WPŁYW BADAŃ I INNOWACJI NA STYMULOWANIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONÓW W POLITYCE UNIJNEJ NA LATA Andrzej Babuchowski

Transkrypt

1 WPŁYW BADAŃ I INNOWACJI NA STYMULOWANIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONÓW W POLITYCE UNIJNEJ NA LATA Andrzej Babuchowski Olsztyn

2 STAN OBECNY 2

3 Nakłady na badania i rozwój przedsiębiorstw, jako % PKB w roku 2007 <0.1% PKB regionalnego 3

4 Wysokość nakładów na badania jako % PKB w roku PKB 4

5 Wzrost nakładów na badania i rozwój w % PKB, w latach PKB 5

6 Planowane wydatki na R&D w ramach funduszy spójności na lata % Funduszy Kohezyjnych 6

7 Liczba naukowców na 1000 osób pracujących, w roku

8 Indeks konkurencyjności regionów UE, w roku 2010 <30 wskaźnik konkurencyjności 8

9 Rys. Poziom innowacyjności regionów rok 2012 Źródło: Tablica wyników innowacyjności regionów w 2012 r. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Stan Unii innowacji na 2012 r. przyśpieszenie zmian 9

10 Rys. Regiony UE członkowie Platformy inteligentniej Specjalizacji 2012 KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Stan Unii innowacji na 2012 r. przyśpieszenie zmian 10

11 WPŁYW INNOWACJI NA GOSPODARKĘ (dane z lat ) 11

12 ZMIANA UDZIAŁU PRODUKTÓW WYSOKO- I ŚREDNIO-ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII W BILANSIE HANDLOWYM POLSKI W LATACH Telekomunikacja, audio, itd Maszyny specjalistyczne dla poszczególnych przemysłów 12

13 OCHRONA WYDATKÓW PUBLICZNYCH NA BADANIA I ROZWÓJ 13

14 POZYCJA POLSKI W BADANIACH, INNOWACJI I KONKURENCYJNOŚCI Badania Innowacje i zmiany strukturalne Konkurencyjność Inwestycje i nakłady Intensywność B&R (R&D) Wartość 2011: 0.77% (EU: 2.03%; US: 2.75%) Tempo wzrostu : +1.6% (EU: +0.8%; US: +0.2%) Indeks gospodarczego oddziaływania innowacji : (EU: 0.612) Hot-spots w kluczowych technologiach Żywność, Rolnictwo i rybactwo, Energia, Środowisko, Bezpieczeństwo, Technologie informatyczne, Materiały Osiągnięcia/efekty gospodarcze Doskonałość w N&T(S&T) Wartość: 2010: (EU:47.86; US: 56.68) Tempo wzrostu : +4.45% (EU: +3.09%;US: +0.53) Oparcie gospodarki na wiedzy Wartość: 2010: (EU:48.75; US: 56.25) Tempo wzrostu : +1.65% (EU: +0.93%; US: +0.5%) Udział wysokozaawansowanych technologii (HT) + średnozaawansowanych technologii (MT) w bilansie handlowym Wartość:2011: 0.88% (EU: 4.2%; US: 1.93%) Tempo wzrostu : % 14 (EU: +4.99%; US:-10.75%)

15 INWESTOWANIE W WIEDZĘ W POLSCE 15

16 Miejsca polskich firm na liście 1000 europejskich firm pod względem wielkości inwestycji w R&D w roku 2010 The 2011 EU industrial R&D investment scoreboard No Firma Obszar Nakłady w mln Euro R&D/net sales ratio w % 463 ComArch Informatyka 23,42 12,2 523 Asseco Poland Informatyka 18,52 2,3 550 BRE Bank Bankowość 16,67 2,1 590 Telekomunikacja Polska Telekomunikacja 15,14 0,4 699 BIOTON Farmaceutyka 11,09 10,7 812 Bank Ochrony Środowiska Bankowość 7,81 6,8 855 Netia Telekomunikacja 6,72 1,7 16

17 MOŻLIWOŚCI 17

18 Priorytety Strategii UE Europa 2020 rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną; zarządzanie gospodarką. 18

19 Główne filary przyszłego finansowania badań Doskonałość w prowadzeniu badań, Rozwiązywanie problemów społecznych, Główne filary przyszłego finansowania badań Przewodnia rola przemysłu i zwiększanie konkurencyjności. 19

20 PRIORYTETY EUROPA 2020 Współpraca międzynarodowa Wspólne cele i zasady Wspólne regulacje, instrumenty schematów wsparcia Europejski Obszar Badawczy Rozwiązywanie problemów społecznych (8,033 mln ) Zdrowie, zmiany demograficzne i dobrobyt Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i biogospodarka Bezpieczna, ekologiczna i efektywna energia Inteligentny, ekologiczny i zintegrowany transport Działania w dziedzinie klimatu i efektywności zasobów w tym surowców Integracyjne, innowacyjne i bezpieczne społeczeństwo Doskonała baza naukowa (13,268 mln ) Europejska Rada ds. Badań Naukowych Przyszłe i nowopowstające technologie Działania w ramach programu Marie Curie dla zdobywania umiejętności, szkolenia i rozwoju kariery Infrastruktury badawcze Przywództwo przemysłowe i konkurencyjne ramy działania (13,781 mln ) Przywództwo w technologiach wspomagających i przemysłowych (TIK, nano, materiały, bio, produkcja, przestrzeń kosmiczna) Dostęp do finansowania ryzyka Innowacje w MŚP Uproszczony dostęp Wspieranie celów: Europejski Instytut Innowacji i Technologii Wspólne Centrum Badawcze Rozpowszechnianie i Transfer wiedzy Pierre Mathy Workshop for FoodDrinkEurope members, 3 May

21 Polityka innowacji jest strategiczna nie tylko dla skutecznego wyjścia z kryzysu, ale również ze względu na jej rolę w definiowaniu pozycji państw w wymiarze globalnym. Od zagospodarowania tego działu gospodarki zależy, czy UE będzie liczącym się partnerem w stosunkach międzynarodowych, czy też zostanie zmarginalizowana. Przede wszystkim należy wzmocnić narodowe systemy badań i innowacji, ze szczególnym uwzględnieniem działalności przedsiębiorstw i współpracy sektora publicznego i prywatnego. Dlatego wszystkie działania w obszarze innowacji powinny być ustalane według ścisłych kryteriów efektywności i możliwej synergii. 21

22 Wdrażanie Horyzontu 2020 PPP; JTI Doskonałość naukowa ERC, P2P; JPI - Żywność - Rolnictwo ETP - Żywność dla życia - EIP - Zrównoważone rolnictwo - AHA - Surowce - HORYZONT 2020 Przywództwo przemysłowe EIT/KIC F4F DG Agri (CAP), EAC, SANCO, INFSO, Pierre Mathy Workshop for FoodDrinkEurope members, 3 May 2012 Wyzwania społeczne (Żywność/rolnictwo,..) Komisja - Biogospodarka JRC - Efektywność w wykorzystaniu zasobów naturalnych - Zrównoważona produkcja żywności - Konsumenci 22

23 Wspólne Strategiczne Ramy Badań i Innowacji (CSFRI) HORIZON 2020 Powinny one: wyeliminować fragmentację badań zapewnić większą spójność programów krajowych i unijnych być powiązane z kluczowymi elementami polityk sektorowych, takimi jak: zdrowie, bezpieczeństwo żywnościowe, bio-gospodarka, energia, zmiany klimatyczne 23

24 Wspólne Strategiczne Ramy Badań i Innowacji (CSFRI) HORIZON 2020 W obszarze bezpieczeństwa żywnościowego, zrównoważonego rolnictwa, rybactwa i badań morskich oraz biogospodarki, w PR HORIZON 2020 występuje działanie: Zrównoważony i konkurencyjny sektor rolno-spożywczy dla bezpiecznej i zdrowej diety, Celem, którego jest zapewnienie obywatelom bezpiecznej, zdrowej i relatywnie taniej żywności, jak również uczynienie produkcji i dystrybucji żywności oraz pasz bardziej zrównoważonymi, a sektor żywnościowy bardziej konkurencyjnym. Działania powinny koncentrować się na: zdrowej i bezpiecznej żywności dla wszystkich, dostępie konsumentów do informacji o żywności, konkurencyjnych metodach produkcji żywności, które zużywają mniej surowców i wytwarzają mniej produktów ubocznych, odpadów i gazów cieplarnianych. 24

25 Wieloletnie Ramy Finansowe UE na lata (w cenach roku 2011) Działanie Kwota w mln Euro Horyzont Zmiany Społeczne i Innowacje 815 Fundusze Regionalne Fundusz Spójności ,4 Rozwój Obszarów Wiejskich Bezpieczeństwo Żywności 1 678,5

26 WWiI - KIC Horyzont 2020 oparto na następujących trzech uzupełniających się i wzajemnie powiązanych ze sobą filarach: Doskonała baza naukowa; Stawianie czoła wyzwaniom społecznym; Tworzenie wiodącej pozycji w przemyśle i konkurencyjnych warunków. W filarze Stawianie czoła wyzwaniom społecznym główna rola przypada Europejskiemu Instytutowi Innowacji i Technologii (EIT), który poprzez Wspólnoty Wiedzy i Innowacji (WWiI) wniesie wkład przede wszystkim w obszarze działań innowacyjnych oraz integracji trójkąta wiedzy. 26

27 WWiI - KIC W ramach WWiI, osiągnięcie celów strategicznych programu EUROPA 2020 planowane jest m.in. poprzez następujące cele operacyjne: Integrację trójkąta wiedzy (badań naukowych, innowacji i edukacji) w celu tworzenia wartości gospodarczej i społecznej oraz zwiększenie korzyści płynących z wyższego poziomu współpracy. Zwiększenie atrakcyjności i dostosowania oferty handlowej kształcenia podyplomowego w celu przyciągania, rozwijania i zatrzymywania odpowiednich umiejętności w UE. Optymalne wykorzystanie potencjału naukowego UE w celu osiągnięcia większych zysków na rynku produktów i rynku pracy. Rozwijanie skutecznych, opartych na współpracy połączeń między centrami doskonałości w celu osiągnięcia masy krytycznej dla zaawansowanej innowacyjności i kształcenia. 27

28 WWiI - KIC Promowanie rozwoju innowacyjnych produktów i procesów tam, gdzie niedoskonałość rynku prowadzi do ich opracowywania w stopniu niższym od optymalnego. Wzmacnianie umiejętności w zakresie przedsiębiorczości w całej UE w celu tworzenia nowych przedsiębiorstw i zwiększenia wykorzystania potencjału badań naukowych i wyników kształcenia. Wzmacnianie istniejących i potencjalnych centrów doskonałości badawczej, innowacyjnej i edukacyjnej w UE w celu stworzenia konkurencyjnych w skali światowej ośrodków działalności o światowej renomie doskonałości. Niwelowanie różnic w zdolnościach innowacyjnych w UE poprzez opracowanie wiedzy na temat korzyści płynących z nowych modeli praktyk i zarządzania w zakresie innowacji oraz dzielenie się tą wiedzą. 28

29 Wspólne Strategiczne Ramy Badań i Innowacji (CSFRI) HORIZON 2020 Sposób finansowania: temat badawczy z udziałem jednostki naukowo-nadawczej będzie finansowany z pieniędzy HORIZON 2020, infrastruktura związana z badaniami będzie finansowana z pieniędzy na programy badawcze znajdujące się w funduszach strukturalnych. 29

30 30

31 WWiI - KIC Koperta finansowa na WWiW-KIC w latach Alokacja Kwota (mln Euro) Alokacja I Alokacja II Razem (3 182,230) Powyższe finansowanie obejmuje: W I alokacji bieżący rozwój istniejących WWiI oraz kapitał początkowy na uruchomienie drugiej partii trzech nowych WWiI W drugiej alokacji, bieżący rozwój już uruchomionych WWiI oraz kapitał początkowy na uruchomienie trzeciej partii trzech nowych WWiI 31

32 WWiI - KIC Zakładane efekty realizacji WWiI 1 Integracja trójkąta wiedzy (badań, innowacji i edukacji) w celu tworzenia wartości gospodarczej i społecznej oraz zwiększenia korzyści płynących z wyższego poziomu współpracy. Wzmacnianie istniejących i potencjalnych centrów doskonałości badawczej, innowacyjnej i edukacyjnej w UE w celu stworzenia konkurencyjnych w skali światowej ośrodków działalności o światowej renomie doskonałości. Optymalne wykorzystanie potencjału naukowego UE w celu osiągnięcia większych zysków na rynku produktów i rynku pracy. 540 podmiotów wywodzących się ze świata akademickiego, przedsiębiorstw i badań naukowych ściśle współpracujących w ramach WWiI; 80 dodatkowych organizacji przyłączonych do już wskazanych WWiI; 9 porozumień w zakresie zarządzania oraz wykorzystania własności intelektualnej w ramach WWiI; 8,890 mld EUR uzyskanych ze źródeł finansowania innych niż EIT, co odpowiada 75 % finansowania całości budżetu WWiI (efekt dźwigni zasobów 32 publicznych i prywatnych);

33 WWiI - KIC 2 Zwiększenie atrakcyjności i dostosowania oferty handlowej kształcenia na poziomie podyplomowym w celu przyciągania, rozwijania i zatrzymywania odpowiednich umiejętności w UE. 3 Opracowanie skutecznych, opartych na współpracy połączeń między centrami doskonałości w celu osiągnięcia masy krytycznej dla zaawansowanej innowacyjności i kształcenia. opracowanie 25 programów nauczania w zakresie przedsiębiorczości; organizacja 85 modułów kształcenia i szkolenia, w tym kierunków studiów opatrzonych znakiem EIT. trzy stabilnie działające WWiI, trzy WWiI w fazie rozwoju i trzy w fazie rozruchu; 45 centrów kolokacji WWiI umożliwiających bezpośrednią współpracę 33

34 WWiI - KIC 6 Wzmacnianie zdolności przedsiębiorczych w całej UE w celu tworzenia nowych przedsiębiorstw i zwiększenia wykorzystania potencjału badań naukowych i wyników kształcenia studentów studiów magisterskich EIT; studentów studiów doktoranckich EIT; studentów i nauczycieli kształconych w ramach szkoleń z zakresu przedsiębiorczości niezakończonych uzyskaniem stopnia naukowego; 100 % studentów, którzy uzyskali stopień naukowy, zmieniło miejsce studiowania oraz połączyło studia akademickie z doświadczeniem w przedsiębiorstwie; 25 % nauczycieli zmieniło państwo pobytu oraz połączyło pracę akademicką z doświadczeniem w przedsiębiorstwie; co najmniej 25 % studentów i nauczycieli powinno pochodzić z zagranicy. 34

35 WWiI - KIC 4 Promowanie rozwoju innowacyjnych produktów i procesów tam, gdzie niedoskonałość rynku prowadzi do ich opracowywania w stopniu niższym od optymalnego. 5 Niwelowanie różnic w zdolnościach innowacyjnych w UE poprzez opracowanie wiedzy na temat korzyści płynących z nowych modeli praktyk i zarządzania w zakresie innowacji oraz dzielenie 600 nowych przedsiębiorstw i firm odpryskowych stworzonych przez studentów/badaczy/profesorów WWiI; 6000 opracowanych przez studentów/badaczy/profesorów WWiI innowacji w ramach istniejących przedsiębiorstw; licencji i usług doradczych. 600 organizacji nie uczestniczących w WWiI korzysta z prowadzonych przez EIT działań w zakresie upowszechniania oraz z kontaktów zewnętrznych; 40 wydarzeń poświęconych najlepszym praktykomzorganizowanych przez EIT/ WWiI; osób korzysta z najlepszych praktyk WWiI w ramach systemu stypendiów. 35

36 FoodBest 36

37 Europejskie Partnerstwa Innowacyjne (European Innovation Partnership EIP)) EIP powołano w celu szybszego opracowywania i wykorzystywania rozwiązań i technologii stanowiących odpowiedź na globalne wyzwania, takie jak: zmiany klimatyczne, zmiany demograficzne, niedobór surowców, potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa, lepszej ochrony zdrowia, między podmiotami działającymi na poziomie UE i Państw Członkowskich. 37

38 Europejskie Partnerstwa Innowacyjne (European Innovation Partnership - EIP) EIP zostały zaproponowane w ramach flagowych działań Unii mających na celu przyspieszenie wdrażania innowacji w celu rozwiązania największych wyzwań społecznych. Nie są one ani P2P (partnerstwami publicznopublicznymi) ani PPP (partnerstawmi publicznoprywatnmi), ale tworzą ramy gromadzące uczestników różnych obszarów polityki, sektorów gospodarczych i krajów, w celu zintegrowania lub zainicjowania działań po stronie popytowej (np. użytkownik, regulacja, normalizacja i zamówienia publiczne) i podażowej (badań i technologii), w całym cyklu badań i rozwoju 38

39 Europejskie Partnerstwa Innowacyjne (European Innovation Partnership - EIP Rada Zarządzająca EIP Zrównoważone i Wydajne Rolnictwo ma zidentyfikować obszary priorytetowe gdzie występuje potrzeba wprowadzenia innowacji, jak również wąskie gardła innowacji. Zakłada się, że obszary wsparcia innowacji będą szeroko zdefiniowane, jak np. Produkcja żywności, produkcja surowców i materiałów nieżywnościowych, adaptacja do klimatu, zarządzanie ekosystemem; Transfer wiedzy w Europie; Zarządzanie ziemią, sprawy konsumpcji żywności, rynek usług ekologicznych, zarządzanie nawożeniem. 39

40 Europejskie Partnerstwa Innowacyjne (European Innovation Partnership EIP) Ułatwienie kontaktu rolników z naukowcami, likwidacja wąskich gardeł, poprzez: Izby rolnicze; Służby doradcze; Istniejące sieci rozwoju obszarów wiejskich (KSOW); Uczelnie; Brokerzy innowacji Władze miejscowe 40

41 Europejskie Partnerstwa Innowacyjne (European Innovation Partnership EIP) Założenia co do przyszłych projektów badawczych: Projekty badawcze już w początkowych etapach badań powinny przewidywać konkretne zastosowanie wyników. Lepsze wyniki uzyska się poprzez skoncentrowanie się na grupach rolników niż pojedynczych rolnikach (wzajemne uczenie się). Projekty badawcze powinny odnosić się do całego łańcucha dostaw żywności. Rozwiązania innowacyjne powinny odpowiadać potrzebom rolników i społeczeństwa. Konieczne jest ustanowienie mechanizmów zachęt, żeby społeczność naukowa zaangażowała się w badania stosowane i rozpowszechnianie wiedzy. W rozpowszechnianiu wiedzy niezwykle przydatne są gospodarstwa doświadczalne. Dlatego rozważa się utworzenie sieci gospodarstw doświadczalnych i pokazowych na poziomie UE. 41

42 Europejskie Partnerstwa Innowacyjne (European Innovation Partnership EIP) Finansowanie w oparciu o środki programu rozwoju obszarów wiejskich nie będzie wystarczające, aby objąć nim wszystkie priorytety. Państwa członkowskie musza więc same podjąć decyzje o obszarach priorytetowych, w których chcą finansować innowacje. Na sukces EIP będą miały również wpływ: Silne finansowanie z programu Horyzont 2020; Powiązanie programu Horyzont 2020 z PROW; Spójność kryteriów oceny. Stąd też EIP Rolnictwo powinien mieć duży wpływ na planowanie badań w programie Horyzont 2020 w obszarze rolnictwo, żywność, rybołówstwo, biotechnologia. 42

43 Schemat funkcjonowania sieci EIP 43

44 PROW Cel ogólny PROW: Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównoważonego rozwoju kraju. 44

45 Priorytety PROW 1.Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich, 2.Poprawa konkurencyjności wszystkich sektorów rolnictwa i zwiększanie rentowności gospodarstw rolnych, 3.Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie, 4.Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa, 5.Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorze rolnym, spożywczym i leśnym, 6.Zwiększenie włączenia społecznego, ograniczenie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. 45

46 Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich Cele szczegółowe: 1. Zwiększenie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach wiejskich, 2. Wzmocnienie powiązań między rolnictwem i leśnictwem, a badaniami i innowacją, 3. Promowanie uczenia się przez całe życie oraz szkolenia zawodowego w sektorach rolniczym i leśnym. 46

47 PRIORYTETY 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich zwiększanie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach wiejskich, wzmocnienie powiązań między rolnictwem i leśnictwem, a badaniami i innowacją, 2. Poprawa konkurencyjności wszystkich sektorów rolnictwa i zwiększanie rentowności gospodarstw rolnych, Ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw stojących przed problemami strukturalnymi, szczególnie gospodarstw o niskim poziomie uczestnictwa w rynku, gospodarstw prowadzących działalność o charakterze rynkowym w określonych sektorach i gospodarstw wymagających zróżnicowania produkcji rolnej, 47

48 Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie, Lepsze zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości, promocje na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów i organizacje międzybranżowe. 48

49 WNIOSKI Zakłada się, że w nowym okresie finansowym rozwój regionów będzie musiał w większym stopniu uwzględniać transfer innowacji z nauki do gospodarki. Będzie więcej środków finansowych, ale będą trudniej dostępne. Istotnym elementem będzie współfinansowanie działań przez beneficjentów. Warunkiem uczestnictwa w wielu działaniach jest silna współpraca regionalna instytucji naukowobadawczych z podmiotami gospodarczymi i władzami regionalnymi, jak również współpraca z podobnym instytucjami w krajach UE. 49

50 Dziękuję Państwu za Uwagę 50