Włodzimierz A. Gibasiewicz. niepowtarzalni. Lekarze weterynarii ofiary II wojny światowej

Transkrypt

1

2 Książkę tę poświęcam pamięci wybitnych historyków weterynaryjnych: doc. dr. hab. Stefana Jakubowskiego, płk. dr. Konrada Millaka, prof. dr. hab. Władysława Lutyńskiego. Autor

3 Włodzimierz A. Gibasiewicz niepowtarzalni Lekarze weterynarii ofiary II wojny światowej

4 Opracowanie tekstu: Włodzimierz A. Gibasiewicz Redakcja: lek. wet. Wanda Fijałkowska Projekt okładki i opracowanie typograficzne: Tomasz Kuc Na okładce wykorzystano fotografię pt. Pułk Szwoleżerów defiluje w Pucku w r. przed gen. Orlicz-Dreszerem (za pl.wikipedia.org, źródło: Bellona, Warszawa ) Wydawca: Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna Copyright by Włodzimierz A. Gibasiewicz, Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna w całości sfinansowała wydanie tej książki. ISBN Warszawa Produkcja: Teka / Foxrabbit Designers Druk: Drukarnia Narodowa w Krakowie

5 Spis treści Przedmowa Od Autora Wprowadzenie I. Biogramy lekarzy weterynarii poległych w walce II. Biogramy lekarzy weterynarii zamordowanych w niemieckich obozach koncentracyjnych i innych miejscach kaźni III. Zbrodnia katyńska Biogramy lekarzy weterynarii zamordowanych Katyniu Biogramy lekarzy weterynarii zamordowanych w Charkowie Biogramy lekarzy weterynarii zamordowanych w innych miejscach zbrodni sowieckich, w tym Ukraińska Lista Katyńska IV. Biogramy lekarzy weterynarii zamordowanych na kresach wschodnich i innych miejscach zbrodni nacjonalistów ukraińskich V. Biogramy lekarzy weterynarii, którzy zginęli w niewyjaśnionych w pełni przypadkach VI. Biogramy zamordowanych studentów wydziałów weterynaryjnych VII. Wykaz osób niezidentyfikowanych w pełni, zamordowanych lub zmarłych śmiercią naturalną Podsumowanie Indeks nazwisk podanych w biogramach Literatura podstawowa i uzupełniająca Podziękowania Pro Memoria

6

7 Przedmowa od Prezesa Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej dr. n. wet. Tadeusza Jakubowskiego Przedmowę do tego, tak ważnego dla naszego zawodu lekarza weterynarii, dzieła historycznego jest mi pisać szczególnie trudno. Specjalnie nie używam słowa książki, gdyż jest to wielka praca mojego kolegi Włodzimierza Gibasiewicza, lekarza weterynarii pasjonata historii, bezinteresownego kronikarza naszego zawodu. Zawiera ono biografie lekarzy weterynarii i wiele ich zdjęć. Autor podjął się pracy, którą zapoczątkowali jego poprzednicy, ale niestety nie zawsze po II wojnie światowej mogli oni napisać o naszej martyrologii pełną prawdę. Dopiero ostatnich lat dało nam, Polakom, możliwość odkłamania historii, szczególnie tej na wschód od Bugu w tym losów naszych obywateli w czasie okupacji wojennej i zniewoleniu powojennym. Tak okupanci niemieccy, jak i Sowieci, traktowali lekarzy weterynarii jako niebezpieczną inteligencką elitę zawodową, z rozlicznymi kontaktami w środowisku wojskowym i wiejskim, gdzie silny był ruch oporu. Dlatego zawód nasz poniósł tak duże ofiary w ludziach. Lekarze weterynarii byli mordowani i ginęli w czasie działań wojennych, w niemieckich oflagach, sowieckich obozach jenieckich i łagrach, bądź zsyłkach na Syberię. Sam pochodzę z rodziny katyńskiej i sybiraków. Mój stryj Antoni Jakubowski, podporucznik Wojska Polskiego, w pierwszym roku po ukończeniu szkoły oficerskiej w Toruniu w czasie wybuchu wojny był na froncie wschodnim. Dostał się do niewoli sowieckiej, był w obozie w Kozielsku i został zamordowany w roku w Katyniu. NKWD pozwoliło jeńcom wysłać do rodzin przed Bożym Narodzeniem kartki świąteczne. W ten sposób służby specjalne zdobyły ich aktualne adresy i gdy Sowieci weszli do Łomży, która znajdowała się w ich strefie okupacyjnej, określonej

8 w pakcie Ribbentrop-Mołotow, wywieźli na Syberię moją babkę, dziadka, stryja Witolda i mojego ojca Józefa. Długo by pisać o ich losach. Jednym słowem: był to niewyobrażalny koszmar. Mój dziadek zmarł z wycieńczenia, a pozostałych członków mojej rodziny uratował od niechybnej śmierci głodowej zesłany na Syberię i dzielący ich los ukraiński lekarz weterynarii. Dlatego chylę głowę przed rodzinami NIEPOWTARZALNYCH, którzy przez wiele lat byli prześladowani i musieli żyć z bólem utraty najbliższych. Zbrodnie niemieckie i sowieckie były ogromne, nie tylko na narodzie polskim. Szczególnie te drugie sowieckie były w Polsce powojennej tematem tabu. Rozmawiało się o nich w gronie rodzinnym i to niechętnie, gdyż obawiano się, że dzieci mogą zacząć o tym mówić w szkole. Moi bliscy, którzy przeżyli te okropności, mówili o nich niechętnie. Dlatego chyba, że jak każdy człowiek najchętniej wymazaliby złe przeżycia z pamięci na zawsze. Była to kontynuacja zbrodni na pamięci narodowej. W Polsce Ludowej rodziny ofiar sowieckich były często represjonowane. Wielu Polaków, których rodziny nie były bezpośrednio tym doświadczone, nie znało prawdy. Bardziej światli słuchali Radia Wolna Europa lub czytali wydawnictwa podziemne. Dlatego właśnie książka ta jest bardzo potrzebna, potrzebna dla naszej świadomości i wiedzy historycznej. To pierwsze opracowanie przybliżające nam po latach postacie lekarzy weterynarii, którzy utracili życie w wyniku działań wojennych, zostali zamordowani lub zmarli w wyniku prześladowań. Większość środowisk zawodowych, które poniosły wielkie straty w czasie wojny i w okresie powojennym, już podjęły się podobnych opracowań. Szczególnie dziękuję Włodzimierzowi Gibasiewiczowi i jego poprzednikom za tę wielką pracę, tak ważną dla naszego środowiska. Tadeusz Jakubowski

9 Od Autora Inspiracją do zajęcia się tematem zamordowanych, poległych lekarzy weterynarii w latach II wojny światowej była książka Normana Daviesa Europa Walczy. Nie tak proste zwycięstwo, z której dowiedziałem się, że dla mieszkańców Ameryki II wojna światowa to wojna na Atlantyku i Pacyfiku w latach. Tak jak istnieje w literaturze przedmiotu zachodni punkt widzenia na II wojnę światową, tak występuje również wschodni punkt widzenia. W zachodnim usilnie zrównuje się skromne bitwy armii alianckich na zachodzie z ogromnymi bitwami toczonymi na wschodzie. Wschodni punkt widzenia natomiast stara się nie dostrzegać zbrodni popełnianych przez Sowietów w latach poprzedzających, jak i w latach wojny. Drugi powód zainteresowania się losami naszych kolegów z okresu były opisy różnych grup ludzi w wojennej Europie. Opisy te dotyczyły: artystów estradowych, arystokratów, bankierów, chłopów, duchowieństwa, dyplomatów, dziennikarzy, naukowców, poetów i innych. I gdy zagłębiłem się w temat, i znalazłem opracowania w miarę pełne właśnie poszczególnych grup zawodowych leśników, lekarzy medycyny, policjantów, farmaceutów, a poza tym skromne i bardzo rozproszone dotyczące lekarzy weterynarii, i to przeważnie z odległych lat, podjąłem decyzję o napisaniu książki. Podkreślić należy, że tymi zagadnieniami z dużym sukcesem zajmowali się przede wszystkim płk dr Konrad Millak, doc. dr hab. Stefan Jakubowski, prof. dr hab. Władysław Lutyński i płk. dr hab. Zygmunt Łyjak. To na bazie opracowań dokonanych przez tych wybitnych historyków starałem się zebrać w jednym miejscu dostępny dzisiaj materiał o życiu i losie lekarzy weterynarii z lat wojny.

10 Stosunek okupanta do polskiej służby weterynaryjnej, podobnie jak do całego naszego narodu, był zdecydowanie wrogi. Ponieważ lekarze weterynarii należeli do tej grupy inteligencji, która miała częsty i bezpośredni kontakt z ludnością wiejską, faszyści uważali ich za element pod względem politycznym szczególnie niebezpieczny pisze dr Teodor R. Budny. I dalej: Znaczna część lekarzy weterynarii już w pierwszych miesiącach okupacji była represjonowana przez władze niemieckie: wysiedlenia, osadzania w więzieniach oraz mordowania. Natomiast wojenne zbrodnie sowieckie pokryto zmową milczenia, zapominając także o tym, że systematyczną likwidację żywiołu polskiego Stalin i jego poplecznicy zaplanowali już na trzy lata przed wybuchem wojny pisze Ryszard Kaczorowski, b. Prezydent na Uchodźstwie. I jeszcze jeden powód to opisy tragicznych wydarzeń, jakie raz po raz czytam w licznych publikacjach. Jedno z wielu przytoczę z książki W. K. Cygana Kresy we krwi : Pisze w swojej relacji Grażyna Lipińska. Śmiercionośna maszyna toczy się naprzód, a ja stępiała na wszystko lecę prosto na nią. Nie słyszę okrzyku ścigającej mnie Danki. Przeraźliwy zgrzyt czołg staje tuż przede mną. Na łbie czołgu rozkrzyżowane dziecko, chłopczyk. Krew z jego ran płynie strużkami po żelazie. Zaczynamy z Danką uwalniać rozkrzyżowane, skrępowane gałganami ramiona chłopca Z czołgu wyskakuje czarny tankista, w dłoni brauning grozi nam; z sąsiedniego domu z podniesioną do góry pięścią wybiega młody Żyd, ochrypłym głosem krzyczy o coś oskarża nas i chłopczyka. Dla mnie oni nie istnieją. Widzę tylko oczy dziecka pełne strachu pełne męki. I widzę jak uwolnione z więzów ramiona wyciągają się do nas z bezgraniczną ufnością. Wysoka Danka jednym ruchem unosi dziecko z czołgu i składa na nosze. Ja już jestem w jego głowach, chwytam nosze i pozostawiając oniemiałych naszym zuchwalstwem oprawców uciekamy. ( ) W szpitalu otaczają go siostry, doktorzy, chorzy. Chcę mamy prosi dziecko. Nazywa się Tadeusz Jasiński, ma lat, jedyne dziecko Zofii Jasińskiej, służącej, nie ma ojca ( ). Poszedł na bój, rzucił butelkę benzyny na czołg, ale nie zapalił nie umiał Wyskoczyli, bili, chcieli zastrzelić, a potem skrępowali na łbie czołgu ( ). Danka sprowadza matkę. Nie pomaga transfuzja krwi. Chłopiec coraz słabszy, zaczyna konać. Ale kona w objęciach matki i na skraju wolnej Polski, bo szpital wojskowy jest ciągle w naszych rękach. Im więcej przybywa nam lat, im prędzej mijają dni, tym częściej wraca się do wspomnień, do odległych lat to także jeden z podstawowych powodów przygotowania tego zbioru. Autor

11 Wprowadzenie W r. obchodzić będziemy. rocznicę zaatakowania Rzeczypospolitej Polskiej przez sąsiadów w r. Przez Niemców września, Słowaków września i przez Rosjan września r. Zgodnie z podpisanym sierpnia r. paktem o nieagresji i protokołami dodatkowymi przez Joachima von Ribbentropa (minister spraw zagranicznych Rzeszy Niemieckiej) i Wiaczesława Mołotowa (premier i minister spraw zagranicznych Związku Sowieckiego) nastąpił podział Polski. Niemcy zagarnęli tysięcy kilometrów kwadratowych powierzchni naszego kraju i, mln ludności, a ZSRR tysiące kilometrów kwadratowych i, mln ludności. Do tej tragedii dodajmy jeszcze szczególny fakt zdrady przez uznawanych za naszych przyjaciół Anglii i Francji, które co prawda września r. wypowiedziały wojnę Rzeszy, ale nic w tym kierunku nie zrobiono. Polskę pozostawiono na pastwę agresorów na wiele długich lat. W latach w wyniku zbrodniczej działalności okupanta niemieckiego, w ramach programu fizycznej likwidacji, zginął co czwarty obywatel Polski. Zginęło niemal mln Polaków. Zmieniając nieco zdanie wypowiedziane przez Normana Daviesa s. w Europa walczy : jeśli się mówi o milionach, to przed oczami staje obraz masy ludzkiej, pozbawionej indywidualnych twarzy. A przecież każdy z tych milionów był określoną, niepowtarzalną osobą. Zginęło od do mln niepowtarzalnych osób. Na Kresach zginęło dodatkowo Polaków. Polacy ginęli z rąk niemieckich, rosyjskich i ukraińskich. Z rąk Ukrainców zginęło około Polaków. I jak pisze ks. T. Isakowicz-Zaleski: tak okrutnego ludobójstwa i barbarzyństwa nie dopuszczali się nawet Niemcy i Sowieci. Można by wymienić dla przykładu ogromne

12 liczby zamordowanych niepowtarzalnych Auschwitz, Bełżec, Sobibór, Kuropaty, Ponary i długo można wymieniać. Chociaż mija lat od tych zbrodni, to do dzisiaj wielu Polaków uważa się za zaginionych, wielu jeszcze los jest nieznany, wiele grobów nieodkrytych, wiele zbrodni nieudokumentowanych. Lista ofiar zamordowanych przez Rosjan z NKWD do wiosny r. zawiera nazwisk. Polskich jeńców obozu w Kozielsku osób przewożono do odległego o blisko km Katynia, gdzie byli rozstrzeliwani i następnie zakopywani w Lesie Katyńskiem pod Smoleńskiem. Z obozu w Starobielsku polskich jeńców osób przewożono do Charkowa, gdzie byli mordowani. Grzebano ich w podcharkowskim lesie w pobliżu wioski Piatichatki. A z obozu w Ostaszkowie osób policja, żandarmeria, straż graniczna i służba więzienna transportowano do odległego o km Kalinina (Twer), gdzie mordowano i następnie grzebano w lesie Miednoje. A także rozstrzelani w innych obozach i więzieniach zachodniej Ukrainy i zachodniej Białorusi ( osób). Uratowało się tylko więźniów, z tego z Kozielska, z Ostaszkowa, a Starobielska. W rozdziale Obóz w Starobielsku W. K. Roman i J. Tucholski zamieszczonym w Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa

13 piszą: Państwo polskie zostało uznane przez Związek Sowiecki za nieistniejące, tysiące jeńców polskich przetrzymywanych w obozach traktowano jako bazę obcej klasowo, byłej polskiej państwowości, stanowiących zagrożenie dla obywateli sowieckich. Wrogowie klasowi od wielu lat w komunistycznym państwie sowieckim byli eliminowani wszelkimi metodami uznanymi za skuteczne, kara śmierci była stosowana powszechnie. Polacy, którzy znaleźli się w obozach specjalnych, uznani zostali za szczególnie niebezpiecznych wrogów należeli do elity intelektualnej Rzeczypospolitej. I jeszcze jeden cytat pochodzący z zeznań majora bezpieczeństwa z tego opracowania: rozstrzelanie polskich jeńców ( ) zostało przeprowadzone na mocy decyzji Stalina, który nie mógł wybaczyć klęski Armii Czerwonej pod Warszawą w roku. W wystąpieniach oficjalnych czy w książkach i wielu publikacjach nie wspomina się o losie lekarzy weterynarii, jaki zgotowali im najeźdźcy. Nie wspomina się o lekarzach weterynarii, gdyż z reguły byli oni w szerszej grupie lekarzy, a byli przede wszystkim żołnierzami (często rezerwistami). Wspomina się ich w ogólnej formule wspominając martylologię żołnierzy Wojska Polskiego. W r. w Polsce żyło i pracowało lekarzy weterynarii (w tym kobiety). W służbie państwowej pracowało lekarzy wet., w służbie samorządowej, wolno praktykujących, emerytów i niepracujących zawodowo (dane wg Spisu lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej z r.). W r. w wojsku służyło oficerów lekarzy weterynarii. Po mobilizacji w kampanii wrześniowej brało udział około lekarzy, to jest blisko / ogółu. Teodor R. Budny, opisując losy polskich lekarzy weterynarii, pisze w r.: Za bohaterski opór wobec hitlerowców lekarze weterynarii, podobnie jak cały umęczony naród polski, płacili najwyższą cenę, cenę krwi i życia. W skali całego kraju z rąk faszystowskich oprawców zginęło w drugiej wojnie światowej ponad lekarzy weterynarii: poległych w walce zbrojnej, zamęczonych w obozach zagłady i więzieniach, rozstrzeliwanych na ulicach i placach lub zmarłych bezpośrednio w wyniku represji. Dzisiaj możemy wypowiedź z r., mówiącą o zamordowaniu lekarzy weterynarii przez Niemców, rozszerzyć i dodać do tej liczby lekarzy weterynarii rozstrzelanych bestialsko przez Rosjan w Katyniu i Charkowie. Według nowszych danych ( r.) w latach II wojny światowej życie oddało około polskich lekarzy weterynarii, co stanowi jak pokazano w trakcie sesji poświęconej losom i walce polskich lekarzy weterynarii w okresie drugiej wojny światowej zorganizowanej m.in. przez Sekcję Historyczną Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych w październiku r. ponad procent ogółu przedstawicieli za-

14 wodu weterynaryjnego, jest to przerażające i znacznie przewyższający wskaźnik śmiertelności ogółu obywateli Polski w tamtym okresie. Straty te powstawały w wielu obszarach. Można wymienić podstawowe obszary: ) walka z okupantami; ) obozy koncentracyjne niemieckie i inne miejsca kaźni; ) obozy sowieckie (Katyń, Charków); ) miejsca zbrodni ukraińskich. Podczas wspomnianej powyżej bardzo ciekawej i cennej Sesji wymieniano, że w obozach NKWD zamordowano ponad lekarzy weterynarii, ofiarami Holocaustu było ponad lekarzy weterynarii pochodzenia żydowskiego, a w bezpośredniej walce i w niemieckich obozach życie straciło około lekarzy weterynarii. Kiedy przeglądam różne źródła dotyczące ofiar z okresu ostatniej wojny, to spotykam opracowania dotyczące lekarzy medycyny, farmaceutów, leśników, aktorów, prawników, nauczycieli i wielu innych zawodów. Większość zawodów zdołała zdobyć się na opracowanie i zebranie losów swoich kolegów, nam lekarzom weterynarii nie udało się to w pełni, dlatego uznałem, że należy spróbować i swoimi skromnymi środkami zebrać, spisać możliwie jak najwięcej informacji o losach lekarzy weterynarii w latach wojny. Zdaję sobie sprawę z niedoskonałości przygotowywanej pozycji (mimo staranności znajduje się zapewne wiele pomyłek, przeinaczeń, nieścisłości), ale przekonany jestem, że zrobiony został kolejny krok, zachęcający także innych kolegów do rozwinięcia i uzupełnienia tematu. A może powołany zostanie zespół historyków do pełniejszego opisania losów ponad lekarzy weterynarii z lat. Zbrodnie Niemców na narodzie polskim symbolicznie zostały rozliczone i właściwie nazwane przez Trybunał w Norymberdze, natomiast zbrodnie Rosjan na naszym narodzie do dnia dzisiejszego, a przecież mija lat od tej napaści, nie tylko nie zostały osądzone, ale także są ukrywane i tuszowane przez te wszystkie lata. Najgorsze w tym wszystkim jest to, że Zachód w tym przemilczaniu bierze udział. Norman Davies w Europa walczy podkreślał (s. ): władze brytyjskie czynnie wspierały wersję, według której zbrodni katyńskiej winni są hitlerowcy. Brytyjskim żołnierzom grożono sądem polowym za paplanie mogące sugerować, że jest inaczej. Mogę dodać, że ukrywanie informacji o przygotowywanym stanie wojennym w Polsce w r. przez tzw. Zachód, było jednym z elementów tej nikczemnej gry przemilczania i okłamywania narodu polskiego. Trwa to, niestety, do dzisiaj.

15 Na pełną ocenę, opis i rozliczenie czekają także zbrodnie dokonane przez Ukrainców na narodzie polskim. Opracowanie, które przekazuję, jest skromnym prezentem z mojej strony dla naszego weterynaryjnego środowiska z okazji. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Starałem się w miarę wnikliwie zaprezentować biogramy niepowtarzalnych osób *, których życie zbyt szybko i niespodziewanie dobiegło do brzegu. Cześć ich pamięci. dr Włodzimierz A. Gibasiewicz * W miejscu tym konieczne jest wyjaśnienie, dlaczego przy podawaniu tytułu zawodowego piszę lekarz weterynaryjny, chociaż obecnie posługujemy się tytułem lekarz weterynarii. Absolwenci uczelni we Lwowie oraz Uniwersytetu Warszawskiego uzyskiwali tytuł: lekarza weterynaryjnego medicus veterinarius. Prof. dr hab. Piotr P. Wyrost pisał w art. pt. Stanisław Tadeusz Sroka»Nauki weterynaryjne we Lwowie do roku «, Życie Weterynaryjne, ( ), s. : dowodzą tego zachowane dokumenty, dyplomy te były drukowane we Lwowie w języku łacińskim i wydawane absolwentom z tytułem medicus veterinarius (lekarz weterynaryjny). Natomiast prof. Marian Grundboeck pisząc o uczelni warszawskiej w dwudziestoleciu międzywojennym w art. Dzieje polskich uczelni weterynaryjnych i Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach, Życie Weterynaryjne, ( ), podkreślał: Liczba studentów Wydziału oraz liczba wydanych dyplomów lekarza weterynaryjnego z czasem wzrastała.

16

17 I Biogramy lekarzy weterynarii poległych w walce Lekarze weterynarii w latach II wojny światowej walczyli nie tylko na frontach niemieckim czy później rosyjskim, ale w pierwszych dniach agresji byli aresztowani jako zakładnicy i w pierwszej kolejności rozstrzeliwani w publicznych egzekucjach. Walczyli na frontach, jako żołnierze, żołnierze rezerwiści. Walczyli w podziemiu, w powstaniach czy organizowali pomoc w obozach koncentracyjnych. Uczestniczyli i oddawali życie w walkach w Afryce, na frontach włoskim (Monte Cassino), francuskim i wielu innych, a także w walkach o Berlin, w szeregach Ludowego Wojska Polskiego. Lekarze weterynarii byli wszędzie tam, gdzie niezbędna była ich fachowa pomoc, wszędzie tam, gdzie istniała iskierka nadziei na wywalczenie wolności dla umęczonej Ojczyzny. W tym rozdziale prezentuję biogramy lekarzy weterynarii poległych w walkach.

18 AUGUSTYN ZBIGNIEW Lekarz weterynaryjny, zginął we Lwowie w r. czerwca r. niespodziewany atak wojsk niemieckich i zajęcie Lwowa już czerwca nie pozwoliły na ewakuację dóbr materialnych uczelni. Uciekło tylko kierownictwo i politycznie zaangażowany personel ze wschodu. Teren uczelni ucierpiał jednak wskutek bombardowania. Bomby uszkodziły budynek przy ul. Kochanowskiego (Zakład Chorób Wewnętrznych i Mikrobiologii). Były też straty wśród pracowników: zginął dr Zbigniew Augustyn z Zakładu Fizjologii i dr Rudolf Skurski z Zakładu Ortopedii cyt. pochodzi z art. Lesława Lewandowskiego Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, Tow. Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, Wrocław. Doc. Stefan Jakubowski w Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zbiór biogramów), Puławy, s. podaje: Augustin Zbigniew, doc. dr. W r. był pracownikiem naukowym w Katedrze Fizjologii Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Ranny lipca r. na terenie Akademii w czasie nalotu nieprzyjacielskiego, zmarł na skutek ran. Źródła informacji: Publikacje podane w tekście. BAKUN STANISŁAW Ur. marca r. w Jezioryszcze, pow. Oszmiana. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w Dorpacie w r. Pracował w Gostyninie jako sejmikowy lekarz weterynaryjny. Członek korporacji zawodowej Lutyko-Venedyi we Lwowie. Major w Wojsku Polskim. W r. był emerytowanym lekarzem weterynarii i mieszkał w Wilnie. Zginął marca r. St. Kermine. Pochowany na cmentarzu wojskowym III rząd, nr grobu. Źródło informacji: Alfabetyczny spis lekarzy weterynarii Warszawa, poz. s. i Spis lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej r. s. oraz Stankiewicz. Genealogia, przodkowie, badania genealogiczne strona w internecie i Lista członków Polskiej Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedyi (Lwów) opracowana przez Zbysława Popławskiego (maszynopis). BOHUN JERZY Znajduje się w Spisie lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej z r. s. brakuje natomiast daty urodzenia, miejscowości zamieszkania i daty ukończenia uczelni. Doc. S. Jakubowski napisał w biogramie: Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w r. w Warszawie. Brał udział w wojnie obronnej r. w Polowym Szpitalu Koni we Włodawie w stopniu podchorążego. Szlak bojowy: Włodawa nad rzeką Stochód Kowel Włodzimierz Wołyński. W okresie okupacji brał udział w walkach partyzanckich, w których poległ na polu chwały.

19 Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. BRIEF JÓZEF Ur. grudnia r. w Kowerczach, pow. Trembowla, woj. tarnopolskie. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w r. na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Pracował jako miejski lekarz weterynarii w Skałacie. W Spisie lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej z r. widnieje na s., że pracował jako samorządowy lekarz wet. Zginął od zabłąkanej kuli sowieckiej w Skałacie w czasie działań wojennych w r. Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. oraz publikacja podana w tekście. CEGŁOWSKI JÓZEF Ur. w r. Dyplom lekarz weterynaryjnego uzyskał na uczelni w Charkowie w r. Pracował jako państwowy lekarz weterynarii w Warszawie. Płk dr hab. Z. Łyjak w rozprawie habilitacyjnej Służba weterynaryjna Wojska Polskiego w latach na s. (Cz. I) podaje: lek. wet. Józef Cegłowski, ruch oporu AK, rozstrzelany przez Niemców w r. w Warszawie. Źródło informacji: Publikacja podana w tekście oraz Spis lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, s.. CHRZANOWSKI ANDRZEJ JAN Ur. w r. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w r. na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował w Łowiczu jako lekarz samorządowy. Uczestniczył w kampanii wrześniowej r. Doc. S. Jakubowski pisze: zginął na polu chwały we wrześniu r. Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. oraz w Spisie lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej z r., s.. CZANERLE MIECZYSŁAW Ur. maja r. w Kałuszu, woj. stanisławowskie. W r. otrzymał dyplom lekarza weterynaryjnego na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Pracował w woj. stanisławowskim jako lekarz rejonowy w Perechińsku. Doc. S. Jakubowski następująco opisuje dalsze losy w biogramie: Zamordowany kwietnia r. na posterunku pracy w hali rzeźni we Lwowie. Nazwisko pisze inaczej Czarnerle. Płk. dr hab. Z. Łyjak pisze: lek. wet. Mieczysław Czarnerle, zamordowany kwietnia r. podczas wykonywania

20 obowiązków służbowych na terenie Lwowskich Zakładów Mięsnych. Rok później rozstrzelano całą jego rodzinę. Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. oraz Z. Łyjak Służba weterynaryjna Wojska Polskiego w latach, cz. I., s.. DURNAŚ STANISŁAW MARIAN Ur. października r. w Ostrowcu Świętokrzyskim. Doc. S. Jakubowski opisuje losy lekarza w Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. : W okresie okupacji był w stopniu majora komendantem AK na teren Zwoleń, Janowiec n. Wisłą, Solec, Ciepielów, Józefów oraz kierownikiem zakonspirowanego magazynu broni. Aresztowany maja r. w Janowcu n. Wisłą i więziony w więzieniu w Radomiu. Rozstrzelany czerwca r. w Zwoleniu. Odznaczony Krzyżem Walecznych oraz pośmiertnie Krzyżem Partyzanckim. Drugie imię Marian podaje Z. Łyjak w Służba weterynaryjna Wojska Polskiego w latach cz. I, s.. Źródła informacji: Publikacje podane w tekście. GORDZIAŁKOWSKI JAN Ur. r. w Maurycynie na Mohylewszczyźnie. W r. otrzymał dyplom lekarza weterynaryjnego w Charkowie, natomiast stopień magistra nauk weterynaryjnych w Dorpacie w r. Od r. profesor Instytutu Weterynaryjnego w Charkowie. Od r. został pierwszym dyrektorem Ogólnozwiązkowego Instytutu Weterynarii Doświadczalnej w Leningradzie. Przed r. przebywał na Krymie, gdzie, na prośbę władz sowieckich, brał udział w ekspedycji ratującej renifery. Jeden z założycieli Wydziału Weterynaryjnego na Uniwersytecie Warszawskim. W latach piastował funkcję dziekana Wydziału Weterynaryjnego w Warszawie. Uczestniczył w zwalczaniu księgosuszu zawleczonego do Polski z wojskami sowieckimi w r. Autor licznych artykułów i publikacji naukowych weterynaryjnych, a także książek: Choroby zakaźne zwierząt domowych oraz ich zwalczanie, t.,, Higiena i lecznictwo zwierząt domowych,. Na skutek szykan niemieckich, oprócz Ireny Maternowskiej, zmarł Jan Gordziałkowski pisze prof. Marian Grundboeck w art. Dzieje polskich uczelni weterynaryjnych i Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach, Życie Weterynaryjne, ( ),. M. Gałęzowski, w Piśmie Adwokatury Polskiej Palestra / w art. Warszawscy adwokaci uczestnicy konspiracji piłsudczykowskiej w kraju w latach drugiej wojny światowej. Otton Gordziałkowski, pisze: W Powstaniu Warszawskim stracił jedynego syna (in-

21 formacja dot. wnuka Profesora, a syna Ottona Gordziałkowskiego przyp. aut.), żołnierza AK, poległego w pierwszym dniu Powstania w ataku na siedzibę gestapo przy al. Szucha, i ojca Jana, zamordowanego wraz z grupą profesorów Uniwersytetu Warszawskiego, mieszkających w domu spółdzielni profesorskiej przy ul. Nowy Zjazd. Profesor Jan Gordziałkowski zmarł w szpitalu powstańczym września r. Płk. dr hab. Z. Łyjak Służba weterynaryjna Wojska Polskiego w latach cz. I, s. w biogramie dodaje: zmarł w nieludzkich warunkach września r. podczas Powstania Warszawskiego. Źródło informacji: Publikacje podane w tekście. GÓRALEWICZ ROMAN Ur. stycznia r. w Śniatynie, woj. stanisławowskie. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w r. we Lwowie na Akademii Medycyny Weterynaryjnej. W latach odbył kurs w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii w plutonie weterynaryjnym we Włodzimierzu Wołyńskim wraz z lekarzami wet. Po studiach weterynaryjnych był państwowym lekarzem weterynarii w Baranowiczach, woj. nowogrodzkie. Ofiara II wojny światowej wg spisu osób pochowanych na Starym Cmentarzu w Tarnowie. Doc. S. Jakubowski w biogramie pisze: Zginął w Oświęcimiu, żonę zatorturowano w Brzezince. Źródło informacji: Zb.Gnat-Witeska: Podchorążowie artylerii konnej i weterynarii z Włodzimierza Wołyńskiego. Oficyna Wyd. Ajaks, Pruszków i na podstawie informacji zawartej w art. K. Millaka: Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne grudnia s. oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. GÓRKA TADEUSZ Ur. czerwca r. Absolwent Akademii Weterynaryjnej we Lwowie w r. Oficer zawodowy w stopniu majora. W r. pracował jako państwowy lekarz weterynarii. Zamieszkały w miejscowości Równe. W okresie okupacji lekarz weterynarii w Połańcu, pow. straszowski. Był dowódcą oddziału Armii Krajowej w Połańcu. Zastrzelony lipca r. w Połańcu przez żandarmerię niemiecką. Doc. S. Jakubowski w biogramie podaje: Aresztowany przez gestapo i rozstrzelany lipca r. Pochowany w Połańcu wśród towarzyszy walk. Źródło informacji: Alfabetyczna lista oficerów WP, Muzeum Wojska Polskiego oraz art. dr. Konrada Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne grudnia s., a także S. Jaku-

22 bowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. HANTOWER ANATOL (NATAN) Ur. w r. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w Dorpacie w r. (wg Alfabetycznego Spisu Lekarzy, a dr K. Millak podaje datę r.). Pracował w Warszawie jako wolno praktykujący lekarz. Zginął w okupowanej Warszawie. Doc. S. Jakubowski dodaje: Zginął rozstrzelany przez hitlerowców w r. Źródło informacji: Art. dr. Konrada Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. oraz Alfabetyczny spis lekarzy weterynaryjnych RP Warszawa poz., s., a także S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. IGNASZAK JAN Ur. w r. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w r. na Wydziale Weterynaryjnym Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował jako wolno praktykujący lekarz. Poległ na froncie we Francji w r. (wg K. Millaka). Doc. S. Jakubowski opisuje inną wersję: Brał udział w wojnie obronnej w r. w stopniu porucznika piechoty jako dowódca kompanii w Pułku Piechoty DP. Poległ na polu chwały września r. na przedpolu Warszawy. Grób znajduje się w Warszawie na Powązkach na cmentarzu dla zasłużonych. S. Jakubowski podaje nazwisko Ignaszek Jan. Źródło informacji: Art. dr. Konrada Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne grudnia s. oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. KARGE ADOLF BERNARD Ur. czerwca r. w Chraplewie, pow. Nowy Tomyśl, s. Jana. Lekarz weterynarii. Aresztowany września r. Od czerwca r. w obozie Siewżełdorłag (Rosja). W Armii Andersa września r. Porucznik Baonu Strzelców Karpackich. Poległ na polu chwały maja r. pod Monte Cassino. Według prof. Wł. Lutyńskiego członek rzeczywisty Korporacji Lutyko-Venedyi we Lwowie. Doc. S. Jakubowski dodaje: Poległ na polu chwały jako ostatni polski żołnierz w końcowej fazie walk o Monte Cassino. Nagrobek z fotografią na wspólnym cmentarzu w Cassino. Źródło informacji: Art. Wł. Lutyński Korporacja Akademicka Lutyko-Venedya Życie Weterynaryjne,, oraz informacji zawartej w opracowaniu Zbysława Popławskiego Lista członków Polskiej Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedya (Lwów),

23 a także S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. i w Indeksie Represjonowanych Ośrodka KARTA. KOLANUS STANISŁAW Ur. r. w Domaradzu. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał na Uniwersytecie w Berlinie w r. Samorządowy lekarz weterynarii w Rogoźnie, pow. Oborniki Wielkopolskie. Rozstrzelany w tej miejscowości przez Niemców w r. W biogramie opracowanym przez doc. S. Jakubowskiego znajdujemy szerszy opis: W okresie I wojny światowej służył w Armii Hallera sformowanej we Francji. W r. był kierownikiem rzeźni miejskiej w Rogoźnie (pow. Wągrowiec, woj. poznańskie). Brał udział w wojnie obronnej r. w stopniu majora lekarza weterynarii. Po powrocie do Rogoźna we wrześniu r. aresztowany, katowany i rozstrzelany przed własnym domem przez gestapo. Pochowany we wspólnej mogile poległych w Rogoźnie. Szukając materiałów o tym wydarzeniu, natrafiłem na kolejną przerażającą informację. Otóż niedaleko Rogoźna, w Rożnowicach, Niemcy bestialsko zamordowali tys. osób (w tym jeńców brytyjskich). Zbrodni dokonano w latach. W celu ukrycia ludobójstwa dwa lata później groby rozkopano i zwłoki spalono. Źródło informacji: Na str. Pozycja społeczna lekarza weterynarii w Wielkopolsce T. R. Budny, PWRiL oraz danych zawartych w art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. i Alfabetyczny spis lekarzy weterynaryjnych RP, Warszawa, poz., s. oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. KORABIOWSKI BERNARD Ur. stycznia r. W latach służył w Legionach Polskich. Oficer zawodowy referent mobilizacyjny w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie w r. W Wojsku Polskim w stopniu majora. Uczestnik kampanii wrześniowej. Poległ września r. w Małopolsce. Odznaczony Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości. Źródło informacji: Art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. i Alfabetyczny spis lekarzy weterynaryjnych RP, Warszawa, poz., s.. KURCZYŃSKI JERZY ZENON Ur. r. Dyplom lekarz weterynaryjnego uzyskał na UW w Warszawie w r. Pracował w woj. warszawskim jako lekarz rejonowy w Puszczy

24 Mariańskiej, pow. Skierniewice. W kampanii wrześniowej r. walczył w stopniu podporucznika w III Dywizjonie Pułku Artylerii Lekkiej. Szlak bojowy: Kcynia n. Notecią Inowrocław Bzura. W bitwie n. Bzurą poległ na polu chwały. Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. oraz Spis lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa r., s.. KWIATKOWSKI ALBIN ANTONI Ur. marca r. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał na Uniwersytecie w Berlinie w r. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego w. Lekarz weterynarii, major Wojska Polskiego. Dyrektor Rzeźni Eksportowej w Bydgoszczy. W czasie II wojny światowej zamordowani zostali: Albin A. Kwiatkowski z Bydgoszczy ( ) cytat ten pochodzi z art. dr. Stanisława Janka: Początki organizacji polskiej służby weterynaryjnej na Pomorzu Życie Weterynaryjne ( ),, s.. Na Liście oficerów Wojska Polskiego znajduje się odwrotny układ imion Antoni Albin. W art. dr. Konrada Millaka: Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej na s. napisano: rozstrzelany w w Pile. Doc. S. Jakubowski rozszerza ten opis: września r. aresztowany w Bydgoszczy i września r. rozstrzelany pod Fryszczynem wraz z synami (Tadeusz lat, Adam lat). Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. oraz publikacje podane w tekście. LASKOWSKI TOMASZ Ur. listopada r. w Krasnymstawie, woj. lubelskie. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie w r. Pracował w woj. lubelskim jako samorządowy lekarz weterynarii w os. Piaski. Był kierownikiem rzeźni w Piaskach Lubelskich. Uczestnik kampanii wrześniowej w stopniu podporucznika. Poległ września r. pod Kutnem. Ekshumowany i pochowany w rodzinnym Krasnymstawie. Źródło informacji: Dr K. Millak Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. LAZAROWICZ EDMUND TOMASZ Ur. października r. w Jaśle, woj. krakowskie. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w r. na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Pracował w powiecie Dębica jako rejonowy lekarz w m. Dąbie. W r.

25 pracował jako samorządowy lekarz weterynarii, a mieszkał w miejscowości Smorgonie w pow. oszmiańskim. Rozstrzelany w r. S. Jakubowski pisał w biogramie, podając nazwisko Lazarewicz w r.: Po uzyskaniu dyplomu lek. wet. we Lwowie lipca r. był rejonowym lek. wet. w Żmigrodzie Nowym pod Jasłem. W okresie okupacji brał czynny udział w AK. Aresztowany i rozstrzelany w r. Źródło informacji: Art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne grudnia s. oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. i w Spisie lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, s.. LESZKO WALENTY Ur. r. w Brodnicy. Studiował weterynarię w Dorpacie od r., a dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w r. na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Członek rzeczywisty Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedya we Lwowie. Miejski lekarz weterynarii w Brodnicy, dyrektor rzeźni także w Brodnicy. Zamordowany we Lwowie jesienią r. przez NKWD informacja na podstawie Lista członków Polskiej Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedya (Lwów) s.. Natomiast w art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. : zginął w w więzieniu we Włocławku. Jeszcze inną wersję podaje S. Jakubowski: Aresztowany października r. i uwięziony w Stalagu I A pod Królewcem i tam zamordowany grudnia r. Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramow), Puławy, s. oraz publikacje podane w tekście. MACKIEWICZ ANTONI HIPOLIT Ur. w r. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w Instytucie Weterynaryjnym w Warszawie w r. ( rok ukończenia studiów podaje dr K. Millak w art. Lekarze weterynaryjni polscy ofiary ). Miejski lekarz weterynaryjny w Warszawie. Prezes Zrzeszenia Lekarzy Wet. RP. W r. na emeryturze. Zmarł od ran we wrześniu r. w Warszawie. Prof. Wł. Lutyński w art. Historia przedwojennego Zrzeszenia Lekarzy Weterynaryjnych Rzeczypospolitej Polskiej Życie Weterynaryjne, ( ), s. pisał: W lutym r. odbyły się posiedzenia Sekcji Weterynarii Samorządowej, którym przewodniczył Antoni Mackiewicz. Stwierdził on, że ustawa weterynaryjna i rozporządzenie wykonawcze przyniosły weterynarii szkodę, którą trudno odrobić i że należy uzgodnić działalność powiatowych i sejmikowych lekarzy weterynaryjnych i pewną część atrybucji

26 powiatowych lekarzy wet. przekazać sejmikowym. Nie przewidział on, że skrytykowane akty normatywne dotyczące zwalczania zarażliwych chorób zwierzęcych przetrwają lat, a drugi jego postulat (powiązanie administracji wet. z samorządem terytorialnym) urzeczywistni się dopiero w r. W tym samym artykule prof. Wł. Lutyński pisał: Prezes Antoni Mackiewicz zmarł listopada r. w wyniku ran odniesionych w czasie bombardowania Warszawy. Na tablicy na jego grobie na Powązkach Cywilnych, znalezionym przed laty przypadkiem przeze mnie i Konrada Rozwadowskiego, brak nawet informacji, że był lekarzem weterynarii. W Spisie lekarzy weterynarynych w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa r., s. podano datę urodzenia r. i ukończenia Uczelni Warszawskiej r. Źródło informacji: Publikacje zawarte w tekście oraz art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. i Alfabetyczny spis lekarzy weterynaryjnych RP, Warszawa, poz., s.. MAKSYMOWICZ MARIAN JÓZEF Ur. marca r. w Sierakowie, woj. krakowskie. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w r. na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Po studiach pracował jako lekarz samorządowy w woj. lubelskim w Żelechowie. Zmobilizowany do kampanii wrześniowej r. w stopniu podporucznika. S. Jakubowski dodaje: Zginął w czasie działań wojennych we wrześniu r. Z. Łyjak pisze natomiast: poległ we wrześniu r. pod Kutnem, imię nieznane. Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. oraz Z. Łyjak Służba weterynaryjna Wojska polskiego w latach cz. I, s.. MIERZWIŃSKI TADEUSZ Ur. grudnia r. w Jaworzynie. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie w r. Sejmikowy lekarz weterynarii, później powiatowy w Sochaczewie. Mieszkał w Raciążu, pow. sierpecki. Zginął podczas walk we wrześniu r.

27 Źródło informacji: Art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. oraz Alfabetyczny spis lekarzy weterynaryjnych RP, Warszawa, poz., s., a także S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. MROCZKOWSKI LEOPOLD Ur. września r. w Przemyślu. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w r. na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Samorządowy lekarz weterynarii w Jeziorach, pow. grodzieński. Jako jeniec wojenny przebywał w oflagu, z którego został zwolniony. Brał udział w walkach podziemnych. Za ukrywanie osób ściganych przez gestapo aresztowany i rozstrzelany wraz z rodziną (żona i czteroletni syn) w Jeziorach w r. Źródło informacji: Art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. NACHOWSKI ANTONI Ur. w r. w Poznaniu. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w r. na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował w Departamencie Weterynaryjnym Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych. W r. mieszkał w Warszawie. Zginął w r. podczas Powstania Warszawskiego. Nazwisko Nachowski Antoni nie figuruje w Wirtualnym Murze Pamięci Powstania Warszawskiego. S. Jakubowski w biogramie pisał: Zginął we wrześniu r. w Warszawie w czasie bombardowania. Źródło informacji: Art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. OKTAWIEC HENRYK Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał we Lwowie. S. Jakubowski w biogramie z r. pisał: Służył w PSZ na Zachodzie. Walczył na froncie włoskim w Korpusie Polskim w stopniu podporucznika. Poległ maja r. na polu chwały pod Monte Cassino. Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. OZIMKIEWICZ LEON DOMINIK Ur. w r. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w r. na UW w Warszawie. Pracował w rzeźni w Nowem n. Wisłą w woj. pomorskim.

28 Uczestniczył w kampanii wrześniowej r. Po kapitulacji służył w stopniu porucznika w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Według informacji zawartej w biogramie S. Jakubowskiego: Zmarł w szpitalu wojskowym Nr Kenagim w Iraku. W Indeksie Represjonowanych Ośrodka KARTA czytamy: Ozimkiewicz Leon, s. Wincentego, ur. r. aresztowany września r. w Tarnopolu, osadzony w obozie Juchnów w Rosji w r. Od czerwca r. do września r. w obozie Griazowiec (Rosja), następnie wstąpił do Armii Andersa (w miejscowości Tatiszczewo). Źródło informacji: Publikacja podana w tekście oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. PANKIEWICZ STANISŁAW JAN Ur. w r. w Lipsku n. Biebrzą, woj. białostockie. W r. otrzymał dyplom agronoma na Uczelni w Taborze w Czechosłowacji. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał na Wydziale Weterynaryjnym Uniwersytetu Warszawskiego w r. Miejski lekarz weterynarii w Suwałkach. Mieszkał w Perstunie, pow. augustowski. Rozstrzelany wraz z rodziną w r. Haliną Pankiewicz, Jerzym Pankiewiczem i Aleksandrą Chmielewską przez żołnierzy niemieckich na podstawie wyroku Sądu Rzeszy za współpracę z polskim ruchem oporu. Doc. S. Jakubowski podaje inną wersję: Utrzymywał kontakty z radziecką grupą zwiadu pułkownika Orłowa. Aresztowany przez gestapo i rozstrzelany publicznie wraz z całą rodziną (żona Zofia, dzieci Alina i Jerzy) w godzinach rannych kwietnia r. w Bakałażewie. Informacje o dr. Pankiewiczu uzupełnia płk. Z. Łyjak: ruch oporu AK na terenie dawnych powiatów suwalskiego i augustowskiego. Dostarczał leki i środki opatrunkowe oddziałom partyzanckim oraz utrzymywał łączność z radziecką grupą zwiadu płk. Orłowa. Po aresztowaniu kwietnia r. rozstrzelany wraz z rodziną w Bakałażowie, na oczach spędzonych mieszkańców wioski. Krzyż Walecznych. Źródło informacji: Instytut Pamięci Narodowej oraz art. K. Millaka: Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. oraz Alfabetyczny spis lekarzy weterynaryjnych RP poz., s., a także S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s. i Z. Łyjak Służba weterynaryjna Wojska Polskiego w latach cz. I, s.. PĘSKI MAREK Ur. w r. Dyplom lekarza weterynaryjnego odebrał w Instytucie Weterynarii w Charkowie w r. Inspektor weterynaryjny w Urzędzie Wojewódzkim. Mieszkał w Brześciu n. Bugiem. Następnie naczelnik Wydziału

29 Weterynaryjnego woj. warszawskiego. Na V Walnym Zjeździe Zrzeszenia Lekarzy Weterynaryjnych Rzeczypospolitej Polskiej, który odbył się kwietnia r., Marek Pęski wybrany został na członka Zarządu Głównego. Kapitan pospolitego ruszenia. Zginął sierpnia r. podczas bombardowania Warszawy. Z. Łyjak pisze: lek. wet. Marek Pęski zginął w sierpniu r. w Powstaniu Warszawskim. Źródło informacji: Art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary II wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. ; Alfabetyczny spis lekarzy weterynaryjnych RP poz., s. oraz Z. Łyjak Służba weterynaryjna Wojska Polskiego w latach cz. I, s., a także Wł. Lutyński Historia Przedwojennego Zrzeszenia Lekarzy Weterynaryjnych Rzeczypospolitej Polskiej, Życie Weterynaryjne, ( ), s.. PIÓRO PIOTR Ur. w r. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymal w r. na UW w Warszawie. Zawodowy oficer Wojska Polskiego. W r. w Prużanach, woj. poleskie, w Pułku Ułanów. W kampanii wrześniowej r. na granicy Prus Wschodnich w G. O. gen. Andersa. Zaginął w czasie działań wojennych we wrześniu r. napisał w biogramie doc. S. Jakubowski. Źródło informacji: S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramow), Puławy, s.. PUZYNA JULIAN Ur. maja r. Zamieszkały w Strychowie, pow. kobryński. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w r. Członek rzeczywisty Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedyi we Lwowie. K. Millak w art. Lekarze weterynaryjni polscy ofiary, Życie Weterynaryjne,, s., podaje, iż urodził się w r. i dyplom otrzymał w Dorpacie w r. Wolno praktykujący lekarz weterynarii. Według prof. Władysława Lutyńskiego Życiorysy lekarzy weterynarii ze środowiska ziemiańskiego ofiar wojny i represji, Życie Weterynaryjne ( ),, : Julian Puzyna aresztowany w swym majątku na Polesiu przez Sowietów po września r. (zaginął bez wieści). A w zestawieniu Lista członków Polskiej Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedya (Lwów) czytamy: poległ na polu chwały, jako oficer kawalerii we wrześniu r.. Natomiast płk dr hab. Z. Łyjak w biogramie napisał: kpt. lek. wet. Julian Puzyna, uczestnik wojny obronnej, zginął podczas walk we wrześniu r. W Alfabetycznej liście oficerów WP, Muzeum Wojska Polskiego, podano rok urodzenia i stopień kapitan wet. Źródło informacji: Publikacje podane w tekście oraz Z. Łyjak Służba weterynaryjna Wojska Polskiego w latach, cz. I, s..

30 REJMAN LEON Ur. sierpnia r. w Stawie, pow. Chełm. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał kwietnia r. na Tierärztliche Fachkurse we Lwowie. Asystent miejskiego lekarza weterynarii w Wąbrzeźnie. Działał aktywnie w ruchu oporu na Pomorzu. Aresztowany grudnia r. i skazany na karę śmierci. Został zamordowany przez ścięcie głowy toporem w r. za odmowę przyjęcia obywatelstwa niemieckiego. S. Jakubowski pisał: Sądzony przez Sondergericht. Skazany na karę śmierci, wyrok wykonano przez ścięcie głowy na gilotynie czerwca r. w więzieniu w Poznaniu. W r. ekshumowany i pochowany na cmentarzu w Wąbrzeźnie. Źródło informacji: Lista członków Polskiej Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedya (Lwów), s.. Członek rzeczywisty tej korporacji. Także S. Jakubowski: Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramów), Puławy, s.. REJNISZ TADEUSZ Ur. stycznia r. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał w r. we Lwowie. W Wojsku Polskim od r. w stopniu podporucznika. Poległ w walkach o Berlin maja r. S. Jakubowski podaje nazwisko Rajnisz. Źródło informacji: Art. dr. K. Millaka: Lekarze weterynaryjni polscy ofiary drugiej wojny światowej, Życie Weterynaryjne,, s. oraz S. Jakubowski Polscy lekarze weterynarii w II wojnie światowej (zestaw biogramow), Puławy, s.. ROGOWSKI WŁADYSŁAW JÓZEF Ur. lutego r. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał w r. na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Praktykował, jako lekarz weterynarii w Janowie, pow. gródecki. Kapitan Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. Rezydent schroniska dla inwalidów przy ul. Lipińskiej w Warszawie. Zginął tragicznie pierwszego dnia Powstania Warszawskiego sierpnia r. zastrzelony przez snajpera z AWF, jako jedna z dwóch pierwszych ofiar. Jego szczątki wraz ze zwłokami sanitariuszki Małgosi trafiona pociskiem moździerza pochowano przy Naszym Domu. Te mogiły znajdują się w Wawrzyszewie. Obecnie pojawiają się informacje, że przy ul. Lipińskiej nie było domu inwalidów, a była tam placówka sanitarna PCK i szpitalik wojskowy możliwe, że tam kpt. Rogowski był zmobilizowany. W r.

31 w miejscu tragicznej śmierci lekarza weterynarii kpt. Władysława Rogowskiego, ps. Sobótka, pojawiła się kartka informująca o tym zdarzeniu. Dobrze by się stało, gdyby władze dzielnicy zamieniły papierową kartkę na coś trwalszego. Nazwisko Rogowski Władysław, por., ps. Sobótka, figuruje na Wirtualnym Murze Pamięci Muzeum Powstania Warszawskiego kol., poz.. Za pośrednictwem prof. dr. hab. Antoniego Schollenbergera otrzymałem list dotyczący Władysława Rogowskiego, a napisany przez Tomasza Mańkowskiego z Warszawy: na Bielanach w Warszawie, na rogu Lipińskiej i Kasprowicza znajduje się następująca informacja w tym miejscu sierpnia r. w trakcie dokonywania rozpoznania terenu w kierunku CIWF (obecnie AWF) otrzymał śmiertelny postrzał lek. wet. kpt. Rogowski, oficer Wielkopolskiej Brygady Kawalerii, rezydent schroniska dla inwalidów r. na ulicy Lipińskiej. Zmarł sierpnia r. w szpitaliku mieszczącym się w Naszym Domu (dziś Dom im. M. Falskiej przy Al. Zjednoczenia). Przechodniu idź i zapamiętaj, że zginął za Polskę i ciebie. T. Mańkowski pisze dalej: Z uzyskanych dotychczas informacji wynika, że oficer ten miał na imię Władysław, był porucznikiem (a nie kapitanem), data urodzenia: lutego r., członek AK (zgrupowanie Żywiciel, pseudonim Sobótka ). Na jego zaniedbanym (i chyba nieodwiedzanym) grobie napisano, że był lekarzem weterynarii. W Spisie lekarzy weterynaryjnych w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa r. na s. figuruje Rogowski Władysław Józef, ale urodzony w r. Źródło informacji: Publikacje podane w tekście oraz wiadomość internetowa w Warszawa moim oczkiem i art. dr. K. Millaka Lekarze weterynaryjni polscy ofiary drugiej wojny światowej, Życie Weterynaryjne grudnia s.. ROLBIECKI PIOTR Ur. w r. Dyplom lekarza weterynaryjnego otrzymał na UW w Warszawie w r. Pracował w woj. pomorskim jako samorządowy lekarz w Kowalewie. Był dyrektorem rzeźni miejskiej w Kowalewie, pow. Wąbrzeźno. Rozstrzelany w Kowalewie w r. W biogramie w r. S. Jakubowski pisał: Aresztowany przez gestapo kwietnia r. i uwięziony w obozie koncentracyjnym Gusen, gdzie zginął czerwca r. Podczas kwerendy w archiwum ITS w Bad Arolsen (Niemcy) znajdujemy następujący zapis: Robiecki Piotr ur. stycznia lub w Libenau, lekarz weterynarii, s. Waleriana i Anny z d. Zmich. Aresztowany czerwca r. i dostarczony do obozu koncentracyjnego Mauthausen numer więźnia / i czerwca r. o godz.. umiera w obozie Mauthausen/Komando Gusen z powodu osłabienia serca i układu krążenia. W Gusen numer obozowy.