WERYFIKACJA PROGNOZY ZAPACHOWEJ UCIĄśLIWOŚCI. Przykład fermy trzody chlewnej
|
|
- Krzysztof Jastrzębski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WERYFIKACJA PROGNOZY ZAPACHOWEJ UCIĄśLIWOŚCI. Przykład fermy trzody chlewnej MAŁGORZATA FRIEDRICH, JOANNA KOŚMIDER Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie (do 31 grudnia Politechnika Szczecińska) Instytut InŜynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska Pracownia Zapachowej Jakości Powietrza Aleja Piastów 42, Szczecin Malgorzata.Friedrich@zut.edu.pl, Joanna.Kosmider@zut.edu.pl VERIFICATION OF ODOUR NUISANCE PREDICTION FROM A PIG FARM The odour dispersion modeling from a pig farm in five meteorological situations (reference model) was carried out. Odour emission factor 30ou E /s pig, estimated on the basis of data published by the British Environment Protection Agency was used. Mean and maximum values of odour concentration c od,60min [ou E /m 3 ] were calculated. Panel field measurements were conducted under pollution plume with the use of the Nasal Ranger Field Olfactometer as well as odour intensity evaluation method. The correlation of the olfactometry results with the predicted mean concentration values was confirmed. Streszczenie Przeprowadzono modelowanie rozprzestrzeniania się odorantów w otoczeniu fermy trzody chlewnej w pięciu sytuacjach meteorologicznych (model referencyjny). Wykorzystano wskaźnik emisji zapachowej 30ou E /s tucznik, oszacowany na podstawie danych brytyjskiej Agencji Ochrony Środowiska. Obliczono, średnie i maksymalne wartości stęŝenia zapachowego c od,60min [ou E /m 3 ]. Zespołowe pomiary terenowe wykonano w smudze zanieczyszczeń z uŝyciem terenowych olfaktometrów Nasal Ranger oraz metodą skalowania intensywności zapachu. Potwierdzono zgodność wyników pomiarów olfaktometrycznych z prognozowanymi wartościami stęŝenia średniego. 1
2 Wprowadzenie W większości krajów, w których wprowadzono prawną ochronę zapachowej jakości powietrza, podstawą tej ochrony są olfaktometryczne pomiary emisji zapachowej i prognozowanie dyspersji odorantów metodami modelowania. Referencyjne procedury pomiarowo-obliczeniowe umoŝliwiają określenie, jak często w skali roku zapach emitowanych zanieczyszczeń będzie wyczuwalny lub rozpoznawalny w róŝnych punktach otoczenia emitorów. Prawdopodobieństwo przekraczania określonych poziomów stęŝenia zapachowego (progu wyczuwalności lub jego wielokrotności) w skali roku jest uznaną ilościową i obiektywną miarą subiektywnie odczuwanego stopnia zapachowej uciąŝliwości [1-4]. Procedury pomiarów stęŝenia zapachowego zanieczyszczeń emitowanych gazów zostały szczegółowo opisane w normie europejskiej EN 13725:2003 (PN-EN 13725:2007) [5]. Norma określa procedurę olfaktometrycznych pomiarów stęŝenia zapachowego metodą rozcieńczeń dynamicznych, w tym techniki pobierania próbek ze źródeł zorganizowanych. Wskazuje równieŝ zalecane metody pobierania próbek ze źródeł powierzchniowych. Treść normy była tematem wcześniejszych krajowych publikacji [6-9]. Wynik olfaktometrycznej analizy próbek emitowanego gazu wartość stęŝenia zapachowego (c od [ou E /m 3 ]) pozwala określić liczbę europejskich jednostek zapachowych (ou E ) wprowadzanych do atmosfery w jednostce czasu, czyli emisję zapachową (q od [ou E /s]). JeŜeli strumień emitowanego gazu (V) jest znany, to: q od = c od [ou E /m 3 ] * V [m 3 /s]. Procedur obliczeń dotyczących dyspersji odorantów w atmosferze nie ujednolicono. Bywają stosowane modele dyspersji zanieczyszczeń o róŝnym stopniu złoŝoności [10-15], umoŝliwiające przewidywanie krótkotrwałych incydentów odorowych lub tylko średnich wartości stęŝenia zapachowego, odniesionych do godziny. Model dyspersji, który jest powszechnie stosowany w Polsce, naleŝy do najprostszych, a mimo to wciąŝ jest podstawą wielu decyzji administracyjnych. Dotyczą one instalacji wprowadzających do powietrza zanieczyszczenia, dla których określono standardy lub poziomy odniesienia [10]. Ten sam model mógłby być wykorzystywany podczas wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach prowadzenia działalności zapachowo uciąŝliwych, gdyby doszło do wydania wykonawczego rozporządzenia Ministra Środowiska do art. 222 Prawa Ochrony Środowiska, na 2
3 przykład w wersji opracowanej w roku 2004 [2]. Jednym z argumentów przeciwników wydania rozporządzenia jest brak moŝliwości terenowej weryfikacji wyników modelowania. Norma europejska, dotycząca procedur określania zapachowej jakości powietrza w otoczeniu emitorów, jest dopiero przygotowywana. Dotychczas nie opublikowano projektu normy. Grupa Robocza CEN/TC 264/WG 27- Determination of odour exposure in ambient air by field inspection, którą utworzono w Europejskim Komitecie Normalizacyjnym w roku 2006, publikuje krótkie raporty z posiedzeń [16]. Uzgodniono, Ŝe norma będzie dotyczyć zarówno długofalowego monitoringu w węzłach siatki pomiarowej, jak mniej czasochłonnych i kosztownych badań zapachowej jakości powietrza w zasięgu smugi zanieczyszczeń. Dopóki procedury nie zostaną znormalizowane moŝna brać pod uwagę moŝliwość stosowania róŝnych metod terenowych pomiarów zapachowej jakości powietrza, takich jak analizy przyczyn skarg ludności, eksperckie całoroczne oznaczenia liczby godzin odorowych (Niemcy), oceny intensywności zapachu z zastosowaniem róŝnych technik skalowania, pomiary stęŝenia zapachowego metodą olfaktometrii statycznej (np. Japonia - Triangular Odor Bag Method) lub zastosowanie przenośnych olfaktometrów dynamicznych (Nasal Ranger Field Olfactometer, patent US) [17-20]. Wstępne porównanie wyników pomiarów, wykonywanych metodą skalowania intensywności zapachu oraz z uŝyciem olfaktometrów Nasal Ranger zarówno w fermie norek, jak i w zakładzie utylizacji odpadów komunalnych, opublikowano w roku 2007 [21, 22]. Za cel niniejszej pracy uznano porównanie wyników analogicznych pomiarów z wynikami komputerowych symulacji dyspersji, opartych na modelu referencyjnym [10]. Badania dotyczyły zapachowej uciąŝliwości duŝej fermy trzody chlewnej. Podobne pomiary wykonano w Irlandii z uŝyciem modeli ISC3 i CALPUFF (2007) [14]. Stwierdzono, Ŝe stęŝenia odorantów w smudze zanieczyszczeń z fermy, przewidywane z uŝyciem obu modeli, są podobne. W większości przypadków (80%) były to wartości większe od zmierzonych w smudze zanieczyszczeń. StęŜenia średnie przewidywane były większe od średnich zmierzonych w zasięgu smugi zanieczyszczeń od 1,40 do 9,37 razy. Obiekt i zakres badań Badania wykonano w otoczeniu jednej z ferm tuczu trzody chlewnej w województwie zachodniopomorskim. Działalność fermy jest zgodna z zasadami najlepszej dostępnej techniki (posiada pozwolenie zintegrowane). 3
4 Obliczając zasięg zapachowej uciąŝliwości fermy załoŝono, Ŝe wszystkie źródła odorantów moŝna zastąpić dwoma prostokątnymi emitorami powierzchniowymi chlewnie i zbiorniki (rys. 1; badania nie obejmowały okresu nawoŝenia pól gnojowicą). Rysunek 1. Zastępcze emitory powierzchniowe: chlewnie (CH) i zbiorniki na gnojowicę (Z) Wielkość łącznej emisji zapachowej z fermy oszacowano na podstawie informacji o przeciętnej i maksymalnej liczbie tuczników oraz o wskaźniku emisji zapachowej (Fq od ) (tabela 1). Wartość wskaźnika emisji odniesionego do jednego tucznika (hodowla konwencjonalna), określono na podstawie raportu Agencji Ochrony Środowiska UK z roku 2001[23]. Zamieszczona w nim zalecana wartość wskaźnika, wynosząca 22,5 ou E /s tucznik, jest najbardziej zbliŝona wyznaczonej w Holandii (22,6 ou E /s). Podobną wartość średnią odniesioną do roku uzyskano w Belgii: 25,4 ou E /s (lato i zima, odpowiednio: 32,7 i 15,4 ou E /s). W Wielkiej Brytanii określono wartość średnią 19 ou E /s i maksymalną 47 ou E /s [23]. W niniejszej pracy przyjęto, Ŝe wskaźnik emisji zapachowej jest równy około 30 ou E /s tucznik. Udziały obu emitorów chlewni i zbiorników na gnojowicę oszacowano na podstawie wyników pomiarów stęŝenia zapachowego w punktach terenu leŝących w zasięgu smugi zanieczyszczeń pochodzącej głównie z jednego lub drugiego źródła (wiatr NE, punkty po stronie zawietrznej, w podobnej odległości od emitorów). Tabela 1. Emisja zapachowa z fermy tuczu trzody chlewnej, oszacowana na podstawie Raportu EPA UK 2001 [23] oraz doświadczalnych oszacowań udziału chlewni (CH) 9 zbiorników na gnojowicę (Z) 4
5 Liczba tuczników Wskaźnik emisji, ou E /s tucznik Wartość średnia Wartość maksymalna Emisja zapachowa, ou E /s CH Z CH Z Modelowanie dyspersji odorantów Obliczenia stęŝenia zapachowego w otoczeniu emitorów wykonano z uŝyciem referencyjnego modelu dyspersji [10] i programu OPERAT 2000 (Proeko). Korzystano z dwóch róŝnych źródeł danych meteorologicznych: własnych róŝ wiatrów, sporządzanych na podstawie opisu sytuacji meteorologicznej w dniach pomiarów, rocznych róŝ wiatrów stacji IMiGW Szczecin-Dąbie. W pierwszym przypadku obliczano średnie i maksymalne wartości przygruntowego stęŝenia zapachowego, w celu sprawdzenia zgodności wartości obliczonych ze zmierzonymi. W odniesieniu do skali roku określono częstości chwilowego przekraczania progu rozpoznania (c od,60min = 1 ou E /m 3 ). Wyniki obliczeń porównano z poziomem odniesienia 8% w skali roku, wymienianym w projektach polskich aktów prawnych [2, 3]. We wszystkich obliczeniach zastosowano współczynnik aerodynamicznej szorstkości powierzchni z o = 0,035m (pola uprawne) [10]. W celu wyznaczenia własnych róŝ wiatrów w kaŝdym dniu pomiarów wielokrotnie rejestrowano kierunek i prędkość wiatru przyziemnego. Wartość wykładnika meteorologicznego (m), potrzebną do określenia stanu równowagi atmosfery, obliczano na podstawie stosunku średniej prędkości wiatru zmierzonego na wysokości 1,5m i obliczonego dla wysokości 30m przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania w Uniwersytetu Warszawskiego [24]. Wyznaczanie stęŝenia zapachowego metodą skalowania intensywności zapachu W czasie badań korzystano z punktowej skali intensywności zapachu, z objaśnieniami werbalnymi: 0 zapach niewyczuwalny, 1 słaby, 2 wyraźny, 3 mocny [6, 21, 22]: Pomiary wykonywano zespołowo (zespoły 4-7 osób). Uczestnicy pomiaru przez 5 minut co 15 sekund notowali ocenę najsilniejszego wraŝenia, odebranego w upływającym okresie 15-sekundowym. Tabela 2 ilustruje sposób opracowania wyników jednego pomiaru - określania maksymalnej i średniej 5-minutowej intensywności zapachu. Korzystając z wartości średnich (S śr,5min ) obliczano odpowiednie chwilowe wartości stęŝenia zapachowego (c od [ou/m 3 ]). Stosowano równanie Webera-Fechnera w postaci: 5
6 S = 1,14 log c od [ou/m 3 ] Wartość współczynnika Webera-Fechnera k WF = 1,14 obliczono na podstawie wyników ocen intensywności zapachu gazów wentylacyjnych z chlewni, opublikowanych w roku 2004 [13]. Tabela 2. Zestawienie wyników jednego zespołowego pomiaru stęŝenia zapachowego metodą skalowania intensywności zapachu (przykład) 3 Intensywność zapachu, S minuta 2 minuta 3 minuta 4 minuta 5 minuta sek S śr = 6 x x x x 3 )/(5 min x 4 osoby x 4 ocen/min) = 1,93 S maks = 2,75 c od,śr = 10 1,93/1,14 = 50 ou/m 3 c od,maks = 10 2,75/1,14 = 260 ou/m 3 Olfaktometr terenowy Nasal Ranger Nasal Ranger jest lekkim olfaktometrem przenośnym, opatentowanym i produkowanym przez St. Croix Sensory (U.S. Patent No. 6,595,037). Został wprowadzony na rynek w r [19]. Jest to rodzaj maski gazowej z filtrem z węglem aktywnym, w której znana część wdychanego powietrza moŝe omijać złoŝe adsorpcyjne. Zawór regulacyjny umoŝliwia wybranie jednej z sześciu wartości stosunku strumienia powietrza oczyszczonego do nie oczyszczonego (V czyste /V surowe = 2, 4, 7, 15, 30 i 60; Z = 3, 5, 8, ) oraz ustawienie pozycji BLANK (oczyszczanie całego wdychanego strumienia). Po jednej minucie wdychania powietrza maksymalnie oczyszczonego (BLANK) oceniający stopniowo zwiększa udział strumienia omijającego filtry. Rejestruje wartość D/T, przy której juŝ wyczuwa zapach (Dilution-to-Threshold Ratios). Indywidualnym oszacowaniem stęŝenia zapachowego (Z ITE ) jest średnia geometryczna z dwóch kolejnych wartości stopnia rozcieńczenia (Z), przy których zapach jeszcze nie był i juŝ był wyczuwalny. Za wynik pomiaru uznawano średnią geometryczną z czterech wartości Z ITE, wyznaczanych równocześnie przez członków zespołu (rys. 2) [21, 22]. 6
7 Rysunek 2. Zespół w czasie pomiaru z uŝyciem olfaktometrów Nasal Ranger Wyniki pomiarów i obliczeń Na rysunku 4 przedstawiono dla przykładu wyniki wykonanych jednego dnia pomiarów stęŝenia zapachowego na tle izolinii stęŝenia średniego i maksymalnego, obliczonego metodą modelowania dyspersji z uŝyciem odpowiedniej własnej róŝy wiatrów. Wyniki 42. pomiarów, wykonanych obiema metodami w pięciu róŝnych sytuacjach meteorologicznych, zestawiono w tabeli 3 z odpowiednimi liczbowymi wartościami c od,śr [ou/m 3 ] i c od,.maks [ou/m 3 ] (wartości uporządkowane rosnąco według stęŝeń obliczonych maksymalnych). 7
8 Rysunek 3. Wyniki modelowania dyspersji odorantów w warunkach meteorologicznych panujących : izolinie stęŝeń średnich 60-min (średnich w skali doby i maksymalnych) oraz wyniki pomiarów (czarne liczby na białym tle) Tabela 3. Zestawienie zmierzonych wartości stęŝenia zapachowego z odpowiednimi wynikami modelowania dyspersji (dane dotyczące róŝnych sytuacji meteorologicznych i róŝnych punktów terenu uporządkowane według obliczonych wartości maksymalnych) Metoda pomiaru: NASAL RA NGER Skalowanie intensywności zapachu Lp. c od [ou/m 3 ] obliczone c od [ou/m 3 ] c od [ou/m 3 ] obliczone c od [ou/m 3 ] Lp. maksymalne średnie zmierzone maksymalne średnie zmierzone
9 Wykresy przedstawione w górnej części rysunków 5 i 6 ilustrują połoŝenie punktów pomiarowych względem prognozowanych wartości średnich (linia przerywana) i wartości maksymalnych (linia ciągła). MoŜna stwierdzić, Ŝe wyniki pomiarów wykonywanych z uŝyciem Nasal Ranger (rys. 4), są zbliŝone do oczekiwanych wartości średnich. Średnie obu zbiorów są niemal identyczne. Wartości obliczone są częściej większe od zmierzonych. (zwykle mniej niŝ 10-krotnie). Wartości maksymalne są przeciętnie około dziesięciokrotnie większe od średnich. Oczywistą przyczyną tego wyniku jest odniesienie wartości średnich w obu porównywanych zbiorach do róŝnych okresów uśredniania pomiar wykonywano przez 3-5 minut, a wyniki obliczeń dotyczą 60. minut. Ten sam czynnik - zmienność warunków atmosferycznych jest prawdopodobnie najwaŝniejszą przyczyną odchyleń wyników pomiarów od obliczonych wartości średnich. Rysunek 4. Porównanie obliczonych stęŝeń maksymalnych i średnich (OBL) z wynikami pomiarów wykonanych z uŝyciem Nasal Ranger (POMIAR) 9
10 Wyniki pomiarów stęŝenia zapachowego, wykonywanych metodą skalowania intensywności zapachu (rys. 5), są duŝo bardziej rozproszone wokół obliczonych wartości średnich i maksymalnych. Wartości zmierzone były zarówno większe od wartości maksymalnych (nawet niemal 10-krotnie), jak mniejsze od obliczonych wartości średnich (kilka razy). Za najwaŝniejsze przyczyny róŝnic między odpowiednimi wartościami, naleŝącymi do porównywanych zbiorów, moŝna uznać: odnoszenie wyników pomiarów i obliczeń do róŝnych okresów uśredniania (błędy przypadkowe), odnoszenie chwilowych ocen intensywności zapachu do kilkusekundowych okresów, w których zapach był najsilniejszy (systematyczne dodatnie odchylenie od średniej), subiektywny charakter ocen intensywności zapachu (odchylenia przypadkowe), niepewność dotyczącą liczbowej wartości współczynnika Webera-Fechnera, wyznaczanego przez inny zespół pomiarowy (prawdopodobne róŝnice wraŝliwości sensorycznej). Z wymienionych względów weryfikacja wyników modelowania dyspersji odorantów musiałaby polegać na porównywaniu wyników obliczeń z wartościami średnimi z wielu wyników pomiarów, wykonywanych w danej sytuacji meteorologicznej w jednym punkcie terenu. Określenie niezbędnej liczby powtórzeń wymaga kontynuacji badań. Rysunek 5. Porównanie obliczonych stęŝeń maksymalnych i średnich (OBL) z wynikami pomiarów wykonanych metodą skalowania intensywności zapachu (POMIAR) 10
11 Mimo wymienionych zastrzeŝeń wyniki pomiarów moŝna uznać za potwierdzenie poprawności załoŝeń dotyczących wielkości wskaźnika emisji zapachowej (30 ou/s tucznik) oraz moŝliwości stosowania referencyjnego modelu dyspersji. Wyniki pomiarów i wyniki obliczeń odpowiadają sobie w stopniu podobnym do stwierdzonego w r w czasie weryfikacji modeli ISC3 i CALPUFF [14]. Ogólnie potwierdzone załoŝenia i model wykorzystano sporządzając całoroczną prognozę zapachowej uciąŝliwości fermy. Wyniki modelowania rozprzestrzeniania się odorantów z chlewni i zbiorników z gnojowicą, wykonanego z uŝyciem róŝy wiatrów Szczecin-Dąbie, przedstawiono na rysunku 6. Pozwalają stwierdzić, Ŝe wieś leŝy na granicy obszaru ponadnormatywnych częstości przekraczania poziomu 1ou/m 3 w skali roku (>8% zgodnie z projektem ustawy o przeciwdziałaniu uciąŝliwości zapachowej [3]). Oczekiwana jest poprawa sytuacji w otoczeniu fermy (zmniejszenie wskaźnika emisji zapachowej) wskutek planowanej zmiany sposobu przechowywania i wykorzystania gnojowicy. Rysunek 6. Prawdopodobieństwo przekraczania stęŝenia c od,60min = 1ou/m 3 w skali roku (bez uwzględnienie okresowej zapachowej uciąŝliwości nawoŝenia pól) Wnioski 1. Wyniki zespołowych pomiarów stęŝenia zapachowego, wykonanych w bezpośrednim otoczeniu tuczarni z uŝyciem przenośnych olfaktometrów dynamicznych Nasal Ranger (zakres 2 ou/m 3 ), są zgodne z prognozowanymi wartościami średnimi 60-minutowymi. Potwierdza to moŝliwość stosowania wskaźnika emisji 30ou/s tucznik i referencyjnego modelu dyspersji odorantów w czasie podejmowania decyzji o lokalizacji nowych tuczarni. 2. Skalowanie intensywności zapachu pozwala oszacować stęŝenia zapachowe w zakresie obejmującym wartości mniejsze od 2 ou/m 3, wymaga to jednak wielokrotnych powtórzeń. Dotychczas stwierdzono, Ŝe w zbiorze zmierzonych wartości chwilowych dominują wartości 11
12 kilkukrotnie mniejsze od prognozowanych wartości maksymalnych i kilkukrotnie większe od prognozowanych wartości średnich. W kolejnym etapie pracy naleŝy określić minimalną liczbę pomiarów wartości chwilowych, która umoŝliwia poprawne obliczenie wartości średniej 60-minutowej. 3. Wyniki terenowych pomiarów stęŝenia zapachowego, wykonywanych metodą skalowania intensywności zapachu bez uŝycia wzorców, nie powinny być podstawą decyzji administracyjnych, dotyczących działalności gospodarczej. Mogą być stosowane w rozpoznawczym etapie pomiarów kontrolnych lub interwencyjnych, zmierzających do ustalenia, czy jest wskazane przeprowadzenie profesjonalnych oznaczeń stęŝenia zapachowego. Piśmiennictwo [1] Krajewska B., Kośmider J.: Standardy zapachowej jakości powietrza. Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, 6, , 2005 [2] Kośmider J.: Projektowane standardy zapachowej jakości powietrza i moŝliwości oceny skutków wprowadzenia regulacji. Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów 3, 77-82, 2005 [3] Projekt ustawy o przeciwdziałaniu uciąŝliwości zapachowej, Ministerstwo Środowiska, Departament Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery, październik 2008 [4] Bojarska M., Kośmider J.: Obiektywna ocena subiektywnie odczuwanej uciąŝliwości zapachowej na przykładzie produkcji oleju rzepakowego, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów (w druku) [5] EN (2003): Air quality - Determination of odour concentration by dynamic olfactometry; PN-EN (2007): Jakość powietrza - Oznaczanie stęŝenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej [6] Kośmider J., Mazur-Chrzanowska B., Wyszyński B.: Odory, Wyd. Naukowe PWN S.A., Warszawa 2002 [7] Kośmider J., Krajewska B.: Normalizacja olfaktometrii dynamicznej. Podstawowe pojęcia i jednostki miar. Normalizacja 1, 15-22, 2005 [8] Kośmider J.: Pomiary stęŝeń zapachowych metodą olfaktometrii dynamicznej (PN-EN 13725:2007), Wodociągi - Kanalizacja 10, 34-35, 2007 [9] Kośmider J.: Metody pomiarów stęŝeń zapachowych. Seminarium RTP 26398: Ograniczanie uciąŝliwości odorowych w Polsce, Międzyzdroje, marzec-kwiecień 2008 [10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z dnia 8 stycznia 2003 r ), załącznik 4; Referencyjne metodyki modelowania poziomów substancji w powietrzu [11] Neumann M.: Metody obliczeniowe prognozowania zapachowej uciąŝliwości odorów dla przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko inwestycji. Seminarium RTP 26398: Ograniczanie uciąŝliwości odorowych w Polsce, Międzyzdroje, 31 marca 1 kwietnia 2008 [12] Schauberger G., Piringer M., Petz E.: Separation distance to avoid odour nuisance due to livestock calculated by the Austrian odour dispersion model (AODM). Agriculture, Ecosystems & Environment 87 (1), 13-28, 2001 [13] Sheridan BA, Hayes ET, Curran TP, Dodd VA: A dispersion modelling approach to determining the odour impact of intensive pig production units in Ireland. Bioresour. Technol. 91 (2), (2004) [14] Curran T.P., Dodd V.A., Magette W.L.: Evaluation of ISC3 and CALPUFF Atmospheric Dispersion Models for Odor Nuisance Prediction, 2007 ASAE Annual Meeting ; Published by the American Society of Agricultural and Biological Engineers, St. Joseph, Michigan ( [15] Hayes E.T., Curran T.P., Dodd, V.A.: Odour and ammonia emissions from intensive pig units in Ireland, Bioresource Technology 97 (7), ,
13 [16] CEN TC 264 WG 27: Measurement of odour impact by field inspection - measurement of the impact frequency of recognizable odours; Referat af første møde ( ) [17] VDI-Richtlinien 3882, Blatt I: VDI 3882 Blatt 1 (1992): Olfaktometrie; Bestimmung der Geruchsintensität / Olfactometry. Determination of Odour Intensity, Pub. Verein Deutscher Ingenieure, Dusseldorf [18] VDI 3940: Bestimmung der Geruchsstoffimmission durch Begehungen; Blatt 1: Bestimmung der Immissionshäufigkeit von erkennbaren Gerüchen; Rastermessung; Blatt 2: Fahnenmessung, Pub. Verein Deutscher Ingenieure, Dusseldorf [19] McGinley Ch. M. (St. Croix Sensory, Inc): Standardized Odor Measurement Practices for Air Quality Testing. Symposium on Air Quality Measurement. Methods and Technology 2002, November 13-15, San Francisco 2002 [20] Nagata Y., Takeuchi N.: Measurement of odor threshold by triangle odor bag method. Bulletin of Japan Environmental Sanitation Center 17, 77-89, 1990 [21] Kośmider J., Krajewska B.: Measurements of temporary values of odour concentration, Polish Journal of Environmental Studies 16 (2), , 2007 [22] Kośmider J., Gabriel U.: Zapachowa jakość powietrza w zakładzie utylizacji odpadów komunalnych, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów 41 (6), , 2007 [23] Odour Impacts and Odour Emission Control Measures for Intensive Agriculture, Environmental Protection Agency 2001, Environmental Research, R&D Report Series No. 14; Ed. OdourNet UK, Ton van Harreveld, Nick Jones [24] ICM - Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego; numeryczne prognozy pogody tworzone podczas realizacji projektu ONR NICOP N , udostępnione na dla celów badawczych, edukacyjnych i demonstracyjnych Spis rysunków Rysunek 1. Rysunek 2. Zastępcze emitory powierzchniowe: chlewnie (CH) i zbiorniki na gnojowicę (Z) Zespół w czasie pomiaru z uŝyciem olfaktometrów Nasal Ranger Rysunek 3. Wyniki modelowania dyspersji odorantów w warunkach meteorologicznych panujących : izolinie stęŝeń średnich 60-min (średnich w skali doby i maksymalnych) oraz wyniki pomiarów Rysunek 4. Rysunek 5. Porównanie obliczonych stęŝeń maksymalnych i średnich (OBL) z wynikami pomiarów wykonanych z uŝyciem Nasal Ranger (POMIAR) Porównanie obliczonych stęŝeń maksymalnych i średnich (OBL) z wynikami pomiarów wykonanych metodą skalowania intensywności zapachu (POMIAR) Rysunek 6. Prawdopodobieństwo przekraczania stęŝenia c od,60min = 1ou/m 3 w skali roku (bez uwzględnienie okresowej zapachowej uciąŝliwości nawoŝenia pól) Spis tabel Tabela 1. Emisja zapachowa z fermy tuczu trzody chlewnej, oszacowana na podstawie Raportu EPA UK 2001 [23] Tabela 2. Tabela 3. Zestawienie wyników jednego zespołowego pomiaru stęŝenia zapachowego metodą skalowania intensywności zapachu (przykład) Zestawienie zmierzonych wartości stęŝenia zapachowego z odpowiednimi wynikami modelowania dyspersji (dane dotyczące róŝnych sytuacji meteorologicznych i róŝnych punktów terenu uporządkowane według obliczonych wartości maksymalnych) 13
Politechnika Szczecińska, Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej, Instytut Inżynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska, Al.
SENSORYCZNE METODY OZNACZANIA Joanna Kośmider, EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Beata Krajewska-Merecka Politechnika Szczecińska, Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej, Instytut Inżynierii Chemicznej
Bardziej szczegółowoZAPACHOWA UCIĄŻLIWOŚĆ EMITORÓW ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA. PROGNOZOWANIE ZASIĘGU I METODY WERYFIKACJI PROGNOZ. Joanna Kośmider
ZAPACHOWA UCIĄŻLIWOŚĆ EMITORÓW ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA. PROGNOZOWANIE ZASIĘGU I METODY WERYFIKACJI PROGNOZ Joanna Kośmider Politechnika Szczecińska, Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoOSZACOWANIE WSKAŹNIKA EMISJI ZAPACHOWEJ. Przykład tuczu świń
OSZACOWANIE WSKAŹNIKA EMISJI ZAPACHOWEJ. Przykład tuczu świń MAŁGORZATA FRIEDRICH, JOANNA KOŚMIDER Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie (do 31 grudnia 2008 - Politechnika Szczecińska)
Bardziej szczegółowoODORYMETRIA PRZYKŁADY OBLICZEŃ
POLITECHNIKA SZCZECIŃSKA Pracownia Zapachowej Jakości Powietrza Joanna Kośmider ODORYMETRIA PRZYKŁADY OBLICZEŃ (wersja po erracie 2007) Szczecin 2001 Przykład 1 Związek A ma próg wyczuwalności c th = 0,001
Bardziej szczegółowoZastosowanie krajowych i europejskich rozwiązań w ocenie jakości zapachowej powietrza na obszarach w pobliżu obiektów gospodarowania odpadami
MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Annual Set The Environment Protection Rocznik Ochrona Środowiska Volume/Tom
Bardziej szczegółowoSeminarium RTP 26398
Seminarium Wersja z dnia 7 lutego 2008 r. Ograniczanie uciążliwości odorowych w Polsce RTP 26398 organizowane we współpracy z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Szczecinie Miejsce: Hotel Amber
Bardziej szczegółowoODORYMETRIA. Joanna Kośmider. Ćwiczenia laboratoryjne i obliczenia. Część I ĆWICZENIA LABORATORYJNE. Ćwiczenie 1 POMIARY EMISJI ODORANTÓW
Joanna Kośmider ODORYMETRIA Ćwiczenia laboratoryjne i obliczenia Część I ĆWICZENIA LABORATORYJNE Ćwiczenie 1 POMIARY EMISJI ODORANTÓW Ćwiczenie 2 PROGNOZOWANIE ZASIĘGU ZAPACHOWEJ UCIĄŻLIWOŚCI EMITORÓW
Bardziej szczegółowoPomiary stęŝenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej zgodnie z PN-EN 13725:2007
Pomiary stęŝenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej zgodnie z PN-EN 13725:2007 Joanna Kośmider Politechnika Szczecińska, Instytut InŜynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska Al. Piastów
Bardziej szczegółowoTOM I Aglomeracja warszawska
Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk, ul. Orfeusza 2 tel. (058) 30-42-53, fax (058) 30-42-52 Informacje uzupełniające do PROGRAMÓW OCHRONY POWIETRZA dla stref województwa
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE MODELU REFERENCYJNEGO ORAZ TECHNIK GEOSTATYSTYCZNYCH DO MODELOWANIA ROZPRZESTRZENIANIA ODORÓW
ZASTOSOWANIE MODELU REFERENCYJNEGO ORAZ TECHNIK GEOSTATYSTYCZNYCH DO MODELOWANIA ROZPRZESTRZENIANIA ODORÓW Izabela SÓWKA, Maria SKRĘTOWICZ, JERZY ZWOŹDZIAK, PIOTR SOBCZYŃSKI Wydział Inżynierii Środowiska,
Bardziej szczegółowoProject odour air quality standards and possibilities of evaluation of intoducing the regulations
Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów 3, 77-82, 2005 PROJETOWANE STANDARDY ZAPACHOWEJ JAKOŚCI POWIETRZA I MOśLIWOŚCI OCENY SKUTKÓW WPROWADZENIA REGULACJI JOANNA KOŚMIDER Instytut InŜynierii Chemicznej i
Bardziej szczegółowoOchrona Powietrza i Problemy Odpadów 1, 1 6, STRATEGIA ZMNIEJSZANIA UCIĄśLIWOŚCI ODOROWYCH JOANNA KOŚMIDER
Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów 1, 1 6, 2005 STRATEGIA ZMNIEJSZANIA UCIĄśLIWOŚCI ODOROWYCH JOANNA KOŚMIDER Instytut InŜynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska Wydziału Technologii i InŜynierii
Bardziej szczegółowoObiektywna ocena subiektywnie odczuwanej uciąŝliwości zapachowej na przykładzie produkcji oleju rzepakowego
Obiektywna ocena subiektywnie odczuwanej uciąŝliwości zapachowej na przykładzie produkcji oleju rzepakowego MAŁGORZATA BOJARSKA, JOANNA KOŚMIDER Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Bardziej szczegółowoPOLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA
prof. dr hab. inŝ. Joanna Kośmider Politechnika Szczecińska - Wydział Technologii i InŜynierii Chemicznej Instytut InŜynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska PRACOWNIA ZAPACHOWEJ JAKOŚCI POWIETRZA
Bardziej szczegółowoNormalizacja olfaktometrii dynamicznej. Podstawowe pojęcia i jednostki miar. Joanna Kośmider, Beata Krajewska. Wprowadzenie
Joanna Kośmider, Beata Krajewska Normalizacja olfaktometrii dynamicznej. Podstawowe pojęcia i jednostki miar Wprowadzenie Jednym z niekorzystnych skutków działalności człowieka jest występowanie niepoŝądanego
Bardziej szczegółowoZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE. Weryfikacja prognoz zasięgu zapachowej uciąŝliwości emitorów
ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE Kierunek studiów: InŜynieria Chemiczna i Procesowa Specjalność: Zarządzanie i eksploatacja w systemach produkcyjnych Anna Rusin Weryfikacja prognoz
Bardziej szczegółowoProceedings of ECOpole Vol. 5, No
Proceedings of ECOpole Vol. 5, No. 1 2011 Izabela SÓWKA 1 OKREŚLENIE ZAPACHOWEGO ODDZIAŁYWANIA WYBRANEGO ZAKŁADU PRZETWÓRSTWA ROLNO-SPOŻYWCZEGO PRZY ZASTOSOWANIU OLFAKTOMETRII DYNAMICZNEJ ORAZ METOD OBLICZENIOWYCH
Bardziej szczegółowoRozporządzenie określa:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1 z dnia... 2004 r w sprawie standardów zapachowej jakości powietrza i metod oceny zapachowej jakości powietrza Na podstawie art. 86 ust. 3, ust. 4 i ust. 5 ustawy z
Bardziej szczegółowoWykorzystanie wybranych narzędzi informatycznych w analizie sensorycznej oddziaływania zapachowego oczyszczalni ścieków
Wykorzystanie wybranych narzędzi informatycznych w analizie sensorycznej oddziaływania zapachowego oczyszczalni ścieków Dominik Rogalski Mirosław Szyłak Szydłowski Odory Analiza sensoryczna Olfaktometria
Bardziej szczegółowoPrognozowanie zasięgu zapachowej uciąŝliwości emitorów
ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE WYDZIAŁ TECHNOLOGII I INśYNIERII CHEMICZNEJ KIERUNEK STUDIÓW: InŜynieria Chemiczna i Procesowa SPECJALNOŚĆ: Zarządzanie i eksploatacja w systemach
Bardziej szczegółowoUstawa. z dnia r.
Ustawa Projekt 2009/02/27 z dnia......... 2009 r. o przeciwdziałaniu uciąŝliwości zapachowej Art. 1. Ustawa określa zasady postępowania w przypadku stałego występowania uciąŝliwości zapachowej powodowanej
Bardziej szczegółowoODORYMETRIA. Joanna Kośmider. Ćwiczenia laboratoryjne i obliczenia. Część I ĆWICZENIA LABORATORYJNE. Ćwiczenie 1 POMIARY EMISJI ODORANTÓW
Joanna Kośmider ODORYMETRIA Ćwiczenia laboratoryjne i obliczenia Część I ĆWICZENIA LABORATORYJNE Ćwiczenie POMIARY EMISJI ODORANTÓW Ćwiczenie PROGNOZOWANIE ZASIĘGU ZAPACHOWEJ UCIĄŻLIWOŚCI EMITORÓW Ćwiczenie
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE ul. Rząsawska 24/28 tel. (34) 369 41 20, (34) 364-35-12 42-200 Częstochowa tel./fax (34) 360-42-80 e-mail: czestochowa@katowice.wios.gov.pl
Bardziej szczegółowo5.3. Sporządzenie modelu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.
5.3. Sporządzenie modelu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. 5.3.1. Opis stosowanego modelu Obliczenia stanu jakości powietrza, przeprowadzono z uwzględnieniem referencyjnych metodyk modelowania, zgodnie
Bardziej szczegółowoZintegrowane systemy zarządzania zapachową jakością powietrza
Zintegrowane systemy zarządzania zapachową jakością powietrza Dr hab. inż. Izabela Sówka, prof. PWr II Konferencja Naukowo-Techniczna: Technologie informatyczne w ochronie i kształtowaniu środowiska 14
Bardziej szczegółowoUzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w
Uzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać
Bardziej szczegółowoRozporządzenie określa:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1 z dnia... 2004 r w sprawie standardów zapachowej jakości powietrza i metod oceny zapachowej jakości powietrza Na podstawie art. 86 ust. 3, ust. 4 i ust. 5 ustawy z
Bardziej szczegółowoŹródła danych: Wyniki pomiarów. Dane technologiczne
Przygotowanie danych dotyczących wielkości emisji do modelowania rozprzestrzenia się zanieczyszczeń w atmosferze przy uŝyciu pakietu oprogramowania Operat-2000 Przystępując do modelowania emisji naleŝy
Bardziej szczegółowoModelowanie przestrzennych rozkładów stężeń zanieczyszczeń powietrza wykonywane w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Warszawie w ramach
Modelowanie przestrzennych rozkładów stężeń zanieczyszczeń powietrza wykonywane w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Warszawie w ramach rocznych ocen jakości powietrza Informacje o modelu CALMET/CALPUFF
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 stycznia 2003 r.
Dz.U.03.18.164 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O POMIARACH ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO w Rumi Październik Grudzień 2015
FUNDACJA AGENCJA REGIONALNEGO MONITORINGU ATMOSFERY AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ 80-243 Gdańsk ul. Brzozowa 15 A tel.+58 301 48 84, fax +58 301 48 84 (wewn.33) e-mail: info@armaag.gda.pl; www.armaag.gda.pl INFORMACJA
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA NA ROK 2008
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI 90-006 Łódź, ul. Piotrkowska 120 WOJEWÓDZKI PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA NA ROK 2008 Opracowali: Włodzimierz Andrzejczak Barbara Witaszczyk Monika Krajewska
Bardziej szczegółowo5.3. Wyniki klasyfikacji stref na potrzeby ustalenia sposobu oceny jakości powietrza dla kryterium ochrony roślin R1 R1 R1 R1 R1 R1 R1 R1 R1 R1
5.3. Wyniki klasyfikacji stref na potrzeby ustalenia sposobu oceny jakości powietrza dla kryterium ochrony roślin Wyniki klasyfikacji - listę stref objętych oceną z uwzględnieniem kryteriów dla celu ochrona
Bardziej szczegółowoSposoby interpretacji wyników modelowania dyspersji odorantów w powietrzu atmosferycznym
OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 40 2018 Nr 3 Małgorzata Friedrich, Aleksandra Antoniewicz Sposoby interpretacji wyników modelowania dyspersji odorantów w powietrzu atmosferycznym Prognozowanie stanu zanieczyszczenia
Bardziej szczegółowoPROGRAMÓW OCHRONY POWIETRZA dla stref województwa mazowieckiego
Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk, ul. Orfeusza 2 tel. (058) 301-42-53, fax (058) 301-42-52 Informacje uzupełniające do PROGRAMÓW OCHRONY POWIETRZA dla stref
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Małgorzata KLENIEWSKA. nawet już przy stosunkowo niewielkim stężeniu tego gazu w powietrzu atmosferycznym.
Małgorzata KLENIEWSKA Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW Zakład Meteorologii i Klimatologii Department of Hydraulic Engineering and Environmental Restoration WAU Division of Meteorology
Bardziej szczegółowoSTANDARDY ZAPACHOWEJ JAKOŚCI POWIETRZA
Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów 6, 181-191, 2005 STANDARDY ZAPACHOWEJ JAKOŚCI POWIETRZA Beata Krajewska, Joanna Kośmider Pracownia Zapachowej Jakości Powietrza Instytut InŜynierii Chemicznej i Procesów
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2016/2017 Kod: GIS ZS-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność: Zagospodarowanie surowców i odpadów
Nazwa modułu: Monitoring powietrza i wody Rok akademicki: 2016/2017 Kod: GIS-2-205-ZS-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Górnictwa i Geoinżynierii Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność: Zagospodarowanie surowców
Bardziej szczegółowoOBLICZENIA - POWIETRZE Łódź ul. Rogozińskiego 17/7 tel OBLICZANIE STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
Z.U.O. "EKO - SOFT" Z.U.K. "COGITO" 93-554 Łódź ul. Rogozińskiego 17/7 tel. 042 648 71 85 OBLICZANIE STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO SYSTEM OPA03 PROGRAM OPA03 WERSJA 3.0 DLA PC według
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXVII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa września 2013r.
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXVII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 26-27 września 2013r. 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych
Bardziej szczegółowoKLASYFIKACJA METOD BADAWCZYCH STOSOWANYCH W OCENIE ODDZIAŁYWANIA ZAPACHOWEGO OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH
odory, odoranty, olfaktometria, oczyszczalnie ścieków komunalnych Radosław BARCZAK, Andrzej KULIG * KLASYFIKACJA METOD BADAWCZYCH STOSOWANYCH W OCENIE ODDZIAŁYWANIA ZAPACHOWEGO OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH
Bardziej szczegółowo- 1 / 7- Ponadto w opracowanej ekspertyzie mogą być zawarte są informacje na temat:
na wykonanie standardowej ekspertyzy dotyczącej oceny zasobów 1 SIŁOWNIA Ekspertyza standardowa dotyczy jednej potencjalnej lokalizacji i jednego typu generatora Wykonywana jest na podstawie 10-letniej
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXIII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 27 28 września 2012r.
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXIII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 27 28 września 2012r. 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3 REZONANS AKUSTYCZNY
ĆWICZENIE 3 REZONANS AKUSTYCZNY W trakcie doświadczenia przeprowadzono sześć pomiarów rezonansu akustycznego: dla dwóch różnych gazów (powietrza i CO), pięć pomiarów dla powietrza oraz jeden pomiar dla
Bardziej szczegółowoAKTUALNY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY SOSNOWICA W ZAKRESIE JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY SOSNOWICA W ZAKRESIE JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO mgr inŝ. Andrzej Karaś Lubelska Fundacja Ochrony Środowiska Naturalnego Jakość powietrza atmosferycznego
Bardziej szczegółowoWyniki pomiarów jakości powietrza prowadzonych metodą pasywną w Kolonowskiem w 2014 roku
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU Wyniki pomiarów jakości powietrza prowadzonych metodą pasywną w Kolonowskiem w 2014 roku Opole, luty 2015 r. 1. Podstawy formalne Niniejsze opracowanie
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXIX BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 9-10 października 2014r.
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXIX BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 9-10 października 2014r. 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych
Bardziej szczegółowoIETU SEMINARIA. Kompleksowa ocena środowiskowych zagrożeń zdrowia na obszarach aglomeracji Polski
SEMINARIA Kompleksowa ocena środowiskowych zagrożeń zdrowia na obszarach aglomeracji Polski IETU dr inż. Eleonora Wcisło Zespół Analiz Ryzyka Środowiskowego/ Zakład Zarządzania Środowiskowego Projekt Europejskie
Bardziej szczegółowoOCENA UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ Z PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO
OCENA UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ Z PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO Izabela SÓWKA, Maria SKRĘTOWICZ, Mirosław SZKLARCZYK, Jerzy ZWOŹDZIAK Zakład Ekologistyki, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, Politechnika Wrocławska,
Bardziej szczegółowoANALIZA STANU JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM NA TLE KRAJU WG OCENY JAKOŚCI POWIETRZA ZA 2015 ROK
ANALIZA STANU JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM NA TLE KRAJU WG OCENY JAKOŚCI POWIETRZA ZA 2015 ROK Renata Pałyska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie 1. 2. 3. 4. 5.
Bardziej szczegółowoOCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM Renata Rewaj Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie Międzyzdroje, 6.09 7.09. 2007 r. Ocena jakości powietrza w strefach według
Bardziej szczegółowoTemat ćwiczenia. Wyznaczanie mocy akustycznej
POLITECHNIKA ŚLĄSKA W YDZIAŁ TRANSPORTU Temat ćwiczenia Wyznaczanie mocy akustycznej Cel ćwiczenia Pomiary poziomu natęŝenia dźwięku źródła hałasu. Wyznaczanie mocy akustycznej źródła hałasu. Wyznaczanie
Bardziej szczegółowoMetodyka modelowania poziomów substancji w powietrzu
oparta jest na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 16, poz. 87). Symulacja komputerowa przeprowadzona
Bardziej szczegółowoZastosowanie pomiarów sodarowych do oceny warunków anemologicznych Krakowa
Zintegrowany system monitorowania danych przestrzennych dla poprawy jakości powietrza w Krakowie Zastosowanie pomiarów sodarowych do oceny warunków anemologicznych Krakowa Ewa Krajny, Leszek Ośródka Zakład
Bardziej szczegółowoPOMIAR NAPIĘCIA STAŁEGO PRZYRZĄDAMI ANALOGOWYMI I CYFROWYMI. Cel ćwiczenia. Program ćwiczenia
Pomiar napięć stałych 1 POMIA NAPIĘCIA STAŁEGO PZYZĄDAMI ANALOGOWYMI I CYFOWYMI Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie: - parametrów typowych woltomierzy prądu stałego oraz z warunków poprawnej ich
Bardziej szczegółowoMetody prognozowania produktywności i ich wpływ na wyniki prognozowania. Kamil Beker
Metody prognozowania produktywności i ich wpływ na wyniki prognozowania Kamil Beker Szacowanie zasobów wiatru Faza developmentu Faza eksploatacji Pomiary wiatru Optymalizacja farmy wiatrowej Analiza produktywności
Bardziej szczegółowoWpływ rozwoju elektromobilności w Polsce na zanieczyszczenie powietrza
Wpływ rozwoju elektromobilności w Polsce na zanieczyszczenie powietrza Paweł Durka (1) Joanna Strużewska (1,2) Jacek W. Kamiński (1,3) Grzegorz Jeleniewicz (1) 1 IOŚ-PIB, Zakład Modelowania Atmosfery i
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Dominik Kobus
SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Dominik Kobus Obszar objęty oceną jakości powietrza Ocena w 18 strefach dla: SO2, NO2, PM10,
Bardziej szczegółowoRozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Wśród przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko rozporządzenie
Bardziej szczegółowoSystem pomiarów jakości powietrza w Polsce
System pomiarów jakości powietrza w Polsce Pomiary i oceny jakości powietrza Podstawa prawna: Przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenia wykonawcze określają system prawny w jakim funkcjonuje
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK NR 3 RAPORT (QA/QC) Z OCENY JAKOŚCI OBLICZEŃ ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ ZA ROK 2015
ZAŁĄCZNIK NR 3 RAPORT (QA/QC) Z OCENY JAKOŚCI OBLICZEŃ ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ ZA ROK 2015 Ocena jakości wyników modelowania raport QA/QC Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia
Bardziej szczegółowoTemat: SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIAROWYCH
Temat: SZCOWNIE NIEPEWNOŚCI POMIROWYCH - Jak oszacować niepewność pomiarów bezpośrednich? - Jak oszacować niepewność pomiarów pośrednich? - Jak oszacować niepewność przeciętną i standardową? - Jak zapisywać
Bardziej szczegółowoPOZWOLENIE ZINTEGROWANE
POZWOLENIE ZINTEGROWANE : art. 184 ust.2, art. 208 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.); art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 27 ust.
Bardziej szczegółowoNazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 1: Wahadło fizyczne. opis ruchu drgającego a w szczególności drgań wahadła fizycznego
Nazwisko i imię: Zespół: Data: Cel ćwiczenia: Ćwiczenie nr 1: Wahadło fizyczne opis ruchu drgającego a w szczególności drgań wahadła fizycznego wyznaczenie momentów bezwładności brył sztywnych Literatura
Bardziej szczegółowoDr inż. Zenon Spik POLITECHNIKA WARSZAWSKA KS-INSTAL sp. z o.o.
Dr inż. Zenon Spik POLITECHNIKA WARSZAWSKA KS-INSTAL sp. z o.o. 1. Podstawa prawna 2. Przygotowanie instalacji do badania 3. Narzędzia służące do pomiarów 4. Interpretacja osiągniętych wyników * Dr inż.
Bardziej szczegółowoS P R A W O Z D A N I E
S P R A W O Z D A N I E Z REALIZACJI XLI BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 14 15 kwietnia 2015 r. 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych
Bardziej szczegółowoPRZECIWDZIAŁANIE UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ POWIETRZA
PRZECIWDZIAŁANIE UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ POWIETRZA Jest tak 2 Problem z uciążliwością zapachową w kraju Ilość skarg wpływających do WIOŚ i GIOŚ: 2010 r. - 1134 z zakresu zanieczyszczenia powietrza, w tym
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODAMI SYMULACYJNYMI
WYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODAMI SYMULACYJNYMI Stefan WÓJTOWICZ, Katarzyna BIERNAT ZAKŁAD METROLOGII I BADAŃ NIENISZCZĄCYCH INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI ul. Pożaryskiego 8, 04-703 Warszawa tel. (0)
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2014/2015 Kod: DIS s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -
Nazwa modułu: Pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza Rok akademicki: 2014/2015 Kod: DIS-1-701-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska
Bardziej szczegółowoZMIANY W METODYCE MODELOWANIA ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ W POWIETRZU OPARTEJ NA MODELU GAUSSA 2
Ogólnopolska Konferencja z cyklu Instrumenty Zarządzania Ochroną Środowiska Robert Oleniacz, Marek Bogacki 1 ZMIANY W METODYCE MODELOWANIA ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ W POWIETRZU OPARTEJ NA MODELU
Bardziej szczegółowoPROBLEM ODORÓW NA ZAKŁADACH,
PROBLEM ODORÓW NA ZAKŁADACH, JAK PRAWIDŁOWO EKSPLOATOWAĆ OBIEKT, ABY UNIKNĄĆ PROTESTÓW MIESZKAŃCÓW Krzysztof Krauze Prezes Spółki ZAKŁAD ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW W POZNANIU SP. Z O. O. OBIEKTY MOGĄCE GENEROWAĆ
Bardziej szczegółowoCzym oddychamy? Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
Czym oddychamy? Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Warszawa, maj 2015 r. Jak oceniamy jakość powietrza? Strefy Substancje ochrona zdrowia: dwutlenek siarki - SO 2, dwutlenek
Bardziej szczegółowoPodstawy opracowania wyników pomiarów z elementami analizy niepewności pomiarowych
Podstawy opracowania wyników pomiarów z elementami analizy niepewności pomiarowych dla studentów Chemii (2018) Autor prezentacji :dr hab. Paweł Korecki dr Szymon Godlewski e-mail: szymon.godlewski@uj.edu.pl
Bardziej szczegółowoInŜynieria ruchu str. 114
NATĘśENIE RUCHU InŜynieria ruchu str. 114 Pomiary wykonuje się oddzielnie dla następujących kategorii: motocykli, samochodów osobowych, lekkich samochodów cięŝarowych (dostawczych) o masie całkowitej
Bardziej szczegółowoWNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA NA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA
WNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA NA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Podstawę prawną regulującą wydawanie pozwoleń w zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza stanowi ustawa z dnia 27 kwietnia
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXIV BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Zaborek 8-12 październik 2012r.
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXIV BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Zaborek 8-12 październik 2012r. 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych
Bardziej szczegółowoPOMIARY I ANALIZA WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ
wartość wartość POMIARY I ANALIZA WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ ANALIZA WARUNKÓW ZASILANIA (05) dr inż. Andrzej Firlit andrzej.firlit@keiaspe.agh.edu.pl Laboratorium JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNE
Bardziej szczegółowoZielona Góra, październik 2015r. Streszczenie Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Zielona - arsen w pyle PM10 1
Streszczenie Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Zielona Góra wraz z Planem działań krótkoterminowych ze względu na przekroczenie wartości docelowej arsenu w pyle PM10 Zielona Góra, październik
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania. poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści
Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści Przedmowa Wykaz waŝniejszych oznaczeń i symboli IX XI 1. Emisja zanieczyszczeń
Bardziej szczegółowoĆwiczenie N 13 ROZKŁAD CIŚNIENIA WZDŁUś ZWĘśKI VENTURIEGO
LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie N ROZKŁAD CIŚNIENIA WZDŁUś ZWĘśKI VENTURIEGO . Cel ćwiczenia Doświadczalne wyznaczenie rozkładu ciśnienia piezometrycznego w zwęŝce Venturiego i porównanie go z
Bardziej szczegółowoOkreślenie zapachowego oddziaływania wybranej oczyszczalni ścieków na tereny objęte opracowaniem planu zagospodarowania przestrzennego
MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Annual Set The Environment Protection Rocznik Ochrona Środowiska Volume/Tom
Bardziej szczegółowoStatystyka hydrologiczna i prawdopodobieństwo zjawisk hydrologicznych.
Statystyka hydrologiczna i prawdopodobieństwo zjawisk hydrologicznych. Statystyka zajmuje się prawidłowościami zaistniałych zdarzeń. Teoria prawdopodobieństwa dotyczy przewidywania, jak często mogą zajść
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXVIII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa kwietnia 2014
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXVIII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 10-11 kwietnia 2014 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE KLIMATU AKUSTYCZNEGO PROJEKTOWANYCH STANOWISK PRACY Z WYKORZYSTANIEM NARZĘDZI WSPOMAGAJĄCYCH
KSTAŁTOWANIE KLIMATU AKUSTYCNEGO PROJEKTOWANYCH STANOWISK PRACY WYKORYSTANIEM NARĘDI WSPOMAGAJĄCYCH Waldemar PASKOWSKI, Artur KUBOSEK Streszczenie: W referacie przedstawiono wykorzystanie metod wspomagania
Bardziej szczegółowoZgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych Joanna Walas Łódź, 2014
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE STĘśENIA PYŁU PM10 I PM2.5 EMITOWANEGO ZE ŹRÓDEŁ CIEPŁA W REGIONIE PRZYGRANICZNYM Z CZECHY-POLSKA
MODELOWANIE STĘśENIA PYŁU PM10 I PM2.5 EMITOWANEGO ZE ŹRÓDEŁ CIEPŁA W REGIONIE PRZYGRANICZNYM Z CZECHY-POLSKA Dr Czesław Kliś Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Katowice Zadanie modelowania stęŝeń
Bardziej szczegółowoPLANOWANY KOCIOŁ. Emisja maksymalna [kg/h] Emisja roczna [Mg/rok] NO ,198 0, ,576 0,4032 0,0072 0, ,00108
Załącznik 3. W niniejszej analizie uwzględniono realizację kotła na ekogroszek o nom. mocy cieplnej na poziomie do 540 kw. Dostępne materiały katalogowe różnych producentów wskazują na maksymalne zużycie
Bardziej szczegółowoGłówny Inspektorat Ochrony Środowiska
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Wyniki kontroli elektrowni wiatrowych Elżbieta Gnat radca GIOŚ Departament Inspekcji i Orzecznictwa GIOŚ Warszawa luty 2015 rok Kompetencje Inspekcji Ochrony Środowiska
Bardziej szczegółowoINSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W SZCZECINIE www.wios.szczecin.pl SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W SZCZECINIE www.wios.szczecin.pl SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM Międzyzdroje, XR-PRM V5 6-7 october września 2004 2007 r. PROCES DOSTOSOWYWANIA
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem. Opracował: Dr inŝ. Tomasz Zieliński
Zarządzanie ryzykiem Opracował: Dr inŝ. Tomasz Zieliński I. OGÓLNE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE Cel przedmiotu: Celem przedmiotu jest zaprezentowanie studentom podstawowych pojęć z zakresu ryzyka w działalności
Bardziej szczegółowoNAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK 1 (145) 2008 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (145) 2008 Zbigniew Owczarek* NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH
Bardziej szczegółowoZawartość wniosku o wydanie pozwolenia na emisję z elementami tworzonymi przez pakiet Operat FB dla Windows
Zawartość wniosku o wydanie pozwolenia na emisję z elementami tworzonymi przez pakiet Operat FB dla Windows Art. 184. 1. Pozwolenie wydaje się, z zastrzeżeniem art. 183b, art. 189, art. 191a i art. 217,
Bardziej szczegółowoObciążenia, warunki środowiskowe. Modele, pomiary. Tomasz Marcinkowski
Obciążenia, warunki środowiskowe. Modele, pomiary. Tomasz Marcinkowski 1. Obciążenia środowiskowe (wiatr, falowanie morskie, prądy morskie, poziomy zwierciadła wody, oddziaływanie lodu) 2. Poziomy obciążeń
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Modelowanie i ocena hałasu w środowisku Rok akademicki: 2016/2017 Kod: DIS-2-322-SI-n Punkty ECTS: 2 Wydział: Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność:
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoOFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW
NA WYKONYWANIE BADAŃ OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW EMISJI IMISJI Osoby do kontaktu: mgr Agnieszka Miśko tel. (091) 317-41-05 tel. kom. 519-501-625 agnieszka.misko@grupaazoty.com
Bardziej szczegółowoBonitacja warunków przewietrzania terenów zurbanizowanych możliwości zastosowania w planowaniu przestrzennym
Bonitacja warunków przewietrzania terenów zurbanizowanych możliwości zastosowania w planowaniu przestrzennym Leszek Ośródka, Ewa Krajny Katowice, 13 lutego 2018 r. INSPIRACJE Prezentacja jest wynikiem
Bardziej szczegółowoPompy ciepła 25.3.2014
Katedra Klimatyzacji i Transportu Chłodniczego prof. dr hab. inż. Bogusław Zakrzewski Wykład 6: Pompy ciepła 25.3.2014 1 Pompy ciepła / chłodziarki Obieg termodynamiczny lewobieżny Pompa ciepła odwracalnie
Bardziej szczegółowo