Rola nauczycielki, nauczyciela

Transkrypt

1 Rola nauczycielki, nauczyciela w budowaniu u dzieci/młodzieży pozytywnych przekonań o sobie o zapobieganiu i przeciwdziałaniu rówieśniczej przemocy werbalnej 2016 III 11

2 Przemoc to wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby pomimo braku przyzwolenia tej osoby na taki wpływ. Wyróżnia się dwa zjawiska: przemoc fizyczną i przemoc psychiczną. Według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) o uznaniu danego przypadku użycia siły lub władzy, lub groźby takiego użycia, za przemoc, decyduje negatywny cel i wysokie prawdopodobieństwo negatywnych skutków takiego działania.

3 Mobbing długotrwałe wykluczanie jednostki z grupy Przez mobbing (od ang. mob = tłum, zbiorowisko) rozumie się stałe lub przez dłuższy okres czasu stosowanie terroru psychicznego przez większość członków grupy wobec tej samej osoby (lub wobec dwóch czy trzech osób). Terror psychiczny - zaczepianie, izolowanie, obmawianie, nieprzyjazne wypowiedzi i zachowania w stosunku do drugiej osoby lub grupy, mające na celu wyłączenie konkretnej osoby z grupy koleżeńskiej.

4 Konstytucji III RP (z dnia 2 kwietnia 1997 r.) Artykuł 30 Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

5 Przemoc rówieśnicza jest działaniem zamierzonym, powodującym odczuwanie cierpienia, upokorzenia oraz naruszającym dobra osobiste ofiary. Z przemocą mamy do czynienia wówczas, gdy uczeń, uczennica atakujący są silniejsi fizycznie, psychicznie lub zajmują wyższą pozycję w hierarchii społecznej cechą charakterystyczną jest nierównowaga sił.

6 Obszary przemocy rówieśniczej FIZYCZNA WERBALNA PRZEMOC RÓWIEŚNICZA RELACJACYJNA CYBER

7 Formy przemocy rówieśniczej przemoc fizyczna (bicie, kopanie, plucie, popychanie, szarpanie) groźna przemoc fizyczna (z użyciem narzędzi, pobicia z obrażeniami cielesnymi) przemoc werbalna (dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie, ośmieszanie, grożenie) przemoc materialna przemoc seksualna (podglądanie w toalecie, próby dotykania, rozbierania, całowania, obnażania) przemoc relacyjna (wykluczanie, odtrącanie, rozpowszechnianie szkodliwych kłamstw) cyberprzemoc (prześladowanie, zastraszanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi takich jak: SMS, , witryny internetowe, fora dyskusyjne w Internecie, portale społecznościowe) zmuszanie do niechcianych przez ofiarę zachowań

8 Skala zjawiska Raport Instytutu Socjologii UW 63% - przemoc słowna 33% - przemoc fizyczna 7% - groźba przemocy fizycznej 41% - przemoc relacyjna 20% - przemoc materialna, z czego 13% to ofiary kradzieży 14% - forma przemocy seksualnej 19% - cyberprzemoc 9% - prześladowani przez kolegów/koleżanki z klasy/szkoły

9 Narzędzia przemocy rówieśniczej - dręczenie - cyberbullying (długotrwałe nękanie z wykorzystaniem nowoczesnych technologii) - flaming (agresywna wymiana zdań, np. na czacie lub w ramach grupy dyskusyjnej) - prześladowanie (regularne przesyłanie nieprzyjemnych wiadomości do ofiary za pomocą elektronicznych kanałów komunikacji) - kradzież tożsamości - upublicznianie tajemnic - śledzenie - happy slapping (prowokowanie lub atakowanie innej osoby i dokumentowanie wydarzenia w postaci zdjęć lub filmów upublicznianych w Internecie) - poniżenie - wykluczenie

10 Mowa nienawiści Używanie języka w celu znieważenia, pomówienia lub rozbudzenia wrogości, nienawiści wobec pewnej osoby, grupy osób lub innego wskazanego przez mówcę podmiotu.

11 Mowa nienawiści Narzędzie rozpowszechniania antyspołecznych uprzedzeń, stereotypów i dyskryminacji ze względu na rozmaite cechy, takie jak: rasa - rasizm pochodzenie etniczne- ksenofobia narodowość szowinizm płeć seksizm tożsamość płciowa transfobia orientacja psychoseksualna homofobia, heterofobia wiek ageizm, adultyzm światopogląd religijny antysemityzm, chrystianofobia, islamofobia

12 Przemoc rówieśnicza a agresja Jeżeli mówimy o zamierzonym działaniu, którego celem jest skrzywdzenie kogoś, nie występuje natomiast nierównowaga sił, czyli sprawca nie ma przewagi fizycznej, psychicznej, materialnej lub społecznej nad ofiarą, nie nazywamy tego zjawiska przemocą rówieśniczą - zachowania tego typu nazywamy agresją.

13 Bullying co to takiego? To przemoc, jaka może spotkać dziecko w szkole. Bullying w szkole jest odpowiednikiem mobbingu w pracy. Bullying polega na dręczeniu, tyranizowaniu, prześladowaniu psychicznym wybranego dziecka przez dzieci w klasie, rzadziej przez nauczycielki, nauczycieli. Formy przemocy są różne. Mogą być to złośliwe liściki podrzucane dziecku na ławkę, obraźliwe słowa, napisy na tablicy, wulgarne smsy, upokarzające filmiki z udziałem dziecka, bicie,

14 Kryteria bullyingu - powtarzalność (nie incydent) - nierównowaga sił - intencjonalność, np. grupa przeciwko komuś [Nie każda agresja to nękanie]

15 Kim jest ofiara? Przeważnie dzieci znęcają się nad słabszą osobą, nieśmiałą czy też czymś się wyróżniającą.

16 Jak reaguje ofiara - psychospołeczne konsekwencje przemocy rówieśniczej: stres, niepewność, stany lękowe, depresja, fobie, apatia brak wiary w siebie, obniżona samoocena niepowodzenia szkolne, trudności w nauce dolegliwości psychosomatyczne, jak bóle głowy, gorączka, bóle brzucha, zaburzenia snu, łaknienia - niechęć do szkoły: ucieczki z lekcji, wagary, symulowanie choroby, by nie pójść do szkoły - brak przyjaciół, przyjaciółek w klasie próby samobójcze

17 Przyczyny bagatelizowanie zachowań agresywnych brak reakcji na agresywne zachowania uczniów, uczennic lub niewłaściwe reakcje bierność świadków niewłaściwe relacje i sposoby komunikacji między uczniami, uczennicami a nauczycielami, nauczycielkami niewłaściwe relacje i sposoby komunikacji między dziećmi a rodzicami

18 Na czym polega mechanizm redukcji dysonansu poznawczego? Każda osoba odczuwa potrzebę posiadania wysokiej samooceny. Chce uważać się za mądrą i racjonalną - jednak jej zachowanie nie zawsze takie jest. Dopasowując myślenie do tego, co robi, radzi sobie z dyskomfortem powstałym w sytuacji, gdy wie, że robi coś niewłaściwego.

19 Jak sobie sprawcy/sprawczynie tłumaczą? Czym więcej komuś zrobisz krzywdy, tym bardziej go nie lubisz zasłużył sobie.

20 Rozmawiać z nimi. Jak chronić dzieci? Utrzymywać z nim dobry kontakt. Nakłaniać do opowiadania o tym, co dzieje się w szkole/klasie, z kim się kolegują itp. Zwracać uwagę na dzieci zamknięte w sobie, przygnębione, inne. Reagować na każdy przejaw agresji słownej i fizycznej. Aby uchronić dzieci przed atakami ze strony innych dzieci, uczmy je asertywności, wiary i pewności siebie.

21 Czy możliwe jest zauważenie początku bullyingu? Socjometria klasyczna Kryteria pozytywne Kryteria negatywne konfrontacja

22 Plebiscyt życzliwości (diagnoza relacji początek każdego etapu edukacji wg Jacka Pyżalskiego) Imię i nazwisko Jakie mogłyby być moje relacje z Wydaje mi si fajną, ciekawą osobą? Może być fajną osobą, ale jeszcze tego nie wiem. Nie mam zdania nie wiem, co myśleć. Nie czuję, żebym się z nim/nią mógł/mogła dogadać jesteśmy inni. ++ +? Krysią Ambroziak ++ Alą Czajką Bartkiem Janikiem + Anią Kowalską? Antkiem Nowym?

23 Narzędzia przesadzać (np. raz w tygodniu) przekładać tabliczki z imionami (na ławkach lub na tablicy magnetycznej) łączyć w pary (zlecać wspólne zadania) dzielić na grupy, losować prowadzić zajęcia podnoszące świadomość promować tolerancję

24 Jakie pytania mogę sobie zadać? - Co robię dobrze i powinnam/powinienem kontynuować? - Czego jeszcze nie zrobiłam/zrobiłem w tej sprawie? - Co powinnam/powinienem zacząć robić? - Co powinnam/powinienem przestać robić? - Czego powinnam/powinienem robić więcej? - Czego powinnam/powinienem robić mniej?

25 Bibliografia Dąbkowska I. Zastraszenie i przemoc szkolna, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2010 Kępka M Klimat społeczny w szkole - materiały konferencyjne, Kuratorium Oświaty w Warszawie, listopad 2011 Stanisław Orłowski Mobbing i bullying w szkole. Charakterystyka zjawiska i program zapobiegania, bezpiecznaszkola.men.gov.pl/wp.../mobbing-i-bullying-w-szkole_11.pdf Jacek Pyżalski Polscy nauczyciele i uczniowie a agresja elektroniczna, Dyskryminacja w szkole obecność nieusprawiedliwiona tea.org.pl/userfiles/raporty/raport_tea_dyskryminacja_w_szkole.pdf

26 Opracowanie Barbara Klimczak kulturoznawczyni, polonistka trenerka wolności i praw człowieka AKADEMIA EURO-EDUKACJI; b.klimczak@akee.edu.pl