Drodzy Czytelnicy, RADA PROGRAMOWA: REDAKCJA:

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Drodzy Czytelnicy, RADA PROGRAMOWA: REDAKCJA:"

Transkrypt

1

2

3 Wstęp...3 Kalendarium pytań do... dr. Mariusza Popławskiego...5 Aktualności legislacyjne i orzecznicze...6 Letnia Szkoła Prawa Amerykańskiego w Białymstoku...7 Nowelizacja ustawy o prokuraturze...8 Aplikacja ogólna, sędziowska, prokuratorska Od Francoisa Vidocqa do agenta Tomka Działania medyczne bez zgody pacjenta - czy to możliwe? Leczenie odwykowe...15 Fraud against the European Union. The need for joint fight? Najbardziej znani seryjni mordercy...18 Ścieżką rowerową na podwójnym gazie...19 Nim padnie pierwszy cios...20 Zderzenie cywilizacji - prognozy czy rzeczywistość?...21 MOST w Białymstoku...22 Wizyta studyjna w Komitecie Regionów...23 Szkockie klimaty Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej Aplikacje prawnicze X Maraton Pisania Listów...28 Studenckie Koło Nauk Penalnych...29 Po godzinach...30 RADA PROGRAMOWA: prof. Stanisław Bożyk, prof. Leonard Etel, prof. Cezary Kulesza, prof. Adam Lityński, prof. Mirosława Melezini, prof. Eugeniusz Ruśkowski, prof. Joanna Sieńczyło- Chlabicz, prof. Ryszard Skarzyński, prof. Grażyna Szczygieł, prof. Mieczysława Zdanowicz REDAKCJA: Redaktor Naczelna: mgr Dominika Jocz, d.jocz@uwb.edu.pl Sekretarz Redakcji: Joanna Leszczyńska Korekta: Piotr Jać Kolegium Redakcyjne: dr Ewa Kowalewska-Borys, dr Arkadiusz Bieliński, dr Andrzej Jackiewicz, dr Andrzej Sakowicz, mgr Dominik Kościuk, mgr Marek Zaremba Współpraca: Monika Andrejczuk, Julia Bajkowska, Magdalena Bielonko, Paulina Brejnak, Emilia Chodyna, Magdalena Grochowska, Daniel Kasjański, Marta Kowalska, Martyna Kropiewnicka, Karol Marciniak, Agata Romaniuk, Marta Staniszewska, Konrad Szczęsny, Katarzyna Wróblewska, Urszula Żebrowska Projekt, opieka graficzna, skład i łamanie: Paweł Jakubczyk, pejot_uk@tlen.pl Zdjęcia: Jerzy Banasiuk KONTAKT: Biuletyn Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku ul. Mickiewicza 1, pok. 320; Białystok biuletyn@uwb.edu.pl WYDAWCA: Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku ul. Mickiewicza 1, pok. 320; Białystok Nakład: 500 egzemplarzy Zastrzegamy sobie prawo do skracania i opracowania edytorskiego nadesłanych tekstów. Autor przekazując utwór do publikacji przenosi na Wydawcę prawa autorskie do publikacji utworu na piśmie oraz jego rozpowszechniania na innych polach eksploatacji takich jak Internet. Drodzy Czytelnicy, odpowiedzi na sugestie wielu z Was, przygotowaliśmy numer W poświęcony tematyce związanej z naukami penalnymi. Nowelizacja ustawy o prokuraturze, czynności operacyjno-rozpoznawcze, czy przegląd najsłynniejszych seryjnych morderców to tematy tyle ciekawe, co kontrowersyjne, które być może zainteresują nie tylko karnistów i procesualistów. Studentom zainteresowanym tematyką karnistyczną przybliżamy działalność Studenckiego Koła Nauk Penalnych najstarszego koła zarejestrowanego przy naszym Wydziale. W cyklu 10 pytań do tym razem gościmy dr. Mariusza Popławskiego, Prodziekana ds. studiów stacjonarnych. Dr Popławski zdradził nam, dlaczego nie studiował medycyny, a prawo, z czym miał problemy na studiach oraz na co zwraca uwagę jako Prodziekan. W kontekście nowych inicjatyw organizowanych przez Wydział warto wspomnieć o Letniej Szkole Prawa Amerykańskiego. Od tego roku studenci zainteresowani tą dziedziną nie będą musieli wyjeżdżać do innych ośrodków akademickich certyfikowany kurs odbędzie się bowiem w Białymstoku. O tym, że warto wziąć udział w tym przedsięwzięciu, chyba nie trzeba nikogo przekonywać. Warto jednak przypomnieć, że rekrutacja potrwa już tylko do 15 marca. Kolejną akcją adresowaną do studentów są bezpłatne kursy przygotowujące do egzaminów na aplikacje. Nasi absolwenci bardzo dobrze wypadają na egzaminach wstępnych w tym roku w rankingu zajęliśmy wysokie piąte miejsce. Decyzją Dziekana, nasi studenci i absolwenci otrzymają dodatkowe wsparcie merytoryczne, bezpośrednio przed egzaminami, właśnie w postaci bezpłatnego kursu. Więcej szczegółów już niebawem. Studentów zainteresowanych wymianą zagraniczną powinna zachęcić Szkocja. Mimo, że wyjazdy do szkockiego Dundee nie są objęte programem LLP-Erasmus, mają wiele plusów. Po pierwsze, mogą w nim uczestniczyć byli Erasmusi co stwarza okazję do spędzenia dwóch lat studiów za granicą, po drugie, daje dodatkową możliwość uzyskania tytułu bachelor of arts. Jednak nie zawsze warto z Białegostoku wyjeżdżać warto tu też przyjechać, o czym przekonuje Ania Mech, studentka UKSW, która w ramach programu MOST studiuje naszym Wydziale. A skoro o wyjazdach mowa należy wspomnieć o sukcesie naszej studentki, Justyny Arciszewskiej. Justyna jako jedyna z Polski miała okazję uczestniczyć w wizycie studyjnej w Komitecie Regionów. Po powrocie podzieliła się z nami swymi wrażeniami i planami. Na koniec dawka dobrego humoru dla studentów i o studentach. Ale studia to nie tylko czas rodem z dowcipów z cyklu Po godzinach. Czy warto mieć wysoką średnią ocen, studiować kilka kierunków czy działać w organizacjach studenckich? Warto to robić, najlepiej wszystko na raz. Istnieje bowiem wiele konkursów, programów, stypendiów adresowanych do studentów z wysoką średnią, aktywnych naukowo, działających w organizacjach. Każdy z Was może po nie sięgnąć, jeśli włoży w to odrobinę własnej pracy. Studia to czas, który można bardzo dobrze wykorzystać. Będziemy Was o tym przekonywać w cyklu spotkań pierwsze już 22 marca o godz. 18:00. Serdecznie na nie zapraszam. Miłej lektury, Dominika Jocz BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY - MARZEC

4 Obrony doktorskie 5 marca 2010 r. publiczna obrona pracy doktorskiej mgr. Artura Krzysztofa Modrzejewskiego pt. Standaryzacja reguł wydawania wiz jednolitych w Unii Europejskiej. WYDARZENIA stycznia 2010 r. Zawody Wędkarskie o Puchar Dziekana Wydziału Prawa, Zb. Siemianówka, zwycięzca i zdobywca trofeum: mgr inż. Kamil Skorulski; 18 stycznia 2010 r. wizyta Marszałka Sejmu Marka Jurka połączona z wygłoszeniem referatu nt. System partyjny i parlamentarny w Polsce ; 20 stycznia 2010 r. wykład nt. Nowe kierunki badań kryminologicznych, wygłoszony przez prof. dr. hab. Emila W. Pływaczewskiego; spotkanie zorganizowane przez Koło Naukowe Prawa Karnego i Kryminologii; stycznia 2010 r. Konferencja Niepełno(s)prawny? Osoby niepełnosprawne pełnoprawnymi członkami społeczeństwa zorganizowana przez ELSA Białystok; 3 lutego 2010 r. uczestnictwo dr Agnieszki Piekutowskiej w konferencji nt. Migracje zarobkowe i powroty polaków z zagranicy sukces czy rozczarowanie? zorganizowanej przez Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku i Europejskie Służby Zatrudnienia, połączone z wygłoszeniem referatu nt. Emigracja, reemigracja, imigracja w Polsce po 1 maja 2004 r.: skala, korzyści, bariery oraz zagrożenia ; 19 lutego 2010 r. rozpoczęcie szkolenia przez V grupę w Module II Partnerstwo międzysektorowe w ramach projektu Partnerstwo uniwersalne jako innowacyjny rozwój kadr województwa podlaskiego organizowanego przez Stowarzyszenie Przyjaciół Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, miejsce szkolenia Sokoły; 26 lutego 2010 r. rozpoczęcie szkolenia przez II grupę w Module I Part- nerstwo transgraniczne, w ramach projektu Partnerstwo uniwersalne jako innowacyjny rozwój kadr województwa podlaskiego organizowanego przez Stowarzyszenie Przyjaciół Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, miejsce szkolenia Białystok; lutego 2010 r. uczestnictwo Prodziekan Wydziału Prawa ds. Nauki dr hab. Mieczysławy Zdanowicz, prof. UwB oraz dr Izabeli Kraśnickiej w corocznym spotkaniu przedstawicieli wydziałów prawa europejskich uniwersytetów, Ljubljana, Słowenia; 5 marca 2010 r. Konferencja Przedsiębiorczość na Podlasiu (Problemy prawne i funkcjonowanie) organizowana w ramach projektu badawczego realizowanego przez pracowników Wydziału Prawa UwB pod kierownictwem prof. zw. dr. hab. Cezarego Kosikowskiego, Wydział Prawa UwB; 20 marca 2010 r. rozpoczęcie szkolenia przez VI grupę w zakresie Kadry i płace w ramach projektu Podnoszenie kwalifikacji receptą na kryzys organizowanego przez Fundację Prawo i Partnerstwo, miejsce szkolenia Białystok (rekrutacja trwa). STUDENCKI SERWIS INFORMACYJNY 12 stycznia 2010 r. II Konkurs z prawoznawstwa zorganizowany przez Koło Naukowe Teorii Społecznych UwB; 13 stycznia 2010 r. Konkurs z postępowania administracyjnego zorganizowany przez Studenckie Koło Prawa Administracyjnego; 14 stycznia 2010 r. Konkurs wiedzy z prawa podatkowego zorganizowany przez Koło Naukowe Prawa Podatkowego; 15 stycznia 2010 r. eliminacje okręgowe Olimpiady Wiedzy o Prawach Człowieka. 17. edycja olimpiady pod hasłem Wolność od strachu i niedostatku, eliminacje pisemne; 21 stycznia 2010 r. Symulacja rozprawy sądowej z zakresu prawa pracy i prawa karnego organizowana przez Centrum Praktyk Sądowych; 9-11 luty 2010 r. Zimowisko wyjazd integracyjny połączony z marszami na biegówkach organizowany przez AKTK; 18 lutego 2010 r. ostateczny termin nadsyłania zgłoszeń do Centrum Praktyk Sądowych, do sekcji prawa cywilnego lub administracyjnego; luty 2010 r. Wideoteka Watch Docs. Prawa Człowieka w Filmie na Wydziale Prawa UwB, projekt realizowany z inicjatywy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Społecznego Instytutu Filmowego w Warszawie, Koło Naukowe Prawa Międzynarodowego i Praw Człowieka pod merytoryczną opieką dr Iwony Wrońskiej i dr. Tomasza Dubowskiego; 5 marca 2010 r. ostateczny termin złożenia dokumentów do programu LLP-Erasmus; 6 marca 2010 r. eliminacje okręgowe Olimpiady Wiedzy o Prawach Człowieka, 17. edycja olimpiady pod hasłem Wolność od strachu i niedostatku, eliminacje ustne. 4 LUTY - MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

5 10 pytań do Kiedy byłem małym chłopcem, chciałem zostać... Wiem na pewno, że nie chciałem zostać strażakiem. A tak naprawdę nigdy zbyt poważnie nie zastanawiałem się, nawet jako dziecko, co chcę robić, jak dorosnę. Wyjątkiem był moment, w którym pomyślałem o zawodzie lekarza. Zrezygnowałem z tych planów po zajęciach z biologii, za którymi nie przepadałem. Nie mogłem zrozumieć, jaki jest sens uczenia się na pamięć, ile nóg ma stonoga lub jak wygląda układ pokarmowy innego żyjątka. Bez znajomości tej materii mogłem zapomnieć o medycynie. I nie żałuję. Wiem też, że ważniejsze od wkuwania jest zrozumienie pewnych mechanizmów. 2. Pewnie nigdy nie zostałbym prawnikiem, gdyby nie... Konieczność podjęcia decyzji, gdzie mam w końcu zdawać na studia. Po maturze jeszcze długo wahałem się, czy iść na prawo, czy ekonomię. Ostateczna decyzja zapadła miesiąc przed egzaminami wstępnymi. Miałem sporo pracy, tym bardziej, że nie zdawałem historii na maturze, tylko geografię. Udało się i nie żałuję tej decyzji. 3. Najmilsze wspomnienie ze studiów... To że się na nie dostałem, a potem, że udało mi się je skończyć w terminie. A tak naprawdę, ważne było w tym okresie, że poznałem wielu świetnych ludzi. Z niektórymi z nich w dalszym ciągu utrzymuję w sumie bliski kontakt. To z nimi wiążą się najmilsze wspomnienia ze studiów. 4. Na studiach miałem problemy z... Czytelnym pisaniem. Po pisemnym egzaminie zerowym z prawa rzymskiego, mojego nazwiska nie było ani na liście osób, które go zaliczyły, ani na tej z dwójami. Znalazłem się na trzeciej. Umieszczono tam 4 osoby, które zostały poproszone o przepisanie pracy, z uwagi na nieczytelność pisma. Miałem sporo szczęścia, dostałem 4. Egzaminator mógł przecież wstawić od razu 2. A tyle złego mówi się o egzaminach i egzaminatorach z prawa rzymskiego Ja mam przyjemne wspomnienia. 5. Największy sukces w moim życiu to... W kwestiach prywatnych rodzina, a przede wszystkim dwuletnia córeczka. Za największy sukces zawodowy uznaję, że mam przyjemność współpracować ze wspaniałymi ludźmi. 6. Miejsce, które chciałbym odwiedzić... Kuba, Chiny i innych 49 krajów, a przede wszystkim po raz kolejny mazurskie jeziora latem. 7. Ulubiony film / książka... W tej chwili przychodzi mi do głowy np. Skazani na Shawshank, Matrix. Z autorów Kapuściński. Kilka razy czytałem Cesarza, czy Imperium. Najbardziej śmiałem się przy Paragrafie 22 Hellera. 8. Mój pierwszy wykład... Jeszcze jako studentowi V roku prof. Etel zlecił mi przygotowanie i poprowadzenie zajęć z prawa finansowego. Samego wykładu nie pamiętam. Wiem tylko, że na przygotowanie się poświęciłem aż trzy dni. Teraz już aż tyle czasu nie potrzebuję Od studentów wymagam... Oprócz wiedzy logicznego myślenia i umiejętności wyciągania wniosków. Jako prodziekan żeby nie kombinowali. Zdarza się, że studenci wymyślają różne, dziwne historie, mające uzasadnić ich wnioski. Lepiej powiedzieć szczerze, że ma się określony problem. Pomóc studentowi jest wtedy znaczniej prościej. 10. Student, którego zapamiętałem... W związku z pełnioną funkcją spotykam się z reguły ze studentami mającymi rozmaite problemy powstające w trakcie studiów. Siłą rzeczy w pamięci zostają studenci, którzy tych problemów mają najwięcej. Niektórzy odwiedzają mnie na dyżurach średnio co miesiąc. Rozmawiała Dominika Jocz Gala finałowa Oscary Studenckie 2008 Inauguracja roku akademickiego 2009/2010 FOT. JERZY BANASIUK FOT. JERZY BANASIUK BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY - MARZEC

6 Aktualności 1. Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U ) - wprowadza m.in. zasady przyznawania pomocy materialnej w tym stypendiów naukowych dla studentów i doktorantów, przez jednostki samorządu terytorialnego, osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące państwowymi ani samorządowymi osobami prawnymi. 2. Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Kodeks karny wykonawczy, ustawy Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U ) - wprowadza 30 zmian k.k., 23 zmiany k.p.k., 15 zmian k.k.w., 5 zmian k.k.s., 8 zmian Kodeksu wykroczeń, 3 zmiany Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, a także zmiany w ustawie o Policji, o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz w ustawie Przepisy wprowadzające Kodeks karny; wejdzie w życie 8 czerwca 2010 r. 3. Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy (Dz.U ) - realizuje postulaty, aby pracowników korzystających z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego objąć w tym czasie szczególną ochroną stosunku pracy w zakresie, w jakim z takiej ochrony korzystają pracownicy przebywający na urlopie macierzyńskim; zmierza też do ujednolicenia standardów ochronnych stosowanych do pracowników korzystających z urlopu macierzyńskiego, pracowników korzystających z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz pracowników korzystających z urlopu ojcowskiego. 4. Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz.U ) - określa zadania, zasady działania i organizację izb lekarskich oraz prawa i obowiązki członków izb lekarskich, zastępując z początkiem 2010 r. obowiązujące dotąd przepisy z 1989 r. 5. Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U ) - wprowadza instytucję umowy najmu okazjonalnego lokalu oraz dostosowuje do niej przepisy k.p.c. i ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. 6. Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U ) - wprowadza zmiany w zakresie pełnomocnika, kosztów, doręczeń, grzywien, przywrócenia terminu, zmian pozwu, dowodu z przesłuchania stron, ogłaszania orzeczeń, posiedzeń niejawnych, postępowania w drugiej instancji, mediacji, postępowań odrębnych, postępowania egzekucyjnego; do nowych uregulowań dostosowano przepisy Prawa o adwokaturze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. 7. Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego (Dz.U ) - wprowadza trzy zmiany w części szczególnej k.k. (art. 189, 240 i 252) oraz zmienia właściwość sądów okręgowych w sprawach o występki (art pkt 2 k.p.k.). AKTUALNOŚCI ORZECZNICZE I. Trybunał Konstytucyjny 1. Wyrok z dnia 1 grudnia 2009 r. (sygn. akt K 4/08): Art. 90 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze, w części obejmującej zwrot albo postępowania przed sądem dyscyplinarnym, oraz art. 95c pkt 1 powyższej ustawy w części obejmującej zwrot z zastrzeżeniem art. 90 ust. 2, są niezgodne z art. 42 ust. 2 Konstytucji. 2. Wyrok z dnia 8 grudnia 2009 r. (sygn. akt K 7/08): Art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych dodany przez art. 1 pkt 11 lit. b ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 217 Konstytucji. Powyższy przepis traci moc obowiązującą z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. 3. Wyrok z dnia 16 grudnia 2009 r. (sygn. akt K 49/07): Art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w zakresie, w jakim pomija przesłankę deportacji (wywiezienia) do pracy przymusowej w granicach przedwojennego państwa polskiego, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. 4. Wyrok z dnia 25 stycznia 2010 r. (sygn. akt K 9/08): Art. 4 ust. 8 i 9 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości w zakresie, w jakim wskazuje, że udzielenie bonifikaty jest obowiązkiem organu jednostki samorządu terytorialnego właściwego do wydania decyzji przekształceniowej, jest niezgodny z art. 165 ust. 1 oraz art. 167 ust. 1 i 2 Konstytucji. Przepis ten we wskazanym zakresie traci moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. II.1 Sąd Najwyższy Izba Cywilna 1. Uchwała z dnia 10 grudnia 2009 r. (sygn. akt III CZP 110/09): Odwołanie, które przysługuje na podstawie art. 184 ust. 1a pkt 2 ustawy z dnia 25 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, nie obejmuje rozstrzygnięcia protestu dotyczącego opisu warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. 2. Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 16 grudnia 2009 r. (sygn. akt III CZP 80/09): Sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpływu. Sąd Najwyższy postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej. 3. Uchwała z dnia 20 stycznia 2010 r. (sygn. akt III CZP 122/09): Sąd rejestrowy, na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym jest uprawniony do badania wpływu naruszeń procedury podejmowania uchwał przez walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki akcyjnej na ich treść. 4. Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 28 stycznia 2010 r. (sygn. akt III CZP 91/09): Odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 k.s.h. ponosi także likwidator spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. II.2 Sąd Najwyższy Izba Karna 1. Postanowienie z dnia 10 grudnia 2009 r. (sygn. akt I KZP 26/09): Przepis art k.k. stanowi podstawę zarządzenia wykonania kary wyłącznie wówczas, gdy za popełnione przez skazanego w okresie próby określone umyślne przestępstwo podobne wymierzona została kara pozbawienia wolności, a nie znajduje on zastosowania, jeżeli za to przestępstwo wymierzona została kara ograniczenia wolności, która na podstawie art. 87 k.k. stała się elementem składowym kary łącznej pozbawienia wolności. 2. Postanowienie z dnia 19 stycznia 2010 r. (sygn. akt I KZP 32/09): Kompetencja prezesa sądu do dokonywania określonych czynności nie jest właściwością sądu w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania karnego. II.3 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 1. Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 17 grudnia 2009 r. (sygn. akt I UZP 7/09). Ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy po rozwiązaniu stosunku pracy do czasu złożenia wniosku o wcześniejszą emeryturę otrzymywali świadczenie przedemerytalne i w okresie jego pobierania zawarli umowę zlecenia, z tytułu której podlegali ubezpieczeniom społecznym, nie mogą być uznani za ubezpieczonych, którzy ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami w rozumieniu art. 29 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 2. Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 17 grudnia 2009 r. (sygn. akt III PZP 2/09): Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające w sentencji niezgodność z Konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego, które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przewidzianej w art k.p.c. Sąd Najwyższy postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej. 3. Uchwała składu 7 sędziów z dnia 27 stycznia 2010 r. (sygn. akt I UZP 12/09): Dopuszczalne jest ustalenie wysokości renty rodzinnej od wysokości renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która przysługiwałaby zmarłemu w warunkach określonych w art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obliczonej z zastosowaniem aktualnej kwoty bazowej do części socjalnej świadczenia (art. 73 ust. 1 i 2 w związku z art. 21 ust. 2 pkt 2 i art. 53 ust. 4 w związku z art. 62 ust. 1a tej ustawy). III. Naczelny Sąd Administracyjny 1. Uchwała z dnia 7 grudnia 2009 r. (sygn. akt I OPS 6/09): Żądanie stwierdzenia nieważności decyzji od której skargę oddalono prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego powinno zostać załatwione przez wydanie decyzji o odmowie wszczęcia postępowania (art k.p.a.) wówczas, gdy w rezultacie wstępnego badania zawartości żądania organ administracji publicznej ustali wystąpienie z uwagi na wydany uprzednio wyrok sądu przeszkody przedmiotowej czyniącej jego rozpoznanie niedopuszczalnym. W pozostałych przypadkach organ administracji publicznej obowiązany jest rozpoznać żądanie co do istoty, stosując art w zw. z art k.p.a. wybór i opracowanie Piotr Jać, student V roku prawa 6 LUTY - MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

7 Antidotum na wakacyjne lenistwo dr Izabela Kraśnicka Za oknem szaleje zima, śniegu po kolana, mróz trzyma (tak jest przynajmniej w chwili powstawania tego tekstu). W takim klimacie dobrze jest pomyśleć o planach na lato i wakacje. Czasy, w których przez całe trzy letnie miesiące studenci odpoczywali od nauki i beztrosko korzystali z uroków nicnierobienia, dawno minęły. Owszem, po zaliczonej sesji należy chwilę odsapnąć, ale tylko chwilę bo oto mamy dla studentów propozycję nie do odrzucenia. 5 lipca 2010 r. na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku rusza pierwsza edycja anglojęzycznej Letniej Szkoły Prawa Amerykańskiego, opartej na umowie podpisanej z Wydziałem Prawa Michigan State University w Stanach Zjednoczonych. Przez 3 tygodnie poprowadzonych zostanie 6 piętnastogodzinnych przedmiotów z zakresu prawa USA: Constitutional Law, Contract Theory, Introduction to Business Law, Labor Law, Conflict of Laws oraz US Courts Structure and Jury Trial. Cztery z wyżej wymienionych przedmiotów poprowadzą, przyjeżdżający do Białegostoku specjalnie dla Szkoły Prawa Amerykańskiego, profesorowie z Michigan State University: prof. Kevin Saunders, prof. Michael Lawrence, prof. Daniel Barnhizer oraz prof. Charles Szymanski, a dwa pozostałe nasi wykładowcy: dr Katarzyna Bagan Kurluta i autorka niniejszego tekstu. Podczas wykładów studenci otrzymają solidną dawkę wiedzy o systemie prawa amerykańskiego oraz niepowtarzalną możliwość osłuchania się z prawniczym językiem angielskim. To jedyna w swoim rodzaju okazja do poszerzenia horyzontów zawodowych o sferę systemu common law w wydaniu amerykańskim. Specyfikę owego systemu znamy doskonale z filmów i seriali prawniczych, które na całym świecie biją rekordy popularności. Ile w nich prawdziwych reguł prawa, a ile fantazji rodem z Hollywood tego między innymi dowiedzą się słuchacze Szkoły Prawa Amerykańskiego. Każdy uczestnik otrzyma specjalny amerykański dyplom (certyfikat), wydany przez Michigan State University, potwierdzający udział w Szkole i zaliczenie przedmiotów oferowanych w ramach programu. Kilka lub kilkanaście lat temu kolejny akapit poświęcony byłby argumentom przekonującym o wartości takiego dyplomu. Dzisiaj taki akapit można śmiało pominąć studenci sami doskonale potrafią uzasadnić korzyści płynące z takiego przedsięwzięcia. Zajęcia odbywać się będą od poniedziałku do piątku na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku: w godzinach porannych 3 godziny akademickie jednego przedmiotu, a od południa 3 godziny akademickie drugiego przed- miotu. W kolejnych dwóch tygodniach zmienią się zajęcia i prowadzący. Do każdego przedmiotu przygotowany zostanie sylabus i zestaw materiałów pomocnych w nauce i zrozumieniu poszczególnych problemów omawianych podczas zajęć. Na koniec każdego przedmiotu zaplanowane jest zaliczenie na ocenę (bez paniki, będzie to jedynie symboliczny test sprawdzający wszyscy prowadzący zdają sobie sprawę z intensywności takiego systemu prowadzenia zajęć i możliwości przyswajania wiedzy w obcym języku). Wszystkie te przedmioty będzie można uznać jako specjalizacyjne w kolejnym roku akademickim, co dla studentów (szczególnie rozpoczynających w październiku IV i V rok kierunku prawo) powinno stanowić dodatkową zachętę. Na dyplomie końcowym znajdzie się wykaz pozytywnie zaliczonych zajęć. Szkoła Prawa Amerykańskiego otwarta jest przede wszystkim dla studentów Wydziału Prawa (wszystkich kierunków, wszystkich stopni, stacjonarnych i niestacjonarnych, a także goszczących u nas w ramach programu Erasmus), którzy ukończyli minimum 2 lata nauki (lub 1 rok przy drugim stopniu). Zaproszenie otwarte jest naturalnie również dla studentów studiów doktoranckich, już bez ograniczeń dotyczących ukończonych lat studiów. Dodatkowo istnieje możliwość uczestnictwa w Szkole osób spoza wyżej wymienionej grupy, na przykład studentów innych wydziałów czy aplikantów. Na etapie procedury kwalifikacyjnej nie określamy tak zwanej ilości miejsc. Uczestnictwo w Szkole umożliwimy każdej zainteresowanej osobie, która zna język angielski i chce poświęcić 3 tygodnie wakacyjnej laby na naukę prawa amerykańskiego. Studenci, którzy uczestniczyli w programie Erasmus, letniej szkole prawa w Krakowie, zajęciach specjalizacyjnych w języku angielskim czy innym projekcie, który gwarantuje znajomość tego języka, albo posiadają odpowiedni certyfikat, zostaną zwolnieni ze sprawdzianu językowego. Wprowadzona opłata w wysokości 300 PLN za całe 3 tygodnie (400 PLN w przypadku osób nie studiujących na Wydziale Prawa UwB) nie powinna przerażać, bo to raptem 3,3 PLN (lub 4,4 PLN) za godzinę zajęć, w większości z native speakerami ze Stanów Zjednoczonych. Uczciwie można więc napisać: naprawdę warto! Coraz większe zaangażowanie naszych studentów w programy zagraniczne, wyjazdy stypendialne, praktyki w europejskich instytucjach i stałe zainteresowanie możliwościami pogłębiania wiedzy i zdobywania nowych doświadczeń motywują Wydział do kolejnych przedsięwzięć, które odpowiedzą na studencki pęd do nauki - także tej dodatkowej, posesyjnej, nieobowiązkowej. Organizacja Szkoły Prawa Amerykańskiego nie byłaby możliwa bez wsparcia i pełnej akceptacji Dziekana Wydziału, którego do takich pomysłów nie trzeba długo przekonywać. Mamy nadzieję, że Szkoła cieszyć się będzie zainteresowaniem, które pozwoli na organizację jej kolejnych edycji. Trzytygodniowy amerykański maraton zakończy się 23 lipca, pozostają więc ponad dwa miesiące wakacji (z ewentualną przerwą na wrześniowe poprawki, których nikomu naturalnie się nie życzy!). Można ten czas wykorzystać na w pełni zasłużone nicnierobienie. Terminy rekrutacji, a także opisy przedmiotów oferowanych w ramach Letniej Szkoły Prawa Amerykańskiego, znajdują się na naszej stronie internetowej. Wszelkich dodatkowych informacji udzielę zainteresowanym via krasnicka@uwb.edu.pl lub osobiście na dyżurze w Zakładzie Prawa Międzynarodowego (pok. 306). FOT. ARCHIWUM WYDZIAŁU BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY - MARZEC

8 FOT. ARCHIWUM PRYWATNE Dnia 31 marca 2010 r. wejdzie w życie w pełnym zakresie nowelizacja ustawy o prokuraturze oraz niektórych innych ustaw1. Niesie ona ze sobą fundamentalne zmiany, z którymi warto się zapoznać. Czy są to zmiany na lepsze, wzmacniające niezależność funkcjonowania prokuratury, a przez to poprawienie jej skuteczności i wizerunku? Czy są to może tylko zmiany kosmetyczne, stwarzające pozory aktywności prawodawczej rządu? Niezależnie od odpowiedzi warto zaznajomić się z tą regulacją. Nowelizacja ta od początku wzbudzała spore kontrowersje i ambiwalentne opinie, zarówno w środowisku prokuratorskim, jak i politycznym. Przede wszystkim przeciw były podnoszone argumenty o upolitycznieniu i osłabieniu prokuratury oraz o niezgodności tej regulacji z Konstytucją. Zwolennicy przekonywali jednak, że rozdzielenie funkcji prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości uwolni prokuratora od wpływów politycznych. Jednocześnie z toczącą się dyskusją, ustawa przebywała kolejne etapy legislacyjnie. Sejm uchwalił projekt 16 lipca 2009 r. Głównym założeniem przedmiotowego aktu jest rozdzielenie urzędów ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego oraz stworzenie warunków do wzmocnienia niezależności prokuratury przez wyeliminowanie pozaprocesowych możliwości kierowania przebiegiem konkretnych spraw dla doraźnych celów politycznych. Założenia nowelizacji wychodzą naprzeciw aktualnym potrzebom zreformowania prokuratury, koncentrując się na: oddzieleniu urzędu Prokuratora Generalnego od Ministra Sprawiedliwości, określeniu instrumentów kontroli i nadzoru organów władzy publicznej nad działalnością prokuratury, wprowadzeniu kadencyjności na każdym szczeblu w prokuraturze, określeniu sposobu powoływania i odwoływania Prokuratora Generalnego oraz jego stosunku do pozostałych władz państwowych, powołaniu Krajowej Rady Prokuratorów oraz określeniu jej kompetencji i organizacji. W art. 1 pkt 1 ust. 2 nowelizacji ustawy o prokuraturze określono pozycję Prokuratora Generalnego, jako naczelnego organu prokuratury, jednocześnie zachowując niezbędny, acz niewielki stopień uzależnienia go od organów władzy wykonawczej. Skutecznej kontroli Katarzyna Bendelewicz, studentka IV roku prawa i nadzorowi nad działalnością Prokuratora Generalnego służyć ma nowa procedura powoływania oraz odwoływania go ze stanowiska, a także obowiązek składania Prezesowi Rady Ministrów rocznych sprawozdań z działań prokuratury. Umożliwi to również publiczne rozliczanie podejmowanych przez niego decyzji. Natomiast konsekwencją ustrojowo-organizacyjną, jaką niesie za sobą rozdzielenie urzędu Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego, jest utworzenie Prokuratury Generalnej i zniesienie Prokuratury Krajowej. W związku z tym organizacyjnie Prokuraturę Krajową zastąpi Prokuratura Generalna z jednoczesnym obowiązkiem zapewnienia obsługi Prokuratora Generalnego. Następną istotną zmianą jest pojawienie się w art. 1 pkt 7 ustawy zapisu, że Prokuratora Generalnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ( ) spośród kandydatów zgłoszonych przez Krajową Radę Sądownictwa i Krajową Radę Prokuratury 2. W tym przypadku główną intencją jest wzmocnienie profesjonalizmu i fachowości. Każda z Rad ma prawo przedstawić po jednym kandydacie, który powinien spełniać następujące kryteria: prokurator w stanie czynnym, z co najmniej dziesięcioletnim doświadczeniem zawodowym, sędzia sądu powszechnego, o co najmniej dziesięcioletnim stażu sędziowskim w sprawach karnych. Kolejnym novum jest modyfikacja czasu trwania kadencji Prokuratora Generalnego. Od 23 października 2009 r. trwa ona 6 lat i jest nieodnawialna (art. 1 pkt 7). Według znowelizowanej ustawy, do kompetencji Prezydenta należy również odwoływanie Prokuratora Generalnego przed upływem kadencji w przypadku, gdy (art. 1 pkt 7 [10d]): 1) zrzeknie się stanowiska; 2) stanie się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków Prokuratora Generalnego na skutek choroby lub utraty sił, stwierdzonej orzeczeniem lekarskim na wniosek szefa rządu bądź Krajowej Rady Prokuratury; 3) zostanie skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego albo złoży niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu; 4) zostanie prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną nagany, usunięcia z zajmowanej funkcji, przeniesienia na inne miejsce służbowe lub wydalenia ze służby prokuratorskiej. Ponadto, premier może zwrócić się do Sejmu z wnioskiem o odwołanie Prokuratora Generalnego, gdy nie przyjmie jego sprawozdania rocznego (art. 1 pkt 7 [10e]). Ustawa przewiduje również możliwość przejścia Prokuratora Generalnego w stan spoczynku bezpośrednio po zakończeniu kadencji i niezależnie od wieku czy stażu na stanowisku prokuratorskim czy sędziowskim. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, gdy miałby być podległy w stosunku do prokuratorów, wobec których zajmował dotychczas zwierzchnie stanowisko. Omawiana regulacja powołuje do życia Krajową Radę Prokuratury. Art. 1 pkt 20 ustawy określa jej skład osobowy: Krajowa Rada Prokuratury ma się składać z 25 członków, w tym: Ministra Sprawiedliwości, Prokuratora Generalnego, przedstawiciela Prezydenta RP, 4 posłów, 2 senatorów, prokuratora wybranego przez zebranie prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej, prokuratora wybranego przez zebranie prokuratorów IPN Komisji ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 3 prokuratorów wybranych przez zebranie prokuratorów Prokuratury Generalnej oraz 11 prokuratorów, wybranych przez zgromadzenia prokuratorów w prokuraturach apelacyjnych 3. Do jej głównych kompetencji należeć będzie: zajmowanie wiążącego Prokuratora Generalnego stanowiska w sprawie wyrażenia zgody na odwołanie w trakcie trwania kadencji podległych mu prokuratorów z powodu nienależytego wypełniania obowiązków służbowych, wyrażanie opinii o przedstawionych jej przez Prokuratora Generalnego kandydatach na stanowiska prokuratorów Prokuratury Generalnej, opiniowanie wniosków Prezesa Rady Ministrów o odwołanie Prokuratora Generalnego z zajmowanego stanowiska przed upływem kadencji, poza sytuacjami, w których odwołać go może Prezydent. Ponadto ustawa modyfikuje kwestię poleceń służbowych. Dotychczasową regułę, że polecenie dotyczące treści czynności procesowej prokurator przełożony wydaje na piśmie, a na żądanie prokuratora wraz z uzasadnieniem, zastąpiono zakazem wydawania zarządzeń, wytycznych i poleceń dotyczących treści czynności procesowej. Wszystkie zarządzenia i wytyczne dotyczące sprawy oraz polecenia mają być włączane do akt sprawy. Uprawnionym do zmian lub uchylenia decyzji prokuratora podległego, zgodnie z nowelizacją, będzie prokurator bezpośrednio przełożony. Zmiana lub uchylenie będą wymagały formy pisemnej i zostaną włączone do 8 LUTY - MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

9 Piotr Lisiak, student IV roku prawa FOT. ARCHIWUM PRYWATNE akt sprawy. Polecenie prokuratora przełożonego wydane prokuratorowi podległemu nie może dotyczyć treści czynności procesowej, a będzie mogło mieć wyłącznie charakter organizacyjno-porządkowy. W znowelizowanym brzmieniu art. 8 i 8a prokurator bezpośrednio przełożony nie będzie mógł narzucić prokuratorowi podległemu sposobu prowadzenia postępowania przygotowawczego poprzez nakazanie mu wydania lub zakazanie wydawania określonego zarządzenia, czy też zakończenia go w określony sposób. Będzie za to mógł pisemnie uchylić lub zmienić decyzję prokuratora podległego w tym zakresie. Zostanie to włączone do akt sprawy. Nowelizacja ustawy ma również na celu dostosowanie polskich unormowań do prawa UE oraz umożliwienie wykonywania obowiązków wynikających z prawa wspólnotowego w zakresie współpracy polskiej prokuratury z organami międzynarodowymi. Znalazło to odzwierciedlenie w art. 1 pkt 2 nowelizacji ustawy o prokuraturze, gdzie zostały określone zadania oraz zasady współpracy prokuratury z jednostkami naukowymi oraz z instytucjami UE (Eurojust) w zakresie badań nad przestępczością. Po uchwaleniu ustawy przez Sejm została ona przekazana Prezydentowi RP. Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami i prognozami, Lech Kaczyński w dniu 18 września 2009 roku odmówił jej podpisania na mocy art. 122 ust. 5 Konstytucji RP. Wraz ze swoim stanowiskiem przesłał Marszałkowi Sejmu umotywowany wniosek o ponowne rozpatrzenie przedmiotowej ustawy przez Sejm4. Prezydent trafnie zaakcentował szczególne usytuowanie prokuratury w systemie ustrojowym Polski i jej znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania kraju oraz przestrzegania porządku prawnego. Konstytucja RP nie stoi na przeszkodzie głównemu celowi ustawy, którym jest rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Wątpliwym jednak jest, czy uda się tym podnieść jakość działania prokuratury. Może ona odnieść skutki odwrotne od zamierzonych i sprowadzić nowe zagrożenia dla prawidłowego wykonywania podstawowego zadania prokuratury, jakim jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Samo rozdzielenie funkcji Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości nie stanowi panaceum na problemy dręczące polską prokuraturę. Uchwalona nowelizacja może ograniczyć niezależność prokuratorów przy wykonywaniu ich funkcji procesowych. Niedopuszczalna jest sytuacja, gdy prokurator będzie musiał ulegać naciskom swoich przełożonych wewnątrz prokuratury i wydawać decyzje nie według swoich przekonań i zebranych dowodów, ale na podstawie otrzymanych wytycznych. Co więcej, takiego polecenia służbowego nie będzie można poddać kontroli instancyjnej i w razie odmowy jego wykonania prokurator będzie musiał się liczyć karą dyscyplinarną czy też zwolnieniem ze służby. Wiele obaw wzbudza również przeniesienie do innych prokuratur obecnych prokuratorów Prokuratury Krajowej. W ustawie nie przedstawiono żadnego jasnego kryterium takiego przeniesienia i prokuratorzy mogą otrzymywać propozycje nie do odrzucenia, a gdy ich nie przyjmą, będą mogli zostać przeniesieni w stan spoczynku. Ten fakt oburza jeszcze bardziej z uwagi na to, że nie przewidziano dla takich sytuacji żadnej kontroli. W związku z tym można przypuszczać, że będzie się to odbywać na zasadzie nie ważne jak pracowałeś, ważne z kim trzymałeś. Wypada tu przytoczyć wypowiedź Jerzego Kozdronia z posiedzenia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka z dnia 21 stycznia 2009 roku: Ponieważ [prokuratura] jest to jednostka scentralizowana i hierarchicznie podporządkowana, prokuratorzy dostaną propozycje nie do odrzucenia, i będą musieli przejść do innej prokuratury 5. Może to prowadzić do sytuacji, gdy prokurator nie będzie mógł przyjąć tej propozycji i przenieść się do innego miasta. Będzie to równoznaczne ze złożeniem sprzeciwu od decyzji i przejściem w stan spoczynku (art. 19 ust. 3 uchwalonej ustawy). Wzbudza to obawy również w środowisku prokuratorów, gdyż będą oni musieli dostosować swoje miejsce zamieszkania do siedziby prokuratury, do której zostaną przydzieleni. Opinię o takiej treści przedstawiła Prezes Niezależnego Stowarzyszenia Prokuratorów,,Ad Vocem prokurator Małgorzata Bednarek na posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka w dniu 21 stycznia 2009 r., jednocześnie ostro krytykując możliwości dowolnego przenoszenia prokuratorów bez rzeczywistej sposobności odwołania się od decyzji prokuratora przełożonego6. Według Prezydenta, postanowienia te budzą poważne wątpliwości i mogą w efekcie prowadzić do swoistej weryfikacji obecnych prokuratorów, nie przez powoływanie ich do Prokuratury Generalnej, lecz skierowanie do prokuratur niższego szczebla, bez jakiejkolwiek możliwości kontroli takiej decyzji. Wątpliwości głowy państwa zostały niejako potwierdzone przez samą Wiceprzewodniczącą Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym prokurator Beatę Mik, która wprost przyznała, że omawiane przepisy mają na celu również weryfikację prokuratorów z Prokuratury Krajowej7. Kolejnym argumentem Prezydenta jest fakt, że jego zdaniem uchwalenie przedmiotowej nowelizacji w sposób oczywisty doprowadzi do powstania nowej prawniczej korporacji zawodowej, która pozostanie poza bieżącą kontrolą władz publicznych. Na wzmocnienie korporacyjnego charakteru prokuratury miałyby wpłynąć przede wszystkim istotny wzrost roli Krajowej Rady Prokuratury oraz jej organizacja. Stanowiliby w niej większość prokuratorzy podwładni Prokuratora Generalnego, co mogłoby negatywnie wpływać na działanie Rady. Zaproponowane rozwiązania w praktyce nie odpolitycznią prokuratury ani nie uwolnią jej od nacisków polityków. Podsumowanie Nie wiemy i trudno jest przewidzieć jak proponowane zmiany będą funkcjonowały w obecnym stanie prawnym. Nie wiemy również, czy nie doprowadzą do nadużyć i jeszcze bardziej nie uzależnią prokuratury od ekip rządzących. Możemy natomiast stwierdzić, że założenia i plany zmian wprowadzonych tą nowelizacją są potrzebne. Niewątpliwie uregulowania te mają służyć stworzeniu ram prawnych pozwalających prokuraturze na działanie w sposób respektujący zasadę polityczności i niezależności prokuratorów, zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i zewnętrznym. A to z kolei stanowi gwarancję prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. W odcięciu od sytuacji politycznej powinny one działać. Jednak po zapoznaniu się z uzasadnieniem do weta Prezydenta nabraliśmy wątpliwości, czy rzeczywiście tak będzie. Czy dzięki tej nowelizacji prokuratura stanie się bardziej niezależna od organów władzy wykonawczej? Czy będzie apolityczna i czy zwiększy się zaufanie społeczne wobec tej instytucji? Naszym zdaniem, na wszystkie te pytania odpowie czas. Bo tylko dzięki niemu będziemy mogli się dowiedzieć, jak te zmiany będą wykorzystywane przez rządzących. 1 Dz. U. z 2009 r., nr 178, poz Art. 1 pkt 7 ww. ustawy. 3 Weto prezydenta do ustawy z dnia 9 października o zmianie ustawy o prokuraturze oraz niektórych innych ustaw o numerze druku 2340 z dnia 18 września 2009 r., str r r. 6 Ibidem. 7 Ibidem. BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY - MARZEC

10 Aplikacja ogólna, sędziow FOT. PAWEŁ JAKUBCZYK Pytania, które zadaje sobie student prawa Paulina Brejnak, studentka IV roku prawa Jakie wymogi muszę spełnić jako kandydat na aplikanta? Aplikantem aplikacji ogólnej może zostać osoba, która: posiada polskie obywatelstwo i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich; ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł zawodowy magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w naszym kraju; została umieszczona na liście osób zakwalifikowanych. Dodatkowo nie może być prowadzone przeciwko niej postępowanie karne o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, tym bardziej nie może to być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za takie przestępstwo. I jeszcze jeden ważny wymóg nieposzlakowana opinia1. Jak zostanie to sprawdzone? Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (KSSiP), po przeprowadzeniu konkursu i ustaleniu listy kandydatów zakwalifikowanych na aplikację ogólną, zasięga informacji z Krajowego Rejestru Karnego o każdej osobie umieszczonej na tej liście. Następnie zwraca się do właściwego komendanta wojewódzkiego Policji o nadesłanie informacji o każdej z zakwalifikowanych osób. Informacje te powinny zawierać dane istotne dla oceny spełnienia wymogu posiadania nieposzlakowanej opinii są to informacje m. in. o zachowaniach świadczących o naruszeniu porządku prawnego, kontaktach ze środowiskami przestępczymi lub grupami środowiskowymi patologii społecznej i o charakterze tych kontaktów, o okolicznościach wskazujących na uzależnienie od alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych. Podstawę sporządzenia informacji stanowią materiały o kandydacie na aplikanta uzyskane w oparciu o dane zgromadzone w policyjnych systemach informatycznych2. Skąd dowiem się o naborze? Dyrektor KSSiP zamieszcza w dwóch dziennikach o zasięgu ogólnopolskim, w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej Szkoły zarządzenie Ministra Sprawiedliwości o naborze na aplikację ogólną w danym roku, określające jednocześnie limit miejsc. W ogłoszeniu podaje się w szczególności: 1) termin przeprowadzenia konkursu; 2) termin, miejsce i sposób złożenia zgłoszenia do konkursu; 3) wysokość i sposób uiszczenia opłaty za udział w konkursie. Jak wygląda egzamin? Nabór na aplikację ma formę konkursu, który przeprowadza komisja konkursowa3. Egzamin jest dwuetapowy, składa się z testu i pracy pisemnej sprawdzającej umiejętności stosowania argumentacji prawniczej, zasad wykładni oraz kwalifikowania stanów faktycznych. W 2009 roku pierwszy etap odbył się w Warszawie, natomiast drugi w Krakowie. W pierwszej części kandydat rozwiązuje 150 pytań zawierających cztery możliwe propozycje odpowiedzi, spośród których tylko jedna jest prawidłowa. Ma na to 240 min, czyli około półtorej minuty na pytanie. Do drugiego etapu konkursu przechodzą kandydaci, którzy uzyskali określony limit punktów określany każdego roku przez Ministra Sprawiedliwości. W ciągu 2 godzin należy rozwiązać trzy kazusy: jeden z prawa prywatnego, drugi z procedur administracyjnych, finansów i prawa wspólnotowego oraz trzeci obejmujący zagadnienia karne. W tym czasie można korzystać z aktów prawnych udostępnionych przez komisję konkursową. Część pisemna ma na celu sprawdzenie zarówno wiedzy wyniesionej ze studiów, jak i dodatkowych umiejętności niezbędnych przy wykonywaniu zawodu. O tym, kto zostaje przyjęty, decyduje liczba zdobytych punktów oraz limit miejsc ustalony przez Ministra Sprawiedliwości w danym roku (w 2009 r. limit ten wynosił 300). O kolejności miejsca na liście kwalifikacyjnej decyduje suma punktów uzyskanych przez kandydatów z obu etapów konkursu. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów uzyska taką samą liczbę punktów, o kolejności miejsca na liście kwalifikacyjnej decyduje liczba punktów uzyskanych z pracy pisemnej, a jeśli liczba punktów uzyskanych z pracy pisemnej jest taka sama, wszyscy ci kandydaci umieszczani są na jednym miejscu na liście kwalifikacyjnej. W przypadku, gdy miejsce na liście kwalifikacyjnej, w którym następuje wyczerpanie limitu miejsc, zajmuje więcej niż jedna osoba, limit ulega podwyższeniu o liczbę osób umieszczonych na tym miejscu. Co dalej? Po przeprowadzeniu konkursu komisja konkursowa przedstawia Dyrektorowi KSSiP listę kwalifikacyjną kandydatów na aplikantów aplikacji ogólnej. Lista kwalifikacyjna zostaje ogłoszona w Biuletynie Informacji Publicznej. Tam również zostaną w późniejszym terminie zamieszczone informacje o osobach, które zakwalifikowały się na aplikację ogólną. Niezależnie od tego, każda z osób zakwalifikowanych zostaje zawiadomiona o pomyślnym wyniku konkursu. Wówczas ma 14 dni na złożenie pisemnego oświadczenia o gotowości podjęcia aplikacji. Co jeśli nie złożę w terminie oświadczenia? W przypadku niezłożenia w terminie oświadczenia lub w przypadku nieusprawiedliwionego niepodjęcia aplikacji ogólnej w terminie 30 dni od dnia jej rozpoczęcia, Dyrektor KRSSiP uzupełnia listę kandydatów zakwalifikowanych na aplikację ogólną o kandydata umieszczonego na kolejnym miejscu na liście kwalifikacyjnej. Ile muszę zapłacić za udział w konkursie? Przed przystąpieniem do konkursu kandydat uiszcza opłatę za udział w konkursie, stanowiącą dochód budżetu państwa, której wysokość nie przewyższa równowartości 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Opłata wynosi w chwili obecnej 638 zł4. Na czym polega aplikacja ogólna? Osoby przyjęte będą przez 12 miesięcy kształciły się na wspólnej aplikacji ogólnej, która rozpoczyna się nie później niż 3 miesiące od dnia ogłoszenia listy zakwalifikowanych po egzaminie wstępnym. Aplikanci odbywają zajęcia w krakowskiej siedzibie Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury przez pięć dni w tygodniu, w wymiarze do ośmiu jednostek lekcyjnych dziennie, po 45 minut każda, lecz nie dłużej niż przez trzy tygodnie w jednym cyklu. W ramach zajęć realizowanych w formie wykładów, seminariów, warsztatów, symulacji rozpraw, przeprowadzania czynności procesowych, opracowywania decyzji procesowych oraz w innych formach przewidzianych w programach aplikacji, aplikanci poznają przede wszystkim metodykę pracy referendarza sądowego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora, sędziego lub prokuratora oraz doskonalą umiejętności wykorzystywania wiedzy teoretycznej i znajomość orzecznictwa w praktyce, odpowiednio do rodzaju aplikacji. Po każdym cyklu zajęć aplikant odbywa wskazane w programie aplikacji praktyki, zgodne z tematyką tych zajęć. Odbywają się one w sądach, prokuraturach oraz innych jednostkach wskazanych w programie aplikacji, położonych możliwie najbliżej miejsca zamieszkania aplikanta. Po każdym cyklu zajęć i praktyk przeprowadza się sprawdzian wiedzy z zakresu tych zajęć i praktyk, odrębnie dla każdego aplikanta, przede wszystkim w zakresie umiejętności jej praktycznego wykorzystania5. Każdemu aplikantowi na czas nauki zostaje wyznaczony patron-koordynator, służący pomocą merytoryczną oraz koordynujący i nadzorujący prawidłowy przebieg jego praktyk. Warunkiem ukończenia aplikacji ogólnej jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk objętych programem aplikacji. W terminie 14 dni od zakończenia aplikacji ogólnej Dyrektor KSSiP ogłasza w BIP listę klasyfikacyjną aplikantów (o kolejności miejsca na liście decyduje suma punktów uzyskanych przez aplikanta ze wszystkich sprawdzianów i praktyk w czasie aplikacji ogólnej). Każda z zamieszczonych na niej osób będzie mogła złożyć wniosek o kontynuowanie szkolenia na aplikacji specjalistycznej prokuratorskiej lub sędziowskiej. O wpis na listę można ubiegać się także w kolejnych latach szkoleniowych, nie później jednak niż 3 lata od dnia ukończenia aplikacji ogólnej. Decyzję o przyjęciu na aplikację sędziowską albo prokuratorską Dyrektor KSSiP będzie wydawał według kolejności umieszczenia kandydatów na liście klasyfikacyjnej aplikantów aplikacji ogólnej, do miejsca wyczerpania limitu przyjęć. Od decyzji przysługuje odwołanie do Ministra Sprawiedliwości w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia. Jak będzie przebiegała aplikacja sędziowska? Trwająca 54 miesiące aplikacja sędziowska będzie obejmowała zajęcia i praktyki w KSSiP (30 miesięcy) oraz staż na stanowisku asystenta sędziego, a następnie referendarza sądowego (24 miesiące)6. W trakcie stażu aplikanci sędziowscy zdobędą zatrudnienie na stanowisku asystenta sędziego na czas określony, a następnie na stanowisku referendarza sądowego na czas nieokreślony. W trzydziestym miesiącu szkolenia aplikanci sędziowscy przystępują do egzaminu sędziowskiego. Aplikanci muszą uzyskać pozytywne oceny ze wszystkich sprawdzianów i praktyk objętych programem aplikacji. i aplikacja prokuratorska? Będzie trwała 30 miesięcy. Rozpoczyna się nie później niż w terminie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia listy aplikantów. W ostatnim miesiącu aplikacji aplikanci prokuratorscy przystąpią do egzaminu prokuratorskiego. 10 LUTY MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

11 ska, prokuratorska wybierający się na aplikację ogólną Dyrektor KSSiP w terminie 14 dni od dnia zakończenia egzaminu prokuratorskiego sporządzi i przekaże Ministrowi Sprawiedliwości końcową listę klasyfikacyjną aplikantów, którzy zdali pozytywnie egzamin. Kolejność na liście będzie decydowała o tym, jak szybko dostaną oni propozycję podjęcia pracy na stanowisku asesora prokuratorskiego. Na jakim poziomie będą kształtowały się moje zarobki? W okresie stażu aplikant otrzymuje wynagrodzenie za pracę odpowiadające wysokości wynagrodzenia zasadniczego referendarza sądowego. Aplikant nie może podejmować zatrudnienia lub zajęcia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym oraz zajęcia o charakterze naukowym, dydaktycznym lub publicystycznym, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia lub zajęcia nie przeszkadza w wykonywaniu obowiązków aplikanta. Co więcej, aplikant jest obowiązany zawiadomić Dyrektora KSSiP o zamiarze podjęcia zatrudnienia lub zajęcia. Dyrektor może wyrazić sprzeciw wobec tego zamiaru, jeżeli uzna, że będzie to przeszkadzało w wykonywaniu obowiązków aplikanta. Co należy do obowiązków aplikanta? Aplikant jest zobowiązany do uczestniczenia w zajęciach, praktykach i stażach przewidzianych programem aplikacji, samodzielnego pogłębiania wiedzy i umiejętności praktycznych, objętych programem aplikacji, przystępowania do sprawdzianów oraz egzaminów w terminach przewidzianych programem aplikacji, przestrzegania regulaminu organizacyjnego Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury oraz zarządzeń i poleceń porządkowych Dyrektora KSSiP. Czy mogę być ukarany? Dyrektor KSSiP może ukarać aplikanta karą porządkową (upomnieniem, naganą) za przewinienie polegające na naruszeniu obowiązków lub uchybieniu godności aplikanta. Jednak nie można ukarać aplikanta po upływie 30 dni od dnia powzięcia wiadomości o przewinieniu lub 3 miesięcy od dnia jego popełnienia. Przed ukaraniem karą porządkową aplikantowi umożliwia się złożenie wyjaśnień. Odpis prawomocnej decyzji o ukaraniu karą porządkową dołącza się do akt osobowych aplikanta. Po upływie roku od uprawomocnienia się decyzji o ukaraniu, Dyrektor KSSiP zarządza usunięcie odpisu decyzji z akt osobowych aplikanta, jeżeli w tym czasie nie ukarano go żadną inną karą. Czy można zostać zawieszonym? Aplikant zostaje obligatoryjnie zawieszony w prawach i obowiązkach wówczas, gdy: prowadzone jest przeciwko niemu postępowanie o popełnione umyślnie przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub popełnione umyślnie przestępstwo skarbowe. Decyzja o zawieszeniu zostaje uchylona, jeżeli postępowanie zostało umorzone lub zakończyło się uniewinnieniem. Przy wszczęciu lub w toku postępowania o częściowe bądź całkowite ubezwłasnowolnienie aplikanta sąd ustanawia doradcę tymczasowego. Aplikant może także samodzielnie wnieść wniosek o zawieszenie z powodu długotrwałej choroby lub z innej ważnej przyczyny. Decyzja o zawieszeniu zostaje uchylona również na jego wniosek. Czy istnieje możliwość skreślenia z listy aplikantów? Dyrektor podejmuje decyzję o skreśleniu aplikanta z listy jeżeli: aplikant nie podjął aplikacji w wyznaczonym terminie; przestał spełniać wymagania; został prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; złożył pisemne oświadczenie o rezygnacji z odbywania aplikacji; rażąco naruszył obowiązki aplikanta; w sposób rażący uchybił godności aplikanta lub jego zachowanie godzi w dobre imię Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury; nie przystąpił do egzaminu sędziowskiego i nie złożył wniosku o zezwolenie na przystąpienie do egzaminu w innym terminie; nie rozpoczął lub przerwał odbywanie stażu. Dyrektor KSSiP może skreślić aplikanta z listy aplikantów również wtedy gdy aplikant opuścił z przyczyn nieusprawiedliwionych ponad 20% zajęć lub praktyk objętych programem aplikacji w danym roku szkoleniowym; nie przystąpił w wyznaczonym terminie, bez usprawiedliwienia, do co najmniej dwóch sprawdzianów przewidzianych w programie aplikacji lub sprawdzianów tych nie zaliczył; został dwukrotnie ukarany karą nagany. Jednak przed skreśleniem z listy Dyrektor umożliwia aplikantowi złożenie wyjaśnień. Od jego decyzji przysługuje odwołanie do Ministra Sprawiedliwości w terminie 14 dni od dnia doręczenia. Jeżeli odwołanie nie zostanie rozpatrzone pozytywnie, istnieje możliwość złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Jak się utrzymać? Dyrektor KSSiP przyznaje aplikantowi, na jego wniosek, stypendium na czas aplikacji ogólnej, aplikacji sędziowskiej oraz prokuratorskiej, jednak z wyłączeniem okresu stażu. Wysokość stypendium aplikanta aplikacji ogólnej nie może przekroczyć 70% wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego referendarza sądowego obecnie maksymalne stypendium wynosi 3176 zł. Wysokość stypendium aplikanta aplikacji sędziowskiej i prokuratorskiej odpowiada wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego referendarza sądowego będzie wynosić 4537 zł brutto. Aplikant aplikacji ogólnej, który ubiega się o kontynuowanie szkolenia na aplikacji sędziowskiej lub prokuratorskiej, zachowuje prawo do pobierania przysługującego mu stypendium do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym zakończył aplikację ogólną. Stypendium jest wypłacane co miesiąc, w terminie do piątego dnia miesiąca kalendarzowego za dany miesiąc. Warto zapamiętać, że stypendium nie przysługuje za dni nieusprawiedliwionej nieobecności na zajęciach lub praktykach, przy czym za dzień nieobecności uważa się także nieobecność na 6 godzinach zajęć w poszczególnych dniach, w okresie miesiąca kalendarzowego oraz w okresie zawieszenia aplikanta. Dodatkowo stypendium jest zmniejszane o składkę na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne7. Kiedy będę zmuszony do zwrotu stypendium? Aplikant, który pobierał stypendium w okresie aplikacji, zostanie zobowiązany do zwrotu pobranego stypendium w przypadku gdy: został skreślony z listy aplikantów; w terminie 3 lat od dnia ukończenia aplikacji nie podjął zatrudnienia na stanowisku referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora; w terminie nie dłuższym niż 3 lata po podjęciu zatrudnienia na powyższych stanowiskach w wymiarze sprawiedliwości rozwiązał stosunek pracy albo rozwiązano z nim stosunek pracy z jego winy; odmówił przyjęcia zatrudnienia na stanowisku asesora prokuratury. Stypendium podlega zwrotowi w wysokości proporcjonalnej do czasu jego pobierania lub do okresu zatrudnienia na stanowisku, w okresie krótszym niż 3 lata od dnia jego podjęcia. Czy zwrot stypendium jest bezwarunkowy? Aplikant nie ma obowiązku zwrotu stypendium w przypadku: skreślenia z listy aplikantów z przyczyn zdrowotnych lub konieczności sprawowania przez aplikanta samotnie wychowującego dziecko opieki nad dzieckiem do lat dwóch lub dzieckiem szczególnej troski; niepodjęcia zatrudnienia lub rezygnacji z zatrudnienia na stanowisku z przyczyn zdrowotnych. Dyrektor KSSiP może, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, umorzyć, w całości lub w części, należność z tytułu zwrotu stypendium. Przed podjęciem decyzji Dyrektor zasięga opinii właściwego prezesa sądu albo właściwego prokuratora apelacyjnego. 1 Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. z 2009 r., nr 26, poz. 157). 2 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 lipca 2009 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu uzyskiwania informacji o kandydacie na aplikanta Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. z 2009 r., nr 124, poz. 1029). 3 Szczegółowe warunki i wytyczne dotyczące przeprowadzania konkursu zawiera rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 kwietnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzania naboru dla kandydatów na aplikację ogólną oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej (Dz. U. z 2009 r., nr 67, poz. 566). 4 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 maja 2009 r. w sprawie wysokości opłaty za przystąpienie do egzaminu sędziowskiego lub prokuratorskiego przez osoby niebędące aplikantami Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. z 2009 r., nr 89, poz. 736). 5 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie odbywania aplikacji ogólnej, sędziowskiej oraz prokuratorskiej (Dz. U. z 2009 r., nr 107, poz. 895). 6 ( r.). 7 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 czerwca 2009 r. w sprawie stypendium dla aplikantów Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. z 2009 r., nr 99, poz. 833). FOT. INTERNET BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY MARZEC

12 FOT. ARCHIWUM PRYWATNE OD FRANÇOISA VIDOCQA DO AGENTA TOMKA czyli historia czynności operacyjno-rozpoznawczych Marta Kowalska, studentka V roku prawa ostatnim czasie obserwujemy coraz większe W zainteresowanie opinii publicznej problematyką czynności operacyjno-rozpoznawczych. Z jednej strony jest to usprawiedliwione faktem, że od zawsze to, co tajne i niedostępne, budziło ludzką ciekawość, jednak z drugiej duży wpływ mają na to ostatnie wpadki służb specjalnych. Nie ulega bowiem wątpliwości, że działania agenta Tomka, czy też nagrywanie i wykorzystywanie przez ABW rozmów podejrzanego z adwokatami, budzi liczne kontrowersje i to nie tylko prawników. W związku z tym warto przyjrzeć się, jak w przeszłości wyglądały czynności operacyjne i w jakim kierunku obecnie zmierza ich rozwój. Pomimo tego, że samo pojęcie czynności operacyjno-rozpoznawczych jest relatywnie nowe, już od zarania społecznej aktywności człowieka mieliśmy do czynienia z tajnym pozyskiwaniem informacji co jest sednem czynności operacyjnych. Na początku było to głównie wykorzystywane do prowadzenia działań wojennych, gdzie za pomocą podstępu starano się wprowadzać przeciwnika w błąd. Pierwsze doniesienia o formacji wykorzystującej metody operacyjne są związane z XVII-wieczną Francją i działalnością utworzonej w 1667 r. Haute Police. Ta pierwsza w Europie tajna policja zajmowała się przede wszystkim szpiegostwem, wykrywaniem i unieszkodliwianiem antykrólewskich i antypaństwowych elementów, wykorzystując w tym celu szeroką sieć agentów i konfidentów 1. Nie ulega jednak wątpliwości, że najbardziej znaczącym wydarzeniem w historii czynności operacyjnorozpoznawczych było powstanie pierwszej policji kryminalnej Brigade de Sûreté w 1812 roku w Paryżu. Policja ta działała pod przewodnictwem byłego przestępcy, agenta paryskiej prefektury Françoisa Vidocqa i korzystała z wielu innowacyjnych rozwiązań. Tysiączne przebrania i maski, potajemne pobyty w dzielnicach zbrodniarzy, pozorne uwięzienia, przemycanie swych ludzi do więzień i ich rzekome ucieczki lub nawet sfingowana śmierć, gdy spełnili swoje zadanie wszystko zapewniało Vidocqowi nieprzerwany strumień informacji. W jednym tylko roku z pomocą zaledwie dwunastu ludzi dobranych wedle zasady, że jedynie zbrodniarze mogą zwalczać zbrodnie, ujął 812 morderców, złodziei, włamywaczy, zbójców oraz oszustów i wyczyścił meliny przestępców, w których nigdy wcześniej nie postała noga inspektora, czy sędziego pokoju 2. François Vidocq jako pierwszy zaczął w pracy policyjnej korzystać z usług tajnych agentów i stosować prototypy działań pod przykryciem. Wyjątkowa skuteczność tych instytucji spowodowała, że zainteresowanie tą formą działalności przez ówczesne służby policyjne gwałtownie wzrosło. Za przykładem Francji poszły następne państwa. Początki Scotland Yardu datuje się na rok W 1830 r. zorganizowano służbę śledczą w Prusach, w 1866 r. Rosja carska utworzyła taką służbę w Petersburgu, a następnie w 1881 r. w Moskwie i 1908 r. w Warszawie. W Stanach Zjednoczonych służba śledcza powstaje wraz z utworzeniem w 1908 r. Federalnego Biura Śledczego 3. Wiek XX przynosi wiele istotnych zamian w pojmowaniu czynności operacyjnych. Zmiany w strukturach przestępczych doprowadziły do spadku skuteczności klasycznych metod procesowo-dowodowych. Z pomocą przyszedł rozwój techniki i nauk ścisłych. Dzięki temu pojawiły się nowe możliwości ścigania i wykrywania przestępstw. W powojennej Polsce podstawą prowadzenia tajnej działalności organów ścigania stały się przepisy dekretu z dnia 21 grudnia 1955 r. o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej (Dz. U. nr 46, poz. 311, z późn. zm.). Dekret nie używał jednak określenia czynności operacyjne, a upoważnienie do prowadzenia tych działań wywodzono z ogólnej normy określającej zakres kompetencyjny MO, obejmujący zapobieganie, przeciwdziałanie przestępczości i organizowanie walki z przestępczością 4. Trzeba jednak podkreślić, że działania operacyjne służb były w głównej mierze wykorzystywane do walki z polityczną opozycją 5. Czynności operacyjno-rozpoznawcze jako określenie ustawowe pojawiły się po raz pierwszy w ustawie o Ministrze Spraw Wewnętrznych i zakresie podległych mu organów z 19 lipca 1983 r. 6 Oprócz nowej nazwy ustawa nie definiowała samego pojęcia ani charakteru czynności operacyjno-rozpoznawczych. Działania operacyjne nadal wykorzystywano do walki z opozycją polityczną. Pozwalał na to art. 14 powołanej ustawy, wskazujący że środki operacyjne mogły być używane w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu popełnienia przestępstwa godzącego w podstawy ustrojowe, bezpieczeństwo lub obronność Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Ustawa lapidarnie określała zakres czynności operacyjno-rozpoznawczych, co było zgodne z ówczesną polityką państwa. Tajny przebieg operacji w połączeniu z oszczędną w słowa ustawą stanowiły normalny stan rzeczy. Jednak stosunkowo precyzyjnie jak wskazuje Adam Taracha i paradoksalnie precyzyjniej niż w obecnym stanie prawnym, możemy określić zakres czynności operacyjnych stosowanych w tamtym czasie przez SB i MO 7. Stało się to możliwe dzięki odtajnieniu instrukcji operacyjnych na początku lat 90. Przykładowo według zarządzenia nr 006/70 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 01 lutego 1970 r. w sprawie operacyjnej Służby Bezpieczeństwa resortu spraw wewnętrznych, w pracy operacyjnej stosowano przede wszystkim: analizę operacyjną, sprawdzenie operacyjne, inwigilację operacyjną, kombinację operacyjną, rozpracowanie operacyjne, kontrolę korespondencji oraz tajnych współpracowników 8. Zgodnie z 10 ust. 1 ww. zarządzenia, tajni współpracownicy to osoby celowo pozyskane do współpracy z SB i wykonujące zadania w zakresie zapobiegania, rozpracowywania i wykrywania wrogiej działalności. Podstawą pozyskania tajnego współpracownika mogły być materiały kompromitujące lub dążenie do uzyskania korzyści osobistych (np. paszportu). Paradoksalnie poczucie obywatelskiej współodpowiedzialności za bezpieczeństwo publiczne i porządek publiczny, jako podstawa zgody na współpracę z SB, było traktowane dość nieufnie. Instrukcja wskazywała, że pozyskanie takiej osoby w charakterze tajnego współpracownika wymaga gruntownego rozważenia i uzasadnienia ważnymi powodami operacyjnymi 9. Przed rokiem 1989 oficerów w fikcyjnych rolach, czyli pod tzw. przykrywką, wykorzystywały niemal wyłącznie wywiad i kontrwywiad, a więc I i II Departament MSW. Służba Bezpieczeństwa i Milicja Obywatelska opierały się na sieci tajnych współpracowników i informatorów. Agentami wywiadu w czasach PRL naszpikowane były ambasady, konsulaty i ataszaty, słowem cała dyplomacja na wszystkich szczeblach. Typową przykrywką wywiadowców były też centrale handlu zagranicznego. Oficerowie wywiadu ukryci w centralach handlu zagranicznego zdobyli dla polskiej gospodarki dziesiątki technologii cywilnych, przede wszystkim chemicznych i farmaceutycznych. Tak między innymi wykradziono recepturę aspiryny, wprowadzonej do produkcji jako polopiryna 10. Po upadku PRL doszło do zasadniczych zmian. Przełomem było wejście w życie tzw. ustaw policyjnych (o Ministrze Spraw Wewnętrznych, o Policji, o Urzędzie Ochrony Państwa i Straży Granicznej) w 1990 r. 11 Powielały one jednak wiele rozwiązań pochodzących z poprzedniego reżimu, co w ogólnej ocenie było odbierane negatywnie. Kolejno wymienianymi wadami były: brak definicji legalnej czynności operacyjno-rozpoznawczych, lakonicznie potraktowanie ich zakresu oraz utajnienie sposobów i metod ich wykorzystania. Spośród ogółu tych czynności stosunkowo najprecyzyjniej uregulowana została sprawa stosowania środków techniki operacyjnej przy kontroli korespondencji i podsłuchu telefonicznego i elektronicznego (art. 19 ustawy o Policji i art. 10 ustawy o UOP). Ustawa wprost zaliczała te czynności do operacyjno-rozpoznawczych, ograniczając zakres ich stosowania do najpoważniejszych przestępstw oraz czynów ściganych na mocy porozumień międzynarodowych. Stanowiło to niewątpliwie zmianę in plus. Nowelizacja ustaw policyjnych z lipca 1995 r. nie przyniosła wielkich zmian systemowych 12. Rozszerzono w znacznej części regulacje dotyczące uprawnień organów do podejmowania czynności operacyjnorozpoznawczych prowadzonych przez Policję, UOP i Straż Graniczną oraz możliwość wykorzystania ich wyników w procesie karnym. Najistotniejsza zmianą w ustawach o Policji i o UOP było wprowadzenie instytucji tzw. zakupu kontrolowanego i dostawy niejawnie nadzorowanej 13. Należy również zaznaczyć, że w roku 1996 uprawnienia do podejmowania czynności operacyjno-rozpoznawczych uzyskały (w ograniczonym zakresie) organy kontroli skarbowej 14, a w roku następnym także Inspekcja Celna 15 (obecnie Służba Celna 16 ). Następna znacząca nowelizacja ustaw o Straży Granicznej 17 i o Policji 18 nastąpiła w 2001 r. Nowe przepisy rozszerzały zakres podmiotowy zastosowania kontroli 12 LUTY - MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

13 operacyjnej, prowokacji policyjnej oraz przesyłki niejawnie nadzorowanej. W tym samym roku czynności operacyjno-rozpoznawcze wprowadzono do ustaw: o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych 19 oraz, nie wprost, do ustawy o Biurze Ochrony Rządu 20. Na uwagę zasługuje fakt udzielenia w 2003 r. ustawowego upoważnienia do podejmowania czynności operacyjno-rozpoznawczych nieistniejącej już Wojskowej Służbie Informacyjnej 21. Kolejnym istotnym krokiem w rozszerzaniu grupy podmiotów uprawnionych do korzystania z czynności operacyjno-rozpoznawczych było powołanie do życia w 2006 r. Centralnego Biura Antykorupcyjnego 22, jako służby specjalnej do spraw zwalczania korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także do zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. Przełomem w historii reglamentacji czynności operacyjno-rozpoznawczych był 2007 r. Rozpoczęły się wtedy prace nad poselskim projektem ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, mającym na celu ich kompleksowe uregulowanie w jednym akcie normatywnym 23. Jednak w związku z rozwiązaniem parlamentu w 2007 r. ustawa nie powstała. Rząd oraz posłowie VI kadencji podjęli pracę nad nową ustawą. W dniu 8 lutego do Sejmu wpłynął jej poselski projekt 24. Idea tego projektu zmierza do wprowadzenia rozwiązania, zgodnie z którym wszystkie istotne kwestie związane z czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi byłyby, co do zasady, regulowane w jednym akcie prawnym o randze ustawy. Jak zauważa projektodawca obecnie do prowadzenia czynności operacyjnorozpoznawczych uprawnione są: CBA, Policja, Straż Graniczna, ABW, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego, Agencja Wywiadu, Żandarmeria Wojskowa i wywiad skarbowy. Jednak żadna z istniejących regulacji nie obejmuje całościowo problematyki czynności operacyjno-rozpoznawczych. Tym samym rzeczą oczywistą, w ocenie projektodawcy, stało się przeprowadzenie zmian ustawowych mających na celu uporządkowanie materii dotyczącej czynności operacyjno-rozpoznawczych. Ma to przede wszystkim służyć realizacji zasady legalności jako cechy prawidłowego działania podmiotów, jedynie na podstawie i w granicach prawa 25. Należy wskazać, że projekt składa się z trzydziestu artykułów i zawarto w nim przede wszystkim definicję czynności operacyjno-rozpoznawczych, podmioty uprawnione do ich podejmowania, formy w jakich są one realizowane, metody prowadzenia tych działań oraz organy państwowe uprawnione do ich kontroli. Dodatkowo, co jest bardzo istotne, projekt ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych zawiera nowy kontratyp: Nie popełnia przestępstwa osoba, współpracująca z organami ścigania w prowadzeniu czynności operacyjno-rozpoznawczych dopuszczając się czynu zabronionego w trakcie realizacji zadania lub zaleconych czynności niemających na celu popełnienia przestępstwa, gdy swoim działaniem zapobiega innym przestępstwom. Dotychczas dochodziło do paradoksu osobę taką należało ukarać, mimo tego, że działała w dobrej wierze, współpracując przy tym z organami ścigania. Projekt ustawy jest dość silnie krytykowany przez doktrynę i sądownictwo. Krajowa Rada Sądownictwa nie dostrzega potrzeby wzmocnienia właściwych organów dodatkowymi instrumentami prawnymi, i nie widzi potrzeby przeniesienia istniejących przepisów do nowego aktu prawnego 26. Według niej opiniowany projekt jest przejawem niepotrzebnej legislacji. Zdaniem Rady projekt ustawy ogranicza się jedynie do uchylenia poprzednio obowiązujących przepisów w dotychczasowych ustawach policyjnych, bez wprowadzenia istotnych zmian. Negatywnie odebrano również samą technikę prawodawczą, zarzucając projektodawcom brak analizy dotychczas obowiązujących przepisów pod kątem ich ujednolicenia. Podsumowując, w ocenie KRS dotychczasowe rozwiązania legislacyjne normujące uprawnienia poszczególnych służb w zakresie stosowania czynności operacyjno-rozpoznawczych ( ) działają poprawnie i nie celowe jest tworzenie w tym przedmiocie nowego aktu prawnego 27. Podobnie projekt zaopiniowali Prezes Sądu Najwyższego Lech Gardocki 28 i Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ćwiąkaliski 29. Według nich sam pomysł opracowania tej problematyki w sposób kompleksowy należy ocenić pozytywnie, ale projekt obarczony jest licznymi wadami legislacyjnymi i wymaga bardzo znaczącej modyfikacji. Przepisy zawarte w projekcie w znacznej mierze stanowią dosłowne powtórzenie przepisów ustaw policyjnych. Poza tym projekt zawiera wiele błędów techniki prawodawczej. Wątpliwości ministra budzi m.in. mało szczegółowy, a przez to przybierający cechy blankietowości, charakter projektowanych przepisów upoważniających 30. Biorąc pod uwagę fakt, że przeprowadzanie czynności operacyjno-rozpoznawczych z natury rzeczy rodzi niebezpieczeństwo naruszenia chronionych konstytucyjnie praw i wolności obywatelskich, blankietowość może spowodować zakwestionowanie konstytucyjności wydanych na ich podstawie aktów podustawowych. Również rząd uważa, że zamiar opracowania ustawy regulującej kompleksowo problematykę wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych należy ocenić jako trafny i potrzebny 31. Dodać należy, że Rada Ministrów opracowała w grupie ekspertów poszczególnych służb własne rozwiązania ustawowe. Jednak wobec przedstawienia gotowego projektu, który jest co do idei zgodny z tym, co przygotowywano w gronie ekspertów uznano, że najwłaściwsze wydaje się procedowanie projektu poselskiego, uzupełniając go jednakże przemyśleniami wypracowanymi w ramach pracy nad koncepcją rządową. Zgodnie z opinią dr Andrzeja Sakowicza: projektowana ustawa wymaga dalszych prac legislacyjnych w celu uporządkowania przepisów, wyeliminowania z nich regulacji budzących wątpliwości natury stylistycznej czy też naruszających zasady techniki prawodawczej. Koniecznym jest także, a może przede wszystkim, dokonanie korekty przepisów, które budzą wątpliwości w zakresie ich zgodności z Konstytucją RP 32. Konkludując problematyka czynności operacyjnorozpoznawczych w polskim porządku prawnym wymaga bardziej szczegółowego unormowania. Może to nastąpić albo przez przyjęcie ustawy o kompleksowym charakterze, albo z uwagi na fakt, że działania operacyjne są regulowane w ustawach branżowych (poprzez dookreślenie istniejących już przepisów) 33. Jakkolwiek droga legislacyjna tego projektu się potoczy, słuszne wydają się postulaty Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka o konieczności szybkiego wprowadzenia skutecznych mechanizmów nadzoru nad stosowaniem kontroli operacyjnej, polegających m. in. na udostępnianiu opinii publicznej danych statystycznych dotyczących jej stosowania. Na zakończenie należy podkreślić, że odpowiednio uregulowana kontrola 34 nie tylko stanie na straży konstytucyjnych praw i wolności jednostki, ale także jak mówi Kazimierz Olejnik ograniczy apetyt służb na nagrywanie wszystkiego jak leci E. Gruza, M. Goc, J. Moszczyński, Kryminalistyka czyli rzecz o metodach śledczych, Warszawa 2008, s J. Thorwald, Stulecie detektywów, Kraków 2009, s E. Gruza, M. Goc, J. Moszczyński, op.cit., s Dz. U. Nr 46, poz A. Taracha, Czynności operacyjno-rozpoznawcze. Aspekty kryminalistyczne i prawnodowodowe, Lublin 2006, s Dz. U. Nr 38, poz A. Taracha, op.cit., s. 48 i nast. 8 Instrukcja (tymczasowa) o pozyskiwaniu, pracy i ewidencji agenturalno-informacyjnej sieci z 1945 r. Zarządzenie nr 006/70 Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 1 lutego 1970 r. w sprawie pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa resortu spraw wewnętrznych w pracy operacyjnej zostało opublikowane w pracy Tajni współpracownicy. Dokumenty, wydawnictwo S, b.m.r.w., za: A. Taracha, op.cit., s Tamże, s Igor T. Miecik, Wtyką będę ja, Newsweek 2009, nr 48, s Dz. U. Nr 30, poz. 179, 180 i 181; Dz. U. Nr 78, poz. 461 i Dz. U. Nr 104, poz Ich specyficzną cechą jest subsydiarność. Czynności te są akceptowane tylko w przypadku, gdy nie można skutecznie skorzystać z innych środków, albo istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie przyniosą one wymiernych korzyści, za: A. Taracha, op.cit., s Dz. U. Nr 152, poz Uprawnienia pracowników wywiadu skarbowego nie obejmują takich czynności jak zakup kontrolowany i przesyłka niejawnie nadzorowana, za: Ibidem, s Ustawa stwierdzała wprost, że czynności operacyjne polegają także na jawnym zbieraniu informacji. W ten sposób przełamuje ona generalną zasadę łączącą działalność operacyjną z tajnością. Ibidem, s Dz.U. Nr 72, poz. 802, z późn. zm. 17 Nowela z 11 kwietnia 2001 r., Dz. U. Nr 45, poz Nowela z 27 lipca 2001 r., Dz. U. Nr 100, poz Nowela z 24 sierpnia 2001 r., Dz. U. Nr 123, poz Dz. U. Nr 27, poz W ustawie o BOR nie wymienia się wprost czynności operacyjno-rozpoznawczych. Nie ulega jednak wątpliwości, że BOR może w szczególnie uzasadnionych przypadkach (art. 19 ust. 1) korzystać z pomocy osób niebędącymi funkcjonariuszami chodzi tu o korzystanie z tajnego współpracownika., za: A. Taracha, op.cit., s Ustawa z dnia 09 lipca 2003 r. o Wojskowych Służbach Informacyjnych (Dz. U. Nr 139, poz. 1326). 22 Ustawa z dnia 09 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. Nr 104, poz. 708). 23 Projekt ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, 26 stycznia 2007 r., Druk nr 1570, 24 Projekt ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, 8 lutego 2008 r., Druk nr 353, 25 Uzasadnienie do projektu ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, Druk nr 353, 26 Opinia Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 13 marca 2008 r., w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, 27 Opinia Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 13 marca 2008 r., w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, s L. Gardocki: Uwagi do poselskiego projektu ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych z dnia 19 czerwca 2008 r., do druku nr 353, 29 Opinia Prokuratora Generalnego do poselskiego projektu ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, z dnia 8 kwietnia 2008 r., 30 Opinia Prokuratora Generalnego, op.cit., s Stanowisko Rady Ministrów do poselskiego projektu ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, z dnia 30 czerwca 2008 r., 32 A.Sakowicz, Opinia o projekcie ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, druk 353, z dnia 30 kwietnia 2008 r., 33 Ibidem, s Sądowa, prokuratorska, parlamentarna, czy też społeczna. 35 E. Siedlecka, Podsłuchy pod specjalnym nadzorem, Gazeta Wyborcza z 9 grudnia 2009 r., s. 7. BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY - MARZEC

14 FOT. ARCHIWUM PRYWATNE Urszula Żebrowska, studentka V roku prawa Podstawowym elementem legalności każdej czynności medycznej jest wyrażona na nią zgoda pacjenta 1. Obowiązek ten jasno wynika z art. 16 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta 2, zgodnie z którym pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody. Ponadto wyrażenie zgody bądź sprzeciwu wobec określonej czynności powinno być poprzedzone udzieleniem mu odpowiedniej informacji dotyczącej świadczenia. Obowiązek udzielenia informacji oraz uzyskania zgody na podjęcie czynności medycznej to konsekwencja jednego z podstawowych praw pacjenta, którym jest możliwość decydowania o sobie podjęciu, kontynuowaniu czy zaniechaniu leczenia 3. Zatem wydawać by się mogło, że podjęcie leczenia lub jakiejkolwiek czynności medycznej nie może istnieć we współczesnym prawodawstwie, przyznającym jednostce szeroko rozumianą autonomię. Okazuje się jednak, że pewne sytuacje zmuszają do podjęcia działań bez zgody pacjenta, a czasem nawet przy jego wyraźnym sprzeciwie. Nakreślenie przypadków budzących wątpliwości będzie celem niniejszego artykułu. Zupełnie innym zagadnieniem pozostaje kwestia przymusu poddania się leczeniu bądź innym zabiegom, uregulowana w ustawach szczególnych. Jako wyjątek od zasady samostanowienia jednostki, dopuszczalny jest wyłącznie w ściśle określonych przypadkach, które muszą być określone w ustawie 4. Ta obszerna i cechująca się kazuistyką materia powinna stać się przedmiotem oddzielnej refleksji. Działanie bez zgody pacjenta w ustawie o zawodzie lekarza i lekarza dentysty Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty 5 (dalej także jako: uzl) pozwala na działanie bez zgody pacjenta (bądź innych uprawnionych osób) wyłącznie w ściśle określonych sytuacjach. Na wstępie należy odróżnić działanie bez zgody pacjenta od działania wbrew jego woli. Sprzeciw to oświadczenie woli pacjenta (bądź osoby uprawnionej) w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na podjęcie określonego działania medycznego. Z zasady działanie podjęte wobec sprzeciwu pacjenta jest nielegalne i bezprawne, narusza też jego dobra osobiste 6. Uregulowane w ustawie udzielenie świadczenia medycznego bez zgody pacjenta ma miejsce w przypadkach, gdy takiej zgody nie można uzyskać zważywszy na stan zdrowia pacjenta lub niemożność skontaktowania się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym. Lekarz może podjąć interwencję medyczną w przypadku czynności niestwarzających ryzyka przeprowadzić badanie lub udzielić pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody, jeśli wymaga on niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym. Lekarz powinien też w miarę możliwości skonsultować decyzję o podjęciu czynności medycznej z innym lekarzem, a w dokumentacji medycznej sporządzić odpowiednią wzmiankę 7. Drugi przypadek udzielenia świadczenia medycznego wobec braku zgody osoby uprawnionej zachodzi, gdy zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania odpowiedniej zgody groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Lekarz ma wtedy prawo wykonać zabieg operacyjny oraz zastosować metodę leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta bez zgody pacjenta (a także odpowiednio jego przedstawiciela ustawowego lub sądu). Ma on jednak obowiązek zasięgnąć, o ile to możliwe, opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności. Jest on zobowiązany także do poinformowania pacjenta oraz jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego (albo sądu opiekuńczego) o okolicznościach podjęcia określonej czynności medycznej, a także dokonania odpowiedniej adnotacji wraz z uzasadnieniem w dokumentacji medycznej 8. Kolejną możliwością działania lekarza bez zgody pacjenta jest sytuacja, gdy okoliczności których nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia, wystąpią w trakcie wykonywania zabiegu operacyjnego lub stosowania metody leczniczej lub diagnostycznej. Na mocy art. 35 uzl lekarz może przekroczyć zakres zgody pacjenta w aspekcie przedmiotu, granic lub metody przeprowadzanego zabiegu 9. Istotnym jest, że konieczność zmiany zakresu zabiegu lub metody leczniczej musi być nieprzewidywalna przed przystąpieniem do czynności. Powinna zatem wynikać z okoliczności, co do istnienia których lekarz nie miał świadomości przed przystąpieniem do wykonywania czynności 10. W piśmiennictwie taką sytuację nazywa się wyjątkiem terapeutycznym. Nakłada ona na lekarza obowiązek rozważenia wszelkich ewentualności podjętego działania, w szczególności porównania ryzyka zaniechania działania z ryzykiem wiążącym się z dokonaniem zabiegu (metody diagnostycznej lub leczniczej 11 ). Udzielenie świadczenia medycznego wobec sprzeciwu pacjenta Zgodnie z art. 32 ust. 1 uzl udzielenie świadczenia medycznego może odbyć się po wyrażeniu na nie zgody przez pacjenta (z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, a przytoczonych wyżej). Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych wiąże się z poszanowaniem nietykalności osobistej i wolności osobistej zagwarantowanej każdemu w Konstytucji 12. Pacjent może wyrazić zgodę na przeprowadzenie określonego świadczenia medycznego, może jednak się temu sprzeciwić. Zgodnie z ogólnymi zasadami jego wola powinna być uszanowana. Istnieją jednak sytuacje, w których decyzja pacjenta dotycząca odrzucenia możliwości leczenia w przypadku zagrożenia życia wydaje się być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Powstaje pytanie czy najwyższym prawem jest wtedy dobro pacjenta, czy też jego wola? Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21 grudnia 1971 r. stwierdził, że jeżeli wola chorego sprzeciwiałaby się ustawie lub zasadom współżycia społecznego, to zabieg byłby dopuszczalny 13. Dopuścił zatem możliwość wartościowania decyzji pacjenta i na tej podstawie podjęcia bądź zaniechania zabiegu. Różne rozstrzygnięcia pojawiają się natomiast we współczesnym orzecznictwie sądów. Dominuje prymat autonomii woli chorego. Voluntas aegroti suprema lex esto? Czy salus aegroti suprema lex esto? W wyroku z dnia 27 października 2007 r. Sąd Najwyższy uznał, że oświadczenie pacjenta wyrażone na wypadek utraty przytomności, określające wolę dotyczącą postępowania lekarza w stosunku do niego w sytuacjach leczniczych, jakie mogą zaistnieć w przyszłości, jest dla lekarza wiążące, jeżeli zostało złożone w sposób wyraźny, jednoznaczny i nie budzi wątpliwości 14. Sąd stanął zatem na stanowisku pełnego poszanowania woli pacjenta, co FOT. INTERNET 14 LUTY - MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

15 wzbudziło żywe kontrowersje. Podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 31 marca 2006 r. uznał, że zabieg medyczny wykonany bez zgody pacjenta jest czynnością bezprawną nawet wówczas, gdy wykonany jest zgodnie z zasadami wiedzy 15. Ocenie nie podlegała już motywacja, którą kierował się pacjent. Jego wola okazuje się decydująca. Prymat wyrażonej woli uznaje E. Zielińska16. Z kolei M. Nesterowicz stoi na stanowisku, że możliwe jest przeprowadzenie zabiegu mimo wcześniejszego sprzeciwu pacjenta, jeśli nieprzeprowadzenie zabiegu stanowi dla nieprzytomnego pacjenta zagrożenie śmiercią17. A. Zoll twierdzi zaś, że lekarz jest uprawniony do ratowania osoby, która zanim straciła przytomność, odmawiała poddania się zabiegom leczniczym18. Oddzielną kwestią staje się także istota oświadczeń pro futuro dotyczących form terapii, na których zaistnienie w przyszłości zgadza się pacjent. Nie jest to przedmiotem niniejszego rozważania, zatem na jego potrzeby zrównajmy je ze znaczeniem właściwie wyrażonej woli pacjenta. Nie ulega wątpliwości, że kwestia możności podjęcia działań stojących w sprzeczności z wolą chorego jest bardzo interesująca i ważna. Faktem jest także, że zarówno w orzecznictwie sądów, jak i w doktrynie, istnieją rozbieżne stanowiska. Dowodzi to, że odpowiedź na pytanie, czy najwyższym prawem jest zdrowie chorego, czy też jego wola nie jest jednoznaczne. Konieczność poddania się leczeniu w interesie osoby trzeciej? Obowiązek poddania się określonym zabiegom medycznym w sytuacji, gdy mogą one zwiększyć widoki powodzenia na przyszłość poszkodowanemu próbowano wywieść w latach pięćdziesiątych XX wieku. Miałoby to wpływ na rozmiar powstałej szkody oraz pośrednio wysokość należnego odszkodowania. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 15 marca 1961 r. stał jednak na stanowisku, że poszkodowany nie może być zmuszony do poddania się zabiegowi operacyjnemu 19. Zmianę linii orzeczniczej Sądu Najwyższego i wprowadzenie elementów oceny stanowiska poszkodowanego można dostrzec w orzeczeniu z dnia 11 stycznia 1978 r.20 Sąd wskazał, że odmowa poszkodowanego poddania się powszechnie stosowanemu i wypróbowanemu zabiegowi, który może wpłynąć na ocenę odpowiedzialności sprawcy szkody, powinna być oparta na argumentach zrozumiałych przynajmniej dla specjalistów. Sformułowanie nakazu poddawania się określonym czynnościom leczniczym przez poszkodowanych nastręcza wiele trudności, zarówno prawnych, jak i czysto medycznych. Stworzenie katalogu czynności stosowanych powszechnie i niepołączonych z zagrożeniem życia lub zdrowia jest niezwykle trudne. Należy zatem uznać interes osoby trzeciej sprawcy szkody za niewystarczający do zobowiązania poszkodowanego do poddania się zabiegowi. Wola jednostki tu wyższym prawem. Podsumowanie Każde działanie medyczne opiera się co do zasady na zgodzie pacjenta. Przeprowadzenie świadczenia medycznego bez takiej zgody możliwe jest w ściśle określonych w ustawie przypadkach. Pewne kontrowersje budzi sprzeciw pacjenta wobec zabiegów ratujących jego życie. Przyznanie w takiej sytuacji wyższości woli jednostki bądź zasadom współżycia społecznego ma wartość ludzkiego życia. 1 L. Kulbicki, Nowy rodzaj odpowiedzialności karnej lekarza (Przestępstwo z art. 192 k.k.), Prawo i Medycyna 2000, nr 8, s Dz. U. z 2009 r., nr 52, poz M. Nesterowicz, Prawo medyczne, Toruń 2007, s A. Liszewska, Odpowiedzialność karna za błąd w sztuce lekarskiej, Kraków 1994, s Tekst jednolity Dz. U. z 2008 r., nr 136, poz M. Boratyńska, Niektóre aspekty świadomej zgody pacjenta na leczenie na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego. Część 1. Sprzeciw pro futuro, Prawo i Medycyna 2007, nr 2, s Art. 33 uzl. 8 Art. 34 uzl. 9 M. Sośniak, Cywilna odpowiedzialność lekarza, Warszawa 1989, s M. Filar, S. Krześ, E. Marszałkowska-Krześ, P. Zaborowski, Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej, Warszawa 2004, s M. Nesterowicz, op.cit., s Dz. U. z 1997 r., nr 78, poz Sygn. akt II CR 481/ Sygn. akt III CK 155/ I ACa 973/ Por. E. Zielińska, Powinności lekarza w przypadku braku zgody na leczenie oraz wobec pacjenta w stanie terminalnym, Prawo i Medycyna 2000, nr 2(5), s M. Nesterowicz, Prawo medyczne, Warszawa 2001, s A. Zoll, Zaniechanie leczenia aspekty prawne, Prawo i Medycyna 2000, nr 2, s Sygn. akt II CR 867/ Sygn. akt III PR 183/77. Justyna Fronczak, studentka III roku prawa Spożycie alkoholu w ciągu ostatnich kilkunastu lat wzrosło o ponad 20%, z czego 55% stanowi piwo, 30% to wyroby spirytusowe, i na końcu wino (dane GUS). Wynika z tego, że znacznie zwiększyła się liczba osób pijących ryzykownie, nadużywających oraz uzależnionych od alkoholu. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie wyjaśnia terminu uzależnienia, ale według ICD-10 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych), w ciągu jednego roku muszą wystąpić trzy z podanych objawów: głód alkoholowy; trudności kontrolowania zachowań związanych z piciem; zespół abstynencyjny po przerwaniu picia lub zmniejszeniu dawki alkoholu; tolerancja na alkohol wyrażająca się w potrzebie zwiększenia dawek do wywołania tego samego efektu, do którego wystarczyły poprzednio mniejsze dawki; zaniedbywanie z powodu picia alternatywnych przyjemności i zainteresowań; picie alkoholu mimo wiedzy o jego szkodliwości dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Ustawodawca wskazuje, że podmiotami w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych jest przede wszystkim administracja rządowa i samorządowa. Główne zadania związane z zapobieganiem alkoholizmowi przekazane zostały Miejskim Komisjom Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Rozdział II ustawy wskazuje kilkuetapową procedurę postępowania wobec osoby uzależnionej, w konsekwencji której wydawany jest nakaz leczenia alkoholowego. I ETAP Zgodnie z przepisami ustawy zachowanie i sposób postępowania osoby pijącej musi łączyć się z wystąpieniem którejkolwiek z następujących przesłanek: rozkładem życia rodzinnego, demoralizacją małoletnich, uchylaniem się od pracy, systematycznym zakłócaniem spokoju lub porządku publicznego. Jeżeli zaistnieją wyżej wymienione okoliczności, każdy kto wie o osobie nadużywającej alkohol może złożyć wniosek do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, właściwej za względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby, której wniosek dotyczy. Również sama osoba uzależniona z własnej inicjatywy może przyjść do MKRPA po pomoc i podjęcie leczenia. II ETAP Następnie Komisja rozmawia z osobą, która składa wniosek. Brak anonimowości takiej osoby powoduje, że wnioski często są wycofywane, np. przez członków rodzin. Może to wynikać także z faktu, że w przypadku skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, taka osoba może występować w charakterze świadka potwierdzającego istnienie problemu alkoholowego. Komisja zbiera także informacje z pomocy społecznej, Policji, izb wytrzeźwień. III ETAP Kolejnym krokiem jest rozmowa z osobą, której dotyczy wniosek. Podczas rozmowy motywowana jest ona do zmiany stylu życia i podjęcia kontaktu z placówką terapii uzależnień. Dalsze etapy działania MKRPA są realizowane w zależności od współpracy lub jej braku uzależnionego z komisją. I WARIANT Uzależniony wyraża chęć podjęcia leczenia, które jest bezpłatne. Zgodnie z ustawą leczenie jest dobrowolne, jednak przewidziane są pewne wyjątki. Komisja proponuje poradnie, spośród których uzależniony wybierze tą, w której podejmie się leczenia. W trakcie jego trwania będzie on zobowiązany do dostarczanie zaświadczenia dla MKRPA, że uczęszczania na terapię. Jeżeli nie będzie tego robił, komisja przekazuje sprawę do sądu. Pacjent, który wywiązuje się z obowiązku, kończy skutecznie terapię oraz przy utrzymaniu dalszej abstynencji może mieć pewność, iż komisja po 2 latach umorzy jego sprawę. II WARIANT W razie braku zgody osoby na podjęcie leczenia albo całkowitego niestawiennictwa się na rozmowę przed komisją, MKRPA kieruje sprawę do sądu rejonowego. Procedura ta jest stosowana również wówczas, gdy osoba przerwie dobrowolnie podjęte leczenie odwykowe. Wcześniej jednak kierowana jest (przez komisję lub już przez sąd) na badania psychologiczne i psychiatryczne przez biegłych. Zgodnie z przepisami sąd powinien wyznaczyć rozprawę w ciągu miesiąca od wpłynięcia wniosku. Na tym etapie postępowania organy mają możliwość zastosowania przymusu wobec uczestnika (osoby, co do której został złożony wniosek do sądu) w postaci np. doprowadzenia przez Policję na rozprawę. Sąd może orzec w formie postanowienia o: oddaleniu wniosku lub nałożeniu obowiązku leczenia odwykowego w poradni lub szpitalu. Leczenie nie może trwać dłużej niż dwa lata od uprawomocnienia się orzeczenia. Źródła: 1. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r., nr 147, poz. 1231, z późn. zm.). 2. K. Dąbrowska, Przewodnik do procedury zobowiązania do leczenia odwykowego, Warszawa I. Pospiszyl, Patologie społeczne, Warszawa 2008, s Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów alkoholowych na lata opracowany przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, (dostęp: 8 lutego 2010 r.). FOT. INTERNET BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY - MARZEC

16 FOT. ARCHIWUM PRYWATNE Annual report of the European Commission with regard to the protection of financial interests of the Community estimated that the overall amount of irregularities in 2005 attained billion. As far as the Community s budget is concerned, the total damage reached even 10-20% and the Member States reported about cases of irregularities while spending money 1. These huge figures demonstrate the importance of the fight against fraud affecting financial interest of the European Union. Besides, this form of crime can be committed without respect to national borders. The cooperation at the national as well as supranational level should be an indispensable part of the common European crime-prevention campaign. ANTI-FRAUD PROVISIONS The most important tool in the fight against fraud is the primary and secondary legislation. They constitute a foundation for further operations and joint ventures. Since Member States have limited their sovereign rights making the EU a supranational organisation, it is entitled to enact criminal laws, especially taking into consideration the financial interest of the European Union. Because criminal law is regarded as a core of sovereignty, particular Member States may refrain from conferring these rights upon the Communities in this area. Then, the EU, however, has a right to enact a directive addressed to Member States obliging them to criminalize fraudulent activities against the Communities in their domestic legislation. In 1995, the Council regulation regarding fraud came into being 2. This legal instrument envisaged a common set of principles and legal rules that are applied in a common policy in order to fight against fraud. It provided identical administrative penalties as well as checks in all Member States. In fact, the enforcement of legal tools in all Member States demonstrates the inevitable difficulties in practice. As a result of extended integration process, new demands on judicial and administrative law appeared. The control of fraud against the Community is not only a test of the Member States loyalty, but also a test of the integrity of European integration itself 3. Various legal solutions and internal legal orders appear in the Member States, therefore such state of affairs creates a multi-speed situation. As a result, the effectiveness of legal instruments varies in the particular countries 4. Another possibility for Member States to fight fraudulent gains is to enter into international conventions. Member States took this Magdalena Bielonko, studentka V roku prawa The need for joint fight? option in 1995, when they concluded a Fraud Convention/PIF Convention 5 and supplementary protocols. This legal tool obliged the countries to consider corruption, money laundering and fraud as a criminal offence; however, the Member States failed to ratify it 6. The international anti-fraud conventions with third countries can require confidentiality of information. As a result, such information cannot be passed in the reports to the other Member States 7. In fact, numerous haphazard reports created by the Community as well as national bodies are the products of selective inquiry. It leads to the lack of precise information and accurate view of situation. In fact, a systematic and full collection of data is crucial in the fight against fraud. The Commission, as the legislative initiator, should receive the most precise and detailed information, yet in the situation of confidentiality it is not possible 8. Moreover, international treaties are much more time-consuming and less efficient. This has already been noticed by the fact that the 1995 Convention was not ratified until As a result, various legal solutions and internal legal order appear in the Member States. In this way, the effectiveness of legal instruments varies in the particular countries 10. As noted by Warner, what constitutes the fraud in Germany may not constitute fraud in Belgium 11. In order to achieve the strategic anti-fraud objectives, the exchange of detailed information between various players at regional level, with European Anti-Fraud Office (called OLAF) and European institutions should be improved 12. Two Commission Decisions were enacted in order to strengthen the fight against fraud. The first legal tool, in 1994, set up an advisory committee for the coordination of fraud prevention 13. The second decision established the OLAF, an independent body which task is to fight with the irregularities that affect the Communities financial interests 14. In 2004, the Hercule Programme was established by the decision of the Council and the European Parliament. The primary aim of this programme was to promote activities in the area of the protection of financial interests of the Community 15. In fact, the European Union s legal tools slowly recognise the deficits in financial situation in the shape of regulations and decisions. Efforts are being made in order to find solutions aiming at facilitating exchange of information, coordination and cooperation between various players. OFFICES AND ORGANISATIONS The amplified collaboration of Member States with the European Anti-Fraud Office, European Public Prosecutor and Eurojust is an indispensable step in the fight against fraud. The substantial budget of the Community, which is of greater risk than domestic budget of Member States, is an attractive aim for numerous criminals 16 ; therefore, the Communities were particularly interested in establishing specialised bodies. In 1988, The Commission created UCLAF as a task force to coordinate the anti-fraud fight. The European Anti-Fraud Office was a result of the erroneous performance of its predecessor, namely of the corruption allegations 17. Moreover, the former office had numerous difficulties with maintaining security, handling intelligence and managing case files 18. Finally, OLAF, as an independent body, was established in 1999 and its primary objective was to investigate and encompass diverse financial irregularities committed within the Communities bodies. The European Anti-Fraud Office is responsible for carrying external as well as internal administrative investigations for the reason of strengthening the fight against fraudulent exploitations. Likewise UNCLAF, the OLAF was strongly criticised for its operations, namely the lack of information regarding irregularities and a delay in scrutinizing cases. Under such circumstances, the Commission proposed to strengthen an operational efficiency of the Anti-Fraud Office and to improve a flow of information between various bodies 19. What is more, the clarification of powers and obligations, the access to information held by other agencies and the avoidance of repetition of administrative investigations by various offices were suggested 20. In the fight against financial irregularities in the Communities, one of the most crucial solutions can be the implication of Eurojust in the OLAF s operations. Despite this is a body of an area of freedom, security and justice within the European Union, Eurojust is competent to act with regard to fraud and corruption and any criminal offence affecting the Union s financial interests 21. Eurojust fulfills its tasks by acting through supporting, improving, stimulating, and developing cooperation between the competent bodies of the European Union. What is more, Eurojust regularly maintain relations and co-works with the European Judicial Network, international organisations, Europol, liaison magistrates, therefore, numerous bodies can be involved in the fight against fraud 22. A proper operation of Eurojust is a sub- 16 LUTY - MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

17 ject of numerous obstacles, such as: incomplete ratification of legal tools, the slowness of the process among different competent bodies, the lack of trust among Member States, complexity and quality of legal instruments, the lack of uniform and true will to centralise the penal matters at the supranational level 23. One of the newest ideas in the fight against fraud affecting the financial interest of the Community is a creation of a competent European Public Prosecutor in this field. Taking into consideration the financial situation, the EPP will be responsible for investigation, prosecution, and bringing proceedings against people involved in fraudulent operations 24. The creation of a new position will affect the role of the Anti-Fraud Office. The competences of both offices can overlap; therefore, a boundary between them should be clearly defined. Moreover, the exchange of findings between both bodies is essential in order to avoid an unnecessary waste of effort. Additional queries regarding the operation of both bodies are connected with the duality of competences and functions. ROLE OF INSTITUTIONS AND MEMBER STATES Taking into consideration the financial interest of the Community, the role of European Union s institutions and the Member States is extremely vital. To start with the Court of Auditors 25, its crucial function is the prevention of financial irregularities. This role is especially important as part of the EU s income is derived from contributions from the member states and so the Court ensures that the EU s citizens are getting maximum value for their money 26. The Court achieved an independency and is obliged to assure the legality as well as regularity of expenditures in the European budget 27. In 2004, the Court of Auditors decided to start cooperating with the Anti-Fraud Office in the field of combating financial illegal activities against the Communities. The Court of Auditors is not responsible for tracing individual irregularities, yet the structural weakness of the financial system 28. It is entitled to audit any organisations and persons that handle the European Union s funds, namely the EU institutions, national authorities or even third countries. After the control, it is obliged to produce a report on its findings, highlighting any important issues for the Commission 29. Apart from that, the Court of Auditors proposes various financial legislative tools regarding fraud, yet it has no legal power. In the event of discovering a weakness in the internal control that can suggest a misuse of Community funds, the information should be passed to the Community and national authorities 30. On one hand, the Court is praised for contributing to the improvement of European financial management and guarantying the efficient budgetary system. Weber, the President of this institution, claims that the European Court of Auditors plays a key role in providing an independent, professional and objective overview of financial management and helping promote change for the benefit of the citizens of the Union 31. What is more, its findings constitute a base for further investigations and a preparation of new legal tools against fraudulent activities 32. On the other hand, the reports are regularly criticised for being difficult to understand and the court for being too confidential. Moreover, the Court itself is a poorly managed, highly politicised institution that finds it difficult to present any clear conclusions or to make constructive suggestions 33. The next institution, namely the Commission, deals with the annual budget of the European Union. Numerous reforms, such as a new accounting system, criminalization of passive and active corruption, also in a private sector, transparent provisions regarding public procurement, statutory audit of annual accounts, makes a Commission a serious player in the fight against fraud 34. About 80% of the European budget is managed by the Member States themselves. Profits come from taxpayers across Europe; therefore, they should be intensively protected 35. Particular Member States have a very wide range of ways of combating financial irregularities. They should involve not only the police and the tax inspectors but also the border guards and the customs. Member States can use such ways of operations as interception of premises / communication / people, undercover activities, pseudo purchases, controlled deliveries and provocateurs 36. To sum up, various players have to co-work in order to achieve the best possible results in the fight against fraud. SUMMARY In conclusion, one of the reasons for Community fraud is the excessively complex, over-differentiated, incomplete and often ambiguous nature of Community legislation and the absence of clear verification procedures, uniformly applied throughout the Member States 37. In order to fight sufficiently with the fraud, a greater surveillance at the national level as well as Community level was proposed, especially the exchange of information with the Commission. Despite the criminal law is seen as a symbol of national identity and culture 38, all of the Member States should co-operate with Communities institutions and bodies, such as the European Public Prosecutor, Eurojust, the European Anti-Fraud Office, the European Court of Auditors and the Commission. In fact, the operations of above-mentioned offices, bodies and organizations are extremely important in order to ensure the proper way of spending money. Moreover, numerous structural changes and imposition of sanctions are indispensable to remove any possibilities of financial exploitation 39. Communities actions are extremely important in order to prevent, detect, suppress any ineffective management of expenditures and develop a common approach towards fight against fraud; however, each Member State should play a huge role in these ventures. Three main directions have to be taken into consideration, namely a legislative policy, co-operation between different institutions, offices and bodies as well as a framework approach for various areas of operation. 1 T. Seibert, The European Fight Against Fraud the Community s Competence to Enact Criminal Laws and Its Powers to Approximate National Criminal Law by Directives, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice 2008, No. 16 (1), p Council Act of 26 July 1995 drawing up the Convention on the protection of the financial interests of the European Communities (OJ, C 316, 27 November 1995). 3 J. A. E. Vervaele, Fraud against the Community. The Need for European Fraud Legislation, Deventer 1992, pp nd Report from the Commission, Implementation of the Convention on the Protection of the European Communities financial interests and its protocols, COM (2008) 77 final, p Council Act of 26 July 1995 drawing up the Convention on the protection of the financial interests of the European Communities (OJ C 316, 27 November 1995). 6 Europa, Criminal-law protection of the Community s financial interests, on-line: (accessed ). 7 A. Sherlock, C. Harding, Controlling Fraud within the European Community, European Law Review 1991, No. 16 (1), p Ibidem, p T. Seibert, op.cit., p nd Report from the Commission, Implementation of the Convention on the Protection of the European Communities financial interests and its protocols, COM(2008) 77 final, p C. M. Warner, Creating a common market for fraud in the European Union, The Independent Review 2003, VIII (2), p Strategy Against Fraud Affecting the European Communities Financial Interests, p Commission Decision 94/140/EC of 23 February 1994 setting up an advisory committee for the coordination of fraud prevention (OJ L 61, 4 March 1994). 14 Commission Decision 1999/352/EC, ECSC, Euratom of 28 April 1999 establishing the European Anti-fraud Office (OLAF) (OJ L 136, 31 May 1999). 15 Decision No 804/2004/EC of the European Parliament and of the Council of 21 April 2004 establishing a Community action programme to promote activities in the field of the protection of the Community s financial interests (Hercule programme) (OJ L 143, 30 April 2004). 16 N. Ilett, The European anti-fraud office (OLAF), Journal of Financial Crime 2004, No. 12 (2), p T. Seibert, op.cit., p B. Quirke, OLAF: the fight against EU fraud, Journal of Financial Crime 2007, No. 14 (2), p Ibidem, p Ibidem, p N. Thwaites, Eurojust the EU gets tougher in the fight against serious crime, EU Focus 2002, No. 99, p Ibidem, p Ibidem, p W. Hetzer, Fight against Fraud and Protection of Fundamental Rights in the European Union, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice 2006, No. 14 (1), p Created by the Treaty of Brussels of 22 July EU Facts. European Court of Auditors, on-line: org/fsiq (accessed on ). 27 C. M. Warner, op.cit., p Ch. Kok, The Court of Auditors of the European Communities: The other European Court in Luxembourg, Common Market Law Review 1989, No. 26 C, p J. Inghelram, The European Court of Auditors: Current Legal Issues, Common Market Law Review (2000), No. 37, p EU Facts. European Court of Auditors, op.cit. 31 Hubert Weber, President of the European Court of Auditors, EU Facts. European Court of Auditors, on-line: fsiq (accessed on ). 32 Inghelram, Jan, op.cit., p Stephen Grey, Centre for European Report, EU Facts. European Court of Auditors, on-line: (accessed on ). 34 E. Werner, The joint fight against fraud and the corruption in the European Union, on-line: (accessed on ), p Ibidem, p Sigma. Report for Improvement in Governance and Management in Central and Eastern European Countries, on-line: (accessed on ), pp Ch. Kok, op.cit., p T. Seibert, op.cit., p A. Sherlock, C. Harding, op.cit., p. 35. BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY - MARZEC

18 FOT. ARCHIWUM PRYWATNE Najbardziej znani Julia Bajkowska, studentka III roku europeistyki I stopnia Sprawą sporną jest ustalenie, kto po raz pierwszy użył terminu seryjny morderca. Przypuszcza się, że był to agent FBI Robert Ressler lub dr Robert D. Kepel, a miało to miejsce w latach 70. Termin ten odnosi się do osób, które dokonały, w odstępach czasu, co najmniej trzech zabójstw. Nie spotkamy jednak tego terminu w polskim prawie karnym, gdyż morderstwem określane jest m. in. zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem. W znaczeniu kryminologicznym seryjny morderca jest zawsze recydywistą. Zazwyczaj seryjny morderca odpowiada w warunkach realnego zbiegu przestępstw (tzn. popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu), a czasami w warunkach ciągu przestępstw (odmiany realnego zbiegu przestępstw) tzn. popełnił przestępstwa w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok)1. Oto lista największych i najbardziej znanych zbrodniarzy: 1. Kuba Rozpruwacz to chyba najbardziej znany pseudonim seryjnego mordercy wszech czasów, na temat jego tożsamości powstało wiele teorii, ale jak dotąd żadna z nich nie jest pewna. Wokół zabójstw przypisywanych Rozpruwaczowi powstała swoista mitologia, wsparta autentycznymi badaniami historycznymi, ale i amatorskimi hipotezami, włączającymi teorię spiskową i ludową inwencję. Od 31 sierpnia do 8 listopada 1888 roku miało miejsce pięć zabójstw kobiet na londyńskim East Endzie. Wszystkie ofiary zostały zmasakrowane nożem, a w kilku przypadkach sprawca usunął i zabrał ze sobą niektóre narządy wewnętrzne. Po 8 listopada zabójstwa nagle ustały, by nie powtórzyć się już nigdy. Nie ulega wątpliwości, że Kuba Rozpruwacz, kimkolwiek był, przejawiał skłonności skrajnie sadystyczne. Nagłe zaprzestanie działalności spowodowane było najpewniej jedną z dwóch przyczyn: śmiercią Rozpruwacza lub umieszczeniem go w zakładzie zamkniętym. Lekarze, którzy uznali go za niebezpiecznego dla otoczenia, mogli po prostu nie skojarzyć zbrodni osławionego Kuby Rozpruwacza ze swym pacjentem. Tożsamość najbardziej sławnego seryjnego mordercy pozostanie więc na zawsze tajemnicą2. 2. Pedro Lopez potwór z Andów. Jeden z bardziej znanych seryjnych morderców z Ameryki Łacińskiej. Lopez urodził się w Kolumbii i był synem biednej prostytutki oraz siódmym z trzynaściorga rodzeństwa. W 1969 roku został złapany na kradzieży samochodu. Został skazany na 7 lat więzienia. Czas spędzony w więzieniu w połączeniu ze wszystkim czego doświadczył wcześniej (wielokrotnie wykorzystywany seksualnie), spowodował niepowetowane straty w umyśle chłopaka. Winił matkę za wszystko, co go w życiu spotkało i także przez nią zaczął bać się kobiet. Pedro przyznał, że zamordował przynajmniej 110 kobiet w Ekwadorze, około 100 w Kolumbii oraz ponad 100 w Peru. Za swoje morderstwa Pedro winił swoje trudne dzieciństwo oraz samotność. Morderstw dokonywał zawsze za dnia. Nie chciał, by zmrok ukrył przed nim widok ich agonii. Wyjaśnił również, że najpierw gwałcił ofiarę, następnie dusił ją, patrząc jej głęboko w oczy. Gdy widział, jak w ich oczach znikają ostatnie resztki życia, odczuwał głęboką przyjemność oraz satysfakcję seksualną3. Często robił przyjęcia, w których uczestniczyły ciała martwych ofiar, sadzał je i rozmawiał z nimi. O przebiegu krótkiej rozprawy nie ma żadnych informacji. Jednak wiadomo, że pod koniec 1980 roku Pedro Lopez został skazany na dożywocie4. 3. Javed Iqbal pakistański seryjny zabójca, pochodzący z kochającej, zamożnej rodziny, przystojny i bardzo inteligentny. Wykorzystałem seksualnie sto dzieci, a następnie je zabiłem, tak brzmiał pierwszy akapit listu, który wysłał do władz5. Wszystkie szczegóły morderstw są zawarte w pamiętniku i 32-stronicowym notatniku, które umieściłem w pokoju, a także wysłałem do władz. To jest moje zeznanie spowiedź. Gdyby nie ten list, władze nie wszczęłyby śledztwa, gdyż chłopcy, których wykorzystywał, a następnie zabijał, żyli na ulicy i nikt nie zauważył nawet ich zniknięcia. Policja natychmiast wszczęła poszukiwania, jednak 30 grudnia 1999 r. Javed Iqbal przyszedł do wydawnictwa lokalnej gazety i po prostu oddał się w ręce policji. Javeda skazano na śmierć przez uduszenie tym samym sznurem, którego on używał do zabijania dzieci. Dalej sędzia zawyrokował, że ciało Javeda będzie pocięte na sto kawałków i zanurzone w kwasie takiej samej mieszance kwasu chlorowodorowego i siarkowego, jakiej zabójca używał do pozbywania się ciał swoich młodych ofiar. Rankiem 8 października 2001 roku władze więzienia w Kot Lakhpat znalazły zwłoki Javeda Iqbala, uduszonego przy pomocy prześcieradła, co władze więzienia uznały za samobójstwo6. 4. Lucjan Staniak znany jako Czerwony Pająk z uwagi na charakter pisma i czerwony atrament, którego używał do korespondencji z prasą i policją. W swoich listach wyśmiewał nieudolność śledczych oraz dawał wskazówki co do miejsca ukrycia kolejnych zwłok. Został skazany za morderstwa 6 kobiet w latach Sam przyznał się do 30 morderstw. Ze względu na sposób dokonywania zbrodni często porównywany jest do Kuby Rozpruwacza, z jednym wyjątkiem Staniak gwałcił swoje ofiary. Zabijał w sposób okrutny, głównie kobiety należące do Krakowskiego Klubu Miłośników Sztuki, którego sam był członkiem, ale działał na terenie całej Polski. Większości morderstw dokonał 1 maja bądź w Dniu Wszystkich Świętych. Staniaka aresztowano 1 lutego 1967 roku. Policja nie miała żadnych trudności, aby nakłonić szaleńca do złożenia zeznań. Sam twierdził, że ostatniego morderstwa dokonał, ponieważ bał się, że zaczyna tracić popularność. Jako usprawiedliwienie dla swoich zbrodni Staniak podawał, że jego rodzice oraz siostra zginęli w wypadku samochodowym, a sprawczyni wypadku uciekła z miejsca zdarzenia. Pierwsza ofiara była łudząco podobna do kobiety, przez którą zginęła jego rodzina. Początkowo skazano go na karę śmierci, jednakże po przeprowadzeniu badań psychiatrycznych Lucjan Staniak został uznany za niepoczytalnego i umieszczono go w ośrodku dla psychicznie chorych w Krakowie7. 5. Beverly Gail Allit, nazywana Aniołem Śmierci, to jedna z najbardziej znanych seryjnych morderczyń w Wielkiej Brytanii. Pracowała jako pielęgniarka na oddziale dziecięcym i jest odpowiedzialna za zamordowanie czwórki dzieci i wyrządzenie poważnych szkód piątce innych, które znajdowały się pod jej opieką. Zabijała poprzez wstrzyknięcie insuliny lub potasu, co skutkowało zatrzymaniem akcji serca. W sumie podczas swojego 58-dniowego okresu pracy Allit zaatakowała trzynaścioro dzieci, aż została złapana na gorącym uczynku. Nigdy nie wyjaśniła motywów swoich zbrodni. Zdaniem psychologów i psychiatrów, cierpiała na zaburzenie zwane zespołem Münchhausena, które wyzwala u chorego chęć i potrzebę krzywdzenia innych, by zwrócić na siebie uwagę8. 1 Zob. A. Czerwiński, K. Gradoń, Seryjni mordercy, Warszawa E. Ligas, R. Ligas, Kuba Rozpruwacz, z dnia r. 3 z dnia r. 4 Michał Filipczak, z dnia r. 5 z dnia r. 6 Ibidem. 7 E. Ligas, R. Ligas, Lucjan Staniak- Czerwony Pająk, z dnia r. 8 z dnia r. 18 LUTY MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

19 FOT. ARCHIWUM PRYWATNE Ścieżką rowerową na Joanna Leszczyńska, studentka V roku prawa Prawie codziennie można usłyszeć doniesienia o prowadzeniu różnych pojazdów czy to samochodów osobowych, czy też rowerów pod wpływem alkoholu. Wydarzenia te są na tyle częste, że z czasem ukształtowała się opinia, iż sądy 24 godzinne, które miały służyć przede wszystkim osądzaniu chuliganów, stały się de facto sądami nietrzeźwych kierowców. Całkiem niedawno zaciekawił mnie przypadek poruszania się mężczyzny pod wpływem alkoholu rowerem po ścieżce rowerowej. Na pierwszy rzut oka nie wydaje się to zbyt interesujący temat, ale biorąc pod uwagę to, że osoba ta nie została pociągnięta do odpowiedzialności karnej, zaczęłam zastanawiać się jak to w końcu jest z tą jazdą na podwójnym gazie Naturalnie pierwszym aktem, do którego sięgnęłam, był Kodeks karny 1. Po analizie jego przepisów doszłam do wniosku, że rzeczywiście osoba poruszająca się rowerem po ścieżce rowerowej nie będzie zazwyczaj ponosić odpowiedzialności karnej na podstawie k.k. Bez głębszej analizy art. 178a 1 można odrzucić odpowiedzialność na jego podstawie. Dlaczego? Odpowiedź jest bardzo prosta przewiduje on odpowiedzialność w przypadku prowadzenia pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym a trudno zakwalifikować rower do kategorii pojazdów mechanicznych. Tym bardziej, że zgodnie z doktryną takim pojazdem jest tylko pojazd wprawiany w ruch za pomocą własnego silnika 2. Chyba nie trzeba uzasadniać, dlaczego nie można przyjąć, że rower takowe urządzenie posiada. Tym bardziej, że w prawie o ruchu drogowym możemy znaleźć jasną i klarowną definicję roweru jest to pojazd jednośladowy lub wielośladowy poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem (art. 2 pkt 47) 3. W jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego został wyrażony pogląd, że nie są pojazdami mechanicznymi rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności nieprzekraczającej 50 cm3 pod warunkiem, że zachowują wszystkie normalne cechy charakterystyczne budowy umożliwiające ich zwykłą eksploatację jako rowerów 4. Odpowiedzialność z art. 178a 1 k.k. nie wchodzi zatem w grę. Warto natomiast zastanowić się nad paragrafem drugim wyżej wymienionego artykułu, który przewiduje odpowiedzialność osoby będącej w stanie nietrzeźwości, która prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż pojazd mechaniczny. Niewątpliwie można zakwalifikować rower do kategorii pojazdu innego niż pojazd mechaniczny. A contrario skoro pojazdem mechanicznym jest pojazd wprawiany w ruch za pomocą własnego silnika, to inny pojazd takowego urządzenia posiadać nie będzie. Dodatkowym niejako warunkiem odpowiedzialności jest to, by osoba poruszała się tym rowerem po drodze publicznej lub w strefie zamieszkania. Należy zatem zinterpretować te dwa ostatnie pojęcia. Analiza przepisów ustawy o drogach publicznych 5 wskazuje, że zaliczenie danej drogi do kategorii drogi publicznej następuje na mocy określonych aktów prawnych wydawanych przez ministra właściwego do spraw transportu (w przypadku dróg krajowych) bądź odpowiednie organy jednostek samorządu terytorialnego (drogi wojewódzkie, powiatowe, gminne). Z drogi takiej może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem z ograniczeniami i wyjątkami wynikającymi z przepisów (art. 1 u.d.g). O tym, czy dana droga jest drogą publiczną, nie stanowią tylko względy prawne (tj. zaliczenie do kategorii dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich czy krajowych), ale też względy techniczne 6. Nie wgłębiając się w dalszą analizę przepisów dotyczących dróg publicznych można generalnie stwierdzić, że to, czy dana droga leży w pasie drogi publicznej czy też nie, wynika każdorazowo z planów zagospodarowania przestrzennego. Przykładowo odwiedzając stronę Urzędu Miejskiego w Augustowie i zgłębiając materiały dotyczące wykazu dróg publicznych na terenie tego miasta, dowiedziałam się, że ciągi pieszo-jezdne wzdłuż jeziora Necko i rzeki Netty (tzw. bulwary) należą do kategorii dróg wewnętrznych. Co to oznacza? Po prostu taka droga nie jest drogą publiczną, gdyż u.d.g. wyraźnie wskazuje, że drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych są w istocie drogami wewnętrznymi, a idąc dalej poruszając się nimi rowerem w stanie nietrzeźwości, nie możemy zostać ukarani na podstawie art. 178 a k.k., chyba że droga usytuowana jest w strefie zamieszkania. Wypada zatem poczynić również uwagę na temat tejże strefy. Każdy kierowca zna FOT. INTERNET doskonale, a przynajmniej powinien znać, znak informacyjny D-40. Oznacza on właśnie wjazd do strefy zamieszkania. To, że nie poniesie się odpowiedzialności na podstawie k.k. nie oznacza, że nie zostanie się pociągniętym do innego typu odpowiedzialności, chociażby za wykroczenie. Niemalże identyczną konstrukcję odpowiedzialności przewiduje art k.w. 7 kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w 1, podlega karze aresztu do 14 dni albo grzywny. Na podstawie dotychczasowej analizy przepisów można byłoby dojść do wniosku, że osoba prowadząca pod wpływem alkoholu rower poza drogą publiczną lub strefą zamieszkania, może to czynić bezkarnie. Tak na szczęście nie jest. Odpowiedzialność za wykroczenie można byłoby ponieść chociażby na podstawie art. 98 k.w. Przepisy p.r.d. w art. 45 również zakazują kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu czy środka działającego podobnie do alkoholu, niezależnie od tego, gdzie dany ruch pojazdów się odbywa (por. art. 1 ust. 2 p.r.d.). Nie ma mowy o tym, że zabrania się kierowania pod wpływem alkoholu tylko pojazdem silnikowym każdym pojazdem, czyli rowerem również. Jeśli nie chcemy zatem ponieść odpowiedzialności karnej za jazdę rowerem po ścieżce rowerowej pod wpływem alkoholu, to mimo wszystko warto unikać dróg publicznych i stref zamieszkania, a najlepiej po prostu zadzwonić po taksówkę. 1 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., nr. 88, poz. 553, z późn. zm.), zwany dalej k.k. 2 Kodeks karny. Część szczególna. Tom I. Komentarz do art , red. A. Wąsek, Warszawa 2006, s Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r., nr 108, poz. 908, z późn. zm.), zwana dalej p.r.d. 4 Wyrok SN z dnia 4 lutego 1993 r., sygn. akt III KRN 254/92. 5 Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r., nr 19, poz. 115, ze zm.), zwana dalej u.d.g. 6 Wyrok WSA w Krakowie z dnia 31 marca 2008 r., sygn. akt II SA/Kr 1285/07, Lex nr Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r., nr 109, poz. 756, z późn. zm.), zwany dalej k.w. BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU LUTY - MARZEC

20 FOT. ARCHIWUM PRYWATNE Nim padnie pierwszy cios... Wojna prewencyjna w prawie międzynarodowym i karnym Piotr Jać, student V roku prawa Gdy w 2003 r. rozpoczęła się interwencja Stanów Zjednoczonych w Iraku, w światowej opinii publicznej trwała burzliwa dyskusja o dopuszczalności prewencyjnych działań militarnych. Zapoczątkowało ją opublikowanie we wrześniu 2002 r. Strategii Bezpieczeństwa Narodowego USA 1, która zezwalała na tego rodzaju operacje. Jesienią 2009 r. ogłoszono zakończenie prac nad nową doktryną obronną Federacji Rosyjskiej, oficjalnie informując, że również ona pozwala na działania wyprzedzające, a nawet przewiduje możliwość prewencyjnego użycia broni masowego rażenia 2. Za sprawą obu tych dokumentów w prawie międzynarodowym odżył jeden z najstarszych sporów o wojnę sprawiedliwą oraz o granice między samoobroną a agresją. W światowych i polskich mediach na określenie wszelkiego rodzaju zbrojnych działań wyprzedzających używa się często jednego tylko określenia: wojna prewencyjna. Jest ono tyleż pojemne, co mylące, pomija bowiem różnicę między operacjami o charakterze typowo wyprzedzającym, a atakami prewencyjnymi oraz zapobiegawczymi. Rozróżnienie to zanika także, niekiedy być może celowo, w oficjalnych wypowiedziach. Przykładowo informując w 2009 r. o postanowieniach nowej rosyjskiej doktryny obronnej, wspomniano o możliwości wykonania przez Rosję jądrowego uderzenia wyprzedzającego (prewencyjnego) (ros. упреждающего (превентивного) ядерного удара) 3. W tym stanie rzeczy warto pokrótce wyjaśnić podstawowe różnice pomiędzy wspomnianymi formami działań zbrojnych. W teorii Uderzenie wyprzedzające (ang. preemptive strike) oznacza wymierzenie pierwszego ciosu w obliczu nadchodzącego ataku strony przeciwnej takiego, który właśnie się rozpoczyna, lub wszystko wskazuje na to, że jest on nieuchronny. Państwo, które ma zostać zaatakowane, może reagować na dwa sposoby: przygotowywać się i czekać na uderzenie, lub podjąć próbę wcześniejszego sparaliżowania działań napastnika. Przyjmuje się, że decyzję o rozpoczęciu konfliktu podejmuje przeciwnik jest on na takim etapie przygotowań do wojny, że ich jedynym logicznym następstwem pozostaje zbrojna napaść 4. Według dominującego poglądu uderzenie wyprzedzające mieści się w granicach prawa do samoobrony, wynikającego z najdawniejszych norm zwyczajowych (vim vi repellere omnia iura permittunt) i potwierdzonego w art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych 5. Uderzenie prewencyjne (ang. preventive strike) różni się od wyprzedzającego zarówno pod względem czasu działania, jak i motywacji 6. Ono także wymaga posiadania informacji o zamiarach drugiej strony, ale jest efektem swobodniejszej oceny sytuacji. Podmiot, który dokonuje ataku prewencyjnego, sam wybiera militarne rozwiązanie jakiegoś sporu. Im mniejsze prawdopodobieństwo przekształcenia konkretnego zatargu w konflikt zbrojny, tym trudniej o uznanie takiego zachowania za zgodne z prawem międzynarodowym. Nielegalne jest natomiast ude- rzenie zapobiegawcze (ang. precautionary strike), które często nie jest sprowokowane żadnymi okolicznościami wojskowymi i następuje wyłącznie na wszelki wypadek 7. i w praktyce Militarne działania wyprzedzające i prewencyjne są zjawiskiem częstym w historii nowożytnej. Tylko w ostatnich dwóch stuleciach można wskazać co najmniej kilkanaście takich uderzeń np. rozpoczętą przez Napoleona wojnę z III koalicją antyfrancuską w 1805 r., atak konfederatów na Fort Sumter wiosną 1861 r., niemieckie uderzenie na Francję w sierpniu 1914 r., japoński nalot na Pearl Harbor w grudniu 1941 r., czy izraelskie ataki na państwa arabskie w czerwcu 1967 r. 8 Mimo, że uzasadniano je argumentami dotyczącymi działań wyprzedzających, większość z tych operacji miała charakter prewencyjny lub zapobiegawczy. Stało się tak dlatego, że wyprowadzenie uderzenia wyprzedzającego wymaga korzystnego dla obrońcy splotu wielu okoliczności. Państwo korzystające z mechanizmu wyprzedzającej samoobrony musi przede wszystkim zdobyć wiarygodne informacje o rzeczywistym i nieuchronnym ataku, który jest przygotowywany. Zdarza się to jedynie wyjątkowo. Ponadto możliwość prowadzenia legalnych działań wyprzedzających jest ograniczona czasem. Uderzenie nie może nastąpić za wcześnie, co wynika z przyczyn prawnych (przygotowania drugiej strony muszą wskazywać na nieuchronność agresji), jak i militarnych (przeciwnika powinno się zaskoczyć wtedy, kiedy już przestał być zdolny do obrony, ale jeszcze nie zakończył przygotowań ofensywnych). Z kolei spóźnione działanie obrońcy nie będzie wyprzedzało uderzenia napastnika. Wojna prewencyjna a prawo karne Zgodnie z art. 117 Kodeksu karnego z 1997 r. 9 wszczęcie lub prowadzenie wojny napastniczej ( 1) oraz czynienie przygotowań do jednego z tych zachowań ( 2) jest zbrodnią, a publiczne nawoływanie do jej wszczęcia występkiem ( 3). Ustawa karna posługuje się pojęciem wojny napastniczej, trzecim w historii polskich regulacji, po wojnie zaczepnej (art k.k. z 1932 r. 10 ) i wojnie zaborczej (art. 96 k.k.w.p. z 1944 r. 11 ). Interpretację tego określenia utrudnia nie tylko powyższa niekonsekwencja terminologiczna, ale i zupełny brak analogicznego przepisu w Kodeksie karnym z 1969 r. pierwszym opracowanym w czasach istnienia ONZ. W tym stanie rzeczy kluczowe dla wyjaśnienia strony przedmiotowej wskazanych przestępstw jest odwołanie się do prawa międzynarodowego 12. Przed 2002 r. i aktualną dyskusją o działaniach prewencyjnych najważniejsze znaczenie przypadało rezolucji Zgromadzenia Ogólnego nr 3314/XXIX z 14 grudnia 1974 r., w której członkowie ONZ zdefiniowali agresję. Zgodnie z jej art. 3 aktem agresji jest m.in. każda inwazja lub atak sił zbrojnych państwa na terytorium innego państwa, albo atak sił zbrojnych na obce siły zbrojne, niezależnie od wypowiedzenia wojny. Literalnie rzecz biorąc, rezolucja odmawia prawa do prewencyjnej samoobrony, traktując takie działania jako agresywne 13. Współcześnie coraz częstsze są jednak głosy, że zmiana charakteru zagrożeń bezpieczeństwa (rozwój terroryzmu, zastąpienie tradycyjnych wojen konwencjonalnych przez lokalne konflikty asymetryczne) powinna za sobą pociągać zmianę sposobu postrzegania działań prewencyjnych i zapobiegawczych 14. Z punktu widzenia prawa karnego oznacza to, że w ewentualnym procesie niezbędne byłoby przeprowadzenie szczegółowej i kompleksowej analizy aktualnych poglądów wyrażanych w doktrynie prawa międzynarodowego. Musiałaby ona szeroko uwzględnić kontekst polityczny i specyfiki poszczególnych interpretacji, biorąc też pod uwagę przesłankę tzw. konieczności wojskowej 15. Wnioski Dyskusja dotycząca działań wyprzedzających, prewencyjnych i zapobiegawczych nie znajduje jeszcze adekwatnego odzwierciedlenia w regulacjach prawa międzynarodowego ani prawa karnego. Ma to swoje uzasadnienie w umiarkowanym dorobku obu dziedzin, które kwestiami agresji zbrojnej i samoobrony zajmują się w nowoczesny sposób dopiero od nieco ponad półwiecza. Nie budzi specjalnych wątpliwości, że wspólnym mianownikiem nie może dziś być średniowieczne pojęcie wojny sprawiedliwej. Jednak czy nie jest to przypadkiem skutek zatarcia się poczucia sprawiedliwości we współczesnych stosunkach międzynarodowych? 1 The National Security Strategy of 2002, online: 2 Russia s New Military Doctrine Stipulates Preventive Nuclear Strike, Pravda.Ru z 24 grudnia 2009 r., online: 3 Mieniajet Rossija, mieniajet i jejo wojennaja doktrina, Izwiestia z 14 października 2009 r. 4 C. S. Gray, The Implications of Preemptive and Preventive War Doctrines: A Reconsideration, Carlisle Barracks 2007, s Por. J. Barcik, Koncepcja samoobrony w prawie międzynarodowym w dobie wojny z terroryzmem, Kwartalnik Prawa Publicznego 2003, nr 1. 6 C. S. Gray, op.cit., s. V. 7 Ibidem, s Por. M. J. Flynn, First Strike. Preemptive War in Modern History, Abingdon Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., nr 88, poz. 553, z późn. zm.). 10 Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1932 r., nr 60, poz. 571, z późn. zm.). 11 Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. Kodeks Karny Wojska Polskiego (Dz. U. z 1944 r., nr 6, poz. 27, z późn. zm.). 12 M. Flemming, J. Wojciechowska, Zbrodnie wojenne. Przestępstwa przeciwko pokojowi, państwu i obronności. Rozdział XVI, XVII, XVIII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 1999, s M. Flemming, Definicja agresji, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1975, nr 2, s Por. np. M. E. Bunn, Preemptive Action: When, How, and to What Effect?, Strategic Forum 2003, nr 200; R. J. Delahunty, J. Ch. Yoo, The Bush Doctrine : Can Preventive War Be Justified?, Harvard Journal of Law and Public Policy 2009, nr Por. A. Górbiel, Konieczność wojenna w prawie międzynarodowym, Kraków 1970; M. Flemming, Konieczność wojskowa jako instytucja prawa międzynarodowego i prawa karnego, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1977, nr LUTY - MARZEC 2010 BIULETYN WYDZIAŁU PRAWA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU

Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji

Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Ważniejsze zmiany Dotyczące ustroju i funkcjonowania Sądu Najwyższego Ustawa o Sądzie Najwyższym z dnia 23 listopada 2002 r. (tj. z dnia 22 lipca 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1254)) Projekt ustawy o Sądzie

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 2007 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw

USTAWA z dnia 2007 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw PROJEKT USTAWA z dnia 2007 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw Art. 1. W ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98,

Bardziej szczegółowo

Materiał porównawczy. do ustawy z dnia 1 kwietnia 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa. (druk nr 1169)

Materiał porównawczy. do ustawy z dnia 1 kwietnia 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa. (druk nr 1169) BIURO LEGISLACYJNE/ Materiał porównawczy Materiał porównawczy do ustawy z dnia 1 kwietnia 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (druk nr 1169) USTAWA z dnia 17 grudnia 1997 r. O ZMIANIE USTAWY PRAWO O

Bardziej szczegółowo

o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów wojskowych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3236)

o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów wojskowych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3236) Druk nr 3948 SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja SPRAWOZDANIE KOMISJI SPRAWIEDLIWOŚCI I PRAW CZŁOWIEKA o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów wojskowych oraz niektórych

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 10 maja 1996 r.

USTAWA z dnia 10 maja 1996 r. Kancelaria Sejmu s. 1/5 Dz.U. 1996 Nr 77 poz. 367 USTAWA z dnia 10 maja 1996 r. o zmianie ustaw o prokuraturze, o Sądzie Najwyższym, o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych

Bardziej szczegółowo

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym i

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Paweł Księżak (przewodniczący) SSN Tomasz Demendecki (sprawozdawca) SSN Jacek Widło

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Paweł Księżak (przewodniczący) SSN Tomasz Demendecki (sprawozdawca) SSN Jacek Widło Sygn. akt I NO 51/18 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 lutego 2019 r. SSN Paweł Księżak (przewodniczący) SSN Tomasz Demendecki (sprawozdawca) SSN Jacek Widło w

Bardziej szczegółowo

Zakres rozszerzony - moduł 35 Obywatel wobec prawa. Janusz Korzeniowski

Zakres rozszerzony - moduł 35 Obywatel wobec prawa. Janusz Korzeniowski Zakres rozszerzony - moduł 35 Obywatel wobec prawa Opracowanie: Janusz Korzeniowski nauczyciel konsultant ds. edukacji obywatelskiej w Zachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli 1 Spis slajdów

Bardziej szczegółowo

SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sędziowie. Krajowa Rada Sądownictwa

SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sędziowie. Krajowa Rada Sądownictwa SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Wyroki wydawane w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, w postępowaniu co najmniej dwuinstancyjnym.

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa

USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa Art. 1. 1. Krajowa Rada Sądownictwa, zwana dalej Radą, realizuje cele określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Bardziej szczegółowo

- o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego.

- o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ V kadencja Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Druk nr 581 Warszawa, 12 maja 2006 r. Pan Marek Jurek Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust.

Bardziej szczegółowo

WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości

WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości Sądy są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury 1)

USTAWA z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury 1) Kancelaria Sejmu s. 1/8 USTAWA z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury 1) Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1410. Art. 1. 1. Tworzy

Bardziej szczegółowo

Wyrok. Sądu Najwyższego. z dnia 2 grudnia 2011 r. II UK 73/11

Wyrok. Sądu Najwyższego. z dnia 2 grudnia 2011 r. II UK 73/11 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2011 r. II UK 73/11 nietezowane LEX nr 1130385 1130385 Skład orzekający Przewodniczący: Sędzia SN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca). Sędziowie SN: Romualda Spyt, Jolanta

Bardziej szczegółowo

Dz.U FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII. Art. 173.

Dz.U FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII. Art. 173. Dz.U.97.78.483 FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII SĄDY I TRYBUNAŁY Art. 173. Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezaleŝną

Bardziej szczegółowo

Dlaczego poprawki do projektu ustawy o Sądzie Najwyższym niczego nie zmieniają?

Dlaczego poprawki do projektu ustawy o Sądzie Najwyższym niczego nie zmieniają? Dlaczego poprawki do projektu ustawy o Sądzie Najwyższym niczego nie zmieniają? W toczącym się procesie legislacyjnym nad poselskim projektem ustawy o Sądzie Najwyższym (druk sejmowy 1727) zostały zgłoszone

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 27 lipca 2017 r. Poz. 1434 OBWIESZCZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 18 lipca 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Prezesa

Bardziej szczegółowo

PROJEKT. Ustawa z dnia o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

PROJEKT. Ustawa z dnia o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Ustawa z dnia o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej PROJEKT Art. 1. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z 2001 r. Nr 28, poz. 319, z 2006

Bardziej szczegółowo

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI KADENCJA. Warszawa, dnia 3 sierpnia 2006 r. SPRAWOZDANIE. (wraz z zestawieniem wniosków)

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI KADENCJA. Warszawa, dnia 3 sierpnia 2006 r. SPRAWOZDANIE. (wraz z zestawieniem wniosków) SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI KADENCJA Warszawa, dnia 3 sierpnia 2006 r. Druk nr 216 Z SPRAWOZDANIE KOMISJI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ (wraz z zestawieniem wniosków) Komisja,

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 8 lipca 2005 r. I UK 359/04

Wyrok z dnia 8 lipca 2005 r. I UK 359/04 Wyrok z dnia 8 lipca 2005 r. I UK 359/04 W sprawie z odwołania sędziego od orzeczenia lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stwierdzającego zdolność do pełnienia obowiązków sędziego droga

Bardziej szczegółowo

KARTA ZGŁOSZENIA KANDYDATA NA WOLNE STANOWISKO SĘDZIOWSKIE W WOJEWÓDZKIM SĄDZIE ADMINISTRACYJNYM

KARTA ZGŁOSZENIA KANDYDATA NA WOLNE STANOWISKO SĘDZIOWSKIE W WOJEWÓDZKIM SĄDZIE ADMINISTRACYJNYM KARTA ZGŁOSZENIA KANDYDATA NA WOLNE STANOWISKO SĘDZIOWSKIE W WOJEWÓDZKIM SĄDZIE ADMINISTRACYJNYM W związku z obwieszczeniem Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia... (M.P. z... r., poz... ) zgłaszam

Bardziej szczegółowo

13. Sąd Najwyższy. Sąd Najwyższy: Ustawa z r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz ze zm.)

13. Sąd Najwyższy. Sąd Najwyższy: Ustawa z r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz ze zm.) 13. Sąd Najwyższy Ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) Sąd Najwyższy: jest organem władzy sądowniczej powołanym do: 1) sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KURSÓW JĘZYKOWYCH. dla pracowników niebędących nauczycielami akademickimi (wyłączając obsługę)

REGULAMIN KURSÓW JĘZYKOWYCH. dla pracowników niebędących nauczycielami akademickimi (wyłączając obsługę) Załącznik do zarządzenia nr 21 /XV R/2017 Rektora Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu z dnia 14 marca 2017 r. REGULAMIN KURSÓW JĘZYKOWYCH dla pracowników niebędących nauczycielami akademickimi (wyłączając

Bardziej szczegółowo

Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu USTAWA. z dnia 12 lipca 2017 r.

Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu USTAWA. z dnia 12 lipca 2017 r. Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu USTAWA z dnia 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W ustawie z dnia

Bardziej szczegółowo

swoich doktorantów. Doktoranci przyporządkowani są administracyjnie do jednostki, z której pochodzi opiekun naukowy.

swoich doktorantów. Doktoranci przyporządkowani są administracyjnie do jednostki, z której pochodzi opiekun naukowy. REGULAMIN Środowiskowych studiów doktoranckich prowadzonych przez Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie przy udziale Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe zasady odbywania studiów doktoranckich na Wydziale Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego

Szczegółowe zasady odbywania studiów doktoranckich na Wydziale Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego Uchwała nr 48 Rady Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 29 marca 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad odbywania studiów doktoranckich 1 Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ]

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ] Art. 173 Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ] Art. 175 1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sady administracyjne

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE Nr 2/2009. Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej. w Golczewie. z dnia 25 maja 2009 r.

ZARZĄDZENIE Nr 2/2009. Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej. w Golczewie. z dnia 25 maja 2009 r. ZARZĄDZENIE Nr 2/2009 Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Golczewie z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu naboru na wolne stanowiska urzędnicze w Ośrodku Pomocy Społecznej w Golczewie.

Bardziej szczegółowo

Uchwała 15/2017. Senatu Dolnośląskiej Szkoły Wyższej z 11 kwietnia 2017 r.

Uchwała 15/2017. Senatu Dolnośląskiej Szkoły Wyższej z 11 kwietnia 2017 r. Uchwała 15/2017 Senatu Dolnośląskiej Szkoły Wyższej z 11 kwietnia 2017 r. w sprawie zasad i trybu rekrutacji oraz formy studiów III stopnia na Wydziale Nauk Pedagogicznych w roku akademickim 2017/2018

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH INSTYTUTU ARCHEOLOGII I ETNOLOGII POLSKIEJ AKADEMII NAUK

REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH INSTYTUTU ARCHEOLOGII I ETNOLOGII POLSKIEJ AKADEMII NAUK REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH INSTYTUTU ARCHEOLOGII I ETNOLOGII POLSKIEJ AKADEMII NAUK 1. PODSTAWA PRAWNA Studia doktoranckie w Instytucie Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk (zwanym dalej

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Stan prawny na r. (Dz.U ze zm.

USTAWA. z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Stan prawny na r. (Dz.U ze zm. USTAWA z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Stan prawny na 07.03.2012r. (Dz.U.2009.26.157 ze zm.) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. 1. Tworzy się Krajową Szkołę Sądownictwa

Bardziej szczegółowo

Ne tle skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich ujawnił się problem

Ne tle skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich ujawnił się problem RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-702889-III-12/LN 00-090 Warszawa Tel. centr. 22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 22 827 64 53 Pan Jarosław Gowin Minister Sprawiedliwości Ne tle skarg

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 23 stycznia 2009 r. (Dz. U. z dnia 17 lutego 2009 r.) Rozdział 1. Przepisy ogólne

USTAWA. z dnia 23 stycznia 2009 r. (Dz. U. z dnia 17 lutego 2009 r.) Rozdział 1. Przepisy ogólne Dz.U.09.26.157 2009.04.22 zm. Dz.U.2009.56.459 art. 7 2010.01.01 zm. Dz.U.2009.223.1777 art. 10 2010.03.31 zm. Dz.U.2009.178.1375 art. 16 USTAWA z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa

Bardziej szczegółowo

8 1. Osoby ubiegające się o przyjęcie na studia doktoranckie składają: a. podanie, b. kwestionariusz osobowy, c. zaświadczenie lekarskie

8 1. Osoby ubiegające się o przyjęcie na studia doktoranckie składają: a. podanie, b. kwestionariusz osobowy, c. zaświadczenie lekarskie Uchwała nr 48-2010/2011 Senatu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie z dnia 30 maja 2011 roku w sprawie warunków i trybu rekrutacji na studia trzeciego stopnia (studia doktoranckie stacjonarne

Bardziej szczegółowo

Ogólnie - trybunały, władza sądownicza i prokuratura

Ogólnie - trybunały, władza sądownicza i prokuratura Ogólnie - trybunały, władza sądownicza i prokuratura Prokuratura 1 / 8 SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Wyroki wydawane

Bardziej szczegółowo

Uchwała nr 65/ Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. z dnia 26 kwietnia 2019 r.

Uchwała nr 65/ Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. z dnia 26 kwietnia 2019 r. Uchwała nr 65/2018-2019 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie z dnia 26 kwietnia 2019 r. w sprawie warunków i trybu kierowania za granicę pracowników Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie w celach

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH w UNIWERSYTECIE PAPIESKIM JANA PAWŁA II W KRAKOWIE W KRAKOWIE

REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH w UNIWERSYTECIE PAPIESKIM JANA PAWŁA II W KRAKOWIE W KRAKOWIE REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH w UNIWERSYTECIE PAPIESKIM JANA PAWŁA II W KRAKOWIE W KRAKOWIE I. Postanowienia ogólne 1 1. Studia doktoranckie, jako studia trzeciego stopnia umożliwiają uzyskanie zaawansowanej

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN Środowiskowych Studiów Doktoranckich Stacjonarnych i Niestacjonarnych w Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. I.

REGULAMIN Środowiskowych Studiów Doktoranckich Stacjonarnych i Niestacjonarnych w Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. I. Zał. 1 do uchwały 3/2010 REGULAMIN Środowiskowych Studiów Doktoranckich Stacjonarnych i Niestacjonarnych w Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu I. Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 27 lipca 2005

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. zobowiązuje Krajową Radę Sądownictwa do wykazywania, na

POSTANOWIENIE. zobowiązuje Krajową Radę Sądownictwa do wykazywania, na Sygn. akt K 39/16 POSTANOWIENIE Warszawa, dnia 3 sierpnia 2016 r. Trybunał Konstytucyjny w składzie: Andrzej Rzepliński - przewodniczący Stanisław Biernat LeonKieres Piotr Pszczółkawski Małgorzata Pyziak-Szafnicka

Bardziej szczegółowo

Postępowanie rekrutacyjne na studia doktoranckie prowadzone jest w Poznaniu.

Postępowanie rekrutacyjne na studia doktoranckie prowadzone jest w Poznaniu. Uchwała nr 315/2016 Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 25 kwietnia 2016 roku w sprawie warunków i trybu rekrutacji na I rok studiów doktoranckich stacjonarnych i niestacjonarnych

Bardziej szczegółowo

PORZĄDEK OBRAD KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA w dniach września 2012 roku

PORZĄDEK OBRAD KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA w dniach września 2012 roku Projekt z dnia 18 września 2012 r. PORZĄDEK OBRAD KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA w dniach 25-28 września 2012 roku ( godz. 9 00 sala posiedzeń KRS) 1. Informacje i Komunikaty. 2. Informacje i propozycje rozstrzygnięć

Bardziej szczegółowo

Terminy i Procedury dotyczące studentów US

Terminy i Procedury dotyczące studentów US Terminy i Procedury dotyczące studentów US Zagadnienie Przyjęcie w poczet studentów Domy Studenckie Harmonogram przyznawania miejsc w Domach Studenckich US w roku akademickim 2013/2014 Procedura/Termin

Bardziej szczegółowo

Zasady realizacji Programu ERASMUS+ Mobilność w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym w latach 2014-2020

Zasady realizacji Programu ERASMUS+ Mobilność w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym w latach 2014-2020 Zasady realizacji Programu ERASMUS+ Mobilność w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym w latach 2014-2020 I. Wstęp 1. Uczelnianego Koordynatora ds. Programu Erasmus+ powołuje Rektor osobiście, natomiast Koordynatorów

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 23/2018/III Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 19 kwietnia 2018 r.

Uchwała Nr 23/2018/III Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 19 kwietnia 2018 r. Uchwała Nr 23/2018/III Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 19 kwietnia 2018 r. w sprawie warunków i trybu rekrutacji na studia doktoranckie w roku akademickim 2018/2019 Na podstawie art. 196 ust. 2 ustawy

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury 1) Rozdział 1. Przepisy ogólne. Art. 1.

USTAWA. z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury 1) Rozdział 1. Przepisy ogólne. Art. 1. Kancelaria Sejmu s. 1/42 USTAWA z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury 1) Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2009 r. Nr 26, poz. 157, Nr 56, poz. 459, Nr 223, poz. 1777,

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury

USTAWA z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury Kancelaria Sejmu s. 1/5 USTAWA z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2007 r. Nr 102, poz. 690, z 2009 r. Nr 26, poz. 157, z 2013 r.

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ PRAWA KANONICZNEGO UKSW PROCEDURA REKRUTACYJNA PROGRAM ERASMUS+ SMP/SMPA Wyjazdy studentów w celu odbycia praktyki w instytucji zagranicznej

WYDZIAŁ PRAWA KANONICZNEGO UKSW PROCEDURA REKRUTACYJNA PROGRAM ERASMUS+ SMP/SMPA Wyjazdy studentów w celu odbycia praktyki w instytucji zagranicznej WYDZIAŁ PRAWA KANONICZNEGO UKSW PROCEDURA REKRUTACYJNA PROGRAM ERASMUS+ SMP/SMPA Wyjazdy studentów w celu odbycia praktyki w instytucji zagranicznej 1 Rekrutacja studentów na praktyki w Programie ERASMUS+

Bardziej szczegółowo

Regulamin Podyplomowego Studium dla Doradców Podatkowych w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk

Regulamin Podyplomowego Studium dla Doradców Podatkowych w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk Regulamin Podyplomowego Studium dla Doradców Podatkowych w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk Podstawę prawną utworzenia Podyplomowego Studium dla Doradców Podatkowych w Instytucie Nauk Prawnych

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury 1) Rozdział 1 Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury 1) Rozdział 1 Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 23 stycznia 2009 r. Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2009 r. Nr 26, poz. 157. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury 1) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. 1.

Bardziej szczegółowo

Uchwała numer 12/15 Senatu Wyższej Szkoły Języków Obcych w Świeciu z dnia 25 kwietnia 2015 roku

Uchwała numer 12/15 Senatu Wyższej Szkoły Języków Obcych w Świeciu z dnia 25 kwietnia 2015 roku Uchwała numer 12/15 Senatu Wyższej Szkoły Języków Obcych w Świeciu z dnia 25 kwietnia 2015 roku w sprawie warunków i trybu przyjęć na studia pierwszego i drugiego stopnia studiów stacjonarnych i niestacjonarnych

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSP 1/15. Dnia 15 kwietnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSP 1/15. Dnia 15 kwietnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt IV CSP 1/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 kwietnia 2015 r. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska SSN Krzysztof Strzelczyk w sprawie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA SENATU nr 9 / Wyższej Szkoły Kultury Fizycznej i Turystyki im. H. Konopackiej w Pruszkowie z dnia 3 kwietnia 2019 r.

UCHWAŁA SENATU nr 9 / Wyższej Szkoły Kultury Fizycznej i Turystyki im. H. Konopackiej w Pruszkowie z dnia 3 kwietnia 2019 r. UCHWAŁA SENATU nr 9 / 2018-2019 Wyższej Szkoły Kultury Fizycznej i Turystyki im. H. Konopackiej w Pruszkowie z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie warunków, trybu oraz terminu rekrutacji w roku akademickim

Bardziej szczegółowo

5) w art. 40 skreśla się pkt 4.

5) w art. 40 skreśla się pkt 4. W art. 2 projektu ustawy dodaje się następujące punkty:, zmieniając jednocześnie dalszą numerację: 1) Użyte w ustawie, w różnej liczbie i przypadku, wyrazy okręgowa izba adwokacka zastępuje się użytymi

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa

USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa Kancelaria Sejmu s. 1/7 USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1082. o Krajowej Radzie Sądownictwa Art. 1. 1. Krajowa Rada Sądownictwa, zwana dalej Radą, realizuje

Bardziej szczegółowo

Druk nr 946 Warszawa, 4 września 2008 r. - o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury wraz z projektami aktów. wykonawczych.

Druk nr 946 Warszawa, 4 września 2008 r. - o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury wraz z projektami aktów. wykonawczych. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-124-08 Druk nr 946 Warszawa, 4 września 2008 r. Pan Bronisław Komorowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art.

Bardziej szczegółowo

Matematyka kodem nowoczesności

Matematyka kodem nowoczesności Strona1 Załącznik do zarządzenia nr 80 Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 9 czerwca 2015 r. Załącznik do zarządzenia nr 73 Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 29 maja 2013

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt III PO 6/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 września 2017 r. SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (przewodniczący) SSN Dawid Miąsik SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

KWESTIONARIUSZ. kandydata na wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Najwyższym. Informacja na temat przetwarzania danych osobowych

KWESTIONARIUSZ. kandydata na wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Najwyższym. Informacja na temat przetwarzania danych osobowych KWESTIONARIUSZ kandydata na wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Najwyższym Informacja na temat przetwarzania danych osobowych Zgłaszając swoją kandydaturę na wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Najwyższym

Bardziej szczegółowo

Uchwała nr 1227 Senatu Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 25 kwietnia 2012 r.

Uchwała nr 1227 Senatu Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 25 kwietnia 2012 r. Uchwała nr 1227 Senatu Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie zasad pobierania opłat za świadczone usługi edukacyjne oraz trybu i warunków zwalniania z tych opłat Na podstawie

Bardziej szczegółowo

w dniach listopada 2012 roku

w dniach listopada 2012 roku Projekt z dnia 5 listopada 2012 r. PORZĄDEK OBRAD KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA w dniach 13-16 listopada 2012 roku ( godz. 9 00 sala posiedzeń KRS) 1. Informacje i Komunikaty. 2. Informacje i propozycje rozstrzygnięć

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II PK 281/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 10 lutego 2010 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Bogusław Cudowski SSN Beata Gudowska

Bardziej szczegółowo

WÓJT GMINY LUBISZYN OGŁASZA NABÓR NA WOLNE STANOWISKO URZĘDNICZE. Stanowisko ds. wymiaru podatków i opłat.

WÓJT GMINY LUBISZYN OGŁASZA NABÓR NA WOLNE STANOWISKO URZĘDNICZE. Stanowisko ds. wymiaru podatków i opłat. Określenie stanowiska urzędniczego: WÓJT GMINY LUBISZYN OGŁASZA NABÓR NA WOLNE STANOWISKO URZĘDNICZE Stanowisko ds. wymiaru podatków i opłat. 1) Nazwa i adres jednostki: Urząd Gminy Lubiszyn Plac Jedności

Bardziej szczegółowo

Na podstawie art. 200 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1668, z późn. zm.) uchwala się, co następuje:

Na podstawie art. 200 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1668, z późn. zm.) uchwala się, co następuje: Uchwała nr 466 Senatu SGH z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie warunków i trybu rekrutacji do Szkoły Doktorskiej w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie w roku akademickim 2019/2020 Na podstawie art. 200

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 2010 r.

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 2010 r. Projekt z dnia 30 marca 2010 r. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 2010 r. w sprawie wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów oraz wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących prokuratorom Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 111/2017

Zarządzenie Nr 111/2017 Zarządzenie Nr 111/2017 Rektora Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie z dnia 30 października 2017 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu przyznawania zwiększenia stypendium doktoranckiego z dotacji

Bardziej szczegółowo

Postępowanie rekrutacyjne na studia doktoranckie prowadzone jest w Poznaniu.

Postępowanie rekrutacyjne na studia doktoranckie prowadzone jest w Poznaniu. Uchwała nr 45/2017 Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 24 kwietnia 2017 roku w sprawie warunków i trybu rekrutacji na I rok studiów doktoranckich stacjonarnych i niestacjonarnych

Bardziej szczegółowo

Regulamin Studiów Doktoranckich na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego

Regulamin Studiów Doktoranckich na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego Regulamin Studiów Doktoranckich na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego Przepisy ogólne 1 Wydział Zarządzania UW prowadzi stacjonarne i niestacjonarne Studia Doktoranckie zgodnie z Regulaminem

Bardziej szczegółowo

1. Ogłasza się konkurs na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej im. Władysława Rdzanowskiego w Radziejowicach, ul. Główna 2, Radziejowice.

1. Ogłasza się konkurs na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej im. Władysława Rdzanowskiego w Radziejowicach, ul. Główna 2, Radziejowice. ZARZĄDZENIE Nr 36/2019 WÓJTA GMINY RADZIEJOWICE z dnia 25 kwietnia 2019 r. w sprawie ogłoszenia konkursu na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej im. Władysława Rdzanowskiego w Radziejowicach Na podstawie

Bardziej szczegółowo

2. Test z ustawy z r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r. poz. 5)

2. Test z ustawy z r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r. poz. 5) 2. Test z ustawy z 8.12.2016 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r. poz. 5) 1. Sąd Najwyższy dzieli się na Izby: a) wyłącznie Cywilną i Karną, b) Cywilną, Karną, Karną wojskową oraz Pracy i ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

Zasady przeprowadzania czynności w przewodach doktorskich na Wydziale Humanistycznym

Zasady przeprowadzania czynności w przewodach doktorskich na Wydziale Humanistycznym Zasady przeprowadzania czynności w przewodach doktorskich na Wydziale Humanistycznym 1 Osoba ubiegająca się o nadanie stopnia doktora, zwana dalej "kandydatem", wraz z wnioskiem o wszczęcie przewodu doktorskiego

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II UK 390/17. Dnia 9 lipca 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jerzy Kuźniar

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II UK 390/17. Dnia 9 lipca 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jerzy Kuźniar Sygn. akt II UK 390/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 9 lipca 2018 r. SSN Jerzy Kuźniar w sprawie z wniosku M.N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G. o prawo do emerytury

Bardziej szczegółowo

Uchwała numer 01/2018 Senatu Uczelni Lingwistyczno-Technicznej w Świeciu z dnia 15 grudnia 2018 roku

Uchwała numer 01/2018 Senatu Uczelni Lingwistyczno-Technicznej w Świeciu z dnia 15 grudnia 2018 roku Uchwała numer 01/2018 Senatu Uczelni Lingwistyczno-Technicznej w Świeciu z dnia 15 grudnia 2018 roku w sprawie warunków, trybu i terminu rozpoczęcia i zakończenia rekrutacji oraz sposobu jej przeprowadzenia

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektórych innych ustaw 1)

USTAWA z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektórych innych ustaw 1) Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 24 września 2010 r. Opracowano na podstawie Dz. U. z 2010 r. Nr 197, poz. 1307. o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 29 czerwca 2016 r. Poz. 929 USTAWA z dnia 22 czerwca 2016 r. o Radzie Mediów Narodowych 1) Art. 1. Ustawa określa zadania, kompetencje i organizację

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH W POLITECHNICE LUBELSKIEJ

REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH W POLITECHNICE LUBELSKIEJ Załącznik do Uchwały Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 27 kwietnia 2006 r. REGULAMIN STUDIÓW DOKTORANCKICH W POLITECHNICE LUBELSKIEJ I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. W Politechnice Lubelskiej prowadzone

Bardziej szczegółowo

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Dziekan WPiA UKSW Prof. dr hab. Marek Michalski. Protokołował Mgr Łukasz Gołąb

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Dziekan WPiA UKSW Prof. dr hab. Marek Michalski. Protokołował Mgr Łukasz Gołąb Załącznik nr 15 Uchwała nr 75/2015/2016 Rady Wydziału Prawa i Administracji UKSW z dnia 8 marca 2016 r. w sprawie określenia sposobu dokonywania oceny realizacji programu na stacjonarnych i niestacjonarnych

Bardziej szczegółowo

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 849)

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 849) Warszawa, dnia 22 kwietnia 2010 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 849) I. Cel i przedmiot ustawy Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II BU 1/15. Dnia 25 listopada 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jerzy Kuźniar

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II BU 1/15. Dnia 25 listopada 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jerzy Kuźniar Sygn. akt II BU 1/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 25 listopada 2015 r. SSN Jerzy Kuźniar w sprawie z wniosku W. P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o wypłatę wstrzymanej emerytury,

Bardziej szczegółowo

Dział VIII STUDIA DOKTORANCKIE I DOKTORANCI

Dział VIII STUDIA DOKTORANCKIE I DOKTORANCI Dział VIII STUDIA DOKTORANCKIE I DOKTORANCI Rozdział 1 Studia doktoranckie 104 1. W Uczelni studiami trzeciego stopnia są studia doktoranckie. Ukończenie studiów doktoranckich następuje wraz z uzyskaniem

Bardziej szczegółowo

o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze (druk nr 1282).

o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze (druk nr 1282). SEJM SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Druk nr 1424 V kadencja SPRAWOZDANIE KOMISJI NADZWYCZAJNEJ DO ROZPATRZENIA PROJEKTÓW USTAW ZWIĄZANYCH Z KOALICYJNYM PROGRAMEM RZĄDOWYM SOLIDARNE PAŃSTWO o rządowym projekcie

Bardziej szczegółowo

Związek Biur Porad Obywatelskich, ul. Gałczyńskiego 3, Warszawa KRS

Związek Biur Porad Obywatelskich, ul. Gałczyńskiego 3, Warszawa   KRS Związek Biur Porad Obywatelskich, ul. Gałczyńskiego 3, 00-362 Warszawa zbpo@zbpo.org.pl www.zbpo.org.pl KRS 0000021621 REGULAMIN Związku Biur Porad Obywatelskich Certyfikacji Doradców Obywatelskich 1 CERTYFIKAT

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący) SSN Tomasz Artymiuk SSN Dorota Rysińska (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący) SSN Tomasz Artymiuk SSN Dorota Rysińska (sprawozdawca) Sygn. akt III KO 112/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 11 kwietnia 2013 r. SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący) SSN Tomasz Artymiuk SSN Dorota Rysińska (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

KARTA ZGŁOSZENIA KANDYDATA NA WOLNE STANOWISKO ASESORSKIE W WOJEWÓDZKIM SĄDZIE ADMINISTRACYJNYM

KARTA ZGŁOSZENIA KANDYDATA NA WOLNE STANOWISKO ASESORSKIE W WOJEWÓDZKIM SĄDZIE ADMINISTRACYJNYM KARTA ZGŁOSZENIA KANDYDATA NA WOLNE STANOWISKO ASESORSKIE W WOJEWÓDZKIM SĄDZIE ADMINISTRACYJNYM W związku z obwieszczeniem Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia. ( M.P. z. r. poz. ) zgłaszam

Bardziej szczegółowo

PROJEKT. Art. 1. 1) art. 3 otrzymuje nowe brzmienie:

PROJEKT. Art. 1. 1) art. 3 otrzymuje nowe brzmienie: PROJEKT USTAWA z dnia... 2004 r. o zmianie ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje

Bardziej szczegółowo

Regulamin Studium Pedagogizacji

Regulamin Studium Pedagogizacji Załącznik do Zarządzenia nr 75/2013 Senatu UKSW z dnia 14 października 2013 r. Regulamin Studium Pedagogizacji 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Studium Pedagogizacji, zwane dalej Studium", jest jednostką organizacyjną

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 45/14 z dnia r.

Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 45/14 z dnia r. Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 45/14 z dnia 22.08.2014 r. Regulamin rekrutacji na II edycję niestacjonarnych studiów podyplomowych Biostatystyka zastosowanie statystyki w medycynie klinicznej, biologii

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 9/2011 Burmistrza Miasta Skórcz z dnia 21 lutego 2011 r.

Zarządzenie Nr 9/2011 Burmistrza Miasta Skórcz z dnia 21 lutego 2011 r. Zarządzenie Nr 9/2011 Burmistrza Miasta Skórcz z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia regulaminu naboru na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, obowiązującego

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE KOMISJI NADZWYCZAJNEJ DO SPRAW ZMIAN W KODYFIKACJACH

SPRAWOZDANIE KOMISJI NADZWYCZAJNEJ DO SPRAW ZMIAN W KODYFIKACJACH SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ V kadencja Druk nr 1414 SPRAWOZDANIE KOMISJI NADZWYCZAJNEJ DO SPRAW ZMIAN W KODYFIKACJACH o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH. Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu

REGULAMIN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH. Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu REGULAMIN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu Wrocław 2019 POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu jest uczelnią niepubliczną. Została powołana na podstawie

Bardziej szczegółowo

2 Wszczęcie przewodu doktorskiego

2 Wszczęcie przewodu doktorskiego Regulamin przeprowadzania postępowań o nadanie stopnia doktora nauk prawnych w zakresie prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego Na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca

Bardziej szczegółowo

Rekrutacja na studia doktoranckie odbywa się w trybie postępowania kwalifikacyjnego.

Rekrutacja na studia doktoranckie odbywa się w trybie postępowania kwalifikacyjnego. UCHWAŁA NR 36/2010 SENATU UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W BIAŁYMSTOKU z dnia 28 maja 2010 r. w sprawie warunków i trybu rekrutacji na stacjonarne studia doktoranckie na Wydziale Lekarskim z Oddziałem Stomatologii

Bardziej szczegółowo

Trybunału odpowiednich do rangi zadań. Temu celowi powinny być podporządkowane wszelkie działania władzy ustawodawczej. Pozycja ustrojowa Trybunału,

Trybunału odpowiednich do rangi zadań. Temu celowi powinny być podporządkowane wszelkie działania władzy ustawodawczej. Pozycja ustrojowa Trybunału, Stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 czerwca 2016 r. o przedstawieniu wniosków związanych z pracami legislacyjnymi dotyczącymi projektów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym Krajowa Rada Sądownictwa

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN NABORU NA WOLNE STANOWISKA URZĘDNICZE W POWIATOWYM URZĘDZIE PRACY WE WŁODAWIE

REGULAMIN NABORU NA WOLNE STANOWISKA URZĘDNICZE W POWIATOWYM URZĘDZIE PRACY WE WŁODAWIE REGULAMIN NABORU NA WOLNE STANOWISKA URZĘDNICZE W POWIATOWYM URZĘDZIE PRACY WE WŁODAWIE Celem regulaminu jest ustalenie zasad wyłonienia kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze w Powiatowym Urzędzie

Bardziej szczegółowo

Warunki i tryb rekrutacji kandydatów na Studia Doktoranckie w IUNG-PIB

Warunki i tryb rekrutacji kandydatów na Studia Doktoranckie w IUNG-PIB Załącznik nr 3 do Zarządzenia Nr -002-22/2014 Dyrektora IUNG-PIB z dnia 28.10.2014 r. Warunki i tryb rekrutacji kandydatów na Studia Doktoranckie w IUNG-PIB Podstawy prawne 1. Ustawa Prawo o szkolnictwie

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Strona 1 z 6 Dąbrowa Górnicza, dnia 01.10.2011 REGULAMIN PRZYZNAWANIA STYPENDIÓW ZA WYNIKI W NAUCE STUDENTOM STUDIÓW II STOPNIA NA KIERUNKU ZAMAWIANYM INFORMATYKA W WYŻSZEJ SZKOLE BIZNESU W DĄBROWIE GÓRNICZEJ

Bardziej szczegółowo

USTRÓJ ORGANÓW OCHRONY PRAWNEJ. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA. Autorzy: Joanna Bodio, Grzegorz Borkowski, Tomasz Demendecki

USTRÓJ ORGANÓW OCHRONY PRAWNEJ. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA. Autorzy: Joanna Bodio, Grzegorz Borkowski, Tomasz Demendecki USTRÓJ ORGANÓW OCHRONY PRAWNEJ. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA Autorzy: Joanna Bodio, Grzegorz Borkowski, Tomasz Demendecki Część I ORGANY ROZSTRZYGAJĄCE Rozdział 1 Klasyfikacja organów ochrony prawnej 1.1. Organy

Bardziej szczegółowo

Regulamin naboru na stanowisko głównego księgowego. w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Zamościu

Regulamin naboru na stanowisko głównego księgowego. w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Zamościu Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 4/2017 z dnia 07 marca 2017 r. Regulamin naboru na stanowisko głównego księgowego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Zamościu Podstawa prawna: Ustawa z 21 listopada

Bardziej szczegółowo

Co zaproponował Polski rząd?

Co zaproponował Polski rząd? Porównanie rekomendacji w sprawie praworządności w Polsce (4. rekomendacja) ogłoszonej przez Komisję Europejską 20 grudnia 2017 roku z propozycjami nowelizacji ustaw zaproponowanych przez rząd Polski.

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR 30 /2008 SENATU WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO z dnia 12 maja 2008 r.

UCHWAŁA NR 30 /2008 SENATU WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO z dnia 12 maja 2008 r. UCHWAŁA NR 30 /2008 SENATU WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO z dnia 12 maja 2008 r. w sprawie ustalenia warunków i trybu rekrutacji na studia doktoranckie stacjonarne i niestacjonarne prowadzone w

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. postanowił: utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie. Sygn. akt III KZ 39/16. Dnia 22 czerwca 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. postanowił: utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie. Sygn. akt III KZ 39/16. Dnia 22 czerwca 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt III KZ 39/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 czerwca 2016 r. SSN Dariusz Świecki w sprawie J. P. po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, w dniu 22 czerwca 2016 r., zażalenia

Bardziej szczegółowo