Wybrane aspekty prawne dotyczące niedostosowania się odbiorców do ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej

Transkrypt

1 Wybrane aspekty prawne dotyczące niedostosowania się odbiorców do ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej

2 Zakres obowiązku odbiorcy w zakresie ograniczeń Należy rozważyć - co winno być prawidłową podstawą ustalenia zakresu obowiązku odbiorcy w zakresie ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej. Zakres ten może kształtować np. treść planu ograniczeń, postanowienia umowy czy okoliczności faktyczne. - Moc bezpieczna pytanie która: określona w umowie, czy ustalona jako element stanu faktycznego, jakie są skutki zmiany stanu faktycznego (np. uruchomienie nowej instalacji) w toku obowiązywania umowy planu ograniczeń, - Moc umowna pytanie która: z jakiej daty, z której umowy (np. w razie zmiany odbiorcy w punkcie poboru w toku obowiązywania planu ograniczeń). 2

3 Moc bezpieczna 3. ust. 4 Rozporządzenia z dnia 23 lipca 2007 r. 4. Ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub dostarczaniu ciepła nie mogą powodować: 1) zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych; 2) zakłóceń w funkcjonowaniu obiektów przeznaczonych do wykonywania zadań w zakresie: a) bezpieczeństwa lub obronności państwa określonych w przepisach odrębnych, b) opieki zdrowotnej, c) telekomunikacji, d) edukacji, e) wydobywania paliw kopalnych ze złóż, ich przeróbki i dostarczania do odbiorców, f) wytwarzania i dostarczania energii elektrycznej oraz ciepła do odbiorców, g) ochrony środowiska. Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący i z mocy art. 58 Kodeksu Cywilnego za nieważne mogą być uznane niezgodne z nim postanowienia umów lub planów ograniczeń (bez względu na to z czyjej przyczyny ta niezgodność wystąpiła a także czy istniała pierwotnie czy zaistniała wskutek np. uruchomienia nowej instalacji). 3

4 Moc bezpieczna jako element stanu faktycznego 1. Moc bezpieczna jest określana przez odbiorcę. OSD nie ma kompetencji do przeprowadzania np. audytu instalacji wewnętrznej odbiorcy w zakresie weryfikacji poprawności określenia tej mocy. Kontrolę poprawności oświadczenia odbiorcy w zakresie mocy bezpiecznej sprawuje Prezes URE z mocy art. 11 ust. 4 i 5 prawa energetycznego. 2. Moc bezpieczna jest ujmowana w planach ograniczeń, 3. Moc bezpieczna ujęta w planach ograniczeń (dopuszczane maksymalne ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej) uwzględnia się w umowach z odbiorcą. 4. Brak przepisu, który stanowiłby, że odbiorca może pobierać energię w 20 stopniu zasilania do wysokości mocy bezpiecznej ujętej w planie ograniczeń lub w umowie. 5. Zgodnie z 9 pkt. 3) rozporządzenia 20 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać moc do wysokości ustalonego minimum, niepowodującego zagrożeń i zakłóceń, o których mowa w 3 ust. 4 a więc do wysokości obiektywnej mocy bezpiecznej. Inna interpretacja prowadziłaby do skutku, iż w razie zmiany stanu faktycznego (np. uruchomienia nowej instalacji) - odbiorca musiałby do czasu zmiany odpowiednio planu ograniczeń lub umowy - zastosować się do ograniczeń pomimo, że spowodowałoby to np. zagrożenie bezpieczeństwa osób. 4

5 Moc umowna a plan ograniczeń Moc umowna jak sama nazwa wskazuje jest wartością wynikającą z umowy stron, a więc w odróżnieniu od mocy bezpiecznej nie wynika z okoliczności faktycznych tylko z czynności konwencjonalnej. Zgodnie z 9 pkt. 1) rozporządzenia - 11 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać moc do wysokości mocy umownej określonej w umowach (a nie w planie ograniczeń). Plan ograniczeń nie jest ani źródłem prawa, ani aktem administracyjnym tylko jest aktem cywilnoprawnym zbliżonym do taryfy czy IRiESD,- czyli jest wzorcem umownym - ale w odróżnieniu od ww. nie zatwierdzany decyzją administracyjną i nie odnoszą się do niego szczególne przepisy regulujące tryb związania nim odbiorców (takie jak art. 47 ust. 4 czy art. 9g ust. 12 prawa energetycznego). Skoro tak to do planu ograniczeń stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego dot. obowiązywania wzorców umownych, czyli zmiana planu ograniczeń nie może zmienić umowy bez istnienia w niej odpowiedniej klauzuli modyfikacyjnej. Zgodnie z art Kodeksu Cywilnego - w razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową (jednakże w razie istnienia odpowiedniej klauzuli modyfikacyjnej w umowie zmiana planu ograniczeń może zmienić stosunek prawny). 5

6 Moc umowna a plan ograniczeń W konsekwencji uznania przewagi umowy nad planem ograniczeń z racji jego charakteru wzorca umownego w razie zmiany mocy umownej w toku obowiązywania planu ograniczeń w 11 stopniu zasilania odbiorca mógłby pobierać moc do granicy nowej mocy umownej wynikającej z umowy, a w razie obniżenia mocy umownej do wartości 300 kw lub niżej przestałby podlegać ograniczeniom, mimo dalszego pozostawania w planie ograniczeń. Konsekwentnie jednak w razie zmiany mocy przez odbiorcę np. z 250 kw na 350 kw odbiorca ten podlegałby ograniczeniom z mocy prawa mimo nie ujęcia go w planie ograniczeń. Analogicznie nowego odbiorcę w miejscu dostarczania nie wiązałaby moc umowna określona w planie ograniczeń ustalonym dla tego miejsca dostarczania przez OSD na podstawie umowy z poprzednim odbiorcą w tym miejscu dostarczania. Wyjątkiem wynikającym z ustawy - byłby tu sposób związania planem ograniczeń odbiorców przyłączonych bezpośrednio do sieci przesyłowej w przypadku określonym w art. 11d ust. 1 pkt. 5) tu plan ograniczeń przeważałby nad mocą umowną (ale nie nad mocą bezpieczną - art. 58 KC). 6

7 Kary za niedostosowanie się do ograniczeń wprowadzonych przez OSP (tj. za okres przed wejściem w życie ograniczeń z mocy rozporządzenia RM z dnia 11 sierpnia 2015 r czyli za przekroczenia w dniach 10 i 11 sierpnia 2015) Prawo energetyczne przewiduje dwa przepisy dot. wprowadzania ograniczeń przez operatorów systemu energetycznego (a nie w drodze rozporządzenia Rady Ministrów): Art. 11c ust. 2: 2. W przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego: (.) 2) może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin. Art. 11d ust. 3: 3. W okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia. 7

8 Kary za niedostosowanie się do ograniczeń OSP c.d. Przepis sankcyjny art. 56 ust. 1 pkt. 3a) prawa energetycznego zawiera błędne odwołanie: Art Karze pieniężnej podlega ten, kto: 3a) nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3; Prawidłowe odwołanie powinno odnosić się do art. 11c ust. 2. Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 14 kwietnia 2010 r. III SK 1/10 - w zakresie w jakim dochodzi do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej, zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia organu regulacji w tym zakresie, powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej. Takimi zasadami są nullum crimen sine lege scripta i zakaz dokonywania wykładni rozszerzającej na niekorzyść "oskarżonego. Oznacza to że w zakresie w jakim przepis sankcyjny jest wadliwy nie może być on podstawą kary, gdyż nie można w drodze pozaliteralnej (i tym samym rozszerzającej) jego wykładni naprawić błędu ustawodawcy. Sądy już wcześniej uchylały decyzje Prezesa URE dot. nakładania kar z uwagi na działanie bez podstawy prawnej gdy URE chciał w drodze wykładni naprawić błąd ustawodawcy (np. wyrok SA w Warszawie - VI ACa 617/12 błąd w przepisach przejściowych dot. wejścia w życie przepisu sankcyjnego). 8

9 Kary za niedostosowanie się do ograniczeń OSP c.d. Przepis sankcyjny art. 56 ust. 1 pkt. 3a) prawa energetycznego odnosi się jednak też do art. 11d ust. 3.: W okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia. Przepis art. 11d ust. 3 jednak dotyczy ograniczeń wprowadzanych w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej a nie ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Pojawia się tu szereg wątpliwości w zakresie relacji tych przepisów. Np. czy w przypadku OSP te ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania mogą prowadzić do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej ponad 72 godziny. Taka interpretacja prowadziłaby do wniosku, że z mocy art. 11c ust. 2 OSP może wprowadzić ograniczenia nie dłużej niż na okres 72 godzin i jednocześnie z mocy art. 11d ust. 3 OSP może wprowadzić ograniczenia bez tego limitu czasowego. Ważne jest to, że komunikatem OSP z dnia 10 sierpnia 2015 r. - PSE S.A. stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu postanowień art. 3 pkt 16d) Ustawy i z dniem 10 sierpnia od godz. 10 wprowadziły ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na obszarze całego kraju. Zatem ograniczenia dotyczyły dostarczania i poboru energii elektrycznej, a nie usług przesyłania i stąd nie są objęte przepisem art. 11d ust. 3 PE i art. art. 56 ust. 1 pkt. 3a) PE. 9

10 Podmioty nie podlegające ograniczeniom Zgodnie z 6 Rozporządzenia z dnia 23 lipca 2007 r. 1. Ochronie przed wprowadzanymi ograniczeniami podlegają odbiorcy energii elektrycznej w ciągu całego roku, dla których wielkość mocy umownej określonej w umowach, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 ustawy, ustalona została poniżej 300 kw, oraz: 1) szpitale i inne obiekty ratownictwa medycznego; 2) zasięgu krajowym; obiekty wykorzystywane do obsługi środków masowego przekazu o 3) porty lotnicze; 4) obiekty międzynarodowej komunikacji kolejowej; 5) obiekty wojskowe, energetyczne oraz inne o strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania gospodarki lub państwa, określone w przepisach odrębnych; 6) obiekty dysponujące środkami technicznymi służącymi zapobieganiu lub ograniczaniu emisji, negatywnie oddziaływujących na środowisko. 10

11 Podmioty nie podlegające ograniczeniom Powyższa wykładnia nie wydaje się być zgodna z zasadami wykładni celowościowej, gdyż można założyć, iż w ww. przepisie chodziło o to by spośród odbiorców z ograniczeń wyłączyć odbiorców małych. Tymczasem taki odbiorca, który zamawia niską moc jedynie w niewielkiej części roku może być odbiorcą dużym i nie staje się małym tylko dlatego że w danym okresie roku zmienia mu się cykl produkcyjny np. ze względów na temperaturę. Jednakże jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 14 kwietnia 2010 r. III SK 1/10 - w zakresie w jakim dochodzi do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej, zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia organu regulacji w tym zakresie, powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej. Takimi zasadami są nullum crimen sine lege scripta i zakaz dokonywania wykładni rozszerzającej na niekorzyść "oskarżonego. Brak uregulowanego jednoznacznie statusu podmiotów o mocy umownej równej 300 kw w części roku ( 5 Rozporządzenia dotyczy tych powyżej, a 6 tych poniżej ). 11

12 Podmioty nie podlegające ograniczeniom Zgodnie z 6 Rozporządzenia ograniczeniom nie podlegają m.in.: obiekty wojskowe, energetyczne oraz inne o strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania gospodarki lub państwa, określone w przepisach odrębnych. Nie ma definicji obiektu o strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania gospodarki lub państwa - wyrażonej wprost w żadnym przepisie odrębnym, więc istniejące przepisy odrębne trzeba interpretować funkcjonalnie i w konsekwencji wyłączone od ograniczeń mogą być np.: obiekty zaliczane do infrastruktury krytycznej w rozumieniu ustawy o zarządzaniu kryzysowym z dnia 26 kwietnia 2007 r. obiekty wymienione w art. 5 ustawy o ochronie osób i mienia z dnia 22 sierpnia 1997 r. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie w sprawie określenia rodzajów nieruchomości uznawanych za niezbędne na cele obronności i bezpieczeństwa państwa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 czerwca 2003 r. "w sprawie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa oraz ich szczególnej ochrony, OSD może nie być świadomy takiego znaczenia danego obiektu, gdyż wykazy ww. obiektów mogą mieć charakter niejawny. 12

13 Dziękuję za uwagę 13