Warszawa, styczeń Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów

Transkrypt

1 Warszawa, styczeń 2011 Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów

2

3 Spis treści Podsumowanie 4 Nauka poprzez praktykę 5 Wybór zawodu: najważniejsze czynniki, najnowsze trendy 7 Atrakcyjność zawodów w opinii studentów 9 Kariera w audycie 10 Korporacja czy lokalna firma? 13 Pierwsza praca 14 Podsumowanie rekomendacje płynące z badania 16 O badaniu 17 Kontakt 19 Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 3

4 Podsumowanie Praktycy i teoretycy zarządzania zgadzają się, że kapitał ludzki jest dziś najważniejszym źródłem przewagi konkurencyjnej. Kreatywni i lojalni pracownicy, ich wiedza, umiejętności, doświadczenie i kompetencje to w nowoczesnych firmach klucz do sukcesu i istotny czynnik budowy wartości. Nic więc dziwnego, że menedżerowie odpowiedzialni za rekrutację pilnie poszukują talentów i tak konstruują systemy zarządzania ludźmi, by zatrzymać najbardziej ambitnych i utalentowanych pracowników w swoich organizacjach. Ich cennym źródłem mogą być studenci lub świeżo upieczeni absolwenci, którzy dopiero stoją przed wyborem branży, zawodu lub konkretnego pracodawcy. Jak ich do siebie przekonać, jak zatrzymać w firmie? Ciekawych danych na temat aspiracji studentów i absolwentów, a także czynników, którymi kierują się przy wyborze zawodu i pracodawcy, dostarcza ogólnopolskie badanie Deloitte Kariera w finansach, zrealizowane w grudniu 2010 roku. Wyniki badania mogą być inspiracją i cennym źródłem danych dla tych firm, które chcą dostosować swoją strategię zarządzania kapitałem ludzkim do oczekiwań młodego pokolenia. Przede wszystkim dla firm z sektora finansowego, bo jak pokazały badania w opinii studentów i absolwentów jedną z najbardziej przyszłościowych branż są właśnie finanse. Badanie Deloitte pokazało też, że studenci i świeżo upieczeni absolwenci to osoby aktywne w zdobywaniu doświadczeń. Znacząca liczba respondentów odbyła praktyki lub pracowała w branży związanej z kierunkiem studiów, uczestniczyła lub nadal uczestniczy w pracach kół naukowych, korzystała ze stypendiów wyjazdowych lub po prostu pracuje już zarobkowo. Podejmując pracę młodzi ludzie chcą uczyć się poprzez rozwiązywanie rzeczywistych problemów, (case study) oraz uczestnictwo w codziennym funkcjonowaniu firmy. Zdecydowana większość badanych ogólne wyobrażenia dotyczące swojej przyszłej pracy, wierzy we własną skuteczność w wyborze zawodu i osiągnięciu celu, jakim jest praca w wybranej profesji. Główne kryteria wyboru zawodu to dla dzisiejszych studentów i świeżo upieczonych absolwentów przede wszystkim zainteresowania i zdolności, a spośród elementów zewnętrznych - dostępność ofert pracy. Nie ignorują oni jednak siły sieci społecznych, które pomagają zdobywać informacje, wybrać i zdobyć pracę. W zdobywaniu informacji o zawodach wysoko cenią sobie także targi pracy, strony internetowe przedsiębiorstw, a w małym stopniu rodzinę, stowarzyszenia zawodowe i massmedia. Atrakcyjne zawody to według ankietowanych - te, które nie tylko zapewniają duże dochody, ale także możliwość realizowania pasji lub rozwoju kariery i zajęcia wysokich stanowisk. Za najciekawszy zawód badani uznali zawód dyrektora finansowego. Na dalszych pozycjach uplasowały się: makler giełdowy, analityk giełdowy i audytor. Zawód audytora kojarzy się respondentom dużą odpowiedzialnością, sporą ilością pracy, częstymi wyjazdami, ale i wysokimi zarobkami. Trzy czwarte badanych nie wyklucza zostania audytorem, ale ponad połowa tej grupy nie chciałaby pracować jako biegły rewident przez całe swoje życie zawodowe. Spośród tych, którzy nie wykluczają zostania audytorem, 80% wie mniej więcej lub dokładnie, jakie warunki należy spełnić, aby dostać taką pracę. Gdyby ankietowani mieli taką możliwość, zatrudniliby się w firmie z Wielkiej Czwórki, ze względu na prestiż i szeroko pojętą możliwość zdobywania wiedzy i kwalifikacji. 4

5 Nauka poprzez praktykę Preferowane sposoby zdobywania wiedzy i doświadczenia Studenci i absolwenci chcą dziś zdobywać wiedzę i nowe umiejętności w praktyce. Najchętniej w pracy albo poprzez uczestnictwo w warsztatach i studiach przypadków. Te właśnie sposoby zdobywania wiedzy i nowych doświadczeń wymieniał niemal każdy uczestnik badania Deloitte. Znacznie mniej wskazań otrzymały wykłady i konferencje. Z tych form chce korzystać połowa uczestników sondażu. Jeszcze rzadziej uczestnicy badania wskazywali samodzielne zdobywanie wiedzy i udział w kursach e learningowych. Samodzielne zdobywanie wiedzy częściej wybierali absolwenci, co może wynikać z faktu, że po opuszczeniu murów uczelni są oni bardziej od studentów zdani na własne siły. Jednocześnie samodzielne zdobywanie wiedzy rzadziej od mężczyzn wskazywały kobiety. Badanie pokazało też, że do samodzielnego zdobywania wiedzy są bardziej skłonni studenci politechnik niż studenci uczelni ekonomicznych i uniwersytetów. Za najbardziej skuteczne sposoby zdobywania wiedzy i poszerzania kwalifikacji respondenci także uznali naukę w praktyce poprzez zdobywanie doświadczenia. Seminaria typu case study i indywidualne szkolenia były wymieniane równie często, jednak te ostatnie były częściej oceniane jako najskuteczniejsze. Na dalszych miejscach znalazły się: samodzielne zdobywanie wiedzy, wykłady i konferencje oraz e learning. Dane uzyskane w badaniu studentów i absolwentów, w zestawieniu z wynikami badań opublikowanych przez Deloitte w maju 2010 roku 1, w których krytycznie oceniono skuteczność przygotowania studentów przez uczelnie do pełnienia przyszłych obowiązków, pokazują, że szkoły wyższe powinny poszerzać ofertę zajęć praktycznych. Winny być one prowadzone przez osoby zawodowo związane z dziedzinami kształcenia. Studenci i absolwenci odczuwają potrzebę praktycznego zdobywania wiedzy i doświadczeń oraz ćwiczenia zadań, z którymi faktycznie zetkną się w przyszłym życiu zawodowym. Które formy przyswajania wiedzy uważasz za najskuteczniejsze w procesie poszerzenia swoich kwalifikacji Nauka przez zdobywanie Nauka przez zdobywanie doświadczenia doświadczenia Praktyczne seminaria i warsztaty Praktyczne seminaria i warsztaty typu case typu studies Indywidualne szkolenie z Indywidualne osobą szkolącą szkolenie Samodzielne zdobywanie wiedzy Samodzielne (z książek, zdobywanie artykułów, wiedzy opracowań) (z learning (internet, e Wykłady Wykłady i konferencje i konferencje -booki, webcasty, E-learning 17% 11% 21% E-learning: popularny, ale nie ulubiony Wyniki sondażu dowodzą, że studenci i absolwenci przedkładają naukę w bezpośrednim kontakcie nad e-learning. Mimo to, niemal wszyscy badani (96,9%) korzystali z pewnych form e learningu. Najczęściej były to artykuły w Internecie (tylko co dziesiąty respondent przyznał, że nie zdobywa wiedzy w ten sposób) oraz e booki (używane przez co drugą osobę badaną). Mniejszym powodzeniem cieszą się strony Wiki (korzysta z nich 40% studentów i absolwentów).warto zauważyć, że studenci politechnik częściej niż ogół badanych korzystają z e-booków (63,9%). 78% 74% 96% 0% 20% 40% 60% 80% 100 % 120 % Których z wymienionych niżej form e-learningu najchętniej używasz? Wskaż nie więcej niż trzy. Artykuły w Internecie E-booki Strony Wiki Video Blogi Webcasty Podcasty Inne 2% 8% 11% 16% 22% 40% 54% 91% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 1 Pierwsze kroki na rynku pracy Raport Deloitte i Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa, maj 2010 roku Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 5

6 Aktywność w poszukiwaniu wiedzy i doświadczeń zawodowych Studenci i absolwenci aktywnie zdobywają wiedzę i doświadczenia zawodowe. Badanie ujawniło jednak w tej kwestii znaczące nierówności między poszczególnymi regionami Polski. Niemal trzy piąte uczestników sondażu deklaruje, że korzystało z dodatkowych programów edukacyjnych oferowanych przez pracodawców. Częściej byli to studenci i absolwenci kierunków informatycznych lub ekonomicznych i, co za tym idzie, częściej mężczyźni niż kobiety. Aktywność w zdobywaniu wiedzy i doświadczeń zawodowych znacznie częściej deklarowali respondenci z regionu centralnego, najrzadziej ze wschodniej części kraju. Wiąże się to zapewne z różnicami w dostępie do tego typu programów, zarówno w perspektywie branży, jak i regionu. Niemal połowa badanych uczestniczyła w pracach studenckich kół naukowych, przy czym kobiety częściej niż mężczyźni. Co piąty odbył stypendium naukowe. Badani są dość aktywni społecznie co trzeci pracował jako wolontariusz (najczęściej kobiety, a także studenci kierunków prawniczych i humanistycznych). Dwie piąte ankietowanych zadeklarowało przynależność do organizacji studenckich, w tym co drugi respondent związany z kierunkami prawniczymi. Praca i praktyki: ważny element studenckiego życia Praca i praktyki zawodowe to, oprócz nauki i zabawy, istotny element życia studenckiego. Aktywność na tym polu w kraju zadeklarowało trzy czwarte badanych. Nieco częściej kobiety niż mężczyźni, częściej studenci i absolwenci kierunków prawniczych lub ekonomicznych. Ponieważ osoby, które już wybrały swój przyszły zawód, częściej niż pozostałe deklarują zdobywanie doświadczenia zawodowego poprzez pracę lub praktyki, możemy wnioskować, że jest to wynikiem ich samodzielnej aktywności. Jednocześnie pracę lub praktyki w Polsce, które nie były związane z kierunkiem studiów, deklaruje nieco więcej, niż co trzeci badany. Jeśli praca i praktyki odbywały się za granicą, były raczej niezwiązane z kierunkiem studiów. Spośród osób, które pracowały za granicą, jedynie co trzeci pracował w swojej branży, zaś aż 76% poza nią (możliwe były dwie odpowiedzi). Dwie trzecie badanych wykonywało krótkie prace dorywcze lub sezonowe, a nieco ponad 5% prowadzi własną działalność gospodarczą (mężczyźni trzykrotnie częściej niż kobiety, absolwenci częściej niż studenci). W przypadku pracy i praktyk, podobnie jak w przypadku zdobywania wiedzy i doświadczeń zawodowych, daje się zauważyć nierówności pomiędzy poszczególnymi regionami Polski. Brak doświadczeń zawodowych zadeklarowało 6,8% badanych z regionu wschodniego, wobec 1,6% ogółem. Rzadziej niż ogół badanych korzystali oni ze stypendiów, programów edukacyjnych, kół naukowych, a także pracy i praktyk w kraju. Rodzi się zatem pytanie o przyczyny takiego stanu rzeczy. Czy mała aktywność studentów i absolwentów wschodniej części Polski w zdobywaniu doświadczeń zawodowych jest skutkiem niskiej podaży czy też niskiego popytu? Czy w czasie swoich studiów zdobyłeś/-aś któreś z niżej wymienionych doświadczeń? (Zaznacz wszystkie, które Ciebie dotyczą). praca/ praktyki w Polsce związane z kierunkiem Twoich studiów krótkie prace dorywcze lub sezonowe dodatkowe programy edukacyjne oferowane przez pracodawców studenckie koło naukowe organizacja studencka praca/ praktyki w Polsce nie związane z kierunkiem Twoich studiów wolontariat stypendium wyjazdowe praca/praktyki za granicą nie związane z kierunkiem Twoich studiów praca/praktyki za granicą związane z kierunkiem Twoich studiów własna działalność gospodarczą inne 8% 6% 3% 21% 16% 46% 41% 38% 35% 57% 66% 75% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 6

7 Wybór zawodu: najważniejsze czynniki, najnowsze trendy Orientacja na cel i wiara we własną skuteczność Deklarowana w badaniu wysoka aktywność w poszukiwaniu doświadczeń zawodowych jest wynikiem poczucia sprawstwa i silnej orientacji na cel. Badanie pokazało, że studenci mają dość dobrze sprecyzowane plany zawodowe. Jedynie 5% uczestników sondażu przyznało, że nie zastanawiało się nad wyborem zawodu lub uznało, że wybór przyszłej profesji nie zależy od ich decyzji. Dwie piąte badanych zadeklarowało, że ma ogólną koncepcję branży, w której chce pracować, ale nie ma konkretnych planów. Niemal co trzeci respondent wybrał zawód, ale jest otwarty na zmianę planów, zaś co piąty wybrał zawód i będzie dążyć do realizacji swoich planów. Najwięcej, aż dwie trzecie zdecydowanych, jest w grupie prawników. Zdecydowanych jest nieco więcej wśród mężczyzn niż wśród kobiet. Wśród absolwentów jedynie niecałe 6% odpowiedziało, że nie zastanawiało się nad wyborem zawodu lub uznało, że wybór przyszłej profesji nie zależy od ich decyzji. Jednocześnie jednak co czwarty absolwent przyznał, że ma jedynie ogólną koncepcję branży, w której chciałby pracować, ale nie ma konkretnych planów zawodowych! Wynik taki budzi niepokój. Oczekiwalibyśmy bowiem, że absolwent będzie miał plany swojej przyszłości zawodowej. Można jednak interpretować otrzymany rezultat także bardziej optymistycznie. Może absolwenci szukają dziś takiej pracy, która da im faktyczne spełnienie? Co szósty badany wyrażał przekonanie, że wybór zawodu zależy wyłącznie od niego. Jednak silna wiara we własną skuteczność dwukrotnie częściej występuje w grupie mężczyzn niż kobiet. Dwie trzecie respondentów uznało, że ma duży wpływ na to, co będzie robić w przyszłości. Jedynie dwa procent pytanych odpowiedziało, że ma niewielki lub żaden wpływ na wybór zawodu. Przekonanie o własnej sprawczości jest w regionie wschodnim nieco niższe niż ogółem, a także niższe w grupie absolwentów niż studentów. Czy wybrałeś/-aś już zawód, w którym zamierzasz pracować? 23% 33% 2% 3% 39% Nie, jeszcze się nad tym nie zastanawiałem/-am Nie, to nie zależy ode mnie, lecz od warunków na rynku pracy Mam ogólną koncepcję dziedziny, branży, w której chciałbym/chciałabym pracować, lecz nie mam jeszcze konkretnych planów Tak, wybrałem/-am już zawód, lecz jestem otwarty/-a na zmianę planów Tak, wybrałem/-am już zawód, w którym chcę pracować, i będę się starał/-a osiągnąć ten cel Fakt, iż 55% studentów i absolwentów dokonało już wyboru zawodu a tylko 2% twierdzi, że jeszcze się nad tym nie zastanawiało można uznać za pozytywne zjawisko. Pracodawcom bardzo zależy na tym, aby osoby rozpoczynające u nich pracę, chciały robić to, czego oczekuje się od danego stanowiska/zawodu i miały wyobrażenie na temat tego, jak ich kariera może się rozwijać. Jednocześnie nie dziwi fakt, że 72% respondentów deklaruje otwartość na różne opcje. Dzisiejszy rynek pracy charakteryzuje bardzo duża dynamika, zawody, które kiedyś były bardzo popularne przestają istnieć, w ich miejsce pojawiają się nowe. Można dostrzec też zjawisko ewaluacji zawodu. Inne zadania stoją na przykład przed dzisiejszym audytorem niż jeszcze kilka lat temu. Początkowo audytor był skupiony przede wszystkim na sprawdzaniu i uzgadnianiu sprawozdań finansowych, obecnie jego rola znacząco wzrosła w kierunku doradzania klientowi w obszarze efektywności stosowanych przez niego procedur finansowych. Zjawisko zmiany zawodów nie może jednak zwalniać studentów z poszukiwania wiedzy na temat różnych profesji, która z mojego rekrutacyjnego doświadczenia, wydaje się być jeszcze zbyt mała. Warto zwrócić uwagę na wysoki procent odpowiedzi, wskazujących, że zarówno przy wyborze zawodu jak i pierwszej pracy, studenci kierują się przede wszystkim możliwością realizacji swoich pasji i zainteresowań. Potwierdza to tendencje obserwowaną już od pewnego czasu, że praca w coraz mniejszym stopniu jest złem koniecznym, sposobem na zdobywanie środków finansowych, a w coraz większym okazją do realizacji siebie. Barbara Czarnecka Starszy Koordynator ds. HR w Deloitte Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 7

8 Pieniądze to nie wszystko Wyniki badania pozwalają wyciągnąć wniosek, że oprócz wiary we własną skuteczność, dzisiejszych studentów i absolwentów charakteryzuje też wewnętrzne umiejscowienie kontroli. Oceniając czynniki wpływające na wybór zawodu, badani wymieniali przede wszystkim posiadane umiejętności i kompetencje, kierunek wykształcenia oraz zainteresowania i hobby. Dopiero w dalszej kolejności pojawiły się czynniki zewnętrzne, niezależne od nich, jak dostępność ofert pracy (częściej wskazywana przez kobiety niż mężczyzn), trendy na rynku pracy, prestiż zawodu czy znajomości. Bardzo rzadko respondenci deklarowali, że kierowali się sugestiami rodziców czy wykładowców, co pokazuje, że młodzi ludzie nie podążają za radami lub oczekiwaniami starszego pokolenia. Wydaje się również, że absolwenci mają większe poczucie rzeczywistości niż studenci, ponieważ częściej wskazywali przypadek i dostępność ofert pracy jako czynniki przesadzające o wyborze pierwszej pracy. I znów możemy obserwować pewne wycofanie regionu wschodniego. Ankietowani z tej części Polski częściej niż ogół badanych wymieniali trendy na rynku pracy (na które nie są z kolei wrażliwi mieszkańcy regionu północno-zachodniego) oraz znajomości (często wskazywane także w regionie północnym). Analizując wyniki badania możemy powiedzieć, że dla młodych ludzi pieniądze to nie wszystko, a zawodowy sukces jest koniecznym, lecz nie wystarczającym warunkiem udanego życia. Choć wynagrodzenie najczęściej pojawia się na liście trzech najważniejszych czynników przy wyborze zawodu, z reguły zajmowało dopiero drugie lub trzecie miejsce. Na pierwszym najczęściej była wymieniana możliwość realizowania pasji lub rozwoju kariery i zajęcia wysokich stanowisk. Wskazywane też były, zwłaszcza przez kobiety, takie czynniki, jak stabilność zatrudnienia oraz możliwość zachowania równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym. Mężczyźni częściej niż kobiety wybierali prestiż, perspektywę osiągnięcia wysokiego statusu finansowego, możliwość tworzenia nowych rozwiązań i pomysłów, niezależność i wpływ na otoczenie (środowisko i władze). A jak dzisiejsi studenci i absolwenci poszukują informacji o zawodach? Sondaż pokazał, że ich największym uznaniem cieszą się targi pracy oraz wiadomości od znajomych, a także strony rekrutacyjne firm, wyszukiwarki internetowe i warsztaty typu case study. Ponownie obserwujemy więc wagę praktycznych aspektów nauki, które nie tylko pozwalają zdobyć umiejętności, ale pomagają też podejmować decyzje. Mniej niż co trzeci badany umieścił Biura Karier na liście pięciu z dwunastu najważniejszych źródeł informacji o zawodach. To wskazuje na potrzebę rozwoju tej metody wspierania studentów. Co przede wszystkim bierzesz (lub sądzisz, że będziesz brał/-a) pod uwagę przy decyzji o wyborze zawodu? (Z poniższej listy wybierz trzy najważniejsze czynniki, oznaczając najważniejszy z nich 1, kolejno drugi i trzeci.) Wynagrodzenie Możliwość rozwoju kariery, osiągnięcia wysokich stanowisk Możliwość realizacji swoich pasji, zainteresowań Możliwość zachowania równowagi między pracą a życiem prywatnym Stabilność zatrudnienia Perspektywy osiągnięcia wysokiego statusu ekonomicznego Możliwość tworzenia nowych rozwiązań, pomysłów Prestiż Niezależność w pracy / wolny zawód Możliwość podróżowania Możliwość pomagania innym Możliwość zdobycia wpływu na otaczające nas środowisko/władze Wybór 3 Wybór 2 Wybór 1 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 8

9 Atrakcyjność zawodów w opinii studentów Finanse, czyli zawód z przyszłością Za branże najbardziej przyszłościowe pod względem szans zatrudnienia badani studenci i absolwenci uznali IT i finanse (odpowiednio dwie trzecie i połowa wskazań). Znacząco wyprzedzają one biotechnologię czy budownictwo wskazywane przez około 25% badanych. Dalsze miejsca zajęły: sprzedaż, marketing i reklama oraz logistyka i spedycja, wymienione przez około 15% respondentów. Poniżej 5% wskazań otrzymały administracja państwowa, turystyka i sport oraz kultura i sztuka. Uczestnicy sondażu zostali poproszeni o wskazanie trzech najbardziej przyszłościowych branż i wyraźnie widać, że albo każda pliszka swój ogonek chwali, albo badani są przekonani o słuszności swoich wyborów. Studenci i absolwenci kierunków ekonomicznych częściej niż ogół wskazywali finanse, prawnicy - prawo, informatycy - informatykę, a osoby z kierunków humanistycznych - marketing i reklamę. Najciekawszy zawód w finansach? Dyrektor finansowy! Zawody związane z finansami są przez studentów i absolwentów postrzegane jako ciekawe, a najciekawszym z nich jest zawód dyrektora finansowego. Uczestników sondażu poproszono o ocenę jedenastu zawodów poprzez umieszczenie ich na pięciopunktowej skali. Dyrektor finansowy to profesja, którą największa liczba studentów uznała za bardzo ciekawą i raczej ciekawą. Na dalszych pozycjach uplasowały się: makler giełdowy, analityk giełdowy i audytor. Po nich: doradca inwestycyjny, kontroler finansowy, doradca podatkowy i bankowiec. Więcej wskazań negatywnych niż pozytywnych zdobyły zawody: agenta ubezpieczeniowego, księgowego i aktuariusza. Które z wymienionych branż uważasz za najbardziej przyszłościowe pod względem możliwości zatrudnienia (tzn. przyszłej liczby dostępnych w nich ofert pracy)? (proszę wybrać nie więcej niż 3) IT Finanse Biotechnologia Budownictwo Sprzedaż Marketing/reklama Logistyka/spedycja Służba zdrowia/ weterynaria Prawo Farmacja Media Administracja państwowa Turystyka/sport Kultura i sztuka 26% 23% 18% 16% 14% 11% 10% 9% 6% 5% 3% 0% 55% 67% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Przy wyborze zawodu często bierze się pod uwagę, czy jest to zawód ciekawy. Oceń wymienione niżej zawody pod względem ciekawości dla Ciebie, używając skali: 1 = zupełnie nieciekawy; 2 = raczej nieciekawy; 3 = obojętny, pół na pół, ani ciekawy, ani nieciekawy; 4 = raczej ciekawy; 5 = bardzo ciekawy. 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% Studenci i absolwenci kierunków prawniczych lepiej niż ogół oceniają pracę agenta ubezpieczeniowego, doradcy finansowego, gorzej analityka finansowego, audytora i kontrolera finansowego. Z kolei studenci i absolwenci kierunków ekonomicznych bardziej niż pozostali cenią pracę analityka finansowego, audytora, dyrektora finansowego, kontrolera finansowego i księgowego. Kobiety lepiej niż mężczyźni oceniają zawód audytora, kontrolera finansowego i księgowego. 20,0% 10,0% 0,0% Agent ubezpieczeniowy Księgowy Aktuariusz Bankowiec Kontroler finansowy Doradca inwestycyjny Audytor Analityk finansowy Makler giełdowy Dyrektor finansowy bardzo ciekawy raczej ciekawy ani ciekawy, ani nieciekawy raczej nieciekawy zupełnie nieciekawy Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 9

10 Kariera w audycie Skoro chciałbyś/chciałabyś zostać audytorem, jak wyobrażasz sobie swoją ewentualną karierę w tym zawodzie? 6% 8% 24% 8% 54% Planuję pracować jako audytor przez wiele lat Praca w audycie: wymagająca, ale dobrze płatna Jedno z pytań w badaniu Deloitte dotyczyło skojarzeń, jakie studenci i absolwenci mają z pracą biegłego rewidenta. Zawód audytora kojarzy się badanym przede wszystkim z odpowiedzialnością oraz pracą z liczbami. Takie właśnie skojarzenia miało trzy czwarte badanych. W opinii respondentów, praca w audycie to wyjazdy, długie godziny pracy i wysokie zarobki, a także kontakt z ludźmi i stres. Wszystkie te skojarzenia zebrały ponad 45% wskazań. Jedną trzecią lub mniej wskazań otrzymały skojarzenia: prestiż, samodzielna praca, praca w weekendy, kreatywność, spokojna praca i władza. Mniej niż jednemu procentowi badanych praca audytora z niczym się nie kojarzy. Jaki obraz rysuje się z uzyskanych odpowiedzi? Praca audytora jawi się badanym jako trudna, wymagająca zarówno w aspekcie czasowym, jak i energetycznym, ale za to dobrze płatna. Planuję zdobyć pierwsze doświadczenie w audycie, jako start do dalszej kariery w finansach Planuję zdobyć doświadczenie w audycie, by później założyć własną praktykę audytorską Planuję zdobyć doświadczenie w audycie, by później założyć własną firmę (nie audytorską) Nie wiem Z czym kojarzy Ci się zawód audytora? Odpowiedzialność Praca z liczbami Częste wyjazdy Długie godziny pracy Wysokie zarobki Praca z ludźmi Stres Prestiż Praca samodzielna Praca w weekendy Kreatywność Spokojna praca Władza Inne Z niczym mi się nie kojarzy 24% 21% 13% 7% 5% 1% 1% 33% 47% 46% 77% 73% 65% 63% 57% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Praca audytora rzeczywiście wymaga zaangażowania czasowego, zwłaszcza w miesiącach zimowych, kiedy większość firm przygotowuje swoje sprawozdania. W zamian za to zaangażowanie audytor może jednak liczyć na szybką ścieżkę kariery, zdobywa wiedzę cenioną przez branżę finansową, otrzymuje także odpowiednie wynagrodzenie. Praca audytora to działanie w grupie, więc stanowi znakomitą szkołę współpracy. Dzięki kontaktowi z różnymi spółkami zawód ten zapewnia także dynamiczny przyrost wiedzy. Podczas badania finansów wykonywane są co prawda te same procedury, jednak ze względu na odmienną specyfikę poszczególnych firm podlegających analizie, każde badanie jest inne. Ponadto w ostatnich latach zawód audytora ewoluował w stronę kompleksowego partnera biznesowego klienta. Audytorzy nie tylko badają sprawozdania finansowe, ale biorą też udział w projektach doradczych. Wraz z rozwojem kariery coraz więcej czasu zajmuje im zarządzanie projektami i kontakt z kierownictwem badanych spółek. Wymieniając zalety profesji audytora, warto też pamiętać, że opinia biegłego rewidenta musi być niezależna, co zmusza do samodzielnego myślenia i samodzielnej oceny faktów. Tomasz Sołtys Młodszy Menedżer w Dziale Audytu Deloitte 10

11 Audyt start do kariery finansisty Pomimo faktu, że praca audytora została oceniona jako trudna, niemal połowa badanych chciałaby pracować jako audytor, a 30 % osób nie odrzuca takiej możliwości. Studenci i absolwenci kierunków ekonomicznych są bardziej niż przeciętna zainteresowani pracą w audycie, zaś kierunków prawniczych - mniej. Wśród osób, które wykluczają rozważają możliwość pracy jako audytor, połowa chciałaby po jakimś czasie zmienić ją na inną w sektorze finansowym. Co czwarty ankietowany chce pracować w tym zawodzie wiele lat, a ponad 8% założyć własną firmę audytorską. Potencjalni audytorzy a specjalistyczne certyfikaty Badani, którzy nie odrzucili perspektywy pracy w zawodzie audytora, w zdecydowanej większości deklarują, że wiedzą dokładnie (24%) lub mniej więcej (55%), jakie warunki należy spełnić, aby audytorem zostać. Wiedzy na ten temat nie ma co piąty badany. Odpowiedź tak, wiem dokładnie częściej wybierali absolwenci niż studenci. Studenci i absolwenci kierunków ekonomicznych częściej niż ogół. Jako przydatne dla rozwoju kariery w audycie respondenci, którzy nie wykluczają pracy w tym zawodzie, ocenili szkolenia i certyfikaty biegłego rewidenta. 82% ankietowanych określiło je jako zdecydowanie przydatne lub raczej przydatne. Ponad dwie trzecie uznało za przydatne certyfikaty ACCA, CIA, CFA oraz kurs głównego księgowego. Nieco mniej niż połowa za przydatny w rozwoju kariery biegłego rewidenta postrzega kurs samodzielnego księgowego i usługowego prowadzenia ksiąg. Więcej negatywnych niż pozytywnych ocen otrzymały kursy na doradcę inwestycyjnego, studia doktoranckie i kurs maklerski. Które z poniższych certyfikatów/kursów są Twoim zdaniem przydatne do rozwoju kariery w audycie? 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Kurs Maklerski Studia doktoranckie Kurs na doradcę inwestycyjnego Kurs Usługowe prowadzenie ksiąg Kurs samodzielnego księgowego zdecydowanie nieprzydatny raczej nieprzydatny ani tak, ani nie raczej przydatny Tytuł Doradcy Podatkowego Kurs na Głównego Księgowego zdecydowanie przydatny Certyfikat CFA Certyfikat CIA Certyfikat ACCA Tytuł Biegłego Rewidenta Analizując odpowiedzi ankietowanych studentów i absolwentów, łatwo można dostrzec różnice między osobami, które wiedzą, wiedzą mniej więcej i nie wiedzą, co zrobić, żeby zostać audytorem. Osoby, które deklarują, że mają na ten temat wiedzę, lepiej niż ogół i lepiej niż pozostali oceniają przydatność certyfikatu biegłego rewidenta, lepiej niż niewiedzący certyfikatu ACCA. Osoby, które mniej więcej wiedzą, co zrobić, by pracować w audycie, bardziej niż pozostałe cenią certyfikat CFA. Ci, którzy nie wiedzą, jak zostać audytorem, mniej niż ogół cenią certyfikat CIA, bardziej niż pozostali kurs maklerski, na doradcę finansowego i na usługowe prowadzenie ksiąg. Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 11

12 Oferta edukacyjna firm audytorskich jest niewystarczająca Pytani o ocenę oferty edukacyjnej firm audytorskich respondenci nieodrzucający pracy w audycie najlepiej ocenili dostępność konkursów wiedzy o audycie i rachunkowości (top-2-box 38%, bottom-2-box 28%), następnie warsztatów organizowanych na uczelniach (35% wobec 33%). Zdaniem badanych, za mało jest wykładów prowadzonych przez audytorów (17% wobec aż 58% na bottom-2-box) oraz seminariów on-line (12% wobec 54%). Oferta konkursów jest szczególnie dobrze oceniana przez osoby, które wiedzą, jak zostać audytorem (46% wskazań, istotnie więcej niż ogół). Ofertę webcastów oceniają oni mniej negatywnie niż ogół (46% wskazań na bottom-2-box), natomiast wykładów lepiej niż ogół (23% na top-2-box). Osoby chcące zostać audytorem częściej niż ogół i częściej niż pozostali udzielały odpowiedzi bardzo szeroka oferta w pytaniu o warsztaty organizowane na uczelniach. Osoby z regionu wschodniego szczególnie słabo oceniają dostępność warsztatów, a z północnego warsztatów i wykładów. Wynik ten jest wyraźną informacją dla firm audytorskich i szkół wyższych. Choć studenci prawdopodobnie zawsze będą niezadowoleni z oferty do nich kierowanej, warto poszerzyć zakres współpracy, dzięki czemu uczelnie lepiej będą odpowiadać na potrzeby studiujących, a firmy zyskiwać staranniej przygotowanych pracowników Jak oceniasz dostępność na rynku poszczególnych rodzajów programów edukacyjnych w zakresie audytu i rachunkowości, kierowaną przez firmy audytorskie do studentów? 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Konkursy z wiedzy o audycie i rachunkowości Webcasty (seminaria on-line) Cykl warsztatów organizowanych na uczelniach Wykłady prowadzone przez audytorów będące częścią zajęć kierunkowych bardzo dobra oferta niedostateczna oferta. 12

13 Korporacja czy lokalna firma? Korporacja, czyli preferowany pracodawca Zdecydowana większość respondentów, którzy nie odrzucili pracy w audycie, chciałaby rozpocząć karierę zawodową w jednej z firm Wielkiej Czwórki. Taką wolę wyraziło trzy czwarte ankietowanych. Istotnie liczniejsza jest ta grupa wśród tych, którzy wiedzą, jakie warunki należy spełnić, by być audytorem, wśród mężczyzn i wśród osób związanych z kierunkami prawniczymi. Jedynie co dziesiąty badany uznał, że nie jest ważne, w jakiej firmie rozpocznie się pracę audytora. W regionach południowym i wschodnim znacząco więcej niż ogólnie osób chciałoby rozpocząć pracę w lokalnej firmie audytorskiej. Podobnie jest w grupie osób, które nie wiedzą, jakie warunki trzeba spełnić, by zostać audytorem. Te osoby częściej niż ogół udzielały odpowiedzi, że nie jest ważne, w jakiej firmie rozpocznie się pracę w audycie. Studentów i absolwentów, którzy wyrazili wolę pracy w firmie z Wielkiej Czwórki, zapytano o powody, jakie mogą do tego skłaniać. Dwie trzecie ankietowanych za najważniejsze uznało współpracę z wysokiej klasy specjalistami, a ponad połowa (58%) prestiż pracodawcy. Niemal 40% osób wymieniło bogatą ofertę szkoleń, dostęp do wiedzy (wskazywane częściej przez absolwentów niż studentów) i ciekawe projekty dla prestiżowych klientów (co jest ważniejsze dla mężczyzn niż dla kobiet). Dla 22% respondentów argumentem przemawiającym za wyborem firmy z Wielkiej Czwórki jest wysokość wynagrodzenia, a dla co dziesiątej osoby - możliwość awansu. Dlaczego Twoim zdaniem osoby planujące karierę w audycie chciałyby zdobyć pierwsze doświadczenie zawodowe właśnie w firmie z Wielkiej Czwórki? (Proszę wskazać nie więcej niż 3 powody z poniższej listy): Współpraca z wysokiej klasy specjalistami Prestiżowy pracodawca Bogata oferta szkoleń Dostęp do globalnej wiedzy Możliwość pracy z prestiżowymi klientami Wysokie wynagrodzenie Międzynarodowe środowisko Możliwość szybkiego awansu Stabilność zatrudnienia Dobry pakiet socjalny 2% 2% 11% 22% 20% 39% 39% 38% 58% 66% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 13

14 Pierwsza praca Jakie są Twoje oczekiwania, co do wysokości wynagrodzenia w pierwszej pracy na pełen etat (kwoty w PLN)? 45% 40% 35% 30% 25% 20% Kiedy etat? Z przeprowadzonego badania wynika, że preferowany czas rozpoczęcia stałej pracy zawodowej wydaje się być zgodny z rytmem studiów. Jedynie co dwunasty badany chciałby rozpocząć pracę na etacie wcześniej niż na czwartym roku studiów i dotyczy to przede wszystkim studentów zaocznych. Co piąty uczestnik sondażu chciałby rozpocząć pracę na czwartym, a co trzeci - na piątym roku studiów. Nieco ponad 30% badanych dopiero po uzyskaniu dyplomu. Co trzeci wolałby znaleźć stałe zatrudnienie w jeszcze innym terminie. 15% 10% 5% 0% do 1000 netto Oczekiwane Szacowane powyżej 1500 netto 2000 netto 2500 netto 3000 netto 4000 netto 4000 netto Pierwsza płaca równa średniej krajowej Interesujące odpowiedzi padały na pytanie o oczekiwane zarobki netto w pierwszej pracy. Najczęściej wskazywano odpowiedź z przedziału od 2001 złotych do 2500 złotych. Pierwsza oczekiwana pensja to średnio 2475 netto złotych, co odpowiada opodatkowanemu przeciętnemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw w 2010 roku. Kobiety mają nieco niższe oczekiwania płacowe niż mężczyźni. Absolwenci, osoby z regionu centralnego oraz osoby wiedzące, jakie warunki spełnić, aby zostać audytorem, mają wyższe oczekiwania płacowe. Najwyższe mają osoby z regionu centralnego (średnio 2780 złotych), najniższe ze wschodniego (średnio 2113 złotych). Wyobrażenia na temat pensji absolwentów, choć dość silnie skorelowane z oczekiwaniami płacowymi, są jednak niższe od tychże oczekiwań dominowała odpowiedź z przedziału 1501 złotych złotych netto (przy średniej 1853złote). Zależności związane z płcią osób ankietowanych, statusem student/ absolwent i regionem są analogiczne. 14

15 Wybór pracodawcy: prestiż i ciekawe projekty Przy wyborze pracodawcy badani za najważniejsze uznawali: prestiż firmy, możliwość pracy przy ciekawych, rozwijających projektach, wysokie wynagrodzenie i bogatą ofertę szkoleń, a także współpracę z wysokiej klasy specjalistami. Każdy z tych czynników wymieniło co najmniej 30% badanych. Mniej ważne okazały się: szybki awans, równowaga między pracą a życiem prywatnym i międzynarodowe środowisko pracy. Najrzadziej wskazywane były działania CSR realizowane przez pracodawcę i lokalizacja miejsca pracy. Mężczyznom bardziej niż kobietom zależy na wynagrodzeniu, zaś kobietom bardziej niż mężczyznom na międzynarodowym środowisku pracy. Osoby z regionu wschodniego częściej niż wszyscy, a z centrum Polski rzadziej niż wszyscy wskazywały poczucie bezpieczeństwa (17,3%, 2,9% i 5,2% ogółem). Dla osób z regionu wschodniego jest też szczególnie ważna dobra atmosfera pracy, za to mniej niż ogół cenią one ofertę szkoleń. Ta z kolei jest ważniejsza dla studentów i absolwentów z regionu południowo-zachodniego niż dla ogółu. Respondenci, którzy wybrali już zawód, szczególnie wysoko cenią współpracę z wysokiej klasy specjalistami (36% wskazań wobec 31% ogółem). Ci, którzy zawodu nie wybrali, istotnie rzadziej wskazywali tę odpowiedź (26% wskazań). Z poniższej listy wybierz trzy aspekty, które są Twoim zdaniem najważniejsze i decydują o wyborze pierwszego pracodawcy Prestiżowy pracodawca / Brand Ciekawe, rozwijające projekty Wysokie wynagrodzenie Bogata oferta szkoleń Dobra atmosfera pracy Współpraca z wysokiej klasy specjalistami Szybki awans Równowaga miedzy pracą a życiem prywatnym Międzynarodowe środowisko pracy Możliwość wyjazdów zagranicznych Samodzielność w działaniu Poczucie bezpieczeństwa Dobry pakiet socjalny Lokalizacja / prestiżowy budynek Firma realizuje działania CSR 8% 7% 5% 3% 2% 0% 12% 15% 23% 33% 31% 41% 41% 39% 37% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 15

16 Podsumowanie rekomendacje płynące z badania Analiza wyników badania pozwoliła na przygotowanie rekomendacji dla studentów, uczelni oraz pracodawców. Studenci Powinni dalej aktywnie zbierać doświadczenia związane z dziedziną studiów. Powinni wykazywać wyższą aktywność w samodzielnym zdobywaniu informacji i wiedzy o życiu zawodowym i życiu codziennym firm. Powinni jak najwcześniej oswajać się z procesem rekrutacji (udział w testach, rozmowach). Powinni szukać bardziej szczegółowych informacji o rynku pracy i wymaganiach stawianych kandydatom na poszczególne stanowiska. Uczelnie Uczelnie powinny poszerzyć ofertę praktycznych zajęć, najlepiej we współpracy z przedsiębiorcami. Potrzebne jest zwiększenie wymiany pomiędzy światem akademickim i biznesowym, do czego niezbędne jest wzajemne poznanie specyfiki i realiów aktywności. Uczelnie powinny poszerzyć ofertę swoich biur karier nie tylko w obszarze pośrednictwa w znalezieniu pracy. Biura te powinny przyciągać studentów ofertą informacji i wsparcia w wyborze zawodu. Pracodawcy Firmy powinny rozwijać współpracę z uczelniami w organizacji praktycznych zajęć dla studentów. Współpraca taka może mieć szeroki zakres, począwszy od wymiany informacji na temat oczekiwań firm wobec absolwentów, skończywszy na prowadzeniu warsztatów przez pracowników firmy. Firmy powinny także rozważyć kwestie wizerunkowe, weryfikując i ewentualnie zmieniając stereotypowe wyobrażenia o zawodach w branży finansowej. 16

17 O badaniu Grupa badana W badaniu wzięło udział 1413 osób, w tym 62% kobiet i 38% mężczyzn. Uczestnicy badania to studenci lub osoby, które ukończyły studia magisterskie w ciągu ostatniego roku. Tabela 1 pokazuje, ilu procentowo studentów poszczególnych lat i ilu absolwentów odpowiadało na pytania sondażu. W całej próbie nieco ponad 26% stanowili studenci studiów licencjackich. Niemal wszyscy studiowali w trybie dziennym (92%), w trybie zaocznym studiowało 6%, a wieczorowym 2% badanych. Po 45% badanych studiowało na uczelniach ekonomicznych i uniwersytetach. W próbie znaleźli się także studenci i absolwenci politechnik (6%), uczelni rolniczych i medycznych, a także uczelni, których respondenci nie zaklasyfikowali do żadnej z powyższych grup. Rozkład badanych studiujących na uczelniach różnego typu przedstawia Tabela 2. Kierunki ekonomiczne studiowało 69% uczestników badania, prawnicze 14%. Ponadto w próbie znalazły się osoby studiujące na kierunkach humanistycznych (5%), informatycznych (3%), matematycznych, technicznych, przyrodniczych i medycznych. Niemal wszyscy uczestnicy badania (97%) to studenci uczelni publicznych. Respondenci studiowali w kilkunastu miastach w całej Polsce. Niecały procent (0,85%) badanych studiował tylko lub także za granicą. Najliczniejszą reprezentację wśród badanych miała Warszawa (29%), w dalszej kolejności Kraków, Poznań i Wrocław (odpowiednio 15%, 12%, 11% próby). Dla ułatwienia analizy miejsce studiów respondentów sklasyfikowano, zgodnie ze standardem NTS stosowanym w statystyce europejskiej, na sześć regionów. Odsetki osób studiujących w regionach znajdują się w tabeli 3. Tabela 1: Odsetek respondentów studiujących na poszczególnych latach studiów Rok studiów % pierwszy 8,49% drugi 9,48% trzeci 16,07% czwarty 19,04% piąty 22,01% więcej niż 5 1,70% absolwent 23,21% Tabela 2: Odsetek respondentów studiujących na uczelniach różnego typu Uczelnia % Ekonomiczna 45,65% Uniwersytet 45,22% Politechnika 6,86% Rolnicza 0,78% Medyczna 0,28% Inna 1,20% Tabela 3: Odsetek respondentów pochodzących z poszczególnych regionów Region % Centralny 39,03% Południowy 20,01% Wschodni 9,47% Północno-zachodni 14,60% Południowo-zachodni 10,97% Północny 5,91% Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 17

18 Metoda badania Tekst ankiety składał się z 26 pytań merytorycznych, 8 pytań metryczkowych i jednego pytania o adres na potrzeby losowania nagród. Użyto pytań jednokrotnego i wielokrotnego wyboru, pytań oceniających postawy na skali i uzupełniających pytań tekstowych ( inne, jakie? ). Kwestionariusz umieszczono na dedykowanej platformie elektronicznej Deloitte DEX, gwarantującej bezpieczeństwo danych i anonimowość respondentów. List z linkiem dostępu do strony internetowej zawierającej ankietę wysłano do bazy osób zainteresowanych karierą w Deloitte. Jednocześnie zamieszczono informację na stronie Kariera w Deloitte w portalu społecznościowym Facebook. Jako zachętę do wypełniania ankiet zaproponowano 30 nagród rzeczowych, które zostały rozlosowane wśród odpowiadających. Dane zbierano od 1 do 22 grudnia 2010 roku. 18

19 Kontakt Marcin Diakonowicz Dyrektor w Dziale Audytu Deloitte mdiakonowicz@deloittece.com Tel.: +48 (22) Tomasz Sołtys Młodszy Menedżer w Dziale Audytu Deloitte tsoltys@deloittece.com Tel.: +48 (22) Barbara Czarnecka Starszy Koordynator w Dziale Audytu Deloitte bczarnecka@deloittece.com Tel. +48 (22) Kariera w finansach Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów 19

20 Deloitte świadczy usługi audytorskie, konsultingowe, doradztwa podatkowego i finansowego klientom z sektora publicznego oraz prywatnego, działającym w różnych branżach. Dzięki globalnej sieci firm członkowskich obejmującej 140 krajów oferujemy najwyższej klasy umiejętności, doświadczenie i wiedzę w połączeniu ze znajomością lokalnego rynku. Pomagamy klientom odnieść sukces niezależnie od miejsca i branży, w jakiej działają pracowników Deloitte na świecie realizuje misję firmy: stanowić standard najwyższej jakości. Specjalistów Deloitte łączy kultura współpracy oparta na zawodowej rzetelności i uczciwości, maksymalnej wartości dla klientów, lojalnym współdziałaniu i sile, którą czerpią z różnorodności. Deloitte to środowisko sprzyjające ciągłemu pogłębianiu wiedzy, zdobywaniu nowych doświadczeń oraz rozwojowi zawodowemu. Eksperci Deloitte z zaangażowaniem współtworzą społeczną odpowiedzialność biznesu, podejmując inicjatywy na rzecz budowania zaufania publicznego i wspierania lokalnych społeczności. Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie Deloitte Polska. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited