METODY BADAŃ MATERIAŁÓW NA IMPLANTY
|
|
- Władysław Dziedzic
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 METODY BADAŃ MATERIAŁÓW NA IMPLANTY
2 Materiały na implanty poddawane są różnorodnym badaniom. Badane są: skład chemiczny i fazowy, struktura, mikrostruktura i morfologia składników, własności fizyczne, własności chemiczne, własności mechaniczne, właściwości biologiczne.
3 Badania służą zarówno do oceny jakości biomateriałów i wytworzonych z nich implantów konstrukcyjnych, jak i prognozowaniu własności dla nowowprowadzanych materiałów. Część badań jest określana przy użyciu standardowych, powszechnie znanych metod, ale wiele jest specyficznych dla biomateriałów. Ocena biomateriałów jest bardziej złożona, niż przeważającej większości materiałów konstrukcyjnych.
4 Metody określania składu chemicznego i fazowego materiałów na implanty Badania składu chemicznego prowadzi się przy użyciu powszechnie znanych metod fizycznych i o wiele rzadziej chemicznych. Służą one przede wszystkim do oceny spełniania wymagań normowych dla biomateriałów metalowych zarówno w odniesieniu do pierwiastków stopowych, które muszą zawierać się w pewnych granicach, jak i zanieczyszczeń, których ilości nie mogą przekraczać określonego poziomu. Metody te stosowane są do badań objętościowych lub do badań warstwy wierzchniej.
5 Spektroskopowe metody badań biomateriałów
6 Spektroskopowe metody badań Spektroskopia- wytwarzanie, pomiar i analiza widm promieniowania elektromagnetycznego lub korpuskularnego powstającego na skutek emisji, absorpcji lub rozpraszania tego promieniowania przez różne substancje Podział spektroskopii ze względu na: rodzaj promieniowania (neutronowe, rentgenowskie, podczerwień, radiospektroskopowe), badany obiekt (atomowa, jądrowa, molekularna), sposób badań (fotoelektryczna, mössbauerowska, ramanowska, NMR,masowa).
7 Spektroskopowe metody badań Spektroskopia masowa Spektroskopia atomowa optyczna ( pompowanie optyczne, spektroskopia laserowa) Spektroskopia fotoluminiscencyjna Spektroskopia w podczerwieni i Ramana Radiospektroskopia (magnetyczny rezonans jądrowy NMR, spektroskopia EPR (elektronowy rezonans paramagnetyczny) Spektroskopia jądrowa Spektroskopia mössbauerowska Spektroskopia subtelnej struktury progu absorpcji (EXAFS) Spektroskopia fotoelektronów
8 Spektroskopia masowa Metody określania składu pierwiastkowego lub cząstkowego substancji: Metody oparte na oddziaływaniu wiązki naładowanych cząstek z badaną substancją (RBS- Rutherford backscattering spectroscopy, NRA nuclear reaction analysis, ERD- elastic recoil detection analysis), Metody, w których określa się bezpośrednio masy jonów wiązki (mms magnetic mass spectroscopy, AMS accelerator mass spectroscopy), Metody spektroskopii czasu przelotu (TOF time of flight). WAŻNE: ZDOLNOŚĆ ROZDZIELCZA (róznica mas 1000/1001) I CZUŁOŚĆ (ile może być zarejestrowanych)
9 Spektroskopia masowa Pozwala na rozdzielenie jonów o różnych e/m w polu elektrycznym i magnetycznym: W polu elektrycznym siła: F e = qe W polu magnetycznym: F m =q/c( v x B) siła dośrodkowa F dos =mv 2 /r r o 1 2U Identyfikacja nieznanego białka białko strawiono pepsyna a następnie zindentyfikowano mapę peptydów (wołowa rybonukleaza A m e B. r c 2
10 Spektroskopia optyczna Energia fotonów światła widzialnego i nadfioletu o energii 2-10 ev, Spektroskopia emisyjna Spektroskopia absorpcyjna (aktywność optyczna) Analiza śladowa ( g/ml) Badania cytofluorometryczne
11 Fotoluminiscencja Fluorescencja: krótkotrwała s, długotrwała, rezonansowa- jeśli oba kwanty-pochłonięty i emitowany mają tę samą częstość- emisja i absorpcja kwantu równocześnie rozpraszanie światła na cząsteczkach w stanie wzbudzonym). Fosforescencja: luminiscencja o długim czasie s Elementy opisowe: widmo, czas życia, wydajność kwantowa, polaryzacja, które zależą od temperatury Widma są: liniowe, pasmowe i ciągłe, zależne od stanu skupienia i długości fali wzbudzającej
12 Spektroskopia w podczerwieni i Ramana Podczerwień 0, m (bliska m, średnia m, daleka m) Informacje o strukturach molekularnych czyli jak atomy trzymają się razem... Spektroskopia Ramana: rozpraszanie promieniowania podczerwonego ze zmianą częstotliwości na skutek oddziaływania z cząstkami substancji rozpraszającej
13 Widma w podczerwieni Widmo bursztynu (do porównania z żywicą fenylową lub innymi syntetykami) W tej okolicy pojawiają się różnice
14 Typy drgań obserwowane spektroskopią w podczerwieni
15 Spektroskopia rentgenowska Promienie Roentgena długość fali =hc/e rzędu m, powstajace przy bombardowaniu tarczy cząstkami o energii ev Widmo ciągłe (hamowania) oraz widmo liniowe Z (KLM)
16 Metody fizyki jądrowej Rodzaje promieniowania jądrowego Dozymetria Oddziaływanie promieniowania z materią
17 Spektroskopia jądrowa Promienie - promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali = Oddziaływanie promieni z materią poprzez: efekt Comptona, fotoelektryczny, tworzenia par elektronpozytron Spektroskopia dyfrakcyjna na kryształach, spektroskopia scyntylacyjna, półprzewodnikowa
18 Efekt Mössbauera Metoda badania ciał stałych oparta na zjawisku bezodrzutowej emisji i absorpcji promieniowania - dla 57 Fe energia odrzutu fotonu o energii 14,4 kev wynosi 1, ev dopasowanie efektem Dopplera ( prędkość ok..0,2 mm/s) Badanie jądrowych oddziaływań nadsubtelnych (oddziaływanie momentów jądrowych z poza-jądrowymi polami elektromagnetycznymi: oddziaływania elektryczne, magnetyczne itp.. ) izotopy 57 Fe,K,Zn,Cs,Sn,I, Eu. Kształt i naturalna szerokość linii, poszerzenie temperaturowe
19 Spektroskopia mössbauerowska Wyznaczane wielkości: 1. Przesunięcie izomeryczne(oddziaływanie E0), 2. rozszczepienie zeemanowskie (M1), 3.elektryczne rozszczepienie kwadrupolowe (E2), 4. intensywność linii, 5. szerokość linii. Badania: białka hemowe, białka żelazowo-hemowe, biomineralizacja, dynamika białek
20 Spektroskopia mössbauerowska
21 Spektroskopia subtelnej struktury progu absorpcji (EXAFS) Spektroskopia EXAFS (extended x-ray absorption fine structure) zajmuje się badaniem wybranych efektów fizycznych, które obserwujemy mierząc osłabienie wiązki promieniowania X (synchrotron) przechodzącej przez próbkę jako funkcji padającego promieniowania ( współczynnik absorpcji (błąd <1%) progi absorpcji ev) absorpcja Cu Zn Energia promieniowania kev Badania: -osteoporoza- procesów mineralizacji tkanki kostnej, struktury jonów Zn w depozytach nieorganicznych aorty
22 Magnetyczny Rezonans Jądrowy Nuclear Magnetic Resonance (NMR) Warunek rezonansu : = B o Pole magnetyczne + częstość radiowa Bo
23 Metody określania składu chemicznego i fazowego materiałów na implanty Do najczęściej stosowanych metod fizycznych badania składu chemicznego należą: spektroskopia dyspersji energii promieniowania rentgenowskiego EDX/EDS (energy dispersive X-ray spectroscopy) dyfrakcja rentgenowska, XRD spektroskopia elektronów do celów analizy chemicznej ESCA/XPS spektroskopia elektronów Augera metody nuklearne
24 Podstawowe zasady działania mikroskopu skaningowego W mikroskopach skaningowych wiązka elektronów bombarduje próbkę, skanując jej powierzchnię linia po linii. Pod wpływem wiązki elektronów próbka emituje różne sygnały (m. in. elektrony wtórne, elektrony wstecznie rozproszone, charakterystyczne promieniowanie rentgenowskie), które są rejestrowane za pomocą odpowiednich detektorów, a następnie przetwarzane na obraz próbki lub widmo promieniowania rentgenowskiego. Mikroskop skaningowy składa się z (rys. 1): działa elektronowego, gdzie wytwarzana jest wiązka elektronów, kolumny, w której następuję przyspieszanie i ogniskowanie wiązki elektronów, komory próbki, gdzie ma miejsce interakcja elektronów wiązki z próbką, zestawu detektorów odbierających różne sygnały emitowane przez próbkę systemu przetwarzania sygnałów na obraz.
25
26 Wiązka elektronów jest wytwarzana przez działo elektronowe (rys.2) na szczycie kolumny mikroskopu. Pole elektrostatyczne w dziale elektronowym kieruje wyemitowane z niewielkiego obszaru na powierzchni katody elektrony do małego otworu źrenicy elektrono-optycznej. Rys.2. Schemat budowy działa elektronowego. Następnie elektrony są rozpędzane (przyspieszane) w kolumnie mikroskopu, w kierunku próbki, z energią od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy elektronowoltów. Jest kilka rodzajów dział elektronowych: wolframowe, LaB6 (lanthanum hexaboride) i działa z emisją polową. Wykonane są one z różnych materiałów i ich działanie opiera się na różnych zjawiskach fizycznych, lecz wszystkie mają za zadanie wytworzenie wiązki elektronów o stabilnym i wystarczającym prądzie przy możliwie małym rozmiarze. Elektrony wydostające się z działa elektronowego tworzą wiązkę rozbieżną. Wiązka ta zyskuje zbieżność i zostaje zogniskowana przez zestaw soczewek magnetycznych i apertur w kolumnie. Zestaw cewek skanujących u podnóża kolumny odpowiada za przemieszczanie wiązki w obszarze skanowania. Soczewka obiektywu ogniskuje wiązkę w możliwie małą plamkę (spot) na powierzchni próbki. Komora próbki jest wyposażona w ruchomy stolik umożliwiający przesuwanie próbki w trzech prostopadłych kierunkach, jej obrót wokół osi pionowej i odchylanie od pionu. Specjalne drzwiczki pozwalają na umieszczanie próbki w komorze. Kilka portów dostępu umożliwia zainstalowanie różnych detektorów. Elektrony wiązki oddziaływując z próbką powodują emisję energii pod różnymi postaciami. Każdy rodzaj emitowanej energii jest potencjalnym sygnałem do przetworzenia na obraz.
27 Włókno Napięcie katody np kv Wehnelt pró ba Średni ca plamki Elektrony Napięcie wehneltu np kv Źrenica elektrono-optyczna Anoda (0 V)
28 Charakterystyczne promieniowanie rentgenowskie Widmo charakterystyczne powstaje w wyniku oddziaływania elektronów wiązki z elektronami wewnętrznych powłok atomów próbki. Normalnie powłoki K i L atomów o liczbach atomowych większych od 10 są zapełnione. Jeśli jeden z elektronów K zostanie usunięty, atom może doznać przejścia, w którym elektron L lub M "przeskoczy" na puste miejsce, a wyzwolona przy tym energia potencjalna zostanie wyemitowana jako kwant promieniowania elektromagnetycznego. Typowe wartości energii takich przejść leżą w zakresie rentgenowskim widma promieniowania elektromagnetycznego. Energia tego kwantu jest ściśle określona dla każdego rodzaju przejścia w danym pierwiastku i dlatego jest cechą diagnostyczną. Spektrometr rentgenowski rejestruje charakterystyczne promieniowanie rentgenowskie. Zadaniem spektrometru jest zliczenie impulsów promieniowania rentgenowskiego i posegregowanie ich. Spektroskopia promieni rentgenowskich może być przeprowadzona dwiema metodami: metoda dyspersji energii promieniowania rentgenowskiego (Energy Dispersive Spectrometry - EDS). Stosuje się detektory, w których natężenie sygnału wyjściowego jest proporcjonalne do energii padających impulsów, np. liczniki scyntylacyjne, proporcjonalne liczniki przepływowe, detektory Li/Si. W naszym mikroskopie zainstalowany jest detektor Sapphir metoda dyspersji długości fali promieniowania rentgenowskiego (Wave Dispersive Spectrometry - WDS). Stosuje się spektrometr promieni rentgenowskich z kryształem analizującym.
29 Linie charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego W celu wytworzenia charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego konieczna jest luka w wewnętrznych powłokach elektronowych atomu. W zależności od tego, na której powłoce powstała luka, wyróżniamy odpowiednie serie linii. Jeśli wybity zostanie elektron z powłoki K to obserwowane w widmie charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego linie, odpowiadające emisji energii towarzyszącej przejściu elektronu w celu uzupełnienia luki nazywamy liniami K: K - gdy przejście elektronu następuje z powłoki L, K - dla przejścia z powłoki M, K - dla przejścia z powłoki N. Jeśli wybity zostanie elektron z powłoki L to mamy do czynienia z liniami L: L - gdy przejście elektronu następuje z powłoki M, L - dla przejścia z powłoki N. Jeśli wybity zostanie elektron z powłoki M to obserwujemy linie M (patrz rys. 6)
30
31 Mapy rentgenowskie Promieniowanie rentgenowskie daje obraz o znacznie gorszej jakości niż obraz elektronowy. Jednym z powodów jest duży obszar oddziaływania, z którego pochodzi rejestrowane promieniowanie rentgenowskie, co powoduje słabszą rozdzielczość (rys. 4). Inną przyczyną jest ciągłe promieniowanie rentgenowskie (Bremsstrahlung), które w kombinacji z niskim z natury poziomem impulsów promieniowania charakterystycznego powoduje, że stosunek sygnał szum jest niekorzystny. Na ogół obrazy rentgenowskie są prezentowane jako mapy. Wiązka analityczna skanuje analizowany obszar punkt po punkcie. Spektrometr jest ustawiany tak, aby rejestrował punkt na analizowanym obszarze, gdy wykryje impuls rentgenowski o energii charakterystycznej dla danego pierwiastka. W ten sposób powstaje mapa odwzorowująca rozmieszczenie tego pierwiastka w badanym obszarze. Nowoczesne systemy EDS potrafią utworzyć mapy w odcieniach szarości, pokazujące względną intensywność impulsu w każdym punkcie, wymaga to jednak zastosowania wystarczająco długiego czasu postoju wiązki w każdym punkcie analitycznym. Podczas jednego przebiegu wiązki analitycznej można zarejestrować mapy rozkładu dla kilkunastu pierwiastków.
32 ESEM Environmental Scanning Electron Microscopy Podstawowymi ograniczeniami możliwości konwencjonalnych SEM są wymagania jakie musi spełnić próbka, która ma być umieszczona w warunkach wysokiej próżni (10-5 Torra) w komorze mikroskopu: Odporność na warunki próżniowe umieszczenie w warunkach wysokiej próżni nie może powodować zmian w strukturze i składzie próbki. Próbka taka nie może zawierać wilgoci ani innych zanieczyszczeń (np. lotnych węglowodorów) których wydzielenie się w wysokiej próżni mogłoby spowodować podwyższenie ciśnienia w komorze, uszkodzenie detektora lub zanieczyszczenie mikroskopu. Przewodnictwo elektryczne. Wiązka elektronów przekazuje próbce duży ładunek elektryczny. W materiałach przewodzących jest on odprowadzany za pośrednictwem stolika mikroskopu do ziemi. Próbki nie wykazujące przewodnictwa muszą być pokryte warstwą substancji przewodzącej (węgla, srebra lub złota), w celu uniknięcia gromadzenia się na ich powierzchni ładunku, który może powodować lokalne zakłócenia w emisji elektronów wtórnych, a nawet odbicie wiązki elektronów. Większość próbek wymaga więc specjalnego przygotowania suszenia, odgazowania i napylenia warstwą przewodzącą. Należy pamiętać o tym, że przygotowania te mogą spowodować uszkodzenie próbki, a także powstanie artefaktów.
33 Rozwiązanie wielu powyższych problemów przyniosła środowiskowa elektronowa mikroskopia skaningowa (ESEM), która rozwinęła się w połowie lat osiemdziesiątych. ESEM posiada wszystkie zalety konwencjonalnej SEM, a ponadto nie wymaga umieszczenie próbki w wysokiej próżni. Dzięki zastosowaniu specjalnego systemu zaworów, pomiędzy kolumną mikroskopu i komorą próbki można umieścić próbkę w środowisku o zmiennych parametrach: Skład gazu tworzącego atmosferę w komorze jest dowolny Ciśnienie do 50 Torrów Temperatura do 1500 C. W ESEM próbki nie przewodzące, zawierające wilgoć czy substancje lotne mogą być obserwowane w stanie naturalnym, bez specjalnych przygotowań. Ponadto ESEM stwarza dodatkowe możliwości badawcze, np. obserwacji próbek: uwodnionych, emitujących światło, wykazujących fluorescencję i katodoluminescencję obserwacji delikatnych struktur np. biologicznych, utrzymywanych przez wewnętrzne siły hydrostatyczne obserwacji dynamicznych zmian, jakim podlegają próbki w zmiennych warunkach ciśnienia, temperatury i składu atmosfery (rozciąganie, ściskanie, rozprzestrzenianie się spękań, rozwarstwianie, uwadnianie, odwadnianie, sublimacja) obserwacji interakcji między próbką i zmieniającym się środowiskiem (pochłanianie i oddawanie wilgoci do środowiska, wzrost kryształów i ich rozpuszczanie, korozja, trawienie).
34 Dyfraktometria rentgenowska XRD
35
36 Przypomnienie skąd biorą się refleksy? Teoria Braggów konstrukcja Ewalda 1/d (22 0) 2Θ R R K Θ nλ=2dsinθ
37 Najbardziej ogólny schemat urządzenia do dyfrakcji rentgenowskiej Źródło x próbka detektor Linia wiązki padającej Linia wiązki odbitej
38 Metody pomiarowe Monokrystaliczne: Metoda Lauego Metoda obracanego kryształu Dyfraktometr czterokołowy Polikrystaliczne (proszkowe): Deby a-scherrer a-hull a Dyfraktometr dwukołowy (geometria Bragg a-brentano)
39 Konstrukcja Ewalda a układy pomiarowe Metoda Lauego Metoda obracanego kryształu min max a * a * b * b *
40 Metoda Lauego klisza biała wiązka monokryształ Lauegram krzemu
41 Czterokołowy dyfraktometr do badań monokryształów f licznik 2 k
42 Metody polikrystaliczne: DSH Współczesny dyfraktometr DSH (synchrotron Spring-8, Japonia)
43 Dyfraktometr dwukołowy 2Θ Θ
44 Theta ( ) Wynik pomiaru - dyfraktogram Intensity (counts) Rentgenogram substancji amorficznej Intensity (counts) Rentgenogram substancji krystalicznej 2Theta ( )
45 Jakich informacji dostarcza nam dyfraktogram? Pozycja refleksów Intensywność Szerokość połówkowa Grupa symetrii przestrzennej Parametry komórki elementarnej Naprężenia wewnętrzne (jednorodne) - ciśnienie Rozmieszczenie jonów w komórce elementarnej Tekstura Ilość materiału w substancjach wielofazowych Naprężenia wewnętrzne (niejednorodne) Wielkość krystalitów
46 Metody nuklearne Metody nuklearne, wykorzystujące radioizotopy, są bardzo przydatne w badaniach składników mineralnych i ciężkich pierwiastków, a możliwe jest również ich zastosowanie do badań pierwiastków lekkich przez stosowanie cząstek naładowanych. Metody te znaleźć mogą przykładowo zastosowanie do analizy warstwy hydroksyapatytu wzbogaconej o pierwiastki związane ze wzrostem kości.
47 Metody chemiczne Stosowane są do wszystkich rodzajów biomateriałów Obejmują najczęściej metody takie, jak: analiza chemiczna ilościowa mokra, analiza chemiczna instrumentalna spektrofotometria Ramanowska spektroskopia optyczna emisyjna spektroskopia w podczerwieni
48 Metody określania składu fazowego implantów Do najczęściej stosowanych metod badań składu fazowego materiałów, głównie tworzyw metalowych, należą: spektroskopia masowa jonów wtórnych (SIMS Secondary Ion Mass Spectroscopy) dyfrakcja elektronów wtórnie rozproszonych (EBSD Electron Back Scaterring Diffractometry)
49 Metoda Augera Metoda LEED
50 Metody badań mikrostruktury Ocenę mikrostruktury powierzchni w aspekcie jej morfologii (wielkości ziaren, wielkości wydzieleń, ich rozkładu) prowadzi się głównie następującymi metodami: mikroskopia optyczna mikroskopia elektronowa prześwietleniowa (transmisyjna) mikroskopia elektronowa skaningowa
51 Ważkim problemem jest pomiar grubości warstw tlenkowych i dyfuzyjnych. Do badania powierzchni tytanu i hydroksyapatytu przydatna jest spektroskopia elektronów Augera
52 Metody oceny powierzchni Badania stanu powierzchni wykonuje się obecnie głównie metodami mikroskopii elektronowej: mikroskopia elektronowa skaningowa, mikroskopia laserowa skaningowa konfokalna mikroskopia siły atomowej, mikroskopia skaningowa tunelowa.
53 Mikroskopia konfokalna - odmiana mikroskopii świetlnej charakteryzująca się powiększonym kontrastem, a zatem i rozdzielczością. Używana do uzyskania wysokiej jakości obrazów oraz rekonstrukcji obrazów w trzech wymiarach. Koncept mikroskopii konfokalnej w porównaniu z klasyczną świetlną-szerokiego pola, opiera się na usunięciu, przy wejściu do detektora, światła, które wpadło do obiektywu spoza płaszczyzny ogniskowania. Usuwa się także wszelkie odbłyski nie pochodzące bezpośrednio z miejsca ogniskowania. Używa się w tym celu dodatkowej przesłony z dziurką, umieszczonej przed wejściem do detektora. Technika mikroskopii konfokalnej znalazła szerokie zastosowanie w naukach biologicznych oraz w technice (na przykład do badania półprzewodników). Idea Podstawy obrazowania konfokalnego zostały opatentowane przez Marvina Minsky'ego w W zwykłej mikroskopii (szerokiego pola, w tym mikroskopie fluorescencyjnym) próbka jest oświetlana przez źródło światła w całości. W odpowiedzi na to, albo odbija światło, albo fluoryzuje, przy czym sygnały te są zbierane przez obiektyw. Obiektyw zbiera sygnał nie tylko z miejsca ogniskowania, ale z całego przekroju próbki. Powoduje to, że tło wobec sygnału z miejsca ogniskowania jest dość wysokie, co zmniejsza kontrast. Zastosowanie przesłony z małym otworem przed detektorem (na przykład kamerą CCD), odcina sygnał dochodzący spoza płaszczyzny ogniskowania, co znacznie powiększa kontrast i jakość uzyskanego obrazu. Grubość takiej płaszczyzny ogniskowania, a zatem rozdzielczość pionowa mikroskopu, jest zwykle zależna od soczewek obiektywu, ale też od właściwości samej próbki.
54 Typy mikroskopów konfokalnych Obecnie używa się głównie trzech typów mikroskopów konfokalnych: skanujące laserowe mikroskopy konfokalne (ang. Scanning Laser Confocal Microscopes) mikroskopy konfokalne z wirującym dyskiem (ang. Spinningdisk Confocal Microscopes) PAM (ang. Programmable Array Microscopes). Pierwsze gwarantują obrazy najlepszej jakości, ale charakteryzują się długim czasem obrazowania FPS niższa niż 3/sek.. Mikroskopy konfokalne z wirującym dyskiem pozwalają z kolei na bardzo szybkie zbieranie obrazów, co pozwala na montowanie z nich sekwnencji filmowych, ale obrazy cechuje nieco gorsza jakość i inne ograniczenia.
55
56
57
58
59 Mikroskop skaningowy tunelowy
60 Budowa i zasada działania Skaningowy mikroskop tunelowy działa w oparciu o efekt tunelowy. Ostrze i próbkę zbliżamy na odległość około 1 nm. Następnie przykładamy różnicę potencjałów U rzędu 1-3 V, która powoduje powstanie różnicy w poziomach Fermiego ostrza i próbki, dostarczając tym samym wolnych stanów po stronie ostrza ( przy założeniu, że ma ono wyższy potencjał względem próbki). Przemieszczając teraz ostrze ponad badaną powierzchnią, system rejestruje zmiany prądu tunelowego IT w funkcji odległości ostrze-próbka, tworząc zbiór danych, który po odpowiednich przeliczeniach daje obraz próbki.
61 Różnica w poziomach Fermiego ostrza Ef2 i próbki Ef2 po przyłożeniu napięcia polaryzującego U
62 Schematyczne zobrazowanie działania mikroskopu tunelowego STM. U oznacza napięcie polaryzacji między ostrzem i próbką, IT mierzony prąd tunelowy, I0 - prąd odniesienia
63 Badania powierzchni wykonuje się także w celu określenia ilościowych cech opisujących nierównomierność powierzchni, jak chropowatość i falistość. Do pomiarów stosuje się profilometry różnego rodzaju Do badania powierzchni tytanu i hydroksyapatytu przydatna jest spektroskopia elektronów Augera Badania adsorpcji cząstek organicznych (bakterii) lub warstw prowadzi się określając izotermy adsorpcji lub potencjał elektroforetyczny zeta
64 Metody oceny korozji W przypadku biomateriałów metalowych badane są głównie formy korozji elektrochemicznej: ogólna, wżerowa i szczelinowa. Do tej pory brak jest jednolitych procedur badawczych. Temperatura roztworu korozyjnego wynosi zawsze 37 C. W badaniach biomateriałów przewidzianych do stosowania w ciele ludzkim jako endoprotezy stawów proponowane są różne składowo, choć zbliżone roztwory korozyjne symulujące płyny ustrojowe (Simulated Body Fluids)
65 UKŁAD TKANKOWY I DEGRADACJA BIOMATERIAŁÓW
66 REAKCJE BIOLOGICZNE NA GRANICY IMPLANT-ORGANIZM Materiał przeznaczony do implantacji w tkanki żywego organizmu powinien być biozgodny i biofunkcjonalny. Jeśli taki nie jest, ciało może zareagować na intruza różnymi typami reakcji miejscowej. Reakcje zapalne mogą się objawiać np. odrywaniem się cząstek materiału z powierzchni implantu na skutek tarcia lub nacisku. Innym zjawiskiem występującym w odpowiedzi na wprowadzenie biomateriału do środowiska biologicznego zarówno in vitro, jak i in vivo jest wytworzenie biofilmu na jego powierzchni
67 Procesy zachodzące na granicy faz implantorganizm mają charakter molekularny i dotyczą najmniejszych cząstek, takich jak woda lub większych, takich jak proteiny. Środowisko biologiczne wywiera wpływ na powierzchnię implantu m.in. poprzez swój skład chemiczny oraz ph
68 Implantowany biomateriał w środowisku tkankowym jest najczęściej pokryty cienką warstwą makrofagów przylegających do implantu, gęsto upakowaną warstwą kolagenu o grubości ok. 100 µm oraz zewnętrzną, luźną warstwą naczyń krwionośnych. Molekuła, by przedostać się do powierzchni implantu musi te warstwy pokonać. Ważnym problemem związanym z wszczepianiem implantów jest niebezpieczeństwo infekcji. Na odpowiedź organizmu na wszczepienie obcego ciała wywierają wpływ zarówno czynniki ogólnoustrojowe, jak i lokalne. Tak więc odpowiedź układu immunologicznego na implant może być zmieniona przez obecność bakterii oraz biofilmów na powierzchni implantu.
69 Powstanie biofilmu
70 Rozmieszczenie i grubość biofilmu zależą od właściwości powierzchni, głównie takich jak: skład chemiczny, topografia, energia powierzchniowa i ładunek elektryczny. Może on tworzyć warstwy jednorodne i równomiernie rozmieszczone, nieregularną sieć lub wyspy. Rozrastanie się warstwy biofilmu jest możliwe dzięki powstawaniu bocznych połączeń między łańcuchami białek. Skład, rozmieszczenie i grubość biofilmu zmienia się w czasie kontaktu materiału z organizmem. Uszkodzenie warstwy pasywnej implantu powoduje, że dochodzi do bezpośredniego kontaktu komórek z powierzchnią materiału. Z biomateriału są wówczas uwalniane do środowiska otaczającego biomateriał składniki stopu. Zmiany korozyjne zachodzące na powierzchni materiału nasilają reakcję zapalną, a jej konsekwencją jest śmierć jednych i proliferacja innych komórek, co z kolei przyczynia się do przebudowy (remodeling) tkanek stykających się z biomateriałem.
71 Badania korozyjne W przypadku materiałów metalicznych dochodzi do biokorozji, i w efekcie tego zjawiska, do pojawienia się w obrębie kontaktującej się z implantem tkanki jonów metali w dużej koncentracji.
72 SBF Simulated Body Fluids Roztwór Tyrode`a Roztwór Hanksa Roztwór Ringera Roztwór Cigada Roztwór Michaelita Roztwór Homsysa Roztwór Earlsa Ogólnie: mieszaniny chlorków, fosforanów, węglanów, siarczanów, glukozy
73 Inne środowiska Plazma krwi ludzkiej Serum krwi cielaka Sól fizjologiczna Cysteina Kwas mlekowy SBF z dodatkiem białek (np. krowiego)
74 Szybkość korozji oceniana jest najczęściej metodami: wirującego dysku potencjodynamicznych krzywych polaryzacji; prowadzi się często badania cyklicznie oceniając odporność na korozję jako różnicę między potencjałami przebicia i repasywacji wyznaczania potencjału obwodu otwartego elektrochemicznej spektroskopii impedancyjnej cyklicznej polaryzacji
75
76 Metody badań własności mechanicznych Próby wytrzymałościowe wykonuje się klasycznymi metodami, mierząc najczęściej wytrzymałość na rozciąganie dla tworzyw metalowych, na ściskanie dla ceramik i polimerów oraz na zginanie dla implantów, także z powłoką. Próby zginania wykonuje się najczęściej metodą 3-punktową Próby rozciągania przeprowadza się przy stosunkowo niskiej szybkości odkształcania, rzędu 0,5-1 mm/min, tj s -1
77 Moduł Younga mierzy się dla warstw metodami nanoindentacji Badania zużycia ściernego prowadzi się przy pomocy metody pin-on-disc. Stosuje się też modele stawu biodrowego
78 Klasyczna metoda zmęczeniowa stosowana do materiałów na implanty stawu biodrowego zakłada stosowanie częstotliwości 10 Hz. Częstotliwość ta pozwala na przyspieszenie badań, ale odbiega od warunków rzeczywistych, nie pozwala też na badanie wpływu środowiska korozyjnego, dla którego szybkości odkształcania rzędu 10-2 s-1 oraz częstotliwości < 1 Hz muszą być stosowane. Ciekawym rozwiązaniem jest czteropunktowe badanie zmęczeniowe w roztworze Singera w 37 C przy nakładaniu obciążeń zmęczeniowych złożonych z bloków sumujących wchodzenie lub schodzenie (50 cykli) oraz pojedynczych ruchów imitujących stanie lub siedzenie. Takie widmo powoduje zmniejszenie żywotności zmęczeniowej o ponad 50% w stosunku do wyników uzyskanych klasyczną metodą.
79
80
81
82 F [N] f=4hz n = cykli czas
83 Badania tribologiczne i tribokorozyjne
84 Oznaczenia: 1, 2 - badane próbki materiału, 3 - układ pomiarowy momentu tarcia, 4 - układ pomiarowy siły normalnej, 5 - stopa kulista łożyska hydrostatycznego 6 - samonastawne łożysko wzdłużne, 7 - nurnik hydrauliczny wywołujący siłę docisku próbek, 8 - silnik napędowy prądu stałego, 9 - przekładnia z pasem zespolonym wieloklinowym lub zębatym, 10 - łożysko hydrostatyczne wzdłużne, 11 - wrzeciono, 12 - prądnica tachometryczna do pomiaru prędkości, 13 - łożyska hydrostatyczne wrzeciona, 14 - łożyska hydrostatyczne nurnika, 15 - korpus.
85 Głębokość w ytarcia w próbkach ze stopu tytanu nadtopionych laserow o Głębokość wytarcia [um] P 2P 3P ŚREDNIA Czas [min] Zużycie w ag. próbek ze stopu tytanu nadtopionych laserow o 0,12 0,10 Ubytek masy [g]. 0,08 0,06 0,04 1P 2P 3P ŚREDNIA 0,02 0, Czas [min]
86 Pomiary mikrotwardości mają na celu określenie twardości powierzchniowej materiału, często w obszarach ograniczonych do określonych wydzieleń. Ma to znaczenie przy obróbce powierzchniowej prowadzącej do wzrostu twardości. Z tego względu pomiary mikrotwardości prowadzone są także na przekrojach w celu określenia głębokości zmienionej strefy. Do najczęściej stosowanych metod należą: pomiary przy zastosowaniu wgłębnika Knoopa pomiary mikrotwardości Vickersa
87 Metody badań biozgodności Biozgodność jest szerokim pojęciem bazującym na obserwacjach wrogich odpowiedzi i produktów degradacji biomateriałów. Jedną z możliwości takich odpowiedzi jest alergia na metale lub specyficzna immunologiczna nadwrażliwość. Uważa się, że taka nadwrażliwość występować może w przypadku materiałów do układu krążenia, ortopedycznych, stosowanych w chirurgii plastycznej i dentystycznych. Metody badania alergii
88 Biologiczna ocena biozgodności zgodna z normą ISO Test genotoksyczności, kancerogenności Toksyczność związana z rozrodczością Reakcja z krwią Cytotoksyczność in vitro Lokalny efekt po wszczepieniu materiału Toksycznośc ogólnoustrojowa Wpływ sterylizacji Testy oceniające wrażliwość i reakcje alergiczne na obecność materiału Identyfikacja i ocena ilościowa produktów degradacji
89 Biologiczna ocena biozgodności zgodna z normą ISO Wymaga: badań in vitro na izolowanych komórkach lub tkankach badań in vivo na zwierzętach prób przedklinicznych
90 Ocena biozgodności Podstawowe oceniane parametry: Proliferacja komórek (rozmnażanie komórek przez podział) Liczba komórek martwych w populacji Adhezja komórek i tworzenie biofilmu Adhezja bakterii Inne
91 Proliferacja komórek Liczba komórek w hodowli, oceniana po różnym okresie inkubacji w porównaniu z hodowlą kontrolną Ekspresja białka 53 oraz białka Ki67
92
93 Badania adhezji Adhezja komórek i tworzenie biofilmu Interesującym sposobem badań adhezji komórek, bazującej na oddziaływaniach komórka polimer, jest zastosowanie rezonatora wykonanego z kryształu kwarcu. Stosowane są cienkie błony różnych bioaktywnych polimerów nakładane na rezonator.
94 Badania wrastania kości Badane parametry: szybkość wrastania (powierzchnia kontaktu) siła wiązania (siła niezbędna do oderwania implantu)
2. Metody, których podstawą są widma atomowe 32
Spis treści 5 Spis treści Przedmowa do wydania czwartego 11 Przedmowa do wydania trzeciego 13 1. Wiadomości ogólne z metod spektroskopowych 15 1.1. Podstawowe wielkości metod spektroskopowych 15 1.2. Rola
Bardziej szczegółowoMETODY BADAŃ BIOMATERIAŁÓW
METODY BADAŃ BIOMATERIAŁÓW 1 Cel badań: ograniczenie ryzyka związanego ze stosowaniem biomateriałów w medycynie Rodzaje badań: 1. Badania biofunkcyjności implantów, 2. Badania degradacji implantów w środowisku
Bardziej szczegółowoh λ= mv h - stała Plancka (4.14x10-15 ev s)
Twórcy podstaw optyki elektronowej: De Broglie LV. 1924 hipoteza: każde ciało poruszające się ma przyporządkowaną falę a jej długość jest ilorazem stałej Plancka i pędu. Elektrony powinny więc mieć naturę
Bardziej szczegółowoPromieniowanie rentgenowskie. Podstawowe pojęcia krystalograficzne
Promieniowanie rentgenowskie Podstawowe pojęcia krystalograficzne Krystalografia - podstawowe pojęcia Komórka elementarna (zasadnicza): najmniejszy, charakterystyczny fragment sieci przestrzennej (lub
Bardziej szczegółowoZaawansowane Metody Badań Strukturalnych. Badania strukturalne materiałów Badania właściwości materiałów
Zaawansowane Metody Badań Strukturalnych Badania strukturalne materiałów Badania właściwości materiałów Zaawansowane Metody Badań Strukturalnych 1. Struktura próbki a metoda badań strukturalnych 2. Podział
Bardziej szczegółowoSkaningowy Mikroskop Elektronowy (SEM) jako narzędzie do oceny morfologii powierzchni materiałów
1 Skaningowy Mikroskop Elektronowy (SEM) jako narzędzie do oceny morfologii powierzchni materiałów Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia są badania morfologiczne powierzchni materiałów oraz analiza chemiczna obszarów
Bardziej szczegółowoRys. 1. Schemat budowy elektronowego mikroskopu skaningowego (SEM).
Ewa Teper PODSTAWY MIKROSKOPII SKANINGOWEJ Podstawowe zasady działania mikroskopu skaningowego. W mikroskopach skaningowych wiązka elektronów bombarduje próbkę, skanując jej powierzchnię linia po linii.
Bardziej szczegółowoTechniki analityczne. Podział technik analitycznych. Metody spektroskopowe. Spektroskopia elektronowa
Podział technik analitycznych Techniki analityczne Techniki elektrochemiczne: pehametria, selektywne elektrody membranowe, polarografia i metody pokrewne (woltamperometria, chronowoltamperometria inwersyjna
Bardziej szczegółowoPomiar energii wiązania deuteronu. Celem ćwiczenia jest wyznaczenie energii wiązania deuteronu
J1 Pomiar energii wiązania deuteronu Celem ćwiczenia jest wyznaczenie energii wiązania deuteronu Przygotowanie: 1) Model deuteronu. Własności deuteronu jako źródło informacji o siłach jądrowych [4] ) Oddziaływanie
Bardziej szczegółowoSpektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy)
Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Oddziaływanie elektronów ze stałą, krystaliczną próbką wstecznie rozproszone elektrony elektrony pierwotne
Bardziej szczegółowoSPEKTROMETRIA CIEKŁOSCYNTYLACYJNA
SPEKTROMETRIA CIEKŁOSCYNTYLACYJNA Metoda detekcji promieniowania jądrowego (α, β, γ) Konwersja energii promieniowania jądrowego na promieniowanie w zakresie widzialnym. Zalety metody: Geometria 4π Duża
Bardziej szczegółowoMetody analizy pierwiastków z zastosowaniem wtórnego promieniowania rentgenowskiego. XRF, SRIXE, PIXE, SEM (EPMA)
Metody analizy pierwiastków z zastosowaniem wtórnego promieniowania rentgenowskiego. XRF, SRIXE, PIXE, SEM (EPMA) Promieniowaniem X nazywa się promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od około
Bardziej szczegółowoSpektroskopia ramanowska w badaniach powierzchni
Spektroskopia ramanowska w badaniach powierzchni z Efekt Ramana (1922, CV Raman) I, ν próbka y Chandra Shekhara Venketa Raman x I 0, ν 0 Monochromatyczne promieniowanie o częstości ν 0 ulega rozproszeniu
Bardziej szczegółowoSkaningowy Mikroskop Elektronowy. Rembisz Grażyna Drab Bartosz
Skaningowy Mikroskop Elektronowy Rembisz Grażyna Drab Bartosz PLAN PREZENTACJI: 1. Zarys historyczny 2. Zasada działania SEM 3. Zjawiska fizyczne wykorzystywane w SEM 4. Budowa SEM 5. Przygotowanie próbek
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM ANALITYCZNEJ MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ (L - 2)
LABORATORIUM ANALITYCZNEJ MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ (L - 2) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007
Bardziej szczegółowoI. PROMIENIOWANIE CIEPLNE
I. PROMIENIOWANIE CIEPLNE - lata '90 XIX wieku WSTĘP Widmo promieniowania elektromagnetycznego zakres "pokrycia" różnymi rodzajami fal elektromagnetycznych promieniowania zawartego w danej wiązce. rys.i.1.
Bardziej szczegółowoZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU MBS
ZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU MBS LABORATORIUM - MBS 1. ROZWIĄZYWANIE WIDM kolokwium NMR 25 kwietnia 2016 IR 30 maja 2016 złożone 13 czerwca 2016 wtorek 6.04 13.04 20.04 11.05 18.05 1.06 8.06 coll coll
Bardziej szczegółowoFizykochemiczne metody w kryminalistyce. Wykład 7
Fizykochemiczne metody w kryminalistyce Wykład 7 Stosowane metody badawcze: 1. Klasyczna metoda analityczna jakościowa i ilościowa 2. badania rentgenostrukturalne 3. Badania spektroskopowe 4. Metody chromatograficzne
Bardziej szczegółowoEkspansja plazmy i wpływ atmosfery reaktywnej na osadzanie cienkich warstw hydroksyapatytu. Marcin Jedyński
Ekspansja plazmy i wpływ atmosfery reaktywnej na osadzanie cienkich warstw hydroksyapatytu. Marcin Jedyński Metoda PLD (Pulsed Laser Deposition) PLD jest nowoczesną metodą inżynierii powierzchni, umożliwiającą
Bardziej szczegółowoPromieniowanie X. Jak powstaje promieniowanie rentgenowskie Budowa lampy rentgenowskiej Widmo ciągłe i charakterystyczne promieniowania X
Promieniowanie X Jak powstaje promieniowanie rentgenowskie Budowa lampy rentgenowskiej Widmo ciągłe i charakterystyczne promieniowania X Lampa rentgenowska Lampa rentgenowska Promieniowanie rentgenowskie
Bardziej szczegółowoKatedra Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Łódzkiego
Katedra Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Łódzkiego Ćwiczenie 7 Elektronowy mikroskop skaningowy-analogowy w badaniach morfologii powierzchni ciała stałego. Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie
Bardziej szczegółowoSpektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego - wprowadzenie
Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego - wprowadzenie Streszczenie Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego jest jedną z technik spektroskopii absorpcyjnej mającej zastosowanie w chemii,
Bardziej szczegółowoMonochromatyzacja promieniowania molibdenowej lampy rentgenowskiej
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakładu Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 133, 40 006 Katowice tel. (032)359 1503, e-mail: izajen@wp.pl, opracowanie: dr Izabela Jendrzejewska Laboratorium z Krystalografii
Bardziej szczegółowoŚwiatło fala, czy strumień cząstek?
1 Światło fala, czy strumień cząstek? Teoria falowa wyjaśnia: Odbicie Załamanie Interferencję Dyfrakcję Polaryzację Efekt fotoelektryczny Efekt Comptona Teoria korpuskularna wyjaśnia: Odbicie Załamanie
Bardziej szczegółowoMetoda DSH. Dyfraktometria rentgenowska. 2. Dyfraktometr rentgenowski: - budowa anie - zastosowanie
Metoda DSH. Dyfraktometria rentgenowska 1. Teoria Braggów-Wulfa 2. Dyfraktometr rentgenowski: - budowa - działanie anie - zastosowanie Promieniowanie elektromagnetyczne radiowe mikrofale IR UV/VIS X γ
Bardziej szczegółowoS. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Dyfrakcja na kryształach. Dyfrakcja na kryształach
S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Dyfrakcja na kryształach Dyfrakcja na kryształach Warunki dyfrakcji źródło: Ch. Kittel Wstęp do fizyki..., rozdz. 2, rys. 6, str. 49 Konstrukcja Ewalda
Bardziej szczegółowoStałe : h=6, Js h= 4, eVs 1eV= J nie zależy
T_atom-All 1 Nazwisko i imię klasa Stałe : h=6,626 10 34 Js h= 4,14 10 15 evs 1eV=1.60217657 10-19 J Zaznacz zjawiska świadczące o falowej naturze światła a) zjawisko fotoelektryczne b) interferencja c)
Bardziej szczegółowoPRODUKTY CHEMICZNE Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie zawartości oksygenatów w paliwach metodą FTIR
PRODUKTY CHEMICZNE Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie zawartości oksygenatów w paliwach metodą FTIR WSTĘP Metody spektroskopowe Spektroskopia bada i teoretycznie wyjaśnia oddziaływania pomiędzy materią będącą zbiorowiskiem
Bardziej szczegółowoTheory Polish (Poland)
Q3-1 Wielki Zderzacz Hadronów (10 points) Przeczytaj Ogólne instrukcje znajdujące się w osobnej kopercie zanim zaczniesz rozwiązywać to zadanie. W tym zadaniu będą rozpatrywane zagadnienia fizyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoBadanie schematu rozpadu jodu 128 J
J8A Badanie schematu rozpadu jodu 128 J Celem doświadczenie jest wyznaczenie schematu rozpadu jodu 128 J Wiadomości ogólne 1. Oddziaływanie kwantów γ z materią (1,3) a/ efekt fotoelektryczny b/ efekt Comptona
Bardziej szczegółowoNMR (MAGNETYCZNY REZONANS JĄDROWY) dr Marcin Lipowczan
NMR (MAGNETYCZNY REZONANS JĄDROWY) dr Marcin Lipowczan Spis zagadnień Fizyczne podstawy zjawiska NMR Parametry widma NMR Procesy relaksacji jądrowej Metody obrazowania Fizyczne podstawy NMR Proton, neutron,
Bardziej szczegółowoSPM Scanning Probe Microscopy Mikroskopia skanującej sondy STM Scanning Tunneling Microscopy Skaningowa mikroskopia tunelowa AFM Atomic Force
SPM Scanning Probe Microscopy Mikroskopia skanującej sondy STM Scanning Tunneling Microscopy Skaningowa mikroskopia tunelowa AFM Atomic Force Microscopy Mikroskopia siły atomowej MFM Magnetic Force Microscopy
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6)
LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007 r. Kierownik
Bardziej szczegółowoLaboratorium z Krystalografii. 2 godz.
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Zbadanie zależności intensywności linii Kα i Kβ promieniowania charakterystycznego X emitowanego przez anodę
Bardziej szczegółowoElektronowa mikroskopia. T. 2, Mikroskopia skaningowa / Wiesław Dziadur, Janusz Mikuła. Kraków, Spis treści
Elektronowa mikroskopia. T. 2, Mikroskopia skaningowa / Wiesław Dziadur, Janusz Mikuła. Kraków, 2016 Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i oznaczeń 11 Przedmowa 17 Wstęp 19 Literatura 26 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoOddziaływanie cząstek z materią
Oddziaływanie cząstek z materią Trzy główne typy mechanizmów reprezentowane przez Ciężkie cząstki naładowane (cięższe od elektronów) Elektrony Kwanty gamma Ciężkie cząstki naładowane (miony, p, cząstki
Bardziej szczegółowodr inż. Beata Brożek-Pluska SERS La boratorium La serowej
dr inż. Beata Brożek-Pluska La boratorium La serowej Spektroskopii Molekularnej PŁ Powierzchniowo wzmocniona sp ektroskopia Ramana (Surface Enhanced Raman Spectroscopy) Cząsteczki zaadsorbowane na chropowatych
Bardziej szczegółowoINSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA ĆWICZENIE NR MR-6
INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA LABORATORIUM Z PRZEDMIOTU METODY REZONANSOWE ĆWICZENIE NR MR-6 JAKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA ANALIZA
Bardziej szczegółowoMIKROSKOPIA ELEKTRONOWA. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
MIKROSKOPIA ELEKTRONOWA Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Tło historyczne Pod koniec XIX wieku stosowanie mikroskopów świetlnych w naukach
Bardziej szczegółowoLaboratorium z Krystalografii. 2 godz.
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Zbadanie zależności intensywności linii Ka i Kb promieniowania charakterystycznego X emitowanego przez anodę
Bardziej szczegółowoWłaściwości optyczne. Oddziaływanie światła z materiałem. Widmo światła widzialnego MATERIAŁ
Właściwości optyczne Oddziaływanie światła z materiałem hν MATERIAŁ Transmisja Odbicie Adsorpcja Załamanie Efekt fotoelektryczny Tradycyjnie właściwości optyczne wiążą się z zachowaniem się materiałów
Bardziej szczegółowoBadanie schematu rozpadu jodu 128 I
J8 Badanie schematu rozpadu jodu 128 I Celem doświadczenie jest wyznaczenie schematu rozpadu jodu 128 I Wiadomości ogólne 1. Oddziaływanie kwantów γ z materią [1,3] a) efekt fotoelektryczny b) efekt Comptona
Bardziej szczegółowoInkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM
Muzeum i Instytut Zoologii Polska Akademia Nauk Akademia im. Jana DługoszaD ugosza Inkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM Magdalena
Bardziej szczegółowoDyfrakcja rentgenowska (XRD) w analizie fazowej Wykład 3
Dyfrakcja rentgenowska () w analizie fazowej Wykład 3 1. Podział metod rentgenowskich ze względu na badane materiały oraz rodzaj stosowanego promieniowania. 2. Metoda Lauego. 3. Metoda obracanego monokryształu.
Bardziej szczegółowo10. Analiza dyfraktogramów proszkowych
10. Analiza dyfraktogramów proszkowych Celem ćwiczenia jest zapoznanie się zasadą analizy dyfraktogramów uzyskiwanych z próbek polikrystalicznych (proszków). Zwykle dyfraktometry wyposażone są w oprogramowanie
Bardziej szczegółowoKwantowe własności promieniowania, ciało doskonale czarne, zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne.
Kwantowe własności promieniowania, ciało doskonale czarne, zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne. DUALIZM ŚWIATŁA fala interferencja, dyfrakcja, polaryzacja,... kwant, foton promieniowanie ciała doskonale
Bardziej szczegółowoBADANIA WARSTW FE NANOSZONYCH Z ELEKTROLITU NA BAZIE ACETONU
BADANIA WARSTW FE NANOSZONYCH Z ELEKTROLITU NA BAZIE ACETONU W. OLSZEWSKI 1, K. SZYMAŃSKI 1, D. SATUŁA 1, M. BIERNACKA 1, E. K. TALIK 2 1 Wydział Fizyki, Uniwersytet w Białymstoku, Lipowa 41, 15-424 Białystok,
Bardziej szczegółowoCzujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są
Czujniki Ryszard J. Barczyński, 2010 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Czujniki Czujniki służą do przetwarzania interesującej
Bardziej szczegółowoOPTYKA. Leszek Błaszkieiwcz
OPTYKA Leszek Błaszkieiwcz Ojcem optyki jest Witelon (1230-1314) Zjawisko odbicia fal promień odbity normalna promień padający Leszek Błaszkieiwcz Rys. Zjawisko załamania fal normalna promień padający
Bardziej szczegółowoLaboratorium z Krystalografii specjalizacja: Fizykochemia związków nieorganicznych
Uniwersytet Śląski - Instytut Chemii Zakład Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 133, 40-006 Katowice tel. 0323591197, e-mail: izajen@wp.pl opracowanie: dr Izabela Jendrzejewska Laboratorium z Krystalografii
Bardziej szczegółowoSpektroskopia Fluorescencyjna promieniowania X
Spektroskopia Fluorescencyjna promieniowania X Technika X-ray Energy Spectroscopy (XES) a) XES dla określenia składu substancji (jakie pierwiastki) b) XES dla ustalenia struktury elektronicznej (informacja
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody analizy pierwiastków
Nowoczesne metody analizy pierwiastków Techniki analityczne Chromatograficzne Spektroskopowe Chromatografia jonowa Emisyjne Absorpcyjne Fluoroscencyjne Spektroskopia mas FAES ICP-AES AAS EDAX ICP-MS Prezentowane
Bardziej szczegółowoDr Piotr Sitarek. Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska
Podstawy fizyki Wykład 11 Dr Piotr Sitarek Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska D. Halliday, R. Resnick, J.Walker: Podstawy Fizyki, tom 3, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2003. K.Sierański, K.Jezierski,
Bardziej szczegółowoAparatura do osadzania warstw metodami:
Aparatura do osadzania warstw metodami: Rozpylania mgnetronowego Magnetron sputtering MS Rozpylania z wykorzystaniem działa jonowego Ion Beam Sputtering - IBS Odparowanie wywołane impulsami światła z lasera
Bardziej szczegółowoJAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI? JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI?
Podstawowe miary masy i objętości stosowane przy oznaczaniu ilości kwasów nukleinowych : 1g (1) 1l (1) 1mg (1g x 10-3 ) 1ml (1l x 10-3 ) 1μg (1g x 10-6 ) 1μl (1l x 10-6 ) 1ng (1g x 10-9 ) 1pg (1g x 10-12
Bardziej szczegółowoSpektroskopia modulacyjna
Spektroskopia modulacyjna pozwala na otrzymanie energii przejść optycznych w strukturze z bardzo dużą dokładnością. Charakteryzuje się również wysoką czułością, co pozwala na obserwację słabych przejść,
Bardziej szczegółowoWzajemne relacje pomiędzy promieniowaniem a materią wynikają ze zjawisk związanych z oddziaływaniem promieniowania z materią. Do podstawowych zjawisk
Wzajemne relacje pomiędzy promieniowaniem a materią wynikają ze zjawisk związanych z oddziaływaniem promieniowania z materią. Do podstawowych zjawisk fizycznych tego rodzaju należą zjawiska odbicia i załamania
Bardziej szczegółowoZaawansowane Metody Badań Strukturalnych. Dyfrakcja rentgenowska cz.2 Mikroskopia Sił Atomowych AFM
Zaawansowane Metody Badań Strukturalnych Dyfrakcja rentgenowska cz.2 Mikroskopia Sił Atomowych AFM Rentgenowska fazowa analiza ilościowa Parametry komórki elementarnej Wielkości krystalitów Budowa mikroskopu
Bardziej szczegółowoIM-4 BADANIE ABSORPCJI ŚWIATŁA W MATERIAŁACH PÓŁPRZEWODNIKOWYCH
IM-4 BADANIE ABSORPCJI ŚWIATŁA W MATERIAŁACH PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I. Cel ćwiczenia Zapoznanie się z fotoelektryczną optyczną metodą wyznaczania energii przerwy wzbronionej w półprzewodnikach na przykładzie
Bardziej szczegółowoRentgenografia - teorie dyfrakcji
Rentgenografia - teorie dyfrakcji widmo promieniowania rentgenowskiego Widmo emisyjne promieniowania rentgenowskiego: -promieniowanie charakterystyczne -promieniowanie ciągłe (białe) Efekt naświetlenia
Bardziej szczegółowoZaawansowane Metody Badań Materiałów. Badania strukturalne materiałów Badania właściwości materiałów
Zaawansowane Metody Badań Materiałów Badania strukturalne materiałów Badania właściwości materiałów Grafik zajęć wykłady i seminaria Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Chemii Krzemianów
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA STANOWIĄCY JEDNOCZEŚNIE DRUK POTWIERDZENIE ZGODNOŚCI TECHNICZNEJ OFERTY
Załącznik nr 2 do SIWZ Załacznik nr 2 do umowy SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA STANOWIĄCY JEDNOCZEŚNIE DRUK POTWIERDZENIE ZGODNOŚCI TECHNICZNEJ OFERTY Przedmiot oferty: Wysokorozdzielczy skaningowy
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali
Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali Wymagane wiadomości Podstawy korozji elektrochemicznej, wykresy E-pH. Wprowadzenie Główną przyczyną zniszczeń materiałów metalicznych
Bardziej szczegółowoOBRAZOWANIE ORAZ BADANIE ROZMIARÓW I POŁOŻENIA OBIEKTÓW NAŚWIETLONYCH PROMIENIOWANIEM X
X4 OBRAZOWANIE ORAZ BADANIE ROZMIARÓW I POŁOŻENIA OBIEKTÓW NAŚWIETLONYCH PROMIENIOWANIEM X 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest jakościowe poznanie podstawowych zjawisk fizycznych wykorzystywanych w obrazowaniu
Bardziej szczegółowoNadprzewodniki. W takich materiałach kiedy nastąpi przepływ prądu może on płynąć nawet bez przyłożonego napięcia przez długi czas! )Ba 2. Tl 0.2.
Nadprzewodniki Pewna klasa materiałów wykazuje prawie zerową oporność (R=0) poniżej pewnej temperatury zwanej temperaturą krytyczną T c Większość przewodników wykazuje nadprzewodnictwo dopiero w temperaturze
Bardziej szczegółowoWidmo promieniowania
Widmo promieniowania Spektroskopia Każde ciało wysyła promieniowanie. Promieniowanie to jest składa się z wiązek o różnych długościach fal. Jeśli wiązka światła pada na pryzmat, ulega ono rozszczepieniu,
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2: Elektrochemiczny pomiar szybkości korozji metali. Wpływ inhibitorów korozji
Ćwiczenie 2: Elektrochemiczny pomiar szybkości korozji metali. Wpływ inhibitorów korozji Wymagane wiadomości Podstawy korozji elektrochemicznej, podstawy kinetyki procesów elektrodowych, równanie Tafela,
Bardziej szczegółowo12. WYBRANE METODY STOSOWANE W ANALIZACH GEOCHEMICZNYCH. Atomowa spektroskopia absorpcyjna
12. WYBRANE METODY TOOWANE W ANALIZACH EOCHEMICZNYCH Atomowa spektroskopia absorpcyjna (AA - atomic absorption spectroscopy) Atomowa spektroskopia absorpcyjna jest bardzo czułą metodą analityczną umożliwiającą
Bardziej szczegółowoWykład XIV: Właściwości optyczne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych
Wykład XIV: Właściwości optyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: Treść wykładu: 1. Wiadomości wstępne: a) Załamanie
Bardziej szczegółowoZaawansowane Metody Badań Materiałów. Badania strukturalne materiałów Badania właściwości materiałów
Zaawansowane Metody Badań Materiałów Badania strukturalne materiałów Badania właściwości materiałów Grafik zajęć wykłady i seminaria Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Chemii Krzemianów
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoSpektroskopia. mössbauerowska
Spektroskopia Spektroskopia Mӧssbauerowska mössbauerowska Adrianna Rokosa Maria Dawiec 1. Zarys historyczny 2. Podstawy teoretyczne 3. Efekt Mössbauera 4. Spektroskopia mössbauerowska 5. Zastosowanie w
Bardziej szczegółowoNatęż. ężenie refleksu dyfrakcyjnego
Natęż ężenie refleksu dyfrakcyjnego Wskaźnikowanie dyfraktogramów 1. Natężenie refleksu dyfrakcyjnego - od czego i jak zależy 1. Wskaźnikowanie dyfraktogramów -metoda różnic 3. Wygaszenia systematyczne
Bardziej szczegółowoŚwiatło ma podwójną naturę:
Światło ma podwójną naturę: przejawia własności fal i cząstek W. C. Roentgen ( Nobel 1901) Istnieje ciągłe przejście pomiędzy tymi własnościami wzdłuż spektrum fal elektromagnetycznych Dla niskich częstości
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska, Inżynieria Biomedyczna. Przedmiot: BIOMATERIAŁY. Metody pasywacji powierzchni biomateriałów. Dr inż. Agnieszka Ossowska
BIOMATERIAŁY Metody pasywacji powierzchni biomateriałów Dr inż. Agnieszka Ossowska Gdańsk 2010 Korozja -Zagadnienia Podstawowe Korozja to proces niszczenia materiałów, wywołany poprzez czynniki środowiskowe,
Bardziej szczegółowoDOTYCZY: Sygn. akt SZ /12/6/6/2012
Warszawa dn. 2012-07-26 SZ-222-20/12/6/6/2012/ Szanowni Państwo, DOTYCZY: Sygn. akt SZ-222-20/12/6/6/2012 Przetargu nieograniczonego, którego przedmiotem jest " sprzedaż, szkolenie, dostawę, montaż i uruchomienie
Bardziej szczegółowoOferta usługowa Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii Górniczo-
Oferta usługowa Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii Górniczo- Hutniczej im. Stanisława Staszica Oferta usługowa Wydziału stanowi odzwierciedlenie obszarów badawczych poszczególnych Katedr
Bardziej szczegółowoMetody chemiczne w analizie biogeochemicznej środowiska. (Materiał pomocniczy do zajęć laboratoryjnych)
Metody chemiczne w analizie biogeochemicznej środowiska. (Materiał pomocniczy do zajęć laboratoryjnych) Metody instrumentalne podział ze względu na uzyskane informację. 1. Analiza struktury; XRD (dyfrakcja
Bardziej szczegółowoSKUTECZNOŚĆ IZOLACJI JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI? JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI?
SKUTECZNOŚĆ IZOLACJI Wydajność izolacji- ilość otrzymanego kwasu nukleinowego Efektywność izolacji- jakość otrzymanego kwasu nukleinowego w stosunku do ilości Powtarzalność izolacji- zoptymalizowanie procedury
Bardziej szczegółowoKwantowa natura promieniowania
Kwantowa natura promieniowania Promieniowanie ciała doskonale czarnego Ciało doskonale czarne ciało, które absorbuje całe padające na nie promieniowanie bez względu na częstotliwość. Promieniowanie ciała
Bardziej szczegółowoIII. EFEKT COMPTONA (1923)
III. EFEKT COMPTONA (1923) Zjawisko zmiany długości fali promieniowania roentgenowskiego rozpraszanego na swobodnych elektronach. Zjawisko to stoi u podstaw mechaniki kwantowej. III.1. EFEKT COMPTONA Rys.III.1.
Bardziej szczegółowoMetody badania kosmosu
Metody badania kosmosu Zakres widzialny Fale radiowe i mikrofale Promieniowanie wysokoenergetyczne Detektory cząstek Pomiar sił grawitacyjnych Obserwacje prehistoryczne Obserwatorium słoneczne w Goseck
Bardziej szczegółowoDyfrakcja rentgenowska cz.2 Mikroskopia Sił Atomowych AFM
Zaawansowane Metody Badań Strukturalnych Dyfrakcja rentgenowska cz.2 Mikroskopia Sił Atomowych AFM Fazowa analiza ilościowa Obliczenia strukturalne prawo Vegarda Pomiary cienkich warstw Budowa mikroskopu
Bardziej szczegółowoJan Drzymała ANALIZA INSTRUMENTALNA SPEKTROSKOPIA W ŚWIETLE WIDZIALNYM I PODCZERWONYM
Jan Drzymała ANALIZA INSTRUMENTALNA SPEKTROSKOPIA W ŚWIETLE WIDZIALNYM I PODCZERWONYM Światło słoneczne jest mieszaniną fal o różnej długości i różnego natężenia. Tylko część promieniowania elektromagnetycznego
Bardziej szczegółowoRepeta z wykładu nr 11. Detekcja światła. Fluorescencja. Eksperyment optyczny. Sebastian Maćkowski
Repeta z wykładu nr 11 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 CCD (urządzenie
Bardziej szczegółowoWłaściwości materii. Bogdan Walkowiak. Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka. 18 listopada 2014 Biophysics 1
Wykład 8 Właściwości materii Bogdan Walkowiak Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka 18 listopada 2014 Biophysics 1 Właściwości elektryczne Właściwości elektryczne zależą
Bardziej szczegółowoBADANIA STRUKTURY MATERIAŁÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
BADANIA STRUKTURY MATERIAŁÓW Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1. MAKROSTRUKTURA 2. MIKROSTRUKTURA 3. STRUKTURA KRYSTALICZNA Makrostruktura
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 2 : Badanie licznika proporcjonalnego fotonów X
Ćwiczenie nr 2 : Badanie licznika proporcjonalnego fotonów X Oskar Gawlik, Jacek Grela 16 lutego 2009 1 Podstawy teoretyczne 1.1 Liczniki proporcjonalne Wydajność detekcji promieniowania elektromagnetycznego
Bardziej szczegółowoProgram studiów II stopnia dla studentów kierunku chemia od roku akademickiego 2015/16
Program studiów II stopnia dla studentów kierunku chemia od roku akademickiego 2015/16 Semestr 1M Przedmioty minimum programowego na Wydziale Chemii UW L.p. Przedmiot Suma godzin Wykłady Ćwiczenia Prosem.
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WPROWADZENIE Podział biomateriałów Biomateriały w medycynie regeneracyjnej Cementy kostne...
SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 1 I. PRZEGLĄD LITERATURY... 3 1.1. Podział biomateriałów... 3 1.2. Biomateriały w medycynie regeneracyjnej... 8 1.3. Materiały kościozastępcze... 11 1.4. Wymagania stawiane
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 2. Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji
Ćwiczenie nr (wersja_05) Pomiar energii gamma metodą absorpcji Student winien wykazać się znajomością następujących zagadnień:. Promieniowanie gamma i jego własności.. Absorpcja gamma. 3. Oddziaływanie
Bardziej szczegółowoPrzykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego. mgr inż. Katarzyna Kasprzyk
Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego mgr inż. Katarzyna Kasprzyk Mikroskop skaningowy Pierwszy mikroskop elektronowy transmisyjny powstał w 1931r
Bardziej szczegółowoautor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 39 ATOM WODORU. PROMIENIOWANIE. WIDMA TEST JEDNOKROTNEGO WYBORU
autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 39 ATOM WODORU. PROMIENIOWANIE. WIDMA Zadanie 1 1 punkt TEST JEDNOKROTNEGO WYBORU Moment pędu elektronu znajdującego się na drugiej orbicie w atomie
Bardziej szczegółowoEKSTRAHOWANIE KWASÓW NUKLEINOWYCH JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI? JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI?
EKSTRAHOWANIE KWASÓW NUKLEINOWYCH Wytrącanie etanolem Rozpuszczenie kwasu nukleinowego w fazie wodnej (met. fenol/chloroform) Wiązanie ze złożem krzemionkowym za pomocą substancji chaotropowych: jodek
Bardziej szczegółowoPracownia Jądrowa. dr Urszula Majewska. Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ.
Ćwiczenie nr 1 Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ. 3. Oddziaływanie promieniowania γ z materią: Z elektronami: zjawisko fotoelektryczne, rozpraszanie Rayleigha, zjawisko Comptona, rozpraszanie
Bardziej szczegółowoZespolona funkcja dielektryczna metalu
Zespolona funkcja dielektryczna metalu Przenikalność elektryczna ośrodków absorbujących promieniowanie elektromagnetyczne jest zespolona, a także zależna od częstości promieniowania, które przenika przez
Bardziej szczegółowoMetody spektroskopowe:
Katedra Chemii Analitycznej Metody spektroskopowe: Absorpcyjna Spektrometria Atomowa Fotometria Płomieniowa Gdańsk, 2010 Opracowała: mgr inż. Monika Kosikowska 1 1. Wprowadzenie Spektroskopia to dziedzina
Bardziej szczegółowoWYJAŚNIENIE TREŚCI SIWZ
Warszawa, dnia 17.11.2015r. WYJAŚNIENIE TREŚCI SIWZ Dotyczy przetargu nieograniczonego na: Dostawa stołowego skaningowego mikroskopu elektronowego wraz z wyposażeniem dla Instytutu Technologii Materiałów
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI ««*» ( # * *»»
««*» ( # * *»» CZĘŚĆ I. POJĘCIA PODSTAWOWE 1. Co to jest fizyka? 11 2. Wielkości fizyczne 11 3. Prawa fizyki 17 4. Teorie fizyki 19 5. Układ jednostek SI 20 6. Stałe fizyczne 20 CZĘŚĆ II. MECHANIKA 7.
Bardziej szczegółowo