Wilk na zawsze w Karpatach - z dr. Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak
|
|
- Grażyna Stachowiak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wilk na zawsze w Karpatach - z dr. Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak Wilk na zawsze w Karpatach - z dr Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak Jesteś w Bieszczadach nazywany "naukowcem od wilków". Czy badanie wilków oprócz korzyści naukowych ma dla Ciebie jakieś inne znaczenie? Wojciech Śmietana: Na początku moich badań, które prowadzę w Bieszczadach od 1988 r. interesowało mnie przede wszystkim poznanie i opisanie zależności wilk - dzikie kopytne i człowiek. Nieco później zacząłem się również interesować wykorzystaniem owczarków podhalańskich do ochrony owiec i kóz przed atakami wilków. Wszystkie te prace oprócz czysto naukowych aspektów mają również wymiar praktyczny, którym jest harmonijna koegzystencja wilka i człowieka w Bieszczadach. A czy łączy Cię jakąś szczególna więź z wilkami? W. Ś.: Wszystkie zwierzęta lubię, zarówno te dzikie jak i domowe. Natomiast zajmując się na co dzień wilkami, staram się mieć o nich obiektywne zdanie. Na wszystkie zwierzęta staram się patrzeć obiektywnie, również na ludzi, a ponieważ wilk jest jednym z elementów przyrody, którą bardzo lubię, wręcz kocham, dlatego nie mogę powiedzieć, że bardziej lubię wilka niż na przykład wiewiórkę. O wilkach jest rozpowszechnionych wiele niezbyt przychylnych opinii. Od przedszkola wpajany jest nam wizerunek wilka jako żarłocznej bestii, która zjadła niewinną babcię i Czerwonego Kapturka. Jaki jest Twój pogląd na temat wilka? W. Ś.: W kilku zdaniach jest mi trudno na to pytanie odpowiedzieć, ale generalnie rzecz ujmując wilk jest zwierzęciem takim, jak każde inne, nie jest ani dobry, ani zły. Potrzebuje swojego miejsca na ziemi i to miejsce powinniśmy mu zapewnić. A ponieważ jest to gatunek, który może powodować lokalne konflikty, szczególnie z gospodarką pasterską oraz łowiecką to należy dążyć do harmonijnej koegzystencji z nim. Komu może więc zależeć na złej reputacji wilka? W. Ś.: Zależeć? Zwierzęta same w sobie nie są ani dobre, ani złe. Oczywiście, jak mówiłem, wilk wchodzi w konflikt z gospodarką łowiecką i pasterską. Jeśli chodzi o lokalną ludność w Bieszczadach, to myślę, że stosunek do wilka nie jest tak bardzo negatywny. Są ludzie, którzy lubią wilki i są tacy, którzy ich nie lubią. Natomiast dla wielu osób wilki są całkowicie obojętne, ponieważ nie mają z nimi żadnego kontaktu. Jeśli chodzi o gospodarkę łowiecką, to trzeba brać pod uwagę fakt, że jest to ssak, który specjalizuje się w polowaniu na kopytne i musi zabić jakąś ich liczbę, żeby przeżyć. Dlatego Wilk na zawsze w Karpatach - z dr. Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak 1
2 gospodarka łowiecka ssakami kopytnymi musi uwzględniać potrzeby pokarmowe tego drapieżnika. Dla hodowców owiec to wiadomo, że najlepiej jakby wilków w ogóle nie było, bo wtedy nie musieliby pilnować swego inwentarza. Jednak myślę, że wszystko zmierza w kierunku bardziej pozytywnego stosunku ludzi do wilka. Jeśli chodzi o gospodarkę pasterską, to są możliwości zabezpieczania się przed atakami wilków i trzeba to robić, starając się jednocześnie, aby lokalna ludność nie ponosiła zbyt dużych kosztów finansowych. Nie powinniśmy bowiem zrzucać na barki lokalnych hodowców całych kosztów ochrony wilka. Bardzo dobrze się dzieje, że są wypłacane odszkodowania za szkody wyrządzone przez wilki, ale to jest jak gdyby leczenie skutków, natomiast trzeba prowadzić działania prewencyjne, czyli stosować metody ochrony zwierząt domowych i nie dopuszczać do tego, aby te straty były zbyt duże. Jakie są te metody prewencyjne? W. Ś.: Jest kilka skutecznych sposobów. W zależności od lokalnych warunków i wielkości stada można wybrać którąś z nich. Są to np. pastuchy elektryczne albo psy pasterskie, bądź też odpowiednio wysokie ogrodzenia. W każdym przypadku wiąże się to z kosztami, czasem nawet dosyć dużymi, które powinny być przynajmniej częściowo pokrywane z funduszy państwowych. Jeśli bowiem hodowcy wykazują chęć wprowadzenia którejś z metod ochrony, trzeba im w tym pomóc finansowo. Myślę, że wtedy problem z wilkami zostałby dobrze rozwiązany i nie byłoby konfliktu z hodowcami. Wspomniałeś o programie dotyczącym szkolenia psów pasterskich do ochrony zwierząt gospodarskich przed wilkami. Jak wygląda obecnie realizacja tego programu i na ile okazał się on skuteczny? W. Ś.: W sumie wyprowadziłem do tej pory dwanaście psów pasterskich przeznaczonych dla lokalnych hodowców, z tego dziewięć było finansowane przez Ministerstwo Środowiska. Generalnie muszę stwierdzić, że we wszystkich gospodarstwach, do których zostały wprowadzone te psy szkody albo zredukowano do zera, albo zdarzają się sporadycznie, jedna, dwie owce, co kilka lat. Natomiast wcześniej u tych hodowców było rocznie po kilkanaście lub kilkadziesiąt owiec zagryzionych przez wilki. Takie są efekty. Dla mnie ważne jest, aby wytworzyć wśród lokalnych hodowców potrzebę wykorzystywania tych psów. W Bieszczadach mamy generalnie dwa rodzaje hodowców owiec. Jedni to górale, którzy przywędrowali tutaj z Podhala i oni od pokoleń wykorzystują owczarki do pilnowania stada. Wiedzą jak to robić i ich nie trzeba uczyć. Ale są również hodowcy, szczególnie ci na Pogórzu Bieszczadzkim, którzy przyszli w te strony z nizin i nigdy owczarków nie wykorzystywali do pilnowania owiec. Mieli w związku z tym duże straty w swoich stadach. Mój pomysł był więc taki, żeby nauczyć ich korzystania z tych psów i dać im możliwość samokształcenia się. Powoli przynosi to skutki, owczarków przybywa i zainteresowanie nimi rośnie. Myślę, że za dziesięć, piętnaście lat możemy mieć w Bieszczadach lepsze owczarki niż na Podhalu. Od wielu lat zajmujesz się tropieniem wilków. Jakie było Twoje największe przeżycie związane z tymi zwierzętami? W. Ś.: Było kilka takich sytuacji. Każde spotkaniem z wilkiem mnie cieszy, bo nie zdarza się ono często. Chociaż bardzo dużo czasu spędzam w lesie, bo praktycznie 6 miesięcy w roku, to taki bezpośredni kontakt wzrokowy z wilkiem mam raz, dwa razy w roku. Trochę częściej je słyszę. Z takich ciekawszych zdarzeń przypominam sobie spotkanie przed kilkoma lat, kiedy idąc w środku nocy z Suchych Rzek do Zatwarnicy, spostrzegłem wilka, który szedł drogą w moim kierunku i w ogóle mnie nie zauważył. W pewnym momencie przystanąłem, aby dobrze zobaczyć, czy to pies, czy Wilk na zawsze w Karpatach - z dr. Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak 2
3 wilk. Ponieważ zwierzę nie uciekało, pomyślałem, że może jest to jakiś zbłąkany lub chory pies, jednak wiedziałem, że w okolicznych miejscowościach nie mają tak dużego psa. Mógł to być także wściekły wilk, bo i takie przypadki się zdarzają i wtedy trzeba być bardzo ostrożnym. Jednak po chwili wilk mnie zauważył, popatrzył się przez moment, odwrócił i uciekł. Na drugi dzień niedaleko tego miejsca znalazłem dwa jelenie zagryzione przez wilki. Jedna ofiara była świeża, a druga zagryziona tydzień wcześniej i na nich żerowało pięć wilków. Oznaczało to, że tej nocy widziałem jednego z nich. Innym razem, a było to zimą, miałem takie zdarzenie. Kiedy szedłem przez las, na śniegu zobaczyłem świeżutkie ślady dwóch wilków. Padał wtedy gęsty śnieg, który nie zdążył jeszcze przysypać ich tropów a zewsząd otaczał mnie bardzo gęsty młodnik, na którego gałęziach wisiało dużo śniegu. W pewnym momencie przystanąłem i zawyłem po wilczemu, bo czasami się zdarza, że wilki odpowiadają i wtedy można sprawdzić, ile ich dokładnie jest. I odpowiedziały. A były one w odległości około 20 metrów ode mnie! Jednak kiedy zorientowały się, że nie jestem wilkiem, to drugi raz nie odpowiedziały i spłoszone uciekły. Ciekawie zachowywał się wilk, którego złapałem, aby założyć mu obrożę z nadajnikiem. W momencie, kiedy podchodziłem do niego, on oczywiście próbował uciec, ale nie szarpał się gwałtownie. Jednak po krótkiej chwili, kiedy zorientował się, że nie może uciec, stanął i zaczął patrzeć mi prosto w oczy. Zrobiłem wtedy krok do przodu i w tym momencie wilk zaczął do mnie merdać ogonem i po chwili położył się na ziemi. Taka była jego reakcja. Wilk, jako zwierzę bardzo inteligentne, zdawał sobie sprawę z tego, że nie może uciec ani mnie zaatakować i jedyna możliwość, która przyszła mu do głowy to było nawiązanie kontaktu ze mną i okazanie swojej nieagresji. Muszę powiedzieć, że byłem jego zachowaniem bardzo zaskoczony. Spodziewałem się chaotycznych prób ucieczki albo agresywnego zachowania. Niedawno jedna z gazet lokalnych podawała, że na tych terenach padł rekord świata w ilości wilków. Ile tak naprawdę jest ich tutaj? W. Ś.: Zagęszczenie wilków w Bieszczadach jest jednym z największych, jakie stwierdzono do tej pory na świecie, ale nie mówię o zagęszczeniu, które jest podawane oficjalnie, tylko o tym, które wynika z prowadzonych przeze mnie badań. Ono wykazuje - i jest to oparte zarówno na tropieniach, jak i ostatnio na telemetrii - że zagęszczenie wilków w Bieszczadach wynosi ok. 4-5 osobników na 100 km2. Jednak oficjalne dane mówią o zagęszczeniu ponad dwukrotnie większym i to zagęszczenie jest nierealistycznie wysokie. Z czego wynika tak duże zagęszczenie wilka w Karpatach? W. Ś.: Jest ono spowodowane bogatą bazą pokarmową, czyli dużym zagęszczeniem zwierząt kopytnych, a także nie tak wysoką śmiertelnością wśród wilków, jak ma to miejsce w innych rejonach świata. Wiele osób, które zajmują się problematyką dzikiej przyrody uważa, że wilk jest najlepszym gospodarzem lasu. Jak myślisz, co by się stało, gdyby zabrakło wilka w lesie? W. Ś.: Nie uważam, żeby wilk był jakimkolwiek gospodarzem lasu, bo on nie prowadzi żadnej gospodarki, w rozumieniu ludzkim. Jednak gdyby wilka zabrakło, to można się spodziewać wzrostu populacji kopytnych, choć wilk nie jest jedynym drapieżnikiem, który na nie poluje, bo wchodzi tutaj w rachubę przede wszystkim człowiek. W przypadku jeleni polowania są najistotniejszym czynnikiem ich śmiertelności. Gdyby wilków zabrakło, to pierwszą rzeczą, która by dosyć szybko nastąpiła, przy utrzymaniu tego samego stopnia pozyskania kopytnych przez myśliwych, byłby wzrost zagęszczenia Wilk na zawsze w Karpatach - z dr. Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak 3
4 tych zwierząt. Następną rzeczą, która mogłaby wystąpić, to spadek zagęszczenia padlinożerców, ponieważ żywią się one głównie tym, co wilki pozostawią po swojej uczcie. Można więc liczyć się ze spadkiem liczebności, takich zwierząt jak kruki, lisy, niedźwiedzie i orły przednie. Tego można się spodziewać, ale niekoniecznie to musi nastąpić. Z tego względu, że zależności w przyrodzie są dosyć elastyczne i jeżeli czegoś brakuje w jednym ogniwie, to się bierze z innego źródła. Tak samo dzieje się w przypadku śmiertelności zwierząt - jeśli jeden czynnik śmiertelności zanika to pojawia się inny. Można się również spodziewać pogorszenia jakości osobniczej jeleni, np. zmniejszenia płodności tych zwierząt i obniżenia kondycji poszczególnych osobników. Jakie Twoim zdaniem powinny być jeszcze środki ochrony wilków, które by spowodowały, że populacja wilcza w Polsce będzie stabilna i przestanie im grozić wyginięcie? W. Ś.: W obecnej chwili wilkom w Polsce nie grozi wyginięcie. Wydaje się nawet, że można byłoby je również w ograniczonym stopniu eksploatować łowiecko. Pozyskanie łowieckie ograniczyłoby jednak możliwości rekolonizacji przez wilki tych terenów, na których drapieżników tych nie ma w ogóle lub spotyka się je jedynie sporadycznie. Mam tu na myśli tereny północno-zachodniej i zachodniej Polski. Ochrona wilków w Polsce ma bowiem za zadanie umożliwienie wilkom zasiedlenia wszystkich odpowiadających im siedlisk naturalnych. Nie można sobie wyobrazić skutecznej ochrony wilków bez zapewnienia im odpowiedniej ilości naturalnego pożywienia, czyli uwzględnienia w planach pozyskania łowieckiego jeleni, saren i dzików potrzeb pokarmowych wilków. Poza tym ochrona wilków nie może z góry zakładać "nietykalności" tych drapieżników. Ochrona wilków nigdy nie będzie skuteczna, jeśli lokalne społeczności nie zaakceptują obecności tego drapieżnika w swoim otoczeniu. Dlatego należy dopuścić to, że w niektórych przypadkach konieczne jest eliminowanie przez odstrzał osobników zsynantropizowanych (głównie tych, które zabijają zwierzęta domowe). Wprowadzanie różnych sposobów ochrony zwierząt gospodarskich, takich jak pasterskie psy stróżujące czy odpowiednie ogrodzenia, nie jest rozwiązaniem natychmiastowym, wymaga czasu i nakładów finansowych. Mogą zdarzyć się również lokalnie takie okoliczności, że konieczne będzie usuwanie z danego terenu części wilków. Takie niewątpliwie trudne decyzje powinny być jednak oparte na rzetelnym rozeznaniu aktualnej sytuacji i prognozach na przyszłość. Niestety, obecnie mamy do czynienia raczej z szukaniem powodów do polowań na wilki niż koniecznością rozwiązywania konkretnych problemów. Jak się odnosisz do pomysłu zakazu polowań na wilki w strefach przygranicznych, wzdłuż granic z państwami, które sąsiadują z Polską, a gdzie do tej pory na wilki się poluje? W. Ś.: Na pewno jest konieczna jakaś integracja ochrony i gospodarowania populacjami wszystkich dużych ssaków i tych chronionych, i tych, na które się poluje. Zwierzęta te migrują na dość dużych obszarach i terytoria poszczególnych grup czy areały osobnicze leżą po obu czy po trzech stronach granicy. Współpraca międzynarodowa w tym temacie, czyli integracja działań ochronnych i gospodarki łowieckiej na pewno byłaby wskazana. Swoje badania naukowe od niedawna rozszerzyłeś też na rysie? W. Ś.: Tak, wspólnie z Henrykiem Okarmą i Stanisławem Śnieżko prowadzę w Karpatach badania nad rysiem, który jako gatunek zagrożony jest wyginięciem. Rysie są znacznie trudniejsze do badania niż wilki, gdyż prowadzą bardzo skryty tryb życia. Przez te wszystkie lata moich obserwacji w terenie zaledwie kilka razy widziałem rysia. Jego rzadkość występowania wynika z tego, że jest to zwierzę bardzo narażone na kłusownictwo, gdyż lubi się przedzierać przez zarośla i często ginie w zastawionych tam wnykach, jest też on uzależniony od małych ofiar, w szczególności od sarny, której Wilk na zawsze w Karpatach - z dr. Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak 4
5 zagęszczenie we wschodniej części polskich Karpat jest nieduże, co wpływa bezpośrednio na zagęszczenie rysi. Ma to także wpływ na jego rozrodczość, bo najczęściej zdarza się, że w okresie zimowym samica prowadzi co najwyżej jednego młodego, chociaż rodzą się dwa, trzy kociaki. Należałoby się wobec tego zastanowić, czy nie warto ograniczyć w całych Karpatach polowań na sarny i przez to zwiększyć ich liczebność. W tej chwili zagęszczenie sarny limituje reprodukcję i zagęszczenie rysiów. Na drapieżniki możemy bowiem oddziaływać nie tylko przez to, że je chronimy, ponieważ ich zagęszczenie zależy od kilku czynników. Muszą mieć one odpowiednie siedlisko, czyli miejsce do polowań, do ukrycia się i założenia gniazda. Ważne jest również odpowiednie zagęszczenie potencjalnych ofiar i jeżeli jest ono małe, to i zagęszczenie drapieżników będzie niewielkie. Dlatego właśnie sytuacja rysia jest dużo trudniejsza niż sytuacja wilka, choć jest to zwierzę, które nie wchodzi w tak ostry konflikt z ludźmi. Ryś nie lubi opuszczać lasu, dobrze się czuje w jakimś gęstym drzewostanie lub w zagajnikach, a owce wypasa się na terenach otwartych. Jeśli chodzi o gospodarkę łowiecką, to rzadko zdarza się, żeby rysie zabijały jelenie, a jeleń dla myśliwych, z ekonomicznego punktu widzenia, jest tutaj najważniejszym zwierzęciem. Wielu badaczy dzikich zwierząt wskazuje, że obecnie najważniejszą sprawą jest ochrona zwierząt i ich siedlisk przed postępującą degradacją środowiska, natomiast dopiero w drugiej kolejności powinien być uwzględniany cel badawczy. Czy zgodziłbyś się z tym? W. Ś.: Ja uważam, że nie można czegoś chronić, póki się nie wie, jak to robić. A żeby wiedzieć jak chronić, to trzeba przeprowadzić badania. I nie wystarczą badania, które były prowadzone tysiące kilometrów stąd. Należy zbadać lokalną populację i dopiero na podstawie wiedzy naukowej podejmować jakieś decyzje i decydować się na takie a nie inne działania ochronne. Często krytykowane są takie metody badawcze, które powodują uszkodzenia ciała badanych zwierząt np. poprzez odcinanie palców, aby je oznakować, a także badania telemetryczne, gdzie zwierzętom zakłada się specjalne obroże z nadajnikiem w celu ich śledzenia. Jak uważasz, gdzie są granice, do których naukowiec może się posunąć? W. Ś.: Nigdy bym nie wziął udziału w takim projekcie, w którym by się w jakiś sposób okaleczało badane zwierzęta. Natomiast jeśli chodzi o badania telemetryczne, które również sam prowadzę, to uważam, że w niektórych przypadkach są one niezbędne. Jeśli chcemy poznać jakiś gatunek zwierząt i zrobić to dokładnie, musimy przeprowadzić takie badania. Wiąże się to oczywiście z odławianiem, usypianiem tych zwierząt, ale można to robić w sposób jak najbardziej bezpieczny dla nich. Ważne jest również, aby odławiać i śledzić jak najmniejszą liczbę zwierząt, które mają służyć do tych badań. Mogę jednak zrozumieć fakt, że w ocenie innych osób badania telemetryczne budzą kontrowersje. Co mogę jednak na to odpowiedzieć? Posłużę się takim przykładem. Gdyby reprezentanci obcej cywilizacji przylecieli na Ziemię, żeby przeprowadzić tutaj badania nad Ziemianami, aby ich lepiej zrozumieć i poznać i w tym celu chcieli przeprowadzić na nich badania telemetryczne, to zgłosiłbym się jako ochotnik do takich badań i do noszenia obroży telemetrycznej. Wolałbym bowiem, aby przybysze z innej cywilizacji dowiedzieli się o nas jak najwięcej i później pokojowo byli do nas nastawieni niż gdyby z powodu swej niewiedzy nas zaatakowali. Taka obroża zakładana zwierzętom do badań nie może być cięższa niż 1% masy ich ciała, więc w moim przypadku ważyłaby 800 gram. Nie jest to ciężar, który sprawiałby mi jakiś większy problem. Czy dowiedziałeś się czegoś więcej o wilkach za pomocą badań telemetrycznych? W. Ś.: Badania te dopiero co rozpocząłem i coś więcej o nich będę mógł powiedzieć za trzy, cztery lata, jeśli uda mi się odłowić więcej osobników z kilku watach. Będę mógł wtedy porównać wyniki z Wilk na zawsze w Karpatach - z dr. Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak 5
6 tropień dotyczące wielkości terytorium i uściślić dane na temat liczby kopytnych zabijanych przez wilki. Jest bowiem znacznie łatwiej tropić i badać wilki, gdy ma się osobnika zaobrożowanego, bo wtedy szybko można odnaleźć całą watahę zamiast szukać ją w terenie po samych tropach. Wcześniej poświęcałem przeciętnie dwa dni, żeby odnaleźć daną grupę wilków, przy użyciu telemetrii jestem w stanie zrobić to w ciągu kilku godzin. Musi jednak jeszcze trochę czasu minąć, żebyśmy mogli otrzymać więcej wiadomości na temat lokalnej populacji wilka i zweryfikować swoją wiedzę o nim. Dziękuję za rozmowę. Lutowiska, dn r. Dr Wojciech Śmietana (ur. 1966) zajmuje się badaniem wilków w Bieszczadach od 1988 roku. W 1990 r. ukończył studia magisterskie na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach był doktorantem - stypendystą Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach pracował w Zarządzie Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie oraz przewodniczył komisji wyceniającej szkody spowodowane przez niedźwiedzie na terenie województwa krośnieńskiego. Od 1997 r. jest pracownikiem naukowym Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. Autor i współautor publikacji naukowych na temat ekologii wilków i innych dużych ssaków w Bieszczadach. W latach brał udział w tworzeniu Planu Ochrony Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Współautor przygotowanej w 1998 r. dla Ministra Środowiska "Strategii ochrony i gospodarowania populacją wilka w Polsce". Prowadzi małe gospodarstwo eksperymentalne, którego celem jest promowanie wykorzystania owczarków podhalańskich przez lokalnych hodowców owiec i kóz oraz testowanie innych sposobów zabezpieczania zwierząt gospodarskich przed atakami dużych drapieżników. Wilk na zawsze w Karpatach - z dr. Wojciechem Śmietaną rozmawia Dariusz Matusiak 6
Wilki w Bieszczadach. Wilki w Bieszczadach 1
Wilki w Bieszczadach Wilki zamieszkujące Bieszczady należą do populacji karpackiej, która oprócz Polski obejmuje swoim zasięgiem obszar Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy oraz Rumunii. Cała karpacka populacja
Bardziej szczegółowoSytuacja Miejsce obserwacji wilków Wygląd i zachowanie wilka Zalecane działanie
Procedura postępowania w sytuacjach konfliktowych człowiek-wilk Załącznik nr 2 (opracowane na podstawie: Nowak S., Mysłajek R. W., Okarma H., Śmietana W, 2005, Analiza dotychczasowych rodzajów i rozmiaru
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S.
Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Terytoria wilczych watah w Puszczy Białowieskiej (jesień-zima 1997/98) Rozmieszczenie
Bardziej szczegółowoBaza pokarmowa: ocena dostępności ofiar wilka i rysia
Baza pokarmowa: ocena dostępności ofiar wilka i rysia Jakub Borkowski Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Warszawa, 28 czerwca 2017 r. Fot. Jolanta Jurkiewicz Zdjęcie z fotopułapki,
Bardziej szczegółowoGatunki konfliktogenne na styku łowiectwa i ochrony przyrody
Gatunki konfliktogenne na styku łowiectwa i ochrony przyrody Fot. Cezary Korkosz Fot. Patryk Sacharewicz Fot. Cezary Korkosz Fot. Janusz Kopik Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN/Uniwersytet Jagielloński
Bardziej szczegółowoMonitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie
Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie Ustrzyki Górne, 23.01.2015 Przedmioty monitoringu Kopytne baza żerowa drapieżników: Drapieżniki: - żubr - jeleń
Bardziej szczegółowoWilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony
Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN fot. Andrzej Adamczewski Status prawny gatunku Dyrektywa Siedliskowa 1. Wilk znajduje się w załączniku II
Bardziej szczegółowoZałożenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.
Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.2014 Projekt realizowany przy wsparciu ze środków Norweskiego
Bardziej szczegółowoZnaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników
Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża Duże ssaki drapieżne występujące w Polsce Fot. H. Schmidt Fot.
Bardziej szczegółowoDzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoGospodarka łowiecka i pasterska a ochrona wilka i rysia w Bieszczadach
Gospodarka łowiecka i pasterska a ochrona wilka i rysia w Bieszczadach Ryś (Lynx lynx) został objęty ochroną gatunkową na terenie całego kraju w 1995 roku, a wilk (Canis lupus) w 1998 r. Szczególnie dużo
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE
PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE Member of IUCN The World Conservation Union Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa, e-mail:
Bardziej szczegółowoWILKI NA TERENIE GMINY ZBÓJNO
WILKI NA TERENIE GMINY ZBÓJNO Od pewnego czasu do Urzędu Gminy Zbójno dochodzą sygnały od mieszkańców odnośnie obecności wilków na terenie gminy. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28
Bardziej szczegółowoWilki Puszczy Knyszyńskiej
Wilki Puszczy Knyszyńskiej mgr inż. Krzysztof Bozik Alfred Wierusz-Kowalski, Wilki (W lutym na Litwie), 74,5 x 100 cm 1 K. Machczyński Mozaika wilcza 2 1 Trochę historii Alfred Wierusz-Kowalski, Wilk,
Bardziej szczegółowoBest for Biodiversity
W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI
Bardziej szczegółowoOcena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce
Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce Departament Ochrony Przyrody Ochrona prawna - bóbr europejski Konwencja Berneńska - umieszczony w III załączniku,
Bardziej szczegółowoTen gatunek przybył do nas całkiem niedawno i rozrabia
Ten gatunek przybył do nas całkiem niedawno i rozrabia a chodzi o norkę amerykańską. W Drawieńskim Parku Narodowym obecność tego nieproszonego gościa pierwszy raz zauważono w 2009 r. Norka nie jest naszym
Bardziej szczegółowoJesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem
Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co
Bardziej szczegółowoGospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce
Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce Piotr Wawrzyniak Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku RDLP Białystok w zasięgu terytorialnym ma 2 632 747ha, gdzie zarządza powierzchnią
Bardziej szczegółowoBest for Biodiversity
W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI
Bardziej szczegółowoRyś - kontrowersje. Dzikie koty w Polsce RYŚ - kontrowersje
Ryś - kontrowersje Dzika Polska Dzikie koty w Polsce RYŚ - kontrowersje 1. Reintrodukcja rysi w Kampinoskim Parku Narodowym Reintrodukcja to szereg działań na rzecz odbudowy populacji zwierząt, które wyginęły
Bardziej szczegółowoANALIZA ANKIETY: JA I SZKOŁA - Ankieta dla uczniów
ANALIZA ANKIETY: JA I SZKOŁA - Ankieta dla uczniów Ankieta przeprowadzona wśród uczniów klas IV V w Szkole Podstawowej nr 79. Jej celem zbadanie atmosfery panującej wśród uczniów w szkole, korelacji nauczyciel
Bardziej szczegółowoProjekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne
Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowo1354 Niedźwiedź Ursus arctos
1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,
Bardziej szczegółowoSzkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im
Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im Jakub Romanowski Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Departament Zarządzania Zasobami Przyrody FORUM DYSKUSYJNE O WILKU MOWA Sękocin Stary, 18.06.2019
Bardziej szczegółowoDla Nurii Początek, czyli skąd Nuria, Antonia i ja wzięliśmy się w Puszczy Nie chcę takiego psa! oświadczyłem stanowczo Nurii. Nie chcę i już. Coś, co Nuria właśnie mi przedstawiała, wyglądało kiczowato:
Bardziej szczegółowoto jest właśnie to, co nazywamy procesem życia, doświadczenie, mądrość, wyciąganie konsekwencji, wyciąganie wniosków.
Cześć, Jak to jest, że rzeczywistość mamy tylko jedną i czy aby na pewno tak jest? I na ile to może przydać się Tobie, na ile to może zmienić Twoją perspektywę i pomóc Tobie w osiąganiu tego do czego dążysz?
Bardziej szczegółowoNajlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia
Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Prowadzący dr inż. Tomasz Kałamarz Hoczew 17-18.10.2013 r. Wilk (Canis lupus L. 1758) Fot. E. Marszałek Portret bohatera SGGW w Warszawie;
Bardziej szczegółowoPolskie niedźwiedzie są zagrożone!
Polskie niedźwiedzie są zagrożone! WWF -Canon / SANCHEZ & LOPE WWF -Canon / Cat HOLLOWAY Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) to największy polski drapieżnik. W Polsce żyje ich około 90. Występują w Karpatach,
Bardziej szczegółowoWyniki monitoringu dużych drapieżników na obszarze otuliny BdPN w gminie Cisna realizowanego w okresie październik 2016 styczeń 2017.
Lutowiska 2017-02-10 Opracowanie i analizy: Bartosz Pirga Prace terenowe: Robert Gatzka, Paulina Kopacz, Bartosz Pirga Wyniki monitoringu dużych drapieżników na obszarze otuliny BdPN w gminie Cisna realizowanego
Bardziej szczegółowoRodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie?
Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Okazuje się, że nie trzeba do tego wcale wiedzy komputerowej. Wśród przedstawionych rad nie ma bowiem ani jednej, która by takiej wiedzy wymagała. Dowiedz
Bardziej szczegółowoASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM?
3 ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? Czy potrzeby Twoich rodziców są ważniejsze niż Twoje? Czy kłócisz się z mężem o wizyty u mamy i taty? A może masz wrażenie, że Twoi rodzice nie zauważyli,
Bardziej szczegółowoIle zjadają duże drapieżniki?
Ile zjadają duże drapieżniki? Krzysztof Schmidt 1, Rafał Kowalczyk 1,Włodzimierz Jędrzejewski 1, Henryk Okarma 2 1 Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży 2 Instytut Ochrony Przyrody PAN Ustalanie planu
Bardziej szczegółowoDrapieżnictwo. Ochrona populacji zwierząt
Drapieżnictwo Ochrona populacji zwierząt Ochrona populacji zwierząt Czy drapieżniki ograniczają liczebność ofiar? Kontrola z góry czy z dołu? Spektakularne przykłady wpływu drapieżnictwa na populacje:
Bardziej szczegółowoKoegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa
Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa Janusz Mikoś Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Zbigniew Borowski Instytut Badawczy Leśnictwa VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014
Bardziej szczegółowoAspekty prawne ochrony wilka
Aspekty prawne ochrony wilka Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Warszawa, dnia 31 października 2018 r. Warsztaty dotyczące potencjalnych sytuacji konfliktowych
Bardziej szczegółowoWilk podstawy biologii i problemy ochrony
Wilk podstawy biologii i problemy ochrony fot. Rafał Gawełda Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Występowanie: Populacje europejskie: - Europa północno-wschodnia??? - Karpaty 3 500 - G. Dynarskie-Pindos
Bardziej szczegółowoDrapieżnictwo II. (John Stuart Mill 1874, tłum. własne)
Drapieżnictwo II Jeżeli w ogóle są jakikolwiek świadectwa celowego projektu w stworzeniu (świata), jedną z rzeczy ewidentnie zaprojektowanych jest to, by duża część wszystkich zwierząt spędzała swoje istnienie
Bardziej szczegółowoPunkt 2: Stwórz listę Twoich celów finansowych na kolejne 12 miesięcy
Miesiąc:. Punkt 1: Wyznacz Twoje 20 minut z finansami Moje 20 minut na finanse to: (np. Pn-Pt od 7:00 do 7:20, So-Ni od 8:00 do 8:20) Poniedziałki:.. Wtorki:... Środy:. Czwartki: Piątki:. Soboty:.. Niedziele:...
Bardziej szczegółowoSezon łowiecki na dziki
Sezon łowiecki na dziki Autor: Mariusz Drożdż Data: 25 stycznia 2019 https://www. Polowanie na dziki stało się w tym roku niezwykle gorącym tematem. Jak przebiega? Plan został w 90 procentach wykonany
Bardziej szczegółowoKrajowa strategia ochrony wilka Canis lupus warunkująca trwałość populacji gatunku w Polsce
Krajowa strategia ochrony wilka Canis lupus warunkująca trwałość populacji gatunku w Polsce Henryk Okarma - Instytut Ochrony Przyrody PAN Roman Gula - Muzeum i Instytut Zoologii PAN Piotr Brewczyński -
Bardziej szczegółowoCzęść 11. Rozwiązywanie problemów.
Część 11. Rozwiązywanie problemów. 3 Rozwiązywanie problemów. Czy jest jakiś problem, który trudno Ci rozwiązać? Jeżeli tak, napisz jaki to problem i czego próbowałeś, żeby go rozwiązać 4 Najlepsze metody
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie drobiu nie zawsze jest możliwe
https://www. Ubezpieczenie drobiu nie zawsze jest możliwe Autor: Anna Sokół Data: 21 sierpnia 2017 Duża hodowla drobiu przynosi konkretne pieniądze. Może się jednak zdarzyć, że zwierzęta ulegną chorobie
Bardziej szczegółowoTeledetekcyjna metoda oceny liczebności dużych ssaków kopytnych. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Antoni Łabaj SmallGIS Kraków
Teledetekcyjna metoda oceny liczebności dużych ssaków kopytnych Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Antoni Łabaj SmallGIS Kraków Założenia techniczne: (1) Rejestracja zwierząt w świetle dziennym
Bardziej szczegółowo1) W jaki sposób rady samorządów uczniowskich szkół w mojej gminie dokumentują swoją działalność?
Braki w informowaniu przez rady samorządów uczniowskich o swoich działaniach oraz unikanie przez nie odpowiedzi na prośby o udostępnienie informacji na ich temat. AGKMPRS Spis treści 1. Wybór i opis problemu
Bardziej szczegółowoKonsekwencje przyrodnicze, gospodarcze i społeczne wysokich stanów zwierzyny. Jakub Borkowski, Patryk Kaczyński
Konsekwencje przyrodnicze, gospodarcze i społeczne wysokich stanów zwierzyny Jakub Borkowski, Patryk Kaczyński Zwierzęta wstanie wolnym są własnością Skarbu Państwa, lecz prawo decydowania oich życiu
Bardziej szczegółowoWpływ drapieżników na populacje zwierzyny. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Kraków fot. Zenon Wojtas
Wpływ drapieżników na populacje zwierzyny Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Kraków fot. Zenon Wojtas DuŜe drapieŝniki DuŜe drapieŝniki DuŜe drapieŝniki oddziaływają bezpośrednio na populacje
Bardziej szczegółowoNajlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia
Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Prowadzący dr inż. Tomasz Kałamarz Hoczew 17-18.10.2013 r. Ryś (Felis lynx L. 1758) Fot. R. Maczyszyn Ryś jest gatunkiem, który stanowi
Bardziej szczegółowoKolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej.
Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej. 34-letnia Emilia Zielińska w dniu 11 kwietnia 2014 otrzymała nowe życie - nerkę
Bardziej szczegółowoStrategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe
Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe Kajetan Perzanowski, Wanda Olech, Krzysztof Bozik, Bogdan Kolenda, Mirosław Sienkiewicz, Waldemar P. Sieradzki Augustów, 7
Bardziej szczegółowoKto jest wrogiem zająca? Zające padają ofiarą ptaków drapieżnych (orły, sokoły), lisów, dzikich psów ale przede wszystkich człowieka.
ZAJĄC HAREN Jak poznać zająca? Tylne nogi zająca (skoki) są znacznie dłuższe niż przednie. Oczy zajęcy mają jasny kolor, a uszy (słuchy) są dłuższe od głowy. Skóra zająca pokryta jest kożuchem który ma
Bardziej szczegółowoZarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku. Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku
Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku 2 Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Polsce RDLP w Gdańsku jest położona na terenie:
Bardziej szczegółowoPrzemyśl S t r o n a
Monitoring urządzeń łowieckich w sześciu nadleśnictwach bieszczadzkich i na terenie Nadleśnictwa Bircza (obszar planowanego Turnickiego Parku Narodowego) Przemyśl 2018 1 S t r o n a Problem Dokarmianie
Bardziej szczegółowo8 sposobów na więcej czasu w ciągu dnia
http://produktywnie.pl RAPORT 8 sposobów na więcej czasu w ciągu dnia Jakub Ujejski Powered 1 by PROINCOME Jakub Ujejski Wszystkie prawa zastrzeżone. Strona 1 z 10 1. Wstawaj wcześniej Pomysł, wydawać
Bardziej szczegółowoIndywidualny Zawodowy Plan
Indywidualny Zawodowy Plan Wstęp Witaj w Indywidualnym Zawodowym Planie! Zapraszamy Cię do podróży w przyszłość, do stworzenia swojego własnego planu działania, indywidualnego pomysłu na życie i pracę
Bardziej szczegółowoPilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji rysia eurazjatyckiego (Lynx lynx) w Polsce (opracowany
Bardziej szczegółowoINTERPELACJA NR 238. W wyniku działalno ci zwi zanej z wykonywaniem funkcji mandatu radnego, przedkładam wniosek w nast puj cej sprawie:
Rada Dzielnicy Białoł ka m. st. Warszawy ul. Modli ska 197, pok. 123, 03-122 Warszawa, tel. (22) 51 03 110, fax (22) 676 69 14, wor@bialoleka.waw.pl, www.bialoleka.waw.pl radny dzielnicy Białoł ka wojtum@gazeta.pl
Bardziej szczegółowoJak wytresować swojego psa? Częs ć 8. Sztuczki
Jak wytresować swojego psa? Częs ć 8 Sztuczki Sztućzki: proszenie, podawanie łapy Uczenie sztuczek nie jest konieczne, jeśli chodzi o rzeczy, które psy powinny umieć. Warto jednak wiedzieć, że sam proces
Bardziej szczegółowoKwestionariusz stylu komunikacji
Kwestionariusz stylu komunikacji Z każdego stwierdzenia wybierz jedno, które uważasz, że lepiej pasuje do twojej osobowości i zaznacz jego numer. Stwierdzenia w parach nie są przeciwstawne, przy wyborze
Bardziej szczegółowoŻUBR W BIESZCZADACH JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI
JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI Maciej Januszczak Stacja Badawcza Fauny Karpat MiIZ PAN Ustrzyki Dolne Warsztaty realizowane są w ramach projektu Ochrona żubrów in situ w województwie zachodniopomorskim
Bardziej szczegółowoOdstrzał dzików = więcej ASF w Polsce?
.pl https://www..pl Odstrzał dzików = więcej ASF w Polsce? Autor: Renata Struzik Data: 9 marca 2018 ASF w naszym kraju nie odpuszcza. Odstrzał dzików, paradoksalnie, może sprawić, że rozprzestrzenianie
Bardziej szczegółowoScenariusz sytuacji edukacyjnej z zakresu edukacji przyrodniczej
Scenariusz sytuacji edukacyjnej z zakresu edukacji przyrodniczej Opracowała: Beata Cejmańska Data zajęcia : 28.02. 2013r. Grupa wiekowa: 5-6 latki Temat zajęcia: Jeszcze kilka słów o wilkach Cele ogólne:
Bardziej szczegółowoWpływ dzikich zwierząt na działalność gospodarczą człowieka - zwierzęta łowne przyczyną strat w gospodarce
Wpływ dzikich zwierząt na działalność gospodarczą człowieka - zwierzęta łowne przyczyną strat w gospodarce Dariusz Zalewski Katedra Hodowli Zwierząt Futerkowych i Łowiectwa Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoJESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH
JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH 3 CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka
Bardziej szczegółowoZACZNIJ ŻYĆ ŻYCIEM, KTÓRE KOCHASZ!
ZACZNIJ ŻYĆ ŻYCIEM, KTÓRE KOCHASZ! Ewa Kozioł O CZYM BĘDZIE WEBINAR? - Porozmawiamy o nawyku, który odmieni wasze postrzeganie dnia codziennego; - Przekonam Cię do tego abyś zrezygnowała z pefekcjonizmu,
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Kierowanie konfliktem. Konflikty w życiu przedsiębiorcy. Beata Szynalska -Skarżyńska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 29 września 2014 r. "kierowanie konfliktem" >> Konflikty
Bardziej szczegółowoBadania społeczności bieszczadzkich wstępne wyniki
Badania społeczności bieszczadzkich wstępne wyniki Joanna Cent Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytet Jagielloński Po co realizować badania? Dla kogo mamy planować edukację? Co te osoby sądzą o swoim miejscu
Bardziej szczegółowoArkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej
Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w dniu na rok gospodarczy.../... Dane ogólne 1. Obwód łowiecki nr... powierzchnia... ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych... ha, powierzchnia po wyłączeniach,
Bardziej szczegółowoZ Piotrem Mikrutem, prezesem Fabryki Farb i Lakierów Śnieżka, rozmawia Bartłomiej Mayer.
Z Piotrem Mikrutem, prezesem Fabryki Farb i Lakierów Śnieżka, rozmawia Bartłomiej Mayer. Jak Pan ocenia obecną koniunkturę w branży? Jako średnią. Gorszą niż w zeszłym roku? Sytuacja rynkowa jest trudniejsza
Bardziej szczegółowoZmiana przekonań ograniczających. Opracowała Grażyna Gregorczyk
Zmiana przekonań ograniczających Opracowała Grażyna Gregorczyk Główny wpływ na nasze emocje mają nasze przekonania na temat zaistniałych faktów (np. przekonania na temat uprzedzenia do swojej osoby ze
Bardziej szczegółowoTEST OSOBOWOŚCI. Przekonaj się, jak jest z Tobą
TEST OSOBOWOŚCI Przekonaj się, jak jest z Tobą Ustosunkuj się do poniższych stwierdzeń, dokonując w każdym przypadku tylko jednego wyboru, najlepiej Cię charakteryzującego. Podlicz punkty i przeczytaj
Bardziej szczegółowoDyrektywa Siedliskowa NATURA 2000. Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce
NATURA 2000 Dyrektywa Siedliskowa Sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej Celem wyznaczania jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych, składników różnorodności biologicznej.
Bardziej szczegółowoKoncentracja w Akcji. CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania
Koncentracja w Akcji CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania SzybkaNauka.pro Koncentracja w Akcji 1 Zasada Relewantności Działania Jesteś gotowy. Jesteś skoncentrowany na zadaniu np. szukaniu informacji
Bardziej szczegółowoZałącznik Program ochrony wilka Canis lupus w Polsce (wybrane zagadnienia)
Załącznik Program ochrony wilka Canis lupus w Polsce (wybrane zagadnienia) Krajowa strategia ochrony wilka warunkująca trwałość populacji gatunku w Polsce Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Roman
Bardziej szczegółowoMasowe zatrucia pszczół! [Aktualności]
.pl Masowe zatrucia pszczół! [Aktualności] Autor: Agnieszka Bednarek Data: 12 czerwca 2018 Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz policja kontrolują opryski rolników. Czytaj dzisiejsze
Bardziej szczegółowoArkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej
Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w dniu na rok gospodarczy.../... Dane ogólne 1. Obwód łowiecki nr... powierzchnia... ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych... ha, powierzchnia po wyłączeniach,
Bardziej szczegółowoSytuacja wilka w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Teubner
Sytuacja wilka w Meklemburgii-Pomorzu Przednim Teubner Kristin Zscheile, LUNG Schwerin, 18.10.2017 Terytoria wilków 2006/2007 2 Terytoria wilków 2011/2012 3 Terytoria wilków 2016/2017 4 Występowanie wilka
Bardziej szczegółowoStan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu
Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach
Bardziej szczegółowoGimnazjum. sala wyposażona w rzutnik multimedialny, ekran i komputer lub odtwarzacz multimedialny,
Scenariusz 18 autor: Karolina Dobrowolska temat: Ochrona wilka w Polsce. Cele ogólne: zapoznanie z formami ochrony gatunków, zapoznanie z problemami ochrony wilka w Polsce, wskazanie sposobów i możliwości
Bardziej szczegółowoASERTYWNOŚĆ W ZWIĄZKU JAK DBAĆ O SIEBIE BĘDĄC RAZEM
2 ASERTYWNOŚĆ W ZWIĄZKU JAK DBAĆ O SIEBIE BĘDĄC RAZEM Czy zdarza Ci się od czasu do czasu twierdzić, że Twój partner powinien się domyślić pewnych rzeczy? Czy strzelasz z tego powodu fochy? Czy pasje Twojego
Bardziej szczegółowoCopyright 2015 Monika Górska
1 Wiesz jaka jest różnica między produktem a marką? Produkt się kupuje a w markę się wierzy. Kiedy używasz opowieści, budujesz Twoją markę. A kiedy kupujesz cos markowego, nie zastanawiasz się specjalnie
Bardziej szczegółowo30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!
30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! Witaj w trzydziestodniowym wyzwaniu: Naucz się prowadzić dziennik! Wydrukuj sobie cały arkusz, skrupulatnie każdego dnia uzupełniaj go i wykonuj zadania
Bardziej szczegółowoTest mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje
Test mocny stron Poniżej znajduje się lista 55 stwierdzeń. Prosimy, abyś na skali pod każdym z nich określił, jak bardzo ono do Ciebie. Są to określenia, które wiele osób uznaje za korzystne i atrakcyjne.
Bardziej szczegółowoklasa I klasa II Dodatek Staś i Zosia mieszkańcy Ziemi Przyroda/Ekologia
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Dodatek Staś i Zosia mieszkańcy Ziemi Przyroda/Ekologia klasa I klasa II Dodatek Staś i Zosia mieszkańcy
Bardziej szczegółowoKOMUNIKOWANIE SIĘ sztuka i umiejętność
KOMUNIKOWANIE SIĘ sztuka i umiejętność 1. ISTOTA I ZNACZENIE KOMUNIKOWANIA SIĘ 2. PROCES KOMUNIKOWANIA SIĘ 3. STYLE KOMUNIKOWANIA SIĘ 4. PRZESZKODY W KOMUNIKOWANIU SIĘ 1.ISTOTA I ZNACZENIE KOMUNIKOWANIA
Bardziej szczegółowoZarządzanie populacjami zwierząt: wprowadzenie do problematyki
Zarządzanie populacjami zwierząt: wprowadzenie do problematyki Wielkie wymierania Konwencja Różnorodności Biologicznej 2002: zobowiązanie do ograniczenia tempa spadku bioróżnorodności do roku 2010 podpisane
Bardziej szczegółowoProgramy łowieckie w zakresie regulacji i zarzadzania populacją dzika. Bartłomiej Popczyk
Programy łowieckie w zakresie regulacji i zarzadzania populacją dzika Bartłomiej Popczyk Populacja dzika w Europie i Polsce od szeregu lat nieustannie wzrasta obecnie krajowa populacja dzika przekroczyła
Bardziej szczegółowoERASMUS COVILHA, PORTUGALIA
ERASMUS COVILHA, PORTUGALIA UNIVERSIDADE DA BEIRA INTERIOR SEMESTR ZIMOWY 2014/2015 JOANNA ADAMSKA WSTĘP Cześć! Mam na imię Asia. Miałam przyjemność wziąć udział w programie Erasmus. Spędziłam 6 cudownych
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej:
POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: Ania (23 l.) Gdybym tylko mogła, nie słuchałabym wiadomości o polityce. Nie interesuje mnie to
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW
ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW Populacja żyjąca w Polsce północno-zachodniej o liczebności 110 osobników - to wielkość minimalna, uznawana za gwarantującą stabilne funkcjonowanie
Bardziej szczegółowoRok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii.
Rok 2017. Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Czego dowiemy się o podejrzanych? Jak potoczy się śledztwo? Czy przyznają się do winy? 1/5 Pierwszym oskarżonym będzie Profesor Tomasz
Bardziej szczegółowoWilk w Polsce ekologia, zagrożenia, działania ochronne
Wilk w Polsce ekologia, zagrożenia, działania ochronne Sabina Nowak i Robert W. Mysłajek Stowarzyszenie dla Natury Wilk Fot. W. Bena STATUS PRAWNY Od 1998 r. wilk jest gatunkiem ściśle chronionym w całej
Bardziej szczegółowoGeneralna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników Warszawa, 2011 rok Poniższy raport został opracowany
Bardziej szczegółowoStatus prawny bobra europejskiego i wilka
Status prawny bobra europejskiego i wilka Bóbr europejski podlega częściowej ochronie gatunkowej; Wilk podlega ścisłej ochronie gatunkowej; zgodnie z zał. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia
Bardziej szczegółowoASF coraz groźniejszy spotkanie w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego
ASF coraz groźniejszy spotkanie w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego Rolnicy i hodowcy trzody chlewnej, leśnicy, łowczy, weterynarze, samorządowcy, przedstawiciele lasów państwowych i parków
Bardziej szczegółowoKATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM
KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,
Bardziej szczegółowoPrzygody Jacka- Część 1 Sen o przyszłości
Przygody Jacka- Część 1 Sen o przyszłości Rozdział 1 Park Cześć, jestem Jacek. Wczoraj przeprowadziłem się do Londynu. Jeszcze nie znam okolicy, więc z rodzicami Magdą i Radosławem postanowiliśmy wybrać
Bardziej szczegółowoKonkurs wiedzy DUŻE DRAPIEŻNIKI W POLSCE
Konkurs wiedzy DUŻE DRAPIEŻNIKI W POLSCE Organizator: Bytomskie Koło Terenowe Katowickiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Geograficznego Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5 im. J.F. Kennedy ego, ul. Nickla
Bardziej szczegółowoNowe Prawo łowieckie to jest potrzebna ustawa!
.pl https://www..pl Nowe Prawo łowieckie to jest potrzebna ustawa! Autor: Ewa Ploplis Data: 23 marca 2018 22 marca 2018 r. zostało przyjęte przez Sejm nowe Prawo łowieckie. Ustawa powinna rozwiązać wiele
Bardziej szczegółowoVC? Aniołem Biznesu. Przedsiębiorcą. Kim jestem? Marketingowcem
Aniołem Biznesu VC? Przedsiębiorcą Kim jestem? Marketingowcem Dlaczego tutaj jestem? Fakty: 1997 30m2 powierzchni, brak wynagrodzenia, trzech cofounderów 1999 pierwsza ogólnoplska nagroda 2000 pierwsza
Bardziej szczegółowo