Istota analizy wskaźnikowej. Analiza wskaźnikowa. Analiza majątku

Transkrypt

1 Istota analizy wskaźnikowej Analiza wskaźnikowa Analiza sprawności działania, zadłużenia i obsługi długu, płynności finansowej, rentowności Katarzyna Mamcarz Slajd 73 Stanowi pogłębienie i uszczegółowienie analizy sprawozdań finansowych Jest to najszerzej stosowane narzędzie analizy strukturalnej, czasowej i przestrzennej Umożliwia ocenę przeszłych, bieżących oraz przewidywanie przyszłych wyników przedsiębiorstwa Pozwala na zidentyfikowanie obszarów działalności przedsiębiorstwa nieodpowiednio zarządzanych, Umożliwia ocenę kondycji finansowej w krótkim czasie oraz przewidywanie, czy stan finansowy podmiotu umożliwi rozwój w długim okresie. Zewnętrzne Wskaźniki ekonomiczne Wewnętrzne 1. Zewnętrzne dane do ich ustalenia (licznik lub mianownik) pochodzą z innych materiałówźródłowych niż sprawozdania finansowe, np. cena rynkowa akcji. Wewnętrzne obliczane wyłącznie na postawie danych ze sprawozdań finansowych firmy i są ich interpretacją.1 Operacyjne dotyczące operacji spółki, ale nie uwzględniają sposobu ich sfinansowania. Odnoszą się do bilansu.1.1 Aktywności opisują efekty uzyskiwane z działalności operacyjnej Operacyjne Finansowe.1. Efektywności, czyli wydajności charakteryzujące obrót lub efektywność inwestycji. Finansowe umożliwiają określenie sposobu sfinansowania spółki..1 Płynności pozwalają na ocenę pozycji finansowej podmiotu w okresie krótkim, głównie zdolności do spłaty zobowiązań bieżących Aktywności Efektywności Płynności Struktury.. Struktury (zasilenia finansowego, struktury finansowania) pozwalają na ocenę długoterminowej struktury, zakresu finansowania 3 4 podmiotu kapitałem własny i obcym, zdolności do obsługi zadłużenia w okresie długim. Następujące grupy wskaźników umożliwiają ocenę: Wskaźniki płynności zdolności firmy do regulowania krótkoterminowych zobowiązań Analiza majątku wielkości bezwzględnych określają rozmiary majątku przedsiębiorstwa w ujęciu kwotowym (pieniężnym) Wskaźnik struktury (zasilenia, dźwigni finansowej, lewarowania) - stopienia sfinansowania firmy kapitałem obcym M M 1 M gdzie: M1 poziom majątku w okresie badanym; M poziom Wskaźnik aktywności efektywności wykorzystania majątku firmy majątku w okresie bazowym Wskaźniki rentowności zyskowności, inwestycji będąca wskaźników struktury określają procentowy udział danego wyrazem efektywności działań menedżerów składnika majątku w aktywach ogółem Wskaźniki wzrostu zdolności firmy do zachowania jej pozycji umt MT/Mog ekonomicznej w procesie wzrostu gospodarki danego sektora gdzie: MT majątek trwały, Mog majątek ogółem Wskaźniki wyceny (rynkowe) zdolności menedżerów do maksymalizacji wartości rynkowej spółki i powiększania bogactwa akcjonariuszy W przypadku jednego roku analiza ma charakter statyczny, gdy obejmuje więcej okresów można zaobserwować tendencje 5 6 w kształtowaniu struktury majątku charakter dynamiczny

2 Wskaźniki relacji obrazują stosunek pomiędzy poszczególnymi grupami na określony moment. Podstawowy wskaźnik struktury majątkowej Aktywa trwałe (Wsk. unieruchomienia majątku) Aktywa obrotowe Określa stopień elastyczności przedsiębiorstwa w dostosowywaniu się do zmian warunków rynkowych. >1 oznacza, że w strukturze majątku dominują aktyw trwałe. Struktura majątkowa jest sztywna, mało elastyczna. Mówimy o znacznym poziomie unieruchomienia majątku. < 1 oznacza przewagę majątku obrotowego w aktywach. Struktura majątkowa jest elastyczna, większe możliwości w przeprowadzaniu zmian. 1 struktura jest przeciętnie sztywna, średnio elastyczna. Odwrotnością to wskaźnik elastyczności majątku Em MO/MT 7 8 Wskaźniki obrotowości Umożliwiają ocenę efektywności gospodarowania majątkiem, wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa Licznik: wskaźnik dynamiczny wyrażający przychód ze w cenach brutto, netto lub kosztach własnych Mianownik: wskaźnik statyczny wyrażający przeciętny stan zaangażowanego majątku Dla przedsiębiorstw prowadzących działalność produkcyjną (przemysłowe, transportowe) określany mianem wskaźnika produktywności majątku, którego odwrotnością jest wskaźnik zaangażowania majątku. Oba wskaźniki wyrażają stopień efektywności wykorzystania zaangażowanych w działalności zasobów majątkowych lub też całości kapitałów ulokowanych w majątku trwałym i obrotowym Wskaźnik produktywności (majątku) (Wskaźnik obrotu aktywami ogółem) Total assets turnover Określa efekt produkcyjny przedsiębiorstwa uzyskany z jednostki zaangażowanego majątku ogółem (z 1 zł) Jest miarą szybkości krążenia, ilości cykli obrotu majątku w danym okresie (wielkość niemianowana) Wskaźnik zaangażowania majątku (Wskaźnik majątkochłonności) Engagement of assets przychody netto ze przeciętny stan przeciętny stan przychody netto ze Określa wartość majątku, jaki został zaangażowany dla uzyskania jednostki przychodu ze (1 zł) Przeciętny stan (stan na początku roku + stan na koniec roku)/ Pozytywnie będzie oceniany wyższy (niższy) poziom wskaźnika produktywności (zaangażowania majątku) lub obserwowana tendencja wzrostowa (malejąca) w roku badanym: świadczy to o wyższej efektywności wykorzystania zasobów majątkowych, poprawie wykorzystania majątku, przyspieszeniu krążenia, zmniejszeniu zaangażowania dla uzyskania jednostki efektu 9 1 Wskaźnik produktywności trwałych przychody netto ze (Wskaźnik obrotu aktywami trwałymi) przeciętny stan trwałych Fied assets turnover Czynnikowa analiza: produktywność majątku trwałego zależy od produktywności tego majątku i jego struktury: Pmt Pśt (ST/MT), Pśt S/ST Pmt Pst p u STp u ST Pśt - wsk. produktywności środków trwałych, S przychody ze netto, ST - wartość środków trwałych, MT- wartość majątku trwałego, u STp udział środków trwałych bezp. prod. w MT (STbp/MT), u ST udział środków trwałych w majątku trwałym (ST/MT) 11 1 Relacja majątek- praca-produkcja - wynik finansowy tzw. wzorcowy układ nierówności v L < v MT < v P < v Z Wskaźniki dynamiki dla: L zatrudnienie, MT majątek trwały, P produkcja/przychody, Z - zysk, 1. v L < v MT jest realizowany postęp techniczny, w wyniku czego ma miejsce zastępowanie pracy żywej uprzedmiotowioną. Miarą postępu technicznego jest techniczne uzbrojenie pracy, TUP MT/L określające wyposażenia zatrudnionego w majątek. v L < v P zachowanie tej relacji świadczy o wzroście wydajności pracy WP P/L obrazującej poziom produkcji (wartości ) przypadającej na jednego zatrudnionego

3 Wzorcowy układ nierówności c.d. 3. v MT < v P Postęp techniczny powinien przekładać się na zwiększenie wydajności pracy (.), która powinna być również efektem postępu organizacyjnego mierzonego wzrostem produktywności majątku (3.) WP WP P/L Pmt P/MT TUP TUP MT/L 4. W największym tempie powinien przyrastać zysk, jako efekt nie tylko przyrostu przychodów, ale również poprawy efektywności gospodarowania zasobami (obniżka kosztów) Czynniki ekstensywne: L zatrudnienie, TUP techniczne uzbrojenie pracy Czynniki intensywne: Z L TUP Pmt Rs(p) Pmt produktywność majątku trwałego Rs(p) rentowność (produkcji) Wzrost wyniku finansowego powinien następować drogą bezinwestycyjną (uzyskiwanie wyższych efektów z posiadanych zasobów, intensywne czynniki wzrostu) v P < v Z nastąpi wzrost rentowności produkcji () Wskaźnik produktywności obrotowych (Wskaźnik obrotu aktywami obrotowymi) Current assets turnover przychody netto ze przeciętny stan obrotowych (stan na początku okresu + stan na koniec okresu)/ Określa obrotowość aktywnej części majątku, czyli obrotowych, i jego wpływ na generowanie przychodów Obrazuje, ile razy w wyniku wyrobów i usług następuje w danym okresie odtworzenie majątku obrotowego przedsiębiorstwa Wysoki poziom wskaźnik sugeruje, że sytuacja finansowa podmiotu powinna być dobra, ponieważ majątek obrotowy przyczynia się bezpośrednio do kreowania przychodów i generowania zysku. Wskaźnik obrotowości zapasów (w liczbie obrotów) (wskaźnik obrotu zapasami, wskaźnik rotacji zapasów) Inventory turnover Określa liczbę obrotów zapasów w ciągu roku Wzrost wskaźnika świadczy o przyspieszeniu krążenia, o bardziej efektywnym zarządzaniu zapasami przychody netto ze przeciętny stan zapasów Wysoki poziom może być jednak efektem utrzymywania zbyt niskiego poziomu zapasów, co jest niekorzystne z punktu widzenia zachowania ciągłości produkcji i Wskaźnik obrotowości zapasów (w liczbie obrotów) liczba dni w okresie wskaźnik rotacji zapasów (w dniach) Wskaźnik rotacji zapasów w dniach przeciętny stan zapasów liczba dni w okresie* (wskaźnik obrotu zapasami w dniach) przychody netto ze Wskaźnik rotacji należności (w dniach) wskaźnik inkasa należności Average collection period of receivables przeciętny stan należności liczba dni w okresie* przychody netto** ze * 36 (lub 365) Pozwala na ocenę stopnia zamrożeniaśrodków w zapasach Wyraża, przez ile dni środki pieniężne zaangażowane w zapasach pozostają w obrocie Informuje, ile trwa jeden obrót zapasami Określa, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia zapasy Względnie wysoki (niski): wolny (przyspieszony) obrót Wzrost (spadek) wskaźnikaświadczy o spowolnieniu (przyspieszeniu) obrotu w roku badanym, czyli mniej (więcej) obrotów w ciągu roku wykona ten składnik majątku, ponieważ dłużej (krócej) trwa jeden obrót 17 ** odpowiedniejsze: przychody brutto w cenach stosowanych w rozliczeniach z odbiorcami Służy do pomiaru szybkości regulowania należności od odbiorców, oceny sprawności rozrachunków z kontrahentami Określa przeciętny czas inkasa należności, długość cyklu inkasa należności; Ilość dni, za którą nie uzyskano jeszcze należności, Długi - oferowanie dogodny warunków regulowania zobowiązań, udzielanie kredytu kupieckiego; Dłuższy od przeciętnego może stać się przyczyną zwiększonego zapotrzebowania na kapitał pracujący, co może prowadzić do wzrostu kosztów finansowych 18

4 Zbyt krótki czas ściągania należności, jako rezultat restrykcyjnej (konserwatywnej) polityki finansowej wobec odbiorców, może spowodować ograniczenie. Wydłużenie cyklu inkasa należności świadczy o stosowaniu liberalnej polityki finansowej wobec odbiorców, co z jednej strony umożliwia pozyskanie nabywców, ale może jednak powodować niebezpieczeństwo powstania zatorów płatniczych (gdy regulacja zobowiązań nie nastąpi, dopóki nie wpłynąśrodki z tytułu ). Wskaźnik obrotowości należności przychody netto** ze (liczba obrotów) (wskaźnik obrotu należnościami) przeciętny stan należności Receivables turnover Określa, ile razy powstają należności i ile razy zostają spłacone. Określa, ile razy przedsiębiorstwo odtwarza swoje należności w ciągu roku. Wskaźnik powinien kształtować się w przedziale 7-17 razy (5-1 dni). W przypadku dłuższego okresu i przekroczenia okresu, na jaki został udzielony kredyt kupiecki wzrasta 19 ryzyko trudności finansowych. I. Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych ( l. obrotów) przychody netto ze przeciętny stan zobowiązań krótkoterminowych Im dłuższy czas, tym mniejsze będą potrzeby w zakresie obrotowego netto. Odnosząc go do warunków Określa, ile razy powstają zobowiązania i są regulowane (spłacane). oferowanych odbiorcom, można stwierdzić, czy II. Wskaźnik rotacji zobowiązań przeciętny stan zobowiązań kt. liczba dni krótkoterminowych w dniach w okresie* firma będzie zdolna do spłacenia zobowiązań (okres inkasa należności a okres spłaty zobowiązań). (okres regulowania zobowiązań kt.) przychody netto ze Z reguły wydłużenie terminu spłaty zobowiązań ocenia się * 36 (lub 365) pozytywnie, ale zbyt długi okres spłaty jest źle postrzegany Jaki jestśredni czas odroczenia płatności zobowiązań. przez kontrahentów uznają, że podmiot ma trudności finansowe. 1 Cykl konwersji gotówki (środków pieniężnych) CYKL OPERACYJNY (a + b) Im cykl konwersji gotówki jest krótszy, tym sytuacja jest korzystniejsza dla firmy, ponieważ pieniądze zainwestowane w aktywa bieżące wpływają do przedsiębiorstwa i mogą być Dzień X: Wytworzenie wyrobów gotowych i ich sprzedaż Dzień Y: Ściągnięcie należności ponownie zaangażowane Skrócenie cyklu uzyskamy przyspieszając rotację zapasów i CYKL KONWERSJI ZAPASÓW (a) CYKL KONWERSJI NALEŻNOŚCI (b) należności lub wydłużając termin spłaty zobowiązań CYKL KONWERSJI ZOBOWIĄZAŃ (c) CYKL KONWERSJI GOTÓWKI (a + b - c) > CKG > spłata zobowiązań następuje wcześniej niż spływ Dzień Z: Zakup materiałów z odroczeniem płatności C Dzień W: Zapłata gotówką za materiały CKG < należności; Firma finansuje inne podmioty, rośnie zapotrzebowanie na zewnętrzneźródła finansowania CKG < - spłata zobowiązań następuje później niż spływ należności, inne podmioty finansują Firmę 3 3

5 Analiza zadłużenia i obsługi długu Analiza stopnia zadłużenia podmiotu pozwala na określenie realizowanej polityki finansowania podmiotu (struktury ) i stopnia korzystania z dźwigni finansowej W tym obszarze analizy stosujemy wskaźniki: Informujące o poziomie zadłużenia podmiotu Określające zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia 4 Ocena zadłużenia umożliwia określenie: Z jakich źródeł są finansowane aktywa (kapitał własny, kapitał obcy: długo i krótkoterminowy), czyli ocenę struktury finansowania majątku Struktury i efektywności jego zaangażowania 41 Podstawowy wskaźnik struktury pasywów kapitał własny kapitał obcy wskaźnik zadłużenia kapitałów własnych (stopa zadłużenia ) zobowiązania ogółem* kapitał własny *kapitał obcy 4 Miara skali samofinansowania podmiotu wysoki poziom kapitałów własnych świadczy o silnych podstawach finansowych podmiotu i dużej niezależności od zewnętrznych źródeł finansowania, ale bezpieczeństwo finansowe nie jest zawsze korzystne z punktu widzenie rentowności Jego odwrotność to wskaźnik przekładni kapitałowej, który: informuje o skali zaangażowania obcych źródeł finansowania w stosunku doźródeł własnych W przypadku przewagi kapitałów obcych określa, ile razy kapitały obce są wyższe od kapitałów własnych Może stanowić precyzyjną miarę poziomu zadłużenia przedsiębiorstwa. 43 Określa, stopień zaangażowania obcego w stosunku do Świadczy o możliwościach pokrycia zobowiązań kapitałami własnymi (<1 oznacza pełne pokrycie roszczeń wierzycieli kapitałem własnym) Zbyt niskie wyposażenia w kapitał własny w porównaniu z kapitałem obcym, może powodować, że podmiotowi będzie trudno uzyskać kredyt, ze względu na duże ryzyko kredytowania Wzrost tej relacji świadczy o zwiększeniu zaangażowania obcych źródeł finansowania w stosunku do własnych (wzrost zadłużenia) zobowiązania ogółem 1% wskaźnik ogólnego zadłużenia Pasywa (aktywa) ogółem Informuje o poziomie zadłużenia i ryzyku finansowym Określa stopnień finansowania majątku kapitałem obcym Informuje o udziale zobowiązań pasywach Wskaźnik powinien przyjmować poziom,5 (spełnienie złotej reguły finansowej), co nie zawsze jest możliwe do spełnienia w praktyce. Dlatego, by zachować odpowiednia relacje pomiędzy kapitałem obcym i własnym, wg standardów przyjmuje się przedział (,57-,67) Wzrost wskaźnika oznacza zwiększenie udziału obcego w finansowaniu majątku i jednoczesny spadek zakresu finansowania kapitałem własnym, maleje wtedy niezależność finansowa podmiotu Zwiększając zadłużenie firma, naraża się na większe ryzyko finansowe, ale może odnieść również korzyści związane z pozytywnym oddziaływanie dźwigni finansowej (koszt pozyskania będzie niższy niż stopa zwrotu z zaangażowanego (stopy rentowności całego majątku) Z kolei niski poziom wsk. zadłużenia (czy spadek) wskazuje Wysoki poziom oznacza, że występuje duże ryzyko finansowe oraz na spadek zadłużenia i wzrost niezależności (samodzielności) 44 niebezpieczeństwo utraty zdolności do spłaty zobowiązań 45 finansowej

6 Dawcy obcego są zainteresowani z reguły niższym poziomem zadłużenia, ponieważ mają wówczas większą gwarancję zwrotu (odzyskania) zaangażowanych kapitałów wskaźnikiem uzupełniającym jest wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu stopa zadłużenia długoterminowego zobowiązania długoterminowe kapitał własny Obrazuje strukturę kapitałów stałych oraz zdolność przedsiębiorstwa do finansowania zadłużenia długoterminowego kapitałem własnym Określa wartość zadłużenia długoterminowego przypadającą na każdą złotówkę Zadowalający poziom wskaźnika to,5 (33% obcego długoterminowego i 67% ) Gdy > 1, wówczas poziom zobowiązań długoterminowych przewyższa kapitał Kapitał własny Aktywa (Pasywa) ogółem + zobowiązania ogółem Aktywa (Pasywa) ogółem 1 własny Racjonalny poziom wskaźnika powinien wynosić pomiędzy (,5 ; 1), jeżeli kształtuje się na wyższym poziomie, to podmiot jest nadmiernie zadłużony Wskaźnik zadłużenia długoterminowego zobowiązania długoterminowe aktywa (pasywa) ogółem Określa, w jakim zakresie majątek jest finansowany kapitałem obcym długoterminowym Jaka część majątku przedsiębiorstwa jest finansowana zobowiązaniamizaniami długoterminowymi (termin spłaty > 1 roku) Wysoki poziom wskaźnika i nieznacznie różniącego się od wskaźnika zadłużenia ogólnego jest oceniane jako sytuacja korzystna Wzrost udziału zobowiązań długoterminowych w zobowiązaniach ogółem jest oceniany korzystnie, ponieważ wpływa to pozytywnie na płynność finansową podmiotu Biorąc pod uwagę, żee zobowiązania zania długoterminowe, jako kapitał obcy, podlegają zwrotowi, powinny kształtować się na (przewaga zobowiązań długoterminowych) odpowiednim poziomie w relacji do majątku Zobowiązanie długoterminowe są mniej pilne i w pewnym okresie nie przedsiębiorstwa i poziomu wymagają zwrotu Wskaźnik zadłużenia krótkoterminowego zobowiązania krótkoterminowe aktywa (pasywa) ogółem Określa, w jakim zakresie majątek (A) jest finansowany kapitałem obcym krótkoterminowym Jaka część majątku przedsiębiorstwa () jest finansowana zobowiązaniami długoterminowymi (termin spłaty < 1 roku) Obrazuje udział zobowiązań krótkoterminowych w pasywach (P) Zobowiązania długoterminowe + Zobowiązania krótkoterminowe A (P) A (P) A (P) Zobowiązania ogółem Relacje majątkowo kapitałowe wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałami własnymi kapitał własny aktywa trwałe Zwany wskaźnikiem zastosowania kapitałów własnych, wyraża podstawową relację złotej zasady bilansowej Za poprawy uznaje się poziom zbliżony do 1, ponieważ wówczas majątek trwały jest w pełni finansowany kapitałem własnym mocne podstawy kapitałowe, oznaka niezależności finansowej podmiotu Im wyższy jest stopień pokrycia kapitałem własnym, tym lepiej oceniana jest sytuacja finansowa podmiotu. W przypadku przedsiębiorstw o wysokim udziale majątku trwałego (znaczny poziom unieruchomienia), występuje wyższe ryzyko finansowa, co sprawia,że również w większym stopniu kapitał własny powinien być źródłem 5 58 finansowania tej grupy

7 Jeżeli jako źródło finansowania majątku uwzględnimy kapitały obce długoterminowe, wówczas możemy analizować Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym kapitał stały aktywa trwałe możliwości finansowania trwałych kapitałem stałym Jeżeli wystąpi nadwyżka tego w relacji do majątku trwałego, to kapitał stały będzie finansował w pewnym zakresie również majątek obrotowy Służy do oceny stopnia pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym Zwany wskaźnikiem zastosowania stałego Powinien kształtować się powyżej jedności, wówczas uzyskamy dodatni kapitał obrotowy netto, co oznacza zapewnienie stabilności Kapitał stały wyznaczamy wg następujących formuł: finansowej podmiotu Kapitał stały kapitał własny + kapitały obce długoterminowe Jeżeli do majątku trwałego włączymy dodatkowo część majątku obrotowego o długoterminowym związaniu (należności Kapitał stały Pasywa kapitały obce krótkoterminowe długoterminowe i długozalegające zapasy), wówczas odnosząc go do stałego rozpatrujemy złotą zasadę bilansową w ujęciu 59 6 szerszym (trzeci stopień pokrycia) Analiza płynności finansowej Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań bieżących. Jest determinowana poziomem: krótkoterminowego zadłużenia (kredyty i pożyczki, pozostałe rodzaje zobowiązania) stanem obrotowych Konsekwencją pogorszenia, względnie utraty płynności finansowej, czyli braku zdolności do regulowania zobowiązań w określonym terminie (wymagalność zobowiązań) jest wzrost kosztów finansowych, utrata zaufania i trudności w pozyskaniu partnerów biznesowych oraz problemy z pozyskanie środków Z utratą płynności finansowej mamy do czynienia, gdy w danym momencie podmiot nie ma może pokryć wydatków operacyjnych i finansowych z generowanych przychodów oraz środków zgromadzonych w przeszłości O niewypłacalności ci mówimy w przypadku trwałej niezdolności do pokrywania przez przedsiębiorstwo zobowiązań, spowodowanej się tym, że wartość tych zobowiązań przewyższa poziom jego. Zatem odnosi się do możliwości uregulowania wszystkich długów w okresie krótkim, jak i długim. 6 finansowych, a także obniżenie rentowności przedsiębiorstwa 63 Interpretacja poziomu wskaźników płynności: wskaźnik płynności bieżącej (I stopień płynności) majątek obrotowy zobowiązania bieżące Poziom wskaźnika mniejszy niż zalecane wielkości standardowe może świadczyć o trudnościach w regulowaniu zobowiązań Poziom wskaźnika mieszczący się w przedziale Informuje o możliwościach regulowania zobowiązań krótkoterminowych w oparciu o majątek obrotowy Określa, ile razy aktywa obrotowe pokrywają zobowiązania bieżące (dla wsk. > 1) standardowym oznacza optymalny poziom płynności finansowej Wyjaśnia również, na podstawie jakiego poziomu obrotowego netto podmiot może rozwijać swoją działalność Wskaźnik powyżej standardowego przedziału oznacza, operacyjną że występuje nadpłynność Wzrost wskaźnika informuje o poprawie płynności finansowej, a spadek o pogorszeniu 64 65

8 Za poziom wzorcowy przyjmuje się przedział (1,3; ) Z kolei znacznie wyższy poziom wskaźnika (powyżej 3) jest Gdy wskaźnik kształtuje się na poziomie, oznacza to,że: symptomem nieefektywności gospodarowania ze względu W strukturze obrotowych znajdują się również składniki o niedużej płynności ( w sensie zamiany na gotówkę, co wymaga czasu i związane jest z kosztami konwersji, jak i częściową utratą wartości ) Podmiot ma zapewnioną względną wypłacalność ze względu na dwukrotne pokrycie na nadmierny poziom obrotowych w podmiocie, tj.: niezainwestowanych środków pieniężnych, nadmiernych zapasów, trudnościągalnych należności zjawisko nadpłynności. Zbyt niski poziom wskaźnika (<1) wskazuje na występowanie (lub ich zapowiedź w przyszłości) trudności płatniczych, ponieważ podmiot nie dysponuje aktywami obrotowymi, które mogłyby stanowić źródło ich pokrycia niedobór płynności wskaźnik płynności szybkiej (II stopień płynności) We wskaźniku szybkim nie uwzględniamy składników najmniej płynnych (zapasy i rozliczenia międzyokresowe czynne) a jedynie należności i inwestycje krótkoterminowe uznawane za składniki o większej płynności majątek obrotowy zapasy RMO czynne zobowiązania bieżące Normatywny poziom to 1, wówczas jest możliwe pełne pokrycie zobowiązań bieżących ze środków łatwo osiągalnych (ważne jest również odpowiednie kształtowanie cyklu konwersji należności - skrócenie i zobowiązań - wydłużenie ) Wskaźnik powyżej 1,5 oznacza, że albo podmiot zgromadził dużo środków pieniężnych, albo w znaczny stopniu kredytuje swoich odbiorców (wysoki stan należności) Na trudności płatnicze może wskazywać poziom wskaźnika poniżej,8; wzrasta wówczas ryzyko pojawienia się zobowiązań przeterminowanych z którymi wiążą się dodatkowe koszty w postaci odsetek Informacje o stanie zapasów uzyskamy, porównując wskaźnik bieżący i szybki: Niewielka różnica niski udział zapasów, Duża rozbieżność znaczny udział zapasów i duże zaangażowanie w ten składnik. Przyczyną wysokiego stanu zapasów może być obawa przed wzrostem cen. 68 majątek obrotowy zapasy RMO czynne należności kt + inwestycje 69 wskaźnik środków pieniężnych (wypłacalności gotówkowej) Służy do oceny wypłacalności firmy w danym momencie w oparciu o środki pieniężne w kasie, na rachunku w banku, oraz ich ekwiwalentów Informuje, jaka część zobowiązań bieżących jest możliwa do spłaty bez zwłoki, zanim nastąpi wpływ należności no inwestycje krótkoterminowe zobowiązania bieżące Wskaźnik powinien kształtować się na poziomi w zakresie (,1;,) ograniczenie środków pieniężnych do niezbędnego minimum, o czym decydują wahania wpływów i wypływów pieniężnych, koszt pozyskania kapitałów obcych Jeśli przedsiębiorstwo preferuje obrót gotówkowy, to wskaźnik będzie kształtował się powyżej,3, przy jednocześnie niskim poziomie 7 wskaźnika płynności szybkiej 71 ZAD. 1. Uzupełnij uproszczony bilans w oparci o następujące dane (wskaźnik ustalano na podstawie danych na koniec roku): a) Wskaźnik rotacji należności krótkoterminowych 4 dni b) Wskaźnik bieżącej płynności c) Wskaźnik szybki płynności finansowej 1 d) Wskaźnik ogólnego zadłużenia,3 e) Wskaźnik zadłużenia długoterminowego,1 f) Wskaźnik rotacji majątku,4 g) Kapitał stały 8 zł Źródło: Analiza ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstwa, pod red. Cz. Skowronka, Wyd. II, Lublin 4, przykład 8.3, s. 61.

9 Analiza rentowności przedsiębiorstwa Majątek trwały 6 Kapitał własny 7 Majątek obrotowy 4 Kapitał obcy 3 Zapasy Zadłużenie długoterminowe Należności kt 16 Zadłużenie krótkoterminowe Inwestycje kt 4 AKTYWA OGÓLEM 1 PASYWA OGÓŁEM 1 1 Ujmuje w najbardziej syntetyczny sposób efektywność gospodarowania w przedsiębiorstwie Związana jest z osiąganiem dodatniego wyniku finansowego (osiąganie przychodów przewyższających koszty działalności); w przypadku ponoszenia straty mamy do czynienia z deficytowością W ujęciu bezwzględnym miarą rentowności lub jej braku jest poziom wyniku finansowego podmiotu W ujęciu względnym poziom rentowności, będący wyrazem sprawności finansowej podmiotu, mierzymy za pomocą wskaźników rentowności określających zdolność podmiotu do generowania zysku rozwoju przedsiębiorstwa i pozwalających na ocenę perspektyw 7 73 Analiza rentowności w ujęciu bezwzględnym obejmuje: analizę porównawczą - ocena dynamiki i struktury elementów rachunku zysków i strat przyczynową - wpływu poszczególnych czynników kształtujących wynik finansowy podmiotu, w szczególności wyniku na Główne czynnik determinujące wynik na to: Ilość sprzedanych produktów Struktura asortymentowa sprzedaż Ceny Jednostkowe koszty własne 74 W ujęciu relatywnym do pomiaru i oceny rentowności służą wskaźnik rentowności (zyskowności, stopa zwrotu), stanowiące relację kwoty bezwzględnej danej kategorii zysku (ujęcie statyczne) lub gotówki operacyjnej (ujęcie dynamiczne) do obrotu lub zaangażowanych zasobów. Wyróżniamy trzy rodzaje (grupy) wskaźników rentowności: 1. Rentowności, zwanej rentownością handlową. Rentowności majątku (), tj. rentowności ekonomicznej 3. Rentowności zaangażowanych kapitałów własnych, czyli rentowności finansowej Przy analizie rentowności można szczegółowo badać rentowność poszczególnych grup majątku (trwałego, obrotowego), podobnie jaki i grup kapitałów (własne, stałe) rentowość kapitałów Również różne kategorie zysku: z dz. operacyjnej, brutto, netto korygowane o amortyzacje, czy odsetki są uwzględniane w liczniku wskaźników rentowności 75 I. Analiza opłacalności Do oceny opłacalności stosujemy 3 grupy wskaźników: a) Wskaźniki rentowności obrotu (zyskowności/deficytowości, zwrotu na, ROS return on sales) relacja wyniku finansowego do przychodów ze b) Wskaźniki rentowności netto (wskaźniki rentowności kosztów) relacja wyniku finansowego do kosztów uzyskania przychodów c) Wskaźniki poziomu kosztów (wynikowy poziom kosztów) relacja kosztów uzyskania przychodów do przychodów ze 1. Wskaźniki rentowności obrotu informują o udziale odpowiedniej kategorii wyniku finansowego w przychodach ze lub w przychodach ogółem Wynik na brutto netto ze Wynik brutto netto ogółem Wynik na netto ze Wynik netto netto ogółem Wynik na działalności gospodarczej netto ogółem Wynik netto netto ze Rentowność netto Net profit margin 76 77

10 . Wskaźniki rentowności netto (kosztów) informują o tym, ile złotych odpowiedniej kategorii wyniku finansowego uzyskano z jednej złotówki poniesionych kosztów (efekt finansowy działalności gospodarczej w przeliczeniu na jednostkę poniesionych kosztów). Im wyższy poziom osiągają wskaźniki rentowności obrotu i rentowności netto, tym wyższa jest opłacalność 3. Wskaźniki poziomu kosztów informują o tym, jaką część przychodów trzeba przeznaczyć na pokrycie wygenerowanych kosztów. Im wyższą wartość osiągają te wskaźniki, tym niższa jest opłacalność Wynik na brutto Koszt wytworzenia sprzedanych produktów i usług oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenach zakupu Wynik na Koszt własny sprzedanych produktów i usług oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenach zakupu Koszt wytworzenia sprzedanych produktów i usług oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenach zakupu netto ze Koszt własny sprzedanych produktów i usług oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenach zakupu netto ze Wynik na działalności gospodarczej Koszty uzyskania przychodów Wynik brutto Koszty uzyskania przychodów Wynik netto Koszty uzyskania przychodów 78 Koszty uzyskania przychodów (koszt dz. operac., koszty operacji finansowych netto ze 79 II. Analiza rentowność Rentowność ekonomiczna informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę zaangażowanego w przedsiębiorstwa majątku Określa efektywność gospodarowania majątkiem podmiotu Wskaźniki rentowności uwzględniają, w szerszym ujęciu niż inne miary rentowności, wpływ na wynik finansowy efektywności wykorzystania zaangażowania zasobów majątkowych We wzroście wskaźników ujawnia się maksymalizacja obrotu i obniżka kosztów własnych oraz racjonalna gospodarka majątkiem trwałym i obrotowym. Ukazują również rozmiar i efekty ekonomiczne działalności inwestycyjnej. Pełnią funkcję stymulacyjną eliminowanie zbędnych składników majątku (zapasów,środków trwałych) 8 Rentowności ROA Return on assets Stopa zwrotu z określa ogólną zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysku zysk netto 1% aktywa ogółem (stan średni) Obrazuje, jak efektywnie firma zarządza swoim majątkiem Poziom wskaźnika zależy od wielkości wygospodarowanego zysku oraz zaangażowanych w jego generowaniu Utrzymywanie zbędnych składników majątku bądź niski stopień jego wykorzystania przyczynią się do spadku wskaźnika Przeciętny stan majątku (stan na początek + stan na koniec okresu)/ Bardziej szczegółowa analiza obejmuje określenie stopnia efektywności finansowej poszczególnych grup trwałych, obrotowych 81 Poziom ROA, jako ogólnego miernika podnoszenia efektywności gospodarowania w przedsiębiorstwie, jest uzależniony od wielu czynników, w ujęciu modelowym są to: Rentowność wielkość zysku zrealizowanego przy określonej kwocie przychodów ze (ROS) Szybkość rotacji (Pm) Dany poziom rentowności można osiągnąć, realizując różną politykę wyrobów i usług: Politykę ilości (niskich cen) przejawiającą się niską zyskownością, ale odpowiednio wyższym poziomem, więc szybszą rotacją Politykę jakości (wysokich cen) polegającą na osiąganiu wysokiej zyskowności i niskiej rotacji Dwuczynnikowa formuła na rentowność Rentowność Rentowność Produktywność (obrotowość) ROA ROS Pm Zysk netto ogółem Zysk netto netto ze netto ze ogółem 8 83

11 III. Analiza rentowności Rentowności ROE Return on equity zysk netto 1% Kapitał własny (stan średni) Wyraża efekty działalności przedsiębiorstwa w przeliczeniu na jednostkę zaangażowanego przez właścicieli ( ) udziałowców, akcjonariuszy Wyrażaa efektywność nie całego ulokowanego w aktywach przedsiębiorstwa, ale tylko tej części, która pochodzi o dawców Wskaźnik służący do pomiaru rentowności finansowej to stopa zwrotu z, ROE Return on equity 84 Pozwala na ustalenie stopy zysku, jaką przynosi inwestycja w akcje, udziały danego przedsiębiorstwa Wskaźnik informuje o tym, ile złotych zysku (straty) uzyskano ze 1 zł zaangażowanych kapitałów własnych Im wyższą wartość uzyskamy, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa podmiotu. Wyższe ROE umożliwia uzyskanie wyższych dywidend i przyrostu wartości akcji Poziom wskaźnika jest uzależniony od: Efektywności wykorzystania posiadanego majątku (ROA) Struktury finansowej poziomu zaangażowania kapitałów własnych w finansowaniu (M kw mnożnik kapitałowy) 85 Dwuczynnikowa formuła na rentowność Rentowność Rentowność Mnożnik kapitałowy ROE ROA* M kw Trzyczynnikowa formuła na rentowność Rentowność Rentowność Produktywność majątku Mnożnik ROE ROS Pm M kw Zysk netto Zysk netto ogółem ogółem Zysk netto Średni stan Zysk netto netto ze netto ze ogółem Średni stan ogółem Średni stan 86 * na ROA wpływa rentowność i rotacja 87 Rozwinięciem relacji 3-czynnikowej jest Model (piramida) Du Ponta zgodnie z którym w analizie przyczynowej rentowność należy uwzględnić wpływ: rentowności, rotacji oraz strukturę przedsiębiorstwa. Poziom stopy zwrotu będzie szczegółowo zależał od takich czynników, jak: Wielkość wygenerowanego zysku netto, Poziomu uzyskiwanych przychodów ze, Możliwości racjonalizacji kosztów wytwarzania, Rozmiarów angażowanych w generowaniu tych przychodów, Udziału w kapitale (pasywach) finansujących majątek Możliwa jest wzajemna kompensacja wpływu poszczególnych czynników, np. spadek ROS i proporcjonalne przyspieszenie krążenia majątku 88 Model analizy wskaźnikowej Du Ponta ZYSK NETTO RENTOWNOŚĆ SPRZEDAŻY (ROS) RENTOWNOŚĆ AKTYWÓW (ROA) PRZYCHODY NETTO \ ZE SPRZEDAŻY \ X RENTOWNOŚĆ KAPITAŁU WŁASNEGO (ROE) ROTACJA AKTYWÓW (Pm) \ (1 U) AKTYWA OGÓŁEM ZOBOWIĄZANIA OGÓŁEM (KO) ROA ROE ; u 1 u KO KW 1 P P( A) STRUKTURA KAPITAŁU (U) \ KO P KAPITAŁ OGÓŁEM (P) 89

12 Analiza progu rentowności Obejmuje analizę tzw. punktu wyrównania (ang. break even point BEP) w którym zrealizowane przychody ze pokrywają poniesione koszty operacyjne, wówczas: przedsiębiorstwo nie osiąga ani zysku, ani straty rentowność przychodów ze jest zerowa nadwyżka przychodów ze ponad koszty zmienne stałe (marża na pokrycie) pokrywa koszty Założenia modelu Wielkość produkcji w okresie badanym jest dostosowana do wielkości (produkcja ) Koszty są funkcją wielkości produkcji Koszty stałe są jednakowe dla każdej wielkości produkcji Jednostkowe koszty zmienne są stałe, więc całkowite koszty zmienne kształtują się proporcjonalnie do zmian Ceny poszczególnych produktów nie zmieniają się z upływem czasu, a także z rozmiarem produkcji i w badanym okresie ze są zatem liniową funkcją ceny i ilości wyrobów sprzedanych Poziom jednostkowych kosztów zmiennych i stałych nie ulega zmianie w okresie badanym Koszty stałe nie reagują na zmiany rozmiarów produkcji 11 :3 Koszty zmienne kształtują się w zależności o rozmiarów produkcji 1 14 ZYSK 1 Ilościowy próg Q rentowności 6 szt. 1 Wartościowy próg S rentowności 9 zł 8 STRATA KS KZ KC S Wyszczególnienie Skrót Wartość Jednostka Koszty stałe KS 3 zł jednostkowy koszt zmienny kz 1 Zł Analiza progu rentowności Czynniki determinujące próg rentowności to: Cena produktu (c) Jednostkowe koszty zmienne (kz) Koszty stałe (KS) (S) przy danym poziomie (Q) i w/w czynników ustalimy wg formuły: S Q c (1) Poziom kosztów całkowitych (KC): KC KS + KZ KS +Q kz () Cena c 15 zł Aby ustalić próg rentowności, szukamy takiego poziomu (Q ), przy którym dochodzi do zrównania przychodów ze i kosztów całkowitych: S KC Q c KS + kz Q Wówczas: Ilościowy próg rentowności: Jednostkowa marża brutto: (3) KS Q o c kz mb c kz Próg rentowności ilościowy to ilość, przy której następuje zrównanie przychodów i kosztów, podmiot nie ponowi ani zysku, ani straty Wówczas: Wartościowy próg rentowności: So Qo c Wskaźnik kosztu zmiennego i marży brutto kz c mb + c 1 S o KS KS mb kz 1 c c Wartościowy próg rentowności to: wartość, przy której następuje zrównanie przychodów i kosztów, podmiot nie ponowi ani zysku, ani straty 15 16

13 Ustalenie poziomu zysku przy danym poziomie ( Z S S ) Z Z Z ( Q Q ( S Q mb S ) ) KS mb mb c MB S Wyprowadzenia wzorów Z S K Z Q X c Q X kz KS Z Q (c-kz) KS Q mb KS Z, to Q mb KS Z Q mb Q mb (Q-Q) mb Q S/c; QS/c Z [S/c S/c] mb[s-s] (mb/c) MB mb c; S Q c MB/Smb/c ZAD1. Przedsiębiorstwo produkcyjne wytworzyło jeden wyrób, ponosząc koszty stałe KS3, jednostkowe koszty zmienne kz1, i sprzedało go po cenie c15. Ustal: ilościowy (Q ) i wartościowy próg rentowności (S ) poziom zysku (Z 1 )przy wielkości równej Q 1 7 szt. ile należy sprzedać szt. wyrobu (Q ), by zysk wyniósł Z 1 zł zł KS 3 Q o 6szt.; S Q c j. p. c kz 15 1 ( 7 6) ( 15 1) j.. Z ( Q Q ) mb p 1 Z Q mb KS Q KS + Z mb szt.; Q KS Z Z 1 + Q mb mb mb szt KS3; kz 1; c15; mbc-kz5 szt Q<Q Q Q Q>Q Q>Q Q>Q SQ c KS KZQ kz KC MBS-KZ ZMB-KS ZS-KC dqq-q dq mb