Odruchy Reakcje i zachowanie zwierząt i człowieka

Transkrypt

1 Odruchy Reakcje i zachowanie zwierząt i człowieka Biologiczne podstawy zachowania KFZiE PŁ 2009/10

2 Pojecia podstawowe Pobudliwośd, Bodziec, Reakcja, Homeostaza, Homeokineza, Zasady utrzymania homeostazy, Adaptacja, Tolerancja. Reagowanie aktywna, tj. przebiegająca z wydatkowaniem energii, zmiana stanu organizmu w granicach zmian odwracalnych, zapobiegająca zmianom nieodwracalnym Reakcje: metaboliczne - chemoefektywne (np. lipoliza w tk. tłuszczowej, bioluminescencja, produkcja barwników, wydzielin... itp.), wegetatywne lub trzewne, m.in.: wydzielnicze (pot, feromony, ślina, sok żołądkowy,... ), naczynioruchowe (zblednięcie, zarumienienie,... ), somatyczne lub ruchowe, w tym: taksje, odruchy, instynkty, zachowanie inteligentne

3 Pojecia podstawowe Każda reakcja polega na zmianie metabolizmu (np. rozpad ATP,... ) Podczas każdej reakcji dochodzi do kaskadowego wzmocnienia bodźca środowiska także na poziomie komórki wykonawczej (drugi przekaźnik...) Reakcje kontrolowane są na drodze nerwowej lub / i hormonalnej

4 Mechanizmy sterowania reakcjami x BB / BW Bodziec Środowiska OUN Ośrodkowy Układ Nerwowy Środowisko NGD Nadrzędne Gruczoły Dokrewne AUN Autonomiczny Układ Nerwowy UO Obwodowy Układ Nerwowy Zmiana Bodźców Środowiska R Reakcja Organizmu OGD Obwodowe Gruczoły Dokrewne E Efektory Somatyczne i Autonomiczne

5 Reagowanie - odruch ODRUCH - def. reakcja adaptacyjna za pośrednictwem UN Definicja do kitu! Dlaczego? Patrz dalej ŁUK ODRUCHOWY: Receptor Dr. dośrodkowa Ośrodek odruchu Dr. odśrodkowa Efektor SCHEMAT FUNKCJONALNY - ETAPY ODRUCHU:... - Bodziec - Reakcja - Wzmocnienie = Bodziec - pętla sprzężenia zwrotnego S R

6 Odruch i inne reakcje Schematy zależności w procesach reagowania- odruchy mózgowe i instynkty Potrzeba - napęd - reakcja - wzmocnienie BB, BW - bodziec bezwarunkowy i warunkowy, P - potrzeba, N - napęd, R, RO, RS, RE - reakcja orientacyjna, specyficzna (konsumacyjna) i emocjonalna WzS, WzE - wzmocnienie specyficzne i emocjonalne, Bodziec Bezwarunkowy tożsamy z Potrzebą i Wzmocnieniem specyficznym. Wzmocnienie nasilenie lub osłabienie Bodźca Bezwarunkowego BW RO BB P N R RS WzS RE WzE

7 Odruchy Klasyfikacja odruchów: Odruchy proste (jednosynaptyczne) i złożone (wielosynaptyczne)... itp Odruchy włókienkowe, rdzeniowe (bezwarunkowe) i mózgowe (motywowane) Odruchy bez wyboru (A), z wielokrotnym wyborem (B), z wyborem i zaniechaniem (C), kojarzeniowe (D) Odruchy toniczne, postawne statyczne i poprawcze, orientacyjne, lokomocyjne, manipulacyjne... itp Odruchy bezwarunkowe (wrodzone) i warunkowe (wyuczone) bodziec bezwarunkowy - zmienia stan organizmu, zaburza homeostazę bodziec warunkowy - nie zmienia stanu organizmu, może byd zapowiedzią bodźca bezwarunkowego Odruchy warunkowe klasyczne (Pawłow) i instrumentalne (Skinner)

8 Odruch i bodziec: Odruchy nie myl bodźca z odruchem Odruchy bezwarunkowe (wrodzone) i warunkowe (wyuczone) bodziec bezwarunkowy - zmienia stan organizmu, zaburza homeostazę, - jest bodźcem NIEOBOJETNYM: karą lub nagrodą bez dodatkowych warunków wymusza reakcję nie może byd wrodzony,bo dostarcza go środowisko bodziec warunkowy - nie zmienia stanu organizmu, może byd zapowiedzią bodźca bezwarunkowego - jest bodźcem OBOJĘTNYM jest zazwyczaj habituowany reakcja na bodziec warunkowy zachodzi pod pewnymi warunkami nie może byd nabyty, bo dostarcza go środowisko

9 Odruchy Klasyfikacja odruchów: Odruchy proste (jednosynaptyczne) i złożone (wielosynaptyczne)... itp Odruchy włókienkowe, rdzeniowe (bezwarunkowe) i mózgowe (motywowane) L P

10 Odruchy Typy łuku odruchowego : A/ włókienkowy jednonerurony B/ rdzeniowy np. miotatyczny (dwuneuronowy) C/ rdzeniowy np. obronny (trójneuronowy) D/ mózgowy motywowane, warunkowe, wieloneuronowe (nie zobrazowany) A B C Powierzchnia ciała Zakończenia czuciowe Odruch, włókienkowy - jednoneronowy Ciało neuronu Synapsy Naczynie krwionośne Odruch dwuneuronowy, monosynaptyczny - na rozciąganie Neuron czuciowy Neuron ruchowy Mięsień Odruch trójneuronowy, bisynaptyczny - obronny Neuron czuciowy Interneuron Neuron ruchowy Mięsień

11 Odruchy Klasyfikacja odruchów: Odruchy warunkowe klasyczne (Pawłow) Odruchy instrumentalne (Skinner)

12 Podstawa - odruchy wrodzone Odruchy wrodzone, w tym atawistyczne - surowiec do warunkowania odruchy wegetatywne i samozachowawcze, w tym: kichanie, kaszel, mruganie, ślinienie, łzawienie, przełykanie, wydzielanie soków trawiennych, o. wymiotny, defekacji, mikcji, oddychania, zespół odruchów krążeniowo-oddechowych odruch napinania szyi (w pozycji na brzuchu) odruch oczu lalki (opóźnianie ruchu oczu przy biernym ruchu głowy) odruch zgięcia tułowia Galanta (wygięcie tułowia w stronę dotknięcia) odruch chwytny (Darwina) z rąk i stóp, (o. Babioskiego ze stóp) skrzyżowany odruch kroczenia, odruch chodzenia, odruch pływania odruch Moro (przeciwupadkowy: wyrzut kooczyn z chwytem),

13 Warunkowanie Podstawy warunkowania: bodziec warunkowy - poprzedza bezwarunkowy, - po b. warunkowym reakcja uprzedzająca ewentualny bodziec bezwarunkowy, - efekt reakcji wzmacnia reakcję i jest bodźcem bezwarunkowym odruchy warunkowe wtórne i wyższych rzędów - wielostopniowe warunkowanie - wywodzą się z odruchów wrodzonych

14 Warunkowanie Warunkowanie Schemat behawioralny n x (BW BB R) BW R Warunkowanie ze wzmacnianiem: pozytywnym - nagroda negatywnym - kara Warunkowanie według różnych ceduł (ceduła) wzmocnienia: nieregularnie (najskuteczniejsze!) po stałej liczbie prób po stałym czasie

15 Warunkowanie - hamowanie Hamowanie odruchów: zewnętrzne (konkurencja) wewnętrzne przez: wygaszanie (niewzmacnianie) różnicowanie opóźnianie (istotne w badaniu zdolności percepcyjnych zwierząt)

16 Klasyfikacja reakcji wg G.Viauda Nie tylko odruchy Własności reakcji Odruch i nastia Taksja i tropizm Instynkt Zachowanie inteligentne Dziedziczenie + + +/-? - Rodzaj bodźca czynnik czynnik znak znak Aktywacja napędu - -/+? + + Złożoność reakcji Efekt reakcji Składnik orientacyjny prosta, narządu unikanie, osiąganie bodźca prosta sekwencyjna sekwencyjna osiąganie ekstremum, optimum wygaszanie napędu potrzeby wygaszanie motywacji - -/+? + + Stereotypowość + + +/- - Nowość - uczenie - - -/+ +

17 Punkt widzenia psychologa zwierząt Klasyfikacja czynności behawioralnych wg Chmurzyoskiego Zakres reakcji Reakcje posturalne Reakcje lokomocyjne Reakcje operacyjne Bezkierunkowe Kierunkowe Bezkierunkowe Kierunkowe Kierunkowe Całego ciała Nastie Tanatoza Taksje Odr. posturalne R. startowa Kinezy Taksje Odr. retrakcji Optokineza Odr. poprawcze Odr. celownicze Części ciała - Tropizmy Odr. posturalne - - Odr. celownicze Odr. repulsji Odr. specyficzne

18 Instynkt nie myl instynktu z odruchem Instynkt - historyczny, przedlorenzowski spór o instynkt: mechanizm czy inteligencja? Rzadko reagujesz instynktownie nie waż się używad tego literackiego określenia jeśli jesteś psychologiem i nie zrozumiałeś o co chodzi Instynkt - forma zachowania: wrodzona - odziedziczalna, modyfikowalna przez wyuczenie, występująca tylko w stanie gotowości (wzbudzenia popędu), wieloetapowa, hierarchiczna - sekwencja ogniw w stałej kolejności, charakterystyczna dla gatunku, zbliżona u gatunków pokrewnych, prowadząca do zaspokojenia popędów, realizacji potrzeb,... adaptacyjna - teleonomiczna, składająca się z trzech kategorii zjawisk/procesów: WMW; BW/K; ZI

19 Instynkt nie myl instynktu z odruchem Składowe zachowania instynktownego: Wrodzony Mechanizm Wyzwalający (motywacja, selektywne spostrzeganie) Bodziec Wyzwalający (charakterystyczny, gatunkowo specyficzny bodziec złożony) Zachowanie Instynktowne - w trzech etapach / fazach: - F. Apetencji Reakcja Orientacyjna Reakcji Zorientowana - F. Konsumacji Reakcja Konsumacyjna (r. koocowa albo Sztywny Wzorzec Zachowania)

20 Instynkt WRODZONY MECHANIZM WYZWALAJĄCY wybiórczo-swoiste spostrzeganie aktywne popędy BODŹCE WYZWALAJĄCE ŚRODOWISKO HORMONY ZACHOWANIE INSTYNKTOWNE orientacyjne zorientowane konsumacyjne SZTYWNY WZORZEC ZACHOWANIA

21 Neurolodzy i patolodzy Czynności dowolne: praksje kombinacje ruchowe czynności zintelektualizowane Inteligentne reakcje typu konkretnego abstrakcyjnego Zachowania komunikacyjne i Zachowania zrytualizowane (ryty) Charakter praksji najlepiej obrazują apraksje

22 Inteligencja zwierząt Pierwsze przymiarki Licząca kawka nic nadzwyczajnego prawie każdy sak i ptak rozróżnia do 7 Sułtan rozwiązuje problem w doświadczeniach Koehlera ale podobno długo mu to zajęło z: W.Ulrich. Zoopsychologia

23 Inteligencja zwierząt Labirynty Labirynt Barnessa Labirynt typu Y i promienisty (radialny) Labirynt wodny Morrisona

24 Labirynty Inteligencja zwierząt

25 Labirynty Inteligencja zwierząt

26 Fizjologia czynności ruchowych Kategorie czynności motorycznych i poziomy ich integracji: toniczne (napięcie podstawowe) - rdzeo; twór siatkowaty postawne (posturalne) statyczne (postawa w bezruchu) - jądra przedsionka postawne statokinetyczne (poprawcze) - jądra przedsionka; wzgórki czworacze lokomocyjne (przemieszczanie) - rdzeo; jądra podstawy, kora orientacyjne - celownicze (spostrzeganie) - wzgórki czworacze, kora manipulacyjne, pedipulacyjne, mandibulacyjne... (operowanie) - jądra podstawy, kora ekspresyjne - komunikacyjne - jądra podstawy, kora

27 Fizjologia czynności ruchowych Kategorie czynności motorycznych i poziomy ich integracji Jądra podstawy Kora Wzgórki czworacze Istota czarna Jądro czerwienne Twór siatkowaty + - Jądra przedsionka Móżdżek Rdzeń kręgowy Mięsień

28 Kierowanie mięśniami Rdzeniowy poziom sterowania motoryką Lokalny aparat ruchowy: w jądrach rdzenia kręgowego i j.j. nerwów III, IV, V, VI, VII, IX, X, XI, XII motoneurony Aα, Aγ (30%), interneurony (k. Renshaw - hamulcowe),... zakooczenia neuronów z dróg: piramidowych i pozapiramidowych, dróg własnych rdzenia, zakooczenia neuronów dróg czuciowych, neurony autonomiczne,... Koocowa wspólna droga - motoneuron (Ch.Sherington) wg neurologów: motoneurony niższe = prawdziwe obwodowe rogu przedniego, motoneurony wyższe - ośrodkowe neurony dróg ruchowych rdzenia Neurony rozrusznikowe - pacemakers u bezkręgowców (Viersma) Generatory rytmu: generator rytmu drapania, kroczenia...

29 Kontrola zwrotna ruchów Układ propriocepcji = czucia własnego mięśni (Ch.Sherington) Zakres czucia: rozciągnięcie = długośd napięcie = siła kąt zgięcia w stawie ruch - wibracja Receptory i narządy zmysłów: ciałka buławkowate Golgiego w ścięgnach Aα Ib ciałka zmysłowe Ruffiniego torebki stawowej Aβ II ciałka blaszkowate Pacciniego okostnej Aβ II wrzeciona mięśniowe dynamiczne, fazowe - grube, torebkowe, zakooczenia pierścieniowio-spiralne) - włókna typu I, Aα Ib statyczne, toniczne - cienkie, łaocuszkowe, zakooczenia bukietowe - włókna typu II, Aβ II

30 Kontrola zwrotna ruchów Pętla gamma - system neuronów czuciowych z wrzecionek i ruchowych (Aα i Aγ) ze zwrotnym hamowaniem jednostek mięśni antagonistycznych - monosynaptyczny łuk odruchu antygrawitacyjnego kręgowców lądowych (Nauta) Ciałko buławkowate Golgiego Wrzeciono mięśniowe A A A = I b = I a = II - doświadczenie Brondgesta Pętla gamma nie inicjuje skurczu, tj. nie jest tak, że drogi zstępujące pobudzają motoneuron gamma i dopiero skurcz wrzecionka aktywuje z kolei motoneurony alfa i powoduje skurcz całej jednostki motorycznej (A.B. Vallbo). A A

31 Poziom rdzeniowy Czynności motoryczne organizowane na poziomie rdzeniowym odruchy miotatyczne - podstawowe napięcie antygrawitacyjne odruchy obronne: retrakcji (cofania) i repulsji (odpychania) skrzyżowane odruchy wyprostne: obronny i postawny Philipsona reakcja scyzorykowa na przeciążenie, automatyzm kroczenia - naprzemiennie sprzężony (S.Grillner, M.L.Shik)... Zmiany rozkładu napięć w kończynach podczas skrzyżowanej reakcji wyprostnej PODRAŻNIENIE Bodziec bólowy REAKCJA Retrakcja + + Repulsja

32 Poziom pnia mózgu Opuszka, Pieo Mózgu - Pozapiramidowy poziom sterowania motoryką System połączeo pozapiramidowych: Strzałka w górę wskazuje gradient narastania czynności posturalnej Strzałka w dół wskazuje gradient narastania czynności lokomocyjnych i operacyjnych droga siatkowo-rdzeniowa boczna (z tworu siatkowatego przednio-bocznego) droga siatkowo-rdzeniowa przednia (z tworu siatkowatego tylno-przyśrokowego) droga przedsionkowo-rdzeniowa boczna d. przedsionkowo-rdzeniowa przyśrokowa droga pokrywowo-rdzeniowa droga oliwkowo-rdzeniowa droga czerwienno-rdzeniowa - pobudza prostowniki - hamuje prostowniki - pobudza prostowniki - odruchy orient. i poprawcze - połączenia przez móżdżek i t.s. - z jąder podstawy lokomocja mięśnie osiowe mięśnie osiowe m. osiowe m. osiowe i kończyn m. osiowe i kończyn m. osiowe i kończyn

33 Poziom pnia mózgu Czynności motoryczne organizowane na poziomie pnia mózgu Odruchy posturalne toniczne - statyczne - przedsionkowe i szyjne (karkowe) - z tworu siatkowatego, jąder przedsionka, jądra n. XI, pęczka podłużnego pośrodkowego pnia mózgu, - statokinetyczne (poprawcze) - przedsionkowe, szyjne, pokrywowe (przestrzenna orientacja wzrokowa) - z jąder przedsionka, jądra n. XI, pęczka podłużnego pośrodkowego pnia mózgu, jąder wzgórków czworaczych (pokrywy) Odruchy orientacyjne - wzrokowe i słuchowe z jąder wzgórków czworaczych (pokrywy) w tym: system kierowania ruchami gałki ocznej - układ skojarzonego spojrzenia Odruchy obronne pnia mózgu oraz odruchy somatyczne skojarzone z odruchami autonomicznymi, w tym: mrugania, przełykania, kaszlu, kichania, wymiotny, ruchy języka,... Odruchy oddechowe i wytwarzanie rytmu oddechowego:...

34 Poziom pnia mózgu coś specjalnego Ośrodki oddechowe Mostowy ośrodek pneumotaksyczny (jądra okołoramieniowe przyśr. mostu) Ośrodek apneustyczny - okolica pośrednia (brzuszna, boczna) rdzenia przedłużonego - przekaźnik napędu oddechowego Ośrodkowy generator wzorca - zespół neuronów oddechowych (wdechowych, wydechowych), w tym: dogłowowa gr. zatwarzowa, grzbiet. gr. przysamotna, gr. brzuszno-boczna j. dwuznacznego i j. grzbiet. n. X Efektory odruchów oddechowych: mięśnie międzyżebrowe, mięśnie tłoczni brzusznej, przepona, dodatk. mięśnie oddechowe oskrzela i oskrzeliki, (także: krtao, nagłośnia, mięśnie gardła)

35 Poziom pnia mózgu coś specjalnego Odruchy oddechowe: Odruch z wolnoadaptujących się MR oskrzelikowych *SAR+ (o. Heringa-Breuera): nadmierne rozciąganie płuc podczas wdechu - pobudzenie SAR zapoczątkowanie wydechu; przyspieszenie rytmu. Odruch z szybkoadaptujących MR oskrzelowych *RAR+: szybka i nadmierna deflacja, inflacja, podrażnienie mechaniczne westchnienie, ziewanie, kaszel; pobudzenie aktywności oddechowej, przeciwdziałanie osłabieniu wentylacji płuc Odruch hamujący z okołopęcherzykowych wolumoreceptorów typu J:... Odruch z chemoreceptorów płucnych *C+:... Odruch z zakooczeo bólowych śluzówki nosa: podrażnienie obecnością ciał obcych kichanie (odruch obronny) Odruchy z chemoreceptorów aorty i tętnicy szyjnej: wzmożona wentylacja lub bezdech... Ochronny odruch zamknięcia głośni i zatrzymania oddechu na podrażnienie receptorów podnabłonkowych krtani lub zanurzenie twarzy w wodzie

36 Poziom pnia mózgu coś specjalnego Wokalizacja: instrumentalne odruchy warunkowe sterowane z poziomu kory mózgowej Zaburzenia regulacji oddychania ważne dla psychologa: hiperwentylacja w stresie lub reakcjach typu histerycznego (do utraty przytomności włącznie) mechanizm samowzmacniający: dusznośd - niepokój - dusznośd spłycenie oddechu w bólu - pętla samowzmacniająca: ból - niedotlenienie - ból bezdech obturacyjny - asfiksja, chrapanie - hipotonia (n. VII) senna (SEM 4) mięśnia żuchwowo-gnykowego bezdech z obniżenia napędu oddechowego - asfiksja, chrapanie - hipotonia obszarów chemowrażliwych pnia we śnie

37 Poziom pnia mózgu Mechanizm sztywności odmóżdżeniowej Uwaga: Urazowe uszkodzenia kręgosłupa szyjnego i pnia mózgu: Z kory i jąder podstawy - mechanizm śmierci przez skręcenie karku lub powieszenie - sztywnośd odmóżdżeniowa - z pnia mózgu, - porażenie wiotkie: tetraplegia, paraplegia i hemiplegia... - z rdzenia szyjnego. Ataksje móżdżkowe... cięcie ++ Twór siatkowaty Rdzeń kręgowy Móżdżek - + Jądra przedsionka Mięsień

38 Poziom podkorowy Jądra Podstawy - Pozapiramidowy poziom sterowania motoryką System połączeń pozapiramidowych: Pętle sprzężeń zwrotnych prążkowiowo-czarnych i czarno-prążkowiowych oraz ich wyjścia drogami poza-piramidowymi Gałka blada (pallidum) - ruchy masowe noworodka, odruchy atawistyczne Prążkowie (striatum) - hamowanie gałki bladej, ruchy błędne niemowlęcia

39 Poziom podkorowy Jądra Podstawy - Pozapiramidowy poziom sterowania motoryką System połączeń pozapiramidowych: Pętle sprzężeń zwrotnych prążkowiowo-czarnych i czarno-prążkowiowych oraz ich wyjścia drogami poza-piramidowymi Kora czuciowa, asocjacyjna, przedruchowa Glu Jądro ogoniaste Skorupa Kora ruchowa Wzgórze brzuszne Gałka blada (pallidum) - ruchy masowe noworodka, odruchy atawistyczne Prążkowie (striatum) - hamowanie gałki bladej, ruchy błędne niemowlęcia DA GABA, Ach Gałka blada Istota czarna Niskowzgórze Móżdzek Jądro czerwienne, Twór siatkowaty Jądra oliwki

40 Poziom podkorowy Zespoły pozapiramidowe - Objawy braku równowagi wydzielania mediatorów Parkinsonizm - zespół hipertoniczno-hipokinetyczny - DA, NA, 5-HT, ACh - tremor, sztywnośd koła zębatego, zahamowanie, bradykinezja, zamrożenie Pląsawica (ch. Huntingtona) - zespół hiponiczno-hiperkinetyczny - ACh, GABA, DA, - chorea, wiotkośd, demencja, przedwczesna śmierd Balizm - zespół hiponiczno-hiperkinetyczny - ACh, DA? - ruchy rzucania piłką Atetoza - zespół hiponiczno-hiperkinetyczny - ACh, GABA, DA, - ruchy robaka - dłonie, język, mimika

41 Korowe sterowanie ruchami Kora Mózgowa - Piramidowy poziom sterowania motoryką System połączeo piramidowych i pozapiramidowych inicjowanych korowo: 30% neuronów d.piramid. z pola 4 wg Brodmana 30% neuronów d.piramid. z pola 6 wg Brodmana V warstwa kory 40% neuronów d.piramid. z pola 3,1,2 wg Brodmana - n. piramidowe (Betza) 5% neuronów bezpośrednio do motoneuronów częśd do neuronów czuciowych i interneuronów w rdzeniu kręgowym

42 Korowe sterowanie ruchami Kora Mózgowa - Piramidowy poziom sterowania motoryką System połączeo piramidowych i pozapiramidowych inicjowanych korowo: 30% neuronów d.piramid. z pola 4 wg Brodmana 30% neuronów d.piramid. z pola 6 wg Brodmana V warstwa kory 40% neuronów d.piramid. z pola 3,1,2 wg Brodmana - n. piramidowe (Betza) 5% neuronów bezpośrednio do motoneuronów częśd do neuronów czuciowych i interneuronów w rdzeniu kręgowym droga piramidowa boczna droga przednia także: droga czerwienno-rdzeniowa także: droga oliwkowo-rdzeniowa - pobudza zginacze - pobudza prostowniki - z jąder podstawy lokomocja - połączenia przez móżdżek i t.s. mięśnie kończyn mięśnie osiowe m. osiowe i kończyn m. osiowe i kończyn

43 Pole 4. - Okolica ruchowa Korowe sterowanie ruchami Odwzorowanie topograficzne ciała - somatotopia (homunculus ruchowy Penfielda) Modularna organizacja kory - kolumienki stref on-off, organizacja koncentryczna: 1 neuron - 1 mięsieo (H. Assnuma, M. Sakata) regulacja siły i dynamiki skurczu: neurony dynamiczne - szybkośd narastania siły skurczu neurony statyczne - utrzymywanie siły działania neurony mieszane - własności pośrednie (A. Smith, M. Hepp-Reymond, N. Wyss) Pole 6. - Okolica przedruchowa - wzorce aktów motorycznych (jednostki gnostyczne) Pole 5., 7., Pole 18., 19. Pole 42., 22. Pole 28. zbieg potyliczno-ciemieniowo- skroniowy pola 39., 40., 37 (zakręt kątowy i nadbrzeżny) - rozpoznanie - programy działania

44 Korowe sterowanie ruchami Pętla sprzężeo zwrotnych podczas organizacji ruchów dowolnych Kora mózgowa czuciowa i kojarzeniowa Kora mózgowa przedruchowa Kora mózgowa ruchowa Rdzeń kręgowy Ciało prążkowane = J.j. podstawy Wzgórze Wzgórze Wzgórze Twór siatkowaty Jądra mostu Móżdżek Móżdżek Jądra mostu

45 Korowe sterowanie ruchami Objawy elektrofizjologiczne Ujemny potencjał oczekiwania - (Contigent Negative Variation) - CNV 800 ms przed ruchem nad okolicą przedruchową kontralateralnie ms przed ruchem nad okolicą ruchową ms przed skurczem agonistów hamowanie pobudzenia antagonistów

46 Praksje i mowa System połączeo korowych (pola Brodmana) zaangażowanych w praksje i mowę. Pole 17 wzrokowe P.18, 19, 20 i 8 - obraz Pole 9, 10 abstrakcje i wyobrażenia Pole 6 Exner Pole 4 dla ręki Pole 42, 21 słuchowe Pole 22 Wernicke Pole 37, 39, 40 Operacje logiczne Pole 6 Broca Pole 4 narz. mowy Pole 3, 2, 1 czuciowe Pole 5, 7 kształt Pole 6 praksje Pole 4 dla rąk Pierwszorzędowa projekcja Drugo- i trzeciorzędowa projekcja Okolice kojarzeniowe Schemat ciała Okolice przedruchowe Program ruchu Okolice ruchowe Skurczu

47 Reagowanie w pracy Stereoptyp dynamiczny (Pawłow) - układ odruchów i czynności wyuczonych stanowiący aktualny repertuar reakcji Czas reakcji prostej (w ms): Na czas reakcji składa się: czas przyrządowy (? ms), czas recepcji (1-10 ms), czas ośrodkowy ( ms), czas motoryczny (40 ms) Składowe czasu reakcji wg Pierona: Stałe Minimum oraz Zmienny Margines (zależny od warunków zewn. i stanu) Czas reakcji: prosta a < alternatywna b < alternatywna c < asocjacyjna ( b - wybór wielokrotny, c - wybór wielokrotny z zaniechaniem) Rodzaj bodźca dźwięk < < dotyk < <światło< <zapach< < ból < zimno < < ciepło < < smak Czas [ms]

48 Reagowanie w pracy Czas reakcji z N wyborami: T = a lg N lub T [ms] = 270 ln (N+1) (... Krause) Czas reakcji maleje asymptotycznie ze wzrostem wytrenowania reakcji zmienia się zgodnie z zasadą tolerancji (tj. ma minimum) wraz ze wzrostem częstości sygnałów do reakcji zależy od: treningu, rodzaju bodźca, ilości różnych bodźców, siły bodźca, częstości ekspozycji bodźca, nastawienia - motywacji, gotowości - struktury fazowej bodźca, złożoności obiektu, rodzaju reakcji Indywidualne (50%) i międzyosobnicze ( %) wahania czasu reakcji - rozkład różnic osobniczych: ujemnie - lewoskośny (gęściej z lewej)

49 Tytuł slajdu