PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTU STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO 2020

Transkrypt

1 ISO AKREDYTACJA NR AB 1135 ISO 9001 CERTYFIKAT NR 401/2006 ECOPLAN Ryszard KOWALCZYK, OPOLE ul. Szpitalna 3/9 tel. / fax tel. kom ecoplan@ecoplan.pl, NIP REGON Konto: PKO S.A. I Oddz. Opole ID: ECP/U/46/2012 Egz. nr 1A PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTU STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA Stan Obszar objęty prognozą Dokument po konsultacjach społecznych Województwo Dolnośląskie Zespół autorski mgr Piotr WOŁCZECKI mgr inż. Jarosław KOWALCZYK mgr inż. Marcin GARBIEC mgr Sławomir MROCZKO mgr inż. Marek DENESZEWSKI Konsultacja i weryfikacja mgr Ryszard KOWALCZYK NINIEJSZA DOKUMENTACJA NOSI CHARAKTER DOKUMENTU AUTORSKIEGO NA PRAWACH RĘKOPISU I NIE MOŻE BYĆ PUBLIKOWANA ANI CYTOWANA W CAŁOŚCI LUB CZĘSCI BEZ ZGODY ZLECENIODAWCY I AUTORA Zastrzeżenie powyższe nie dotyczy udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, o którym mowa w art.9, ust.1 ustawy z dnia o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [Dz.U. z dnia 7 listopada 2008, nr 199, poz z późniejszymi zmianami] Wrocław - Opole, styczeń 2013

2 S P I S T R E Ś C I : 1. Wprowadzenie Podstawa formalno-prawna opracowania prognozy Zakres prognozy Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy Napotkane trudności wynikające z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy 5 2. Informacja o zawartości oraz głównych celach projektowanego dokumentu 7 3. Powiązania dokumentu projektowanego z innymi dokumentami oraz porównanie celów, ustalonych w projektowanym dokumencie z celami przyjętymi w międzynarodowych, wspólnotowych i krajowych dokumentach środowiskowych Porównanie celów ustalonych w Strategii z celami przyjętymi w międzynarodowych, wspólnotowych i krajowych dokumentach środowiskowych, powiązanych ze Strategią Zakres uwzględnienia informacji zawartych w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już dokumentów, powiązanych z dokumentem projektowanym Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu Charakterystyka i ocena istniejącego stanu elementów środowiska i ich wzajemnych powiązań Położenie, budowa geologiczna, rzeźba terenu i krajobraz naturalny Zasoby surowców mineralnych Środowisko wodne Zasoby glebowe Warunki klimatyczne Rośliny i zwierzęta oraz różnorodność biologiczna Zasoby leśne System przyrodniczych obszarów chronionych Powietrze Hałas Obszary zdegradowane i zadewastowane Zagrożenia naturalne Zabytki i zasoby dziedzictwa kulturowego, krajobraz kulturowy Charakterystyka potencjalnych zmian stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektowanego dokumentu 39

3 5. Stan środowiska na terenach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem oraz istniejące problemy ochrony środowiska, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Problemy ochrony środowiska, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Stan środowiska na terenach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem Przewidywane znaczące oddziaływania realizacji projektu Strategii na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 oraz integralność tych obszarów, a także na środowisko, z uwzględnieniem zależności między elementami środowiska oraz między oddziaływaniami na te elementy Prognoza oddziaływania na elementy środowiska Prognoza oddziaływania na obszary specyficzne Podsumowanie przewidywanych oddziaływań na środowisko wynikających z ustaleń projektu Strategii Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Propozycje rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być skutkiem realizacji projektu Strategii, w szczególności na cele, przedmiot ochrony i integralność obszarów Natura Działania mające na celu zapobieganie i zmniejszanie szkodliwych oddziaływań na środowisko Działania mające na celu kompensowanie szkodliwych oddziaływań na środowisko Propozycje rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projekcie Strategii wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektu Strategii oraz częstotliwości jej przeprowadzania Streszczenie Literatura i materiały źródłowe Materiały formalno-prawne Materiały planistyczne i dokumentacje archiwalne Literatura Wykaz tabel i załączników 76

4 1. WPROWADZENIE 1.1 Podstawa formalno-prawna opracowania prognozy W dniu 24 marca 2011r. roku Sejmik Województwa Dolnośląskiego przyjął uchwałę nr VII/109/2011 w sprawie określenia zasad, trybu i harmonogramu opracowania aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego. Przesłankami aktualizacji były zmieniające się uwarunkowania rozwoju regionalnego, zawarte m.in. w dokumentach szczebla krajowego oraz w prawodawstwie związanym z powadzeniem polityki rozwoju. Zaktualizowana Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego jest dokumentem kluczowym dla rozwoju Dolnego Śląska do 2020 roku, określającym cele i priorytety polityki rozwoju prowadzonej na obszarze regionu. Strategia Rozwoju Województwa jest dokumentem o charakterze strategicznym, dla którego niezbędne jest przeprowadzenie postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko do aktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku wynika z art. 46 pkt 1 oraz art. 50 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [Dz.U. Nr 199, poz z późniejszymi zmianami]. Zasadniczym elementem oceny strategicznej jest prognoza oddziaływania na środowisko. Prognoza oddziaływania na środowisko jest instrumentem służącym temu, aby powstający dokument, jakim jest projekt aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego, był w jak największym stopniu zgodny z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju. Prognoza analizuje i ocenia w szczególności: stopień i sposób uwzględnienia w Strategii aspektów środowiskowych, wpływ na środowisko ustaleń projektowanego dokumentu, właściwy sposób ochrony środowiska, a także określa sposoby i skuteczność zminimalizowania lub zrekompensowania negatywnych oddziaływań. W dalszej części niniejszego opracowania stosowane będą skróty: Strategia (lub SRWD) na określenie projektu Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, oraz Prognoza SRWD - na określenie Prognozy Oddziaływania na Środowisko projektu Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego Niniejsza Prognoza SRWD dotyczy ustaleń zawartych w projekcie Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 z 4 października 2012 roku. Uwzględniono również uwagi i wnioski wynikające z przeprowadzonych konsultacji społecznych. Zasięg terytorialny Prognozy SRWD dotyczy obszaru administracyjnego województwa dolnośląskiego, uwzględniając również powiązania z sąsiednimi terenami w zakresie m.in. systemu obszarów chronionych, ciągłości powiązań przyrodniczych, przepływu zanieczyszczeń, możliwych oddziaływań transgranicznych. Prognoza SRWD stanowi integralny element prac nad Strategią i opracowywana jest/była przy ścisłej współpracy zespołu autorskiego Prognozy i zespołu koordynującego prace nad Strategią, z czym wiąże się uwzględnienie na etapie sporządzania projektu Strategii uwag i zaleceń wynikających z Prognozy SRWD. 1

5 1.2 Zakres prognozy Zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [Dz.U. Nr 199, poz z późniejszymi zmianami], zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w Prognozie SRWD Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego (Departament Rozwoju Regionalnego) uzgodnił z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska we Wrocławiu [pismo nr WSI KM.2 z dnia 30 kwietnia 2012r.] oraz Dolnośląskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym we Wrocławiu [postanowienie nr ZNS DG z dnia 27 marca 2012r.]. Prognoza SRWD, przy uwzględnieniu postanowień wymienionych organów, wykonana została zgodnie z zakresem określonym w art.51 ust.2 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [Dz.U. nr 199 z dnia 7 listopada 2008r, poz.1227]. Tym samym, w Prognozie niniejszej w szczególności: zawarto informacje o treści i głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami [art.51, ust.2, pkt 1, lit.a)], zawarto informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy [art.51, ust.2, pkt 1, lit.b)], zawarto propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji ustaleń projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania [art.51, ust.2, pkt 1, lit.c)], zawarto informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko [art.51, ust.2, pkt 1, lit.d)], sporządzono streszczenie w niespecjalistycznym języku nietechnicznym [art.51, ust.2, pkt 1, lit.e)], przeanalizowano i oceniono istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu [art.51, ust.2, pkt 2, lit.a)], przeanalizowano i oceniono stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem [art.51, ust.2, pkt 2, lit.b)], przeanalizowano i oceniono istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody [art.51, ust.2, pkt 2, lit.c)], przeanalizowano i oceniono cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania tego dokumentu [art.51, ust.2, pkt 2, lit.d)], przeanalizowano i oceniono przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, z uwzględnieniem zależności między elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy [art.51, ust.2, pkt 2, lit.e)], przedstawiono rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji ustaleń projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru [art.51, ust.2, pkt 3, lit.a)], przedstawiono i oceniono możliwość rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru lub wyjaśniono brak rozwiązań alternatywnych, w tym także wskazano napotkane trudności wynikające z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy [art.51, ust.2, pkt 3, lit.b)]. W niniejszej Prognozie uwzględniono również wymogi zawarte w art.52, ust.1 i 2 wymienionej wyżej ustawy, mianowicie: 2

6 prognozę opracowano stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowano do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów powiązanych z tym dokumentem, w prognozie uwzględniono informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już dokumentów, powiązanych z projektowanym dokumentem. 1.3 Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy Zgodnie z artykułem 52 ust. 1 ustawy OOŚ informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny. Powinny być także dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości Strategii oraz jej miejsca w hierarchii systemu zarządzania Państwem, w tym do kolejności etapów, w jakim podejmowane są decyzje strategiczne przez nią wyznaczane. Dlatego też pierwszym etapem prac nad Prognozą było określenie stopnia szczegółowości prowadzonych ocen tak, aby były dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości ocenianego dokumentu. Strategia została podzielona na następujące poziomy: wizja i cel generalny, szczegółowe cele rozwoju, działania (przedsięwzięcia) zgrupowane w makrosferach. Najbardziej szczegółowym poziomem ocenianej Strategii są zgodnie z powyższym działania. Zatem ocena musi brać je pod uwagę. W ramach celów szczegółowych oceniano jak zaproponowane działania wpłyną na środowisko i czy należycie ujmują one kwestie ochrony środowiska. Dla celów przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wykorzystano metodę analizy macierzowej polegającej na stworzeniu kryteriów badawczych pozwalających w wymierny sposób ocenić oddziaływania na poszczególne ustawowe elementy środowiska. Konfrontacja kryteriów badawczych z przewidywanymi w Strategii działaniami służącymi osiąganiu celów, pozwoliła na dokonanie prognozowania patrz: Załącznik nr 2. Kryteria badawcze ustalono w odniesieniu do zidentyfikowanych w Prognozie problemów ochrony środowiska oraz stwierdzonych negatywnych zmian zachodzących w środowisku. Kryteria te zachowują również zgodności z zasadami zrównoważonego rozwoju, kompleksowości i przezorności w ochronie środowiska. Wybrane kryteria przedstawiono w poniższej tabeli. Wyznaczono 18 kryteriów do oceny, które podzielone zostały na dwie główne grupy: Kryteria jakości i zasobów środowiska (kryteria służące ocenie wpływu na poszczególne elementy środowiska w odniesieniu do ich stanu, jakości oraz zachowania i wykorzystywania ich zasobów) Kryteria racjonalności zagospodarowania i działań proekologicznych - kryteria dotyczące zagadnień sektorowych (stopnia ujęcia kwestii ekorozwoju w głównych gałęziach rozwoju regionu). Metoda macierzowa uznana została za właściwą dla sporządzania ocen oddziaływania na środowisko tego typu dokumentów, w publikacji Strategic Environmental Assessment Status, Challanges and Future Directions [VROM, 1996] wydanej przez Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment of the Netherlands. Przeanalizowano również szereg dokumentów strategicznych, ich prognoz oddziaływania na środowisko oraz wytycznych w zakresie ocen oddziaływania dokumentów strategicznych na środowisko, co pozwoliło stwierdzić, że metoda macierzy przy zastosowaniu wskaźników, czy też kryteriów, ocen jest właściwa dla dokumentu jakim jest Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego. 3

7 Tabela 1 Kryteria badawcze służące do oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji działań Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 Element oceniany Kryteria (wskaźnik) oceny Kryteria jakości i zasobów środowiska Różnorodność biologiczna, rośliny i zwierzęta, lasy, obszary chronione 1. Zapewnienie właściwego (zrównoważonego) gospodarowania zasobami przyrody ożywionej i różnorodnością biologiczną oraz ochrony walorów przyrodniczych. 2. Zapewnienie spójności oraz stabilizacji systemu obszarów ochronionych, zwłaszcza poprzez ograniczanie szkodliwych oddziaływań na obszary objęte ochroną prawną, w tym obszary Natura Polepszanie funkcjonalności i zdrowotności lasów zwłaszcza poprzez: powiększanie zasobów leśnych, prowadzenie wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, dążenie do zachowania zdrowotności i żywotności ekosystemów leśnych Powierzchnia ziemi (gleby, rzeźba terenu) w tym obszary zdegradowane i zdewastowane 4. Przeciwdziałanie zanieczyszczaniu, degradacji i ubytkowi powierzchni terenu, w tym gleb, oraz zmniejszanie udziału gruntów zdewastowanych i zdegradowanych 5. Racjonalna gospodarka przestrzenią, w tym wykorzystywanie i ochrona zasobów glebowych Surowce naturalne (głównie mineralne) Krajobraz kulturowy, zabytki i dobra kultury Wody powierzchniowe i podziemne 6. Zapewnienie ochrony i racjonalnego wykorzystania kopalin oraz wód mineralnych i leczniczych 7. Zapewnienie ochrony walorów krajobrazowych oraz kulturowych, w tym zwłaszcza terenów o wysokich walorach krajobrazowych i kulturowych 8. Zapewnienie dobrej jakości wód podziemnych i powierzchniowych, zwłaszcza poprzez: ograniczanie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do wód ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi, z rolnictwa 9. Zapewnienie ochrony i efektywnego gospodarowania zasobami wodnymi Klimat / jakość powietrza Hałas (klimat akustyczny) Bezpieczeństwo i zagrożenia naturalne Ludzie (zdrowie, warunki życia, zachowania społeczne) 10. Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza i szerzenie rozwiązań technologicznych i organizacyjnych wpływających na redukcję emisji zanieczyszczeń powietrza 11. Ograniczanie emisji hałasu z różnych źródeł i ilości osób narażonych na nadmierny hałas 12. Zwiększanie możliwości zapobiegania zagrożeniom naturalnym (zwłaszcza powodziom) i reagowania na takie zagrożenia 13. Wpływ na zdrowie, warunki i jakość życia w regionie (w tym np.: inicjatywy na rzecz ograniczenia dysproporcji w zakresie dostępu do usług ochrony zdrowia i utrzymania wysokich standardów publicznego systemu ochrony zdrowia). 14. Wpływ na propagowanie proekologicznego modelu konsumpcji i postaw prośrodowiskowych wśród różnych grup społecznych, a także na stymulowanie rozwoju edukacji i badań naukowych w dziedzinie ochrony środowiska Kryteria racjonalności gospodarowania i działań proekologicznych Transport Energetyka Turystyka Sfera społeczno-gospodarcza 15. Wpływ na rozwój sieci transportowej uwzględniający wymagania ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, w tym np.: promowanie prośrodowiskowych środków transportu i związanej z nimi infrastruktury (np. pojazdy ekologiczne, transport publiczny) 16. Wpływ na ograniczenia wpływu sektora energetycznego na środowisko, zarówno w zakresie oddziaływań energetyki konwencjonalnej jak i energetyki odnawialnej 17. Wspieranie i rozwój branży turystycznej w integracji z zasobami i walorami środowiska przyrodniczego i krajobrazu, w tym zwłaszcza wzmocnienie oferty proekologicznej (np. agroturystyka) 18. Wpływ na wspieranie prośrodowiskowych działań rozwojowych oraz w strukturze gospodarki Ocena potencjalnego oddziaływania działań Strategii na środowisko przy uwzględnieniu wymienionych kryteriów oceny obejmuje wyodrębnienie kierunku oddziaływania: 4

8 Oddziaływania korzystne Oddziaływania niekorzystne Oddziaływania zmienne (obejmują możliwe wystąpienie oddziaływań zarówno korzystnych jak i niekorzystnych) Brak oddziaływań (lub oddziaływania na tyle małe, że będą nieistotne) Metoda analizy (oceny) macierzowej dla oszacowania wagi potencjalnych oddziaływań środowiskowych polega na oznaczeniu symbolami oddziaływań znaczących (korzystnych, zmiennych i niekorzystnych). 1.4 Napotkane trudności wynikające z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy Podczas opracowywania Prognozy SRWD zachowano staranność oraz standardy pracy eksperckiej, w celu uniknięcia niepewności przy formułowaniu odpowiedzi na postawione pytania. Niemniej nie jest możliwe całkowite uniknięcie niepewności, zwłaszcza w przypadku ewentualnych luk we współczesnej wiedzy czy informacji o stanie środowiska. Wynika to z faktu, iż projektowany dokument, jakim jest projekt Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego, odznacza się dość znacznym stopniem ogólności w formułowanych zagadnieniach, nie dokonując odniesień do konkretnych inwestycji czy wskazań do prowadzenia przyszłych przedsięwzięć. Strategia regionalna może wskazywać jedynie szeroko ujęte kierunki działań rozwojowych, przez co przy formułowaniu prognoz nie jest możliwa ocena szczegółowa, co powoduje wzrost niepewności (subiektywności) ocenianych zagadnień i w wyciąganych wnioskach. Trudnością podczas opracowywania Prognozy SRWD okazała się struktura dokumentu (Strategii), która w pewnych przypadkach uniemożliwia jednoznaczne stwierdzenie, które z przewidywanych działań (przedsięwzięć) będzie służyć osiągnięciu danego celu. Przedsięwzięcia bowiem, są zgrupowane w makrosferach, a te z kolei służą realizacji kilku celów jednocześnie. Stanowi to utrudnienie w ocenie zgodności celów Strategii z celami innych dokumentów strategicznych. Do podstawowych trudności, które są istotne przy ustalaniu istniejącego stanu środowiska, jego zagrożeń, w tym zdrowia ludzi, a także przy ustalaniu tendencji zachodzących w środowisku, zaliczyć należy poniższe: Analiza różnych dokumentów diagnozujących stan środowiska w województwie dolnośląskim wskazuje często na rozbieżności w zakresie wskaźników stanu różnych elementów środowiska, co może wynikać z odmiennych okresów, w których te dokumenty były opracowywane ( r.), a przy tym zwykle dane odnoszą się do lat wcześniejszych (co najwyżej do 2010 roku), przez co nie wskazują na stan obecny środowiska. W przeciągu ostatnich lat nastąpiła zmiana systemów i metod monitorowania środowiska przez instytucje państwowe, jak WIOŚ, co było wynikiem dostosowywania norm i przepisów do wymogów Unii Europejskiej. W związku z tym prześledzenie zachodzących w środowisku tendencji w wielu przypadkach było trudne lub wręcz niemożliwe, z uwagi np. na: inne podziały na strefy podlegające ocenie (powietrze atmosferyczne), inne klasyfikacje (środowisko wodne), a także brak jednoznacznych wskazań zachodzących zmian na przestrzeni ostatnich lat lub brak formułowania jednoznacznych wniosków. 5

9 Często brak jest wyników stałego, systematycznego monitorowania stanu środowiska w tych samych miejscach pomiarowych przez instytucje państwowe. Dla przykładu, badania jakości wód prowadzone przez WIOŚ we Wrocławiu zwykle w kolejnych latach dotyczą innych rzek i fragmentów zlewni. Dokumenty strategiczne różnego szczebla, do których projekt Strategii musi się odnosić, i co do których powinien wykazywać zgodność w zakładanych celach, mają często charakter projektów, przez co nie jest wykluczone, że ostateczne wersje tych dokumentów mogą ulec zmianie. Dodatkowo część z nich podlega obecnie aktualizacji, które to aktualizacje nierzadko trwają długi czas (nawet kilka lat, jak np. Projekt zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego) i w tym okresie zapisy dokumentów strategicznych mogą ulegać znacznym zmianom. Reasumując, Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego jest dokumentem o dużym stopniu ogólności, wyznaczającym ramy rozwoju regionu. Ewentualne trudności zaistniałe przy sporządzaniu prognozy oddziaływania na środowisko dla tego dokumentu, były minimalizowane lub eliminowane poprzez: analizę możliwie obszernych danych przyrodniczych, wykorzystując wiele istniejących dokumentów, zwłaszcza o charakterze regionalnym, ciągłą współpracę i konsultacje z zespołem autorów opracowujących projekt Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego, dobranie właściwej metodyki prognozowania skutków środowiskowych projektowanego dokumentu i prawidłową organizację prac. przeanalizowanie prognoz oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych strategii rozwoju województw funkcjonujących w kraju. Należy pamiętać, iż mimo zakładanych celów rozwoju województwa, możliwość ich osiągnięcia uwarunkowana jest zgodnością z nimi dokumentów planistycznych niższego szczebla, zwłaszcza planów zagospodarowania przestrzennego gmin. Dotyczy to również innych dokumentów strategicznych rangi regionalnej, które będą uchwalane lub zmieniane w przyszłości. 6

10 2. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI ORAZ GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTOWANE- GO DOKUMENTU Strategia rozwoju na poziomie regionu, w tym przypadku województwa dolnośląskiego, jest najważniejszym elementem programowania strategicznego. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku, stanowi podstawę realizacji polityki rozwojowej w regionie. Jest to dokument publiczny o charakterze otwartym, który może i powinien być aktualizowany w miarę postępujących zmian w uwarunkowaniach wewnętrznych i zewnętrznych. Zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania, będące następstwem zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej, spowodowały konieczność aktualizacji dotychczasowych ustaleń Strategii i ponownego określenia możliwości oraz kierunków rozwoju województwa dolnośląskiego. Celem aktualizacji Strategii jest zwiększenie dynamiki rozwoju województwa, poprzez dostosowanie dokumentu, zwłaszcza w zakresie wytyczonych celów rozwoju Dolnego Śląska i działań (kierunków działań) służących ich realizacji, do zmieniających się uwarunkowań rozwoju regionalnego, zawartych m.in. w dokumentach szczebla krajowego oraz w prawodawstwie związanym z powadzeniem polityki rozwoju. Pierwsza część Strategii stanowi diagnozę prospektywną, w której przedstawiono najistotniejsze czynniki, które mają i będą mieć znaczenie dla rozwoju Dolnego Śląska w najbliższych latach. Podsumowaniem diagnozy jest bilans otwarcia uwarunkowania rozwoju regionu, w którym zestawiono czynniki obiektywne i subiektywne rozwoju, wskazując równocześnie na bariery rozwoju (strategiczne ograniczenia) Dolnego Śląska oraz rozwiązania, które zalecane były we wcześniejszych wersjach Strategii, a które się nie sprawdziły. W dalszej, tzw. programowej części projektu Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, określono wizję, cel nadrzędny (czy też strategiczny) oraz cele szczegółowe rozwoju województwa dolnośląskiego, podporządkowane wizji rozwoju. WIZJA: BLISKO SIEBIE BLISKO EUROPY Dolny Śląsk 2020 jako zintegrowana wspólnota regionalna, region konkurencyjny, spójny, otwarty, dynamiczny. CEL: NOWOCZESNA GOSPODARKA W ATRAKCYJNYM ŚRODOWISKU Dolny Śląsk regionem koncentracji innowacyjnych podmiotów produkcyjnych i usługowych współpracujących z rozwiniętym sektorem badawczym oraz intensywnego rozwoju nowoczesnej turystyki opartej o współpracę międzyregionalną i transgraniczną, tworzących razem atrakcyjne miejsca pracy dla mieszkańców o coraz wyższych kwalifikacjach i rozwiniętej kulturze obywatelskiej. Cele szczegółowe: Cel 1. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy Cel 2. Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej Cel 3. Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP Cel 4. Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa Cel 5. Zwiększenie dostępności technologii komunikacyjno-informacyjnych Cel 6. Wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników Cel 7. Włączenie społeczne i podnoszenie poziomu i jakości życia Cel 8. Podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne 7

11 W Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 zaproponowano odniesienie terytorialne (odniesienie do przestrzeni fizyczno-geograficznej) działań służących realizacji celów szczegółowych. W związku z tym określono 4 obszary integracji oraz wyodrębniono 12 tzw. obszarów interwencji. W obszarach interwencji skupione będą działania służące łagodzeniu zaistniałych niekorzystnych tendencji rozwoju i konfliktów przestrzennych oraz działania nakierowane na jak najlepsze wykorzystanie potencjału drzemiącego w tych obszarach (gospodarczego, turystycznego, przyrodniczego, innych). Obszary te są zgodne z wyznaczonymi w projekcie Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego. Mają między innymi być podstawą wyznaczania Obszarów Strategicznej Interwencji na poziomie regionalnym i krajowym (Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego ). Osiągnięcie założonych celów Strategii, nakierowanych terytorialnie na obszary interwencji, wymagało skupienia zakładanych działań w kluczowych grupach nazwanych Makrosferami: INFRASTRUKTURA Grupa działań zakładających poprawę dostępności transportowej i powiązań wewnętrznych regionu oraz realizację kluczowych dla województwa inwestycji energetycznych ZASOBY Grupa działań zakładających podniesienie efektywności wykorzystania zasobów środowiska naturalnego i kulturowego regionu (w tym potencjału rozwiniętej, policentrycznej sieci osadniczej) TURYSTYKA Grupa działań zakładających wykorzystanie walorów krajobrazowych, kulturowych i środowiskowych Dolnego Śląska dla zapewnienia rozwoju społecznego i gospodarczego regionu poprzez wzmocnienie przemysłu turystycznego, w szczególności w oparciu o dolnośląskie uzdrowiska BEZPIECZEŃSTWO Grupa działań zakładających ograniczenie negatywnych skutków powodzi i innych zjawisk katastrofalnych na Dolnym Śląsku, a także poprawę bezpieczeństwa publicznego i ratownictwa EDUKACJA, KULTURA I INFORMACJA Grupa działań zakładających kształtowanie postaw społecznych, tożsamości regionalnej, odpowiedzialności oraz przygotowująca do wyzwań i potrzeb rynku pracy, a także szerokie otwarcie przestrzeni informacyjnej na potrzeby mieszkańców, firm i instytucji regionu PARTNERSTWO I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Grupa działań zakładających kształtowanie pozytywnej tożsamości i solidarności międzypokoleniowej na Dolnym Śląsku, a także partnerstwa międzyinstytucjonalnego, publicznopublicznego i publiczno-prywatnego W obrębie poszczególnych Makrosfer wyodrębniono: priorytety, kryteria wyboru projektów oraz szereg proponowanych przedsięwzięć, służących osiągnięciu określonych powyżej celów szczegółowych 1-8. Ostatnia część Strategii przedstawia zestaw wskaźników służących monitorowaniu realizacji zapisów dokumentu, a w szczególności osiągnięcie zakładanych celów. System wskaźników bazuje na systemie zawartym w Strategii Rozwoju Kraju