Niemcy polscy , Oficyna Naukowa, Warszawa 2001
|
|
- Bogusław Szczepaniak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Niemcy polscy , Oficyna Naukowa, Warszawa 2001 Wstęp Koniec II wojny światowej wydawał się ostatecznie i prawie perfekcyjnie wieńczyć budowę Polski jako państwa narodowego. Zgodnie z oficjalnymi deklaracjami, ale i z nastrojami społeczeństwa, mniejszość niemiecka (tak jak i inne) miała zostać wysiedlona z Polski. Pozostać mieli, po poddaniu weryfikacji narodowościowej, członkowie kilku społeczności pogranicza polskoniemieckiego - przede wszystkim Ślązacy, Mazurzy, Warmiacy. Uważano, że wspólne słowiańskie pochodzenie będzie wystarczającą podstawą dla ukształtowania w nich polskiej świadomości narodowej. Ten powrót do etnicznych korzeni nazywano repolonizacją. Okazało się jednak, że oczekiwania te były fałszywe, nastroje wywołane totalną klęską III Rzeszy uległy szybko zmianie, a do stworzenia poczucia wspólnoty narodowej trzeba było raczej kulturowej i cywilizacyjnej atrakcyjności, niż odwołania się do mitologii przeszłości. Badania nad związanymi z tym zjawiskami były utrudnione przez ich sprzężenie z polityką, głównie ze zmianą granic po 1945 r. Zweryfikowana ludność ziem zachodnich i północnych oficjalnie uprawomocniała w propagandzie (bardziej wewnętrznej niż zagranicznej) ich włączenie do Polski. Nie dziwi więc, że mniejszość niemiecka w Polsce stała się przedmiotem wyczerpujących badań naukowych dopiero od końca lat 80-tych. Prace pisane do tego okresu zajmowały się jedynie częścią tej mniejszości, to znaczy tzw. Niemcami etnicznymi. Z analizy wyłączone były procesy przyjmowania opcji niemieckiej przez wymienione społeczności pogranicza, ewentualnie problemy te pojawiały się fragmentarycznie, jako część innych badań. Polscy badacze interesowali się bowiem od początku tą problematyką. Opolszczyznę badał Stanisław Ossowski, S. Golachowski, H. Sukiennicki, Z. Chrzanowski, K. Kwaśniewski. Swobodę badań ograniczała jednak odgórnie narzucona teza o szybkim zakończeniu procesu integracji nowych społeczności na ziemiach zachodnich i północnych. Według Władysława Markiewicza do 1964 r. społeczeństwo Ziem Zachodnich osiągnęło wysoki stopień wewnętrznej spoistości. Badania koncentrowały się na problemie integracji, co - jak oceniła później Maria Szmeja [1989] - przyczyniło się do przeoczenia rzeczywistych problemów badanych społeczności. Pomijano problematykę identyfikacji i tożsamości narodowych. Fale wyjazdów do Niemiec w okresach liberalizacji polityki polskiej wskazują, że czynniki dezintegracyjne dominowały nad integracyjnymi. Dlatego Szmeja, we wspomnianym artykule z 1989 r., inaczej rozłożyła akcenty, wskazując na takie problemy ludności śląskiej jak: spory o gospodarstwa, konflikty z ludnością napływową (w tym szabrownikami), niejasna sytuacja prawna przez prawie 5 lat, weryfikacja, odsunięcie od władzy i odmawianie polskości. Z tego samego sposobu myślenia wywodzi się praca Andrzeja Saksona o problemach adaptacji i dezintegracji Mazurów [1990] i najnowsza o stosunkach narodowościowych na Warmii i Mazurach [1998]. Czesław Osękowski [1994, 1995] wskazuje na przeważnie deklaratywny charakter haseł władz polskich o integracji, oraz na niepełne wykorzystanie w tym zakresie możliwości
2 Kościoła. Przyjęto ocenę, że Ślązacy tworzą społeczność o rozwiniętym poczuciu odrębności, opartym na odmiennym dziedzictwie kulturowym i silnym związku z miejscem zamieszkania. Do 1945 r. była to odrębność od Niemców, po tym roku od Polaków. Niekiedy jednak pomijane wcześniej czynniki dezintegracyjne zaczynają dominować w opisie w sposób rozmijający się z rzeczywistością lub prawdziwy jedynie w odniesieniu do niektórych lokalnych społeczności. Na przykład, w niektórych wsiach świadomość, że osadnicy także nie mieli wyboru i doznali licznych krzywd przyczyniła się do łagodzenia konfliktu Być może źródła tych postaw dezintegracyjnych są ogólniejsze niż przypuszczamy. Już Eisenstadt wymienił dwa kluczowe czynniki powodujące ludzi do migracji: brak poczucia bezpieczeństwa i niezadowolenie ze swojej sytuacji. Te dwa elementy są też kluczowe dla zrozumienia wyjazdów do Niemiec, przy czym z czasem ciężar przesuwa się z braku bezpieczeństwa (w pierwszych latach powojennych) na niezadowolenie ze swojej sytuacji, odczuwalne zarówno w porównaniu jej z panującą w RFN, jak i wobec rosnących aspiracji materialno-cywilizacyjnych młodego pokolenia. Badania nad kształtowaniem się mniejszości niemieckiej i obejmowaniem przez nią coraz szerszych kręgów wszystkich społeczności pogranicza polskoniemieckiego ma za tło ciągły proces społeczny, którego częścią są zarówno tendencje integracyjne, jak i dezintegracyjne. Głównie dotyczy to Górnego Śląska oraz Warmii i Mazur. Nie jest to prawda nowa, pisał o tym Paweł Rybicki i Krzysztof Kwaśniewski, tyle że nie znajdowało to odbicia w kolejnych opracowaniach. Buchhofer [1967: 41] podkreśla, że zmiany ruchów migracyjnych wskazują na widoczny od 1957 r. proces stabilizacji społeczeństwa województwa olsztyńskiego. Czyli wyjazdy z Warmii i Mazur w latach pięćdziesiątych osadzać należy w szerszym kontekście nie osiągnięcia jeszcze przez całe tamtejsze społeczności głębszej stabilizacji. Niewątpliwie słuszna jest uwaga, że granice społeczności regionalnej określa region, a nie sztuczne twory w rodzaju województw i że powinniśmy analizować procesy integracji (ewentualnie częściowo dezintegracji) społeczności regionalnych; punktem odniesienia są wspólne wartości i wspólnota interesów. Ten punkt widzenia dominować winien w analizach, a także winien być uwzględniany w analizie okresu PRL. W odniesieniu do lat wcześniejszych nie może być jednak jedynym, gdyż byłoby to rzutowanie na lata minione dzisiejszych wyobrażeń i wartości. Idea regionalna nie odgrywa w latach powojennych tak dużej roli, jak obecnie. Znacznie silniej myślano się w kategoriach ojczyzny ideologicznej, państwa i społeczeństwa polskiego. W praktyce mowa jest o kilku toczących się równolegle procesach. Tam gdzie ludność miejscowa stanowi nieliczną mniejszość, dokonuje się jej integracja lub asymilacja z ludnością napływową. Tam natomiast gdzie stanowi liczącą się grupę lub większość zachowuje swoją odrębność, lub dokonuje się wzajemna integracja grup ludności w nową zbiorowość regionalną. Równolegle toczy się proces integracji lub asymilacji z państwem i społeczeństwem polskim jako całością. Z tego punktu widzenia, jedynie uzupełniającą rolę odgrywają opracowania
3 niemieckie. Jest to zresztą zrozumiałe z tego względu, że badacze niemieccy do 1989 r. nie mieli dostępu do źródeł polskich, a problem ten spotykał się w RFN z bardzo ograniczonym zainteresowaniem. Rzecz jasna są tu wyjątki, jak choćby praca Bernharda Grunda [1967] o życiu kulturalnym Niemców na Dolnym Śląsku w latach Po roku 1989 dostęp do archiwaliów stał się łatwiejszy, pozostała bariera językowa. Przy tym strona niemiecka zainteresowana była mniejszością niemiecką w Polsce głównie od strony wyjazdów i problemów integracji w społeczeństwie niemieckim. Mnie interesuje coś innego, czyli życie tej mniejszości w Polsce, gdyż członkowie tej mniejszości - niezależnie od swej tożsamości narodowej i często dążenia do wyjazdu do Niemiec - wyrastali w polskim otoczeniu, które kształtowało ich. Jeżeli więc jednostka, jak twierdził Znaniecki, próbuje wykreślić linię podziału między swoją osobowością i światem zewnętrznym, którego doświadcza i na który oddziaływuje, i jeżeli zamierza włączyć część tego świata do swojej osobowości, wykluczyć resztę, napotyka duże trudności. Okazuje się bowiem, że część tych treści, które znajduje na zewnątrz, stanowi także obszar jej odniesień wewnętrznych. Władze polskie prowadziły wobec mniejszości niemieckiej politykę determinowaną zarówno przez ideologię narodową, jak i komunistyczną; celem pracy jest opis głównych linii tej polityki, a także jej regionalnych specyfik. Ważną rolę w kontakcie ludności napływowej ze społecznościami pogranicza polsko-niemieckiego odgrywało zderzenie kultur. Jednakże odmienność kulturowa - opisana na przykład przez Eugeniusza Kłoska w Swoich i obcych na Górnym Śląsku od 1945 roku (Wrocław 1993) - różnie przekłada się na poczucie odmienności narodowej. Autor powyższej książki opisuje ostre podziały na przykładzie dzielnic Chorzowa i Świętochłowic, czyli miast katowickiej części Górnego Śląska, w której problem narodowościowy nie jest tak silny jak na Opolszczyźnie. Tak więc, wynikające z różnic kulturowych problemy w integracji i tworzeniu wspólnoty regionalnej na Górnym Śląsku nie muszą być równoznaczne z problemami mniejszości narodowych. Staje się to jeszcze bardziej przekonywujące, gdy przyjmiemy, że integracja społeczna (na bazie wspólnych wartości i interesów) i kulturowa są czymś odmiennym. Przy analizie powyższych problemów zasadniczą trudność stanowi to, że zarówno stosunki międzygrupowe, jak i tożsamość narodowa/ etniczna (zarówno jednostkowa jak i grupowa) mają charakter dynamiczny, zmienny w czasie, a tym samym łatwo w opisie o ahistoryczność. Jest to tym bardziej widoczne, gdy przyjmiemy, że kultura jest dynamicznym systemem wartości i idei. W opisie jednej grupy widoczne są zarówno ciągłości, jak i ogromne zmiany, między innymi związane ze zmianami generacyjnymi i przemianami dokonującymi się pod wpływem kontaktów społecznych i z innymi kulturami. Częste w książce nawiązywanie do problemów dotyczących całych społeczności pogranicza polsko-niemieckiego nie oznacza, bym uznawał je w całości za Niemców. Wynika ono z założenia, że państwo polskie mogło pozyskać na rzecz polskości mniejszą lub większą ich część. Stąd ważna jest polityka prowadzona wobec całych tych społeczności i ich członków wszystkich opcji narodowościowych - od polskiej przez indyferentną do niemieckiej. Od niej zależały bowiem procesy integracyjne (w państwie i społeczeństwie
4 polskim) lub dezintegracyjne (integracja z mniejszością niemiecką). Staram się jednak wyraźnie rozróżniać, kiedy chodzi o całe społeczności pogranicza, a kiedy o ich członków opcji niemieckiej. W opracowaniu nie używam stosowanego niekiedy w pracach badaczy polskich i niemieckich pojęcia pochodzenie polskie lub niemieckie, uznając, że termin taki jest trudno weryfikowalny, a ponadto pochodzenie może istotnie różnić się od świadomości narodowej danej osoby. Określenie Niemcy uznani oznacza osoby od kilku pokoleń związane z kulturą i państwem niemieckim, uznane za Niemców przez władze polskie. Zrezygnowałem z pojęcia autochtoni, jako silnie obciążonego - niezależnie od intencji kolejnych autorów - treściami politycznymi i piszę o społecznościach pogranicza polskoniemieckiego lub krócej społecznościach pogranicza (Ślązacy, Słowińcy, Mazurzy i Warmiacy), dzielących się na osoby o dominującym poczuciu przynależności regionalnej, o opcji polskiej i o opcji niemieckiej (pojęcie graniczności wydaje mi się także lepsze niż sugerujące jeden kierunek określenia niemieckie: Adopitivstämmen, eigensprachigen Kulturdeutschen ). Problem stanowi już określenie zawarte w tytule niniejszej książki, czy należy mówić o Niemcach czy o mniejszości niemieckiej? Niewątpliwie od lat sześćdziesiątych jest to prawie w całości mniejszość narodowa, aczkolwiek oficjalnie w większości nie uznawana. Jednakże do końca lat pięćdziesiątych mieszkają na Dolnym Śląsku i Pomorzu Zachodnim Niemcy nie mający obywatelstwa polskiego, pozostawieni pod przymusem i nie identyfikujący się ze społeczeństwem i państwem polskim; ich raczej mniejszością nazwać nie można lub tylko mniejszością in spe - w historii zazwyczaj nie pytano przy zmianach granic mieszkańców o ich zdanie, ale niekiedy ich położenie z czasem stabilizowało się. Niemcy ci o tyle byli mniejszością, że z czasem powstawały określone relacje między nimi a większością społeczeństwa. Istnieje także grupa podkreślająca swoją odmienność zarówno od Polaków jak i od Niemców, dokonuje się proces przemiany grupy etnicznej w mniejszość narodową, a także konwersji narodowej (część członków społeczności pogranicza opcji polskiej, część byłych volksdeutschy). Aczkolwiek brakuje dokładniejszych badań widać, że są to grupy bardzo odmienne nie tylko pod względem formalnym, ale także o bardzo odmiennej tożsamości narodowej. Podział chronologiczny odpowiada zasadniczym etapom polityki wobec Niemców w Polsce. Lata to okres weryfikacji, obozów, transferu do Niemiec i przekonania o tymczasowości pobytu nielicznych jeszcze Niemców w Polsce. Sprawy transferu Niemców omawiam tylko ogólnie, jako że istnieje już poświęcona im literatura. W okresie widoczne jest widoczne faktyczne usankcjonowanie pozostania tych Niemców w Polsce i próby ich stabilizacji, przy oficjalnym przemilczaniu ich istnienia. Rok 1956 uruchamia falę wyjazdów do Niemiec, a równocześnie ukazuje jak daleko poszerzyła się opcja niemiecka wśród społeczności pogranicza. Kolejny okres trwa od zakończenia wyjazdów w końcu lat pięćdziesiątych, do przemian Sierpnia 1980 r. Jest to okres długi, w porównaniu do wcześniejszych, ale wydaje się, że polityka władz polskich nie uległa w nim większej zmianie. Być może z czasem nowe materiały umożliwią bardziej zniuansowane spojrzenie na te lata (na przykład wpływ wyjazdów w latach siedemdziesiątych). Przełom lat 1980/1981
5 uruchomił procesy społeczne, które wstępnie przedstawione zostały w rozdziale ostatnim. Książka oparta jest głównie na materiałach z Archiwum Akt Nowych - komitety wojewódzkie PZPR, i Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Materiały powyższe są dość bogate do końca lat pięćdziesiątych, ale od lat sześćdziesiątych niewiele jest w nich informacji o mniejszości niemieckiej. Wynika to zarówno ze spadku jej znaczenia w skali kraju w wyniku popaździernikowych wyjazdów, jak i ze zmiany pracy komitetów PZPR, na których posiedzeniach nie omawiano już (lub robiono to poza protokołowaną częścią) istotnych spraw politycznych i społecznych (także stosunków z Kościołem). Sięgnąłem w ograniczonym zakresie także do relacji, aczkolwiek wymagają one - jest wiadomo jest to źródło bardzo trudne - dystansu, podobnie jak dokonywane dzisiaj przez dużą część członków społeczności pogranicza polskoniemieckiego interpretacje historii. Widać to szczególnie na przykładzie Ślązaków, którzy pod wpływem poczucia marginalizacji w Polsce dokonują reinterpretacji swoich dziejów, podkreślając związki z Niemcami i eliminując fakty wiążące ich z Polską. W relacjach tych łatwo o nieświadome przekłamywanie historii, gdyż widać w nich przyjęte w grupowej tożsamości wyobrażenie o swojej przeszłości, które historykowi trudno jest oddzielić od indywidualnego doświadczenia. Książka składa się z dwóch części, opisowej i aneksu zawierającego wybór dokumentów. Mając ograniczoną ilość stron musiałem dokonać wyboru, jakie dokumenty opublikować. Publikuję głównie dokumenty archiwalne z lat pięćdziesiątych, pokazujące spojrzenie władz na problematykę mniejszości niemieckiej w Polsce, oraz pozostałe - uznane za najważniejsze - materiały.
PERCEPCJA KRAJOBRAZU PRZEZ SAMORZĄDY I SPOŁECZEŃSTWO W KONTEKŚCIE KSZTAŁTOWANIA TOŻSAMOŚCI REGIONALNEJ NA DOLNYM ŚLĄSKU
PERCEPCJA KRAJOBRAZU PRZEZ SAMORZĄDY I SPOŁECZEŃSTWO W KONTEKŚCIE KSZTAŁTOWANIA TOŻSAMOŚCI REGIONALNEJ NA DOLNYM ŚLĄSKU Agnieszka Latocha Magdalena Duda-Seifert Marta Pucicka Pracownia Badań Krajobrazu
Bardziej szczegółowoRoman Kabaczij. WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946
Roman Kabaczij WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946 SPIS TREŚCI Wstęp 11 Rozdział I. Koncepcja wysiedlenia Ukraińców z Polski w kontekście
Bardziej szczegółowoRozdział XI. STRUKTURA NARODOWO-ETNICZNA LUDNOŚCI
Rozdział XI. STRUKTURA NARODOWO-ETNICZNA LUDNOŚCI Informacje o narodowości, języku i wyznaniu mają w badaniach statystycznych specyficzny status, ponieważ odnoszą sie do najbardziej subiektywnych, delikatnych
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2018 rok
Plan pracy Zaopiniowany na posiedzeniu Rady Naukowej PIN-Instytutu w Opolu 9 sierpnia 2017 roku PLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2018 rok A. PLAN ZADANIOWO-FINANSOWY W CZĘŚCI ZADAŃ BADAWCZYCH
Bardziej szczegółowoProblemy polityczne współczesnego świata
A 372536 Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmiiller Problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 2002 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności
Bardziej szczegółowoPojęcie myśli politycznej
Myśl polityczna Pojęcie myśli politycznej Myśl polityczna obejmuje całość zagadnień odnoszących się bezpośrednio do działalności politycznej stanowi zbiór wyobrażeń dotyczących organizacji państwa oraz
Bardziej szczegółowoHieronim Rybicki Polska ludność rodzima na Ziemiach Zachodnich i Pólnocnych w kontekście osadnictwa polskiego
Hieronim Rybicki Polska ludność rodzima na Ziemiach Zachodnich i Pólnocnych w kontekście osadnictwa polskiego 1945-1950 Słupskie Studia Historyczne 3/jorek, Adam Suchoński, 145-151 1993 Słupskie Studia
Bardziej szczegółowoproblemy polityczne współczesnego świata
Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmuller problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 1998 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności -
Bardziej szczegółowoOcena dążeń Rosji i konfliktu rosyjsko-gruzińskiego
Ocena dążeń Rosji i konfliktu rosyjsko-gruzińskiego Wyniki badań Instytutu Spraw Publicznych Rosja i Niemcy zawsze należały do sąsiadów, z którymi Polacy wiązali największe obawy. Wojna rosyjsko-gruzińska
Bardziej szczegółowoOPINIE LUDNOŚCI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ O IMIGRANTACH I UCHODŹCACH
BS/60/2005 OPINIE LUDNOŚCI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ O IMIGRANTACH I UCHODŹCACH KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2005 PRZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH
Bardziej szczegółowoStruktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939
Spis treści str. 10 str. 12.12 str. 20 sir. 21 Wprowadzenie Wstęp Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2019 rok
A. PLAN ZADANIOWO-FINANSOWY W CZĘŚCI ZADAŃ BADAWCZYCH PRZEWIDZIANYCH DO SFINANSOWANIA LUB DOFINANSOWANIA Z BUDŻETU PAŃSTWA W ROKU 2018 (DZIAŁALNOŚĆ STATUTOWA) I. DZIEJE GÓRNEGO ŚLĄSKA OD XVIII WIEKU JAKO
Bardziej szczegółowoRozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości. redakcja Andrzej Paczkowski
Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości redakcja Andrzej Paczkowski Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk Warszawa 2017 Kara-pamiec-polityka 2.indb
Bardziej szczegółowoMniejszość niemiecka na Śląsku w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 r.
Mniejszość niemiecka na Śląsku w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 r. Opublikowane w marcu 2012 r. pierwsze, syntetyczne wyniki Narodowego Spisu Powszechnego (NSP) z 2011 r. potwierdziły tendencję
Bardziej szczegółowo-w Wprowadzenie 12 Wstęp
Spis treści -w Wprowadzenie 12 Wstęp str. 12 str. 20 str. 21 Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa
Bardziej szczegółowo, , INTERNET:
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 621-07 - 57, 628-90 - 17 INTERNET: http://www.korpo.pol.pl/cbos
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE TOŻSAMOŚCI W KONTEKŚCIE SPOŁECZNOŚCI NARODOWO - PAŃSTWOWEJ
POCZUCIE TOŻSAMOŚCI W KONTEKŚCIE SPOŁECZNOŚCI NARODOWO - PAŃSTWOWEJ Wstęp Żyjemy w świecie wielkich procesów integracji i globalizacji. Z samej swojej istoty są to procesy pozytywne pozwalające wspólnie
Bardziej szczegółowoDYNAMIKA NASTROJÓW POLITYCZNYCH POLAKÓW
Prof. dr hab. Paweł Ruszkowski Collegium Civitas, Warszawa DYNAMIKA NASTROJÓW POLITYCZNYCH POLAKÓW Wprowadzenie Badania CBOS są powtarzane co miesiąc, przeprowadzane na losowej próbie ogólnopolskiej, przez
Bardziej szczegółowoPOLANICA-ZDRÓJ WCZORAJ I DZIŚ
POLANICA-ZDRÓJ WCZORAJ I DZIŚ Tom I. Księga pamiątkowa 1347-1946 Zawiera 602 strony. Wydawca: Towarzystwo Miłośników Polanicy, 57-320 Polanica-Zdrój, ul. Dąbrowskiego 3 Nowa Ruda Polanica-Zdrój, styczeń
Bardziej szczegółowo10 Wstęp. S. Banasiak, Przesiedlenie Niemców z Polski w latach , Łódź
Wstęp Ludność niemiecka odgrywała istotną rolę w polityce narodowościowej państwa polskiego zarówno przed II wojną światową, jak i po jej zakończeniu. W tym pierwszym okresie jej znaczenie wynikało głównie
Bardziej szczegółowoWPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW
ĆWICZENIA IV WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW POJĘCIE RELIGII I KULTURY RELIGIA to zespół wierzeń dotyczących ludzkości i człowieka, związanych z nim zagadnień oraz form organizacji
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający
Wymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający wymagania w zakresie wiadomości omawia najważniejsze postanowienia i konsekwencje traktatu wersalskiego definiuje pojęcie totalitaryzmu omawia główne
Bardziej szczegółowo5. Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce. Grupy etniczne
5. Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce. Grupy etniczne Polska jest zaliczana do państw jednolitych pod względem narodowościowym, etnicznym i religijnym. Wzrastające otwarcie na świat powoduje
Bardziej szczegółowoDorobek wydawniczy pracowników Instytutu Prawa i Administracji za rok 2011
PWSZ IPiA STUDIA LUBUSKIE Tom VIII Sulechów 2012 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sulechowie Dorobek wydawniczy pracowników Instytutu Prawa i Administracji za rok 2011 Paweł Kacprzak Die Zwangsaussiedlung
Bardziej szczegółowoWokół książek. VI. Białoruś i Rosja: jedność historiozoficzna i cywilizacyjna?... VII. Białoruska wizja ideologii państwowej...
Spis treści O d a u t o r a... I. Trójjedyny naród ruski czy odrębne wspólnoty narodowe?... II. Społeczny wymiar rosyjskiego prawosławia... III. Rosyjska wizja narodu ogólnoruskiego... IV. Białorusini:
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2017 rok
Korekta planu pracy przyjęta na posiedzenie Rady Naukowej PIN-Instytutu w Opolu 9 sierpnia 2017 roku PLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2017 rok A. PLAN ZADANIOWO-FINANSOWY W CZĘŚCI ZADAŃ BADAWCZYCH
Bardziej szczegółowoUMCS, Lublin 28 listopada 2016 r. Stanisław Koziej PAŃSTWO JAKO PODMIOT BEZPIECZEŃSTWA: CIĄGŁOŚĆ I ZMIANA
UMCS, Lublin 28 listopada 2016 r. Stanisław Koziej PAŃSTWO JAKO PODMIOT BEZPIECZEŃSTWA: CIĄGŁOŚĆ I ZMIANA POJĘCIE BEZPIECZEŃSTWA BEZPIECZEŃSTWO W SENSIE STATYCZNYM - JAKO STAN BRAKU ZAGROŻEŃ DLA PODMIOTU,
Bardziej szczegółowoPoważny krok w kierunku normalności
Poważny krok w kierunku normalności Dwadzieścia lat po podpisaniu polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy : wyniki raportu Instytutu Allensbach na temat relacji polskoniemieckich
Bardziej szczegółowoSkrót założeń strategii rozwoju usług edukacyjnych w gminie Lesznowola
Skrót założeń strategii rozwoju usług edukacyjnych w gminie Lesznowola sporządzony w ramach projektu Od diagnozy do strategii model planowania rozwoju usług publicznych dofinansowanego ze środków Unii
Bardziej szczegółowoProcesy transformacji
cocpltli304 TEMAT 3 : Procesy transformacji Materiały pomocnicze dla nauczycieli i uczniów Transformacja wewnętrzna Przemiany stosunków polsko-niemieckich w podręcznikach do nauczania historii na przykładzie
Bardziej szczegółowoSpołeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży
Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Instytut Wschodni UAM moduł: Mapa problematyki społeczno-gospodarczej Azji Centralnej
Bardziej szczegółowoPrawo pracy & Treningi SZOK KULTUROWY I STRATEGIE AKULTURYZACJI
Prawo pracy & Treningi SZOK KULTUROWY I STRATEGIE AKULTURYZACJI Zmieniaj opinie, bądź jednak wierny swoim zasadom; zmieniaj liście, ale swoje korzenie pozostaw nienaruszone. Victor Hugo Kulturajakogóralodowa
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy)
2016-09-01 HISTORIA PODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy) SZKOŁY BENEDYKTA IV etap edukacyjny zakres podstawowy Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń porządkuje i synchronizuje
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ O TOŻSAMOŚCI POLAKÓW BS/62/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, KWIECIEŃ 2002
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoCele działalności Nordyckiej Unii Oświaty Polonijnej na rzecz polskich uczniów i nauczycieli w Skandynawii
Cele działalności Nordyckiej Unii Oświaty Polonijnej na rzecz polskich uczniów i nauczycieli w Skandynawii Kraje nordyckie Co łączy kraje nordyckie? Podobny język z wyjątkiem Finlandii i kultura wyrosła
Bardziej szczegółowoSzanse i zagrożenia dla oświaty polonijnej drugiej dekady XXI wieku Ostróda 2011
i zagrożenia dla oświaty polonijnej drugiej dekady XXI wieku Ostróda 2011 Dr Maria Małaśnicka Miedzianogóra Nordycka Unia Oświaty Polonijnej Analiza szans i zagrożeń dla oświaty polskiej poza granicami
Bardziej szczegółowo50. lecie pracy zawodowej prof. dr. hab. Michała Lisa
5 5 5 50. lecie pracy zawodowej prof. dr. hab. Michała Lisa Wizyta dyrektor Katarzyny Widery w Pałacu Prezydenckim Colloquium Opole 2015 10 najnowszych publikacji Słowo wstępne Spis treści 5 5 5 50. lecie
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SYMPATIA I NIECHĘĆ DO INNYCH NARODÓW BS/173/99 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, LISTOPAD 99
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bardziej szczegółowoStreszczenie pracy doktorskiej
Streszczenie pracy doktorskiej Stosunek władz administracyjnych do średniowiecznego dziedzictwa architektury i urbanistyki na Pomorzu Zachodnim w latach 1945 1970 (w granicach województwa szczecińskiego)
Bardziej szczegółowoWarszawa, czerwiec 2014 ISSN NR 92/2014 POLACY O WOJCIECHU JARUZELSKIM
Warszawa, czerwiec 2014 ISSN 2353-5822 NR 92/2014 POLACY O WOJCIECHU JARUZELSKIM Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 14 stycznia 2014 roku Fundacja Centrum Badania Opinii
Bardziej szczegółowoDyrektor szkoły, a naciski zewnętrzne
2.2.2. Dyrektor szkoły, a naciski zewnętrzne Niezwykle trudno mówić jest o wpływie dyrektora szkoły na funkcjonowanie i rozwój placówki bez zwrócenia uwagi na czynniki zewnętrzne. Uzależnienie od szefa
Bardziej szczegółowoHistoria. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia
Historia. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia ECTS Liczba godzin egz./zal. I rok II rok razem w. ćw. razem w. ćw. s. 1 s. 2 s. 3 s. 4 I. Przedmioty kształcenia ogólnego 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... 11. Strona internetowa książki... 14. Uwagi na temat statystyk migracyjnych... 15. Rozdział 1. Wprowadzenie...
Spis treści Przedmowa.............................................................. 11 Strona internetowa książki................................................. 14 Uwagi na temat statystyk migracyjnych......................................
Bardziej szczegółowoSIGMA KWADRAT. Ruch wędrówkowy ludności. Statystyka i demografia CZWARTY LUBELSKI KONKURS STATYSTYCZNO-DEMOGRAFICZNY POLSKIE TOWARZYSTWO STATYSTYCZNE
SIGMA KWADRAT CZWARTY LUBELSKI KONKURS STATYSTYCZNO-DEMOGRAFICZNY Ruch wędrówkowy ludności Statystyka i demografia PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE
Bardziej szczegółowoWarszawa, maj 2014 ISSN NR 62/2014
Warszawa, maj 2014 ISSN 2353-5822 NR 62/2014 OCENY ZMIAN W RÓŻNYCH WYMIARACH ŻYCIA SPOŁECZNEGO I POLITYCZNEGO W POLSCE PO ROKU 1989 Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku
Bardziej szczegółowoProjekt z dnia 9 grudnia 2015 r. w wersji do uzgodnień międzyresortowych
Projekt z dnia 9 grudnia 2015 r. w wersji do uzgodnień międzyresortowych Stanowisko Rządu wobec obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym,
Bardziej szczegółowoCBOS Vilmorus Ltd CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI
CBOS Vilmorus Ltd CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89
Bardziej szczegółowoKilka słów o autorze. Józef Mackiewicz (ur r., zm. 31 stycznia 1985) polski pisarz i publicysta.
Droga donikąd Droga donikąd Józefa Mackiewicza została wydana w 1955 roku. Została uznana za najważniejszą polską powieść o zagładzie Kresów Północnych i Wilna w czasie okupacji sowieckiej. Kilka słów
Bardziej szczegółowodr Jacek Wilczur Dokumenty odnoszące się do różnych problemów Romów polskich, proweniencji okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
dr Jacek Wilczur Dokumenty odnoszące się do różnych problemów Romów polskich, proweniencji okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zespół znajdujących się w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie.
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG
Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG I. Zawody I stopnia 1. Społeczeństwo. Definicja społeczeństwa. Pojęcie zbiorowości społecznej.
Bardziej szczegółowoRZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA (I) SOCJALIZACJA, KONTROLA I ROLE SPOŁECZNE. dr Jagoda Mrzygłocka- Chojnacka
RZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA (I) SOCJALIZACJA, KONTROLA I ROLE SPOŁECZNE dr Jagoda Mrzygłocka- Chojnacka Stanfordzki eksperyment więzienny - pytanie, co ma ważniejsze znaczenie, jednostkowe charaktery (strażników
Bardziej szczegółowoKoło historyczne 1abc
Koło historyczne 1abc Autor: A.Snella 17.09.2015. Zmieniony 05.10.2016.,,Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.'' JÓZEF
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ Institut für Demoskopie Allensbach
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ Institut für Demoskopie Allensbach IfD SEKRETARIAT 629-35-69; 628-37-04 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT. 24 OŚRODEK INFORMACJI 693-46-92, 625-76-23 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX
Bardziej szczegółowoZał. Nr 1 do Instrukcji wypełniania karty oceny według lokalnych kryteriów wyboru operacji -procedura Grantowa LGD KRASNYSTAW PLUS
Strona1 Lokalne kryteria wyboru operacji dla przedsięwzięcia 2.4 Promocja obszaru i rozwój oferty w zakresie turystyki oraz produktów i usług lokalnych (w tym wskaźnik do realizacji :Publikacje z zakresu
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do socjologii. Barbara Szacka. Spis treści
Wprowadzenie do socjologii Barbara Szacka Spis treści CZĘŚĆ PIERWSZA. PROLEGOMENA Rozdział I. CHARAKTER SOCJOLOGII I HISTORYCZNE WARUNKI JEJ POWSTANIA 1. Przedsocjologiczna wiedza o społeczeństwie Przedsocjologiczna
Bardziej szczegółowoPROGRAM współpracy Gminy Wisznia Mała z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na 2017 rok.
PROJEKT Załącznik nr 1 do Uchwały Nr.. Rady Gminy Wisznia Mała z dnia.. PROGRAM współpracy Gminy Wisznia Mała z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO DLA ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W STRZELINIE
PROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO DLA ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W STRZELINIE Podstawa prawna: 1.Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z póżn. zm.).
Bardziej szczegółowoOpublikowane scenariusze zajęć:
mgr Magdalena Tomczyk nauczyciel dyplomowany historii, wiedzy o społeczeństwie oraz wychowania do życia w rodzinie w Gimnazjum Nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Tarnowie. Naukowo zajmuje się historią XIX i
Bardziej szczegółowoTytuł. Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Natalia Chojnacka
Tytuł Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce Natalia Chojnacka Mniejszość narodowa- Definicja Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym precyzuje, że mniejszość
Bardziej szczegółowoYatenga to innowacyjne centrum kultury, nauki, rekreacji i rozrywki z bazą restauracyjno-hotelowo-handlową
Yatenga miejsce unikalne pod względem architektury i zadań, w którym architektura i działalność będą się wzajemnie uzupełniać i współdziałać. Yatenga to innowacyjne centrum kultury, nauki, rekreacji i
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Socjologia. Kod Punktacja ECTS* 3. Koordynator Dr hab. Piotr Stawiński, prof. UP Zespół dydaktyczny
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Socjologia Sociology Kod Punktacja ECTS* 3 Koordynator Dr hab. Piotr Stawiński, prof. UP Zespół dydaktyczny Opis kursu (cele kształcenia) Celem zajęć jest dostarczenie
Bardziej szczegółowoWIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ARKUSZ II MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ARKUSZ II MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA Zasady oceniania: za rozwiązanie wszystkich zadań z arkusza II można uzyskać maksymalnie 70 punktów, za rozwiązanie zadań powiązanych
Bardziej szczegółowoINSTYTUT SOCJOLOGII REGULAMIN KONKURSU WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE
INSTYTUT SOCJOLOGII REGULAMIN KONKURSU WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE Szczecin 2012 Konkurs organizowany przez Instytut Socjologii Wyższej Szkoły Humanistycznej TWP w Szczecinie. Kierowany jest do uczniów szkół
Bardziej szczegółowoHISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA
2016-09-01 HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje
Bardziej szczegółowoObcokrajowcy i imigranci a język polski. Polacy a języki obce. Na podstawie Polskiego Sondażu Uprzedzeń 2013
Obcokrajowcy i imigranci a język polski. Polacy a języki obce. Na podstawie Polskiego Sondażu Uprzedzeń 2013 Karolina Hansen Marta Witkowska Warszawa, 2014 Polski Sondaż Uprzedzeń 2013 został sfinansowany
Bardziej szczegółowoJAK ROZLICZYĆ ZAGRANICZNE DOCHODY I WYPEŁNIĆ PIT-36
JAK ROZLICZYĆ ZAGRANICZNE DOCHODY I WYPEŁNIĆ PIT-36 Rafał Chmielewski Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest
Bardziej szczegółowoAktywność zawodowa społeczności wiejskich Pomorza dawniej i dziś między indywidualistyczną konkurencją a wspólnotową kooperacją
Aktywność zawodowa społeczności wiejskich Pomorza dawniej i dziś między indywidualistyczną konkurencją a wspólnotową kooperacją Cezary Obracht-Prondzyński Reformy pruskie, czyli przejście systemowe od
Bardziej szczegółowo- Temat: Europejska polityka Rosji u progu XXI wieku Kierownik tematu: prof. dr hab. Bogdan Łomiński
Informacje ogólne Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego powstał w 1975 roku. Na dzień 30 listopada 2000 roku w Instytucie zatrudnionych było (w przeliczeniu na pełne etaty)
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2016 rok
Plan pracy Przyjęty na posiedzeniu Rady Naukowej PIN-Instytutu w Opolu w dniu 24 czerwca 2015 roku PLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2016 rok A. PLAN ZADANIOWO-FINANSOWY W CZĘŚCI ZADAŃ BADAWCZYCH
Bardziej szczegółowoPaństwo narodowe w Europie.
Janusz Ostrowski Państwo narodowe w Europie. Zmierzch czy walka o przetrwanie? 2 Wydawnictwo MEDIA POLSKIE & e-bookowo Copyright by Janusz Ostrowski 2011 ISBN 978-83-7859-042-2 3 Spis treści Wstęp... 6
Bardziej szczegółowoTematy i zagadnienia programu nauczania wiedzy o społeczeństwie w klasie IV TE1, IV TE2, IV TK1, IV TK2, IV TR, IV TI zakres podstawowy.
Tematy i zagadnienia programu nauczania wiedzy o społeczeństwie w klasie IV TE1, IV TE2, IV TK1, IV TK2, IV TR, IV TI zakres podstawowy. Moduł dział - temat Lp. Zakres treści Lekcja organizacyjna 1. -
Bardziej szczegółowoProcesy informacyjne zarządzania
Procesy informacyjne zarządzania Społeczny ład informacyjny dr inż. Janusz Górczyński 1 Podstawowe pojęcia (1) Informacja, procesy informacyjne i systemy informacyjne odgrywały zawsze istotną rolę w przebiegu
Bardziej szczegółowoHistoryczne przesłanki kształtowania się kultury organizacyjnej oraz jej współczesne manifestacje w postawach i doznaniach psychicznych
J. T. Hryniewicz Historyczne przesłanki kształtowania się kultury organizacyjnej oraz jej współczesne manifestacje w postawach i doznaniach psychicznych Geneza współczesnych organizacji gospodarczych powstanie
Bardziej szczegółowoAndrzej Jezierski. Cecylia Leszczyńska HISTORIA
Andrzej Jezierski Cecylia Leszczyńska HISTORIA Wydawnictwo Key Text Warszawa 2003 Spis treści Od autorów 13 Rozdział 1 Polska w średniowieczu 1.1. Państwo 15 1.2. Ludność 19 1.2.1. Zaludnienie 19 1.2.2.
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Demograficznych. Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski w latach
Materiał na konferencję prasową w dniu 25 września 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Demograficznych Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji
Bardziej szczegółowoFundamenty integracji europejskiej
Fundamenty integracji europejskiej mgr Aleksandra Borowicz Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Ośrodek Badań Integracji Europejskiej Uniwersytetu Gdańskiego Projekt realizowany z Narodowym
Bardziej szczegółowoWarszawa, styczeń 2012 BS/10/2012 WSPÓŁCZESNE ZWIĄZKI Z DAWNYMI KRESAMI
Warszawa, styczeń 2012 BS/10/2012 WSPÓŁCZESNE ZWIĄZKI Z DAWNYMI KRESAMI Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Politologia studia I stopnia stacjonarne
Rzeszów, 1 październik 2014 r. SYLABUS Nazwa przedmiotu Prawa osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych Nazwa jednostki prowadzącej Wydział Socjologiczno-Historyczny przedmiot Katedra Politologii
Bardziej szczegółowoul. Barlickiego Wrocław
Seniorzy obok nas Osoby, które chciałyby uczestniczyć w projekcie powinny wypełnić wniosek dostępny na stronie: www.sw.org.pl i przesłać go : - drogą mailową na adres: janinapodlejska@gmail.com lub - w
Bardziej szczegółowoA KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA
A 397411 KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA Spis treści Wstęp 9 Rozdział I Przestanki i główne koncepcje tendencji integracyjnych w Europie Zachodniej po II wojnie światowej 13 1. Uwagi wstępne - Europa jako
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) ogólnoakademicki. stacjonarne. zaliczenie z oceną. specjalizacyjny. polski
pieczątka jednostki organizacyjnej Załącznik Nr 1.11 Uchwały Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 12/2015/2016 z dnia 15 grudnia 2015 r. OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW
Bardziej szczegółowoNalot bombowy na Wieluń 1 września
Nr 7/2016 30 08 16 Nalot bombowy na Wieluń 1 września 1939 r. Autor: Bogumił Rudawski (IZ) We wczesnych godzinach porannych 1 września 1939 r. lotnictwo niemieckie przeprowadziło atak bombowy na Wieluń
Bardziej szczegółowoFREKWENCJA WYBORCZA MIESZKAŃCÓW WOLI W LATACH (dane pochodzą ze strony internetowej PKW:
FREKWENCJA WYBORCZA MIESZKAŃCÓW WOLI W LATACH 2005-2010 (dane pochodzą ze strony internetowej PKW: www.pkw.gov.pl) Przedmiotem analizy w ramach projektu były m.in. dane dotyczące frekwencji wyborczej wśród
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PTRZEDMIOTU: HISTORIA I KULTURA NIEMIEC
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PTRZEDMIOTU: HISTORIA I KULTURA NIEMIEC W KLASIE V SZKOŁY PODSTAWOWEJ Nauczyciel: mgr inż. Magdalena Chuć FORMY SPRAWDZANIA WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW ORAZ SPOSÓB ICH
Bardziej szczegółowoWzory organizowania się migrantów z wybranych krajów azjatyckich wyniki badań jakościowych
Wzory organizowania się migrantów z wybranych krajów azjatyckich wyniki badań jakościowych Dr Kinga Wysieńska Projekt Tygiel kulturowy czy getta narodowościowe? wzory integracji i wzajemne relacje imigrantów
Bardziej szczegółowoWIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY
EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SCHEMAT PUNKTOWANIA MAJ 2014 2 Egzamin maturalny z wiedzy o społeczeństwie Zadanie 1. (0 3) Obszar
Bardziej szczegółowoING to my wszyscy. A nasz cel to: wspieranie i inspirowanie ludzi do bycia o krok do przodu w życiu i w biznesie.
Pomarańczowy Kod ING to my wszyscy. A nasz cel to: wspieranie i inspirowanie ludzi do bycia o krok do przodu w życiu i w biznesie. Pomarańczowy Kod determinuje sposób, w jaki realizujemy powyższy cel określa
Bardziej szczegółowoHISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego)
2019-09-01 HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) Treści z podstawy programowej przedmiotu POZIOM PODSTAWOWY (PP) SZKOŁY BENEDYKTA Podstawa programowa HISTORIA klasa 1 LO (4-letnie po
Bardziej szczegółowoWiedza o społeczeństwie zakres rozszerzony
Wiedza o społeczeństwie zakres rozszerzony Tematy i zagadnienia z WOS semestr trzeci( klasa II) Dział I. Społeczeństwo 1. Życie zbiorowe i jego reguły socjologia formy życia społecznego normy społeczne
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII ( wg programu Wczoraj i dziś nr dopuszczenia 877/4/2017 ). Rok szkolny 2017/2018 Ocena dopuszczająca : - zna datę i postanowienia
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 17.6.2016 r. COM(2016) 400 final 2016/0186 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca decyzję nr 445/2014/UE ustanawiającą działanie Unii na rzecz
Bardziej szczegółowoWarszawa, październik 2009 BS/140/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O DEMOKRACJI
Warszawa, październik 00 BS/0/00 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O DEMOKRACJI CBOS, wspólnie z ośrodkami badania opinii społecznej z innych państw, uczestniczy w programie World Public Opinion. Jest to program
Bardziej szczegółowoPlan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 2016/2017 dla klasy I a
Plan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 206/207 dla klasy I a Nauczyciel prowadzący: Jacek Foszczyński Liczba tygodni nauki: 38 Liczba godzin w tygodniu: 2 Liczba godzin do wypracowania
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O ZBLIŻENIU MIĘDZY ROSJĄ A ZACHODEM I STOSUNKACH POLSKO-ROSYJSKICH BS/38/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoCzas Cele Temat Metody Materiały
Aleksandra Kalisz, Instytut Historii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Konspekt dnia studyjnego w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau "Dyskryminacja, prześladowanie,
Bardziej szczegółowoWyniki półroczne r.
Wyniki półroczne 10.09.2018 r. Informacje o badaniu 2 METODOLOGIA Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI (Computer Assisted Web Interviews) ankiety na panelu internetowym online (Ogólnopolski Panel
Bardziej szczegółowoFormularz oceny wniosku o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej
Załącznik nr 2 do zarządzenia Prezydenta Miasta Krakowa nr z dnia.. Formularz oceny wniosku o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej CZĘŚĆ I PODSTAWOWE DANE Nazwa inicjatywy lokalnej:
Bardziej szczegółowoIle zarządzania procesami, a ile zarządzania przez cele? Szymon Więsław
Ile zarządzania procesami, a ile zarządzania przez cele? Szymon Więsław Rutyna 1. biegłość w czymś nabyta przez długą praktykę 2. postępowanie lub wykonywanie czynności według utartych schematów Czy szkołom
Bardziej szczegółowoWspółpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego
WYŻSZA SZKOŁA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH W ŁODZI WYDZIAŁ STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH I DYPLOMACJI Michał Adamski Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego Praca doktorska napisana pod kierunkiem
Bardziej szczegółowoWPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW
WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW POJĘCIE RELIGII I KULTURY RELIGIA to zespół wierzeo dotyczących ludzkości i człowieka, związanych z nim zagadnieo oraz form organizacji społecznych
Bardziej szczegółowo