w numerze m.in.: Wyjście spod klosza - Biennale Krajobrazu Cyfrowi Kolumbowie 12 Listy do Milesa Leśna 7 n r 6 /9 /2 0 14

Transkrypt

1 l t u ral ny u k n y z a g a kielecki m 037 IS S N n r 6 /9 / b e z p ła tn y e g z e m p la r z z ie ń li s to p a d /g r u d Hemar przekl Cyfrowi Kolumbowie 12 Listy do Milesa Leśna 7 ki, Ginsberg, Kafka Wyjście spod klosza - Biennale Krajobrazu ej b Kielce z... dachu b Jawors ęty w Teatrze b Rysowanie Żer omskiego b Fellini na Zbożow w numerze m.in.:

2 GRUDZIEŃ 2014 j STYCZEŃ 2015 TEATR im. STEFANA ŻEROMSKIEGO w KIELCACH DYREKTOR TEATRU Piotr Szczerski CARYCA KATARZYNA Jolanta Janiczak j reż. Wiktor Rubin PREZENTOWANY W TEATRZE IMKA w WARSZAWIE W RAMACH FESTIWALU POLSKA W IMCE. NIECODZIENNY FESTIWAL TEATRALNY HEMAR. POETA PRZEKLĘTY j scenariusz i reżyseria Piotr Szczerski Projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Ministra - Wydarzenia Artystyczne HOTELOWE MANEWRY Michael McKeever j reż. Mirosław Bieliński Obchody 150. lecia urodzin Stefana Żeromskiego 20, 21 grudnia Premiera Dzieje grzechu adaptacja Radosław Paczocha, reżyseria Michał Kotański Debata poświęcona związkom Stefana Żeromskiego z Kielcami z oprawą artystyczną prezentacja fragmentów Dzienników Żeromskiego w wykonaniu aktorów Teatru. Konferencja Wokół DZIEJÓW GRZECHU JAKIŚ I PUPCZE Hanoch Levin j reż. Piotr Szczerski j prezentacja na 7. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Boska komedia 2014 j SPEKTAKL SYLWESTROWY TWARDY GNAT, MARTWY ŚWIAT Mateusz Pakuła j reż. Eva Rysová j prezentacja na 7. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Boska komedia 2014 POSKROMIENIE ZŁOŚNICY William Szekspir j reż. Katarzyna Deszcz MĘŻCZYZNA WART ZACHODU Rosemary Friedman j reż. Piotr Szczerski Więcej informacji w impresariacie Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach i na stronie internetowej

3 od redakcji Fot. Paweł Chmielewski, Gabinet prezesa, kielecki magazyn kulturalny dwumiesięcznik wydawca: Stowarzyszenie Twórcze Zenit ul. Zbożowa 4 lok. 11, Kielce tel redaktor naczelny: Paweł Chmielewski projektorkielce@onet.eu zastępca redaktora naczelnego: Rafał Urbański projekt graficzny magazynu, DTP: Karolina Urbańska Studio reklamy 300dpi, projekty@300dpi.com.pl Druk: JAWIST, Kielce, ul. Warszawska 209 Współpraca: Tomasz Czyżewski, Piotr Kardyś, Piotr Kletowski, Mirosław Krzysztofek, Agata Kulik, Izabela Łazarczyk-Kaczmarek, Agnieszka Kozłowska-Piasta, Martyna Musiał, Zofia Ożóg-Winiarska, Grzegorz Rak, Łukasz Rakalski, Emmanuella Robak, Michał Siedlecki, Aleksandra Sutowicz, Artur Wabik. Foto: Michał Andrysiak, Andrzej Dragan, Maciej Grochowiak, Wojciech Habdas, Grzegorz Kaczmarczyk, Tomasz Kozłowski, Krzysztof Krogulec, Kobas Laksa, Anna Orłowska, Patrycja Orzechowska, Oiko Petersen, Paweł Pierściński, Bartek Warzecha, Joanna Zastróżna, Łukasz Zarzycki, Paweł Żak. W sprawie zamieszczania reklam prosimy o kontakt mailowy lub telefoniczny. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych tekstów. Odpowiedzialność za treści zamieszczanych w magazynie reklam ponoszą wyłącznie reklamodawcy. ilustracja na okładce: Rafał Urbański To miał być duży artykuł zatytułowany Wszystkie aparaty są równe, ale niektóre aparaty są równiejsze. Brak miejsca, będzie short story. O tym jak pstrykać nam zakazano. Miało być o muzeach, zakazach, opłatach za zrobienie zdjęcia. O hipermarketach, zdenerwowanych, przypadkowych paniach, które nieatrakcyjnie wyszły na odbitkach, o wystawach i procesach sądowych. Będzie o aferach z globalnymi koncernami w tle. Kilkanaście tygodni temu kielecki autor fotografii komercyjnej Wiktor Franko otrzymał wiadomość, że jedno z jego zdjęć firma Hipstamatic, tworząca aplikację Oggl, wykorzystała jako reklamę. Ta aplikacja pojawiła się w sklepie koncernu Apple, promowana przez ten sam fotogram. Wiktor Franko, poprzez prawnika, zawiadomił Apple o naruszeniu praw autorskich i zażądał odszkodowania. Firma zdjęcie wykasowała. Poczytałem trochę na temat procedury na stronach i blogach internetowych. W świetle amerykańskiego prawa jakkolwiek by nas to nie zdziwiło czy zabolało sprawa jest zakończona. Apple (zresztą brak dowodów, że świadome, iż Hipstamatic korzysta z cudzego zdjęcia), po zwróceniu uwagi przez autora wyrzuca fotografię. I na tym koniec. Raymond Kurzwell, genialny futurolog, jest entuzjastą Google jako prawdopodobnego twórcy sztucznej inteligencji. Jako globalnego mózgu i nośnika informacji. Jest pasjonatem Google, bo informacja to władza. To już nie jest futurologia. Watson (komputer IBM) zaczyna rozumieć metafory, symbole, buduje jakkolwiek brzmiałoby to absurdalnie abstrakcyjne wypowiedzi. Jak wąż Uroboros wracamy do sprawy analogicznej z Apple i kieleckim fotografem. W ramach projektu Google Books koncern zdigitalizował ponad sześć milionów tytułów bez zgody autorów i wydawców. W procesie sądowym Google przywoływało pożar Biblioteki Aleksandryjskiej, a swoich przeciwników przyrównywało do Cezara, który ją podpalił. Piszemy, robimy zdjęcia, mamy Internet. Każdy z nas prędzej czy później zostanie okradziony. Siedem lat temu Słowacy wydrukowali piracką wersję kieleckiego komiksu Quo vadis. Dostępną bez problemu w sieciowych księgarniach. Paweł Chmielewski 3

4 spis treści w numerze 6/9/14 05 Na czasie 06 Portret z delfinkiem we wnętrzu 10 Wyjście spod klosza 12 Oko tekstu 14 Kicz nasz piękny 15 Cyfrowi Kolumbowie 16 Romby, kwadraty pejzażu 17 Widziane z góry 18 Obiektywne lustro rzeczywistości 19 Decydenci poza kontrolą 20 Odkrywanie Ponidzia 21 Znaczenie drobiazgu 22 Cztery razy dziesięć 23 Hymn dla Kusocińskiego 24 Jazzu kręte ścieżki 26 Album roku/ Metalowa kraina łagodności i smutku 27 Estetyka alternatywnego popu 28 Mistrzowie przegrywają 30 Gmach chrześcijańskiego miłosierdzia 32 Zbyszewski bez przebaczenia 36 Wytęż mózg i. żyj! 38 Leśna 7 42 Dwie przestrzenie 44 Kontemplacje przemian 46 Pejzażowa pasiastość kamieni 47 Malarstwo w architekturze 48 Nie tylko dla skejtów 49 Między nieszczęściem a światłem 50 Żeromski monogatari 52 Klisze 53 Głos pokolenia 54 Poznajmy mistrzów polskiego kina 55 Bonifacy, Makary i Teofil ratują rodzinę 56 Trzeba sięgnąć do piterka 57 Celebryta minionej epoki 58 Miasto historią stoi 59 Aleje szczurów i kolczastego drutu 60 Sztuka? Nie sztuka? 62 Zawartość Kafki w Kafce 63 Przewodnik 4

5 na czasie Fot. Z archiwum Henryka Sikory W wieku 72 lat zmarł Jan Szałapski, rzeźbiarz, autor m.in. popiersia Bułata Okudżawy w Alei Artystów XX wieku na Skwerze Harcerskim im. Szarych Szeregów w Kielcach, kompozycji Rodzina w parku im. Adolfa Dygasińskiego, małej galerii rzeźby plenerowej na terenie Ośrodka Pracy Twórczej Wietrznia. Przez wiele lat jako nauczyciel był związany z kieleckim plastykiem. Artysta do ostatniej chwili był czynny zawodowo, jego prace można było zobaczyć jeszcze na tegorocznym Przedwiośniu. 15 listopada, w wieku 76 lat zmarł Henryk Jachimowski. Był związany ze środowiskiem Uniwersytetu Ludowego w Rożnicy. Członek i założyciel grupy literackiej Ponidzie działającej w latach Poeta, dramaturg, prozaik (nagroda im. S. Piętaka za powieść Skaza ), zaliczany przez krytyków do drugiego pokolenia reprezentantów nurtu wiejskiego, przez kilkanaście lat był autorem tekstów piosenek dla Sceny Autorskiej Studio w Kielcach. Fot. Archiwum redakcji Fot. Archiwum redakcji Fot. Archiwum redakcji W galerii Związku Polskich Artystów Plastyków Tycjan w Kielcach otwarto wystawę Maleniec plener Organizatorzy przedsięwzięcia, po raz pierwszy (w trzyletniej historii) dopuścili do udziału twórców spoza ZPAP. Na wystawie pokazano prace: Joanny Bonar, Pauliny Chojnackiej, Izy Fatalskiej, Elizy Głowackiej, Mariana Guzikowskiego, Katarzyny Listwon, Pawła Liszewskiego, Moniki Michalczewskiej, Aleksandy Potockiej-Kuc, Darii Maroń-Ptak, Artura Ptaka i Mateusza Stradomskiego. Dwadzieścia obrazów olejnych Alicji Kufel można oglądać w Muzeum Historii Kielc do 3 grudnia br. Autorka jest płocczanką z zawodu księgarzem, z Kielcami związała się w 1985 r. Operujące jaskrawymi barwami prace nawiązujące stylistycznie m.in. do koloryzmu ukazują bardzo szerokie zainteresowania tematyczne autorki: pejzaż (również industrialny), sceny rodzajowe, portret. Układają się w bardzo osobistą opowieść zatytułowaną Pędzlobiografia. Ze Świecia nad Wisłą do Kielc. Pier Paolo Pasolini. Twórczość filmowa Piotra Kletowskiego (Wydawnictwo Akademickie SEDNO) znalazła się w najlepszej trójce publikacji, nominowanych w 7 edycji nagród Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w kategorii Książka o tematyce filmowej. Autor, współpracownik Projektora, jest kielczaninem, wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego, napisał m.in. Odyseję filmową Stanleya Kubricka i Kino Dalekiego Wschodu. Zobacz, Dotknij, Usłysz. To trzy hasła seminarium poświęconego działaniom artystycznym w przestrzeni publicznej (rozwijającym projekt Pejzaż Rudymentarny ), które odbyło się 24 i 25 października w Muzeum Regionalnym w Kutnie. Uczestniczyli w nim doktoranci ISP UJK Joanna Biskup-Brykczyńska (realizacja w duchu tzw. włóczkowej partyzantki na zdjęciu i monumetalna grafika), jako kurator przedsięwzięcia Tomasz Czyżewski oraz Maciej Zdanowicz z Łodzi, który zaprezentował projekt audioportretu miasta. Fot. Archiwum redakcji 5

6 projekcja numeru Fot. Paweł Chmielewski c Galeria Bezdomna Tomasza Sikory i Andrzeja Świetka. Jedyna prezentacja w Kielcach (Baza Zbożowa 2006). Fragment wystawy. Portret z delfinkiem we wnętrzu Po zapaści wieków ciemnych antyczna Grecja wchodzi w okres klasyczny. Wiek złoty. Dwieście lat później Arystoteles opisując ustrój greckich polis, podał trzy sposoby organizacji państwa demokrację, oligarchię i politei. Monarchii (i jej wynaturzonej formy tyranii) poświęcił miejsca niewiele, bo Grecy królów nie cenili, uznając ich istnienie za przejaw barbarzyństwa. 6

7 projekcja numeru Rok 2000 to w dziejach polskiej fotografii cezura ustrojowa. Przed nią wszechwładzę dzierżyła oligarchia. Upraszczając ten zdjęcia robił i organizował wystawy, kto z racji majątku posiadanego (lub zawodowego statusu) miał dostęp do dobrego sprzętu. W XXI w. nadchodzi demokracja, cyfrowa rewolucja kupić lustrzankę i fotografować może każdy. Idealny ustrój Arystotelesa politei to ten, w którym prawa mają wszyscy, lecz decydują tylko niektórzy. Do grona decydentów przynależeć można ze względu na majątkowy status lub walory etyczno-intelektualne. Dziś napisałby klasa średnia. Książka Adama Mazura, kuratora CSW Zamek Ujazdowski Decydujący moment jest pierwszym szerokim ujęciem polskiej, fotograficznej politei. Charakterystyką najważniejszych zjawisk w XXI w. Fotografować może już każdy, lecz o sukcesie decydują szczęście, przychylność krytyków lub talent. Album zawiera sylwetki 92 współczesnych polskich fotografików (poczynając od starych mistrzów Tadeusza Rolke i Wojciecha Prażmowskiego) i ponad 500 barwnych zdjęć. Użyję wytartego sloganu pozycja obowiązkowa dla każdego, kto interesuje się sztuką. Õ x Andrzej Dragan, Jerzy Urban - Provocator, c Joanna Zastróżna, z serii MMK,

8 projekcja numeru v Anna Orłowska, Leopard Man, z serii Przeciek, Oiko Petersen, Paweł (ed. 7) z seria Whiteslope A Beautiful Heritage, x Maciej Grochowiak, Rafał, z serii Cisza, x Paweł Żak, z serii Bliski znajomy,

9 projekcja numeru Õ Adam Mazur w sposób syntetyczny wskazuje na kilka najważniejszych zjawisk, które charakteryzują pierwszą dekadę naszego wieku w fotografii. To gwałtowny wzrost sprzedaży aparatów cyfrowych, a pod koniec tego okresu powszechność wystaw i publikacji tworzonych telefonem komórkowym. Ogromna rola fotografii prasowej (później również publikowanej w Internecie), która zostaje doceniona po World Press Photo dla Tomasza Gudzowatego (1999). Powstanie inicjatyw niezależnych, które zastępują tradycyjne instytucje. Najbardziej znaną jest Galeria Bezdomna (w 2006 r. wystawa w Kielcach Baza Zbożowa). Patrząc na okładkę albumu, widzimy zdjęcie Michała Grochowiaka dmuchany, kiczowaty, niebieski delfinek we wnętrzu zwyczajnej kuchni. Fotografia charakterystyczna dla naszych czasów. Przeważa portret wystylizowany, często w kostiumie jak nowoczesne panoptikum Toda Browninga. Jeśli reporterski to w czerni i bieli. Rzadziej krajobraz miejski, z dominantą zdegradowanego lub wypaczonego absurdalną działalnością człowieka. Wreszcie wnętrza dziwacznie urządzone, zaśmiecone. Minimalna obecność martwej natury, brak klasycznego pejzażu i zdjęć przyrodniczych. Sięgając do terminologii z dziejów sztuki oto współczesny Zapis socjologiczny trzydziestoletnich, późnych wnuków Zofii Rydet. Oto Decydujący moment. Oto najpełniejszy, książkowy obraz najnowszej polskiej fotografii. Paweł Chmielewski Adam Mazur, Decydujący moment. Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku, s. 383, Wydawnictwo Karakter, Kraków c Patrycja Orzechowska, Pająk z serii Studia gimnastyczne, x Kobas Laksa, Spalarnia śmieci,

10 projekcja numeru v Grand Prix Piotr Spek Przestrzeń osobista (Przenikania Rothko). z Nagroda I Stopnia, Marcin Jastrzębski, Nowhere. v Nagroda II Stopnia, Piotr Krzaczkowski, Fabryka Chmur. x Nagroda II Stopnia, Wojtek Kowalczyk, Promenada Zdzisława Be. 10

11 projekcja numeru Wyjście spod klosza Parafrazując słowa Rudyarda Kiplinga: prace nagrodzone na XVI Międzynarodowym Biennale Krajobrazu Definicja przestrzeni (organizatorzy BWA Kielce i OŚ ZPAF) pokazują, że znika piętno fotografii pejzażu rolniczego, wiszące nad środowiskiem świętokrzyskim. Oglądamy ujęcia nowoczesne, przemyślane, analizujące krajobraz na miarę XXI w. Przestrzeń poza niewielkimi wyjątkami jest naznaczona działalnością człowieka. Działalnością technologiczną, industrialną, ingerującą w otoczenie, tworzącą pejzaż miejski. Przedefiniowanie pojęcia przyniosło również fotografie krajobrazu wewnętrznego, osobistego autorów. Ten pejzaż psychologiczny, odwołujący się do innych dziedzin sztuki, zyskał największe uznanie w oczach jurorów. Na konkurs wpłynęły 924 zdjęcia i 9 video-artów 193 autorów. Do wystawy zakwalifikowano prace 82 autorów (115 fotografii, 5 filmów). Grand Prix zdobył Piotr Spek. I nagrodę Marcin Jastrzębski, II Piotr Krzaczkowski, Krzysztof Zając, Wojciech Kowalczyk. Medale Fotoklubu RP: Piotr Bułanow (złoty), Piotr Myszczyński (srebrny), Piotr Tarczyński (brązowy). Statuetki: Rafał Młodkowski, Marcin Górski, Browko Krzysztof, Patrik Skonieczny, Andrzej Gontarz. Medale OŚ ZPAF: Marek Arcimowicz, Monika Brzegowska, Piotr Lisowski, Jerzy Mąkowski, Michał Sieradzan, Renata Woroniecka, Sławomir Zieliński, Maciej Szczęśniak. Paweł Chmielewski x Nagroda II Stopnia, Krzysztof Zając, Miejska Zieleń. x Złoty Medal Fotoklubu RP, Piotr Bułanow, Las. 11

12 projekcja numeru v Włochy, Rzym, kanonizacja Jana Pawła II, Jana XXIII, Fot. Wojciech Habdas. x Festiwal Wędrowania Fot. Paweł Chmielewski Oko tekstu Artykuł pozbawiony zdjęć? Niewyobrażalne. Za wyjątkiem niskonakładowych, specjalistycznych biuletynów naukowych, nie znamy gazet rezygnujących z fotografii. Internetowe wersje magazynów i portale stały się tak naprawdę albumami zdjęć. 12

13 projekcja numeru Fotografia prasowa dopowiada, uzupełnia tekst. Czasem, paradoksalnie, to właśnie ona ujawnia prawdziwe intencje dziennikarza. Tu odsyłamy do książki Kazimierza Wolnego-Zmorzyńskiego (kielczanin) Jaka informacja? Rzecz o percepcji fotografii dziennikarskiej. Fotografia prasowa jest też dowodem wiarygodności autora. Jeszcze w 1997 r. prestiżowy amerykański magazyn The New Republic nie publikował fotografii i był opiniotwórczym medium, na które powoływali się senatorowie, komentatorzy i biuro prasowe prezydenta. Do czasu. Gdy okazało się, że gwiazda redakcji, młody Stephen Glass, zmyślał swoje reportaże, standardem stało się, że każdy artykuł należy uwiarygodnić zdjęciem. c Przymruż oko, Kampania wyborcza Fot. Tomasz Kozłowski Prezentujemy kilka prac kieleckich fotoreporterów. Wybrane przez autorów jako ulubione, najlepsze, jako te, które im się najbardziej udały. I uzupełniamy pracami z archiwum redakcji. /pch/ Święty Krzyż, r. Wielkopiątkowa Droga Krzyżowa z Nowej Słupi x na Święty Krzyż. Fot. Łukasz Zarzycki x Policja czeka na kibiców pod dworcem PKP, Fot. Krzysztof Krogulec 13

14 projekcja numeru Kicz nasz piękny Grace # Land cykl prac kieleckiego artysty fotografika Wojciecha Gepnera prezentowanych w Biurze Wystaw Artystycznych, to barwnie przejaskrawiony reportaż z miejsc peryferyjnych, zakrytych i zapomnianych. Ze świata kiczowatych budek, witryn, samochodowych wraków. To rodzaj kosmosu Nie-miejsc z eseju Marca Augé, który przypomnieliśmy w numerze 1/2014 w kontekście Innych przestrzeni, innych miejsc. Fotografie Wojciecha Gepnera, znane zapewne niektórym widzom, jako zwycięski zestaw w konkursie Kieleckie inaczej (2009) w ten kontekst doskonale się wpisują. Ukazują, że nieświadomy kicz może być piękny i fascynujący. /pch/ 14

15 projekcja numeru Cyfrowi Kolumbowie Od kilku lat Okręg Świętokrzyski Związku Polskich Artystów Fotografików i Biuro Wystaw Artystycznych organizują wakacyjne warsztaty fotograficzne Mali odkrywcy wielkie możliwości dla dzieci i młodzieży w wieku lat. Patrząc na zdjęcia pięćdziesięciu czterech młodych adeptów fotografii wystawione w Małej Galerii BWA dostrzegamy natychmiast wpływ i rękę prowadzącego zajęcia Antoniego Myśliwca. Ta sama dbałość o szczegół, drobiazg, częste rozmycie konturu. I postrzeganie świata w kategorii kolorowego, malarskiego kadru. /pch/ v Bernard Sokołowski z Maciej Bogucki c Maciej Sygut v Michał Mirosławski c Monika Kozieł 15

16 projekcja numeru Romby, kwadraty pejzażu Dwie wystawy kieleckiego artysty fotografika Pawła Pierścińskiego w Muzeum Wsi Kieleckiej krajobrazy w Dworku Laszczyków, reportaż w skansenie w Tokarni. Okazja dość wyjątkowa, zakup dzięki dotacji MKiDN kolekcji ponad 3,5 tys. zdjęć, negatywów i diapozytywów powstałych od lat 50. do 80. ubiegłego wieku. Fotogramy w Dworku Laszczyków, to słynne, wielokrotnie prezentowane na wystawach (Europa, Ameryka Południowa) geometryczne pejzaże ziemi świętokrzyskiej. Dzięki budowanym z matematyczną precyzją czarno-białym kadrom, Paweł Pierściński stał się najbardziej znanym reprezentantem Kieleckiej Szkoły Krajobrazu (w obiegu krytycznym termin pojawił się w 1963 r. dzięki Janowi Sunderlandowi). Ekspozycja w Tokarni, zamiast kwadratów, elips, prostokątów pól, ma innego bohatera. Jest nim człowiek. To inne oblicze Pierścińskiego fotoreportera, który utrwalił życie codzienne i pracę na kieleckiej wsi kilkadziesiąt lat temu. Dziś te zdjęcia to archiwalny dokument nieistniejącego świata. Jest jeszcze Paweł Pierściński eksperymentator. Znany niektórym z autorskich albumów. To jednak zupełnie inna historia. Raczej dla Muzeum Sztuki Nowoczesnej, jeśli takie w Kielcach powstanie. /pch/ 16

17 projekcja numeru Widziane z góry W Muzeum Historii Kielc prezentowano wystawę zdjęć Tomasza Siudaka Kielce z dachów. Autor, z wykształcenia dziennikarz (organizował kilka lat temu prezentację mail artu w Bazie Zbożowej), w latach fotografował nasze miasto z perspektywy dachów. Na kadrach o charakterze dokumentacyjnym rozpoznajemy znane obrazy ulicę Sienkiewicza, widok na Karczówkę, pałac biskupi. Dzięki punktowi obserwacyjnemu, wybranemu przez twórcę, widzimy je jednak w szerszym kontekście miejskiego krajobrazu. /pch/ 17

18 projekcja numeru Obiektywne lustro rzeczywistości Fotografia jest jedną z najpowszechniejszych form sztuki. Potrafi fascynować, a jednocześnie jest stosunkowo łatwo dostępna również dla amatorów. Przy odbiorze dzieła raczej rzadko myśli się o przeszłości, która niekiedy ma niemały wpływ na jego kształt. Czasem wystarczą czysto estetyczne wrażenia. Okazuje się jednak, że również historia może być wyjątkowo ciekawa, a ponadto wnosić dodatkową, niedostrzegalną wcześniej jakość. Udowadnia to Wolfgang Kemp w Historii fotografii. Od Daguerre a do Gursky ego. Kemp przedstawia historię fotografii od jej narodzin w 1839 roku po lata 80. XX w. Zaczyna od przybliżenia sylwetek wynalazców Louisa Daguerre a, Henry ego Foxa Talbota i Hyppolyte a Bayarda którzy niemal równocześnie pokazali światu efekty swojej pracy. Opisuje wszystkie istotne dla rozwoju fotografii momenty nurty i kierunki, takie jak naturalizm czy piktorializm, jako przykłady podając nazwiska ich najwybitniejszych przedstawicieli i wybrane fotografie ich autorstwa, a także albumy i wystawy, które w znacznym stopniu wpłynęły na ewolucję tej formy sztuki. Autor w swoich rozważaniach nie skupia się na aspektach technicznych fotografii. Porusza ten temat w małym stopniu, jedynie jako zobrazowanie środków wyrazu artystycznego używanych przez twórców. Swoją uwagę koncentruje przede wszystkim na zmianach w pojmowaniu wynalazku, który w momencie powstawania był uważany jedynie za przedmiot pozwalający na wierne i obiektywne odtwarzanie rzeczywistości. Uważano wtedy, że fotografia nie jest w stanie konkurować z malarstwem, dlatego cieszyła się znacznie mniejszym uznaniem. Z czasem zaczęto doceniać możliwości aparatu, wykorzystywać go do wyrażania artystycznej wizji i interpretowania rzeczywistości. Fotografia stała się odrębną formą sztuki, a być może głównym środkiem twórczego przekazu. Kemp wzbogacił Historię fotografii o wypowiedzi ówczesnych krytyków kultury. Dzięki temu czytelnik ma szansę dowiedzieć się, w jaki sposób dzieła przyjmowali współcześni im odbiorcy, jaka filozofia przyświecała tworzącym je artystom, a także jak wpłynęły na rozwój tej dziedziny sztuki i sposobu widzenia świata. Historia fotografii Wolfganga Kempa przypomina nieco podręcznik akademicki. Jest jednak napisana w przejrzysty sposób, dlatego może zaciekawić również osoby amatorsko zajmujące się fotografią czy całokształtem sztuki i kultury. Martyna Musiał Wolfgang Kemp, Historia fotografii. Od Daguerre a do Gursky ego, s. 172, Wydawnictwo Universitas, Kraków

19 projekcja numeru Decydenci poza kontrolą Wystawa Krzysztofa Karolczyka w kieleckim Domu Kultury Zameczek, to próba prezentacji wybranych fragmentów dorobku fotoreportera Gazety Wyborczej. Na zdjęciach rozpoznajemy polityków, gwiazdy sportu, dostojników kościelnych czy zwykłych ludzi. Bohaterowie są portretowani często w zabawnych momentach czy sytuacjach zaistniałych podczas ważnych uroczystości państwowych, wydarzeń sportowych, a nawet podczas prozaicznego sadzenia kapusty. Niepozbawione humoru sceny, pozwalają dostrzec zabawny pierwiastek w sytuacjach na pierwszy rzut oka ich pozbawionych. Wymykające się spod kontroli detale jak metka wyglądająca spod piuski, wróżka wychodząca z punktu Lotto, nadają żartobliwy ton wydarzeniom i stają się nietuzinkowym komentarzem samego autora. Izabela Łazarczyk-Kaczmarek 19

20 projekcja numeru Odkrywanie Ponidzia Raz do roku Okręg Świętokrzyski ZPAF organizuje Ogólnopolski Plener Fotograficzny ART-EKO. Tym razem w Chrobrzu. Efekt spotkania twórców z przyrodą i zabytkami Ponidzia pokazywany jest na wystawie w BWA Kielce. v Anna Jakubowska. W ART-EKO uczestniczyli: Przemysław Barański, Tomasz Grzyb, Wiesław Warchoł (Radom), Robert Baś, Piotr Bieniek, Jan Zych (Kraków), Jerzy Bednarski, Andrzej Borys, Sławomir Oszywa, Artur Dziwirek, Joanna Klich, Waldemar Kozub, Krzysztof Zając (Kielce), Michał Cała (Bielsko-Biała), Katarzyna Łata-Wrona (Katowice), Maciej Mikuła (Gliwice), Zbigniew Podsiadło (Sosnowiec), Andrzej Ruciński (Siedlce), Jolanta Rycerska, Brunon Szczapiński, Andrzej Zygmuntowicz (Warszawa), Alek Figura (Wrocław), Anna Jakubowska, Krzysztof Jakubowski (Gdańsk), Wiesław Turno, Zofia Turno (Końskie), Marcin Jastrzębski (Lublin), Piotr Krupa (Rzeszów), Mirosław Lubarski (Busko- Zdrój), Mieczysław Wroński (Stalowa Wola), Tadeusz Żaczek (Biała Podlaska). x Alek Figura Andrzej Zygmuntowicz z 20

21 projekcja numeru c Od lewej: Zamknięte, gumografia 40x30cm, Stworzone z niebytu-2, gumografia, papier 50x70cm, Znaczenie drobiazgu Technika gumy, niezwykle czaso- i pracochłonne medium do powoływania na papierze obrazów. To właśnie rodzaj przygotowania i tworzenia w ten sposób fotografii stanowi o jej niezwykłość. Prace Wiesława Turno (Okręg Świętokrzyski ZPAF) prezentowane na wystawie w DK Ziemowit w Kielcach są zapisem zauważonych, gdzieś po drodze, wycinków architektury. Ich wybór jest przemyślanym zabiegiem, mającym na celu nadanie nieco estymy zwyczajnym, często niezauważanym zaułkom, fragmentom bram, schodów czy rzeźbiarskim detalom. Poprzez wielokrotne nakładanie kolejnych warstw gumy, dodając różnego koloru pigmenty, artysta nadaje nieco sentymentalny charakter swoim fotografiom. Zatrzymane w kadrze miejsca, nasycone smutkiem i refleksyjnym charakterem samego autora pozwalają na chwile zadumy nad zmiennością tego, co nas otacza. Pastelowe barwy wydobywają niezwykłość ze zwyczajnych miejsc. Rytmicznie powtarzające się elementy, prostota w wyborze przedstawień, pokazują jak ważny jest detal, który w technice gumy zostaje niekiedy zepchnięty na dalszy plan. Autor stara się odnaleźć znaczenie drobiazgów, niewielkich, niezauważanych często obrazów otoczenia i nadać im inny, właściwy własnemu postrzeganiu charakter. Pomimo pewnej niedokładności techniki pokazuje, że nie tylko obecne panująca cyfrowa moda znajduje sobie miejsce we współczesnej fotografii. Izabela Łazarczyk-Kaczmarek 21

22 projekcja numeru Cztery razy dziesięć To tytuł wystawy otwartej w Bazie Zbożowej. Bohaterowie to czwórka aktorów Teatru Ecce Homo: Katarzyna Dmoch, Natalia Kadzidłowska, Karol Górski i Marek Kantyka, którzy w tym roku obchodzą 10-lecie pracy scenicznej. Autorem zdjęć jest Wojciech Habdas. 22

23 muzyka Hymn dla Kusocińskiego Z członkami kieleckiego zespołu Beyond The Rules rozmawia Aleksandra Sutowicz. Fot. Paweł Siłakiewicz i odkrywać coraz to nowsze zespoły z gałęzi progresywnych, alternatywnych, hard rockowych a także metalowych. Macie na koncie pierwszy, nazwijmy to komercyjny sukces, wasza piosenka Arena stała się hymnem 60. Memoriału Janusza Kusocińskiego. Tak naprawdę w czasie tworzenia piosenki, kiedy powstał wstępny instrumentalny oraz wokalny zarys zaczęliśmy zauważać, że brzmi ona nieco wzniośle, przez co przypomina coś w rodzaju hymnu. Potem powstał tekst. Piosenka została odtworzona specjalnej komisji w Szczecinie a następnie okrzyknięta oficjalnym hymnem imprezy. Co ułatwia Wam kontakt z fanami? Facebook? You- Tube? Czy bezpośredni kontakt? z Beyond the Rules: Hubert Gocał - wokal; Maciej Czwartos - gitara Łukasz Czwartos - perkusja; Wiktor Rembielak - gitara basowa Zaczynaliście w garażu, w piwnicy u dziadka czy jednak wyglądało to bardziej profesjonalnie? Mając po lat zakładaliśmy swoje pierwsze zespoły. Beyond The Rules zaczynało od zera. Nie mieliśmy nigdy własnej salki, zwykle albo je wynajmowaliśmy albo korzystaliśmy z czyjejś uprzejmości. Od jakiegoś czasu gramy i próbujemy w Bazie Zbożowej. Wasza muzyka to istna mieszanka gatunków, dźwięków, skąd zatem czerpiecie inspiracje? Staramy się czerpać z możliwie jak największej liczby kapel, których wspólnym mianownikiem jest muzyka rockowa. Czym dłużej gramy tym mamy więcej pomysłów na nowe piosenki. Staramy się ciągle rozwijać Facebook pełni rolę portalu informacyjnego i komunikacyjnego. Za jego pośrednictwem jesteśmy w stanie w prosty i skuteczny sposób informować słuchaczy o życiu zespołu, o jego działaniach, koncertach a przede wszystkim publikujemy tam linki do naszych piosenek, które są wrzucane na YouTube. Dokładamy wszelkich starań żeby być w pełni przygotowanymi do koncertów, szanujemy swoją publiczność i pokazujemy się jej w możliwie najlepszym wydaniu, na jakie nas stać. Gdzie za pięć lat usłyszymy Beyond the Rules? Możemy obiecać, że będziemy wciąż pracować nad naszą muzyką. Nasz cel to trafić do radiowej Trójki. Chcielibyśmy być obecni na radiowej antenie, na koncertach, nagrać płytę. Wierzymy, że jest to realne w przeciągu pięciu lat. Dziękuję za rozmowę. 23

24 muzyka Fot. Krzysztof Krogulec z Włodzimierz Pawlik (fortepian), Paweł Pańta (kontrabas), Cezary Konrad (perkusja). Jazzu kręte ścieżki Czy ostatnia, umierająca nuta może wywołać śmiech publiczności? Co oznacza powrót syna marnotrawnego świętokrzyskiego jazzu? O tym mogli przekonać się goście największego jazzowego wydarzenia w naszym regionie. Finału dobiegł XII Memorial to Miles Targi Kielce Jazz Festiwal. v Alioune Faye (perkusja), Leni Stern (gitara). Przed wyjątkowo trudnym wyzwaniem stanęli organizatorzy tegorocznej edycji festiwalu. W historii miasta na trwałe zapisał się Kenny Garrett, który swoim zeszłorocznym występem poderwał do spontanicznego tańca, bez wyjątku, wszystkich słuchaczy zasiadających na widowni sali koncertowej Kieleckiego Centrum Kultury. Mało tego, zachęcał również do wejścia na scenę, gdzie najodważniejsi mieli okazję wydobyć kilka dźwięków razem z muzykami. Wszyscy mieliśmy poczucie, że wydarzyło się coś, co bardzo trudno będzie przewyższyć lub chociażby powtórzyć. 24

25 muzyka Tegoroczny festiwal rozpoczął się tradycyjnie na sali kameralnej KCK, w ostatni weekend wrześniowy. Jako pierwszy wystąpił Piotr Salata. Jego lekki styl idealnie wprowadził słuchaczy w świat improwizowanych dźwięków. Towarzyszyli mu w tym: Mirek Wiśniewski (kontrabas), Paweł Twardoch (perkusja), Wojciech Gogolewski (fortepian), Mariusz Fazi Mielczarek (saksofon sopranowy, altowy i flet) oraz Dominika Wróbel (wokal). Tego samego wieczoru swoim występem uraczył nas Ryszard Styła, w duecie gitarowym z Tomaszem Kobielą. Koncert ten wprowadził znaczącą zmianę nastroju. Ryszard, występujący już po raz trzeci na festiwalu, przygotował nań specjalne kompozycje, którymi oddał cześć i wspomniał gitarzystów, takich jak Jarek Śmietana czy Jimi Hendrix. Sentymentalny wydźwięk nie zdominował jednak wspaniałej palety barw dźwięków, wydobywających się z instrumentów. Największą niespodzianką tegorocznej edycji Milesa jest niewątpliwie pojawienie się artysty debiutującego na deskach festiwalu, aczkolwiek znanego bardzo dobrze w środowisku profesjonalnych muzyków. Urodził się w Skarżysku-Kamiennej, jest laureatem najbardziej znaczących nagród w Polsce i na świecie, Grand Prix festiwalu Jazz nad Odrą, głównej nagrody Bielskiej Zadymki Jazzowej, a także głównej nagrody Festiwalu Muzyki Jazzowej w Getxo w Hiszpanii. Mowa oczywiście o Michale Szkilu, który nie dość, że sprawił miłą niespodziankę swoją obecnością, to jeszcze ugościł w swoim zespole światowej klasy muzyków: John Betsch (perkusja), Piotr Wojtasik (trąbka), Michał Kapczuk (kontrabas), Viktor Toth (saksofon altowy). Ostre, pełne ekspresji frazy płynące z instrumentów, nawiązujące do tradycji muzyki bebopowej, w połączeniu z wysublimowanymi współbrzmieniami fortepianu wywołały nie jeden uśmiech radości u słuchaczy zakochanych w jazzowych dźwiękach. Publiczność nie pozostała bierna również w trakcie koncertu Leni Stern. Przyczynił się do tego styl muzyki, który reprezentuje. W jej aranżacjach słychać było dominującą rolę rytmu. Nakładające się na siebie schematy rytmiczne tworzyły ciekawą grę, do której chętnie przyłączali się słuchacze, energicznie klaszcząc w zadany przez Leni sposób. W skład trio weszli także: Mamadou Ba (gitara basowa) oraz Alioune Faye (wokal, perkusjonalia). Spore zamieszanie nastąpiło na scenie, podobnie jak na wielu innych europejskich festiwalach, za sprawą zespołu Piotr Schimdt Electric Band. W składzie, oprócz Piotra, wystąpili: Sebastian Kuchczyński (perkusja), Michał Kapczuk (kontrabas), Wojciech Myrczek (wokal) oraz Tomasz Bura (fortepian, syntezatory). Ich muzyka łączy wiele elementów stylów fusion, funk oraz rhythm & bluesa. Cechuje ją ilustracyjność i świeże przyciągające ucho brzmienie. Uwagę zwróciło także charakterystyczne poczucie humoru lidera. Nietuzinkowe zapowiedzi kolejnych utworów wywoływały naprzemienne fale owacji i śmiechu. Osiągnęły one swoją kulminację, gdy Piotr przyznał się, że z obawy przed krytyką zmienił tytuł utworu Mam talent na Till The Final Note Dies. Niekwestionowaną gwiazdą festiwalu stał się Włodek Pawlik, który wystąpił w trio z Pawłem Pańtą na kontrabasie oraz Cezarym Konradem na perkusji. Jest jednym z niewielu artystów, którzy wywołują dreszcz emocji, zanim wydobędą pierwszy dźwięk na scenie. Lista jego osiągnięć wykracza poza możliwości jednego artykułu, wypada jednak przypomnieć o najbardziej prestiżowej nagrodzie muzycznej Grammy, którą otrzymał za album Night in Calisia (recenzja w numerze 2/2014). Na koncercie można było usłyszeć m.in. utwór Quarrel of the Roman Merchants, który został wykonany z mrożącą krew w żyłach precyzją i determinacją. Publiczność podziękowała za występ długimi owacjami na stojąco. Wydawało się, że czas zatrzymał się na krótką chwilę. W odpowiedzi Włodek półżartem stwierdził, że cieszy się z roli syna marnotrawnego, który wraca na łono ojczyzny. Była to jedna z najcieplejszych chwil festiwalu. Nie sposób nie zauważyć, że tegoroczna edycja festiwalu Memorial to Miles zgromadziła na tej samej scenie artystów świętokrzyskich wielkiego formatu razem z tymi, którzy dopiero odważnie wypływają na szero-kie wody. Cechowała ją również wyjątkowa różnorodność, która ukazuje, jak bardzo kręte są ścieżki jazzu. W tym miejscu, na zakończenie, chciałbym wspomnieć i jednocześnie w imieniu wszystkich gości festiwalu podziękować Leszkowi Ślusarskiemu, który w sposób jedyny w swoim rodzaju przez te ścieżki nas poprowadził. Do zobaczenia za rok! Łukasz Rakalski 25