ROCZNIK POLSKIEGO TOWARZYSTWA DENDROLOGICZNEGO Vol

Transkrypt

1 ROCZNIK POLSKIEGO TOWARZYSTWA DENDROLOGICZNEGO Vol Kolekcje dendrologiczne w folwarkach i ogrodach Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Pożogu, Sadłowicach i Włostowicach w latach trzydziestych XX w. nagozalążkowe, lilaki, róże, pnącza i rośliny wrzosowate. Część 2 Dendrological collections at the farms and gardens of the State Research Institute of Rural Husbandry in Pożóg, Sadłowice and Włostowice in the 1930 s conifers, lilacs, roses, climbers, and heathers. Part 2 JAKUB DOLATOWSKI 1, JOANNA DUDEK-KLIMIUK 2, LUCJAN KUROWSKI 3 1 Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach Arboretum and Department of Physiography in Bolestraszyce Bolestraszyce 130, PL Przemyśl, skr. poczt. 471, Poland kubadola@gmail.com 2 Katedra Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Department of Landscape Architecture, Warsaw University of Life Sciences ul. Nowoursynowska 159, PL Warszawa, Poland 3 Szkółki Kurowscy Nursery Kurowscy ul. Kurowska 105, PL Końskowola Received: 3 January 2016, Accepted: 15 March 2016 Abstract: The second part of this presentation concerns the history and plant material found in the nurseries of the State Research Institute of Rural Husbandry in Puławy, whose main location was at Pożóg outside Puławy, during the interwar period, we have focused on several groups of plants. We specifically present the conifers, lilacs, roses, climbers and heathers in cultivation at Pożóg at that time. In the case of conifers we have drawn both upon the surviving lists of stock plants from the 1930s and upon the plants on offer in the nursery s catalogues from For the lilacs and roses we could only use the catalogues, going back to The Pożóg rose collection appears to have been of particular importance. Pożóg was the second important nursery in this part of the country with a rich collection of roses, alongside Zygmunt Śliwiński s business in Antopol, outside Nałęczów. The resources and traditions of both of these nurseries have had a lasting influence on the gardens in the region up to the present day. Pożóg offered some 350 species and cultivars of roses for sale; there were almost certainly even more in the collection. The latest roses from Europe and North America always reached Pożóg very quickly, within a few years of first going on sale. Key words: dendrology, Ericaceae, gymnosperms, Puławy, Rosa, Syringa, tree nurseries

2 36 Jakub Dolatowski, Joanna Dudek-Klimiuk, Lucjan Kurowski Wstęp Praca kontynuuje zestawienie asortymentu szkółek Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego, których dzieje i pierwszą część wykazu roślin opublikowaliśmy rok temu (Dolatowski i in. 2015). Układ listy roślin pozostaje bez zmian. Daty określają okres (lata, rok, sezon), w jakim dana roślina była obecna w handlowej ofercie szkółek. Cennik wiosenny z 1926 r., na który druga autorka natrafiła niedawno w Archiwum Akt Nowych w Warszawie (Białobok 1926; ryc. 1) pozwala nam poszerzyć bazę źródeł, na jakich opieramy odtwarzanie wykazów kolekcji. Ten dopiero co odnaleziony ośmiostronicowy katalog szkółkarski nie jest przy tym jednym z owych dwu zaginionych najstarszych katalogów, o których pisaliśmy przed rokiem (Dolatowski i in. 2015), został bowiem wydany na wiosnę 1926 r., a nie jak druk zaginiony na sezon 1926/1927. Zawiera prawie wyłącznie róże, z dodatkiem opisanych tylko pobieżnie, bez wyliczenia i szczegółowej oferty wierzb koszykarskich oraz drzew i krzewów owocowych. Ryc. 1. Strona tytułowa wiosennego cennika szkółek z roku 1926 (Archiwum Akt Nowych, Warszawa; reprodukowano za zgodą). Fig. 1. The cover of the spring catalogue of the nurseries from 1926 (By kind permission of the Archives of Modern Records, Warsaw).

3 Kolekcje dendrologiczne w folwarkach i ogrodach Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego w Pożogu... Część Zasoby kolekcji Drzewa i krzewy nagozalążkowe Wykaz uprawianych w Pożogu drzew i krzewów nagozalążkowych pokazuje wyraźnie, jakie krajowe źródła miały przed II wojną największe znaczenie. Były to bez wątpienia szkółki J. Brunickiego w Podhorcach koło Stryja, znane z bogatej kolekcji iglastych, kontaktów z L. Beissnerem itd., szkółki St. Przedpełskiego w Płocku, o wybitnie kolekcyjnym charakterze, będące zapomnianym dziś, a bardzo poważnym przecież źródłem dla ogrodów botanicznych i innych kolekcji, szkółki Zamoyskich w Podzamczu oraz kolekcje przy nadleśnictwie państwowym w Wirtach, a w mniejszym stopniu także podlwowski Fredrów i szkółki miejskie w Toruniu. Pozostawiamy tu tradycyjne ujęcie rodzajów Chamaecyparis i Cupressus. Warto odnotować nieobecność w uprawach Juniperus horizontalis. Część z wymienionych roślin rośnie jeszcze w ocalałych fragmentach tzw. starej i nowej alei iglastych. Obok niektórych nazw dajemy więc adnotację, że roślina tego gatunku lub odmiany rosła w starej alei iglastych i została odnotowana w spisie tego matecznika, jaki wykonał na początku października r. pierwszy z autorów, podczas wizyty w Pożogu, gdy towarzyszył Janowi Grąbczewskiemu i Włodzimierzowi Senecie, ucząc się od nich rozpoznawania roślin i notując wiadomości o historii miejsca (Dolatowski ). Abies alba Mill. [Wirty, jako A. pectinata]; amabilis (Douglas ex Loudon) J.Forbes [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen] balsamea (L.) Mill. [Przedpełski]; cephalonica Loudon [Przedpełski; także z Wirt; jako A. apollinis]; concolor (Gordon) Lindl. ex Hildebr. [Przedpełski]; ; jedyna jodła w starej alei iglastych, Violacea [Žehušice] firma Siebold et Zucc. [nasiona; Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen]; fraseri (Pursh) Poir. [Przedpełski]; holophylla Maxim. [nasiona, Wirty] homolepis Siebold et Zucc. [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen; jako A. brachyphylla] var. umbellata (Mayr) E.H.Wilson [Podhorce k. Stryja] lasiocarpa (Hook.) Nutt. [Przedpełski, jako A. subalpina; także z Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen, zapewne w postaci nasion]; Argentea [Žehušice] var. arizonica (Merriam) Lemmon [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen]; magnifica A.Murray bis [szkółki komunalne, Toruń] Glauca [Przedpełski] nordmanniana (Steven) Spach [van Nes]; procera Rehder [zrazy, Wirty] Glauca [nasiona, Wirty] Araucaria araucana (Molina) K.Koch [z Brazylii, jako A. imbricata]; Calocedrus decurrens (Torr.) Florin [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen] Cedrus libani subsp. atlantica (Endl.) Batt. et Trab. [szkółki komunalne, Toruń]; Argentea [Przedpełski]; deodara (Roxb. ex D.Don) G.Don [szkółki komunalne, Toruń]; Cephalotaxus harringtonii (Knight ex J.Forbes) K.Koch [nasiona, jako C. drupacea, źródło określone jako R.K.?] fortunei Hook. [źródło jak wyżej] Chamæcyparis lawsoniana (A.Murray bis) Parl. [Przedpełski]; Alumii [van Nes]; Aurea [nasiona, Wirty]; 1938/1939 Aurea Nova [Žehušice] erecta glauca ; 1934/35 Erecta Viridis [Žehušice] Forsteckensis [Rafn i Synowie] Fraseri [van Nes]; Glauca [nasiona, Wirty] Glauca Veitch [van Nes]; Minima Glauca [van Nes]; Monumentalis Nova [Podhorce k. Stryja]; Nivea [nasiona, Wirty]; 1938/1939 Patula [Žehušice] Pendula [zrazy, Wirty] Rosenthalii [Žehušice; czy nie chodziło aby o odmianę żywotnika?] Silver Queen [van Nes]; Triomf van Boskoop [van Nes]; Wisselii [Podhorce k. Stryja]; Youngii [Podhorce k. Stryja,? jako Ch. youngii Beisnn.] nootkatensis (D.Don) Spach [Podhorce k. Stryja]; Glauca [van Nes]; obtusa (Siebold et Zucc.) Endl. [zrazy, Wirty]; Crippsii [nasiona, Wirty] Gracilis Aurea [Podhorce k. Stryja]; 1934/1935 Nana Gracilis [van Nes]; Youngii ; 1935/1936 pisifera (Siebold et Zucc.) Endl. [nasiona, Wirty]; Aurea [Žehušice] Aurea Nana [Wirty] Comes Oswald Thun Salm [Žehušice] Compacta Lutescens [Žehušice] Filifera [Podhorce k. Stryja]; ; w starej alei iglastych, Filifera Aurea [Podhorce k. Stryja] Nana Aureovariegata [Podhorce k. Stryja]

4 38 Jakub Dolatowski, Joanna Dudek-Klimiuk, Lucjan Kurowski Plumosa [Podhorce k. Stryja]; ; w starej alei iglastych, Plumosa Argentea [Podhorce k. Stryja] Plumosa Aurea [van Nes]; ; w starej alei iglastych, Squarrosa [Podhorce k. Stryja]; ; w starej alei iglastych, thyoides (L.) Britton, Sterns et Poggenb. [Podhorce k. Stryja; także nasiona, z Wirt, jako Ch. sphæroidea]; Cupressus macrocarpa Hartw. [szkółki komunalne, Toruń] sempervirens L. [szkółki komunalne, Toruń] Stricta [Fredrów] Ephedra distachya L. [nasiona, Stany Zjednoczone] Ginkgo biloba L. [Przedpełski]; Juniperus chinensis L. [Rafn i Synowie, jako J. sphærica, także z Fredrowa, jako J. procumbens Endl.; z tegoż źródła forma barwnolistna, jako J. procumbens aurea hort.?; w starej alei iglastych rósł w w odmianie Variegata ] Aurea [Žehušice] communis L. [Puławy] aurea hort. holl. [van Nes]; Hibernica [van Nes]; ; w starej alei iglastych, Suecica [van Nes]; pfitzeriana (L.Späth) P.A.Schmidt Wilhelm Pfitzer [Fredrów]; sabina L. [Podhorce k. Stryja]; Tamariscifolia [Fredrów] Variegata [Žehušice, także od Przedpełskiego, jako aureovariegata ] squamata Buch.-Ham. ex D.Don [Rafn i Synowie, jako J. recurva squamata; czyżby ślad uprawy formy wyjściowej, dzikiej tego gatunku, obecnie w kraju praktycznie niespotykanej?] Meyeri [Rafn i Synowie] virginiana L. [Przedpełski]; Canaertii [van Nes]; ; w starej alei iglastych, columnaris [van Nes]; 1934/1935 cupressoides [Podzamcze]; ; w starej alei iglastych,, taki sam rósł w mateczniku szkółek Przedpełskiego w Płocku. Elegantissima [van Nes]; ; w starej alei iglastych, Glauca [van Nes]; ; w starej alei iglastych, Pendula [określenie źródła niejasne] Schottii [van Nes]; Larix archangelica Lawson [nasiona, Spółdzielnia Leśników, Warszawa, jako L. sibirica?] decidua Mill. [van Nes; także nasiona z Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen, pod nazwą L. sudetica]; (od sezonu 1936/37 także jako sudetica ) subsp. polonica (Racib. ex Wóycicki) Domin [nasiona, Spółdzielnia Leśników, Warszawa] gmelinii (Rupr.) Kuzen. [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen, jako L. dahurica]; kaempferi (Lamb.) Carrière; Picea abies (L.) H.Karst. [van Nes]; Argenteospica [Przedpełski i Wirty]; w starej alei iglastych, Aurea [Wirty]; Aurea Magnifica [Žehušice] Barryi [van Nes]; ; przy internacie, Cincinnata [Žehušice] cœrulea Breining [Wirty] Columnaris [Wirty]; Finedonensis [Podhorce k. Stryja]; 1936/1937 Gregoryana [van Nes]; Inversa [van Nes]; Maxwellii [Podhorce k. Stryja]; w starej alei iglastych, Merkii [Podhorce k. Stryja] Nana [van Nes]; ; w starej alei iglastych, Nidiformis [Podhorce k. Stryja] subsp. obovata (Ledeb.) Domin [Przedpełski]; Pendula [nasiona, Wirty] Procumbens [nasiona, Wirty] Pumila [nasiona, Wirty] Pumila Glauca [Podhorce k. Stryja] Pyramidata [van Nes, jako pyramidalis, i pod tą nazwą w cennikach]; , w starej alei iglastych, Remontii [van Nes]; Viminalis [Wirty] Virgata [Podhorce k. Stryja]; ; w starej alei iglastych, alcoquiana (H.J.Veitch ex Lindl.) Carrière; ; w starej alei iglastych, engelmannii Parry ex Engelm.; Glauca ; glauca (Moench) Voss; mariana (Mill.) Britton, Sterns et Poggenb. [van Nes]; ; w starej alei iglastych w odm. Beissneri, obtusa cærulea [Przedpełski] omorika (Pančic) Purk. [van Nes]; Pendula [Žehušice]; w starej alei iglastych, orientalis (L.) Peterm. [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen]; pungens Engelm. [van Nes] Argentea [Przedpełski]; Endtz [van Nes]; ; przy internacie, Fürst Bismarck [Žehušice] f. glauca Beissn. [van Nes]; Glauca Pendula [Koźlakowski i Żaglewski, Płock]

5 Kolekcje dendrologiczne w folwarkach i ogrodach Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego w Pożogu... Część Koster [van Nes]; ; przy internacie, Moerheim [van Nes]; ; w starej alei iglastych, sitchensis (Bong.) Carrière [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen]; w starej alei iglastych, glauca [Przedpełski] torano (Siebold ex K.Koch) Koehne [Wirty]; Pinus banksiana Lamb. [Spółdzielnia Leśników, Warszawa]; ; w starej alei iglastych, cembra L. [van Nes]; contorta var. murrayana (Balf.) S.Watson [Wirty]; ; w starej alei iglastych, densiflora Siebold et Zucc. [Žehušice] flexilis E.James [Przedpełski]; mugo Turra subsp. mugo [Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen, jako P. montana mughus i pumilio, oraz z Wirt, jako P. mughus carpatica]; subsp. uncinata (Ramond ex DC.) Domin [Fredrów]; nigra J.F.Arnold subsp. nigra [van Nes, jako P. laricio austriaca]; parviflora Siebold et Zucc. [Žehušice] pinaster Aiton [Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen, jako P. maritima Lam. i P. maritima Hamilton?] ponderosa Douglas ex C.Lawson [Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen]; w starej alei iglastych,, jako var. scopulorum Engelm. rigida Mill. [nasiona, Spółdzielnia Leśników, Warszawa]; strobus L. [van Nes]; sylvestris L. [Puławy]; thunbergii Parl. [Podhorce k. Stryja] wallichiana A.B.Jacks. [Przedpełski, jako P. excelsa] Platycladus orientalis (L.) Franco [Przedpełski] Pseudolarix amabilis (J.Nelson) Rehder [Kórnik] Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco var. menziesii [szkółki komunalne, Toruń]; var. glauca (Mayr) Franco [Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen, także pod nazwą cæsia ]; Glauca Pendula [Žehušice] Sciadopitys verticillata (Thunb. ) Siebold et Zucc. [van Nes]; Sequoia sempervirens (D.Don) Endl. [van Nes]; Sequoiadendron giganteum (Lindl.) J.Buchholtz [Hel]; Taxodium distichum (L.) Rich. [Przedpełski]; Taxus baccata L. [Przedpełski]; Aureovariegata [Przedpełski] Chesthuntensis [Wirty] columnaris [van Nes] Dovastoniana [van Nes], w starej alei iglastych, Dovastoniana Aurea [van Nes]; , w starej alei iglastych, Elegantissima [zrazy, Wirty]; ; w starej alei iglastych, Erecta [Podzamcze]; ; w starej alei iglastych, Fastigiata [van Nes] Fastigiata Aureomarginata [Podzamcze, jako T. baccata fastigiata aureovariegata?; tak też potem w ofercie]; ; w starej alei iglastych, Gracilis Pendula [Žehušice] Jacksonii [Podzamcze i Krzeszowice Potockich]; , w starej alei iglastych, Overeynderi [van Nes]; , w starej alei iglastych, Pendula [Wirty]; ; w starej alei iglastych, Repandens [van Nes]; , w starej alei iglastych, brevifolia Nutt. [van Nes]; (w dwu pierwszych sezonach jako T. baccata brevifolia) canadensis Marshall [van Nes]; w starej alei iglastych w z taką tabliczką rósł T. media Rehder Hatfieldii aureovariegata [van Nes] cuspidata Siebold et Zucc. [Podzamcze]; Thuja Aureospicata [van Nes, jako Th. gigantea semperaurea hort. i Th. occidentalis elegantissima?, z Žehušic jako Th. lobbii elegantissima]; w ofercie jako Th. gigantea semperaurea w latach , a w latach jako Th. occidentalis elegantissima. koraiensis Nakai [Žehušice]; w starej alei iglastych, occidentalis L. [Pożóg]; argentea Carr. [Žehušice, z synonimem albo variegata Beissn.] Bodmeri [Žehušice]; ; w starej alei iglastych, Cloth of Gold [Žehušice] Columbia [Podzamcze, także jako Th. occidentalis albo spicata?; w ofercie zawsze jako alba spicata ]; ; w starej alei iglastych, Cristata [Podzamcze jako crispa cristata ]; w starej alei iglastych, Douglasii Pyramidalis [Podzamcze, jako odm.? plicata i plicata pyramidalis ]; ; w starej alei iglastych, Ellwangeriana [Podhorce k. Stryja]; ; w starej alei iglastych, Ellwangeriana Aurea [Žehušice] Erecta [Podzamcze];

6 40 Jakub Dolatowski, Joanna Dudek-Klimiuk, Lucjan Kurowski Fastigiata [Podhorce k. Stryja]; , w starej alei iglastych, Froebelii [Žehušice] Globosa ; Globosa Compacta [Podhorce k. Stryja] Hoveyi [Podhorce k. Stryja]; ; w starej alei iglastych, Little Gem [van Nes]; w starej alei iglastych, Lutea [Podhorce k. Stryja, z synonimem Th. occidentalis aurea hort.]; w starej alei iglastych, Palliviridis [Podzamcze; odmiana hodowli Stefana Tokarza]; w starej alei iglastych, Pendula [Podzamcze] Pyramidalis Compacta [van Nes]; Recurva Nana [Podzamcze, jako recurvata nana ]; ; w starej alei iglastych, Recurvata [Podzamcze]; Rheingold [Podzamcze]; ; w starej alei iglastych, Rosenthalii [van Nes]; Spaethii [Podhorce k. Stryja]; ; w starej alei iglastych, Spiralis [Žehušice]; w starej alei iglastych, stricta [nieznane źródło] tatarica ; Vervaeneana [Podhorce k. Stryja]; w starej alei iglastych, Wagneri [Podzamcze]; ; w starej alei iglastych, Wareana [Podhorce k. Stryja]; 1935/36; w starej alei iglastych, Wareana Lutescens [Podhorce k. Stryja]; ; w starej alei iglastych, Waxen [Podzamcze]; plicata Donn ex D.Don [van Nes]; pendula [Podhorce k. Stryja] standishii (Gordon) Carrière [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen] Thujopsis dolabrata (L.f.) Siebold et Zucc. [Podzamcze]; Variegata [Podzamcze] plicata Ansorge [Žehušice] Tsuga canadensis (L.) Carrière [nasiona, Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen]; Lilaki Wykaz lilaków odzwierciedla jedynie ofertę szkółkarską, a nie to, co zawierał Numerator, a czego, niestety, nie znamy. Oferta była bardzo trwała, stabilna; odmianowe lilaki oferowano w Pożogu po raz pierwszy w 1931 r. Syringa chinensis Willd. Alba ; jako S. rothomagensis alba, Saugeana ; jako S. rothomagensis rubra; emodi Wall. ex Royle; 1931 komarowii subsp. reflexa (C.K.Schneid.) P.S.Green et M.C.Chang; vulgaris L.; Andenken an Ludwig Späth ; Belle de Nancy ; Charles X ; Congo ; De Miribel ; 1931 Dr. Masters ; 1931 Dr. Trojanowski ; Duc de Massa ; Edmond Boissier ; Edouard André ; Emilie Lemoine ; 1931 Hugo Koster ; Jacques Callot ; Jeanne d Arc ; Le Printemps ; 1931 Léon Gambetta ; 1934/1935 Louis Henry ; 1931 Louis van Houtte ; Madame Casimir Périer ; Madame de Miller ; Madame Felix ; Madame Francisque Morel ; 1931 Madame Lemoine ; Marc Micheli ; Marie Legraye ; Michel Buchner ; Montgolfier ; 1931 Negro ; 1931 Pasteur ; 1931 Président Fallières ; Président Grévy ; Pyramidalis ; Siebold ; Victor Lemoine ; 1931 Waldeck-Rousseau ; Róże Zebrana w Pożogu kolekcja róż szybko znalazła swe odbicie w produkcji i, obok zbioru tych krzewów zgromadzonego i rozpowszechnianego przez zakłady Śliwińskiego w Antopolu, stanowiła podstawę szkółkarskiej specjalizacji regionu. Asortyment był nowoczesny, bardzo wiele kultywarów pojawiało się tutaj od razu, w kilka lat po wprowadzeniu do handlu. Począwszy od roku 1933 w ofercie pożogowskiej widać wyraźny regres, odbicie światowego kryzysu gospodarczego tych lat. Dopiero w ostatnim cenniku, wydanym na sezon 1938/1939, można zauważyć odrodzenie, zarówno pod względem liczby jak i wartości asortymentu. Omówiony przez nas uprzednio wykaz roślin szkółek PINGW, Numerator, wymienia cztery pierwszorzędne krajowe, specjalistyczne źródła róż, a mianowicie zakłady Kastriela i Arona Eizyków w Kutnie, Zygmunta Śliwińskiego w pod-

7 Kolekcje dendrologiczne w folwarkach i ogrodach Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego w Pożogu... Część nałęczowskim Antopolu, Zofii i Edwarda Wernerów w Lubieniu pod Włocławkiem i wreszcie Franciszka Wiesnera [Wiznera] w Łodzi (Dolatowski i in. 2015). W poniższym wykazie, opracowanym podobnie jak wykaz lilaków wyłącznie na podstawie cenników szkółkarskich, pozostajemy przy tradycyjnym podziale róż na grupy, podziale stosowanym zresztą i w samym Pożogu. Nieliczne odmiany przypisujemy do grup innych niż te, w ramach których figurowały w cennikach. W kwestii przynależności do grup i nazewnictwa podążamy w przeważającej liczbie przypadków za Dickersonem (1999, 2001a, 2001b) i Hoffmanem (2005), ale czasem popełniamy tu zapewne błędy. Róże botaniczne, parkowe, cukrowe i podkładki: Rosa bulgarica Borbás [nomen nudum (J. Zieliński, in litt., 2016) skąd i jaką drogą róża pod tą pustą nazwą trafiła akurat do Pożoga?]; 1936/1937 canina L.; 1929/1930 canina L. R. rubiginosa L.; 1929/1930 centifolia Aglaia ; fœtida Herrm. Parkfeuer ; Persiana ; 1931 gallica var. conditorum Dieck; Red Columbia ; 1933/1934 rugosa Thunb.; Amelia Gravereaux ; 1937/1938 Blanc Double de Coubert ; 1938/1939 Conrad Ferdinand Meyer ; F.I.Grootendorst ; rubra fl. pleno ; Stern von Prag ; 1938/1939 virginiana Mill. [pod nazwą R. lucida]; xanthina Lindl. [pod nazwą R. hugonis]; 1933/1934 Róże herbatnie: Chrissie McKellar ; Lady Hillingdon ; Lady Roberts ; Mademoiselle Franciska Krüger ; Maman Cochet 1926 Miss Alice de Rothschild ; Maréchal Cochet ; 1928/1929 White Maman Cochet ; Mieszańce herbatnie: Admiration ; America [przynależność niejasna?]; Arabella ; Aspirant Marcel Rouyer ; August Noack ; Augustus Hartmann ; Avoca ; Better Times ; 1938/1939 Betty Uprichard ; Briarcliff ; Bürgermeister Christen 1926 Chrissie MacKellar 1926 Columbia ; Comte G. de Rochemur ; Comtesse Vandal ; Condesa de Sástago ; 1938/1939 Courtney Page ; 1931 Covent Garden ; 1931 Crimson Glory, 1938/1939 Dame Edith Helen ; Dean Hole 1926 Donald MacDonald ; Dora Hansen ; Doris Trayler ; 1931 Double Pink Killarney 1926 Duchess of Wellington ; E.G.Hill ; 1938/39 Earl of Gosford ; Écarlate ; Edel ; Edith Cavell 1926 Elisabeth of York ; Emma Wright ; Empire Queen ; Ethel Somerset ; 1931 Étoile de France ; Étoile de Hollande ; Eugène Boullet ; Europa ; Farbenkönigin ; Florence Pemberton ; Florex ; Franc von Arustifield ; 1933/1934 Francis Scott Key ; Frau E. Weigand ; Frau Ida Münch ; Frau Karl Druschki ; Frau Lilla Rautenstrauch ; Freiburg II ; Geheimrat Duisberg ; 1938/39 Général MacArthur ; General-Superior Arnold Janssen ; Geoffrey Henslow 1926 George C.Waud 1926 George Dickson ; Giuseppe Motta ; 1938/1939 Gloire de Hollande ; Golden Ophelia ; Goudvlinder ; 1931 Grace Darling ; Gruss an Aachen ; Gruss an Teplitz ; Gustav Grünerwald ; Hadley ; Hadley Elatior [przynależność niejasna?]; 1933/1934 Hans Billert ; Harry Kirk ; Hazel Alexander ; 1938/39 Hedwig Reicher ;

8 42 Jakub Dolatowski, Joanna Dudek-Klimiuk, Lucjan Kurowski Heinrich Wendland ; 1938/1939 Hermann Lindecke ; Hollywood ; 1938/1939 Irena Thompson ; Isobel ; Ivy May ; J.B.Clark ; J.Böhm ; James Walley ; Janet ; Joanna Hill ; 1938/1939 Johan C.M.Mensing ; Johanna Sebus ; Jonkheer J.L.Mock ; Julie Strahl ; Kaiserin Auguste Victoria ; Katherine Pechtold ; Killarney ; King George V ; Kitchener of Khartoum ; Königin Astrid ; 1938/1939 Königin Carola von Sachsen ; Königin Luise ; Königin Maria Theresia ; 1929/1930 Kurt Scholz ; 1938/39 La France ; La Tosca ; Lady Ashtown ; Lady Margaret Stewart ; Lady Pirrie ; Lady Plymouth ; 1931 Lady Sylvia ; 1938/1939 Lady Ursula ; Laurent Carle ; Leni Neuss ; Lieutenant Chauré ; Lily van Oost ; 1938/1939 Lord Charlemont ; Louise Criner ; Ludwig Möller ; M. Geier ; McGredy s Ivory ; 1938/1939 Madame Abel Chatenay ; Madame Bérard ; Madame Butterfly ; Madame Caroline Testout ; Madame Charles Lutaud ; Madame G. Forest-Colcombet ; 1938/1939 Madame Jules Bouché ; Madame Jules Gravereaux ; Madame Jules Grolez ; Madame Léon Pain ; Madame Mélanie Soupert ; Madame Montet ; 1928/1929 Madame Maurice de Luze 1926 Madame Ravary ; Madame Segond-Weber 1926 Margaret Dickson Hamill ; Marjorie Bulkeley ; [błąd] Mary Monro ; Mälar-Ros ; 1938/39 Mevrouw Smits Gompertz ; Miss C.E. van Rossem ; 1931 Monsieur Joseph Hill ; Mrs. Aaron Ward ; Mrs. Arthur E.E.Coxhead 1926 Mrs. Calvin Coolidge ; Mrs. Charles Lamplough ; Mrs. Charles E.Russell ; Mrs. David McKee 1926 Mrs. Dunlop-Best ; 1931 Mrs. E.Alford ; Mrs. Edward Powell 1926 Mrs. George Shawyer ; Mrs. Henry Morse ; Mrs. Henry Winnett ; Mrs. Herbert Stevens ; Mrs. R.D.McClure ; Mrs. Sam. McGredy ; 1938/1939 Mrs. Wakefield Christie-Miller ; Natalie Böttner 1926 Noblesse ; Nuntius Pacelli ; Oberbürgermeister Dr. Troendlin ; Olympia ; 1938/1939 Ophelia ; Orange Rapture ; 1938/1939 Pharisäer ; Pink Pearl [przynależność niejasna?]; Pius XI ; Portadown ; Premier ; Prince Charming ; Prince de Bulgarie ; Queen Mary ; 1938/1939 Radiance 1926 Rapture ; Red-Letter Day ; Red Premier ; 1931 Red Star 1926 Reine Marie Henriette ; Richmond ; Roselandia ; Rosita Mauri ; Rote Rapture ; 1938/1939 Sachsengruss ; San Remo ; 1938/1939 Senior ; 1938/39 Sensation ; Souvenir ; 1938/1939 Souvenir de H.A.Verschuren ; Token ; 1938/1939 Triomphe de Pernet Père ; Vaterland ; Venus [przynależność niejasna?]; Vicomtesse Pierre de Fou ; Victor Teschendorff ; Vierlanden ; 1938/1939

9 Kolekcje dendrologiczne w folwarkach i ogrodach Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego w Pożogu... Część Viscountess Folkestone 1926 W.E.Chaplin ; 1938/1939 Westfield Star ; White Killarney ; Remontanty: Alfred Colomb ; Anna Alexeieff ; Baroness Rothschild ; Baron Bonstetten [przynależność niejasna?] 1926 Baron Girod de l Ain ; Commandeur Jules Gravereaux ; 1931 Candeur Lyonnaise ; Captain Hayward ; 1931 Duke of Teck ; Eugène Fürst ; Everest [przynależność niejasna?]; 1933/1934 Felberg s Rosa Druschki ; 1933/1934 Fisher & Holmes ; Frau Karl Druschki 1926 Général Jacqueminot ; Georg Arends ; George Dickson ; 1933/1934 Gruss an Schlesien ; Gruss an Weimar 1926 Heinrich Münch ; Horace Vernet ; Hugh Dickson ; Jean Liabaud ; Louis van Houtte ; Madame Elisa Vilmorin ; Madame Gabriel Luizet ; Madame Montet ; Madame Victor Verdier ; Marie Baumann ; Monsieur Bonçenne ; Mrs. John Laing ; Mrs. R.G. Sharman-Grawford ; Paul Neyron ; Prince Camille de Rohan ; Triomphe de l Exposition 1926 Ulrich Brunner fils ; Róże Noisette a: Bouquet d Or ; Róże Perneta: Adolf Koschel ; Angel Guiméra ; Angèle Pernet ; Autumn, 1938/1939 Beauté de Lyon ; Constance ; Cuba ; Elvira Aramayo ; Feu Joseph Looymans ; Geisha ; Golden Emblem ; Gooiland Beauty ; 1931 Gorgeous ; Gwyneth Jones ; Heinrich Gaede ; 1938/1939 Hortulanus Budde 1926 Independence Day ; J. Zingari ; Jean C.N.Forestier ; Julien Potin ; Juliet ; Lady Inchiquin ; Les Rosati 1926 Lord Lambourne ; Los Angeles ; Louise Catherine Breslau ; Lyon-Rose ; Mabel Morse ; Madame Édouard Herriot ; Marie Adelaide ; Mevrouw G.A. van Rossem ; Mrs. Wemyss Quin ; Norman Lambert ; Old Gold ; Padre ; Président Herbert Hoover [przynależność niejasna?]; 1938/1939 Reverend F.Page-Roberts ; Shot Silk ; 1931 Souvenir de Claudius Pernet ; Sunburst ; Superb ; Talisman ; Ville de Paris ; Wilhelm Kordes ; Willowmere ; Róże mchowe: Polianty: Blanche Moreau ; Eugénie Guinoisseau 1926 Ännchen Müller ; Clothilde Soupert ; Corrie Koster ; Directeur Struve ; Distinction [przynależność niejasna?]; Eblouissant ; Echo ; Ellen Poulsen [przynależność niejasna?]; Else Poulsen [j.w.]; Erna Teschendorf ; Frau Rudolf Schmidt ; George Elger ; Gloria Mundi ; Goldlachs ;

10 44 Jakub Dolatowski, Joanna Dudek-Klimiuk, Lucjan Kurowski Ideal ; Jessie ; Joseph Guy [przynależność niejasna?]; Juliana ; Katharina Zeimet ; Kersbergen ; Koster s Orleans ; 1931 Lady Reading ; 1931 Lindbergh ; Madame Jules Gouchault ; Madame Norbert Levavasseur ; Merveille des Rouges ; 1929/1930 Miss Edith Cavell ; Mrs. W.H. Cutbush ; Orange King ; Orléans Rose ; Rödhätte ; Rufus ; Schneewitchen ; 1928/29 Verdun ; 1931 Vulcain ; Yvonne Rabier ; Róże miesięczne: Ducher 1926 Fellemberg [przynależność niejasna?]; Hofgärtner Kalb [j.w.]; Róże pnące: Aglaia ; 1926 Albéric Barbier ; 1926 American Pillar ; Aviateur Blériot ; Belle de Baltimore 1926 Billard et Barré ; Blaze ; Climbing Ophelia ; Dorothy Perkins ; Ewa [przynależność?]; 1938/1939 Excelsa [j.w.]; Flower of Fairfield ; Glenn Dale [przynależność niejasna?]; Gloire de Dijon ; Goldfinch ; 1931 Gruss an Zabern 1926 Helene ; Hiawatha ; Leuchtstern 1926 Madame de Sancy de Parabère 1926 Maréchal Niel ; New Dawn ; Paul s Scarlet Climber ; Primevère ; Red Explorer ; Rubin ; Sodenia 1926 Souvenir de la Malmaison ; Tausendschön ; Thelma ; 1938/1939 Turner s Crimson Rambler ; Veilchenblau ; Venusta Pendula ; Wilhelm ; 1938/1939 Zéphirine Drouhin ; Pnącza (z wyłączeniem Lonicera i Rhus) Actinidia arguta (Siebold et Zucc.) Planch. ex Miq. [nasiona, ze źródła oznaczonego B.A. ] polygama (Siebold et Zucc.) Maxim Ampelopsis aconitifolia Bunge [Ogród Dolny, Puławy] glandulosa (Wall.) Momiy. [van Nes, jako A.heterophylla maximowiczii]; Elegans [van Nes]; henryana [Van Nes; nazwa jest niejednoznaczna], 1937/1938 japonica (Thunb.) Makino [nasiona ze źródła oznaczonego R, jako Vitis serjaniæfolia ] megalophylla Diels et Gilg [van Nes] Aristolochia macrophylla Lam. [Godzisz]; tomentosa Sims [Godzisz]; Campsis grandiflora (Thunb.) K.Schum. [Krzeszowice Potockich] radicans (L.) Seem. [van Nes; w latach powojennych trzeci z autorów przywiózł do Pożoga z dawnych szkółek Ordynacji Zamojskiej we Florjance osobliwą formę o wygiętych owocach ryc. 2] Celastrus orbiculatus Thunb. [Przedpełski; także jako C. tatarinowii ]; punctatus Thunb. [Przedpełski] scandens L. [Ogród Botaniczny w Krakowie, nasiona] Clematis akebioides (Maxim.) H.J.Veitch [nasiona ze źródła określonego jako P.B. ]; kolekcja powojników była bogata, ale do produkcji i handlu trafiło niewiele. Ciekawa jest ilościowa przewaga powojników botanicznych nad mieszańcami wielkokwiatowymi, obraz roślinny dawno już miniony. alpina (L.) Mill. [Ogród Botaniczny w Krakowie, nasiona] Borngholm [van Nes] crispa L. [Ogród Botaniczny w Krakowie, nasiona; jako C. cylindrica ] Durandii [Kórnik] grandiflora DC. [Kórnik]; graveolens Lindl. [nasiona, ze źródła oznaczonego P.B. ] heracleifolia DC. [Ogród Botaniczny w Warszawie, nasiona, oraz Hoser, jako C. davidiana ] integrifolia L. [van Nes] Jackmanii [van Nes] Jackamnii Alba [van Nes]

11 Kolekcje dendrologiczne w folwarkach i ogrodach Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego w Pożogu... Część Ryc. 2. Nietypowy, sierpowaty owoc Campsis radicans, inspekty w szkółkach w Pożogu, październik (J. Dolatowski; szkic terenowy). Fig. 2. Unusual sickle-shaped fruit of Campsis radicans, at the Pożóg nurseries cold frames, October (drawn in the field by J. Dolatowski). koreana Kom. [Kórnik, jako C. koreana hort. ] Lawsoniana [van Nes] montana Buch.-Ham. ex DC. [Kórnik] Rubens [nasiona, ze źródła oznaczonego jako PB ] orientalis L. [nasiona, ze źródła oznaczonego jako PB ; także jako C. flava ] paniculata J.F.Gmelin [Kórnik; ewentualnie C. terniflora DC.?]; 1937/1938 patens C.Morren et Decne. [Ogród Botaniczny w Warszawie, nasiona] recta L. [van Nes] serratifolia Rehder [Kórnik]; Splendid [Kórnik] tangutica (Maxim.) Korsh. [Kórnik]; The President [Kórnik] Ville de Lyon [van Nes] virginiana L. [Kórnik] vitalba L. [Kórnik, Przedpełski]; Fallopia baldschuanica (Regel) Holub [Ogród Botaniczny w Warszawie, także jako Polygonum albertii]; Hedera helix L. [Przedpełski]; Arborescens [van Nes] Conglomerata [van Nes] Digitata [van Nes]; 1933/1934 hibernica (G.Kirchn.) Carrière [van Nes]; Parthenocissus quinquefolia [van Nes]; , także jako jako Ampelopsis radicantissima Schelle? Tylko winobluszcze z podstawowego doboru trafiły do handlu. f. engelmannii (Rehder) Rehder [van Nes]; Laciniata [Späth] var. murorum (Focke) Rehder [van Nes] var. saint-paulii (Koehne et Graebn.) Rehder [Przedpełski] tricuspidata (Siebold et Zucc.) Planch. [Späth] Lowii [van Nes] Purpurea [Späth] Veitchii Robusta [van Nes; jako Gloire de Boskoop ; porastał od południa budynek internatu w Pożogu vide Dolatowski 2015]; Periploca græca L. [Podzamcze]; Vitis acerifolia Raf. [Kórnik, jako V. solonis i V. longii?]; , jako V. Solonis amurensis Rupr. [Kórnik] berlandieri Planch. [Kórnik] coignetiæ Pulliat ex Planch. [Kórnik] piasezkii var. pagnuccii (Planch.) Rehder [Kórnik] quinquangularis Rehder [Kórnik, jako V. pentagona] riparia Michx. [Przedpełski, jako V. odoratissima Donn?] sinensis hort. [Kórnik] vinifera L.; w ofercie w odmianach, vulpina L. [tu odrębnie od V. riparia Michx.]; wilsoniæ H.J.Veitch [Kórnik, jako V. reticulata] Wisteria floribunda (Willd.) DC. [Przedpełski]; 1937/1938 Multijuga [Bracia Kurowscy, Sieradz nasiona] macrostachya (Torr. et A.Gray) Nutt. [Przedpełski] frutescens (L.) Poir.; 1937/1938 sinensis (Sims) Sweet [Przedpełski]; tomentosa hort. [Przedpełski]

12 46 Jakub Dolatowski, Joanna Dudek-Klimiuk, Lucjan Kurowski Wrzosowate Erica herbacea L. [Kórnik] terminalis Salib. [nasiona ze źródła oznaczonego P.B., jako E. stricta] tetralix L. [Kórnik]; Kalmia latifolia L. [Kórnik] Rhododendron arborescens (Pursh) Torr. [Wiener Neustädter Samenhaus Natlacen, nasiona] arboreum Sm. [Stany Zjedn., nasiona] Bouquet de Flore ; Caractacus [van Nes] catawbiense Album [van Nes] Catawbiense Grandiflorum [van Nes]; , w odmianach fl. pl., fl. pl. alba, fl. pl. rosea i fl. pleno rubra Catharine van Tol [van Nes] Charles Dickens [van Nes] Coccineum Speciosum ; Cunningham s White [van Nes] Daviesii ; degronianum subsp. heptamerum (H.Hara) D.F.Chamb. et F.Doleshy [jako Rh. japonicum] Rh. viscosum (L.) Torr. [Ogród Botaniczny w Krakowie, nasiona] Edward S. Rand [van Nes] Everestianum [van Nes] F. D. Godman [van Nes] Fukashigi [van Nes] hirsutum L. [Ogród Botaniczny w Krakowie, nasiona] Ignatius Sargent [van Nes] Kate Waterer [van Nes] Kettledrum [van Nes] Lady Clermont [van Nes] luteum Sweet; Madame Carvalho [van Nes] Madame Masson [van Nes] maximum L. [Wiener Neustädter Samen-Haus, nasiona] molle (Blume) G.Don [Ogród Botaniczny w Warszawie, nasiona]; J.C. van Tol Mrs. C.S.Sargent [van Nes] Mrs. John Clutton [va Nnes] Mrs. R.S.Holford [van Nes] myrtifolium Schott et Kotschy [Czarnohora, jako Rh. kotschyi] Nancy Waterer Roseum Elegans [van Nes] Sang de Gentbrugge ; smirnowii Trautv. [Ogród Botaniczny w Warszawie, nasiona] tomentosum Harmaja [Puławy] Vaccinium atrococcum (A.Gray) A.Heller [Stany Zjedn., nasiona] corymbosum L. [Puławy, najpewniej jednak V. covilleanum Butkus et Pliszka?] uliginosum L. [Puławy] Literatura [Białobok J.] Cennik wiosenny 1926 roku. [:] Drzew i krzewów oraz dziczek owocowych, róż i sadzonek wierzby koszykarskiej. PINGW, Puławy [miejsce przechowywania: Archiwum Akt Nowych, Warszawa zespół: Centralne Towarzystwo Rolnicze i inne organizacje rolnicze; seria: Wydział Ogrodniczy; jednostka: Cenniki firm ogrodniczych ; sygn. 2/47/0/2.15/314]. Dickerson B.C The Old Rose Adventurer. Timber Press, Portland (Oregon). Dickerson B.C. 2001a. The Old Rose Advisor, 1 2. Updated, enlarged, and revised 2 nd ed. Authors Choice Press, San Jose New York Lincoln Shanghai. Dickerson B.C. 2001b. The Old Rose Index. Authors Choice Press, San Jose New York Lincoln Shanghai. Dolatowski J.. Wykaz roślin starej alei iglastych w Pożogu. Rkps, zbiory J. Dolatowskiego, Policzna. Dolatowski J Pożóg. Polskie Towarzystwo Dendrologiczne, Warszawa. Dolatowski J., Dudek-Klimiuk J., Kurowski L Kolekcje dendrologiczne w folwarkach i ogrodach Państwowego Instytutu [Naukowego] Gospodarstwa Wiejskiego w Pożogu, Sadłowicach i Włostowicach w latach trzydziestych XX w. populetum i salicetum. Część 1. Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego 63: Hoffman M.H.A List of Names of Woody Plants. 7 th fully revised ed. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Boskoop.