WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA OGRANICZENIE WYSTĘPOWANIA CHWOŚCIKA MARCHWI. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) ZBIGNIEW WEBER WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA OGRANICZENIE WYSTĘPOWANIA CHWOŚCIKA MARCHWI Z Katedry Fitopatologii Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu ABSTRACT. Carrot Cercospora blight occurrence was lower on fields without carrot for more than eight years in comparison with fields on which carrot was grown two or three years before. The disease was also decreased by spraying of plants with fungicides or other chemicals. Key words: carrot, Cercospora carotae, control Wstęp Marchew jest jedną z ważniejszych roślin warzywnych. Jest wykorzystywana jako pasza dla zwierząt. W Polsce, pod względem powierzchni uprawy, zajmuje trzecie miejsce po kapuście i cebuli. Choroby występujące na liściach marchwi w okresie wegetacji i na korzeniach po zbiorze wywołują duże straty (Bartyńska i in. 1989, Farrar i in. 2004, Glaser 1978, Tylkowska 1991). O rozmiarach występowania poszczególnych chorób decydują między innymi: obecność źródeł infekcji, panujące warunki środowiska i podatność uprawianych odmian marchwi na choroby (Carisse i in. 1993, Lopes i in. 2000, Souza i in. 2001). Celem niniejszej pracy była ocena zdrowotności marchwi w zależności od stosowania i braku przerw w uprawie marchwi na określonym polu, stosowania środków ochrony roślin do opryskiwania roślin w okresie wegetacji. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 650 Z. Weber Materiał i metody Przedmiot badań, prowadzonych w latach , stanowiła marchew Joba. Występowanie chorób marchwi Joba, uprawianej na sąsiadujących ze sobą polach, na których ośmiu latach nie uprawiano marchwi i z uprawą marchwi przed dwoma lub trzema latami, oceniano co miesiąc, na czterech losowo wyznaczonych powierzchniach przez cały okres wegetacji od kwietnia do września. W doświadczeniu nad oceną skuteczności w ograniczaniu chorób marchwi, w okresie wegetacji w dniach: 3, 17, 31 lipca i 17 sierpnia, do opryskiwania roślin stosowano: Amistar 250 SC (25% azoksystrobiny) w dawce 0,6 dm 3 ha -1, Bravo Plus 500 SC (50% chlorotalonilu) w dawce 2 dm 3 ha -1, Biosept 33 SL (33% ekstraktu z grejpfruta) w dawce 1,5 dm 3 ha -1, Grevit 200 SL (20% ekstraktu z grejpfruta) w dawce 1,5 dm 3 ha -1. W doświadczeniu ścisłym założonym w czterech powtórzeniach w układzie bloków losowanych, przeprowadzono ponadto ocenę wpływu opryskiwania roślin, wymienionymi wcześniej preparatami, na ograniczenie chorób marchwi Joba. Jedno poletko w doświadczeniu z opryskiwaniem roślin miało powierzchnię 2,25 m 2 (2,5 0,9). Zdrowotność roślin oceniano w odstępach dwu-czterotygodniowych. W każdym terminie, na wszystkich poletkach oceniano losowo po 25 roślin. Do oceny występowania chwościka stosowano skalę sześciostopniową: I mniej niż 1% (porażonej powierzchni na najsilniej porażonym liściu), II 1 do 10%, III 10 do 25%, IV 25 do 50%, V 50 do 75, VI więcej niż 75%. Oceniając istotność różnic wykonywano jednoczynnikową analizę wariancji, a porównując średnie stosowano test t-studenta. W trzech kolejnych latach, w których prowadzono doświadczenia, występowały często długie okresy suchej i słonecznej pogody, ze stosunkowo rzadkimi opadami deszczu. Wyniki i dyskusja W warunkach, w których wykonywano pracę na nadziemnych częściach marchwi, występowały objawy chwościka z obecnymi na nich skupieniami zarodników konidialnych Cercospora carotae (Chupp 1953, Siemaszko 1929). Mazur i in. (1991) oceniali wpływ czterech różnych przedplonów na zdrowotność korzeni marchwi i stwierdzili, że najlepszymi przedplonami są zboża i rośliny motylkowe, a najgorszym jest marchew. W niniejszej pracy oceniano wpływ liczby lat, w których trwała przerwa w uprawie marchwi na występowanie chwościka (Cercospora carotae). Liczba chorych roślin i stopień ich porażenia w każdym terminie oceny okazały się mniejsze u marchwi uprawianej na polu z ośmioletnią przerwą niż z przerwą jedno- lub dwuletnią (tab. 1). Podobne wyniki uzyskano w innej pracy (Weber i Przygodziński 2005). Wskazują one na to, że głównym źródłem C. carotae są resztki porażonych roślin z poprzednich sezonów wegetacyjnych, pozostające w glebie przez okres do czterech lat. Zarówno fungicydy (Amistar 250 SC i Bravo Plus 500 SC), jak i preparaty powstałe w oparciu o wyciąg z grejpfruta (Biosept 33 SL i Grevit 200 SL), ograniczały występowanie chwościka marchwi (tab. 2). Wpływały one też często na tendencję zwiększenia plonu korzeni, czyli w stopniu nieistotnym statystycznie (tab. 3).

3 Wpływ wybranych czynników na ograniczenie występowania Tabela 1 Wpływ zmianowania na ograniczenie występowania chwościka (Cercospora carotae) marchwi Joba (średnio dla lat ) Influence of crop rotation on decrease of Cercospora blight occurrence on carrot Joba (mean for years ) Terminy Terms 29 czerwca June 29th 29 lipca July 29th 29 sierpnia August 29th Procent roślin chorych Percentage of infected plants gdy marchwi nie uprawiano ośmiu latach not grown during last eight years gdy marchew uprawiano trzech latach grown in last three years Średni stopień porażenia Mean degree of infection gdy marchwi nie uprawiano ośmiu latach not grown during last eight years gdy marchew uprawiano trzech latach grown in last three years 10 a 52 bc 1,0 1,5 32 b 70 cd 1,2 1,9 62 c 82 d 2,4 2,6 Tabela 2 Wpływ opryskiwania marchwi Joba preparatami ochrony roślin na ograniczenie występowania chwościka (pole ) Influence of carrot Joba spraying with plant protection chemicals on decrease of Cercospora blight occurrence (field ) Kombinacja Treatment Procent porażonych roślin Percentage of infected plants Średni stopień porażenia Mean degree of infection Kontrola Check 37 b 83 c 100 d 1,0 2,14 b 4,5 c Amistar 250 SC 19 a 49 b 86 c 1,1 1,49 a 3,7 ab Bravo Plus 500 SC 17 a 35 a 64 a 1,0 1,54 a 3,1 a Biosept 33 SL 17 a 41 ab 80 b 1,0 1,48 a 3,6 a Grevit 200 SL 24 a 44 b 85 bc 1,0 1,47 a 3,8 b

4 652 Z. Weber Tabela 3 Wpływ opryskiwania marchwi Joba preparatami ochrony roślin na plon korzeni (pole 2006 rok) Influence of carrot Joba spraying with plant protection chemicals on roots yield (field 2006) Kombinacja Treatment Plon korzeni średnio z jednego poletka Mean yield of roots from one plot kg sztuk pieces Kontrola Control 11,71 ab 196 Amistar 250 SC 14,09 b 219 Bravo Plus 500 SC 12,10 ab 187 Biosept 33 SL 10,31 a 202 Grevit 200 SL 12,36 ab 227 Wnioski 1. Źródłem grzyba C. carotae, powodującego chwościk marchwi, okazała się gleba. 2. Stosowanie środków ochrony roślin w okresie wegetacji wpłynęło na ograniczenie występowania chwościka marchwi. Literatura Bartyńska M., Kućmierz J., Mazur S. (1989): Próby chemicznej ochrony plantacji nasiennych marchwi i jej wpływ na jakość plonu. Zesz. Nauk. AT-R Bydg. Roln. 28: Carisse O., Kushalappa A.C., Clouthier D.C. (1993): Influence of temperature, leaf wetness and high relative humidity duration on sporulation of Cercospora carotae on carrot leaves. Phytopathol. 83, 3: Chupp C. (1953): A monograph of the fungus genus Cercospora. Ithaca, New York. Farrar J.J., Pryor B.A., Davis R.M. (2004): Alternaria diseases of carrot. Plant Dis. 88, 8: Glaser T. (1971): Czarna zgnilizna marchwi. Ogrodnictwo 3: Glaser T. (1978): Czarna zgnilizna marchwi. Rocz. AR Pozn. 98, Ogrodn. 7: Lopes C.A., Ritchel P.S., Vieira J.V., Lima D.B. (2000): Behavioiur of summer carrot genotypes in fields with different etiologies of the leaf blight complex. Hortic. Brasil. 18, 2: Mazur S., Kućmierz J., Bartyńska M. (1991): Przedplon a zdrowotność korzeni wysadkowych marchwi. Hod. Rośl. Nasienn. 3:

5 Wpływ wybranych czynników na ograniczenie występowania Siemaszko W. (1929): Phytopathologische Beobachtungen in Polen. Zentralbl. Bakteriol. Abt. 2, 78: Souza R.T., Forcelini C.A., Reis E.M., Calvete E.O. (2001): Frequency of Alternaria dauci and Cercospora carotae as causal agents of carrot leaf blight in Passo Fundo. Fitopatol. Bras. 26, 3: Tylkowska K. (1991): Alternaria radicina M.D. et E. w materiale siewnym marchwi. Rocz. AR Pozn. Rozpr. Nauk Weber Z., Przygodziński P. (2005): Wpływ wybranych czynników na występowanie chwościka marchwi (Cercospora carotae (Pass.) Kasnov.). Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 45, 2: THE INFLUENCE OF SOME SELECTED FACTORS ON DECREASE OF CARROT DISEASE OCCURRENCE Summary The aim of the work was assessment of the carrot diseases occurrence in dependence of crop rotation and plant chemical treatments. In the years on carrot Joba Cercospora blight the occurrence was lower on fields without carrot for more than eight years in comparison with fields on which carrot was grown two or three years before. Spraying of plants in 2006 with fungicides (Amistar 250 SC, Bravo Plus 500 SC) or other chemicals (Biosept 33 SL, Grevit 200 SL) also decreased the disease occurrence.