Zarządzanie zmianą - ujęcie teoretyczne
|
|
- Emilia Rudnicka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zarządzanie zmianą - ujęcie teoretyczne,,tempora mutantur et nos mutamur in illis (,,Czasy się zmieniają i my w nich się zmieniamy ) przysłowie rzymskie 1 Białystok Z. Mikołajczyk, Zarzadzanie procesem zmian w organizacjach., Wydawnictwo Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach, Katowice 2003, s. 13 1
2 Wstęp Zmiana jest nieodłącznym elementem współczesnej rzeczywistości, odnosi się niemal do wszystkich obszarów ludzkiej aktywności. Elastyczne dostosowywanie się organizacji do zmian zachodzących, zarówno w jej wnętrzu, jak też i w otoczeniu (bliższym i dalszym) jest istotnym warunkiem jej przetrwania i rozwoju. Przy czym równie ważna jest umiejętność przewidywania i wyprzedzania pojawiających się zmian, a nie tylko reagowania na już zaistniałe, a w związku z tym szczególnie istotne w tym obszarze jest umiejętne i konsekwentne zarządzanie zmianą, czy też w węższym znaczeniu zarządzanie procesem zmian. W opracowaniu zostaną zaprezentowane wybrane zagadnienia teoretyczne odnoszące się do zagadnienia jakim jest zarządzanie zmianą. Przedstawione zostanie zarówno pojęcie samego zarządzania oraz jego cechy charakterystyczne, jak również w kontekście zarządzania zmianą. Zaprezentowane zostaną różne podejścia do procesu zarządzania zmianą, z wylistowaniem poszczególnych faz tego procesu, jak również poruszone zostanie zagadnienie rozpatrywania skuteczności tego procesu. Na zakończenie zaś ukazane zostaną podstawowe nurty w obrębie zarządzania zmianą. 1.,,Zarządzanie - pojęcie oraz podstawowe cechy charakterystyczne. Istnieje wiele różnych definicji terminu zarządzanie, wywodzących się z poszczególnych nurtów oraz szkół zarządzania. Prezentują one odmienne podejście w zakresie rozpatrywania tego zagadnienia oraz eksponują odmienne cechy charakterystyczne, jednak tym samym umożliwiają szersze poznanie oraz lepsze zrozumienie omawianego zagadnienia. A w efekcie końcowym pozwalają na stworzenie spójnego obrazu definiowanego zagadnienia. Najczęściej przytaczaną definicję terminu zarządzanie jest zaproponowana przez R.W. Griffina, która to określa zarzadzanie, jako,,zestaw działań (obejmujących planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi, i kontrolowanie), skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny (wykorzystując zasoby mądrze i bez niepotrzebnego marnotrawstwa) i skuteczny 2
3 (podejmując właściwe decyzje i z powodzeniem wprowadzając je w życie). 2 Jest na tyle rozbudowana, iż w sposób kompleksowy wyraża, czym jest zarządzanie określa czynności je stanowiące, zamierzony cel do osiągnięcia oraz środki służące jego wykonaniu a tym samym w jasny sposób komunikuje istotę tego procesu. Kolejna z definicji mówi, iż zarzadzanie to,,proces bazujący na podejmowaniu decyzji umożliwiających wykorzystanie określonych zasobów dla osiągnięcia pożądanych celów przy jednoczesnej koordynacji aktywności zaangażowanych w określoną działalność ludzi. 3 Bazuje ona na podobnych elementach, co uprzednio przytoczona definicja również podkreśla, iż nie jest to pojedyńcze działanie, a zbiór czynności (czyli proces), ukierunkowanych na określony cel. Jeszcze inna z definicji wskazuje, że zarzadzanie,,polega na zapewnieniu (świadomym stworzeniu) warunków, by organizacja działała zgodnie ze swoimi założeniami, czyli realizował swoją misję, osiągała zgodne z nią cele i zachowywała niezbędny poziom spójności, umożliwiający przetrwanie, czyli wyodrębnienie z otoczenia i rozwój, czyli realizację misji i celów w przyszłości nadanie kursu i czuwanie nad podążaniem wg tego kursu. 4 W tym przypadku widoczne jest położenie akcentu na nieco inny aspekt zarządzania zapewnienie organizacji przetrwanie, a w dalszej perspektywie również rozwoju poprzez kreację odpowiednich warunków ku temu. Henri Fayol jako przedstawiciel kierunku administracyjnego zdefiniował zarządzanie poprzez pryzmat pięciu funkcji, tj.: 5 planowanie przewidywanie przyszłości, wyznaczanie celów oraz kierunków działań umożliwiających osiągnięcie tychże celów; organizowanie mobilizacja zasobów (zarówno rzeczowych, jak też i ludzkich) niezbędnych do osiągniecia powziętych celów oraz rozdysponowanie tych zasobów pomiędzy właściwych wykonawców; 2 R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 6 3 J. Bogdanienko, Wprowadzenie do zarządzania., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2001, s. 7 4 A. K. Koźmiński, D. Jemielniak, Zarządzanie od podstaw., Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s J. Bogdanienko, Wprowadzenie do, s. 13 oraz P. Buhler, Zarzadzanie., Wydawnictwo HELION, Gliwice 2012, s
4 rozkazywanie wyznaczanie zadań poszczególnych osobom zaangażowanym w dany proces i doprowadzenie do ich realizacji; koordynowanie łączenie i zapewnienie harmonijnego funkcjonowania poszczególnych zasobów dla realizacji powziętych zamierzeń; kontrolowanie porównanie stanu faktycznego ze stanem docelowym. Są to podstawowe funkcje występując w obrębie zarządzania bez względu na to do jakiego obszaru się odnoszą. R.W. Griffin poprzez ich pryzmat dokonał zdefiniowania terminu zarządzanie, o czym wspomniano już wcześniej. Natomiast P. Drucker przedstawił podstawowe cechy przypisywane zarządzaniu, które wyrażają jego istotę, brzmią one w następujący sposób: 6 dotyczy przede wszystkim ludzi; jest głęboko osadzone w kulturze; wymaga prostych i zrozumiałych wartości, celów działania i zadań; powinno doprowadzić do tego, że organizacja jest zdolna do uczenia się; wymaga komunikacji wewnątrz organizacji, ale również z otoczeniem; bazuje na rozbudowanym systemie wskaźników, umożliwiających stały i kompleksowy monitoring, ocenianie i tym samym wzrost efektywności; jest jednokierunkowo i jednoznacznie zorientowane na podstawowy, najważniejszy rezultat wyznaczony cel. Nie jest to oczywiście zamknięty katalog cech charakteryzujących zarzadzanie, a jedynie pewna propozycja, która w odniesieniu do konkretnej sytuacji może być modyfikowana. Jednocześnie, aby dany proces określić mianem zarządzania nie wszystkie z wylistowanych cech muszą zostać spełnione, ważne aby ukazana została istota działania. W kontekście zarządzania szczególnie ważną rolę odgrywa otoczenie i w związku z tym nie należy zapominać, iż otoczenie wywiera istotny wpływ na proces, jakim jest zarządzanie. Poszczególne zmiany stanów otoczenia zmuszają organizację do ciągłego reagowania, a nawet do przewidywania tychże zmian i podejmowania działań je wyprzedzających tym samym inicjując proces zarządzania w obrębie organizacji. 6 A.K. Koźmiński, W. Piotrowski, Zarządzanie. Teoria i praktyka., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s
5 2. Zarządzanie zmianą, jako szczególny rodzaj zarządzania. Istnieją przynajmniej dwa podejścia w zakresie definiowania terminu jakim jest zarządzanie zmianą. Pierwsze z nich wskazuje, iż zarządzanie zmianą jest specjalistyczną metodą zarządzania, podobnie jak np. zarządzanie strategiczne, zarzadzanie zasobami ludzkimi czy też zarządzanie jakością. 7 Drugie zaś reprezentuje pogląd, iż zarządzanie zmianą to interdyscyplinarny przedmiot, który łączący w sobie elementy składowe teorii zarządzania, metod i technik organizowania instytucji i pracy oraz wiedzy psychologicznej, socjologicznej, ekonomicznej i technicznej. 8 Pierwsze z zaprezentowanych podejść z całą pewnością jest dużo węższe od drugiego, ponieważ odnosi się tylko i wyłącznie do,,rodzaju zarządzania i tym samym zawiera się w nim, a przynajmniej określone jego elementy. Drugie zaś odnosi się do zarządzania zmianą w sposób bardziej przekrojowy, a zarazem kompleksowy, ukazując jednocześnie wielopłaszczyznowość tego procesu - i w takim właśnie ujęciu omawiane zagadnienie powinno być rozpatrywane. Często zwracana jest uwaga, iż nie zarządza się zmianą, a procesem zmian, a dodatkowo zdaniem P. Druckera zmianą nie da się zarządzać, można ją jedynie wyprzedzać, antycypować, 9 jednak to już kwestia określonego podejścia do tego zjawiska i zakresu dokonywanej analizy. W powszechnym użyciu funkcjonuje zwrot zarzadzanie zmianą, przez który rozumie się również jej wyprzedzanie i antycypowanie, jako integralne elementy procesu zarządzania i przy tym stanowisku pozostańmy. Poniżej zostanie przedstawionych kilka wybranych definicji terminu zarzadzanie zmianą, mających na celu przybliżenie poruszanej problematyki. Zarządzanie zmianą polega na podejmowaniu działań mających na celu pozostawanie w nurcie zmiany i wykorzystywanie jej do osiągnięcia własnych korzyści, a przy tym jest to cykliczny proces planowania, działania operacyjnego, monitorowania i kontroli, który odnosi się do wszystkich podmiotów funkcjonujących na rynku, tj. przedsiębiorstw, jednostek samorządu terytorialnego, instytucji otoczenia biznesu, itp Definicja ta pozostaje 7 L. Clarke, Zarządzanie zmianami., Wydawnictwo Gegethner&Ska., Warszawa 1997, s M. Bratnicki, Zarządzanie zmianami w przedsiębiorstwie., Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 1998, s. 9 9 P.F. Drucker, Zarządzanie XXI wieku wyzwania., Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2009, s Analiza trendów rozwojowych i podejmowanych partnerskich inicjatyw i projektów gospodarczych. Przygotowanie do planowania i zarządzania zmianą gospodarczą w województwie małopolskim., PwC, 5
6 w ścisłym powiązaniu z ogólną definicją zarządzani wyrażoną poprzez pryzmat funkcji zarządzania, z tym tylko, że uwzględnia tło dokonujących się zmian. Inna z definicji mówi, że zarządzanie zmianą jest procesem wykorzystywania strategii organizacji do zapewnienia harmonii w odniesieniu do zmieniającego się otoczenia, przy silnym powiązaniu z dostępnymi zasobami. 11 W tym przypadku podkreślono szczególną rolę strategii, jako narzędzia umożliwiającego zarządzanie całym procesem zmian. Jeszcze inne z określeń wskazuje, iż zarządzanie zmianą jest kluczowym i nieodłącznym elementem zmiany, ponieważ ma za zadanie umożliwić ludziom akceptację przedmiotu zmiany (przejście ze stanu obecnego do stanu zaplanowanego po zmianie) przy zastosowaniu odpowiedniego zestawu działań i technik. 12 W zakresie tej definicji w sposób niezwykle ogólny, a przy tym jak wymowny, wskazano na istotę całego procesu. Reasumując, zarzadzanie zmianą jest zatem procesem, który przy wykorzystaniu dostępnych zasobów, technik i narzędzi umożliwia przeprowadzenie organizacji ze stanu początkowego do założonego stanu końcowego, przy uwzględnieniu jej potrzeb oraz aspiracji, jak również stanów otoczenia. Tym samym w najprostszym znaczeniu - zarzadzanie zmianą jest kategorią zarządzania rozpatrywaną w odniesieniu do zachodzących zmian stanów otoczenia. 3. Zarzadzanie zmianą jako proces. Z całą pewnością można powiedzieć, iż zarządzanie zmianą nie jest prostym działaniem, lecz procesem - składa się z wielu czynności, przebiegających etapowo w czasie i zmierzających w ogólnym rozrachunku do osiągnięcia postawionego na początku celu. W związku z faktem, iż zarządzanie zmianą jest procesem etapowym poniżej zostaną przedstawione wybrane podejścia w tym obszarze. Istnieje całe multum propozycji poszczególnych autorów w zakresie faz (etapów) zarzadzania zmianą. Jedne są niezwykle ogólne, jedynie kilkuetapowe, inne zaś niezwykle rozbudowane, a tym samym szczegółowe. Poniżej zostaną przedstawione te, które niosą szczególną wartość Eurokreator, 2011, s. 11 ( Krakowski-Obszar-Metropolitalny.pdf, r.) 11 A. Zarębska, Zmiany organizacyjne w przedsiębiorstwie. Teoria i praktyka., Wydawnictwo Difin, Warszawa 2002, s R. Wendt., Zarządzanie zmianą w polskiej firmie., Dom Wydawniczy Zachorek, Warszawa 2010, s. 16 6
7 poznawczą w zakresie omawianego zagadnienia. Nie należy zapominać, iż są to tylko i wyłącznie modelowe rozwiązania, a nie utarte schematy postępowania. Wielofazowy proces zarządzania zmianą obejmuje tylko 3 fazy (preparacji, wdrożenia, oceny), jednak w każdej z nich wskazuje na przynajmniej kilka etapów i są to w szczególności: 13 faza preparacji podjęcie decyzji o konieczności przeprowadzenia zmian, opracowanie ogólnych celów postępowania oraz poinformowanie zainteresowanych stron o planowanych działaniach; stworzenie zespołów: sterującego i badawczo projektowego; analiza i diagnoza szans i zagrożeń istniejących w otoczeniu; analiza sytuacji wewnętrznej organizacji, jak również dostępnych zasobów; sformułowanie wizji i strategii działania; opracowanie typów zmian w ujęciu strategicznym oraz operacyjnym, dokonanie ich oceny; dokonanie wyboru najlepszego rozwiązania oraz jego zaprojektowanie. faza wdrożenia stworzenie szczegółowego projektu zmian oraz projektu wdrożeniowego; powiadomienie załogi o wybranym programie zmian, zdobycie, środków na realizację projektu. Opracowanie harmonogramów wdrożenia i szkolenia załogi; wprowadzenie projektu zmian w praktyce (w strukturze organizacyjnej, zasobach technicznych, technologicznych); odpowiednia kontrola programu wdrożeniowego, eliminacja powstających barier, również psychologicznych. faza oceny przeprowadzenie oceny wyników zmian z punktu widzenia efektywności ekonomicznej czy konsekwencji społecznych; wzmacnianie dotychczasowych osiągnięć poprzez dalszą adaptację dokonanych zmian. 13 Z Mikołajczyk., Zarządzanie procesem zmian w organizacjach., Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej, Katowice 2003., s. 64 7
8 Wielofazowy proces zarządzania zmianą jest niezwykle szczegółowy, wskazuje na konkretne działania w ramach poszczególnych faz. Należy jednak podkreślić, iż każda organizacja jest na tyle specyficzna, iż przedstawiony powyżej modelowy schemat może w każdej z nich przebiegać w nieco odmienny sposób, zgodnie z jej specyfiką. Nie wszystkie kroki muszą się pojawić, a być może pojawią się wszystkie a dodatkowo jeszcze będą musiały zostać dodane dodatkowe,,,spinające proces w całość. W związku z tym należy w sposób elastyczny podchodzić do wskazanych etapów zarządzania zmianą i dopasowywać go do własnych potrzeb. Inne podejście proponuje następujące etapy zarzadzania zmianą: 14 określenie dojrzałości organizacji do zmiany; przygotowanie się do wdrożenia zmiany, które obejmuje: analizę sytuacji wyjściowej będącej przedmiotem zmian oraz identyfikację podmiotów/osób objętych zmianą oraz poziomu ich gotowości do procesu zmian; planowanie działań w ramach projektu zmian oraz opracowanie wizji; komunikowanie idei zmiany, bazujące na przekonaniu do zmiany; realizacja, czyli stwierdzenie, czy projektowana zmiana wywołała zmiany organizacyjne oraz opracowanie planu szkoleń, które będą wspierały projektowaną zmianę; tworzenie i wdrożenie, a więc realizacja przygotowanych planów i ich ewentualna korekta w oparciu o szeroki zakres komunikacji, informacji zwrotnej oraz przezwyciężanie oporu wobec zmian; szkolenia; synchronizacja i kompatybilność działań pomiędzy poszczególnymi obszarami W tym przypadku znacznie zawężono ilość poszczególnych działań, zaś szczególną uwagę poświęcono etapowi przygotowania się do wdrożenia zmiany, który to został rozbity na poszczególne czynności. Dla zachowania równowagi poniżej zostanie przedstawione jeszcze jedno podejście w zakresie wyznaczania poszczególnych faz procesu zarządzania zmianą. Podejście to dokonuje wylistowania następujących etapów: R. Wendt., Zarządzanie zmianą w, s
9 analiza strategii organizacji oraz zmian zachodzących w jej otoczeniu, zarówno bliższym, jak i dalszym; określenie calu i zakresu zmiany; diagnoza możliwych rozwiązań; projektowanie zmiany w sposób wielowariantowy, przy jednoczesnym uwzględnieniu interesu wszystkich zainteresowanych stron; wybór wariantu oraz strategii wdrażania zmian; implementacja zmiany oraz przeprowadzenie oceny jej sprawności i skuteczności. Jak wynika z powyżej zaprezentowanych informacji, istnieje wile różnych podejść w zakresie wyodrębniania poszczególnych faz procesu zarządzania zmianą. Warto podkreślić, iż w każdym przytoczonym powyżej podejściu w zakresie określenia etapów zarządzania zmianą można wyróżnić identyczne fazy oraz elementy charakterystyczne. Tym samym można pokusić się o stwierdzenie, iż zarzadzanie zmianą w każdej sytuacji (bez względu do czego się odnosi) obejmuje te same kluczowe etapy oraz posiada te same cechy. Najogólniej, do podstawowych etapów zarządzania zmianą zalicza się: 16 etap strategiczny (podejmowana jest decyzja o potrzebie zmiany oraz jej kierunku); etap planowania (określenie sytuacji wyjściowej, opracowanie planu zmian zmierzającego do osiągnięcia stanu pożądanego); etap realizacji (zarządzanie projektem wdrażania zmian). Zaś w zakresie charakterystycznych cech (elementów) przypisywanych procesowi zarządzania zmianą wymienia się: 17 identyfikację przyczyny inicjującej potrzebę zmian; podkreślenie punktu końcowego, miejsca w którym,,chcemy się znaleźć po zakończeniu zmiany; zaplanowanie wdrożenia procesu zmiany; przeprowadzenie procesu zmian; podjęcie działań zapewniających trwałość wdrożonych zmian. 15 M. Lisiecki, Zmiany jako czynnik rozwoju organizacji, Wydawnictwo KUL, Lublin 2003, s K. Dziekoński, A. Jurczuk, Zarządzanie zmianą w procesach inicjatyw klastrowych., [w:] red. A. Wasiluk, Nowoczesne podejście do zarządzania organizacjami., Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009, s T. Wołowiec, D. Reśko, Strategia rozwoju gminy jako narzędzie zarządzania zmianą gospodarczą., Zeszyty Naukowe WSEI, seria Ekonomia 5 (2/2012), s. 75 9
10 Bez wątpienia każdy z etapów zarządzania zmiana jest ważny, odgrywa szczególną rolę w całym procesie, ponieważ zapewnia jego kompleksowość, jednak faza wdrożenia jest szczególnie ważna. Jest punktem kulminacyjnym całego procesu, ponieważ tu dochodzi do konfrontacji planów, idei, opracowanych programów z rzeczywistością, czyli do praktycznego wykorzystania pozyskanych informacji oraz wiedzy w początkowych etapach przy jednoczesnym uzależnieniu efektów dalszej części procesu od wyników tego etapu. W związku z tym warto bliżej przyjrzeć się,,strukturze tego etapu i tym samym poniżej wymienione zostały fazy wyodrębnione w ramach etapu wdrożenia programu zmian: 18 zjednanie poparcia i zaangażowania kluczowych podmiotów; przygotowanie odpowiedniego planu wdrożeniowego; wspieranie planu wdrożeniowego konsekwentnym działaniem oraz zachowaniem; rozwijanie struktur umożliwiających osiągnięcie celu; świętowanie osiągnięcia kamieni milowych; nieustanna komunikacja. Zarządzanie zmiana jako proces obejmuje szereg etapów, każdy z tych etapów jest niezwykle istotny, ponieważ przyczynia się do powodzenia całego procesu osiągnięcia zamierzonego celu jednak należy pamiętać, iż osiągnięcie sukcesu nie jest takie proste. 4. Skuteczność procesu zarządzania zmianą. Istnieją dwa zasadnicze przesłanki podjęcia się wdrożenia zmiany: konieczność szybkiej poprawy sytuacji ekonomicznej lub też konieczność poprawy sprawności organizacji. 19 Przy czym zmiana ma przyczynić się nie tylko do wzrostu efektywności funkcjonowania, ale również do podwyższenia zdolności do doskonalenia, czyli zdolności do dalszych zmian. 20 I w zależności od zaistniałej sytuacji dana organizacja opracowuje konkretny program zarządzania zmianą z ukierunkowaniem na osiągniecie powziętego celu, nie zapominając oczywiście o wszelkich uwarunkowania całego procesu, w tym ryzyku (w procesie zarzadzania zmianą niezwykle istotne jest określenie rozmiarów ryzyka związanego 18 K. Krzywicka- Szpor, Zarządzanie zmianą i okresem przejściowym., Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2002, s K. Krzywicka- Szpor, Zarządzanie zmianą i, s M. Lisiecki, Konieczność zmian oraz ogólne zasady ich wprowadzania w organizacji. [w:] red. Lisiecki M., Zmiany jako czynnik rozwoju organizacji., Wydawnictwo KUL, Lublin 2003, s
11 z wprowadzeniem zmiany, ponieważ może okazać się, iż jest ono nieproporcjonalnie wyższe od spodziewanych korzyści. Wszystkie koncepcyjne modele skutecznego wprowadzania zmian opierają się na naturalnym i uprzednio sprawdzonym potencjale firmy, a przy tym charakteryzują się następującymi cechami: 21 zmiany muszą być przekrojowe; należy bazować na istniejących procedurach w celu wprowadzania zmian; wskazanie zestawu czynników niezbędnych do osiągnięcia sukcesu Dla skutecznego zarządzania zmianą konieczne jest posiadanie i rozwijanie wielowymiarowych zasobów, a w szczególności: kapitał planowania strategicznego, kapitał przedsiębiorstw, kapitał społeczny, kapitał ludzki, kapitał źródeł finansowania, kapitał infrastrukturalny i techniczny. 22 Aby proces dokonywani zmian był skuteczny, musi bazować na poniższych siedmiu krokach skutecznego procesu zmiany: 23 mobilizacja energii i zaangażowania poprzez wspólną identyfikację problemów i ich rozwiązań; opracowanie akceptowalnej (podzielanej) przez wszystkie zainteresowane podmioty wizji zmienianej i ulepszanej przyszłości; identyfikacja przywództwa w zakresie zmiany tzn. lidera, który kieruje całym procesem; skoncentrowanie uwagi na bieżących wynikach (tych krótkoterminowych i fragmentarycznych), a nie na poszczególnych działaniach; rozpoczęcie zmiany od peryferii (mniejszych obszarów), a następnie rozprzestrzenienie jej na cały obszar objęty zmianą, bez popychania jej,,od góry ; instytucjonalizacja sukcesu poprzez formalne zasady, systemy i struktury; 21 D. K. Carr, K. J. Hard, W.J. Trahant, Zarządzanie procesem zmian., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s Analiza trendów rozwojowych i podejmowanych partnerskich inicjatyw i projektów gospodarczych. Przygotowanie do planowania i zarządzania zmianą gospodarczą w województwie małopolskim., PwC, Eurokreator, 2011, s K. Krzywicka- Szpor, Zarządzanie zmianą i okresem przejsciowym., Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2002, s
12 monitorowanie i dostosowywanie strategii zmian w odpowiedzi na bieżąco pojawiające się problemy w procesie zmian. Postępowanie w oparciu o powyżej zaprezentowane kroki pozwoli w sposób sprawny i skuteczny zarządzać procesem zmian dokonujących się w organizacji, skuteczny czyli zapewniający osiągniecie zamierzonego celu. 5. Nurty zarządzania zmianą. W obrębie zarządzania zmianą istnieją różne podejścia do rozpatrywania tego zagadnienia. Źródła literaturowe wskazują na trzy zasadnicze nurty: 24 systemowy (przedstawiciele: H.J. Leavitt, R.H. Waterman, T.J. Peters, J.R. Philips, A. Bednarski, J. Szlendak); behawioralny (przedstawiciele: W.L. French, C.H. Bell, E. Masłyk - Musiał, M. Trocki, W.W. Burke, G.H. Litwin); zintegrowany (przedstawiciele: Z. Mikołajczyk, B. Wawrzyniak, M. Bratnicki, L. Clarke, D.K. Carr, K.J. Hard, W.J. Trahant, B. Grouard, F. Meston). Podejście systemowe (przedmiotowe) wychodzi z założenia, iż każda organizacja jest systemem (zbiorem współdziałających i współzależnych elementów) połączonym za pośrednictwem informacji z otoczeniem. Na system ten działają różne siły, wystarczy jednak poddać zmianie struktury, technologie i ludzi, a zmiana samoczynnie rozprzestrzeni się na całą organizację. Istota zarządzania zmianą w tym podejściu opiera się na wypracowaniu wzajemnych relacjach oraz na dostosowywaniu do siebie poszczególnych elementów systemu, zaś wszelkie trudności wynikają z nieprawidłowego dostosowania do siebie poszczególnych części składowych systemu (tj., strategia, struktura, systemy, style działania, personel, umiejętności, normy i wartości). Podejście behawioralne (podmiotowe) związane jest przede wszystkim z takimi obszarami, jak: struktury organizacyjne, technologie, postawy poszczególnych uczestników zmian oraz istota i jakość stosunków pracy. Podchodzi do zmiany, jako do procesu doskonalenia organizacji, skuteczność którego uzależniona jest od prawidłowego zdefiniowania metod, zasad i procedur oraz poczucia potrzeby zmiany wśród członków organizacji. Zakłada, 24 A. Zarębska, Zmiany organizacyjne w przedsiębiorstwie. Teoria i praktyka., Wydawnictwo Difin, Warszawa 2002, s oraz K. Krupa, Ewolucja procesu zmian organizacyjnych. Wybrane poglądy i koncepcje., Łódź 2012, s ( r.) 12
13 że zmian jest warunkiem przetrwania organizacji w otoczeniu, jednak powinna dokonywać się nie tylko w ramach struktur, ale również wśród kadry kierowniczej. Wskazuje na wzajemne relacje uczestników procesu zmian oraz nawiązuje do metod edukacyjnych z nurtu,,uczenia się przez doświadczenie. Podkreśla ponad to szczególne znaczenie procesu rozwojowego osobowości i potrzeb osób tworzących organizacji. Podejście zintegrowane (kompleksowe) łączy w sobie elementy nurtu systemowego oraz behawioralnego. Wskazuje na szczególną rolę liderów zmian w całym procesie zarządzania zmianą oraz na konieczność nadania zmianom ukierunkowania strategicznego. Zakończenie Zachodzące zmiany zarówno w samych organizacjach, jak również w ich otoczeniu są nieodłącznym elementem współczesnego świata. Organizacja, aby przetrwać, a w dalszej perspektywie rozwijać się musi w sposób umiejętny i rozważny zarządzać zmianą, przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych metod i narzędzi, jak również zasobów. Nie jest to proste, stawia wiele wyzwań, wymaga przezwyciężenia szeregu barier, ale jest możliwe. W XXI w. nie należy zapominać, iż zarządzanie zmianą jest przede wszystkim: 25 kluczową umiejętnością w organizacjach uczących się i nastawionych na ciągły proces ulepszania; najistotniejszą umiejętnością osób kierujących organizacją; jednym z ważnych aspektów przekształcania się podmiotów gospodarczych w firmy zarządzające wiedzą. Niewątpliwie wzrost złożoności i dynamiki zmian otoczenia niekorzystnie wpływa na proces zarządzania, komplikuje go w znacznym stopniu, a ponad to zmusza do poszukiwania nowszych i bardziej skutecznych sposobów trwania i rozwoju organizacji. 26 Tym samym, każda organizacja powinna ze szczególną uwagą skłaniać się ku procesowi zarządzania zmianą, które to jest narzędziem i jedocześnie sposobem na odnalezienie się w permanentnie zmiennym otoczeniu 25 K. Krupa, Ewolucja procesu zmian organizacyjnych, s R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, s
14 Bibliografia 1. Bratnicki M., Zarządzanie zmianami w przedsiębiorstwie., Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice Bridges W., Zarządzanie zmianami. Jak maksymalnie skorzystać na procesach przejściowych., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków Bogdanienko J., Wprowadzenie do zarządzania., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok Buhler P., Zarzadzanie., Wydawnictwo HELION, Gliwice Carr D. K., Hard K. J., Trahant W.J., Zarządzanie procesem zmian., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Clarke L., Zarządzanie zmianami., Wydawnictwo Gegethner&Ska., Warszawa Daniecki W., Strategie zmian. Refleksje nad praktyką., Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa Drucker P.F., Zarządzanie XXI wieku wyzwania., Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa Dziekoński K., Jurczuk A., Zarządzanie zmianą w procesach inicjatyw klastrowych., [w:]red. Wasiluk A., Nowoczesne podejście do zarządzania organizacjami., Wydawnictwo Difin 10. Griffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Grzybowska K., Reorganizacja przedsiębiorstw. Zarządzanie zmianą organizacyjną., Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań Kisielnicki J., Zarządzanie organizacją., Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego, Warszawa Kożuch B., Zarządzanie. Podstawowe zasady i funkcje., Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok Koźmiński A.K., Piotrowski W., Zarządzanie. Teoria i praktyka., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Koźmiński A. K., Jemielniak D., Zarządzanie od podstaw., Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa
15 16. Krupa K., Ewolucja procesu zmian organizacyjnych. Wybrane poglądy i koncepcje., Łódź 2013 ( r.) 17. Krzywicka- Szpor K., Zarządzanie zmianą i okresem przejściowym., Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa Lisiecki M., Konieczność zmian oraz ogólne zasady ich wprowadzania w organizacji. [w:] red. Lisiecki M., Zmiany jako czynnik rozwoju organizacji., Wydawnictwo KUL, Lublin Lisiecki M., Zmiany jako czynnik rozwoju organizacji, 20. Mikołajczyk Z., Zarzadzanie procesem zmian w organizacjach., Wydawnictwo Dolnoslaskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach, Katowice Roth G., Kurtyka M., Zarządzanie zmianą. Od strategii do działania., Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa Webber R.A., Zasady zarządzania organizacjami., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Wendt R.., Zarządzanie zmianą w polskiej firmie., Dom Wydawniczy Zachorek, Warszawa Wołowiec T., Reśko D., Strategia rozwoju gminy jako narzędzie zarządzania zmianą gospodarczą., Zeszyty Naukowe WSEI, seria Ekonomia 5 (2/2012) 25. Zarębska A., Zmiany organizacyjne w przedsiębiorstwie. Teoria i praktyka., Wydawnictwo Difin, Warszawa Analiza trendów rozwojowych i podejmowanych partnerskich inicjatyw i projektów gospodarczych. Przygotowanie do planowania i zarządzania zmianą gospodarczą w województwie małopolskim., PwC, Eurokreator, 2011 ( Krakowski-Obszar-Metropolitalny.pdf, r.) 27. Encyklopedia organizacji i zarządzania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Zarzadzanie zmianą., Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa Zarządzanie zmianą i okresem przejściowym., Harvard Business Essentials, 15
16 Wydawnictwo MT Biznes 16
Podstawy zarządzania
AWF KATOWICE Podstawy zarządzania TiR, 1 rok, gr 1 Magdalena Badura, Adrianna Hasiak, Alicja Janota [Rok] A W F K A T O W I C E Zarządzanie należy do nauk ekonomicznych. Od początku XX wieku, odkąd zarządzanie
Bardziej szczegółowoKatedra Teorii Organizacji i Zarządzania Zakład Zarządzania Publicznego
Prof. dr hab. Andrzej Piotr Wiatrak Katedra Teorii Organizacji i Zarządzania Zakład Zarządzania Publicznego Pokój B322, dyżur w piątki godz. 14.00-16.00 16.00 e-mail: apw@wz.uw.edu.pl 1 Przedmiot: Podstawy
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE C1. Przyswojenie przez studentów podstawowych pojęć z C2. Przekazanie studentom wiedzy i zasad, dotyczących podstawowych
Bardziej szczegółowoZarządzanie kompetencjami
Zarządzanie kompetencjami Zarządzanie kompetencjami reprezentuje jeden z najnowszych nurtów zarządzania zasobami ludzkimi. Jako datę początku zainteresowania zarządzaniem kompetencjami w literaturze wskazuje
Bardziej szczegółowoAktywne formy kreowania współpracy
Projekt nr... Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno społecznych Aktywne formy kreowania współpracy Dr inż.
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU 11. CELE PRZEDMIOTU: Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia (symbol) 12. PRZEDMIOTOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA WIEDZA
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/ 5 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 6. LICZBA GODZIN: 30h (WY), 30h
Bardziej szczegółowoSpis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08
Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.
Bardziej szczegółowoAkademia Menedżera II
Akademia Menedżera II Terminy: 6-8 listopada 2019 r Cena : 2850 zł netto Kontakt: Sylwia Kacprzak tel. +48 508 018 327 sylwia.kacprzak@pl.ey.com Twój partner w rozwoju kompetencji W pełnieniu swojej roli
Bardziej szczegółowoPODSTAWY ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Basis of organization and management. forma studiów: studia stacjonarne. Liczba godzin/tydzień: 2W, 1S
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Rodzaj przedmiotu: Specjalnościowy Materiały i handel Rodzaj zajęć: Wyk. Sem. PODSTAWY ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Basis of organization and management Inżynieria Materiałowa
Bardziej szczegółowoTeoretyczne podstawy zarządzania. dr Michał Pulit
Teoretyczne podstawy zarządzania dr Michał Pulit Literatura Stephen P. Robbins, David A. DeCenzo, Podstawy zarządzania, Warszawa 2002, PWE. Fudaliński, J., Smutek, H., Kosała, M., Dołhasz, M., Podstawy
Bardziej szczegółowoNAUKA O ORGANIZACJI 45 godz. (15W + 30C) Program zajęć na studiach dziennych, wieczorowych i zaocznych
NAUKA O ORGANIZACJI 45 godz. (15W + 30C) Program zajęć na studiach dziennych, wieczorowych i zaocznych WYKŁADY 1. Pojęcie, istota i cechy organizacji (3 godz.): Pojęcie i definiowanie organizacji; Systemowe
Bardziej szczegółowoSPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW
Prezentacja przedstawiona podczas VIII Kongresu Zarządzania Oświatą, OSKKO, Warszawa 25-27.09.2013 www.oskko.edu.pl/kongres/ SPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW DR ROMAN
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa
Prof. dr hab. Edward Nowak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność
Bardziej szczegółowoPodstawy zarządzania organizacjami
Materiał do użytku wewnętrznego dla studentów PWSZ w Głogowie Podstawy zarządzania organizacjami Wykładowca: dr Jarosław Hermaszewski Literatura Podstawowa: Griffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami.
Bardziej szczegółowoStreszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu
Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu ostatnich kilku dekad diametralnie zmienił się charakter prowadzonej
Bardziej szczegółowoPODEJMOWANIE DECYZJI W TEORII ZARZĄDZANIA. Elżbieta Jamrozy Marcin Sadowski WSOWL 2011
PODEJMOWANIE DECYZJI W TEORII ZARZĄDZANIA Elżbieta Jamrozy Marcin Sadowski WSOWL 2011 2011-03-20 Podejmowanie decyzji w teorii zarządzania 2 CZYM JEST DECYDOWANIE? 1 2011-03-20 Podejmowanie decyzji w teorii
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing
ZARZĄDZANIE MARKĄ Doradztwo i outsourcing Pomagamy zwiększać wartość marek i maksymalizować zysk. Prowadzimy projekty w zakresie szeroko rozumianego doskonalenia organizacji i wzmacniania wartości marki:
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku
Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku STRATEGIA ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Rozdział 1 Założenia ogólne 1 1. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoSpis treści 5. Spis treści. Część pierwsza Podstawy projektowania systemów organizacyjnych przedsiębiorstwa
Spis treści 5 Spis treści Wstęp (Adam Stabryła)... 11 Część pierwsza Podstawy projektowania systemów organizacyjnych przedsiębiorstwa Rozdział 1. Interpretacja i zakres metodologii projektowania (Janusz
Bardziej szczegółowoSpis treści. 00 Red. Spis tresci. Wstep..indd 5 2009 12 02 10:52:08
Spis treści Wstęp 9 Rozdział 1. Wprowadzenie do zarządzania projektami 11 1.1. Istota projektu 11 1.2. Zarządzanie projektami 19 1.3. Cykl życia projektu 22 1.3.1. Cykl projektowo realizacyjny 22 1.3.2.
Bardziej szczegółowoAlicja Matura: Procedury naboru pracowników 1 PROCEDURY NABORU PRACOWNIKÓW W PRZEDSIĘBIORSTWIE. Alicja Matura. www.e-bookowo.pl
1 PROCEDURY NABORU PRACOWNIKÓW W PRZEDSIĘBIORSTWIE Alicja Matura 2 Alicja Matura Procedury naboru pracowników w przedsiębiorstwie Copyright by e-bookowo & Alicja Matura 2008 ISBN 978-83-61184-15-7 Internetowe
Bardziej szczegółowoBudowa i wdrażanie strategii rozwoju gminy. Dr Piotr Szamrowski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Budowa i wdrażanie strategii rozwoju gminy Dr Piotr Szamrowski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Czym jest strategia? Strategia jest to kierunek i zakres działania,
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA WYDZIAŁU MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZEGO AKADEMII im. JANA DŁUGOSZA w CZĘSTOCHOWIE NA LATA 2014-2020
STRATEGIA WYDZIAŁU MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZEGO AKADEMII im. JANA DŁUGOSZA w CZĘSTOCHOWIE NA LATA 2014-2020 I. CELE STRATEGICZNE W ZAKRESIE NAUKI I WDROŻEŃ Cel strategiczny 1 - Opracowanie i realizacja
Bardziej szczegółowospołeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie
Wstęp Rozwój marketingu usług logistycznych był ściśle związany z przeobrażeniami społeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie rynku usług Transport Spedycja Logistyka
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk., Sem. Kształtowanie kadry kierowniczej Developing of management Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Management and Production
Bardziej szczegółowoSystem monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk
System monitorowania realizacji strategii rozwoju Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Proces systematycznego zbierania, analizowania publikowania wiarygodnych informacji,
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ. Autor: Agnieszka Wojciechowska
ZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ Autor: Agnieszka Wojciechowska Istota zarządzania zmianą gospodarczą Czemu i komu służy Strategia Zarządzania Zmianą Gospodarczą na poziomie lokalnym? Istota zarządzania
Bardziej szczegółowoMODEL KOMPETENCYJNY DYREKTORA
MODEL KOMPETENCYJNY DYREKTORA JAKO NARZĘDZIE WSPOMAGAJĄCE ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ ZARZĄDZANIE PO WROCŁAWSKU prof. UWr Kinga Lachowicz-Tabaczek Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, HR Projekt Wrocław
Bardziej szczegółowoModelowe ujęcie procesu zarządzania zmianą w organizacji.
Modelowe ujęcie procesu zarządzania zmianą w organizacji.,,zmiana to celowe i świadome działanie polegające na przejściu organizacji ze stanu obecnego do stanu innego, jednoznacznie odmiennego, 1 które
Bardziej szczegółowoZmiana podstawowe zagadnienia charakteryzujące pojęcie
Zmiana podstawowe zagadnienia charakteryzujące pojęcie mgr Anna Głowicka,,Jedyną stałą we współczesnej organizacji jest ciągła zmiana. (Kreitner, Kinicki 1992) 1 1 E. Marfo Yiadom, Zasady zarządzania.,
Bardziej szczegółowoWymagające bezpośredniego udziału nauczyciela W formie pracy samodzielnej
Tryb studiów Niestacjonarne Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 04/05 Nazwa kierunku studiów Finanse i Rachunkowość Poziom studiów Stopień pierwszy Rok studiów/ semestr
Bardziej szczegółowoPodstawy Zarządzania
Podstawy Zarządzania mgr Marcin Darecki TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mdarecki@wz.uw.edu.pl Kontakt mgr Marcin Darecki Katedra Teorii Organizacji
Bardziej szczegółowowww.asap24.com.pl Środki Unijne TRWALE WSPIERAJĄCE ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTWA 0 801 2727 24 (22 654 09 35)
Środki Unijne TRWALE WSPIERAJĄCE ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTWA 0 801 2727 24 (22 654 09 35) Właścicielu! Dyrektorze! Czy poszukujesz środków na rozwój swojej działalności? Chciałbyś sfinansować nowy projekt?
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA
Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE WDRAŻANIEM INNOWACJI W FIRMIE
GRY STRATEGICZNE ZARZĄDZANIE WDRAŻANIEM INNOWACJI W FIRMIE Warsztaty z wykorzystaniem symulacyjnych gier decyzyjnych TERMIN od: TERMIN do: CZAS TRWANIA:2-3 dni MIEJSCE: CENA: Symulacyjne gry decyzyjne
Bardziej szczegółowoACTION LEARNING. Praca zespołowa jest wspierana przez wykwalifikowanego moderatora.
Action Learning ACTION LEARNING PROGRAM OPARTY NA KONCEPCJI AKTYWNEGO UCZENIA (ACTION LEARNING) Celem programu rozwojowego opartego na koncepcji Action Learning jest rozwiązywanie trudnych problemów organizacyjnych,
Bardziej szczegółowoRysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju
STRESZCZENIE STRATEGII ROZWOJU TRANSPORTU Miejsce i rola Strategii Rozwoju Transportu Strategia Rozwoju Transportu (SRT) jest średniookresowym dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 30 zaliczenie z oceną
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Zarządzanie Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Tadeusz Oleksyn Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Stacjonarne
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU ZARZĄDZANIA GÓRNOŚLĄSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY HANDLOWEJ im. WOJCIECHA KORFANTEGO w KATOWICACH założenia na lata
STRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU ZARZĄDZANIA GÓRNOŚLĄSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY HANDLOWEJ im. WOJCIECHA KORFANTEGO w KATOWICACH założenia na lata 2013 2020 Strategia rozwoju Wydziału Zarządzania GWSH wpisuje się ściśle
Bardziej szczegółowoMarcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie
Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... 11. Rozdział I. Systemowe zarządzanie jakością... 15
Przedmowa... 11 Rozdział I. Systemowe zarządzanie jakością... 15 1. Charakterystyka zarządzania jakością... 15 1.1. Zarządzanie a kierowanie... 15 1.2. Cel i obiekt zarządzania... 16 1.3. Definiowanie
Bardziej szczegółowoKontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego z perspektywy Ministerstwa Finansów
Kontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego z perspektywy Ministerstwa Finansów Monika Kos, radca ministra Departament Polityki Wydatkowej Warszawa, 13 stycznia 2015 r. Program prezentacji
Bardziej szczegółowo1. Wybrane psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (12 godz.) 2. Zachowania ludzi w organizacji (8 godz.)
1. Wybrane psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (12 godz.) Kulturowe i społeczne uwarunkowania kierowania ludźmi Style kierowania Menedżer a przywódca Ewolucja koncepcji przywództwa Zachowania
Bardziej szczegółowoOpis. Brak wymagań wstępnych. Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć
Załącznik nr 5 do Uchwały nr 1202 Senatu UwB z dnia 29 lutego 2012 r. Zarządzanie... nazwa SYLABUS A. Informacje ogólne Tę część wypełnia koordynator (w porozumieniu ze wszystkimi prowadzącymi dany przedmiot
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI MIASTA LUBLIN DO ROKU 2025 WPROWADZENIE
STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI MIASTA LUBLIN DO ROKU 2025 WPROWADZENIE 2 Spis treści 1. Wstęp do Strategii Rozwoju Turystyki Miasta Lublin do roku 2025...3 2. Metodyka prac...5 3. Uwagi końcowe...6 3 1. Wstęp
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020 w październiku 2011 roku Niniejszy
Bardziej szczegółowoSystem DEPTHeuresis stanowi odpowiedź na wyzwania HR, czyli: SYSTEM ZARZĄDZANIA KAPITAŁEM LUDZKIM DEPTHeuresis
SYSTEM DEPTHeuresis System DEPT stanowi odpowiedź na wyzwania HR, czyli: Pozwala w łatwy sposób zarządzać różnorodnością kompetencji, kwalifikacji. Udrażnia komunikację dzięki wprowadzeniu naturalnego
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów Zarządzanie reprezentuje dziedzinę
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
Efekty kształcenia dla kierunku MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE - studia drugiego stopnia - profil ogólnoakademicki Forma Studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Gospodarki Międzynarodowej Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoUdział w ćwiczeniach: 30h Realizacja projektu: 5h Przygotowanie do kolokwiów: 15 Przygotowanie do egzaminu: 15 Konsultacje :5
Tryb studiów Stacjonarne Nazwa kierunku studiów Finanse i rachunkowość Poziom studiów Stopień pierwszy Rok studiów/ semestr I/I Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 04/05
Bardziej szczegółowoDOSKONALENIE SYSTEMU JAKOŚCI Z WYKORZYSTANIEM MODELU PDCA
Koncepcje zarządzania jakością. Doświadczenia i perspektywy., red. Sikora T., Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2008, ss. 17-22 Urszula Balon Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie DOSKONALENIE SYSTEMU
Bardziej szczegółowoOrganizacja i Zarządzanie
Kazimierz Piotrkowski Organizacja i Zarządzanie Wydanie II rozszerzone Warszawa 2011 Recenzenci prof. dr hab. Waldemar Bańka prof. dr hab. Henryk Pałaszewski skład i Łamanie mgr. inż Ignacy Nyka PROJEKT
Bardziej szczegółowoCharakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000
Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Normy ISO serii 9000 Zostały uznane za podstawę wyznaczania standardów zarządzania jakością Opublikowane po raz
Bardziej szczegółowoPoziom 5 EQF Starszy trener
Poziom 5 EQF Starszy trener Opis Poziomu: Trener, który osiągnął ten poziom rozwoju kompetencji jest gotowy do wzięcia odpowiedzialności za przygotowanie i realizację pełnego cyklu szkoleniowego. Pracuje
Bardziej szczegółowo6 Metody badania i modele rozwoju organizacji
Spis treści Przedmowa 11 1. Kreowanie systemu zarządzania wiedzą w organizacji 13 1.1. Istota systemu zarządzania wiedzą 13 1.2. Cechy dobrego systemu zarządzania wiedzą 16 1.3. Czynniki determinujące
Bardziej szczegółowoPlan Komunikacji projektu samooceny CAF. Gminy Zapolice. Zapolice, lipiec 2011
1 Plan Komunikacji projektu samooceny CAF Gminy Zapolice Zapolice, lipiec 2011 1 2 SPIS TREŚCI: str. Wprowadzenie... 3 1. Projekt wdrożenia metody CAF w Urzędzie... 3 2. Plan komunikacji uczestników wdrożenia
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem
Ewa Szczepańska Zarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem Warszawa, dnia 9 kwietnia 2013 r. Agenda Definicje Wytyczne dla zarządzania projektami Wytyczne dla zarządzania ryzykiem Miejsce ryzyka w zarządzaniu
Bardziej szczegółowoopracowanie 3 nowoczesnych metod służących identyfikacji, opisowi oraz optymalizacji procesów zarządzania w JST.
Realizacja złożonych celów administracji publicznej wymaga skutecznego zarządzania i koordynacji. Coraz większe znaczenie w administracji państwowej, samorządowej, instytucjach państwowych nabierają rozwiązania
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy organizacji i zarządzania
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy organizacji i zarządzania 2. KIERUNEK: Bezpieczeństwo narodowe 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok II, semestr 3 5.
Bardziej szczegółowoUsługi w zakresie doradztwa biznesowego
Usługi w zakresie doradztwa biznesowego Żyjemy w niezwykle dynamicznym i zmiennym otoczeniu. To, co było skuteczne, efektywne i rozwojowe jeszcze wczoraj, jutro może okazać się niewystarczające dla osiągnięcia
Bardziej szczegółowoPlan komunikacji w ramach projektu CAF w Urzędzie Gminy Jasieniec
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plan komunikacji w ramach projektu CAF w Urzędzie Gminy Jasieniec WPROWADZENIE Celem niniejszego dokumentu jest
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Rozdział 1 Wstęp, czyli o zarządzaniu przez rozwój Rozdział 2 Rozwój organizacyjny szkół
SPIS TREŚCI Rozdział 1 Wstęp, czyli o zarządzaniu przez rozwój... 7 Rozdział 2 Rozwój organizacyjny szkół... 13 Rozdział 3 Sposoby pozyskiwania osób uczestniczących w procesie rozwoju organizacji... 34
Bardziej szczegółowoDOMINANTY SENSORYCZNE UCZNIÓW A NAUKA SZKOLNA - EDUKACJA NOWEJ GENERACJI - innowacja pedagogiczna w SP im. JP II w Grzędzicach
DOMINANTY SENSORYCZNE UCZNIÓW A NAUKA SZKOLNA - EDUKACJA NOWEJ GENERACJI - innowacja pedagogiczna w SP im. JP II w Grzędzicach Wiadomym jest, iż nie ma dwóch takich samych ludzi, każdy wygląda inaczej,
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat
Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje
Bardziej szczegółowoXV Małopolskie Forum Organizacji Pozarządowych Ekonomia społeczna perspektywy rozwoju podmiotów ekonomii społecznej w Małopolsce
Ekonomia społeczna perspektywy rozwoju podmiotów ekonomii społecznej w Małopolsce 1 UMIEJSCOWIENIE WIELOLETNIEGO PLANU W KONTEKŚCIE DOKUMENTÓW WYŻSZEGO RZĘDU Strategia Rozwoju Kraju 2020, Strategia Rozwoju
Bardziej szczegółowoKOMPETENTNY PRZYWÓDCA PODSTAWĄ ROZWOJU BIZNESU
KOMPETENTNY PRZYWÓDCA PODSTAWĄ ROZWOJU BIZNESU Projekt Kompetentny przywódca podstawą rozwoju biznesu skierowany jest do pracowników mikro* i małych** przedsiębiorstw prowadzących działalność na terenie
Bardziej szczegółowoProcedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek
Załącznik nr 3 do Zarządzenia Nr Or. 0152-38/10 Wójta Gminy Damasławek z dnia 31 grudnia 2010 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek celem procedury jest zapewnienie mechanizmów
Bardziej szczegółowoBudowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza
Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza www.ris.mazovia.pl Projekt realizowany przez Samorząd Województwa Mazowieckiego w ramach Programu Operacyjnego
Bardziej szczegółowoZarządzanie łańcuchem dostaw
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania
Bardziej szczegółowoZaplanować projekt fundraisingowy i przeprowadzić go przez wszystkie etapy realizacji nie tracąc z pola widzenia założonych efektów;
Celem szkolenia Zarządzanie projektem fundraisingowym jest nabycie przez uczestników wiedzy, umiejętności oraz kompetencji w zakresie planowania i osiągania celów projektowych. Uczestnik pozna i nauczy
Bardziej szczegółowoZintegrowana Strategia Umiejętności
Instytut Badań Edukacyjnych dr Dominika Walczak Kierownik Zespołu Badań i Analiz Edukacyjnych Ekspert opiekun merytoryczny ZSK3 6 czerwca 2019 Zintegrowana Strategia Umiejętności stan prac, znaczenie,
Bardziej szczegółowoWstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 2. Współczesny świat w erze turbulencji (Alojzy Z. Nowak) 3. Przedsiębiorczość (Beata Glinka)
Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 1.1. Ewolucja podejść do zarządzania (Włodzimierz Piotrowski) 1.1.1. Kierunek klasyczny 1.1.2. Kierunek human relations (szkoła stosunków międzyludzkich) 1.1.3. Podejście
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy moduł humanistyczny i wf Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE Organization and Management Forma
Bardziej szczegółowoHR Biznes Partner jak umacniać pozycję HR-owca w firmie?
HR Biznes Partner jak umacniać pozycję HR-owca w firmie? Kim jest HR Biznes Partner? Czy jest to tylko modne określenie pracownika HR-u, czy może kryje się za nim ktoś więcej? Z założenia HR Biznes Partner
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: ENERGETYKA Rodzaj przedmiotu: humanistyczny i w-f Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE Organization and Management Forma studiów: studia stacjonarne Poziom
Bardziej szczegółowoAgencje zatrudnienia wiele usług w jednym miejscu
Agencje zatrudnienia wiele usług w jednym miejscu Obecnie w Polsce funkcjonuje ponad 3800 agencji zatrudnienia, które działają w różnym obszarze usług i w różnym zasięgu geograficznym. Najwięcej dostawców
Bardziej szczegółowoPRACADEMIA - K I E DY W I E D Z A S P OT Y KA. Diagnoza potrzeb interesariuszy
PRACADEMIA - K I E DY W I E D Z A S P OT Y KA P R A K T Y K Ę Diagnoza potrzeb interesariuszy DR TOMASZ ROSIAK Mail: trosiak@wz.uw.edu.pl Dyżury: ul. Szturmowa1/3 (Wydział Zarządzania) s. B 415 po uzgodnieniu
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. Jerzy Apanowicz ( ), Ryszard Rutka (1.6.)
WSTĘP 17 ROZDZIAŁ 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU Jerzy Apanowicz (1.1.-1.5.), Ryszard Rutka (1.6.) 1.1. Istota i pojęcie nauki 19 1.2. Metodologia nauk o zarządzaniu 22 1.2.1. Istota i zasady badań
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 11
Wstęp.... 11 Rozdział 1. Przedmiot, ewolucja i znaczenie zarządzania kadrami (Tadeusz Listwan)... 15 1.1. Pojęcie zarządzania kadrami.................................. 15 1.2. Cele i znaczenie zarządzania
Bardziej szczegółowoSystemy zarządzania wiedzą w strategiach firm. Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie
Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie Wprowadzenie istota zarządzania wiedzą Wiedza i informacja, ich jakość i aktualność stają się
Bardziej szczegółowoNowe trendy w zarządzaniu operacyjnym Przejście z zarządzania ręcznie sterowanego do efektywnie zarządzanej firmy
Nowe trendy w zarządzaniu operacyjnym Przejście z zarządzania ręcznie sterowanego do efektywnie zarządzanej firmy Paweł Zemła Członek Zarządu Equity Investments S.A. Wprowadzenie Strategie nastawione na
Bardziej szczegółowoZarządzanie strategiczne
Zarządzanie strategiczne Zajęcia w ramach specjalności "zarządzanie strategiczne" prowadzić będą specjaliści z wieloletnim doświadczeniem w pracy zarówno dydaktycznej, jak i naukowej. Doświadczenia te
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ (2 ECTS)
ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ (2 ECTS) studia dzienne, wieczorowe i zaoczne Wykłady studia dzienne i wieczorowe 30 godz., a studia zaoczne 18 godz. 1. Zarządzanie jakością podstawowe pojęcia: Jakość i jej istota;
Bardziej szczegółowoDORADZTWO DORADZTWO W ZAKRESIE DORADZTWO MARKETINGOWE MARKETINGOWE SZKOLENIA SZKOLENIA
ZAKRES DZIAŁALNOŚCI PMG CONSULTING PMG CONSULTING PMG CONSULTING PROJEKTY PROJEKTY POMOCOWE POMOCOWE UNII UNII EUROPEJSKIEJ EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE ZAKRESIE ZARZĄDZANIA ZARZĄDZANIA MARKETINGOWE MARKETINGOWE
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Mechatronika Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE Organization and Management Forma studiów: studia stacjonarne Poziom kwalifikacji:
Bardziej szczegółowoPRZYWÓDZTWO EDUKACYJNE. KSZTAŁCENIE, DOSKONALENIE, WSPARCIE DYREKTORÓW SZKÓŁ I PLACÓWEK. Dr Roman Dorczak Uniwersytet Jagielloński
PRZYWÓDZTWO EDUKACYJNE. KSZTAŁCENIE, DOSKONALENIE, WSPARCIE DYREKTORÓW SZKÓŁ I PLACÓWEK Dr Roman Dorczak Uniwersytet Jagielloński Stan kształcenia dyrektorów szkół i placówek edukacyjnych w Polsce Pomysł
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 1. WPROWADZENIE
Przyszłość jest prezentem, jaki robi nam przeszłość. Andre Maleaux ROZDZIAŁ 1. STRATEGIA słowo przeniesione z terminologii wojskowej na grunt organizacji, zarządzania, ekonomii, jest dziś symbolem dobrej
Bardziej szczegółowoŚCIEŻKA: Zarządzanie projektami
ŚCIEŻKA: Zarządzanie projektami Ścieżka dedykowana jest każdej osobie, która chce rozwijać siebie i swoją organizację - w szczególności: Kadrze menedżerskiej i kierowniczej przedsiębiorstw Kierownikom
Bardziej szczegółowoRyzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015
Ryzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015 Rafał Śmiłowski_04.2016 Harmonogram zmian 2 Najważniejsze zmiany oraz obszary Przywództwo Większy nacisk na top menedżerów do udziału w systemie
Bardziej szczegółowoPodstawy Zarządzania
Podstawy Zarządzania mgr Marcin Darecki TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mdarecki@wz.uw.edu.pl Kontakt mgr Marcin Darecki Katedra Teorii Organizacji
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Zarządzanie E Bezpieczeństwo i Higiena Pracy stacjonarne I stopnia
Bardziej szczegółowoNa podstawie 27 ust. 4 pkt 3, 45 i 46 Statutu UJ w związku z 12 ust. 1, 3 i 4 oraz 13 Regulaminu organizacyjnego UJ zarządzam, co następuje:
DO-0130/71/2013 Zarządzenie nr 71 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 1 lipca 2013 roku w sprawie: zmian w strukturze organizacyjnej Działu Rekrutacji na Studia UJ i w Regulaminie organizacyjnym UJ
Bardziej szczegółowoSpis treści WSTĘP. Rozdział 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU
Spis treści WSTĘP Rozdział 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU 1.1. Istota i pojęcie nauki 1.2. Metodologia nauk o zarządzaniu 1.2.1. Istota i zasady badań naukowych 1.2.2. Rodzaje wyjaśnień naukowych
Bardziej szczegółowoPODSTAWY ZARZĄDZANIA II
1.1.1 Podstawy zarządzania II I. OGÓLNE INFORMACJE PODSTAWOWE O PRZEDMIOCIE PODSTAWY ZARZĄDZANIA II Nazwa jednostki organizacyjnej prowadzącej kierunek: Kod przedmiotu: P2 Wydział Zamiejscowy w Ostrowie
Bardziej szczegółowoOferta szkoleń dla przedsiębiorstw i firm
Oferta szkoleń dla przedsiębiorstw i firm I. Doskonalenie umiejętności interpersonalnych 1. Komunikowanie interpersonalne w miejscu pracy Istota i prawidłowości procesu komunikowania się między ludźmi
Bardziej szczegółowoPrzedszkole Nr 30 - Śródmieście
RAPORT OCENA KONTROLI ZARZĄDCZEJ Przedszkole Nr 30 - Śródmieście raport za rok: 2016 Strona 1 z 12 I. WSTĘP: Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych
Bardziej szczegółowoEkoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Ekoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem dr hab. inż. Alina Matuszak-Flejszman, prof. nadzw. UEP Poznań, 17 listopada 2014 r. AGENDA Innowacyjne podejście do zarządzania przedsiębiorstwem Warunki i
Bardziej szczegółowoWzmocnienie potencjału administracji samorządowej. Program Operacyjny Kapitał Ludzki Działanie 5.2. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej Program Operacyjny Kapitał Ludzki Działanie 5.2 Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Instytucja Pośrednicząca dla Priorytetu V PO KL Dobre Rządzenie
Bardziej szczegółowoJak skutecznie wykorzystać system zarządzania JST do poprawy jakości życia mieszkańców?
Jak skutecznie wykorzystać system zarządzania JST do poprawy jakości życia mieszkańców? Konferencja zamykająca realizację innowacyjnego projektu partnerskiego MJUP Krótka prezentacja innowacyjnego projektu
Bardziej szczegółowo