Działania na rzecz kultury prewencji w zakresie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia w Europie

Transkrypt

1 Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy Działania na rzecz kultury prewencji w zakresie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia w Europie Streszczenie sprawozdania rocznego 2005 ISSN

2 Streszczenie sprawozdania rocznego 2005 EUROPEJSKA AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA I ZDROWIA W PRACY Celem działań Agencji jest poprawa warunków bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (BHP) w krajach Unii Europejskiej przez gromadzenie, opracowywanie, analizowanie i rozpowszechnianie obiektywnych informacji dotyczących najważniejszych zagadnień BHP. Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy została ustanowiona przez Unię Europejską i ściśle współpracuje z rządami, pracodawcami oraz organizacjami pracowniczymi we wszystkich 25 państwach członkowskich, państwach EFTA i EOG oraz w państwach kandydujących do UE. Agencja działa poprzez sieć krajowych punktów centralnych, które odgrywają kluczową rolę w przygotowywaniu i rozpowszechnianiu odpowiednich informacji i wiedzy. Agencja utrzymuje kontakty z coraz liczniejszymi organizacjami międzynarodowymi także spoza Europy, przyczyniając się do faktu, że Unia Europejska znajduje się w centrum opracowywania informacji i koncepcji w zakresie BHP na najwyższym poziomie. Priorytety Agencji obejmują: Wspieranie celów strategicznych Unii Europejskiej: Głównym punktem strategii wspólnotowej Unii Europejskiej na lata w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy jest upowszechnienie działań mających na celu zapobieganie ryzyku we wszystkich sferach życia pracowników. Aby sprostać tym wyzwaniom, Agencja prowadzi szereg przedsięwzięć, m.in. projekty mające na celu włączenie problematyki BHP do programów nauczania oraz identyfikację ryzyka pojawiającego się w zmieniającym się świecie pracy. Inne inicjatywy Agencji to wspieranie likwidacji bezrobocia oraz poprawa jakości stanowisk pracy oferowanych np. kobietom E UROPEJSKA AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA I ZDROWIA W PRACY czy osobom niepełnosprawnym, zgodnie ze strategią lizbońską. Rozwiązywanie najważniejszych problemów związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem: Problemy związane z BHP generują wysokie koszty, zarówno ludzkie, jak i ekonomiczne. Na przykład co dwie godziny w wypadku przy pracy ginie w UE jeden człowiek. Ponadto Europa traci około 550 milionów dni roboczych rocznie z powodu chorób zawodowych i wypadków. Główne problemy zdrowotne to schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego, skutki narażenia na hałas i szkodliwe substancje, np. związki chemiczne, oraz problemy natury psychologicznej, spowodowane np. stresem w pracy. Agencja zajmuje się tymi i innymi problemami przez organizowanie kampanii informacyjnych, inicjatyw związanych z dobrymi praktykami i innych przedsięwzięć, realizowanych przy współpracy partnerów społecznych. Ukierunkowanie na sektory o podwyższonym ryzyku: Sektory tego typu to między innymi rybołówstwo, budownictwo, rolnictwo, służba zdrowia i edukacja. Agencja kładzie szczególny nacisk na małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), które w Unii Europejskiej zatrudniają 65% pracowników i charakteryzują się podwyższonym wskaźnikiem występowania problemów związanych z BHP w miejscu pracy

3 NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA 2005 EUROPEJSKI TYDZIEŃ NAGŁAŚNIA HAŁAS W PRACY Zorganizowany przez Agencję szósty doroczny Europejski Tydzień Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy nie tylko podniósł świadomość zagrożenia hałasem w pracy i sposobów przeciwdziałania mu, ale także zwrócił uwagę pracodawców na obowiązki wynikające z nowej dyrektywy UE dotyczącej hałasu, która weszła w życie 15 lutego 2006 roku. Ta ogólnoeuropejska kampania, rozpoczęta w Międzynarodowym Dniu Walki z Hałasem w kwietniu 2005 roku podkreśliła fakt, że utrata słuchu spowodowana hałasem jest jednym z najczęściej zgłaszanych schorzeń zawodowych w Unii Europejskiej, dotykającym mniej więcej jednego na 13 pracowników w różnych sektorach gospodarki od produkcji i finansów aż po sektory opieki zdrowotnej i rozrywki. Zgodnie z przesłaniem Agencji, umieszczonym na stronie internetowej poświęconej temu problemowi, zatytułowanej Stop hałasowi!, a także na plakatach i ulotkach, narażenie na nadmierny hałas może między innymi pogłębiać stres i zwiększać prawdopodobieństwo występowania wypadków przy pracy. W celu upowszechnienia tego przesłania oraz dobrych praktyk wśród jak najszerszej rzeszy odbiorców sieć krajowych punktów centralnych Agencji wspierała i koordynowała szereg imprez w całej Europie od seminariów szkoleniowych po akcje skoncentrowane na pomiarach hałasu. Przyznaliśmy także coroczne nagrody za dobre praktyki związane z innowacyjnymi i praktycznymi sposobami zwalczania hałasu w miejscu pracy. Podczas zorganizowanej w Bilbao imprezy zamykającej kampanię, na której przemówienie programowe wygłosił Vladimír Špidla, europejski komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i równości szans, skoncentrowano się szczególnie na problemie hałasu w branży rozrywkowej. Obecnie Agencja przygotowuje sprawozdanie na ten temat. OBSERWATORIUM RYZYKA WSKAZUJE NA NOWE ZAGROŻENIA FIZYCZNE Według pierwszego raportu nowo powstałego Obserwatorium Ryzyka Agencji rosnąca powszechność nowych technologii w miejscu pracy naraża pracowników na wiele zagrożeń występujących jednocześnie od schorzeń układu mięśniowoszkieletowego (MSD) po stres. Głównym zadaniem powołanego do życia w 2004 roku obserwatorium jest wskazywanie nowych tendencji w zakresie BHP występujących w Europie, a także nowych i dopiero pojawiających się zagrożeń na podstawie ponad 100 krajowych i ogólnoeuropejskich źródeł danych oraz fachowej wiedzy przekazywanej przez wiodących specjalistów z dziedziny BHP. W swoim pierwszym raporcie zatytułowanym Expert forecast on emerging physical risks related to occupational safety and health (Prognozy ekspertów na temat pojawiających się zagrożeń fizycznych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy) Obserwatorium wskazało szereg zagrożeń fizycznych, które stają się coraz powszechniejsze w miejscu pracy. Są one związane zarówno z brakiem aktywności fizycznej w miejscu pracy oraz narażeniem na MSD i stres, jak i z dyskomfortem termicznym wpływającym negatywnie na samopoczucie pracowników i ich zachowania związane z bezpieczeństwem. Wskazano także niewystarczającą ochronę grup wysokiego ryzyka, w tym pracowników migrujących, przed długofalowymi zagrożeniami związanymi z ergonomią miejsca pracy. Z raportu na podstawie wiedzy i doświadczenia ponad 60 ekspertów BHP wyłaniają się dwa wyraźne tematy. Po pierwsze, wiele zagrożeń choć nie wszystkie wiąże się z korzystaniem z komputerów i innych nowych, skomplikowanych technologii, które często wymagają od pracowników spędzania w miejscu pracy długiego czasu bez ruchu lub wykonywania złożonych, trudnych intelektualnie zadań, prowadząc do podwyższenia poziomu stresu i zwiększając prawdopodobieństwo wystąpienia błędów ludzkich oraz wypadków. Drugim, jeszcze bardziej wyraźnym wątkiem jest to, że wiele pojawiających się dziś wyzwań obejmuje zagrożenia wieloczynnikowe. Na przykład w centrach obsługi telefonicznej pracownicy często mają nieergonomicznie zaprojektowane stanowiska pracy, nieodpowiednie słuchawki, a często muszą także radzić sobie z wysokim poziomem hałasu w tle, niewielką kontrolą nad wykonywaną pracą, konfliktowymi relacjami z klientami i znaczącą presją czasu. Pełny raport wraz z arkuszem podsumowującym najważniejsze fakty jest dostępny na stronie internetowej Agencji. INICJATYWA DOTYCZĄCA ZDROWEGO MIEJSCA PRACY TRAFIA DO UE-10 ORAZ DO RUMUNII I BUŁGARII Nasze dążenie, by pomóc 10 najmłodszym państwom członkowskim UE oraz Rumunii i Bułgarii w rozwoju kultury prewencji w zakresie BHP, nabrało nowego rozmachu wraz z rozpoczęciem realizacji inicjatywy na rzecz zdrowego miejsca pracy. Inicjatywa ma na celu podniesienie w tych krajach świadomości w zakresie podstawowych zagadnień BHP, takich jak potrzeba przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego i udziału w niej pracowników, a także przekazywanie wiedzy na temat dobrych praktyk mieszkańcom UE-10, Rumunii i Bułgarii. Szczególnie duży nacisk będzie kładziony na podniesienie standardów BHP w małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP) działających w UE-10, które zatrudniają 72% siły roboczej w tych krajach. Wraz z naszymi punktami centralnymi będziemy opracowywali wielojęzyczne materiały informacyjne, by promować kulturę prewencji w poszczególnych krajach. Promocja będzie obejmowała specjalnie poświeconą tym zagadnieniom stronę internetową, rozpowszechnianie plakatów, broszur i ulotek oraz reklamę, koordynowaną przez centralną agencję marketingową. Będzie to gwarancją ekonomiczności przedsięwzięcia i zapewni jednolite, strategiczne ukierunkowanie działań. NAGRODZONE USPRAWNIENIA STRONY INTERNETOWEJ Ulepszona została nasza strona internetowa, co umożliwi obecnie użytkownikom dostęp przez jeden globalny portal do niezrównanego źródła informacji na temat BHP oraz możliwość szybszego i łatwiejszego przeszukiwania zasobów.

4 Streszczenie sprawozdania rocznego 2005 Wielojęzyczna strona internetowa, uruchomiona ponownie we wrześniu 2005 roku z wykorzystaniem najnowszych technologii open source, została wyposażona w wiele nowych funkcji, w tym w możliwość dostosowania stron do indywidualnych potrzeb użytkownika oraz wyszukiwania według sektora przemysłu, rodzaju zagrożenia i tematu. Umożliwia ona także naszym punktom centralnym edytowanie treści na ich analogicznych stronach www, bez konieczności posiadania specjalistycznych umiejętności z zakresu projektowania stron internetowych. Dzięki tym i innymi zmianom strona internetowa zdobyła nagrodę International Information Industry za Innowację w zarządzaniu treścią. INNE WAŻNE OSIĄGNIĘCIA W 2005 ROKU Upowszechnianie problematyki ekonomicznych aspektów BHP: Jednym z najbardziej skutecznych sposobów zachęcania przedsiębiorstw do pełniejszego i bardziej systematycznego wykorzystywania BHP jest przekazanie wiarygodnych argumentów, że odpowiedni poziom BHP pomoże im zwiększyć przewagę nad konkurencją. Argumenty takie można znaleźć w nowej sekcji naszej witryny internetowej. Strona zatytułowana Aspekty ekonomiczne BHP gromadzi wiele najważniejszych analiz stanu BHP i wyników ekonomicznych, w tym między innymi informacje o BHP i zachętach ekonomicznych, a także o BHP i społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Promocja BHP w sektorze rolnictwa: Chcąc przyczynić się do ograniczenia problemów związanych z BHP w europejskim sektorze rolnictwa, Agencja stworzyła na swojej stronie internetowej specjalny dział Dobra praktyka rolnictwo, w którym zamieszcza porady dotyczące różnorodnych zagadnień, w tym bezpieczeństwa dzieci, stosowania pestycydów, a także analizy przypadków i linki do innych źródeł informacji. Otwarcie biura w Brukseli: Agencja podkreśliła swe zaangażowanie w proces nawiązania bliższych relacji z instytucjami działającymi w samym sercu Europy, powołując do życia biuro w Brukseli. Główną rolą tego biura poza zwróceniem uwagi na działania Agencji w Brukseli jest współpraca z Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim, najważniejszymi uczestnikami tego procesu, takimi jak partnerzy społeczni, oraz z innymi stronami zainteresowanymi uwzględnianiem BHP w najważniejszych aspektach polityki i innych obszarach, a także wspieranie ich działań. Rozwój sieci międzynarodowej: W tym roku nawiązaliśmy współpracę z Narodowym Instytutem Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (National Institute for Occupational Safety and Health NIOSH) w USA, w celu stworzenia nowej, wspólnej strony internetowej dotyczącej BHP ( niosh/usnetwork). Do naszej sieci, przez wspólną stronę internetową, dołączyła także Koreańska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (Korean Occupational Safety and Health Agency KOSHA). Wzrost liczby odwiedzin na stronie internetowej o 85%: To już drugi rok, w którym liczba użytkowników odwiedzających nasze strony internetowe prawie się podwoiła w porównaniu z 2004 rokiem wzrost liczby odwiedzin wyniósł 85%, co daje ogólną liczbę odwiedzin na poziomie 8 milionów. Ponownie uruchomiliśmy rozsyłanie naszego elektronicznego biuletynu (OSHMail), który prenumeruje już ponad osób. Ponowne uruchomienie nastąpiło po wprowadzeniu w biuletynie ułatwień w nawigacji. Program dla MŚP dotarł do 1,5 miliona przedsiębiorstw: Niezależna ocena programu finansowania Agencji dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) wykazała, że 142 projekty sfinansowane w ramach programu w latach dotarły do ponad 1,5 miliona przedsiębiorstw, przy jednostkowym koszcie wynoszącym poniżej 10 euro na jedno przedsiębiorstwo. EUROPEJSKA AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA I ZDROWIA W PRACY PATRZĄC W PRZYSZŁOŚĆ 2006 I LATA PÓŹNIEJSZE Poniżej przedstawiono jedynie niektóre z inicjatyw planowanych na 2006 rok, realizowanych poza działaniami bieżącymi: Seria seminariów regionalnych promujących realizowaną przez Agencję inicjatywę zdrowego miejsca pracy: seria seminariów, wspierana kampanią w mediach i specjalnie w tym celu stworzoną stroną internetową, będzie składała się z 36 seminariów w 12 krajach Europy, w tym w UE-10, Rumunii i Bułgarii. Kampania Europejskiego Tygodnia 2006 koncentrująca się na młodych pracownikach: rozpoczną się także prace nad przyszłoroczną kampanią dotyczącą schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Nowe projekty związane z sektorami wysokiego ryzyka, w tym z sektorem hotelarskim, restauracyjnym i gastronomicznym: projekty będą także ukierunkowane na bezpieczeństwo pracowników zatrudnionych w usługach sprzątania. Kolejne raporty z obserwatorium ryzyka: obejmą one pojawiające się zagrożenia chemiczne i biologiczne. Ponadto zostaną zebrane i przeanalizowane dane dotyczące nieobecności w pracy, chorób zawodowych i stresu. Niezależna ocena Agencji i jej sieci: wyniki tego badania zostaną najprawdopodobniej opublikowane w 2007 roku.

5 Streszczenie sprawozdania rocznego EUROPEJSKA AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA I ZDROWIA W PRACY Od czasu powołania Agencji do życia w 1996 roku jej głównym celem było przekazywanie informacji i wsparcia koniecznego do rozwoju kultury prewencji w zakresie BHP w Europie. Wśród działań zmierzających w tym kierunku znalazły się: stworzenie globalnej sieci informacji i zasobów fachowej wiedzy na temat BHP, na której Agencja może opierać swe działania związane z najważniejszymi problemami w tym zakresie; stworzenie wszechstronnego portalu internetowego, umożliwiającego wymianę i upowszechnianie tych informacji; czynne docieranie do miejsc pracy, szczególnie do małych i średnich przedsiębiorstw, w celu promowania tematyki BHP, a także przekazywania sprawdzonych, praktycznych porad w celu podniesienia standardów bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia w miejscach pracy w całej Europie; identyfikowanie nowych i pojawiających się zagrożeń, poprzez stworzenie Obserwatorium Ryzyka. W 2005 roku nadal rozwijaliśmy nasze wyżej wspomniane mocne strony, na przykład przez poszerzanie sieci partnerów i punktów centralnych, ulepszanie naszej strony internetowej i zbieranie pierwszych wyników pracy nowego Obserwatorium Ryzyka. Również nasz Europejski Tydzień Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy po raz kolejny przyniósł imponujące rezultaty. Co ważniejsze, Agencja zaczęła przyjmować bardziej całościowe, zintegrowane podejście do propagowania kultury prewencji, czego odzwierciedleniem jest nasza nowa inicjatywa dotycząca zdrowego miejsca pracy, skierowana do UE-10 oraz Rumunii i Bułgarii. Ponieważ Agencja rozpoczyna 10. rok swej działalności, czujemy się zobowiązani do poczynienia jeszcze większych postępów. Tymczasem chcielibyśmy podziękować naszym pracownikom i partnerom za wspieranie nas przez te wszystkie lata, w nadziei na kolejne postępy w niedalekiej przyszłości. Hans-Horst Konkolewsky DYREKTOR Bertil Remaeus PRZEWODNICZĄCY

6 KRAJOWE PUNKTY CENTRALNE W TWOIM REGIONIE Dodatkowe informacje dotyczące projektów informacyjnych Agencji oraz innych inicjatyw są dostępne na stronach internetowych: W sprawach dotyczących szczegółów projektów i wydarzeń na szczeblu krajowym prosimy o skontaktowanie się z punktem centralnym danego kraju: TE-AF PL-C 1. Noise by Aneta Sedlakova. 2. Noise by Rafał Pankowski. 3. Víctor Escandell. 4. SoundEar. Aby doprowadzić do poprawy ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników (szczególnie w środowisku pracy), zgodnie z postanowieniami traktatu i kolejnymi programami działań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy, Agencja obrała sobie za cel zapewnienie instytucjom Wspólnoty, państwom członkowskim i wszystkim zaangażowanym w tę dziedzinę informacji technicznej, naukowej i ekonomicznej do wykorzystania w zakresie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia. E u r o p e j s k a A g e n c j a B e z p i e c z e ń s t w a i Z d r o w i a w P r a c y h t t p : / / o s h a. e u r o p a. e u POLSKA CENTRALNY INSTYTUT OCHRONY PRACY PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Krajowy Punkt Centralny Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy Ul. Czerniakowska Warszawa Osoba do kontaktu: dr inż. Wiktor M. Zawieska Tel. (48 22) wikli@ciop.pl Gran Vía 33, E Bilbao Tel.: (34-94) Faks: (34-94) information@osha.europa.eu ISBN