwadze, że wszelkie decyzje i akty administracyjne nie podlegają dziedziczeniu na mocy zapisu windykacyjnego. Co zrobić w takiej sytuacji? Jednym z rozwiązań jest zmiana formy prawnej prowadzonej firmy na spółkę prawa handlowego. W zależności od wybranej formy prawnej, będzie możliwość wybrania odpowiedniego zabezpieczenia. Przyjrzyjmy się zatem spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Założyło ją trzech wspólników. Jeden ze wspólników zginął w wypadku samochodowym. Co się stało ze spółką? Nic. Dalej istniała i działa. Jednak wspólnicy, w chwili jej zakładania, nie przewidzieli takiej sytuacji. W miejsce zmarłego wspólnika weszli jego spadkobiercy: żona, dwunastoletnia córka wspólnika i jego trzyletni syn. Zgodnie z przepisami, spadkobiercy dziedziczą każdy z udziałów w częściach równych, czyli każdy udział w 1/3 części. Co wtedy? Pozostali wspólnicy dowiedzieli się, że o rozporządzeniu majątkiem małoletnich dzieci decyduje sąd rodzinny, a każda taka czynność dokonana bez zgody sądu rodzinnego jest nieważna. W praktyce oznacza to, że do podjęcia jakiejkolwiek uchwały np. zatwierdzenia sprawozdania finansowego, czy wyboru nowego zarządu niezbędna jest zgoda sądu rodzinnego. Czy można było temu zaradzić? Oczywiście. Wystarczyło w umowie spółki ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. W takim przypadku umowa spółki powinna określać warunki spłaty spadkobierców niewstępujących do spółki. Czy jest idealny sposób na zabezpieczenie firmy? Niestety nie. Jak widać na powyższych przykładach, każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnego podejścia. Sytuację firmy należy przeanalizować kompleksowo, na wielu płaszczyznach. Warto wziąć pod uwagę okoliczności faktyczne i sytuację rodzinną. Należy rozważyć wszelkie aspekty prawne, podatkowe, ubezpieczeniowe, administracyjne, bankowe, czy te związane z dotacjami unijnymi. Cały proces i podjęcie właściwej decyzji, wydawać się może zadaniem skomplikowanym, wręcz nie do wykonania. Jednak dobry specjalista z pewnością pomoże w tym zakresie. Anna Kosil-Jarząbek prawnik kancelaria@kosil.pl 2. reklama 1/4

6 6 Logo jest początkiem, kluczową inwestycją. Zmienia się wraz z firmą, jest jej nieodłącznym elementem Na początku było Słowo. Później było logo Rozsądny przedsiębiorca nie chce po prostu sprzedawać swoich produktów, on chce sprzedawać je na swoich warunkach. Jak tego dokonać? Każda firma to zbiór wielu decyzji, które musieliśmy podjąć. Wybraliśmy jej nazwę, wybraliśmy branżę i specjalizację. Wreszcie udało nam się dopasować odpowiednią lokalizację, wyselekcjonować najlepsze produkty. Stworzyliśmy firmę inną niż wszystkie, unikalną. Zadbaliśmy o odpowiednią identyfikację wizualną firmy logo, papier firmowy, wizytówki wszystko spójne i oddające jej charakter. W Internecie również prezentujemy się nienagannie, wykorzystujemy social media, by być obecnym w świadomości klientów. Nasz przekaz jest przejrzysty, zawsze używamy prostych słów, by zapadły klientowi w pamięć a nasza oferta jest czytelna i łatwa do zapamiętania. Jesteśmy skazani na sukces! Największe marki tworzą swój własny unikalny świat Jeżeli powyższa historia jest tożsama z tą, którą może pochwalić się Twoja firma gratulacje! Jesteś na ostatniej prostej do zbudowania własnej marki. Jednak 90 procent przedsiębiorców nie pokonuje tej drogi, ograniczając swoje działania do wyboru produktów i aktualizacji cen. Klient kupuje, wychodzi, zapomina. A przecież chcielibyśmy, żeby wrócił, żeby o nas pamiętał, polecał innym. Tak działają najwięksi. Są obecni w świadomości klienta, wyróżniają się czymś, co jest charakterystyczne tylko dla nich. Opakowaniem? Obsługą klienta? Kolorem wnętrza, w którym klienta przyjmują? Charakterystycznym powitaniem przez telefon? Oczywiście żaden z tych elementów nie zadziała jeżeli będzie jedynym działaniem prowadzącym do rozpoznawalności. Budowanie siły marki jest procesem długofalowym. Zakłada spójne komunikaty, zarówno werbalne jak i niewerbalne. Zacznij od identyfikacji wizualnej. Zacznij od logo. Czym ono jest dla Twojej firmy? 1. Logo jest początkiem. Początkiem marki jest znak, logo, które jest rozpoznawalne. Nie pozwól, by firma, której poświęcasz tyle czasu prezentowała się nieprofesjonalnie. 2. Od lat mam to samo logo. Pozostać przy nim, czy poddać się rebrandingowi? Rebranding nie zmienia charakteru firmy a jedynie go uwypukla i stanowi o tym, że firma przede wszystkim dba o jakość co stanowi wartość samą w sobie. 3. Zdaj się na profesjonalistów Jeżeli nie masz zbyt wiele czasu na działania marketingowe, powierz je specjalistom. Doradzą, wskażą, pomogą. 4. Internet niezbędnik Przedsiębiorcy Wiedziałeś, że ponad 90% pierwszych kontaktów z firmą dokonuje się przez Internet? Strony www i social media to integralna część wizerunku naszej firmy. Jesteśmy oceniani przez pryzmat komunikatów jakie wysyłamy. Zadbaj, by były one na najwyższym poziomie. 5. Siła marki Stwórz swoją markę. Bądź rozpoznawalny. Nieś ze sobą pozytywne i profesjonalne skojarzenia. Silna marka jest gwarancją sukcesu. Kamil Holwek współwłaściciel agencji wizerunkowej 8B Team, designer, fotograf, artysta kholwek@8bteam.com, KLIENCI NIE MUSza ZNac TWOJEJ OFERTY NA PAMiec. W Twojej branży każdego roku pojawia się nowa, młoda, silna wizerunkowo konkurencja. Wykorzystując Twoje doświadczenie i długoletnią obecność na rynku unika błędów, w zamian wprowadzając powiew świeżości w branży. Bądź zawsze o krok przed nimi! hello@8bteam.com

7 7 Ochrona własności intelektualnej Znak towarowy a wartość przedsiębiorstwa Dynamiczny rozwój gospodarki wolnorynkowej wzmógł tendencję do wzmacniania rozpoznawalności produktów, umożliwiając konsumentowi wybieranie towarów czy usług, które z perspektywy przeciętnego odbiorcy kojarzone są z najlepszą dostępną jakością. Renoma firmy czy produktu konkretnego przedsiębiorcy w połączeniu z łatwą jego identyfikacją, to w działalności gospodarczej aspekt, dla którego warto zainteresować się zgłoszeniem do ochrony znaków towarowych. Bo chociaż rejestracja znaku towarowego sama w sobie nie jest gwarancją rynkowego sukcesu, to razem z determinacją utrzymania stałej jakości oferowanych produktów i usług, świadoma ochrona swoich praw zawsze owocuje przywiązaniem klientów. Znaczenie znaku towarowego Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeśli za jego pomocą można odróżnić towary bądź usługi jednego przedsiębiorstwa od tych pochodzących z innego źródła. Znakiem towarowym może być wyraz, rysunek, forma towaru lub opakowania, a nawet melodia. W obrocie gospodarczym powszechnie stosowane są oznaczenia słowne oraz słowno-graficzne (tzw. logo), gdyż właśnie takie znaki najbardziej zapadają w pamięć odbiorcy. Znaki towarowe są cennym składnikiem majątku przedsiębiorstwa. Prawo do znaku towarowego może zostać wniesione tytułem aportu do spółki, a także być przedmiotem zastawu rejestrowego, zbycia czy też licencji. Równolegle, uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy stanowi samoistną promocję oferowanych towarów i usług. Co daje rejestracja? Niekwestionowany sukces najdroższej marki świata należącej do The Coca-Cola Company potwierdzony jest przez długoletni popyt na jej towary. Rozpoznawalność zapewniły produktom przede wszystkim znaki towarowe, bez których marka nie mogłaby zaistnieć. Obecnie znakiem towarowym The Coca-Cola Company są nie tylko słowa Coca-Cola i ich warianty słowno-graficzne, ale również np. zastrzeżony kształt butelki. Rozpoznawalność i renoma towarów oferowanych pod tą marką sprawia, że przedsiębiorcy używają np. reklamy porównawczej, czy naśladownictwa produktów, aby przekonać klientów do kupna towarów, rzekomo podobnych do tych The Coca-Cola Company. Dlatego ważne jest zapewnienie ochrony prawnej oznaczeń, którymi posługujemy się w obrocie. Rejestracja znaków towarowych daje narzędzia do walki z naruszeniem ze strony osób trzecich, uniemożliwiając innym czerpanie korzyści materialnych z opracowanych przez nas haseł, czy wytworów praw autorskich. Uzyskanie ochrony poprzez rejestrację znaku, w obliczu naruszenia daje nam szereg możliwości, m.in. możemy żądać zaprzestania używania znaku, czy też wszcząć postępowanie odszkodowawcze za wkroczenie w zakres naszego prawa. Jak uzyskać ochronę? Złożenie krajowego zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP, europejskiego w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) czy międzynarodowego poprzez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO) jest osiągalne dla każdego przedsiębiorcy. Postępowanie przed wybranym organem trwa od 3 miesięcy do 2 lat i wymaga merytorycznego przygotowania. W zaprojektowaniu optymalnej strategii ochrony lub w jej uzyskaniu pomocą służą profesjonalni pełnomocnicy z zakresu własności przemysłowej. Aby uniknąć sytuacji, gdy Twój pomysł w postaci logo czy nazwy firmy zostanie przez kogoś wykorzystany i zarejestrowany, zadbaj o ochronę swoich praw i stabilny rozwój firmy zgłaszając znak towarowy do ochrony, zanim ktoś zrobi to za Ciebie! Lidia Chlebicka, Partner w Kancelarii Rzeczników Patentowych Brandpat 3. reklama 1/4 4. reklama 1/4

8 8 Rozmowa z Maciejem Szafrańcem, współzałożycielem Ewitryny Pozyskują dla Ciebie klientów w sieci Firma Ewitryna powstała w 2005 roku. W 2007 miała na koncie już 150 realizacji. Dziś posiadacie swoje oddziały w Łodzi i Warszawie oraz przedstawicielstwo w Belgii. To robi wrażenie. Jak zaczęła się Pana przygoda z taką formą działalności? Będąc jeszcze studentem, poznałem mojego obecnego wspólnika Michała. Inspiracją do utworzenia firmy była pasja do tworzenia stron internetowych i chęć zdobycia doświadczenia zawodowego. Na początku realizowaliśmy strony niekomercyjnie, dla fundacji i stowarzyszeń. Jak wyglądała pierwsza stworzona przez Ciebie strona? Jedna z pierwszych stron dotyczyła Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Projekt został zrealizowany dla grupy kreatywnych osób, które potrzebowały miejsca w sieci do wymiany informacji. Praca nad tą stroną była dla mnie przyjemnością, a zarazem pierwszym prawdziwym sprawdzianem umiejętności. Stworzenie strony internetowej według jednych jest czymś banalnym, a według innych czymś bardzo skomplikowanym. Jak jest w rzeczywistości? Nie da się zrobić dobrej witryny bez ciężkiej pracy i dokładnego poznania danej branży. Najlepiej świadczy o tym fakt, że nad każdą stroną pracuje od kilku do kilkunastu osób. Każda z nich zaangażowana jest w inny aspekt projektu. Oczywiście można zrobić stronę internetową samemu, jednak nie da się jej porównać do tej wykonanej przez zespół specjalistów. Które ze swoich osiągnięć cenisz najbardziej? Za największe osiągnięcie uważam to, że firma działa nieprzerwanie od 10 lat. Pomimo licznej konkurencji, ciągłych zmian, nowych technologii cały czas się rozwijamy i zdobywamy nowych klientów. Potwierdzeniem naszych umiejętności jest uczestnictwo w programie Google Partners. Jakie było największe wyzwanie w ciągu tych 10 lat? Za każdym razem tym wyzwaniem jest po prostu sprostanie oczekiwaniom rynku. W naszej branży ciągle wszystko się zmienia. Powstają nowe technologie, zmieniają się trendy i estetyka wizualna projektów. Ważna jest ciągła nauka i przekazywanie wiedzy zarówno wewnątrz naszej firmy, jak i komunikowanie o istotnych zmianach na zewnątrz. Wyzwaniem było także powstanie naszej nowej marki szkoleniowej skutecznastrona.edu.pl. Podczas jej tworzenia musieliśmy zebrać wiedzę wielu osób z naszej firmy, odpowiednio ją zredagować i przekazać w przystępny sposób jako bezpłatne kursy on-line. Co wyróżnia Waszą firmę, jakie korzyści dajecie klientom? Pracowaliśmy zarówno dla dużych, międzynarodowych firm jak i dla mniejszych lokalnych przedsiębiorstw. Nasza oferta, każdorazowo przygotowana jest pod konkretne potrzeby. Tworząc witrynę szkolimy, doradzamy oraz wspieramy stronę działaniami reklamowymi tak aby, inwestycja klienta miała przełożenie na realny biznes. Czy zostaliście jakoś nagrodzeni za swoją działalność? Dwukrotnie zostaliśmy wyróżnieni poprzez partnerstwo w Gali Biznesu w Łodzi. Znaleźliśmy się tam w gronie innych czołowych firm z naszego regionu. Dużym wyróżnieniem jest również stała współpraca z uczelniami wyższymi, m.in. z Uniwersytetem Łódzkim oraz Społeczną Akademią Nauk, gdzie mamy przyjemność prowadzić wykłady otwarte.

9 9 Bezpieczeństwo IT Jak wybrać odpowiedni serwer internetowy dla firmy? Na forach internetowych znajdziemy wiele tematów z zapytaniem: jaki serwer będzie najlepszy dla firmy?. Z jednej strony internauci podkreślają, że muszą działać szybko, a z drugiej oczekują, że w razie awarii pomoc techniczna sprawnie przywróci wszystko do działania. Wydawałoby się, że to banalne, bo w dzisiejszych czasach nie ma problemów z dostępnością takich usług. W końcu jest wiele ciekawych ofert, teoretycznie dostosowanych do potrzeb klientów Jednak problem jest bardziej złożony. Dlaczego? Spróbujmy sobie odpowiedzieć na to pytanie, biorąc pod uwagę najważniejsze cechy oferty serwerów. Przestrzeń dyskowa i transfer Pozornie te dwa parametry serwera www wydają się najważniejsze. Poprzez chytrze skonstruowane oferty wiele osób, które nie mają pojęcia o działaniu serwerów, łatwo da się złapać na marketingowy haczyk. Najwięksi gracze na rynku, proponując ogromne dostępne zasoby często za niewielkie pieniądze, przez pierwszy rok wydają się sensownym wyborem. W końcu to marka, piękne hasła czy wielkie liczby Za rok klienci muszą już zapłacić kilkanaście razy więcej. Czasem inne parametry, takie jak przestrzeń na bazy danych, są bardzo niskie. Co robią z tym klienci? W większości przypadków zapewne zaciskają zęby i płacą dalej W miarę rozwoju strony lub sklepu okazuje się, że serwer, którego nawet w połowie nie wykorzystaliśmy, nie daje już rady. Co zatem powoduje, że dochodzi do nieprzyjemnych sytuacji? Obciążenie serwera Jest to kolejny, w wielu sytuacjach ważniejszy od dwóch pozostałych czynnik, wokół którego w branży hostingowej (związanej z serwerami www) narosło mnóstwo mitów. Po pierwsze, tylko niewielka liczba firm jasno i dokładnie precyzuje, jakie obciążenie procesora i pamięci RAM mogą generować użytkownicy. Po drugie, nawet jeśli jest to konkretne, to nie wiadomo w jaki sposób obciążenie jest obliczane i czy jest to wykonywane w rzetelny sposób. Po trzecie, tak naprawdę mimo zachowania tych wszystkich czynników nie sposób dokładnie oszacować, jakie będzie realne zużycie. O ile transfer czy miejsce na dysku nie zmienia się w zależności od serwera, to już jego obciążenie będzie zawsze inne, nawet dla identycznych z pozoru parametrów. Szybkość serwera Kontynuując temat procesora i RAM-u, może się wydawać, że ich szybkość jednocześnie przełoży się na przyspieszone wczytywanie stron. Jednak w przypadku serwerów internetowych nie jest to takie proste. Z tego samego serwera korzysta bowiem wielu innych użytkowników. Nigdy nie jesteśmy sami w sieci, a do tego trzeba zawsze wziąć poprawkę na działanie stron internetowych, które nie zawsze są wykonane w profesjonalny sposób. Kopia zapasowa Backup to przez wielu najmniej doceniany element oferty serwera. A szkoda, bo jeżeli nie zdamy sobie sprawy z tego, że w przypadku utraty danych nie będzie można ich przywrócić, to któregoś dnia stracimy mnóstwo pieniędzy i klientów. Jak zatem powinna wyglądać sytuacja z kopiami? Na pewno najgorszym rozwiązaniem jest brak generowanej automatycznie kopii. Rozwiązanie akceptowalne w przypadku statycznych stron to cotygodniowa kopia, natomiast standardem powinna być codzienna. Trzeba też zwrócić uwagę na to, czy jest ona zapisywana tylko i wyłącznie na użytkowanym przez nas serwerze czy również na zewnętrznym. Takie informacje bardzo rzadko pojawiają się w ofercie, warto więc zapytać o to potencjalnego usługodawcę. W przypadku poważniejszej awarii zawsze jest szansa na odzyskanie danych z drugiego serwera. Pomocna dłoń Świadczenie pomocy technicznej przez dostawców hostingu jest standardem. Dzięki zaangażowaniu pracowników firmy hostingowej wykraczających z zaangażowaniem w sprawy klienta poza ramy typowej obsługi technicznej lub sprzedażowej, możemy oszczędzić na innych specjalistach, którzy za podobną usługę życzą sobie jeszcze większej zapłaty. Przykładowo, część firm oferuje darmowe przeniesienie strony na ich serwer. Niewątpliwie prawidłowo przeprowadzone przeniesienie (niestety, nie wszystkie firmy potrafią zrobić to we właściwy sposób) zrzuca z barków klienta spory ciężar. Nie zawsze jest to usługa wykonana w sposób profesjonalny, czasem jest to tylko marchewka na zachętę, a sama oferta pomocy, niestety niczego konkretnego nie oznacza. Sprawa z GIODO Przebrnęliśmy przez dosyć trudny temat parametrów i cech, którymi powinniśmy się kierować przy wyborze serwera. Jeśli firma przetwarza dane osobowe na serwerze, np. prowadzi e-sklep, to należy podpisać umowę powierzenia danych osobowych zgodnie z wytycznymi GIODO. Infrastruktura oraz rozwiązania informatyczne firm, które oferują taką usługę, powinny być dostosowane do wymogów GIODO. Kończąc temat wyboru serwera, polecam wziąć pod uwagę opinie dotychczasowych klientów firm hostingowych, pamiętając, że niezadowolonych, którzy wyrazili swoją opinię w internecie jest zawsze więcej, niż tych usatysfakcjonowanych. Michał Trziszka CEO firmy Cal.pl michal@infocal.pl Święty spokój z zaopatrzeniem! artykuły i urządzenia biurowe 5. materiały reklama 1/4 eksploatacyjne środki czystości artykuły spożywcze outsourcing procesów zakupowych

10 10 Pułapki sprzedażowe Sprzedający czy kupujący kto prowadzi w tym tańcu W idealnym świecie relacja sprzedażowa powinna być postrzegana jako sytuacja win-win, lecz każdy sprzedawca, który spędził trochę czasu na froncie, wie, że tak nie jest. Klienci uważają, że mają coś ważnego do stracenia pieniądze. To tłumaczy, dlaczego najczęściej przyjmują rolę przeciwnika sprzedawcy. W systemie, którym kieruje się klient, celem jest uzyskanie od sprzedawcy jak najwięcej, bez obietnicy dokonania zakupu. Klienci poszukują bezpłatnego doradztwa. Negocjują jak najlepsze warunki oraz ceny zakupu dóbr i usług oferowanych przez sprzedawcę, a jednocześnie nie odkrywają swoich kart. Klienci rozważnie zarządzają swoim czasem, ale nie szanują czasu sprzedawcy, ponieważ wiedzą, że im więcej czasu sprzedawca zainwestuje w daną sprzedaż, tym bardziej będzie dążył do jakiegokolwiek zamknięcia co jeszcze bardziej wzmocni pozycję klienta. Wielu klientów uważa, że już samym wyrażeniem zgody na spotkanie wyświadcza sprzedawcy przysługę. Sądzą oni, że sprzedawca powinien być im wdzięczny i przyjąć uległą rolę w tańcu sprzedaży. Właśnie z tego powodu sprzedawcy często łapią się na obserwowaniu sufitu w zatłoczonych recepcjach w oczekiwaniu na spotkanie z klientem. Sprzedawcy muszą przyjąć na siebie odpowiedzialność za obecny smutny stan relacji pomiędzy kupującymi i sprzedającymi. Akceptując swoją podległą rolę lub prezentując stereotypowe podejście twardej sprzedaży, nauczyli klientów przyjmować dominującą, obronną postawę. Status quo nie mogłoby się utrzymać tak długo bez aktywnego uczestnictwa sprzedawców. Tradycyjne systemy sprzedaży Większość dzisiejszych sprzedawców posługuje się jakąś formą tradycyjnego systemu sprzedaży. Te systemy ewoluują od czasu narodzin profesjonalnej sprzedaży. Chociaż mają różne nazwy i marki, u ich podstaw leżą zaskakująco spójne zasady i struktury. Tradycyjne szkolenia sprzedażowe wpasowują się w kilka konwencji. Sprzedawcy uczą się na nich: sprzedawać cechy i zalety, wstrzymywać się z ujawnianiem kluczowych informacji, takich jak cena i warunki umowy, do momentu zaszczepienia w prospekcie przekonania o wartości sprzedawanych rozwiązań (zwykle do czasu prezentacji), polegać na umiejętnościach prezentacji w celu zamknięcia sprzedaży, przewidywać obiekcje klienta i radzić sobie z nimi, stosować szeroką gamę sprawdzonych, manipulacyjnych technik zamykania sprzedaży. Tradycyjne systemy sprzedaży mogą być skuteczne dlatego przetrwały tak długo. Jednak ponieważ to podejście i techniki są szeroko stosowane, nie są już tak skuteczne, jak kiedyś. Tymczasem manipulacyjne i wymijające zachowania, które wywołują, przyczyniły się do powstania dzisiejszego wrogiego dla sprzedawców środowiska, w którym dominuje system klienta. Dlaczego to nie działa? Jeżeli podchodzisz do sprzedaży w tradycyjny sposób i często stajesz się ofiarą systemu klienta, zamiast kierować się swoim, to nie jesteś osamotniony. Oto kilka powodów, dlaczego tak się dzieje: Możesz sprzedawać cechy i zalety, ale ludzie ich nie kupują kupują rozwiązania swoich problemów. Czekając z ujawnieniem informacji dotyczących ceny i warunków zakupu do końca cyklu sprzedaży, możesz marnować cenny czas na pogoń za niemożliwymi do zamknięcia procesami sprzedaży. Analogicznie, jeśli polegasz na swoich umiejętnościach prezentacyjnych, aby zamknąć sprzedaż, być może poświęcasz wiele czasu i energii interakcji sprzedażowej tylko po to, aby przekonać się na koniec, że z drugiej strony nie istniało nigdy wystarczające zainteresowanie. Koncentrując się na radzeniu sobie z obiekcjami, tworzysz system pozytywnej sprzedaży, w którym prospekt prawie zawsze przyjmuje negatywną rolę. Najtrudniej jest sprzedawać negatywnie nastawionym klientom. Klient prawdopodobnie dobrze zna Twoje tradycyjne techniki zamykania sprzedaży. Zagrywki w stylu W poniedziałek cena pójdzie w górę, Lepszy będzie dla Pana początek czy koniec przyszłego tygodnia? czy serii pytań, na które odpowiada się tak nie przynoszą już oczekiwanego rezultatu. Klient już to wszystko słyszał. Rozgryzł Cię! Wiedz, że jeżeli będziesz korzystać z tradycyjnego systemu sprzedaży, wpasujesz się w system klienta, będziesz robił dokładnie to, czego on oczekuje. Nie postępuj zgodnie z systemem klienta nie trać sprzedaży! Postępujesz zgodnie z założeniami swojego systemu czy systemu klienta? To, czy prowadzisz, czy dajesz się prowadzić w tańcu sprzedaży, zależy w znacznej mierze od tego, czyj system dominuje Twój czy klienta. Pierwszym krokiem do wdrożenia nowego, bardziej efektywnego systemu sprzedaży, jest rozpoznanie gier i zmyleń stosowanych przez klientów. Staraj się uważnie obserwować reakcję klienta, nie ulegaj iluzji, którą klienci Cię karmią w ramach swojej samoobrony. Nie zawsze sformułowanie: tak, to bardzo ciekawa propozycja oznacza podpisanie umowy. Andrzej Twarowski Partner Sandler Training Polska 6. T. Szymczak

11 11 Skuteczna reklama w internecie Reklamę poproszę. A po co nam strategia? Każdy zna powiedzenie reklama dźwignią handlu. Przedsiębiorcy zdają sobie sprawę, że podstawą istnienia firmy są klienci. Reklama i marketing są tym, co ma klientów zapewnić. Firma jest maszynką do robienia pieniędzy z dostarczonego wsadu. Gdy ilość pieniędzy jest niezadowalająca, oznacza to, że wsad był kiepski, a marketingowcy się nie spisali. Tymczasem marketing to coś więcej niż metoda pozyskiwania klientów. Od początku Do firmy zajmującej się marketingiem często przychodzi się z gotowym i często już działającym pomysłem na biznes. Przedsiębiorca nie spodziewa się usłyszeć, że jego biznes trzeba jeszcze raz gruntownie przemyśleć. Jednak w większości przypadków należy to zrobić. Nie dlatego, że rzeczywiście dany biznes jest bez sensu, choć i tak może być. Ponowne spojrzenie na podstawy funkcjonowania firmy zdecydowanie ułatwia dotarcie do klienta i eliminuje niepotrzebne procesy, które stanowią jedynie koszt. Co to jest biznes? Aby zarobić, trzeba coś tanio kupić i drożej sprzedać. Jednak na konkurencyjnym rynku, trudno jest znaleźć dobrą okazję. Nawet gdy się ją odkryje, przewaga nie będzie trwała. Budowanie wartości firmy wymaga czegoś więcej. Właściwie wszystko zaczyna się od marketingu. Jego zadaniem jest znaleźć sposób zaspokojenia potrzeb rynku, który pozwoli firmie osiągnąć zysk. Biznes jest zawsze formą innowacji. Nawet prowadząc franszyzę trzeba czuć specyfikę lokalnego rynku. Zasada najwyższej efektywności Trzeba wiedzieć, co mogę zrobić lepiej niż inni, którzy docierają do tych samych klientów. Oczywiście istnieją korporacje oferujące wiele usług, ale powodem ich sukcesu nie jest różnorodność oferty. Nie da się robić wszystkiego najefektywniej. Na konkurencyjnym rynku, tylko najbardziej wydajne organizacje mogą zarabiać. Dlatego poszerzając ofertę warto korzystać z outsourcingu lub partnerstwa. Można stworzyć silną markę, ale pamiętajmy, że biznes musi być rentowny. Granicą śmiałych wizji powinien być zawsze rachunek finansowy. Jak poznać klienta? Każdy wie, że znajomość potrzeb klienta jest ważna, ale niełatwo taką wiedzę zdobyć. Często klient sam siebie nie zna. Wielu osobom trudno określić czemu coś kupiły. Czasem cechy i zachowania naszych odbiorców mogą być mylące. To, że przeważnie kupują od nas programiści nie musi oznaczać, że produkt powinien być skierowany właśnie do nich. Możliwe, że po prostu do danej grupy najczęściej dociera nasz przekaz. Nie wyklucza to, że istnieją bardziej dochodowe rynki. Jak znaleźć klienta? Wiedzieć kim jest klient, to nie wszystko. Trzeba do niego jeszcze dotrzeć. Patrząc na ogromne budżety marketingowe dużych koncernów można dojść do wniosku, że warto na ten cel wydać każdą sumę pieniędzy. Wcale tak nie jest! Chodzi raczej o to, by wydać jak najmniej, przy jak największej ilości zamówień. Każda informacja, która zawęża nam grupę docelową do najbardziej efektywnego zbioru potencjalnych klientów, jest na wagę złota. Główny koszt reklamy bierze się niestety z nietrafionego przekazu. Czasem zadziała marketing szeptany, a czasem musimy dotrzeć do każdego klienta z osobna. Jednak nawet najbardziej rozproszoną geograficznie, demograficznie i behawioralnie grupę coś łączy. Kluczem jest znalezienie tego. Jak budować zaufanie do marki? Podstawowe pytanie jakie zadaje sobie klient to: czy mogę im zaufać?. Mając wiarygodną markę, można sprzedawać prawie wszystko, co nie leży w sprzeczności z wartościami firmy. Wartości też są ważne! Nie da się ich w bezpośredni sposób nabyć, ale to one decydują o zakupie. Żeby się przekonać o istotności brandingu, warto spojrzeć na logo i szatę graficzną jednej z dużych marek. Zazwyczaj bez trudu powiemy co czujemy, z jakimi wartościami się to kojarzy. Proces budowania marki polega właśnie na tworzeniu spójnego wizerunku i właściwych skojarzeń w głowach klientów. Jego brak oznacza trudności w przekazywaniu komunikatu sprzedażowego i dodatkowe koszty. Jak budować strategię marketingową? Przede wszystkim żadne sztuczki na dłuższą metę nic nie pomogą, jeśli firma nie ma spójnej strategii marketingowej. Często okazuje się, że tanie rozwiązania są tak naprawdę bardzo drogie. Jeśli reklama dostarcza nam osobę, bez potrzeby zakupu, wygeneruje to tylko dodatkowy koszt. Jeśli wykreujemy wspaniałą markę, ale biznes nie ma podstaw finansowych zbankrutujemy. Marketing bez strategii po prostu nie ma sensu. Piotr Frydrych współwłaściciel agencji marketingowej Wywar sp. z o.o., analityk biznesowy, metrolog piotr.frydrych@wywar.eu 7. reklama 1/4

12 12 Rozmowa z Jacques'em Bouninem - przedstawicielem Instytutu Le Rosey w Szwajcarii Edukacja na najwyższym poziomie Twierdzą Państwo, że Instytut Le Rosey jest jedną z najlepszych szkół na świecie. Dlaczego? Le Rosey jest prawdopodobnie najlepszą na świecie szkołą z internatem, przede wszystkim ze względu na nadzwyczajne i wyjątkowo międzynarodowe środowisko edukacyjne. Rekrutacja kandydatów, małe klasy i oddani nauczyciele, gwarantują wysoki poziom nauki w języku angielskim i francuskim. Dwa kampusy z doskonałym wyposażeniem zapewniają znakomite programy sportowe i artystyczne. Uczniowie pochodzący z 60 krajów doświadczając globalnej społeczności, tworzą międzynarodową sieć znajomości i trwałych przyjaźni. Podsumowując, Le Rosey jest ostatnią szkołą na świecie, którą moglibyśmy zaliczyć do nudnych. Od stycznia do marca, uczniowie mieszkający na kampusie Gstaad w Alpach, mają zupełnie nowy powiew naukowej, sportowej, społecznej aktywności. Co jest główną zaletą dołączenia do społeczności Le Rosey? Pobyt w naszej szkole jest oczywiście przywilejem, ale paradoksalnie, główną zaletą edukacji jest zrozumienie wartości tego przywileju. Nasza szkoła dostrzega prawdziwe potrzeby swoich uczniów: wszyscy absolwenci uzyskują dyplomy w ramach międzynarodowej matury angielskiej lub francuskiej, uczestniczą w codziennych zajęciach sportowych, wyprawach, projektach humanitarnych i kulturalnych. Rozwijają zdolności językowe, czerpiąc z najlepszych szwajcarskich, brytyjskich, amerykańskich i francuskich tradycji edukacyjnych. Nasz Instytut jest więc międzynarodowym i wielojęzycznym kampusem z kompletnym programem akademickim w języku angielskim i francuskim. Jakie cechy powinien posiadać uczeń by zostać przyjętym do szkoły? Uczniowie winni być zdolni przede wszystkim do nauki w ramach międzynarodowej matury oraz posiadać dobrą znajomość języka angielskiego lub francuskiego, lub jeśli są młodzi potencjał aby szybko osiągnąć biegłość językową. Powinni być gotowi do połączenia samodzielności i odpowiedzialności z życiem w międzynarodowej społeczności. Przede wszystkim, potrzebują pozytywnego i konstruktywnego ducha akademickiego połączonego z ciepłem i troską o innych. W rekrutacji pomaga także zacięcie sportowe, w szczególności do nart lub snowboardu. Czy w Le Rosey uczy się młodzież z Polski? Jednym z głównych atutów szkoły jest reprezentacja z ponad 60 krajów. Nasza społeczność od upadku Żelaznej Kurtyny prawie zawsze posiadała przedstawicieli z Polski, natomiast Warszawa jest jednym z 35 miast na całym świecie, gdzie nasi wychowankowie organizują zjazdy absolwentów. W tym roku uczy się u nas czterech Polaków, a kolejni kandydaci ubiegają się o przyjęcie na następny rok szkolny. Posiadamy również polskiego nauczyciela, pomagającego w utrzymaniu tożsamości kulturowej. apierwsza TAKA OFERTA NA RYNKU SZKOLENIOWYM Gwarantowany wzrost dochodu o PLN lub podwojenie biznesu w 3 lata. Akademia Biznesu to 6-miesięczny program szkoleniowo-mentoringowy oparty na sprawdzonej technologii, w wyniku której 8. masz reklama zagwarantowane, 1/4 że wzrost dochodu w Twojej firmie wyniesie PLN w kolejnym roku lub podwoisz wielkość swojego biznesu w ciągu 3 lat. Masz na to pisemną umowę - gwarantowany rezultat albo zwrot pieniędzy. Sprawdź szczegóły na AkademiaBiznesu2015.pl

13 13 Outsorcing usług prawnych w praktyce Dochodzenie zaległych należności, sporządzanie dokumentacji pracowniczej, przygotowywanie uchwał organów spółki, reprezentacja przed sądami i organami administracji, uzyskiwanie pozwoleń i licencji, wsparcie w negojcjacjach biznesowych i redagowanie umów to czynności, które przedsiębiorcy coraz częściej zlecają zewnętrznym firmom prawniczym. Czy outsorcing usług prawnych jest opłacalny i czy każdy przedsiębiorca powinien z niego korzystać? Ograniczenie kosztów Zlecenie stałej obsługi prawnej zewnętrznej kancelarii prawnej, przy odpowiednim dostosowaniu umowy outsorcingowej do potrzeb firmy niemal zawsze powoduje obniżenie kosztów związanych z tą obsługą. Wymierne oszczędności dają przede wszystkim: brak konieczności zatrudniania pracowników zajmujących się w imieniu pracodawcy pomocą prawną (np. działy windykacji), zasada zwrotu kosztów procesu strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocni ka oraz niższe stawki za pomoc prawną świadczoną stale względem stawek za pojedyncze zlecenia realizowane przez prawnika ad hoc. Wartość tych oszczędności jest trudna do określenia i powinna być liczona co najmniej po rocznym okresie współpracy, niemniej dotychczasowe doświadczenia wskazują, że ograniczenie wydatków wynosi szacunkowo 20% do 30%. Zaletą tego rozwiązania jest także oszczędność czasu, możliwość skupienia się przez przedsiębiorcę na tzw. core-biznesie i większa mobliność oraz elastyczność zewnętrznej kancelarii prawnej względem etatowych pracowników. Czas wykonania konkretnej czynności przez kancelarię prawną może być nawet czterokrotnie krótszy niż czas poświęcony na to w samej firmie. Czy stała obsługa prawna jest mi potrzebna? Nie każda firma potrzebuje stałej obsługi prawnej. Dlatego nawiązanie współpracy tego typu musi zostać poprzedzone oceną potrzeb klienta. Zarówno więc sama zasadność outsorcingu jak i ustalenie jego kosztów, muszą być poprzedzone oceną potrzeb firmy. Ocena taka dokonuje się w oparciu o kryteria ilościowe i jakościowe jej funkcjonowania. Przed nawiązaniem współpracy nasza kancelaria bieże więc pod uwagę ilość pracowników zatrudnianych przez przedsiębiorcę w ostatnim roku, szacunkową liczbę rocznie wystawianych faktur, liczbę kontraktów z partnerami biznesowymi i ich ewentualny przyrost w czasie oraz liczbę odziałów i placówek jakimi firma dysponuje. Pomocne jest także określenie branży w jakiej działa firma, jej pozycji na rynku lokalnym i ponadlokalnym, a także przybliżonej liczby postępowań sądowych i administracyjnych jakich jest stroną. Nie jest przesądzająca forma prawna prowadzenia działalności, albowiem doświadczenie pokazuje, że niejednokrotnie jednoosobowa działalność gospodarcza wymaga zlecenia stałej obsługi prawnej, zaś spółka notowana na Giełdzie Papierów Wartościwych doskonale radzi sobie bez takiego wsparcia. Dla powierzenia obsługi prawnej zewnętrznej kancelarii zasadniczo nie stanowi przeszkody duża odległość między siedzibami przedsiębiorcy i firmy prawniczej. Często prowadzona jest stała obsługa przez kancelarie oddalone nawet o kilkaset kilometrów od miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Wszytkie powyższe wskaźniki pozwolą na ustalenie czy obsługa prawna jest przedsiębiorcy potrzeba czy też może on sobie pozwolić na jej brak. W praktyce często okazuje się, że koszt takiej obsługi jest znacznie mniejszy niż koszt jednego etatu pracowniczego. Jak ukształtować współpracę z kancelarią? Zasady współpracy, zarówno te dotyczące kosztów jak i sposobu prowadzenia obsługi prawnej powinny uwzględniać wszelkie czynniki opisane powyżej. Z praktyki obsługi prawnej przedsiębiorstw wynika, że przy prawidłowej organizacji pracy i kontaktów między obu podmiotami częsta obecność prawnika w siedzibie firmy nie jest konieczna. Zlecenia wykonywania konkretnych czynności w przeważającej mierze odbywają się drogą korespondencji elektronicznej. Pozwala to na dalsze ograniczanie kosztów obsługi prawnej. Niezależnie jednak od wyboru sposobu współpracy, przedsiębiorca zawsze winien jest wyznaczyć osoby upoważnione do kontaktu z kancelarią. Taki sam obowiązek ciąży na firmie prawniczej, która nadto winna zapewnić możliwość natychmiastowej reakcji, a w sprawach niecierpiących zwłoki także w dni wolne od pracy. Umowa o świadczenie usług prawnych powinna zawierać sposób określenia wynagrodznia kancelarii. W praktyce stosuje się trzy modele wynagrodzenia: ryczałtowe, godzinowe i mieszane. Ryczałtowy model wynagrodzenia najmniej koresponduje z faktycznym nakładem pracy poswięconym przez kancelarię na obsługę firmy, aczkolwiek jego zaletą jest pewność co do wysokości ponoszonych przez spółkę wydatków. Określenie wynagrodzenia poprzez stawkę godzinową musi iść w parze z obowiązkiem sprawozdawczym po stronie kancelarii, np. w formie comiesięcznych tabeli podsumowyjących ilość czasu spędzonego na pracy nad konkretnymi zadaniami. Model mieszany polega na ustaleniu stawki ryczałtowej i określeniu liczby godzin pracy objętych tą stawką, a także określeniu stawki godzinowej za pracę wykonaną ponad wyżej opisanym limitem czasowym. Istotnymi elementami umowy outsorcingowej są także określenie czasu w jakim prawnik zobowiązuje się podejmować czynności na bieżąco zlecane przez firmę, warunków obsługi postępowań sądowych. Umowa powinna zawierać zapisy zapewniające przedsiębiorcy obsługę na terenie całego kraju, a nawet poza jego granicami i ustalenie częstotliwości wizyt prawnika w siedzibie firmy. Te ostatnie postanowienia mają szczególne znaczenie gdy siedziba kancelarii znajduje się w innym mieście niż obsługiwana firma. Wszystkie powyższe wytyczne powinny być w zasadzie kształtowane w oparciu o potrzeby przedsiębiorstwa, do których to potrzeb dostosować się musi kancelaria świadcząca pomoc prawną podmiotom gospodarczym. Daniel Bieszczad Bieszczad Górecki adwokaci s.c. adwokat, specjalizuje się w obsłu dze prawnej przedsiębiorstw i procesach sądowych bieszczad@bgka.pl

14 14

15 15 Prawo nieruchomości Retusz ustawy deweloperskiej Rada Ministrów przedstawiła Sejmowi w maju 2014 roku informację o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 16 września 2011 roku o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (ustawa deweloperska). Z rządowej analizy wynika, że wprowadzenie środków ochrony praw nabywców przyczyniło się nie tylko do wzmocnienia ochrony ich interesów, lecz także zwiększyło wiarygodność deweloperów. Ochrona praw nabywców została zagwarantowana m.in. przez nałożenie na deweloperów obowiązków: sporządzenia prospektu informacyjnego, zapewnienia nabywcom odpowiednich środków ochrony dokonywanych przez nich wpłat oraz zawierania umów deweloperskich w formie aktu notarialnego. Propozycje zmian W grudniu 2014 roku UOKiK przedstawił projekt założeń do nowelizacji ustawy deweloperskiej. Za najistotniejsze należy uznać propozycje: rozszerzenia zakresu przedmiotowego ustawy, uregulowania tzw. umów rezerwacyjnych, usunięcia otwartych mieszkaniowych rachunków powierniczych oferowanych bez dodatkowych gwarancji (OMRP) z katalogu środków ochrony wpłat nabywców oraz rozszerzenia uprawnień kontrolnych banków. Założenia do nowelizacji ustawy deweloperskiej są w chwili obecnej przedmiotem konsultacji społecznych. Podczas gdy organizacje konsumenckie pozytywnie oceniają większość założeń postulując zwiększenie rygoryzmu ustawy wobec deweloperów, organizacje zrzeszające przedsiębiorców odnoszą się krytycznie wobec planowanej nowelizacji. Polski Związek Firm Deweloperskich (PZFD) sprzeciwia się przede wszystkim likwidacji OMRP. Podkreśla, że w praktyce nie odnotowano przypadków naruszenia interesów klientów w wyniku ich stosowania. Za niedopuszczalną PZFD uznał propozycję stosowania ustawy deweloperskiej do umów zawieranych po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie budynku oraz sprzedaży lokali niemieszkalnych. Krytyce poddaje również propozycję przyznania bankom szerszych uprawnień kontrolnych nad przebiegiem przedsięwzięcia deweloperskiego. PZFD podkreślił, że realizacja postulatów UOKiK spowoduje osłabienie kondycji całej branży deweloperskiej i ograniczenie konkurencji na tym rynku. Obawy deweloperów wydają się być uzasadnione. Z rządowej analizy funkcjonowania ustawy deweloperskiej wynika bowiem, że wprowadzenie planowanych zmian może przyczynić się do wyparcia z rynku mniejszych przedsiębiorców, utrudnienia dostępu nowym podmiotom, a także doprowadzić do konsolidacji rynku. Aleksandra Piotrowska Aplikant notarialny Kancelaria Notariusz Jolanty Bujalskiej bujalska@notariusze.waw.pl Więcej na stronie: Rekomendowana książka Tomasz à Kempis: O naśladowaniu Chrystusa Pozycja dostępna na stronie Towarzystwo Biznesowe.pl /czytelnia Lista rekordów i niezwykłości związanych z tą pozycją przewyższa w pionie największe dubajskie wieżowce i daremno trudzą się budowniczowie kolejnych. Mówić o niej jedynie jak o najpoczytniejszej książce duchowej w historii zaraz po Biblii, to jak milczeć przez całe życie. Na każdą pojedynczą literę tego dzieła przypada co najmniej kilku nawróconych. Dodajmy jeszcze świętych powołujących się na jej wpływ, dodajmy pisarzy, poetów i wreszcie, co szczególnie dla nas ważne, przedsiębiorców i wciąż mamy zaledwie powierzchowny obraz tego fenomenu. Gdyby Kościół zechciał ogłaszać świętymi nie tylko ludzi, ale również dzieła literackie, ta pozycja z pewnością jako pierwsza gładko przemknęłaby przez zazwyczaj pełen skrzyżowań i czerwonych świateł proces kanonizacji. O naśladowaniu Chrystusa to z jednej strony gorące wyznanie wiary, z drugiej zaś zadziwiający precyzją i rozmachem zbiór porad i wskazówek dających wyczerpującą odpowiedź na popularne ostatnio pytanie jak żyć?. A niełatwo jest żyć w dobie poradników na każdy niemal temat. Jeszcze trudniej w ledowym świetle najważniejszego dla wielu pytania naszych czasów czyli jak zacząć biegać?. Wracając do spraw wiekuistych, co radzi Tomasz à Kempis czytelnikom wszystkich czasów? Odrzućcie to co światowe, szukając pociechy jedynie w Bogu. Miejcie w pogardzie to co ulotne, trwając w tym co nieprzemijające. Nie szukajcie własnej chwały lecz w każdej chwili chciejcie podobać się Bogu. Niby nic odkrywczego, ale w zderzeniu ze współczesnym jarmarkiem wszelkich dóbr, udogodnień i nieustannego lansu brzmi jak prowokacja, a już na pewno jest wezwaniem do rewolucji, której na imię Miłość. Co z tego wynika dla przedsiębiorców? Czy w związku z tym mają zamykać firmy, pozbywać się udziałów, zwalniać pracowników i wieść pustelniczy żywot? Broń Boże. Prowadzenie biznesu jest dziś szczególną drogą do świętości. Wymaga stałej współpracy z łaską i niemal specjalistycznej pomocy Ducha Świętego nie tylko w kluczowych decyzjach czy strategicznych działaniach, ale w każdej godzinie dnia. I w tej drodze wspomniana książeczka, bo taki jest jej format, służy jako fachowe wsparcie. Uczy osobistej pokory i wytrwałości, wskazuje na niezmienne wartości, nadaje sens trudom i porażkom, a w okresach prosperity przypomina komu wpierw należy się chwała. Jej systematyczna lektura jest niczym przejazd autostradą świętości prosto do nieba. Dlatego na pytanie, ile razy ją przeczytać, jest tylko jedna odpowiedź: nie 7 lecz 77. Mariusz Wróbel Motywator skoro coach, inspirator skoro mówca, spec od dobrej zabawy skoro dj. Poza tym networker związany z warszawskim Towarzystwem. Słowem zdrowy mąciciel.

16 16 Merkuryusz Towarzystw Biznesowych Numer 5 O Towarzystwach Biznesowych słów kilka Biznes, wartości, networking Trójmiasto Poznań Łódź Warszawa Białystok Wrocław Lublin Kraków Rzeszów Towarzystwa Biznesowe to kluby networkingowe skupiające przedsiębiorców, menedżerów i freelancerów wszelkich branż. Cotygodniowe spotkania pozwalają na zdobywanie kontaktów, wydawanie rekomendacji, szkolenia i promocję firm. Dbamy o zaufanie i dobór Członków Towarzystw. Nasze spotkania to doskonała okazja do wymiany zaufanych kontaktów w ra mach sesji networkingowych i podniesienia swoich kompetencji poprzez sesje szkoleniowe. Dla kogo są spotkania networkingowe? Dobry biznes potrzebuje wzajemnego poznania się kontrahentów i zaufania między nimi. Na spotkaniach Towarzystw Biznesowych stworzyliśmy idealną przestrzeń do nawiązywania i pielęgnowania relacji biznesowych opartych na zaufaniu i rekomendacji. Nie odnajdą się tu sprzedawcy, chcący na siłę sprzedać wszystkim swój produkt w 5 minut. To spotkania dla przedsiębiorców, którzy w biznesie stawiają na profesjonalizm i trwałość wzajemnych kontaktów. Od 5 lat z tej formy rozwoju kontaktów i relacji biznesowych korzystają w ramach Towarzystw Biznesowych setki przedsiębiorców i biznesmenów w całej Polsce. Kiedy i gdzie odbywają się spotkania? Towarzystwa Biznesowe funkcjonują w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Wrocławiu, Lublinie, Białymstoku, Rzeszowie, Poznaniu i Trójmieście. Aby sprawdzić miejsca, daty i godziny spotkań lokalnych Towarzystw Biznesowych zapraszamy na naszą stronę Jak wziąć udział w spotkaniu? Na spotkanie można przyjść po uprzednim zgłoszeniu swojej obecności i rozmowie z Prezesem lokalnego Towarzystwa Biznesowego. Szczegółowe dane kontaktowe podajemy obok. Prezesi Lokalnych Towarzystw Biznesowych Towarzystwo Biznesowe Krakowskie Marcin Konik-Korn m.konikkorn@towarzystwobiznesowe.pl Towarzystwo Biznesowe Lubelskie Paweł Królak p.krolak@towarzystwobiznesowe.pl Towarzystwo Biznesowe Łódzkie Grzegorz Dębowski g.debowski@towarzystwobiznesowe.pl Towarzystwo Biznesowe Poznańskie Maciej Firsowicz m.firsowicz@towarzystwobiznesowe.pl Towarzystwo Biznesowe Rzeszowskie Joanna Solarska-Kusz j.solarskakusz@towarzystwobiznesowe.pl Towarzystwo Biznesowe Trójmiejskie Bartosz Jurkiewicz b.jurkiewicz@towarzystwobiznesowe.pl Towarzystwo Biznesowe Warszawskie Franciszek Niemyski f.niemyski@towarzystwobiznesowe.pl Towarzystwo Biznesowe Wrocławskie Jakub Tarasiuk j.tarasiuk@towarzystwobiznesowe.pl tel facebook.com/towarzystwobiznesowewarszawskie Redakcja: Krzysztof Bajkowski Reklama: k.bajkowski@towarzystwobiznesowe.pl Projekt typograficzny i skład: Maciej Matejewski ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY Prowadzimy rekrutację do nowych Zarządów Towarzystw Biznesowych w województwach, gdzie jeszcze nas nie ma. Szczegóły znajdują się na naszej stronie internetowej: