Twoje uprawnienia do zabezpieczenia społecznego. w Luksemburgu

Transkrypt

1 Twoje uprawnienia do zabezpieczenia społecznego w Luksemburgu

2 Informacje zawarte w niniejszym przewodniku zostały opracowane i zaktualizowane w ścisłej współpracy z krajowymi korespondentami systemu wzajemnego informowania o ochronie socjalnej (MISSOC). Więcej informacji na temat sieci MISSOC można znaleźć na następującej stronie internetowej: Niniejszy przewodnik zawiera ogólny opis rozwiązań w zakresie zabezpieczenia społecznego stosowanych w odpowiednich państwach. Dodatkowe informacje można uzyskać z innych publikacji MISSOC. Wszystkie te pozycje są dostępne na stronie, do której odsyła powyższy link. Można skontaktować się również z właściwymi organami i instytucjami, które zostały wymienione w załączniku do niniejszego przewodnika. Ani Komisja Europejska, ani żadna osoba działająca w imieniu Komisji nie może być pociągana do odpowiedzialności za wykorzystanie informacji zawartych w niniejszej publikacji. Unia Europejska, 2012 Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła. Lipiec 2012 r 2

3 Spis treści Rozdział I: Wprowadzenie, organizacja i finansowanie... 5 Wprowadzenie... 5 Organizacja ochrony socjalnej... 5 Finansowanie... 7 Rozdział II: Opieka zdrowotna... 8 Kiedy masz prawo do opieki zdrowotnej?... 8 Co obejmuje ubezpieczenie?... 8 W jaki sposób można skorzystać z opieki zdrowotnej?... 9 Rozdział III: Świadczenia pieniężne z tytułu choroby...10 Kiedy masz prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?...10 Co obejmuje ubezpieczenie?...10 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?...10 Rozdział IV: Świadczenia z tytułu macierzyństwa i ojcostwa...12 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub ojcostwa?...12 Co obejmuje ubezpieczenie?...12 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu macierzyństwa i ojcostwa?.12 Rozdział V: Świadczenia z tytułu inwalidztwa...13 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa?...13 Co obejmuje ubezpieczenie?...13 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu inwalidztwa?...14 Rozdział VI: Emerytury i świadczenia z tytułu podeszłego wieku...15 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu podeszłego wieku?...15 Co obejmuje ubezpieczenie?...15 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu podeszłego wieku?...15 Rozdział VII: Renty rodzinne...16 Kiedy masz prawo do renty rodzinnej?...16 Co obejmuje ubezpieczenie?...16 W jaki sposób można skorzystać z renty rodzinnej?...16 Rozdział VIII: Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej...17 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych?...17 Co obejmuje ubezpieczenie?...17 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych?...19 Rozdział IX: Świadczenia rodzinne...20 Kiedy masz prawo do świadczeń rodzinnych?...20 Co obejmuje ubezpieczenie?...21 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń rodzinnych?...22 Rozdział X: Bezrobocie...23 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia?...23 Co obejmuje ubezpieczenie?...24 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu bezrobocia?...24 Rozdział XI: Świadczenia minimalne z pomocy społecznej...26 Kiedy masz prawo do świadczeń minimalnych z pomocy społecznej?...26 Co obejmuje ubezpieczenie?...26 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? 27 Rozdział XII: Opieka długoterminowa...28 Kiedy masz prawo do opieki długoterminowej?...28 Co obejmuje ubezpieczenie?...28 W jaki sposób można skorzystać z opieki długoterminowej?...29 Lipiec 2012 r 3

4 Załącznik: Dane kontaktowe instytucji i adresy przydatnych stron internetowych...30 Lipiec 2012 r 4

5 Rozdział I: Wprowadzenie, organizacja i finansowanie Wprowadzenie Luksemburski system zabezpieczenia społecznego przewiduje następujące świadczenia: świadczenia z tytułu choroby, macierzyństwa oraz opieki długoterminowej; świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych; świadczeń z tytułu inwalidztwa; świadczenia z tytułu podeszłego wieku oraz dla osób pozostałych przy życiu; świadczenia z tytułu bezrobocia; świadczenia przedemerytalne; świadczenia rodzinne. Rejestracja W ciągu ośmiu dni od zatrudnienia pracownika najemnego w Luksemburgu pracodawca ma obowiązek dopełnić formalności niezbędnych do zapisania pracownika do systemów zabezpieczenia społecznego. Pracodawca nie musi podejmować żadnych kroków w tym względzie. Osoby prowadzące działalność na własny rachunek muszą same zarejestrować się w ciągu ośmiu dni we wspólnym centrum zabezpieczenia społecznego (Centre commun de la sécurité sociale). Odwołania W ciągu czterdziestu dni od otrzymania decyzji właściwej instytucji można się od niej odwołać do organu zarządzającego tą instytucją. Jeżeli ostateczna decyzja jest w dalszym ciągu niezadowalająca, można się od niej odwołać w ciągu czterdziestu dni do rady arbitrażowej ubezpieczeń SPOŁECZNYCH (Conseil arbitral de la sécurité sociale). Odwołanie od decyzji rady arbitrażowej do rady najwyższej ubezpieczeń społecznych (Conseil supérieur de la sécurité sociale) można złożyć w takim samym terminie od jej otrzymania. Jednakże w przypadku świadczeń z tytułu bezrobocia odwołanie musi zostać wysłane listem poleconym w terminie czterdziestu dni od otrzymania decyzji do specjalnej komisji powołanej przez ministerstwo pracy i zatrudnienia (Ministère du Travail et de l Emploi). Od decyzji tej komisji możliwe jest odwołanie w takim samym terminie do rady arbitrażowej ubezpieczeń społecznych, a następnie do rady najwyższej ubezpieczeń społecznych (Conseil supérieur de la sécurité sociale). Organizacja ochrony socjalnej System ochrony socjalnej w Luksemburgu został podzielony na kilka działów. Obecnie funkcjonuje około 10 instytucji w obszarze ochrony socjalnej; są to instytucje publiczne. Są one niezależne finansowo i zarządzane przez partnerów społecznych. Pracodawcy i pracownicy są reprezentowani w takim samym stopniu; reprezentowane Lipiec 2012 r 5

6 są również różne grupy osób prowadzących działalność na własny rachunek. Instytucje podlegają ustawowemu nadzorowi sprawowanemu przez inspekcję generalną zabezpieczenia społecznego (Inspection générale de la sécurité sociale), jak również kontroli hierarchicznej sprawowanej przez właściwego ministra. Jeżeli chodzi o ubezpieczenie zdrowotne, krajowa kasa chorych (Caisse nationale de santé) jest właściwym organem dla wszystkich pracowników w sektorze prywatnym. W sektorze publicznym w dalszym ciągu funkcjonują trzy kasy: kasa chorych urzędników i pracowników państwowych (Caisse de maladie des fonctionnaires et employés publics); kasa chorych urzędników i pracowników władz lokalnych (Caisse de maladie des fonctionnaires et employés communaux); kasa chorych wzajemnej pomocy luksemburskich kolei (CFL) (Entraide médicale des chemins de fer luxembourgeois). Krajowa kasa chorych odpowiada również za świadczenia z tytułu opieki długoterminowej. Jednostka ds. oceny i orientacji (Cellule d'évaluation et d'orientation), specjalna agencja multidyscyplinarna, ocenia konieczność i decyduje o zakresie niezbędnych usług dla osób wymagających opieki. Kasa ubezpieczeń wzajemnych dla przedsiębiorstw (Mutualité des Employeurs) zapewnia reasekurację dla pracodawców w celu zarządzania ryzykiem związanym z ich obowiązkiem kontynuowania wypłacania wynagrodzeń w razie choroby pracowników. Jedyny składkowy system emerytalno-rentowy jest zarządzany przez narodową kasę ubezpieczenia emerytalno-rentowego (Caisse Nationale d'assurance Pension). Fundusz kompensacyjny (Fonds de compensation) zarządza rezerwami finansowymi ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi zarządza jedna instytucja towarzystwo ubezpieczeń wypadkowych (Association d'assurance accident). Za świadczenia rodzinne również odpowiada jedna instytucja krajowy fundusz świadczeń rodzinnych (Caisse nationale des prestations familiales). Świadczeniami z tytułu bezrobocia i polityką w zakresie zatrudnienia zarządza agencja rozwoju zatrudnienia (Agence pour le développement de l'emploi). Wspólne centrum zabezpieczenia społecznego (Centre commun de la sécurité sociale) zarządza zasadami członkostwa we wszystkich działach zabezpieczenia społecznego oraz pobieraniem składek. Kontrola medyczna zabezpieczenia społecznego (Contrôle medical de la sécurité sociale) odpowiada za podejmowanie decyzji i przygotowywanie ocen dla innych instytucji wyłącznie w kwestiach medycznych. Krajowy fundusz solidarności (Fonds national de solidarité) i urzędy socjalne (offices sociaux) na szczeblu lokalnym są odpowiedzialne za świadczenia pomocy społecznej. Wreszcie należy zwrócić uwagę na fakt, że istnieją specjalne sądy, które są właściwe do rozwiązywania sporów w dziedzinie zabezpieczenia społecznego: rada arbitrażowa Lipiec 2012 r 6

7 ubezpieczeń społecznych (Conseil arbitral de la sécurité sociale) oraz rada najwyższa ubezpieczeń społecznych (Conseil supérieur de la sécurité sociale). Finansowanie Istnieje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne, ubezpieczenie z tytułu macierzyństwa, ubezpieczenie z tytułu opieki długoterminowej oraz ubezpieczenie emerytalno-rentowe (ubezpieczenie emerytalne, z tytułu inwalidztwa i dla osób pozostałych przy życiu). Wysokość składek oblicza się jako pewnie procent od wynagrodzenia. Pracownik najemny i pracodawca opłacają składkę po połowie. Przy obliczaniu wysokości składki na opiekę długoterminową uwzględnia się również dochody uzyskiwane z posiadanych nieruchomości. Tę składkę opłaca w całości ubezpieczony. Opłacanie składek nie jest konieczne w przypadku ubezpieczenia od wypadków przy pracy i chorób zawodowych, świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z tytułu bezrobocia. Lipiec 2012 r 7

8 Rozdział II: Opieka zdrowotna Kiedy masz prawo do opieki zdrowotnej? Do opieki zdrowotnej uprawnione są osoby zatrudnione za wynagrodzeniem lub prowadzące działalność na własny rachunek bądź następujące osoby (podana lista nie jest wyczerpująca): praktykanci; beneficjenci świadczeń pieniężnych z systemu ubezpieczenia zdrowotnego, z tytułu macierzyństwa lub wypadków przy pracy; bezrobotni pobierający świadczenie z tytułu bezrobocia; beneficjenci emerytury, renty inwalidzkiej lub renty rodzinnej; beneficjenci renty dla osób pracujących; osoby młode zaangażowane w działalność społeczną; niepełnosprawni pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwie pracy chronionej lub otrzymujący świadczenie dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności; członkowie rodziny ubezpieczonego zamieszkałego w Luksemburgu (współmałżonek, zadeklarowany partner, niepełnoletnie dzieci na utrzymaniu oraz dzieci pełnoletnie w wieku do trzydziestu lat, których dochód jest niższy od pewnego progu). Ubezpieczeniem objęte są również małoletnie dzieci, które nie są ubezpieczone jako członkowie rodziny. Wymagania W przypadku opieki zdrowotnej nie obowiązuje okres oczekiwania. Co obejmuje ubezpieczenie? Można ubiegać się o następujące świadczenia rzeczowe: opieka medyczna i dentystyczna; opieka paramedyczna (pielęgniarze, fizjoterapeuci itd.); analizy i badania laboratoryjne; protezy dentystyczne, ortopedyczne i inne; leki; pomoce optyczne (okulary, szkła kontaktowe); wyroby medyczne i różne przyrządy; opieka szpitalna; kuracje terapeutyczne i w okresie rekonwalescencji; zabiegi rehabilitacji ogólnej i zawodowej; wydatki na podróże i transport poniesione w związku z taką opieką. Świadczenia te są przyznawane od początku choroby na czas nieokreślony, dopóki obowiązuje ubezpieczenie. Po ustaniu ubezpieczenia ubezpieczony ma w dalszym ciągu prawo do świadczeń przez bieżący miesiąc oraz trzy następne miesiące, pod warunkiem że był ubezpieczony przez nieprzerwany okres sześciu miesięcy przed Lipiec 2012 r 8

9 ustaniem ubezpieczenia. Prawo do opieki przysługuje przez sześć miesięcy w przypadku chorób, które już wcześniej były leczone. W jaki sposób można skorzystać z opieki zdrowotnej? Osoby potrzebujące leczenia mogą wybrać dowolnego świadczeniodawcę opieki zdrowotnej (lekarza, szpital itp.). Przy wszystkich konsultacjach i wizytach lekarskich należy okazywać kartę ubezpieczenia, którą wydaje kasa po przystąpieniu do ubezpieczenia. W przypadku niektórych świadczeń należy uzyskać uprzednią zgodę właściwej kasy chorych, która często wydawana jest po uzyskaniu pozytywnej opinii kontroli medycznej zabezpieczenia społecznego (Contrôle médical de la sécurité sociale). Wypłata świadczeń Z reguły należy opłacić wszystkie rachunki za leczenie, a następnie zwrócić się do swojej kasy chorych z wnioskiem o refundację. Od kwoty refundacji odliczona zostanie kwota udziału ubezpieczonego w kosztach. Niemniej koszty hospitalizacji, zabiegów chirurgicznych, leków, analiz i badań laboratoryjnych są rozliczane bezpośrednio pomiędzy kasami chorych a lekarzami lub placówkami, które świadczyły odnośne usługi. W takich przypadkach pacjent musi zapłacić jedynie tę kwotę, której nie pokryje kasa chorych. Zasadniczo świadczenia są w całości refundowane na podstawie stawek uzgodnionych między krajową kasą chorych a świadczeniodawcami usług medycznych (lekarze, pielęgniarki, szpitale itp.). W niektórych przypadkach ubezpieczony musi jednak uczestniczyć w kosztach leczenia. I tak, ubezpieczony musi pokryć 20% kosztów domowej wizyty lekarza oraz 12% kosztów konsultacji lekarskich. Koszty leków refundowane są w wysokości 80%, z wyjątkiem leków przepisanych w leczeniu chorób przewlekłych lub podawanych w ramach leczenia szpitalnego, które są w całości refundowane. Niektóre niekonieczne produkty lecznicze (nazywane lekami poprawiającymi komfort, médicaments de confort) są refundowane w 40%. W przypadku pobytu w szpitalu ubezpieczony musi uiszczać opłatę w wysokości 20,42 EUR dziennie przez maksymalnie 30 dni z wyjątkiem dzieci w wieku poniżej 18 lat. Należy podkreślić, że koszty świadczeń, które nie są uznane za niezbędne, nie są refundowane. Na przykład kasy chorych refundują jedynie dwie konsultacje lub wizyty domowe w każdym siedmiodniowym okresie, chyba że krajowa kasa chorych wyrazi zgodę na refundację większej liczby wizyt/konsultacji. W przypadku leczenia pierwszej kategorii w szpitalu lub konsultacji w umówionym terminie ubezpieczony ponosi wynikające z tego dodatkowe koszty. Lipiec 2012 r 9

10 Rozdział III: Świadczenia pieniężne z tytułu choroby Kiedy masz prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby? Zob. część dotyczącą opieki zdrowotnej. Wymagania Nie obowiązuje okres oczekiwania w przypadku świadczeń z tytułu choroby. Co obejmuje ubezpieczenie? W przypadku niezdolności do pracy pracodawca kontynuuje wypłacanie wynagrodzenia do końca miesiąca, w którym przypada 77. dzień od daty przerwania pracy (średnio 13 tygodni). Po tym czasie państwowa kasa chorych (Caisse nationale de santé) wypłaci świadczenie pieniężne z tytułu choroby (indemnité pécuniaire de maladie) równoważne wynagrodzeniu za maksymalnie 52 tygodnie w okresie referencyjnym wynoszącym 104 tygodnie. Należy jednak przedstawić raport medyczny przygotowany przez lekarza prowadzącego, najpóźniej do dziesiątego tygodnia niezdolności do pracy. Warunkiem kontynuacji wypłacania świadczenia jest uzyskanie pozytywnej opinii kontroli medycznej zabezpieczenia społecznego (Contrôle médical de la sécurité sociale). Istnieje możliwość skorzystania ze środków rehabilitacji zawodowej opisanych poniżej. Zasiłek pogrzebowy W razie śmierci ubezpieczonego lub członka jego rodziny właściwa instytucja ubezpieczenia zdrowotnego wypłaca osobie pokrywającej koszty pogrzebu jednorazowy zasiłek na podstawie przedstawionych faktur oraz aktu zgonu ubezpieczonego. Zasiłek pogrzebowy jest zmniejszany o połowę w razie śmierci dziecka w wieku poniżej sześciu lat oraz o cztery piąte, jeżeli dziecko urodziło się martwe. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń pieniężnych z tytułu choroby? Wypłata świadczeń Po okresie kontynuowania wypłaty wynagrodzenia świadczenia będą wypłacane co miesiąc bezpośrednio przez krajową kasę chorych (Caisse nationale de santé). Osoby prowadzące działalność na własny rachunek otrzymają świadczenie pieniężne z tytułu choroby dopiero od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypada 77 dzień niezdolności do pracy. Jak można uzyskać to świadczenie? W przypadku niezdolności do pracy trwającej przed jeden lub dwa dni nie jest wymagane zaświadczenie lekarskie, pod warunkiem że niezdolność do pracy zostanie zgłoszona pracodawcy tego samego dnia. Lipiec 2012 r 10

11 Istnieje specjalny formularz służący do zgłaszania niezdolności do pracy. Formularz składa się z trzech części. Najpóźniej trzeciego dnia roboczego niezdolności do pracy należy przesłać pierwszą część do właściwej kasy chorych. Druga część jest przeznaczona dla pracodawcy.. Jeżeli zaświadczenie zostanie dostarczone w późniejszym terminie, świadczenie z tytułu choroby zostanie przyznane dopiero od dnia zgłoszenia niezdolności do pracy. Ubezpieczony ma obowiązek poddać się badaniom lekarskim wskazanym przez lekarza kontroli medycznej. W razie niestawienia się na badania wypłata świadczenia zostanie wstrzymana. W przypadku choroby dziecka w wieku poniżej piętnastu lat ubezpieczony ma prawo do urlopu z powodów rodzinnych w wymiarze dwóch dni rocznie na dziecko. Można również skorzystać z pięciodniowego urlopu na opiekę nad nieuleczalnie chorym członkiem rodziny lub zarejestrowanym partnerem. Należy powiadomić pracodawcę o nieobecności tego samego dnia i przedłożyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające chorobę dziecka lub konieczność sprawowania ciągłej opieki nad umierającą osobą. W trakcie takich urlopów przysługują takie same świadczenia, jak w przypadku niezdolności do pracy samego ubezpieczonego. Środki na rehabilitację zawodową Osoby niezdolne do pracy przez dłuższy okres będą musiały poddać się nadaniom lekarskim przeprowadzonym przez kontrolę medyczną zabezpieczenia społecznego (Contrôle médical de la sécurité sociale), która podejmie decyzję o przedłużeniu zwolnienia lekarskiego lub konieczności powrotu do pracy. Osoby uznane za niepełnosprawne otrzymają rentę inwalidzką. W pozostałych przypadkach dokumentacja medyczna zostanie przesłana lekarzowi specjaliście medycyny pracy, który stwierdzi, czy niezdolność do pracy dotyczy tylko ostatnio zajmowanego stanowiska. W takim przypadku rozpoczyna się procedura rehabilitacji zawodowej: w ramach przedsiębiorstwa poprzez zmianę stanowiska pracy na stanowisko przystosowane do obecnych umiejętności ubezpieczonego albo poza przedsiębiorstwem, na rynku pracy, poprzez rejestrację jako poszukującego pracy pobierającego świadczenie z tytułu bezrobocia. W obydwu przypadkach ubezpieczony ma prawo do zasiłku uzupełniającego, ograniczonego pułapem, równego wysokości różnicy między dawnym a nowym wynagrodzeniem. Jeżeli po zakończeniu pobierania świadczenia z tytułu bezrobocia ubezpieczony w dalszym ciągu nie znalazł zatrudnienia, otrzymuje zasiłek tymczasowy, równy rencie inwalidzkiej, pod warunkiem pozostania dyspozycyjnym na rynku pracy. Lipiec 2012 r 11

12 Rozdział IV: Świadczenia z tytułu macierzyństwa i ojcostwa Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub ojcostwa? Aby otrzymać świadczenia pieniężne z tytułu macierzyństwa, matka musi spełnić warunek przynależności do ubezpieczenia przez co najmniej sześć miesięcy w ciągu roku poprzedzającego urlop macierzyński. Co obejmuje ubezpieczenie? Wydatki poniesione w związku z urodzeniem dziecka, koszty opieki lekarza i położnej, pobytu w szpitalu oraz leków podlegają takim samym zasadom jak w przypadku choroby. Koszty związane z produktami żywieniowymi dla niemowląt są objęte kwotą zryczałtowaną. Świadczenie pieniężne z tytułu macierzyństwa jest przyznawane pracownicy najemnej i kobiecie prowadzącej działalność na własny rachunek na 16 tygodni, od ósmego tygodnia przed porodem do ósmego tygodnia po porodzie, pod warunkiem że były one objęte ubezpieczeniem obowiązkowym przez co najmniej sześć miesięcy w ciągu 12 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie urlopu macierzyńskiego. Świadczenie to jest również wypłacane, jeżeli kobieta w ciąży lub po porodzie została zwolniona z pracy, ponieważ zajmowane przez nią stanowisko stwarzało zagrożenie dla jej zdrowia. Wysokość świadczenia odpowiada wynagrodzeniu, jakie zainteresowana otrzymywałaby, gdyby była w stanie pracować. Świadczenie pieniężne z tytułu macierzyństwa nie jest wypłacane tak długo, dopóki pracodawca wypłaca matce pensję. Świadczenia pieniężne przysługują również z tytułu adopcji dziecka i są wypłacane matce lub ojcu, który korzysta z urlopu adopcyjnego. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu macierzyństwa i ojcostwa? Aby otrzymywać świadczenie pieniężne z tytułu macierzyństwa w ciągu ośmiu tygodni przed porodem, należy złożyć w kasie chorych zaświadczenie lekarskie wskazujące przewidywany termin porodu. Lipiec 2012 r 12

13 Rozdział V: Świadczenia z tytułu inwalidztwa Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa? Osoby objęte ubezpieczeniem Ubezpieczeniem na wypadek inwalidztwa objęte są osoby zatrudnione za wynagrodzeniem lub prowadzące działalność na własny rachunek bądź następujące osoby: (podana lista nie jest wyczerpująca) praktykanci; beneficjentami świadczeń pieniężnych z tytułu choroby, macierzyństwa, wypadku lub choroby zawodowej; beneficjentami świadczenia z tytułu bezrobocia; osoby młode zaangażowane w działalność wolontariacką; osoby korzystające z urlopu rodzicielskiego; niepełnosprawni pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwie pracy chronionej. Wymagania Warunkiem kwalifikowania się do renty inwalidzkiej jest: objęcie ubezpieczeniem przez dwanaście miesięcy w okresie trzech lat poprzedzających wystąpienie inwalidztwa; posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności, co oznacza, że osoba musi być niezdolna do pracy na ostatnio zajmowanym stanowisku lub na innym stanowisku odpowiadającym jej możliwościom fizycznym lub umiejętnościom. Jeżeli inwalidztwo jest wynikiem wypadku (odniesionego w pracy lub nie) lub choroby zawodowej nabytej w okresie ubezpieczenia, osoba uprawniona ma prawo do renty inwalidzkiej, nawet jeśli nie osiągnęła normalnie wymaganego okresu dwunastu miesięcy ubezpieczenia. Co obejmuje ubezpieczenie? Renta inwalidzka składa się z kwoty ryczałtowej, której czterdziestą część nabywa się za każdy rok ubezpieczenia, aż do maksymalnej wysokości czterdziestu lat, oraz z proporcjonalnego dodatku wynoszącego 1,85% dochodu z pracy zadeklarowanego w całym okresie aktywności zawodowej osoby ubezpieczonej w Luksemburgu. Ponadto przyznawana jest specjalna kwota ryczałtowa odpowiadająca jednej czterdziestej za każdy rok pomiędzy uzyskaniem prawa do renty a ukończeniem 65. roku życia, zaś specjalny dodatek proporcjonalny wypłacany jest za lata pomiędzy uzyskaniem prawa do renty a ukończeniem 55. roku życia. Ten specjalny dodatek proporcjonalny wynosi 1,85% średniego dochodu z pracy otrzymywanego przed wystąpieniem inwalidztwa. Jeżeli renta inwalidzka jest niższa od ustawowej minimalnej stawki renty, wypłacony zostanie dodatek w wysokości jednej czterdziestej tej renty minimalnej za każdy rok ubezpieczenia, pod warunkiem że beneficjent osiągnął co najmniej dwadzieścia lat ubezpieczenia. Lipiec 2012 r 13

14 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu inwalidztwa? Jak można uzyskać to świadczenie? Aby otrzymać rentę, należy złożyć wniosek do właściwej instytucji na specjalnym formularzu przygotowanym przez tę instytucję. Dokumenty potwierdzające, które należy dołączyć do wniosku, wymienione są w formularzu. Osoby zamieszkujące w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej powinny złożyć wniosek w instytucji ubezpieczenia emerytalno-rentowego tego państwa. Renty wypłacane są co miesiąc z góry. Środki na rehabilitację zawodową Zob. część dotyczącą świadczeń pieniężnych z tytułu choroby. Lipiec 2012 r 14

15 Rozdział VI: Emerytury i świadczenia z tytułu podeszłego wieku Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu podeszłego wieku? Osoby objęte ubezpieczeniem Zob. część dotyczącą świadczeń z tytułu inwalidztwa. Wymagania Aby otrzymać emeryturę, należy wykazywać się ubezpieczeniem przez co najmniej 120 miesięcy oraz mieć ukończone 65 lat. W niektórych okolicznościach uzależnionych od długości okresu ubezpieczenia emerytura może zostać przyznana wcześniej, począwszy od ukończenia 57. lub 60. roku życia. Uwzględniane są okresy ubezpieczeniowe osiągnięte w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Osoby, które w wieku 65 lat nie kwalifikują się do otrzymania emerytury, otrzymają zwrot opłaconych składek. Co obejmuje ubezpieczenie? Emerytura składa się z kwoty ryczałtowej, której czterdziestą część nabywa się za każdy rok ubezpieczenia, aż do maksymalnej wysokości czterdziestu lat, oraz z proporcjonalnego dodatku wynoszącego 1,85% dochodu z pracy zadeklarowanego w całym okresie aktywności zawodowej osoby ubezpieczonej w Luksemburgu. Jeżeli osoba ubezpieczona kontynuuje pracę po nabyciu prawa do emerytury, stawka ta zwiększa się o 0,01% za każdy dodatkowy rok pracy i dodatkowy rok życia ubezpieczonego. Jeżeli emerytura jest niższa od ustawowej minimalnej stawki emerytury, wypłacony zostanie dodatek w wysokości jednej czterdziestej takiej emerytury minimalnej za każdy rok ubezpieczenia, pod warunkiem że beneficjent osiągnął co najmniej dwadzieścia lat ubezpieczenia. Dodatek na koniec roku przyznawany jest 1 grudnia danego roku każdej osobie otrzymującej emeryturę. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu podeszłego wieku? Mają zastosowanie takie same warunki, jak w przypadku inwalidztwa. Lipiec 2012 r 15

16 Rozdział VII: Renty rodzinne Kiedy masz prawo do renty rodzinnej? Osoby objęte ubezpieczeniem Osoba pozostała przy życiu (wdowa, wdowiec, zarejestrowany partner, sierota, współmałżonek rozwiedziony, dawny zarejestrowany partner) jest objęta ubezpieczeniem, jeśli zmarły był objęty ubezpieczeniem emerytalnym. Świadczenia wypłacane są w postaci renty rodzinnej. Wymagania Rentę rodzinną można przyznać, jeżeli osoba zmarła była ubezpieczona przez co najmniej dwanaście miesięcy w ciągu ostatnich trzech lat przed śmiercią. Ten okres oczekiwania nie jest wymagany, jeśli śmierć nastąpiła w wyniku wypadku, niezależnie od jego charakteru, lub uznanej choroby zawodowej. Uwzględniane są okresy ubezpieczeniowe osiągnięte w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Renta rodzinna nie należy się pozostałemu przy życiu współmałżonkowi czy partnerowi, który zawarł z ubezpieczonym związek małżeński na mniej niż rok przed jego przejściem na emeryturę lub śmiercią lub który zawarł związek małżeński lub partnerski z beneficjentem emerytury lub renty inwalidzkiej. W takich wypadkach renta może jednak zostać przyznana w wyjątkowych okolicznościach (na przykład jeżeli śmierć nastąpiła w wyniku wypadku lub jeśli ze związku małżeńskiego lub partnerskiego urodziło się dziecko). Co obejmuje ubezpieczenie? Renta wypłacana pozostałemu przy życiu współmałżonkowi lub partnerowi składa się z pełnej kwoty ryczałtowej oraz ze specjalnej kwoty ryczałtowej, do których ubezpieczony miał lub miałby prawo, jak również z 3/4 dodatków proporcjonalnych i specjalnych dodatków proporcjonalnych, do których ubezpieczony miał lub miałby prawo. Jeśli pozostały przy życiu współmałżonek lub partner wstępuje ponownie w związek małżeński lub partnerski, renta jest likwidowana poprzez wypłatę jednorazowej kwoty rozliczeniowej (rachat). Renta sieroca składa się z 1/3 pełnej kwoty ryczałtowej oraz ze specjalnej kwoty ryczałtowej, do których ubezpieczony miał lub miałby prawo, jak również z 1/4 dodatków proporcjonalnych i specjalnych dodatków proporcjonalnych, do których ubezpieczony miał lub miałby prawo. W przypadku śmierci obojga rodziców wysokość renty sierocej jest podwajana. Renta sieroca wypłacana jest do ukończenia osiemnastu lat. Wypłacanie renty jest kontynuowane do ukończenia 27. roku życia, jeżeli dziecko w dalszym ciągu studiuje. W jaki sposób można skorzystać z renty rodzinnej? Mają zastosowanie takie same warunki, jak w przypadku inwalidztwa. Lipiec 2012 r 16

17 Rozdział VIII: Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych? Osoby objęte ubezpieczeniem Ubezpieczeniem z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych objęte są osoby zatrudnione za wynagrodzeniem lub prowadzące działalność na własny rachunek, jak również m.in. praktykanci, młodzi wolontariusze lub pracownicy niepełnosprawni zatrudnieni w zakładach pracy chronionej. Do innych grupy objętych ubezpieczeniem należą również: uczniowie i studenci, wykładowcy, przedstawiciele związków zawodowych i pracodawców, osoby uczestniczące w akcjach ratowniczych lub pracach wolontariackich, oficerowie itp. Definicja wypadków przy pracy i chorób zawodowych Ubezpieczenie obejmuje wypadki odniesione podczas pracy, wypadki odniesione w drodze oraz choroby zawodowe. Przez wypadek przy pracy rozumie się każdy wypadek zaistniały w związku z pracą lub w czasie pracy. Przez wypadek w drodze rozumie się wypadek zaistniały podczas codziennej drogi do pracy lub z pracy. Jeśli wypadek w drodze do pracy lub z pracy, którego ofiarą jest osoba ubezpieczona zgodnie z prawodawstwem luksemburskim, wydarzy się poza terytorium Luksemburga, zdarzenie takie traktuje się jako zaistniałe na terytorium Luksemburga. Choroby zawodowe są wyszczególnione w oficjalnym wykazie udostępnionym w kodeksie ubezpieczenia społecznego (Code de la sécurité sociale) lub na stronie internetowej dotyczącej ubezpieczenia społecznego. Odszkodowanie może również zostać wypłacone z tytułu choroby niewymienionej w tym wykazie, jeśli można dowieść, że choroba została spowodowana przez pracę. Co obejmuje ubezpieczenie? Świadczenia rzeczowe Osoba objęta ubezpieczeniem zdrowotnym jest uprawniona do opieki zdrowotnej oraz do świadczeń opiekuńczych z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Świadczenia te wypłaca państwowa kasa chorych (Caisse nationale de santé) w imieniu towarzystwa ubezpieczeń wypadkowych (Assocation d assurance accident). Osoba ubezpieczona jest uprawniona do zwrotu kosztów materialnych i kosztów poniesionych w związku z uszkodzeniem protez, jak również do zwrotu w ramach określonych granic kosztów naprawy pojazdu samochodowego, nawet jeśli sama nie odniosła żadnych obrażeń cielesnych w wyniku wypadku. Lipiec 2012 r 17

18 Świadczenia pieniężne Przez cały okres niezdolności do pracy z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej osoba ubezpieczona jest uprawniona do ciągłego otrzymywania wynagrodzenia oraz do świadczenia pieniężnego na takich samych warunkach, jak w przypadku niezdolności do pracy z powodu choroby. Po upłynięciu okresu uprawnienia do świadczeń pieniężnych ubezpieczony otrzymuje, do czasu stwierdzenia trwałego charakteru obrażeń, pełne świadczenie wypadkowe (rente complète), które odpowiada wynagrodzeniu stanowiącemu podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych przed wypadkiem. Jeżeli osoba, która odniosła wypadek przy pracy, jest w stanie ponownie podjąć pracę, może otrzymać częściowe świadczenie wypadkowe (rente partielle), pod warunkiem że jej wynagrodzenie zmniejszyło się o co najmniej 10%, jest niezdolna do pracy w co najmniej 10% w momencie utrwalenia się niepełnosprawności, zaś kontrola medyczna zabezpieczenia społecznego orzekła, że osoba jest niezdolna do kontynuowania ostatnio wykonywanej pracy lub do utrzymania wcześniejszego systemu pracy. Osoby poddające się rehabilitacji zawodowej mogą otrzymać świadczenie tymczasowe (rente d attente) w wysokości 85% pełnego świadczenia wypadkowego. Świadczenia z tytułu szkód niematerialnych Jeżeli po utrwaleniu się niepełnosprawności osoba pozostaje całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy, może otrzymać zasiłek z tytułu szkód fizjologicznych według ustalonej skali oraz zasiłek z tytułu szkód psychologicznych lub estetycznych. Renty rodzinne Świadczenia te obejmują: świadczenie wypadkowe dla pozostałego przy życiu współmałżonka lub partnera (rente de survie); rentę sierocą (rente d orphelin) dla dzieci zmarłego; zasiłek z tytułu szkód fizjologicznych. Pozostały przy życiu współmałżonek lub partner otrzymuje świadczenie równe trzem czwartym 1,85% rocznego wynagrodzenia, jakie zmarły ubezpieczony otrzymywałby w pozostałej części swojego życia zawodowego do ukończenia 65. roku życia, w zależności od tego, czy śmierć nastąpiła przed ukończeniem czy po ukończeniu 55. roku życia. Renta sieroca jest równa jednej czwartej tej kwoty. Renty są wypłacane comiesięcznie z góry. Ich wysokość jest automatycznie dostosowywana do zmian kosztów życia oraz okresowo waloryzowana. Lipiec 2012 r 18

19 Wykupienie renty Jeżeli pozostały przy życiu współmałżonek lub partner ponownie zawrze związek małżeński lub partnerski, wówczas nastąpi automatyczne wypłacenie renty w formie świadczenia jednorazowego (na zasadzie wykupu rachat) zamiast płatności comiesięcznych. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych? Jak można uzyskać to świadczenie? W razie wypadku przy pracy należy niezwłocznie powiadomić o tym pracodawcę. Należy również zgłosić niezdolność do pracy do Towarzystwa Ubezpieczeń Wypadkowych w takich samych terminach, jak w przypadku niezdolności do pracy z powodu choroby. Świadczenia rzeczowe Świadczenia te przyznawane są na takich samych zasadach, jak świadczenia rzeczowe z tytułu choroby, z tym że bez konieczności samodzielnego pokrywania kosztów. Świadczenia są bezpośrednio wypłacane podmiotom świadczącym opiekę przez towarzystwo ubezpieczeń wypadkowych (Association d'assurance accident). Świadczenia pieniężne Świadczenia te są wypłacane na takich samych zasadach, jak w przypadku systemu ubezpieczenia zdrowotnego. Lipiec 2012 r 19

20 Rozdział IX: Świadczenia rodzinne Kiedy masz prawo do świadczeń rodzinnych? Powszechny zasiłek na dzieci Wszystkie dzieci, które są wychowywane w Luksemburgu i które mają legalne miejsce zamieszkania w tym kraju, kwalifikują się do zasiłków rodzinnych. Osoby pracujące za wynagrodzeniem w Luksemburgu również mają prawo do zasiłków rodzinnych na swoje dzieci, jeżeli są one wychowywane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Zasiłki rodzinne są zasadniczo wypłacane na dzieci w wieku poniżej osiemnastu lat. Niemniej przysługują one również na osoby w wieku poniżej 27 lat, które kontynuują naukę w szkole średniej drugiego stopnia, jak również na dzieci niepełnosprawne. Studenci szkół wyższych otrzymują specjalny zasiłek zamiast zasiłków rodzinnych. Zasiłek porodowy Z tytułu narodzin dziecka przysługuje zasiłek porodowy (allocation de naissance). Jest on wypłacany częściowo jako zasiłek przedporodowy, częściowo jako zasiłek porodowy oraz częściowo jako zasiłek poporodowy. Aby móc otrzymać zasiłek przedporodowy, kobieta w ciąży musi poddać się ustawowym badaniom lekarskim w czasie ciąży. Aby móc otrzymać zasiłek porodowy, dziecko musi się urodzić w Luksemburgu, a matka musi się poddać badaniu poporodowemu w ciągu ośmiu tygodni po porodzie. Zasiłek poporodowy wypłacany jest wyłącznie, jeżeli dziecko, przed ukończeniem dwóch lat, przeszło sześć ustawowych badań lekarskich. Zasiłek wychowawczy Zasiłek wychowawczy przyznawany jest osobom, które: zamieszkują w Luksemburgu i faktycznie tam przebywają lub są obywatelami państwa Unii Europejskiej, którzy pracują w Luksemburgu lub są członkami rodziny takiego pracownika; wychowują w swojej rodzinie co najmniej jedno dziecko, na które pobierają zasiłek rodzinny; zajmują się przede wszystkim wychowaniem swoich dzieci w rodzinie i nie wykonują pracy za wynagrodzeniem ani nie prowadzą działalności na własny rachunek lub które pracują, ale uzyskują dochód, który w połączeniu z dochodem współmałżonka nie przekracza określonego limitu (trzykrotność minimalnego wynagrodzenia, jeżeli wychowują jedno dziecko, czterokrotność minimalnego wynagrodzenia, jeżeli wychowują dwoje dzieci, pięciokrotność, jeżeli wychowują troje dzieci); skrócili przynajmniej o połowę czas pracy, aby wychowywać co najmniej jedno dziecko; w takim przypadku otrzymują połowę zasiłku. Lipiec 2012 r 20

21 Zasiłek z tytułu urlopu rodzicielskiego Każda osoba, która w swojej rodzinie wychowuje co najmniej jedno dziecko w wieku poniżej pięciu lat, na które otrzymuje zasiłek rodzinny, może ubiegać się o zasiłek z tytułu urlopu rodzicielskiego. Rodzic wnioskujący o to świadczenie musi całkowicie przerwać działalność zawodową lub też ograniczyć swój normalny czas pracy o co najmniej połowę (urlop rodzicielski w niepełnym wymiarze godzin). Wnioskodawca, który nie jest pracownikiem najemnym, musi prowadzić działalność na własny rachunek w Luksemburgu w czasie narodzin lub adopcji dziecka. Jeśli jest pracownikiem najemnym, musi pracować w tym samym przedsiębiorstwie mającym siedzibę w Luksemburgu przez co najmniej rok przed rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego (na podstawie umowy o pracę z miesięcznym wymiarem czasu pracy co najmniej równym połowie normalnego czasu pracy obowiązującego w tym przedsiębiorstwie). Każdy pracujący rodzic ma indywidualne prawo do urlopu rodzicielskiego, ale jedno z rodziców musi wziąć urlop rodzicielski zaraz po urlopie macierzyńskim. Urlop rodzicielski w niepełnym wymiarze godzin może być jednak podzielony między dwoje rodziców, tak by zapewnić stałą opiekę dziecku. Co obejmuje ubezpieczenie? Powszechny zasiłek na dzieci Istnieją trzy rodzaje świadczeń rodzinnych: standardowy zasiłek rodzinny, zasiłek uzupełniający oraz zasiłek wypłacany na początku roku szkolnego. Wysokość standardowego zasiłku rodzinnego zmienia się w zależności od liczby dzieci w rodzinie. Dodatki z tytułu wieku przyznawane są na dzieci w wieku sześciu i dwunastu lat. Wysokość zasiłku wypłacanego na początku roku szkolnego (allocation de rentrée scolaire) zmienia się w zależności od wieku dziecka i liczby dzieci w rodzinie. Zasiłek porodowy Zasiłek porodowy wynosi 580,03 EUR na transzę. Zasiłek wychowawczy Wysokość: 485,01 EUR. Połowa zasiłku jest dostępna w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy. Zasiłek z tytułu urlopu rodzicielskiego Czas trwania urlopu rodzicielskiego wynosi sześć miesięcy na każde dziecko. W przypadku urlopu rodzicielskiego w niepełnym wymiarze godzin okres ten może zostać przedłużony do dwunastu miesięcy. Urlop rodzicielski uprawnia do kwoty ryczałtowej wypłacanej w miesięcznych ratach podczas całego urlopu. Zasiłek jest zwolniony z opodatkowania i ze składek na Lipiec 2012 r 21

22 ubezpieczenie społeczne, poza składką na opiekę zdrowotną i opiekę długoterminową. Składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe opłaca państwo. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń rodzinnych? Należy złożyć wniosek do krajowego funduszu świadczeń rodzinnych (Caisse nationale des prestations familiales). Formularze wniosku można otrzymać w funduszu lub w administracji komunalnej. Dokumenty potwierdzające, które należy dołączyć do wniosku, wymienione są w formularzu. Z wyjątkiem zasiłku z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego, zasiłki rodzinne wypłacane są co miesiąc rodzicom, jeśli dziecko jest wychowywane przez oboje rodziców żyjących pod jednym dachem. W przypadku separacji rodziców zasiłki wypłacane są temu z nich, który sprawuje faktyczną opiekę nad dzieckiem. Zasiłek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego (allocation de rentrée scolaire) jest wypłacany w sierpniu każdego roku na dzieci począwszy od szóstego roku życia. Lipiec 2012 r 22

23 Rozdział X: Bezrobocie Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia? Świadczenia z tytułu bezrobocia Osoby pracujące w Luksemburgu są objęte ubezpieczeniem od utraty pracy. Do świadczenia z tytułu bezrobocia kwalifikują się osoby, które: utraciły pracę nie ze swojej winy; są zdolne do pracy oraz gotowe przyjąć każdą ofertę pracy odpowiadającą ich kwalifikacjom; są w wieku od 16 do 64 lat; nie pobierają emerytury, renty inwalidzkiej ani pełnego świadczenia wypadkowego (rente accident); są zarejestrowane jako poszukujący pracy; pracowały w Luksemburgu przez co najmniej dwadzieścia sześć tygodni w ciągu dwunastu miesięcy bezpośrednio poprzedzających okres bezrobocia. Jeśli w ciągu tego dwunastomiesięcznego okresu występowały okresy niezdolności do pracy, okres ten przedłuża się odpowiednio. To samo dotyczy okresów służby wojskowej lub okresów, w których osoba pobierała świadczenia z tytułu bezrobocia. Świadczenia przedemerytalne System zabezpieczenia społecznego w Luksemburgu obejmuje również cztery rodzaje świadczeń przedemerytalnych: świadczenie przedemerytalne w ramach systemu solidarnościowego, progresywne świadczenie przedemerytalne, korygujące świadczenie przedemerytalne oraz świadczenie przedemerytalne dla pracowników zmianowych i nocnych. Osoby zatrudnione w przedsiębiorstwie, które wyraziło zgodę na świadczenia przedemerytalne w ramach układu zbiorowego lub specjalnej umowy zawartej z ministerstwem pracy i zatrudnienia, mogą przejść na emeryturę najwcześniej na trzy lata przed miesiącem, w którym spełnią warunki uprawniające do otrzymywania emerytury lub wcześniejszej emerytury w wieku 60 lat. Muszą mieć jednak ukończone co najmniej 57 lat i muszą zawrzeć specjalną umowę z pracodawcą, w której, za obopólną zgodą, ustalona zostanie data rozwiązania stosunku pracy, zaś pracodawca zobowiąże się do wypłacania świadczenia przedemerytalnego. Progresywne świadczenie przedemerytalne przyznawane jest na takich samych zasadach, jeśli pracownik wyrazi zgodę na zamianę zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin na zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin. Warunki uprawniające do "korygującego" świadczenia przedemerytalnego są podobne do warunków obowiązujących w przypadku świadczenia przedemerytalnego w ramach systemu solidarnościowego. System jest przeznaczony dla osób w wieku 57 lat pracujących w przedsiębiorstwach, które są w trakcie likwidacji lub restrukturyzacji, w których prowadzone jest postępowanie upadłościowe lub ustanowiono zarząd komisaryczny lub które znalazły się pod sekwestrem sądowym. Lipiec 2012 r 23

24 Pracownicy najemni w wieku 57 lat, którzy są w stanie wykazać, że przez co najmniej dwadzieścia lat pracowali w systemie zmianowym lub na stanowisku wymagającym pracy w godzinach nocnych, również mogą skorzystać ze świadczeń przedemerytalnych. Co obejmuje ubezpieczenie? Świadczenia z tytułu bezrobocia Wysokość świadczeń z tytułu bezrobocia wynosi 80% wcześniejszego wynagrodzenia. Może być zwiększona do 85%, jeżeli beneficjent ma na utrzymaniu dzieci. Świadczenia z tytułu bezrobocia nie mogą jednak przekroczyć kwoty równej 2,5-krotności ustawowego wynagrodzenia minimalnego. Jeżeli bezrobocie trwa dłużej niż sześć miesięcy w dowolnym okresie dwunastu miesięcy, świadczenie nie może przekroczyć kwoty równej dwukrotności ustawowego wynagrodzenia minimalnego. Jeżeli bezrobotny wykonuje prace okazjonalne, uzyskane dochody potrącane są ze świadczenia z tytułu bezrobocia. Świadczenie z tytułu bezrobocia może zostać przyznane na taki sam okres, jak okres zatrudnienia w ciągu 12 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie się jako osoba bezrobotna, ale maksymalnie na 12 miesięcy w ciągu dowolnego okresu 24- miesięcznego. Okres wypłacania świadczenia może zostać przedłużony w przypadku bezrobotnych, którzy ukończyli 50 lat. Świadczenia przedemerytalne Osoby przechodzące na wcześniejszą emeryturę otrzymują świadczenie przedemerytalne obliczane na podstawie miesięcznego średniego wynagrodzenia brutto z ostatnich trzech miesięcy bezpośrednio poprzedzających okres wpłacania świadczenia lub na podstawie dwunastomiesięcznego okresu referencyjnego dla zmiennej części wynagrodzenia, w zależności od tego, który sposób obliczania wysokości świadczenia jest korzystniejszy. W pierwszym roku świadczenie ustalono na 85% takiego wynagrodzenia, w drugim roku wynosi 80%, zaś w trzecim roku 75%. W przypadku progresywnej wcześniejszej emerytury wysokość świadczenia jest dostosowywana proporcjonalnie do zmniejszenia czasu pracy. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu bezrobocia? Jak można uzyskać to świadczenie? W miarę możliwości bezrobotny musi zarejestrować się w agencji rozwoju zatrudnienia (Agence pour le développement de l'emploi) lub w jednym z jego biur lokalnych jako poszukujący pracy pierwszego dnia po utracie pracy. Wniosek o świadczenie z tytułu bezrobocia należy złożyć w tej samej instytucji w terminie dwóch tygodni po utracie pracy. Po dopełnieniu tych formalności świadczenie z tytułu bezrobocia zostanie wypłacone od pierwszego dnia bezrobocia. Lipiec 2012 r 24

25 Jeżeli bezrobotny nie zarejestruje się pierwszego dnia po utracie pracy, prawo do świadczenia nabędzie dopiero z dniem rejestracji. Jeżeli wniosek o świadczenie nie zostanie złożony w ciągu dwóch tygodni, świadczenie zostanie wypłacone z wyrównaniem za maksymalnie 14 dni kalendarzowych poprzedzających datę złożenia wniosku. Wypłata świadczenia z tytułu bezrobocia Świadczenia z tytułu bezrobocia będą wypłacane przekazem pocztowym na koniec każdego tygodnia bezrobocia. Wypłata świadczeń przedemerytalnych W teorii świadczenie jest wypłacane z góry przez pracodawcę, ale jeśli pracodawca nie jest w stanie tego zrobić ze względu na likwidację przedsiębiorstwa lub poważne problemy finansowe, świadczenie jest wypłacane przez fundusz zatrudnienia (Fonds pour l'emploi). Lipiec 2012 r 25

26 Rozdział XI: Świadczenia minimalne z pomocy społecznej Kiedy masz prawo do świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? Minimalny dochód gwarantowany Minimalny dochód gwarantowany ma zapewnić środki wystarczające do utrzymania godnego poziomu życia oraz umożliwić integrację zawodową i społeczną. Minimalny dochód gwarantowany mogą otrzymać osoby, które ukończyły co najmniej 25 lat, legalnie zamieszkują w Luksemburgu (oraz, poza obywatelami państw członkowskich UE/EOG, obywateli Szwajcarii, uchodźców i bezpaństwowców, zamieszkiwały w Luksemburgu przez co najmniej pięć lat w ciągu ostatnich 20 lat) oraz spełniają warunki oceny zasobów finansowych. Minimalny dochód gwarantowany dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności O uzyskanie minimalnego dochodu gwarantowanego dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności (revenu pour personnes gravement handicapées) mogą się ubiegać osoby, które: ukończyły co najmniej 18 lat, oraz mają ograniczoną zdolność do pracy o co najmniej 30% z powodu niepełnosprawności fizycznej, intelektualnej, sensorycznej lub fizjologicznej oraz problemów psychospołecznych pogłębiających ten stan; upośledzenie musiało wystąpić przed ukończeniem 65. roku życia, oraz nie powinny wykonywać żadnego wysiłku związanego z pracą ze względu na stan zdrowia lub których zdolność do pracy jest ograniczona do tego stopnia, że dostosowanie stanowiska pracy na zwykłym rynku pracy lub w otoczeniu chronionym do ich potrzeb nie jest możliwe, oraz posiadają zezwolenie na pobyt na terytorium Luksemburga, posiadają tam miejsce zamieszkania i faktycznie mieszkają w tym kraju. W drodze odstępstwa od pierwszych trzech punktów o minimalny dochód gwarantowany dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności mogą się również ubiegać osoby uznane za pracownika niepełnosprawnego, które, z przyczyn od nich niezależnych, nie mają możliwości podjęcia zatrudnienia i dysponują dochodem niższym niż dochód dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Co obejmuje ubezpieczenie? Minimalny dochód gwarantowany składa się z zasiłku na integrację (indemnité d'insertion) lub zasiłku uzupełniającego (allocation complémentaire) służącego zrekompensowaniu różnicy pomiędzy najwyższymi kwotami minimalnego dochodu gwarantowanego a sumą zasobów gospodarstwa domowego. Wysokość minimalnego dochodu gwarantowanego (revenu minimum garanti) jest zróżnicowana w zależności od struktury gospodarstwa domowego. Lipiec 2012 r 26

27 Zasiłek na dzieci jest wypłacany niezależnie od minimalnego dochodu gwarantowanego. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? Minimalny dochód gwarantowany W przypadku świadczeń zróżnicowanych tworzy się dokumentację administracyjną. W przypadku środków integracyjnych zawierana jest umowa o wprowadzenie w życie zawodowe (contrat d insertion). Wnioski o przyznanie świadczeń rozpatrują urząd administracji lokalnej ds. pomocy społecznej właściwy dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy oraz krajowy fundusz solidarności (Fonds national de solidarité). Zasiłek uzupełniający jest przyznawany albo przez urząd administracji lokalnej ds. pomocy społecznej właściwy dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy, albo przez krajowy fundusz solidarności. Zasiłek na integrację przyznaje Krajowy Fundusz Solidarności. Minimalny dochód gwarantowany dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności Wnioski o minimalny dochód gwarantowany dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności należy składać do komisji medycznej ustanowionej przez agencję rozwoju zatrudnienia (Agence pour le développement de l'emploi). Świadczenie to przyznaje krajowy fundusz solidarności. Lipiec 2012 r 27

28 Rozdział XII: Opieka długoterminowa Kiedy masz prawo do opieki długoterminowej? Osoby, które należą do luksemburskiej kasy ubezpieczenia zdrowotnego, automatycznie są objęte ubezpieczeniem na wypadek niesamodzielności. Za niesamodzielną uznaje się osobę, która regularnie potrzebuje pomocy trzeciej osoby w wypełnianiu podstawowych czynności życia codziennego z powodu choroby lub niepełnosprawności fizycznej, psychicznej lub umysłowej. Podstawowymi czynnościami życia codziennego są: higiena osobista: mycie się, mycie zębów, dbanie o skórę, korzystanie z toalety; odżywianie się: przygotowanie posiłków w celu spożycia odpowiedniej żywności, jedzenie, picie; mobilność: wstawanie, kładzenie się, zmiana pozycji, ubieranie się, rozbieranie się, stanie, schodzenie i wchodzenie po schodach, wychodzenie i wracanie do domu. W zasadzie pomoc w wykonywaniu podstawowych czynności życia codziennego musi być potrzebna przez przynajmniej trzy i pół godziny tygodniowo, a stan niesamodzielności musi utrzymywać się przez co najmniej sześć miesięcy lub być nieodwracalny. Co obejmuje ubezpieczenie? Świadczenia rzeczowe Specjalista z sieci opiekuńczo-leczniczej przychodzi do domu, aby pomóc w wykonywaniu podstawowych czynności i prac domowych oraz aby udzielić wsparcia i porad. Osobom mieszkającym w placówce opiekuńczo-leczniczej (dom opieki itp.) przysługują również świadczenia rzeczowe. Świadczenia pieniężne W przypadku osób, które w dalszym ciągu mieszkają w domu i nad którymi opiekę sprawuje przyjaciel lub członek rodziny, świadczenia rzeczowe (opieka zorganizowana) mogą być zastąpione, do pewnego stopnia, przez świadczenia pieniężne. W takiej sytuacji otrzymane pieniądze należy przekazać osobie sprawującej opiekę. Jeżeli beneficjent nie ukończył 65. roku życia, może być uprawniony do ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Składki na to ubezpieczenie opłaca instytucja świadcząca ubezpieczenie na wypadek niesamodzielności. W takim przypadku należy poinformować wspólne centrum zabezpieczenia społecznego (Centre commun de la sécurité sociale) o tym, że dana osoba sprawuje opiekę. Do świadczeń pieniężnych nie są uprawnione osoby przebywające w placówce opiekuńczo-leczniczej. Lipiec 2012 r 28