SZKOLENIE SZACHOWE. Wstęp do polepszania swojej gry - przyczyny porażek i ich eliminowanie

Transkrypt

1 SZKOLENIE SZACHOWE Wstęp do polepszania swojej gry - przyczyny porażek i ich eliminowanie Każdy robi błędy kiedy gra w szachy - jednak silni gracze nie robią tego samego błędu dwa razy. Możemy wyróżnić takie kroki do polepszania swojej gry jak: 1) Samokrytycyzm. Nie chodzi tutaj o stałe obwinianie się o granie głupich ruchów (czy też partii), lecz raczej o to, że jeśli rozgrywasz partię (nie jesteś chory czy też poważnie wyczerpany) to nie powinieneś szukać usprawiedliwień swojej porażki. Zamiast tego w dłuższej perspektywie jest lepiej, abyś poszukał przyczyn porażki - przeanalizował partię i znalazł wszystkie błędy, które popełniłeś (zwłaszcza, te największego kalibru). 2) Post-mortem. Taka fachowa nazwa określa analizę partii po zakończeniu (dosłownie post-mortem znaczy po śmierci ). Jeśli masz możliwość przeanalizowania partii od razu ze swoim przeciwnikiem czy też chętnymi ku temu osobami (trener, instruktor, silny gracz, szachowi analitycy, itp.) to na pewno będziesz mógł zobaczyć to co widział twój przeciwnik i porównać swoje analizy z jego ocenami. I najważniejsze: nie próbuj wygrywać takich analiz. Nie chodzi o to, żeby jedna ze stron miała rację, lecz o to, aby obie strony nauczyły się czegoś nowego i na nowo spojrzały na to co się działo w partii. Tak więc: jeśli jest okazja - analiz i wymieniaj się swoimi wskazówkami na temat partii! 3) Rozpoznawanie przyczyn porażek i ich eliminowanie. Wśród nich mogą być takie jak: niedoczas, powody psychologiczne, powody techniczne. W przypadku niedoczasu to najczęściej scenariusz jest następujący: zawodnik nie gospodaruje czasem w sposób optymalny i pod koniec partii wpada w niedoczas. Następnie potrzeba jeszcze wykonać 20 lub 30 ruchów, aby partia zakończyła się remisem, jednak na każdy z nich potrzeba pewnej ilości czasu, a zawodnik ma go coraz mniej. W efekcie musi ruszać coraz szybciej (dochodzi też zdenerwowanie i czasem nawet panika!) i jego dokładność ruchów już nie jest taka jak być powinna. W rezultacie po 8-10 ruchach podstawia piona albo figurę... i potem przeciwnik spokojnie może wyklepać naszego bohatera. Morał? Nie wpadaj w niedoczasy (nie da się tego zawsze unikać, ale warto, aby nie była to reguła, lecz wyjątek) i przy okazji naucz się w nich grać przyzwoicie. Jeśli mowa o powodach psychologicznych to można wyróżnić chociażby takie: rozgrywanie pozycji, których się nie lubi, zbytnia pewność siebie, strach przed porażką, strach przed zawodnikiem z wyższym rankingiem (czy też silniejszym od nas), granie pod presją ( muszę wygrać, bo.. ), załamanie się porażkami, brak wiary we własne umiejętności, rozbicie psychiczne i emocjonalne. W takich warunkach rozgrywanie partii najlepiej jak tylko potrafimy może być bardzo trudne lub też niemożliwe. Tak więc miejmy świadomość tego, że w pewnych okolicznościach nie będziemy w stanie zagrać tak jak oczekujemy. Oczywiście warto się sobie przyglądać i eliminować wszystkie w/w problemy, które nam towarzyszą. Jeśli boisz się przegrać, wówczas pomyśl dlaczego przegrane są dla ciebie powodem do tego, aby się bać. Jeśli nie wierzysz we własne umiejętności (zwykle, gdy zbierzemy niezłe baty, których nie 1

2 oczekiwaliśmy i nie potrafimy zrozumieć czy zaakceptować), to pomyśl czy potrafiłeś dawniej grać dobrze czy też nigdy nie byłeś w stanie ograć nawet swojego ukochanego psa. Powody techniczne zwykle są związane z tym co się dzieje w czasie partii szachowej, ale jest to niemal całkowicie niezależne od nas. Przykładowo: zbyt wysoka lub niska temperatura, hałas, oświetlenie, bierki szachowe (i szachownica), które są mało estetyczne i jednolite, kibice, którzy nas rozpraszają. W tym przypadku znowu do dyspozycji naszej jest to, aby sprawdzić jaki mamy wpływ na zmianę tych niekorzystnych dla nas elementów. Trudno bowiem rozgrywać dobrą partię, gdy jest nam tak zimno, że musimy ręce trzymać w rękawiczkach czy też gdy słońce bezpośrednio świeci nam w twarz. Ponadto jeśli na sali gry panuje hałas albo wokół nas są kibice, którzy wyraźnie zachowują się zbyt głośno... to nie oczekujmy, że będziemy w stanie zagrać idealnie. Co wtedy zrobić? Jeśli to możliwe to zmienić, a jeśli nie jest możliwe, aby to jakoś zneutralizować, to starać się tym nie przejmować i grać swoje. Oczywiście na tyle na ile potrafimy, bo trudno nie przejmować się tym, że dobiega do nas hałas przy którym musimy się skupić i znajdywać stale jak najlepsze ruchy! Polecam przyjrzeć się sobie i zapisywać sobie (w zeszycie, aby mieć pod ręką źródło notatek) te spostrzeżenia dzięki którym zobaczymy, że nasza gra wymaga poprawy. Pamiętajmy, że gra w szachy jest często porównywana do umysłowego boksu, więc jeśli nie zadbamy o siebie przed wyjściem na ring, to potem nie miejmy pretensji, że zostajemy za każdym razem poobijani (a niekiedy i nokautowani). Im lepiej rozpoznamy W SOBIE problemy i trudności, które hamują naszą grę i rozwój szachowy... tym wcześniej nasza gra ma szansę na to, aby mogła wspinać się na kolejne wyżyny! Powodzenia! Szkolenie opisowe, system wnikania pytaniami oraz system wstecznego myślenia System Zauważania, Opisywania Możliwości i Zmian w pozycji (RADAR), System Aktywnego Wypytywania, Opisywania i Tworzenia pozycji (RENTGEN) oraz System dochodzenia i formułowania wniosków za pomocą analizy wstecznego myślenia i ( magiczna KULA) to moje ostatnie (stosowane i opisywane) wynalazki, które coraz częściej świadomie (!) używam w pracy z moimi studentami. Chciałbym się z wami nimi podzielić. Być może również dla was będą ciekawe i praktyczne. Ja uznaje je jako jedne z kluczowych w edukacji moich studentów szachowych i zwykle zauważam dobre rezultaty takiego podejścia. Słowem: staram się uczyć (moich studentów) MYŚLENIA, a nie jedynie tego, aby zagrać (znaleźć) najlepszy ruch! Pokrótce opiszę co mam na myśli i jak to można stosować: RADAR: System Zauważania, Opisywania Możliwości i Zmian w pozycji Widzimy daną pozycje obiektu lub obiektów oraz monitorujemy ich zmiany na bieżąco. Tutaj mamy sytuację w której z teraźniejszości przechodzimy po kroczku dalej i opisujemy zauważane zmiany. Im bardziej istotne, tym lepiej. Na początku warto opisywać (i zapisywać) wszystkie, które potrafimy zauważyć i nazwać. Z czasem będziemy widzieli, które są najbardziej istotne. Niemniej wymaga to praktyki. Szkolenie typu RADAR polega na tym, aby nazywać ZMIANY, które wynikają z wykonania 2

3 danego ruchu. Przykładowo mamy pozycję A i kolejną pozycję (po wykonaniu jednego ruchu przez daną stronę) B. Przykład: Pozycja A: Hetman atakuje Wieżę, Goniec broni skoczka, a pionek jest związany przez Wieżę. Pozycja B: Hetman nie atakuje Wieży, Goniec nie broni skoczka, a pionek nie jest związany przez Wieżę. Dodatkowo drugi goniec zyskał dodatkowe możliwości kontroli pól. Dodatkowo linia b została otwarta. Może to brzmieć banalnie, ale ZAPEWNIAM was, że jeśli będziecie analizowali swoje (a także mistrzowskie) partie oraz pozycje pod kątem ZMIAN, które zachodzą w pozycji to łatwiej będzie wam ZROZUMIEĆ to co dają dane ruchy. Oczywiście nie jest to tak proste, że po analizie kilku partii nagle wszystko stanie się dla was jasne, niemniej po takim mówieniu do siebie (ewentualnie z kolegą czy instruktorem) polegającym na tym, aby wykrywać zmiany... z pewnością wasza świadomość szachowa powinna ulec zmianie. RENTGEN: System Aktywnego Wypytywania, Opisywania i Tworzenia pozycji Przenikamy w głąb pozycji poprzez sprawdzanie naszych hipotez dzięki zadawaniu pytań. W tym miejscu szukamy najlepszego rozwiązania poprzez tworzenie hipotez i ich sprawdzanie (weryfikowanie). To taki system typu a jakby tak... czy też gdyby nie było tego (pionka) albo był tam (skoczek), to można wtedy byłoby. Osobiście przypomina mi to czarodzieja, naukowca, marzyciela czy też chemika, który próbuje swoich czarów poprzez wymyślanie różnych scenariuszy przyszłości... jednak co ważne - OPIERAJĄC się na tym co ma przed sobą. Nie można (nie ma sensu) bowiem robić nierealnych obrazów typu: gdybym miał 2 hetmany to był go zamatował stawiając jednego na polu f6, gdy tymczasem mamy tylko 1 hetmana i żadnego pionka. Warto więc zadawać sobie pytania typu: a) co by było gdyby? (gdyby ten hetman nie bronił pionka, to po ruchu X dałbym mata) b) jak mogę to wykorzystać? (jak mogę wykorzystać to, że wieże nie mają ze sobą komunikacji - bo goniec przesłonił [zablokował] ich działanie?) c) jakie zadanie (funkcje) spełnia? (jakie zadanie spełnia ta wieża, która stoi w pobliżu króla, a jakie ten goniec, który stoi na bandzie?) d) jak sprawić, żeby (jak sprawić, żeby król, który wyszedł już zbyt daleko od swojego obozu nie miał osłony?) e) jak można (mogę) wykorzystać to, że (przeciwnik nie ma dobrej koordynacji figur i ma figury, które nie kontrolują ważnych punktów (pól) na szachownicy) MAGICZNA KULA: System dochodzenia i formułowania wniosków za pomocą analizy wstecznego myślenia. Tutaj mamy sytuację w której wnioskujemy wstecznie poprzez założenie sobie celu (zadania) końcowego i cofając się wstecz szukamy niezbędnych (koniecznych) warunków do tego, aby móc zrealizować nasze zadanie. Akurat w tym miejscu jesteśmy profesorami, którzy tłumaczą logikę naszym 3

4 uczniom (sami też możemy być swoimi nauczycielami lub uczniami). W tym miejscu posłużę się wspaniałym przykładem z matematyki. Aby ABSOLUTNIE wszyscy to zrozumieli to dam przykład tak prosty, że już 10-latek będzie w stanie się z nim lekko uporać. Zobaczmy więc taki prosty przykładzik matematyczny: Jeśli mamy następujące zadanie Jeśli X+5=15, to jaka będzie wartość Y=X+7? (czyli inaczej mówiąc, oblicz wartość Y, jeśli...) 1) Zastanawiamy się nad tym co jest naszym (końcowym) celem. 2) Celem jest obliczenie wartości Y. Teraz formułujemy kolejny warunek: Jak obliczyć wartość Y? 3a) Jak znajdziemy X i dodamy do niego 7 to uzyskamy Y. 3b) Y można obliczyć tylko wyłącznie wtedy jeśli będziemy znali (wartość) X. 3c) [wniosek]: musimy znaleźć (obliczyć) wartość X (bo bez niego nie obliczymy Y). Zaczynamy więc od tyłu (od 3c) Kolejno zastanawiamy się jak w jaki sposób znaleźć dalszą niewiadomą (X) 4) Jak obliczyć wartość X? Patrzymy, że w zadaniu mamy dany warunek: X+5=15, więc można to sformułować bardziej po ludzkiemu jako: Jeśli do niewiadomej (X) dodamy liczbę 5, to będziemy mieli 15. 4a) Kolejno zastanawiamy się jaka to liczba, która powiększona o 5 daje 15. Można oczywiście zgadywać (7, 8, 10, a może 11?), ale dzięki pewnym technikom (metodom) matematycznym robimy odwracanie problemu wiedząc, że dodawanie jest odwrotnością odejmowania 4b) (na podstawie wyższej sztuczki matematycznej już wiemy, że) Jeśli od końcowej liczby 15 odejmiemy liczbę 5, to uzyskamy wartość X! Teraz wystarczy podstawowa znajomość dodawania i odejmowania (do 100) i...? 4c) 15-5=X, Czyli od 15 odejmuję 5 i otrzymuję niewiadomą X. A ile jest 15-5? Jasne, że 10! Czyli nasza niewiadoma X ma wartość 10! :) Zobaczmy: teraz znaleźliśmy wartość X [zrealizowany punkt 3c], więc przechodzi do 3b. Mamy już możliwość obliczenia Y, bo znamy wartość X (który jest =10). 5) Teraz więc możemy przejść do kolejnego (ostatniego) kroku rozumowania. Zobaczmy (przypomnijmy) punkt 3a: Jak znajdziemy X i dodamy do niego 7 to uzyskamy Y. 6) Więc teraz robimy proste działanie: Y=X+7, za X wstawiamy (znalezioną) wartość 10. Czyli zamieniając (podstawiając 10 w miejsce X w tym równaniu) będziemy mieli Y=10+7. A co teraz? Wystarczy do siebie dodać 10 i 7, aby znaleźć wartość Y. Więc wychodzi nam 17, prawda? Wynik końcowy. Wartość Y wynosi 17 (Y=17). Odpowiedź. Jeśli X+5=15, a Y=X+7, to wartość Y=17. Dodam, że MAGICZNA kula jest najlepsza do tego, aby wyjaśniać pewne rzeczy - to znaczy szukać ogólnych możliwości dzięki którym będzie możliwe zrealizowanie naszego celu. Zwykle stosuję to, aby dać studentowi daną wiedzę, ale nie poprzez jej mechaniczne zrozumienie, ale aby niejako sam do niej dotarł (dzięki mojemu systemowi naprowadzania). A teraz szachowy przykład: Uczymy podstawowej końcówki K+p na K 4

5 1) Czy końcówka K+p na K jest wygrana czy remisowa? (ustawiam dowolną pozycję i pytam mojego studenta i patrzę na reakcje). 2) Następnie ustawiam pozycję: (tej wyżej na rysunku). 3) Daje hipotetyczne założenie: czarny król nie wykonuje w ogóle żadnego ruchu, a biały może wykonywać nieskończenie wiele (prawidłowych). Czy pozycja w takich warunkach jest wygrana czy remisowa? 4) Wtedy zwykle student głupieje (taki ma być efekt!) i patrzy na mnie jak na wariata :-). Po chwili jednak w jego głowie NATYCHMIAST pojawia się wniosek, który dalej powoli formułujemy i patrzymy na kluczowe jego elementy składowe. 4a) Krótka wymiana zdań między Nauczycielem a Studentem. 5) Podsumowanie i wnioski końcowe. Nauka dostrzegania atakowanych oraz bronionych bierek i pól Ostatnio pomyślałem o tym w jaki sposób można jak najszybciej pomóc dziecku w nauce rozpoznawania zagrożenia polegającego na tym, aby nie stawiało (ruszało) figur na pola na których mogą zostać pobite. W tym celu bardzo pomocne i jednocześnie ciekawe może okazać się takie ćwiczenie jak LABIRYNTY. Pozornie jest to bardzo proste, ale można bardzo łatwo stopniować trudność. Mianowicie zadanie jest bardzo proste: wykonuje ruchy tylko jedna ze stron. Celem jest pobicie (zbicie) wszystkich bierek. Nie wolno jednak żadnym ruchem (także tym, którym bijemy) wchodzić pod atakowane pole ( pod bicie, czyli nie wolno pobić bronionej bierki). Jest to znakomite ćwiczenie na rozpoznawanie zagrożeń oraz planowanie gry - tego jakimi drogami i sposobem można się dostać do danej bierki, nie stając na atakowanym polu. Dzieci powinny być tym dość mocno zainteresowane i odczuwać radość z myślenia oraz wykonania (znalezieniu drogi). Poniżej przykład takiego zadania, które mój student (ośmiolatek) wykonywał 6 razy, ale za kolejnym razem już mu się udało. Zadanie to musi być kontrolowane przez rodzica lub instruktora i za każdym razem, gdy dziecko wejdzie na pole atakowane... zaczynamy od nowa! (pokazujemy pod bicie której bierki weszło). Może to początkowo powodować nieco frustracji, ale potem RADOŚĆ, DUMA oraz POCZUCIE SPRAWSTWA da dziecku naprawdę dużą nagrodę... za włożony trud i wysiłek, które zainwestowało w rozwiązywanie tego zadania. Dzięki temu ćwiczeniu można sprawdzać u dziecka pamięć oraz wyobraźnię wzrokową. Przy okazji należy dziecku powiedzieć, aby starało się wykonać zadanie w jak najmniejszej ilości ruchów. Jeśli zrobi w nieco większej to też zaliczamy. Jednak jeśli mota się to wtedy prosimy o zastanowienie się i podpowiadamy, że można to zrobić szybciej. W ten sposób dziecko uczy się nie podstawiać. Chyba nie muszę przypominać tego, że wyeliminowanie (prostych) podstawek jest NAJWAŻNIEJSZYM ELEMENTEM, którego osiągnięcie jest jednym z milowych kroków w kierunku zrozumienia szachów i rozwijania się nimi oraz odczuwanie większej radości z pełniejszego ich wykorzystania! A więc... bawmy się z dziećmi w labirynty! 5

6 Poniżej przedstawiam przykład takiego zadania i obok jego rozwiązanie Rozwiązanie zadania: Se5-f3-d2-f3-g1-h3-f2-d3-e5-c4. Ważne jest to, aby dziecko prawidłowo wykonało zadanie: nie zawsze musi prowadzić do niego jedyna droga (na wyższym poziomie trudności można tak układać, że jest tylko jedno rozwiązanie). Kolorami zaznaczyłem: niebieski, żółty, zielony, czerwony (kolejność pobijania danych bierek). Logika zadania jest taka: nie mogę pobić (od razu) wieży na c4 ani gońca na d3, bo oba są bronione. Dziecko musi poszukać bierki, która nie jest broniona - w zadaniu MUSI BYĆ bierka (przynajmniej jedna), która jest niebroniona. W końcu dziecko widzi, że taką jest Gg1 i Wd2. Musi więc poszukać BEZPIECZNEJ drogi, które prowadzą do ich pobicia. Potem jak już wybije je... zostaje ostatnia część: jak pobić Gd3 i Wc4? Która z nich jest niebroniona? Więc najpierw pobiję tę niebronioną (G), a potem tę ostatnią (W). Może się wydawać, że to ćwiczenie to zwykła zabawa, ale zapewniam, że to zadanie naprawdę powoduje, że dziecko uczy się WYSZUKIWAĆ DROGĘ do sukcesu (do rozwiązania zadania). Im dziecko więcej zrobi poprawnie takich zadań oraz im szybciej będzie je bezbłędnie wykonywać... tym większe korzyści. Pamiętajmy, że zaczynamy od najprostszych, a kończymy na jak najtrudniejszych. To samo można robić dają dziecku zamiast skoczka: wieżę lub hetmana. Mój student robił w/w zadanie 6 razy, ale za ostatnim razem wszystko zrobił znakomicie! Na jego twarzy pojawiła się radość oraz poczucie dumy i sprawstwa. Aby wzmocnić jego poczucie sprawstwa (oraz relację z tatą) poprosiłem, aby pokazał tacie jak to zrobił - i żeby wspólnie w domu mogli razem tak ćwiczyć. Normalnie aż serce rośnie gdy się widzi taką niesamowitą sytuację, gdy chłopiec komunikuje tacie (niewerbalnie): zobacz tato! jestem naprawdę dobry, bo kilka razy próbowałem, włożyłem dużo wysiłku, jednak w końcu dałem radę!. Wszystko inne można kupić za pomocą kart XYZ, ale tej chwili nie można kupić za żadne pieniądze! Podobną co miesięczną kolumnę prowadzi Bruce Alberston (link: 6

7 Największy i najczęstszy błąd hamujący szachowy rozwój szachistów Tym razem mam do przedstawienia niesamowicie ważny element, którego nie rozumieją, nie chcą zrozumieć czy też nie mogą zaakceptować słabsi szachiści (mi zeszło kilka lat, aby to zrozumieć i w końcu przestrzegać). Zobaczmy pozycję: 17.Wfc1... białe ruszyły wieżą z f1 na pole c1. 1) W pozycji na diagramie skoczek na e4 (zaznaczony na czerwono) jest atakowany 2x (przez S i G) oraz tyle samo razy broniony (przez G i H). Gdyby czarne zagrały 17...c4? to białe nic nie tracą, gdyż po 18.Sxf6+ Hxf6 19.Ge4 uzyskują dość dobrą grę i kontrolę nad polem e4 i główną przekątną białopolową. 2) Czarne natomiast zagrały zupełnie niezrozumiały dla białych ruch 17...Kh8. Pojawia się pytanie: czyżby to była zwykła strata tempa czy też jakaś pułapka albo groźba ze strony czarnych? Czy coś się zmieniło? Tak. Co konkretnie? Nic poza jednym ważnym szczegółem. Król czarnych wchodząc do rogu nie będzie szachowany przez pobicie skoczka na polu f6. Ponadto zadajmy sobie pytanie: czy czarne mają teraz jakąś groźbę? Tak! Teraz zagranie pionem na c4 i zaatakowanie gońca, który broni skoczka będzie kluczowe (wygrywające), ponieważ skoczek nie pobije z szachem natomiast gdy odejdzie goniec z pola d3, to wtedy skoczek straci obrońcę (będzie 2x atakowany a tylko 1x broniony). 3) Teraz mój przeciwnik po 4-5sekundach (!!!) namysłu zagrał 18.a4 i reszta partii była już nie do uratowania (można zobaczyć niżej jak się zakończyła) 7

8 Poniżej partia w postaci PGN: 1. d4 d5 2. c4 e6 3. Nc3 Nf6 4. Bg5 Nbd7 5. Nf3 Be7 6. e3 O-O 7. a3 Ne4 8. Bxe7 Qxe7 9. Qc2 Ndf6 10. Bd3 Nxc3 11. bxc3 dxc4 12. Bxc4 c5 13. Bd3 b6 14. O-O Bb7 15. Ng5 h6 16. Ne4 Rac8 17. Rfc1 Kh8 18. a4 c4 19. Nxf6 cxd3 20. Qxd3 Qxf6 21. a5 e5 22. axb6 axb6 23. Rcb1 Qc6 24. f3 exd4 25. cxd4 Ra8 26. Rxa8 Rxa8 27. Qb3 Qe8 28. Qxb6 Qxe Kh1 Re8 30. h3 Bxf3 31. gxf3 Qxf Kg1 Re2 0-1 Wniosek? Do ruchu 18 mój przeciwnik grał na poziomie co najmniej , aby w kolejnym ruchu podstawić figurę, czyli zagrać na poziomie Teraz przyjrzyjmy się przyczynie tego stanu: 1) dlaczego zawodnik podstawił figurę (jaka była przyczyna) 2) co należy zrobić w przyszłości, aby uniknąć tego typu błędu 3) dlaczego tego typu błąd w największym stopniu hamuje rozwój WSZYSTKICH szachistów od poziomu 1000 do (wyżej zwykle zawodnicy już są na tyle dojrzali szachowo, że taki błąd raczej się nie spotyka u nich) 4) dlaczego tak wiele zawodników nie jest w stanie poradzić sobie z tym szachowym problemem Odp #1. Zawodnik podstawił figurę, ponieważ NIE SPRAWDZIŁ tego jakie zagrożenie spowodował jego przeciwnik! Gdyby poświęcił na analizę bezsensownego ruchu królem chociaż 1-2 minuty to z pewnością zauważyłby, że grozi strata figury (po ruchu piona na c4). Słowem: nie odpowiedział sobie na pytanie: czy to (co zamierza zagrać) jest bezpieczne? ( Is it safe?). Gdyby poświęcił chwilę na to, aby sprawdził czy coś nie wisi to bez problemu by znalazł problem przeciążenia (gońca) i odciągnięcia (przez piona c4). Zawodnik na poziomie jest w stanie tak proste 1-2 ruchowe groźby rozpoznawać w ciągu nie więcej niż 2-3minut. Niemniej musi się przyjrzeć pozycji, a nie odpalać ruchy z rękawa. Odp #2. Zrozumieć to, że bez sprawdzenia groźby po KAŻDYM ruchu przeciwnika... nie ma mowy o stabilnym wzroście poziomu gry! Oczywiście pierwszy krok to zrozumienie problemu, a kolejny to jego eliminacja. Pozornie jest bardzo prosta, ale wielu zawodników woli tego nie robić i zasłaniać się tym, że widziałem to, ale przeoczyłem. Można i tak, ale pytanie dokąd ma takie samooszukiwanie prowadzić. Na pewno nie do rozwoju szachowego. A już na pewno nie dzięki szachom! Odp #3. Dlaczego tego typu błąd (brak sprawdzania zagrożeń po ruchu przeciwnika) powoduje zatrzymanie się bardzo wielu zawodników na poziomie ? Ponieważ bez taktyki niemożliwa jest poprawna gra oraz rozwój szachowy i sportowy. Na dowód tego można podkreślić, iż sama strategia ugina się przed taktyką, gdyż nawet najlepszy plan strategiczny jest NIC NIE WARTY bez poprawności taktycznej. Słowem: tak długo jak długo podstawiasz figury, tak długo nie przebijesz poziomu ! A jeśli ci się to uda to będzie to jedynie chwilowe. Nie ważne także czy debiut będziesz umiał na poziomie 2300 czy 2500, a grę środkową poznasz na poziomie Końcówki też możesz mieć na poziomie , ale pamiętaj, że wystarczy tylko JEDNA podstawka, która całkowicie RUJNUJE twoją grę! To tak 8

9 jakbyś pisał maturalne zadania z matematyki i nagle przypadkowo nie sprawdzał warunków zadań. Owszem, rozwiążesz poprawnie (pod względem metodologii), ale wynik (efekt) końcowy jaki uzyskasz będzie się kwalifikował do kosza. Zastanówmy się zatem: jaki jest sens tego, aby męczyć się 2,5 czy 3 godziny, aby jak najlepiej rozwiązywać problemy (zadania), aby potem przez jedną głupią czynność dostać dwóję??? Nie lepiej poświęcić te minut, aby sprawdzać warunki zadania i dzięki temu spokojnie dostać 3+ lub 4? To pytanie pozostawiam wszystkim tym, którzy grają na poziomie 1700, a nie mogą mnie pokonać na dłuższym dystansie (ilości partii). Odp #4. No i na koniec. Zdecydowana większość zawodników nie radzi sobie z tym problemem, ponieważ uważa, że to nie dlatego przegrywam. Szukają przyczyny gdzie indziej ( za słabo znałem wariant w sycylijce ), ponieważ wtedy łatwiej o usprawiedliwienie! Nieliczni biorą byka za rogi i za każdym razem sprawdzają co znowu grozi - jaki szach, jakie pobicie, jaka groźba? Ja kilka lat spędziłem nad tym, aby wyjaśnić (sobie, ale i innym) ten FENOMEN dzięki któremu wygrywam z zawodnikami, którzy przerastają mnie wiedzą w dowolnej z trzech faz: debiucie, grze środkowej czy końcowej (albo też w kilku z nich jednocześnie). WSZYSCY ci silniejsi gracze cechuje jedna właściwość: ŻADEN z nich nie gra partii czysto od początku do końca! Wcześniej czy później podstawi G, S czy też kluczowego piona. Chyba nie muszę teraz tłumaczyć co znaczy powiedzenie: grasz ode mnie silniej, ale to ja wygrywam. Mam nadzieję, że jego POWAŻNE zrozumienie oraz stosowanie się do jego zasad bardzo szybko da wam większą radość z gry i wasze partie (dzieła sztuki) nie będą KALECZONE przez prymitywne straty materialne! Kieruję te słowa głównie do tych, którzy siedzą na poziomie <1600 od dłuższego czasu i nie mogą zrobić postępu chociaż czytają książki, ćwiczą debiuty, grę środkową, końcówkę oraz rozwiązują zadania taktyczne (kombinacje). Panowie! Nie tędy droga!!! Bez zrozumienia i stosowania zasady Czy to bezpieczne możecie tak następne 20, 30, 50 czy 100 lat! Wasz sufit ani drgnie! Zakład? Poniżej prezentuje znakomity artykuł Dana Heismana (pod tytułem Is it Safe?, czyli czy to bezpieczne ; po angielsku), który bardzo dobrze omawia to zagadnienie: Jak pracować nad szachami - arsenał pozycji, które mamy pod ręką Teraz krótko powiem o co chodzi, aby nie brzmiało zbyt tajemniczo. Wielu pasjonatów i amatorów szachów, którzy już nieco grają pytają często JAK pracować nad szachami. Zazwyczaj znają oni podstawowe debiuty, zasady gry środkowej i końcowej oraz bardzo mało podstawiają. No i co dalej? Otóż kolejny krok to poszerzanie zbioru pozycji, które mamy do spodu przeanalizowane. W jakim celu? Po to, aby nie tracić niepotrzebnie energii i aby móc bezbłędnie je rozgrywać. Wówczas nie musimy osiągać pozycji w których jest duża przewaga, ponieważ wystarcza nam pozycja w której jest niedokładna gra przeciwnika... a potem już posługujemy się zbiorem pozycji przeanalizowanych. Takich pozycji powinniśmy posiadać setki, a nawet tysiące, jeśli chcemy dojść do poziomu Zwykle mistrzowie (poziom 2300 lub wyżej) znają takich pozycji co najmniej 1000 lub 9

10 2000. Rzecz jasna, że im wyższy poziom danego zawodnika, tym takich pozycji zna więcej i/lub głębiej. Oto przykład jednej z nich. Czarne na posunięciu (tak jak na diagramie). Ostatnim ruchem białych było 13.Kh2 - oceń pozycję, wybierasz plan i uzasadnij. Następnie wyjaśnij wszystkie posunięcia oraz wyciągnij wnioski. Od razu dodam, aby przede wszystkim dużo zauważać podstawowych elementów takich jak: otwarta lub półotwarta linia, piony izolowane, zdwojone, linie poziomie, pionowe, przekątne, przerzucanie figur na dane rejony (części) szachownicy, zamykanie linii (figury), ograniczanie przestrzeni, itp. Jakie pozycje należy przerabiać? Przede wszystkim te, które często nie potraficie PRAWIDŁOWO ocenić i wybrać w nich odpowiedniego planu oraz te, które często się powtarzają w waszych partiach. Z czasem te pozycje w których graliście niegramotno będziecie grali pierwsza klasa :). Warto także sięgnąć do książek, które opisują tego typu pozycje, które są klasyfikowane pod względem tematu (motywu) - bardzo podobnie jak w kombinacjach (uderzeniach taktycznych). Wówczas nie trzeba się tyle męczyć tylko wystarczy przyswajać.. 10

11 Taktyczna perełka czyli na zakończenie miły akcent dla wszystkich Myślę, że końcowa pozycja (jak i ruch 18...Hh4!) jak i drobna kombinacja pod koniec... może być naprawdę miła dla oka :) Tak więc w poniższej pozycji - po 19.h3 jest forsowny mat w 7 ruchach :) 19.h3 i teraz 19...Nxh3+ (20. Kh1 Nxf Kg1 Gh2#) 20. gxh3 Bh2+ i takie odpowiedzi: A) 21. Kg2 Qxh Kh1 Bf3# 0-1 B) 21. Kxh2 Qxh Kg1 Bf3 i mata w 2 ruchach (grozi Qh3# i Qg2#) nie da się uniknąć: 23. Qxf7+ Rxf7 24. Bb3 Qg2# C) 21. Kh1 i teraz po czym następuje piękne 21...Qxh3 (grozi Bf3# oraz Bg3#). Nie ma sensownej obrony przed obiema tymi groźbami, dlatego białe poddały się. Mogło jeszcze nastąpić 22. Qxg4 hxg4 23. Re1 Bg Kg1 Qh Kf1 Qxf2# Tak to wszystko wygląda (pozycja końcowa) Mam nadzieję, że ta drobna bezpieczeństwa króla. kombinacja przyczyni się do tego, że lepiej zrozumiecie temat 11