EFEKTYWNOŚĆ PRODUKCYJNA ROZDESZCZOWANEJ WODY W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH

Transkrypt

1 WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 2a (11) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 EFEKTYWNOŚĆ PRODUKCYJNA ROZDESZCZOWANEJ WODY W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH Jan GRUSZKA Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy Słowa kluczowe: deszczowanie, produktywność jednostkowa rozdeszczowanej wody S t r e s z c z e n i e W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących jednostkowej produktywności rozdeszczowanej wody, prowadzonych w latach w 16 gospodarstwach regionu Kujaw. Badaniami objęto 8 gatunków roślin rolniczych, trwałe użytki zielone oraz 13 gatunków roślin warzywnych. Spośród roślin rolniczych największą produktywność jednostkową wody uzyskano w przypadku deszczowania buraka cukrowego, życicy wielokwiatowej i ziemniaka średnio późnego. W grupie roślin warzywnych największą produktywność jednostkową rozdeszczowanej wody stwierdzono w przypadku deszczowania kapusty białej, cebuli, selera, kalafiora i ogórka. Opracowany pod kątem produktywności jednostkowej wody ranking deszczowanych gatunków roślin może być w pewnym stopniu pomocny w doborze właściwej struktury upraw w gospodarstwach stosujących nawodnienia deszczowniane. WSTĘP Inwestycje deszczowniane są kapitałochłonne. W celu szybkiego zwrotu poniesionych nakładów zainstalowane urządzenia muszą być racjonalnie użytkowane. Warunkiem należytego wykorzystania deszczowni w gospodarstwie jest dobór odpowiednich systemów produkcji roślinnej. Wśród deszczowanych roślin powinny dominować gatunki, których reakcja na dostarczaną wodę jest duża. Miarą tej reakcji, w określonych warunkach meteorologicznych, glebowych i agrotechnicznych oraz danej technologii deszczowania, jest produktywność jednostkowa wody, Adres do korespondencji: doc. dr hab. J. Gruszka, Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy IMUZ, ul. Glinki 60, Bydgoszcz; tel. +48 (52) , imuzbyd@by.onet.pl

2 74 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 4 z. 2a (11) wyrażona przyrostem plonu przypadającym na 1 mm rozdeszczowanej wody. Znajomość zróżnicowania produktywności jednostkowej wody zastosowanej do nawadniania poszczególnych gatunków roślin powinna odgrywać istotną rolę w organizacji produkcji na nawadnianych terenach. Literatura dotycząca produktywności jednostkowej rozdeszczowanej wody w warunkach doświadczeń ścisłych jest stosunkowo bogata [DZIEŻYC, 1988; DZIE- ŻYC, NOWAK, 1992; DZIEŻYC i in., 1987; JANKOWIAK, CHRÓST, 1986; JAN- KOWIAK, GRUSZCZYŃSKI, 1987; KANISZEWSKI, KNAFLEWSKI, PACHOLAK, 1987; MARCILONEK, JANUS, 1992; NAZARUK, PIEKUT, 1992; NOWAK, 2001a; b; ROL- BIECKI, ROLBIECKI, RZEKANOWSKI, 2002], sporadycznie natomiast spotyka się prace dotyczące jednostkowej produktywności wody rozdeszczowanej w warunkach praktyki produkcyjnej [GRUSZKA, 1996]. Przenoszenie danych uzyskanych w doświadczeniach ścisłych na warunki praktyki produkcyjnej, nawet z wykorzystaniem przeliczników korygujących [GRABARCZYK, 1987], może być obarczone znacznym błędem, co jest szczególnie istotne jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że produktywność jednostkowa rozdeszczowanej wody jest jednym z ważniejszych kryteriów oceny skutków realizowanych w praktyce nawodnień deszczownianych [JANKOWIAK, CHRÓST, 1986]. Celem badań było określenie produktywności jednostkowej wody zastosowanej do nawadniania różnych gatunków roślin rolniczych i warzywnych w warunkach praktyki produkcyjnej gospodarstw położonych na Kujawach. METODY BADAŃ Badania prowadzono w latach w 16 gospodarstwach realizujących różne systemy produkcji roślinnej. Do określenia produktywności jednostkowej rozdeszczowanej wody wybrano gospodarstwa, w których do nawodnień stosowano nawijane rurociągi deszczujące. Urządzenia te umożliwiają w miarę dokładne wyznaczanie wielkości stosowanych dawek polewowych, co zapewnia miarodajność uzyskanych wyników. W analizowanych gospodarstwach badaniami objęto 8 gatunków roślin rolniczych: buraki cukrowe, ziemniaki średnio późne, ziemniaki wczesne, cykorię korzeniową, groch nasienny, życicę wielokwiatową, koniczynę łąkową (czerwoną), lucernę i trwałe użytki zielone oraz 13 gatunków warzyw: cebulę, por, marchew, pietruszkę, seler korzeniowy, pasternak, burak ćwikłowy, kapustę białą, kalafior, brokuł, ogórek, fasolę szparagową, groch zielony. Do sterowania nawadnianiem użytkownicy deszczowni wykorzystywali metodę korygowanego harmonogramu [DRUPKA, 1976]. Przyrosty plonów, niezbędne do obliczenia jednostkowej produktywności wody, określano w skali pola płodozmianowego z różnicy między wielkością plonów z powierzchni deszczowanych i niedeszczowanych (kontrolnych). Produktywność

3 J. Gruszka: Efektywność produkcyjna rozdeszczowanej wody jednostkową rozdeszczowanej wody obliczano dzieląc zwyżkę plonu uzyskaną pod wpływem deszczowania przez wielkość sezonowej dawki nawodnień. Wskaźnik wyrażono w kg przyrostu plonu przypadającego na 1 mm rozdeszczowanej wody oraz, dla umożliwienia porównań między poszczególnymi gatunkami roślin, w jednostkach zbożowych, wykorzystując powszechnie stosowane przeliczniki [RYCHLIK, KOSIERADZKI, 1981]. WARUNKI PROWADZENIA BADAŃ Z danych dotyczących opadów i temperatury charakteryzujących warunki badań (tab. 1) wynika, że warunki atmosferyczne w analizowanych latach były zróżnicowane. Na podstawie klasyfikacji KACZOROWSKIEJ [1962] okresy wegetacyjne lat 1999 i 2002 zaliczono do przeciętnych. Sumy opadów w okresach wegetacyjnych tych lat wynosiły odpowiednio 106 i 100% średniej z wielolecia. Okres wegetacyjny 2000 r. zaliczono do suchego, a 2001 r. do bardzo wilgotnego. W roku suchym suma opadów stanowiła 81%, a w roku bardzo wilgotnym 147% sumy średniej z wielolecia. Średnia temperatura powietrza w okresie badań była wyższa od średniej wieloletniej w latach przeciętnych o 1,3 i 1,9 o C, a w roku suchym i bardzo mokrym odpowiednio o 0,9 i 0,3 o C. Około 75% wybranych gospodarstw produkuje na potrzeby zlokalizowanych w rejonie chłodni i zakładów przetwórstwa rolnego. Powierzchnia użytków rolnych w omawianych gospodarstwach jest zróżnicowana i wynosi od 17,7 do 65,4 ha. Grunty orne tych gospodarstw (z przewagą klas IIIa IVb) są położone na czarnych ziemiach, glebach płowych i glebach brunatnych. Pod użytkami zielonymi dominują gleby murszowo-mineralne i murszowate. Całość powierzchni użytków rolnych gospodarstw jest zdrenowana. Przeważającymi gatunkami gleb w omawianych gospodarstwach są gliny średnie i gliny lekkie pylaste oraz piaski o różnym składzie granulometrycznym, z przewagą piasków słabo gliniastych i gliniastych mocnych [Przydatność..., 1972]. Gleby te w stanie polowej pojemności wodnej gromadzą w 1 m profilu mm wody, w tym mm wody łatwo dostępnej. W okresie prowadzenia badań wilgotność gleb w początkach okresów wegetacyjnych przekraczała stan polowej pojemności wodnej (widoczny odpływ wód w studzienkach drenarskich), co zapewniało korzystne warunki wilgotnościowe dla wysiewanych bądź wysadzanych roślin. W sezonach nawodnień woda gruntowa utrzymywała się najczęściej na głębokości cm, była więc poza zasięgiem systemów korzeniowych większości roślin rolniczych i warzywnych. Zasoby wód podziemnych i powierzchniowych będących w dyspozycji gospodarstw w latach prowadzenia badań nie ograniczały możliwości stosowania nawodnień. Udział powierzchni deszczowanej w powierzchni użytków rolnych gospodarstw był zróżnicowany i, w zależności od warunków opadowych poszczególnych lat i struktury uprawianych gatunków roślin, wynosił 35 75%.

4 76 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 4 z. 2a (11)

5 J. Gruszka: Efektywność produkcyjna rozdeszczowanej wody WYNIKI BADAŃ Największe wahania wielkości plonów wyjściowych (kontrolnych) stwierdzono w przypadku ziemniaków wczesnych (143%) i średnio późnych (91%), najmniejsze zaś w przypadku życicy wielokwiatowej (9%) i cykorii korzeniowej (12%) (tab. 2). Wśród warzyw rozpiętość wielkości plonów była mniejsza. Największą stwierdzono w przypadku pora (83%) i kapusty białej (80%), a najmniejszą w przypadku pasternaku (20%). Różnice w wielkości uzyskiwanych plonów wynikały zarówno ze zróżnicowanego poziomu organizacyjno-produkcyjnego poszczególnych gospodarstw, zróżnicowanej jakości gleb, jak i ze zmiennych w poszczególnych latach warunków meteorologicznych. Na ogół najmniejsze plony wyjściowe uzyskiwano w roku suchym, a największe w roku wilgotnym. Największe bezwzględne średnie przyrosty plonów (wyrażone w jednostkach zbożowych na hektar) w grupie roślin rolniczych uzyskano w przypadku buraka cukrowego 21,1, życicy wielokwiatowej 19,5 i ziemniaka średnio późnego 13,8, najmniejsze zaś w przypadku grochu 3,60 i lucerny 5,75. Wśród roślin warzywnych największe przyrosty spowodowane deszczowaniem uzyskano w przypadku kapusty białej 26,7 i selera 16,2 j.zb. ha 1, a najmniejsze w przypadku grochu zielonego 2,82 i fasoli szparagowej 4,20 j.zb. ha 1. Największe procentowe przyrosty plonów w grupie roślin rolniczych uzyskano w przypadku życicy wielokwiatowej (22%) i buraka cukrowego (20%), a najmniejsze w przypadku cykorii korzeniowej (11%) i grochu (12%). W grupie roślin warzywnych największe przyrosty plonów uzyskiwano w przypadku deszczowania brokuła (38%) i kalafiora (37%), a najmniejsze w przypadku pietruszki (17%), grochu zielonego (18%) i fasoli szparagowej (19%). Drugim po przyrostach plonów elementem niezbędnym do obliczania produktywności jednostkowej rozdeszczowanej wody jest wielkość zastosowanych sezonowych dawek wody (tab. 3). W celu bezpośredniego porównania wielkości jednostkowej produktywności rozdeszczowanej wody w obrębie badanych gatunków roślin dane wyrażono w j.zb. mm 1 (tab. 3). W grupie roślin rolniczych produktywność jednostkowa rozdeszczowanej wody wynosiła 0,21 0,06 j.zb. mm 1. Największą stwierdzono w polu buraka cukrowego, a najmniejszą w polu grochu. W grupie roślin pastewnych zwraca uwagę bardzo duża produktywność jednostkowa wody rozdeszczowanej w polu życicy wielokwiatowej (0,19 j.zb. mm 1 ). W przypadku użytków zielonych produktywność jednostkowa wody wyniosła 0,10 j.zb. mm 1. Największe zróżnicowanie omawianego wskaźnika stwierdzono w grupie roślin warzywnych. Największą jednostkową produktywność wody uzyskano w przypadku deszczowania kapusty białej (0,23 j.zb. mm 1 ), a niemal 4-krotnie mniejszą w przypadku grochu zielonego (0,06 j.zb. mm 1 ).

7 J. Gruszka: Efektywność produkcyjna rozdeszczowanej wody... 79

9 J. Gruszka: Efektywność produkcyjna rozdeszczowanej wody... 81

10 82 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 4 z. 2a (11) DYSKUSJA Średnie wielkości plonów w wybranych gospodarstwach były zdecydowanie większe od średnich z gospodarstw regionu [Produkcja..., ]. Na przykład: w przypadku buraków cukrowych plony uzyskiwane w badanych gospodarstwach były większe o około 15%, ziemniaków średnio późnych o 70%, grochu o 7%, siana z koniczyny i lucerny o 25%, a siana z użytków zielonych o 60%. Podobnie było w przypadku roślin warzywnych. Plony ogórka były większe o 90%, kapusty białej o 45%, cebuli o 40%, a marchwi i buraka ćwikłowego odpowiednio o 17 i 13%. Danych dotyczących wielkości plonów pozostałych roślin warzywnych regionalne opracowania statystyczne nie zawierają, brak jest zatem poziomu odniesienia. Przyrosty plonów w analizowanych gospodarstwach uzyskiwane pod wpływem deszczowania były w stosunku do danych z literatury zróżnicowane. W przypadku buraka cukrowego i ziemniaka średnio późnego były one o około 30% mniejsze [DZIEŻYC, NOWAK, 1992], natomiast w przypadku użytków zielonych były zbliżone [NAZARUK, PIEKUT, 1992], bądź nieco większe od wartości podanych w innych opracowaniach [MARCILONEK, JANUS, 1992]. Efekty deszczowania warzyw, w stosunku do danych z literatury [KANISZEWSKI, KNAFLEWSKI, PACHOLAK, 1987], również były zróżnicowane. W przypadku kapusty białej przyrosty były większe o około 20%, ogórka o 25%, kalafiora o około 40%, a w przypadku marchwi i pietruszki były większe aż o 160 i 380%. W przypadku tych dwu gatunków warzyw porównanie nie jest w pełni miarodajne, ze względu na małą liczbę opublikowanych wyników z doświadczeń ścisłych. Uzyskane w gospodarstwach przyrosty plonów buraka ćwikłowego, cebuli i fasoli szparagowej były w stosunku do danych z literatury mniejsze o 40 60%, a przyrosty plonów selera i pora mniejsze o 5 15%. W przypadku zwyżek plonów brokuła, pasternaku i grochu zielonego brak jest w dostępnej literaturze danych porównawczych. Sezonowe dawki wody zastosowane w roku suchym pod rośliny okopowe były o 30 50%, a pod rośliny przeznaczone na zielonkę i na siano oraz pod trwałe użytki zielone o 50 80% mniejsze od danych przytaczanych w literaturze [DRUPKA, 1976; DZIEŻYC, 1988]. Średnie sezonowe dawki wody rozdeszczowane w gospodarstwach na warzywa były w porównaniu do danych z literatury [KANISZEWSKI, KNAFLEWSKI, PACHOLAK; 1987] również mniejsze: w przypadku marchwi i pietruszki o 5 10%, kalafiora i fasoli szparagowej o około 15%, pora o 25%, ogórka, cebuli i selera o 30 40%, a w przypadku kapusty białej i buraka ćwikłowego o 40 50%. Należy tu jednak nadmienić, że dane z literatury dotyczą dawek wody stosowanych w doświadczeniach ścisłych, w których z natury rzeczy reżim deszczowania jest zaostrzony, a metody sterowania nawodnieniami bardziej precyzyjne. Produktywność jednostkowa rozdeszczowanej wody (w kg mm 1 ) uzyskiwana w warunkach analizowanych gospodarstw w przypadku roślin rolniczych i użyt-

11 J. Gruszka: Efektywność produkcyjna rozdeszczowanej wody ków zielonych nie odbiega zasadniczo od danych przytaczanych w literaturze [DZIEŻYC i in., 1987; DZIEŻYC, 1988; JANKOWIAK, CHRÓST, 1986; MARCILONEK, JANUS, 1992; NAZARUK, PIEKUT, 1992; NOWAK, 2001a; b; ROLBIECKI, ROLBIECKI, RZEKANOWSKI, 2002]. W przypadku warzyw wskaźnik ten jest bardziej zróżnicowany. Wartości o % większe od cytowanych w literaturze [KANISZEWSKI, KNAFLEWSKI, PACHOLAK; 1987] uzyskano w przypadku pietruszki i marchwi, a wartości o 50 90% większe w przypadku kapusty białej, ogórka, kalafiora i selera. W przypadku pora i buraka ćwikłowego większych różnic nie stwierdzono. Natomiast w przypadku cebuli i fasoli szparagowej produktywność jednostkowa rozdeszczowanej wody była w stosunku do danych z literatury mniejsza o 30 60%. W przypadku brokułu, pasternaku i grochu zielonego w dostępnej literaturze brak jest poziomu odniesienia. WNIOSKI 1. Produktywność jednostkowa rozdeszczowanej wody uzyskana w warunkach praktyki produkcyjnej w przypadku roślin rolniczych nie różniła się zasadniczo od uzyskiwanych w warunkach doświadczeń ścisłych. W przypadku warzyw była mniejsza lub większa, w zależności od deszczowanych gatunków. 2. Produktywność jednostkowa rozdeszczowanej wody większości analizowanych gatunków roślin rolniczych, warzywnych i trwałych użytków zielonych zależała od ilości i rozkładu opadów w okresie wegetacji. Największa była w roku suchym, gdy stosowano duże dawki sezonowe, a najmniejsza w roku bardzo wilgotnym, gdy stosowano małe dawki sezonowe. 3. Wielkość jednostkowej produktywności rozdeszczowanej wody była, w określonych warunkach przyrodniczo-organizacyjnych i technologicznych, zależna od gatunku deszczowanej rośliny. Największe wartości wskaźnika wyrażonego w jednostkach zbożowych na 1 mm rozdeszczowanej wody uzyskano w polu kapusty białej (0,23) i cebuli (0,21), buraków cukrowych (0,21) i życicy wielokwiatowej (0,19), a najmniejsze w polu grochu i grochu zielonego (po 0,06) oraz fasoli szparagowej (0,07). 4. Zróżnicowane wielkości jednostkowej produktywności wody uzyskiwane w wyniku deszczowania poszczególnych gatunków roślin stwarzają możliwość szacunkowej oceny potencjalnych skutków nawodnień w warunkach różnych systemów produkcji roślinnej. LITERATURA DRUPKA S., Techniczna i rolnicza eksploatacja deszczowni. Warszawa: PWRiL ss DZIEŻYC J., Rolnictwo w warunkach nawadniania. Warszawa: PWN. ss DZIEŻYC J., DMOWSKI Z., NOWAK L., PANEK K., Efekty i efektywność produkcyjna deszczowania roślin w uprawie polowej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 326 s

12 84 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 4 z. 2a (11) DZIEŻYC J., NOWAK L., Wpływ nawodnienia deszczownianego na produkcję polową. Rocz. AR Pozn. Mielior. 10 s GRABARCZYK S., Opłacalność inwestycji deszczownianych w gospodarstwach indywidualnych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 326 s GRUSZKA J., Znaczenie i warunki stosowania nawodnień deszczownianych w rolnictwie regionu Kujaw. Rozpr. Habil. Falenty: Wydaw. IMUZ ss JANKOWIAK J., CHRÓST J., Efektywność produkcyjna zróżnicowanego nawadniania kilku podstawowych gatunków roślin rolniczych oraz jej zależność od nawożenia. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 284 s JANKOWIAK J., GRUSZCZYŃSKI S., Produktywność deszczowania roślin pastewnych w zmianowaniu na glebie lekkiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 326 s KACZOROWSKA Z., Opady w Polsce w przekroju wieloletnim. Pr. Geogr. IG PAN z. 33 s KANISZEWSKI S., KNAFLEWSKI M., PACHOLAK E., Efektywność produkcyjna nawadniania upraw ogrodniczych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 326 s MARCILONEK S., JANUS E., Produkcja biomasy i produktywność wody na użytkach zielonych w warunkach nawodnienia deszczownianego. Rocz. AR Pozn. Mielior. 10 s NAZARUK M., PIEKUT K., Efektywność nawadniania deszczowanych pastwisk. Rocz. AR Pozn. Mielior. 10 s NOWAK L. 2001a. Efekty deszczowania ziemniaków średnio wczesnych w rejonie Wrocławia zależnie od ilości opadów. Fragm. Agr nr 1(69) s NOWAK L. 2001b. Efekty produkcyjne deszczowania buraków cukrowych uprawianych na glebie kompleksu żytniego dobrego w rejonie Wrocławia. Fragm. Agr nr 1(69) s Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych. Materiały źródłowe, 1999, 2000, 2001, Warszawa: GUS. Przydatność rolnicza gleb powiatu Inowrocław woj. Bydgoszcz, Red. H. Kern i L. Ochalska. Puławy: IUNG ss ROLBIECKI S., ROLBIECKI R., RZEKANOWSKI CZ., Efektywność nawadniania kroplowego i deszczownianego w uprawie wybranych roślin warzywnych na glebie bardzo lekkiej. Woda Środ. Obsz. Wiejs. t. 2 z. 2(5) s RYCHLIK T., KOSIERADZKI M., Podstawowe pojęcia w ekonomice rolnictwa. Warszawa: PWRiL ss Jan GRUSZKA PRODUCTIVE EFFECTIVENESS OF SPRINKLED WATER IN SELECTED FARMS Key words: sprinkling, unit productivity of sprinkled water S u m m a r y Results of studies concerning the unit productivity of sprinkled water, carried out in the years in 16 farms of the Kujawy region, are presented in the paper. Eight species of agricultural crops, permanent grasslands and 13 species of vegetable crops were studied. Of agricultural crops the highest water unit productivity was obtained for sprinkled sugar beet, Italian ryegrass and medium-late potato. In the group of vegetable crops the highest unit produc-

13 J. Gruszka: Efektywność produkcyjna rozdeszczowanej wody tivity of sprinkled water was found in the case of sprinkling white cabbage, onion, celery, cauliflower and cucumber. The ranking of sprinkled plant species, compiled from the standpoint of water unit productivity, may be to some extent helpful in choosing proper cropping system for farms that apply sprinkling irrigation. Recenzenci: prof. dr hab. Stanisław Drupka prof. dr hab. Mieczysław Trybała Praca wpłynęła do Redakcji r.

14

15 Tabela 1. Średnia miesięczna temperatura powietrza T ( o C) i miesięczne sumy opadów atmosferycznych P (mm) w Bydgoszczy Table 1. Mean monthly air temperatures T ( o C) and monthly precipitation sums P (mm) in Bydgoszcz Lata T P T P T P T P T P T P T P T P Years IV V VI VII VIII IX IV IX I XII ,3 69,4 13,4 60,0 17,7 74,2 21,1 62,2 18,7 51,6 17,3 19,8 16,2 337,2 9,5 586, ,6 12,2 15,9 27,8 17,8 20,4 16,7 96,4 18,7 44,0 12,8 58,4 15,8 259,2 10,3 480, ,6 53,0 14,7 31,0 15,5 58,8 20,5 176,0 19,8 46,6 12,4 103,6 15,2 469,0 9,3 658, ,1 19,6 17,6 90,8 18,0 33,4 20,2 72,4 21,5 37,4 14,3 64,8 16,8 318,4 9,8 636, ,0 34,2 13,6 49,9 17,2 58,0 18,7 71,8 17,9 61,3 13,7 43,6 14,8 318,8 8,4 513,0

16 Tabela 2. Plony wyjściowe i przyrosty plonów pod wpływem deszczowania Table 2. Initial yields and yield increments under the influence of sprinkling Grupa użytkowa i gatunek rośliny Use group and plant species Plon wyjściowy Initial yield min max średni ważony weighed mean min max średni ważony weighed mean Przyrost plonu Yield increment min max średni ważony weighed mean min max t ha 1 t ha 1 j.zb. ha 1 gr.u. ha 1 % średni ważony weighted mean Okopowe Root crops Burak cukrowy Sugar beet 33,5 48,5 41,7 4,0 10,5 8,4 10,0 26,3 21, Ziemniak wczesny Early potato 11,5 28,0 16,8 1,8 5,5 3,2 4,5 13,8 8, Ziemniak średnio późny 23,0 44,0 30,9 2,0 8,5 5,5 5,0 21,3 13, Medium-late potato Cykoria korzeniowa Root chicory 25,0 28,0 26,8 1,5 5,0 3,0 3,8 12,5 7, Strączkowe Leguminous crops Groch Pea 2,2 3,0 2,4 0,2 0,5 0,3 2,4 6,0 3, Pastewne Fodder crops Użytek zielony 2) Grassland 2) 5,0 9,2 7,2 0,5 2,6 1,8 2,0 10,4 7, Życica wielokwiatowa 1) 78,0 85,0 81,0 14,0 20,0 17,7 13,2 22,0 19, Italian ryegrass 1) Mieszanka pastewna 1) Fodder crop mixture 1) 19,0 27,0 25,0 4,5 5,5 5,2 5,8 7,2 6, Koniczyna łąkowa 2) Red clover 2) 6,0 8,0 7,4 1,0 2,0 1,4 5,0 10,0 6, Lucerna 2) Alfalfa 2) 8,5 10,0 9,4 0,8 1,5 1,2 3,8 7,5 5,

17 Warzywa Vegetable crops Brokuł 3) Broccoli 3) 5,0 7,5 6,6 1,0 4,5 2,6 2,5 11,2 6, Kalafior 3) Cauliflower 3) 11,0 18,0 13,5 2,0 9,5 5,0 5,0 24,0 12, Kapusta biała White cabbage 40,0 72,0 58,4 4,5 21,3 17,8 6,8 31,9 26, Seler Celery 16,0 27,5 22,4 1,5 12,5 6,5 3,8 31,3 16, Burak ćwikłowy Red beet 22,5 36,0 28,9 3,0 12,0 7,2 4,5 18,0 10, Marchew Carrot 26,0 38,0 34,6 2,0 9,0 7,6 3,0 13,5 11, Cebula Onion 22,0 37,5 28,9 2,0 10,5 6,2 5,0 26,3 15, Pasternak Parsnip 20,0 24,0 22,5 4,0 5,0 4,8 6,0 7,5 7, Ogórek Cucumber 20,0 32,0 25,5 2,0 10,8 5,2 5,0 27,0 13, Por Leek 18,0 33,0 27,9 1,5 9,5 5,6 2,2 14,2 8, Fasola szparagowa Green beans 6,5 9,0 7,4 1,0 2,0 1,4 3,0 6,0 4, Groch zielony Green pea 5,5 7,5 6,3 1,0 1,5 1,1 2,5 3,8 2, Pietruszka Parsley 19,0 29,0 23,6 1,5 5,5 3,9 2,2 8,2 5, ) Zielonka 1) Green crop. 2) Siano 2) Hay. 3) Różyczki 3) Heads. cd. tab. 2

18 Tabela 3. Deszczowane gatunki roślin, dawki sezonowe i produktywność 1 mm rozdeszczowanej wody Table 3. Sprinkled plant species, seasonal doses and productivity of 1mm sprinkled water Grupa użytkowa i gatunek rośliny Utility group and plant species Liczba jednorocznych wyników Number of one-year results Sezonowa dawka wody Seasonal water dose min max 1) średnie ważone weighed mean min max 1) Produktywność jednostkowa wody Water unit produktivity średnie ważone weighed mean min max 1) średnie ważone weighed mean mm kg mm 1 j.zb. mm 1 gr.u. mm Okopowe Root crops Burak cukrowy Sugar beet ,10 0,27 0,21 Ziemniak średnio późny ,06 0,25 0,16 Medium-late potato Ziemniak wczesny Early potato ,08 0,24 0,14 Cykoria korzeniowa Root chicory ,07 0,24 0,14 Strączkowe Leguminous crops Groch Pea ,04 0,10 0,06 Pastewne Fodder crops Życica wielokwiatowa 2) ,13 0,22 0,19 Italian ryegrass 2) Mieszanka pastewna 2) Fodder crop mixture 2) ,09 0,11 0,11 Użytki zielone 3) Grasslands 3) ,02 0,14 0,10 Koniczyna łąkowa 3) Red clover 3) ,06 0,12 0,08 Lucerna 3) Alfalfa 3) ,05 0,11 0,08

19 Warzywa Vegetable crops Kapusta biała White cabbage ,05 0,27 0,23 Cebula Onion ,07 0,37 0,21 Seler Celery ,04 0,36 0,18 Kalafior 4) Cauliflower 4) ,07 0,34 0,17 Ogórek Cucumber ,06 0,33 0,16 Burak ćwikłowy Red beet ,05 0,22 0,13 Marchew Carrot ,03 0,15 0,12 Brokuł 4) Broccoli 4) ,04 0,20 0,11 Por Leek ,02 0,17 0,10 Pietruszka Parsley ,03 0,13 0,09 Pasternak Parsnip ,07 0,09 0,08 Fasola szparagowa Green beans ,05 0,10 0,07 Groch zielony Green pea ,05 0,08 0,06 cd. tab. 3 1) Wartości minimalne dawek najczęściej dotyczą roku bardzo wilgotnego, maksymalne roku suchego. 1) Minimal doses usually refer to a very wet year, maximum doses to a dry year. 2) Zielonka. 2) Green crop. 3) Siano. 3) Hay. 4) Różyczki. 4) Heads.