Badanie procesów spalania odpadowych tworzyw sztucznych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Badanie procesów spalania odpadowych tworzyw sztucznych"

Transkrypt

1 Politechnika Śląska Wydział Chemiczny Katedra Chemii, Technologii Nieorganicznej i Paliw Minimalizacja odpadów Technologia chemiczna Dąbrowa Górnicza sem. VI Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Badanie procesów spalania odpadowych tworzyw sztucznych Prowadzący: dr Izabela Baraniec-Mazurek Miejsce: Gliwice, ul. B. Krzywoustego 6 p.322

2 WSTĘP Kiedy w roku 1948 światowa produkcja tworzyw sztucznych wynosiła zaledwie 1 mln ton, to juŝ w roku 2002 znacznie przekroczyła 180 mln ton, z czego ponad 47 mln ton przypadło na kraje Europy Zachodniej. Produkcja tworzyw w Polsce przedstawia się następująco: PCV - ok. 245 tys. ton rocznie, LD-PE - ok. 170 tys. ton, PP - ok. 140 tys. ton, PS - ok. 90 tys. ton i PU - ok. 50 tys. ton rocznie. Tworzywa sztuczne obecne w naszym Ŝyciu codziennym są uŝyteczne, ale mogą być takŝe źródłem zagroŝeń dla szeroko rozumianego środowiska naturalnego. Po spełnieniu swojej funkcji uŝytkowej zwykle trafiają na wysypiska odpadów. PoniewaŜ w ogromnej większości nie ulegają biodegradacji, stanowią coraz powaŝniejszy problem szczególnie na obszarach o wysokim wskaźniku zurbanizowania. Powtórny przerób tzw. recykling tworzyw sztucznych od szeregu lat proponuje się jako efektywny sposób zapobiegania zbytniemu gromadzeniu tego typu odpadów na wysypiskach. Metoda ta, nie stała się dotychczas powszechną zapewne z powodu kłopotliwego w realizacji selekcjonowania zuŝytych tworzyw sztucznych. Tworzywa sztuczne charakteryzują się takimi zaletami jak: małym cięŝarem właściwym, wysoką odpornością na działanie czynników chemicznych, łatwością przetwórstwa i barwienia oraz estetycznym wyglądem. Niestety tworzywa sztuczne nie są nieskończenie trwałe we wszystkich warunkach, a w szczególności poddane działaniu. W dalszym ciągu najpowszechniej stosowaną metodą utylizacji tworzyw sztucznych jest spalanie. Proces spalania pozwala z jednej strony pozbyć się znacznych ilości odpadków z wysypisk śmieci z drugiej jednak strony stanowi powaŝne zagroŝenie dla środowiska naturalnego ze względu na substancje toksyczne emitowane do otoczenia podczas jego przebiegu. Do najbardziej niebezpiecznych pod względem toksyczności produktów spalania i rozkładu róŝnych tworzyw sztucznych naleŝą: CO, HCN, HCl, NO x oraz CO 2. Inne produkty wydzielające się podczas spalania tworzyw sztucznych to na przykład: fosgen, HBr, nitrozwiązki, nienasycone związki organiczne, chlorowcopochodne organiczne, alkohole, aldehydy. Mają one silne własności toksyczne jednak ich udział procentowy w produktach spalania tworzyw sztucznych jest niewielki i dlatego nie są zaliczane do podstawowych produktów termicznego rozkładu i spalania tego typu materiałów

3 Charakterystyka poŝarowa tworzyw sztucznych Spalanie tworzyw sztucznych to proces, który obejmuje wiele przemian fizycznych i chemicznych, w czasie których powstaje mieszanina substancji chemicznych o złoŝonym składzie. W warunkach poŝaru tworzyw sztucznych, mogą powstawać zarówno produkty rozkładu termoutleniającego jak i pełnego lub niepełnego spalania. PoniŜej temperatury zapłonu mamy do czynienia z produktami rozkładu termoutleniającego, zaś powyŝej z produktami spalania. Skład i ilość produktów rozkładu i spalania zaleŝy równieŝ od dostępu powietrza. W wypadku niedoboru powietrza powstają produkty niepełnego spalania (np. poŝary w mieszkaniach, biurach itp.). Gdy dostęp powietrza jest swobodny (w niŝszej temperaturze) następuje spalenie całkowite (np. poŝar na otwartej przestrzeni, w duŝych magazynach itp.). W Tabeli 1 przedstawiono temperatury zapłonu i rozkładu niektórych tworzyw sztucznych. NAZWA MATERIAŁU TEMPERATURA TEMPERATURA ZAPŁONU [ºC] ROZKŁADU [ºC] POLICHLOREK WINYLU POLIETYLEN POLIURETAN POLISTYREN POLIMETAKRYLAN METYLU ANILANA ELANA NYLON Tabela 1. Temperatury rozkładu i zapłonu niektórych tworzyw sztucznych * Zapłon następuje wówczas, gdy powstałe w wyniku rozkładu termicznego gazy osiągnęły stęŝenie mieszczące się w granicach zapalności oraz temperaturę równą temperaturze zapłonu chociaŝ jednego ze składników tych gazów. Wówczas płomień pojawi się samorzutnie, a materiał zacznie się palić. W wyniku spalania produktów z tworzyw sztucznych powstają bardzo trujące związki chemiczne: dioksyny, furany i fosgen - są rakotwórcze, powodują zwyrodnienia w rozwoju embrionalnym i płodowym, wywołują zaburzenia genetyczne, obniŝają odporność organizmu, zaburzają proces wzrostu, uszkadzają wątrobę, silnie podraŝniają oczy, układ oddechowy, osłabiają rozrodczość, wywołują choroby skóry. Unoszą się one we wdychanym przez nas powietrzu lub w połączeniu z np. wodą deszczową tworzą silnie trujące kwasy. Substancje te w postaci lotnej pozostają na poziomie tzw. emisji niskiej - najbardziej szkodliwej dla wszystkich istot Ŝywych

4 Pozostałość procesu spalania (popiół) ze względu na zawartość niebezpiecznych związków występujących w tworzywach sztucznych (np. metale cięŝkie) nie jest odpadem komunalnym i wymaga specjalnego składowania. Produkty spalania tworzyw sztucznych Pierwszy opisany przypadek masowego zatrucia produktami rozkładu termicznego tworzyw sztucznych związany był z poŝarem szpitala w Cleveland w 1929 r., podczas którego, wskutek zapalenia się filmów rentgenowskich z nitrocelulozy, zginęło 125 osób. Przyczyną zgonów był tlenek węgla i tlenki azotu. Ten i inne przypadki spowodowały wycofanie niektórych łatwo palnych tworzyw, zaś do produkcji niektórych polimerów zaczęto dodawać substancji zmniejszających palność (związki antymonu, fosforu, lub połączenie zawierające w swej cząsteczce chlorowiec, np. polibromowane bifenyle), które zwiększają bezpieczeństwo przeciwpoŝarowe, jednak podczas pirolizy ulatniają się, stwarzając dodatkowe niebezpieczeństwo zatrucia. Struktura fizykochemiczna dymu trudna jest do przewidzenia w warunkach hipotetycznego poŝaru. MoŜna jednak podać przykłady wpływu niektórych komponentów gazowych dymu na organizm człowiek. Pamiętać przy tym naleŝy, Ŝe są to przykłady wyizolowanego oddziaływania. W realnych warunkach skutki te, ze względu na róŝnorodny skład dymów, będą się wzajemnie pokrywać, ulegając powaŝnym zmianom nie tylko ilościowym, ale i jakościowym. PoniŜej przedstawiono charakterystyki niektórych produktów spalania tworzyw sztucznych. Tlenek węgla (CO) jest gazem trującym, który stwarza zagroŝenie w kaŝdym stęŝeniu, w niŝszych stęŝeniach wywołuje utratę koordynacji ruchowej, w duŝych stęŝeniach nagłą śmierć. Ponad 0,2 % zawartości tlenku węgla w powietrzu działa w krótkim czasie zabójczo. Zawartość tlenku węgla w gazach poŝarowych wynosi 0,1 0,5 % objętości. Cyjanowodór (HCN) jest gazem bezbarwnym o charakterystycznej migdałowej woni. Intensywnie wydzielający się z płonących materiałów cyjanowodór w pierwszym okresie poŝaru moŝe być wyłączną przyczyną zatrucia śmiertelnego osób przebywających w płonącym, zamkniętym pomieszczeniu. Cyjanowodór, jest jednym z najbardziej toksycznych gazów a jego gwałtowne działanie paraliŝuje system oddechowy juŝ w pierwszym momencie kontaktu, powodując zaburzenia oddychania tkankowego w następstwie zablokowania enzymów komórkowych

5 Ditlenek węgla (CO 2 ) występuje w zwiększonym stęŝeniu podczas procesu spalania. Podczas poŝaru w pomieszczeniach zamkniętych bardzo szybko moŝe osiągnąć niebezpieczną dawkę. StęŜenie CO 2 powyŝej 2% w powietrzu wywołuje zaburzenia w mechanizmie oddychania. Ditlenek węgla draŝniąc ośrodek oddechowy wzmaga w następstwie wentylację płuc co powoduje dodatkową moŝliwość zatrucia się innymi gazowymi produktami spalania. Podczas poŝaru stęŝenie CO 2 wynosi 0,1 2,5 % objętości. Fosgen (COCl 2 ) powstaje podczas procesu spalania przy obecności chloru w powietrzu. Jest silną trucizną o swoistym draŝniącym zapachu zgniłego siana, działającą draŝniąco na drogi oddechowe, wywołuje ostry obrzęk płuc i zmiany w krąŝeniu. Tlenki siarki (SO 2, SO 3 ), a zwłaszcza ditlenek siarki są stałym składnikiem gazów i dymów poŝarowych. Ditlenek siarki działa bardzo gwałtownie, wywołując skurcz i obrzęki krtani, co moŝe spowodować natychmiastowy zgon. Gazy poŝarowe zawierają je w ilości około 0,1 do 0,3 % objętości. Fosforowodór, o zapachu podobnym do czosnku, wchłaniany jest przez drogi oddechowe, działa draŝniąco na błony śluzowe powodując uszkodzenie układu nerwowego. Jest bardzo toksyczny. Chlorowodór (HCl) występuje w gazach poŝarowych jako ostra dusząca woń o ostrym, kwaśnym zapachu. Chlorowodór działa draŝniąco na spojówki oczu i śluzówkę dróg oddechowych, wywołując zmiany zapalne. Fenol (C 6 H 5 OH) działa trująco na nerwy i powoduje zaburzenia słuchu, bóle głowy, skłonność do kaszlu, osłabienie, swędzenie skóry. DłuŜszy kontakt z fenolem powoduje zanik wraŝliwości tkanki skórnej. Formaldehyd, akroleina podraŝniają spojówki i śluzówkę górnych dróg oddechowych. Podczas pirolizy i spalania substancji naturalnych i syntetycznych powstają takŝe aerozole o wymiarach cząsteczek 0,1-0,5 µm, tworzące wolne rodniki o duŝej aktywności biologicznej. Spalanie tworzyw sztucznych wymaga pełnego monitorowania temperatury procesu Gazy emitowane w niekontrolowanym spalaniu są bardzo toksyczne, o długotrwałych efektach biologicznych - np. dioksyny, kumulujące się w organizmach, stanowiące czynnik zachorowania na nowotwory naruszające kody genetyczne

6 Opóźnianie spalania tworzyw sztucznych Problematyka palności tworzyw sztucznych obejmuje obok zagadnień związanych z przebiegiem spalania, działanie substancji opóźniających palenie. W celu obniŝenia stopnia palności i podatności do inicjacji reakcji spalania do polimerów dodaje się środki ognioochronne zwane uniepalniaczami albo opóźniaczami palenia (antypireny). Uniepalniacz znajdujący się w tworzywie ma spowodować przede wszystkim: spowolnienie procesu spalania i degradacji materiału, zmniejszenie emisji dymu, ograniczenie zjawiska topienia się tworzywa. Wszystkie te działania mają w konsekwencji dać więcej czasu na ewentualną ewakuację ludzi z zagroŝonego obszaru. Antypireny zapobiegają nagrzaniu się tworzywa do temperatury zapłonu. Uwolniona para wodna przedostaje się do strefy spalania w płomieniu, gdzie jako dodatkowy składnik zmniejsza stęŝenie gazów palnych i tlenu. W rezultacie następuje obniŝenie temperatury płomienia a tlenki metali tworzą warstwę ochronną na powierzchni materiału, ograniczając przemieszczanie się lotnych produktów rozkładu do płomienia oraz tlenu do wnętrza tworzywa. Wybór właściwego środka nie jest łatwy. Obecnie przepisy z zakresu ochrony przeciwpoŝarowej wymuszają stosowanie środków uniepalniających między innymi w tworzywach konstrukcyjnych i innych stosowanych w budownictwie

7 CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie spalania próbek wybranych polimerów, a następnie analiza otrzymanych produktów oraz ocena pozostałości po spalaniu polimeru. OPIS APARATURY Rysunek 1 przedstawia schemat aparatury do badania termicznej degradacji polimerów. Składa się on z rury kwarcowej (1) pełniącej rolę pieca; łódeczki porcelanowej (2), w której umieszcza się próbkę polimeru; układu zasilania i regulacji temperatury (3); pompki pneumatycznej dozującej powietrze (4); płuczki wypełnionej roztworem KOH o stęŝeniu 0,1 mol/dm 3 (5). Rysunek 1. Schemat laboratoryjnego zestawu do badania termicznej degradacji polimerów WYKONANIE ĆWICZENIA Spalanie polimeru przeprowadza się w rurze kwarcowej o długości ~150 mm i średnicy ~25 mm. Próbkę polimeru o masie ~ 0,1 g naleŝy równomiernie rozłoŝyć w łódeczce porcelanowej (2), a następnie całość umieścić w piecu (1). Proces przeprowadzany jest w atmosferze powietrza, które doprowadzane jest do układu pompką przeponową (4). Wnętrze pieca ogrzewane jest do załoŝonej temperatury za pomocą uzwojenia grzejnego. Temperatura próbki kontrolowana jest czujnikami temperaturowymi. Zasilanie grzania pieca i regulację temperatury zapewnia układ (3). Strumień gazów emitowanych w czasie spalania - 7 -

8 polimeru kierowany jest do płuczki wypełnionej określonym rozpuszczalnikiem lub roztworem (5). Po zakończeniu eksperymentu naleŝy wyłączyć zasilanie grzania pieca, a po ostudzeniu wnętrza pieca ostroŝnie wyjąć łódeczkę i zwaŝyć ewentualną pozostałość. Przeprowadzić analizę ilościową zawartości CO 2 w płuczce (5). W tym celu zawartość płuczki naleŝy przenieść ilościowo do kolby i miareczkować roztworem HCl (0,1 mol/dm 3 ) w obecności fenoloftaleiny jako wskaźnika. OPRACOWANIE WYNIKÓW 2KOH + CO 2 K 2 CO 3 + H 2 O Ilość KOH, która przereagowała z CO 2, jest podwojoną róŝnicą ilości KOH uŝytej do absorpcji i ilości HCl, przy której nastąpiło odbarwienie fenoloftaleiny zgodnie z reakcjami: KOH + HCl KCl + H 2 O Oznaczyć: K 2 CO 3 + HCl KCl + KHCO 3 Stopień przereagowania polimeru do CO 2 X mco 2 = 3,1485 m p 100% Współczynnik nadmiaru powietrza Ubytek masy próbki η= [ CO2] [ CO ] max 2-8 -

Spalanie i termiczna degradacja polimerów

Spalanie i termiczna degradacja polimerów Zarządzanie Środowiskiem Pracownia Powstawanie i utylizacja odpadów oraz zanieczyszczeń INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA nr 20 Spalanie i termiczna degradacja polimerów Opracowała dr Hanna Wilczura-Wachnik Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Pracownia Polimery i Biomateriały. Spalanie i termiczna degradacja polimerów

Pracownia Polimery i Biomateriały. Spalanie i termiczna degradacja polimerów Pracownia Polimery i Biomateriały INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA Spalanie i termiczna degradacja polimerów Opracowała dr Hanna Wilczura-Wachnik Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Zakład Dydaktyczny Technologii

Bardziej szczegółowo

Pracownia Polimery i Biomateriały

Pracownia Polimery i Biomateriały Pracownia Polimery i Biomateriały INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA Spalanie i termiczna degradacja polimerów Część II Opracowała dr Hanna Wilczura-Wachnik Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Zakład Dydaktyczny

Bardziej szczegółowo

Depolimeryzacja polimerów naturalnych i syntetycznych

Depolimeryzacja polimerów naturalnych i syntetycznych Zarządzanie Środowiskiem Pracownia Powstawanie i utylizacja odpadów oraz zanieczyszczeń INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA nr 25 Depolimeryzacja polimerów naturalnych i syntetycznych Opracowała dr Hanna Wilczura-Wachnik

Bardziej szczegółowo

Piroliza odpadowych poliolefin

Piroliza odpadowych poliolefin Politechnika Śląska Wydział Chemiczny Katedra Chemii, Technologii Nieorganicznej i Paliw Minimalizacja odpadów Technologia chemiczna Dąbrowa Górnicza sem. VI Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Piroliza

Bardziej szczegółowo

XXI Regionalny Konkurs Młody Chemik FINAŁ część I

XXI Regionalny Konkurs Młody Chemik FINAŁ część I Katowice, 16.12.2009 XXI Regionalny Konkurs Młody Chemik FINAŁ część I ZADANIE 1. KRZYśÓWKA ZWIĄZKI WĘGLA I WODORU (9 punktów) RozwiąŜ krzyŝówkę. Litery z wyszczególnionych pól utworzą hasło nazwę węglowodoru:

Bardziej szczegółowo

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według

Bardziej szczegółowo

Załącznik 2. Międzynarodowe kody zagrożeń i zaleceń bezpieczeństwa (Risk and Safety Phrases)

Załącznik 2. Międzynarodowe kody zagrożeń i zaleceń bezpieczeństwa (Risk and Safety Phrases) . Międzynarodowe kody zagrożeń i zaleceń bezpieczeństwa (Risk and Safety Phrases) Poniższe kody umieszczane są na opakowaniach odczynników chemicznych oraz w katalogach firmowych producentów odczynników

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Kaiser WENTYLACJA POŻAROWA. seria. Projektowanie i instalacja

Krzysztof Kaiser WENTYLACJA POŻAROWA. seria. Projektowanie i instalacja Krzysztof Kaiser seria WENTYLACJA POŻAROWA Projektowanie i instalacja Krzysztof Kaiser WENTYLACJA POŻAROWA Projektowanie i instalacja Warszawa 2012 Copyright by Dom Wydawniczy MEDIUM Wszelkie prawa zastrzeżone.

Bardziej szczegółowo

H200 Materiały wybuchowe niestabilne. H201 Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym. H202

H200 Materiały wybuchowe niestabilne. H201 Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym. H202 http://www.msds-europe.com H200 Materiały wybuchowe niestabilne. H201 Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym. H202 Materiał wybuchowy, poważne zagrożenie rozrzutem. H203 Materiał wybuchowy; zagrożenie

Bardziej szczegółowo

Zasady bezpieczeństwa przy pracy z cieczami kriogenicznymi

Zasady bezpieczeństwa przy pracy z cieczami kriogenicznymi Zasady bezpieczeństwa przy pracy z cieczami kriogenicznymi Ciecze kriogeniczne BHP ZagroŜenia związane z cieczami kriogenicznymi 1. Bardzo niska temperatura cieczy i par 2. Bardzo duŝy współczynnik ekspansji

Bardziej szczegółowo

Chemia. 3. Która z wymienionych substancji jest pierwiastkiem? A Powietrze. B Dwutlenek węgla. C Tlen. D Tlenek magnezu.

Chemia. 3. Która z wymienionych substancji jest pierwiastkiem? A Powietrze. B Dwutlenek węgla. C Tlen. D Tlenek magnezu. Chemia Zestaw I 1. Na lekcjach chemii badano właściwości: żelaza, węgla, cukru, miedzi i magnezu. Który z zestawów badanych substancji zawiera tylko niemetale? A Węgiel, siarka, tlen. B Węgiel, magnez,

Bardziej szczegółowo

Spalanie śmieci w domowych piecach truje i rujnuje. Prezentacja multimedialna

Spalanie śmieci w domowych piecach truje i rujnuje. Prezentacja multimedialna Spalanie śmieci w domowych piecach truje i rujnuje Prezentacja multimedialna Informacje ogólne Zgodnie z raportem Komisji Europejskiej, co roku na choroby związane ze złym stanem powietrza umiera w Polsce

Bardziej szczegółowo

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność

Bardziej szczegółowo

1 ekwiwalent 1 ekwiwalent

1 ekwiwalent 1 ekwiwalent PREPARAT NR 32 4-[BENZYLIDENOAMINO]FENOL HO NH 2 PhCHO Etanol, t. wrz., 1,5 godz. N HO Stechiometria reakcji p-aminofenol Aldehyd benzoesowy 1 ekwiwalent 1 ekwiwalent Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol)

Bardziej szczegółowo

Zwrot Znaczenie R1 Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami

Zwrot Znaczenie R1 Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami Zwrot Znaczenie R1 Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu. R3 Skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia,

Bardziej szczegółowo

Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA

Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Obniżenie emisji dwutlenku węgla w Gminie Raba Wyżna poprzez wymianę kotłów opalanych biomasą, paliwem gazowym oraz węglem Prowadzący: Tomasz Lis Małopolska

Bardziej szczegółowo

1 ekwiwalent 6 ekwiwalentów 0,62 ekwiwalentu

1 ekwiwalent 6 ekwiwalentów 0,62 ekwiwalentu PREPARAT NR 31 Stechiometria reakcji Metanol Kwas siarkowy(vi) stężony OH MeOH, H OCH 3 2 SO 4 t. wrz., 3 godz. 1 ekwiwalent 6 ekwiwalentów 0,62 ekwiwalentu 2-METOKSYNAFTALEN Dane do obliczeń Związek molowa

Bardziej szczegółowo

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 015/016 ETAP I 1.11.015 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 (10 pkt) 1. Kierunek której reakcji nie zmieni się pod wpływem

Bardziej szczegółowo

Oznaczanie chlorowodoru w powietrzu atmosferycznym

Oznaczanie chlorowodoru w powietrzu atmosferycznym Ćwiczenie 4 Oznaczanie chlorowodoru w powietrzu atmosferycznym Chlorowodór jest bezbarwnym gazem, dobrze rozpuszczalnym w wodzie. StęŜony roztwór tego gazu w wodzie (kwas solny) dymi na powietrzu. Dymiący

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH

PRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH PRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH 1. INSTALACJA DO TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH W DĄBROWIE GÓRNICZEJ W maju 2003 roku rozpoczęła pracę najnowocześniejsza w

Bardziej szczegółowo

Zwroty R. ToxInfo Consultancy and Service Limited Partnership www.msds-europe.com Tel.: +36 70 335 8480

Zwroty R. ToxInfo Consultancy and Service Limited Partnership www.msds-europe.com Tel.: +36 70 335 8480 Zwroty R R1 - Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 - Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu. R3 - Skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia,

Bardziej szczegółowo

Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (Zwrot R)

Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (Zwrot R) Numer Zwrotu R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9 R10 R11 R12 R14 R15 R16 R17 R18 R19 R20 R21 R22 R23 R24 R25 Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (Zwrot R) Produkt wybuchowy w stanie suchym Zagrożenie wybuchem wskutek

Bardziej szczegółowo

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1 PREPARAT NR 31 Stechiometria reakcji Metanol Kwas siarkowy(vi) stężony OH MeOH, H OCH 3 2 SO 4 t. wrz., 3 godz. 1 ekwiwalent 6 ekwiwalentów 0,62 ekwiwalentu 2-METOKSYNAFTALEN Dane do obliczeń Związek molowa

Bardziej szczegółowo

Weź oddech. projekt realizowany przez Publiczne Gimnazjum Nr 24 w Łodzi we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej.

Weź oddech. projekt realizowany przez Publiczne Gimnazjum Nr 24 w Łodzi we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej. Weź oddech projekt realizowany przez Publiczne Gimnazjum Nr 24 w Łodzi we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej Opracował: Mirosław Malinowski X.2017r. Niska emisja Niska emisja, to inaczej emisja

Bardziej szczegółowo

1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora

1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ ETANOL 96% Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Etanol

Bardziej szczegółowo

RECYKLING SUROWCOWY POLIOLEFIN I POLISTYRENU

RECYKLING SUROWCOWY POLIOLEFIN I POLISTYRENU POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY ZAKŁAD TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I CERAMIKI RECYKLING SUROWCOWY POLIOLEFIN I POLISTYRENU Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Autorzy: mgr inż. Michał Kabaciński

Bardziej szczegółowo

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne

Bardziej szczegółowo

KARTA CHARAKTERYSTYKI

KARTA CHARAKTERYSTYKI Zgodnie z Dz.U. Nr 140 poz. 1171 z 2002r. Dystrybutor: Data aktualizacji: 01.12.2004 METTLER-TOLEDO Sp. z o.o. ul. Poleczki 21 02-822 WARSZAWA tel. (22) 545 06 80 fax. (22) 545 06 88 1. Identyfikacja substancji

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe Zadanie

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO kod Uzyskane punkty..... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie

Bardziej szczegółowo

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu? 1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu

Bardziej szczegółowo

1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora

1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ BENZYNA APTECZNA Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Benzyna

Bardziej szczegółowo

Węglowodory poziom podstawowy

Węglowodory poziom podstawowy Węglowodory poziom podstawowy Zadanie 1. (2 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 19. W wyniku całkowitego spalenia 1 mola cząsteczek węglowodoru X powstały 2 mole cząsteczek wody i 3 mole cząsteczek tlenku

Bardziej szczegółowo

Niska emisja. co to takiego?

Niska emisja. co to takiego? Niska emisja co to takiego? Niska emisja to najprościej ujmując emisja szkodliwych pyłów i gazów na niskiej wysokości. W tym przypadku chodzi o emitory (kominy i inne źródła emisji) znajdujące się na wysokości

Bardziej szczegółowo

1. IDENTYFIKACJA PREPARATU, IDENTYFIKACJA PRODUCENTA

1. IDENTYFIKACJA PREPARATU, IDENTYFIKACJA PRODUCENTA Data sporządzenia: 20.02. 2006r Data aktualizacji:----------------- 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU, IDENTYFIKACJA PRODUCENTA 1.1. Nazwa handlowa: Polichron Drew 1.2. Zastosowanie: Impregnat do drewna ogniochronny

Bardziej szczegółowo

Podstawowe wiadomości o zagrożeniach

Podstawowe wiadomości o zagrożeniach 1. Proces Palenia Spalanie jest to proces utleniania (łączenia się materiału palnego z tlenem) z wydzielaniem ciepła i światła. W jego wyniku wytwarzane są także produkty spalania: dymy i gazy. Spalanie

Bardziej szczegółowo

2. Identyfikacja zagroŝeń Substancja toksyczna. Działa toksycznie po połknięciu, działa draŝniąco na oczy i skórę.

2. Identyfikacja zagroŝeń Substancja toksyczna. Działa toksycznie po połknięciu, działa draŝniąco na oczy i skórę. KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ CHLORALU WODZIAN Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Chloralu

Bardziej szczegółowo

1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora

1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ MENTOL Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Mentol Synonimy:

Bardziej szczegółowo

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1. PODSTAWOWE PRAWA I POJĘCIA CHEMICZNE 5 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1.1. Wyraź w gramach masę: a. jednego atomu żelaza, b. jednej cząsteczki kwasu siarkowego. Odp. 9,3 10 23 g; 1,6 10 22

Bardziej szczegółowo

KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII

KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII Pieczęć KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 26 stycznia 2012 r. zawody II stopnia (rejonowe) Witamy Cię na drugim etapie Konkursu Chemicznego. Przed przystąpieniem

Bardziej szczegółowo

Zmieniona została norma PN-IEC :2010 Instalacje elektryczne niskiego napięcia - Część 5-56: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego -

Zmieniona została norma PN-IEC :2010 Instalacje elektryczne niskiego napięcia - Część 5-56: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego - Zmieniona została norma PN-IEC 60364-5-56:2010 Instalacje elektryczne niskiego napięcia - Część 5-56: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego - Instalacje bezpieczeństwa Norma określa wymagania dotyczące

Bardziej szczegółowo

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach. Śmiercionośne dymy z kominów

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach. Śmiercionośne dymy z kominów KARNIOWICE M O D R Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Śmiercionośne dymy z kominów Karniowice 2009 Opracowanie: Jan Pajdzik - Dział Ekologii i Ochrony Środowiska Zdjęcia - Jan Pajdzik

Bardziej szczegółowo

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1 PREPARAT NR 26 NH 2 I2, NaHCO 3 NH 2 4-JODOANILINA Woda, 12-15 o C, 30 min I Stechiometria reakcji Jod Wodorowęglan sodu 1 ekwiwalent 0,85 ekwiwalentu 1,5 ekwiwalentu Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol)

Bardziej szczegółowo

Departament Zrównoważonego Rozwoju Biuro Ochrony Przyrody i Klimatu

Departament Zrównoważonego Rozwoju Biuro Ochrony Przyrody i Klimatu Departament Zrównoważonego Rozwoju Zanieczyszczenia powietrza Zanieczyszczenia powietrza to wszelkie substancje (gazy, ciecze, ciała stałe), które znajdują się w powietrzu atmosferycznym, ale nie są jego

Bardziej szczegółowo

Karta charakterystyki mieszaniny

Karta charakterystyki mieszaniny Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu kopolimer metakrylanu metylu i akrylan metylu b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM

Bardziej szczegółowo

Temat lekcji: Ekologiczne grzechy główne Cz.I

Temat lekcji: Ekologiczne grzechy główne Cz.I Temat lekcji: Ekologiczne grzechy główne Cz.I EDUKACJA EKOLOGICZNA Zajęcia lekcyjne dla uczniów gimnazjum PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ na lata 2013 2015 w ramach Projektu Gospodarka odpadami w obrębie

Bardziej szczegółowo

KWAS 1,2-DIBROMO-2-FENYLOPROPIONOWY

KWAS 1,2-DIBROMO-2-FENYLOPROPIONOWY PREPARAT NR 5 KWAS 1,2-DIBROMO-2-FENYLOPROPIONOWY Br COOH Br COOH 2 CHCl 3,

Bardziej szczegółowo

Kontrola procesu spalania

Kontrola procesu spalania Kontrola procesu spalania Spalanie paliw polega na gwałtownym utlenieniu składników palnych zawartych w paliwie przebiegającym z wydzieleniem ciepła i zjawiskami świetlnymi. Ostatecznymi produktami utleniania

Bardziej szczegółowo

ZASTANÓW DIĘ CZY CHCESZ WDYCHAĆ TOKSYCZNE ZWIĄZKI ZAWARTE W DYMIE TYTONIOWYM?

ZASTANÓW DIĘ CZY CHCESZ WDYCHAĆ TOKSYCZNE ZWIĄZKI ZAWARTE W DYMIE TYTONIOWYM? ŚWIATOWY DZIEŃ BEZ TYTOŚIU 31 MAJ Żyjmy w świecie wolnym od dymu tytoniowego Kiedyś papieros składał się z tytoniu oraz papierowego opakowania. Obecnie produkuje się papierosy na skalę przemysłową. W trakcie

Bardziej szczegółowo

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brzesku NIE PAL! NIE TRUJ! OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA PSSE BRZESKO - ANNA PIECHNIK

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brzesku NIE PAL! NIE TRUJ! OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA PSSE BRZESKO - ANNA PIECHNIK Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brzesku NIE PAL! NIE TRUJ! OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA PSSE BRZESKO - ANNA PIECHNIK PAPIEROS CO TO TAKIEGO? Wyrób tytoniowy składający się z rurki

Bardziej szczegółowo

NOWOCZESNE KOMORY SPALANIA BIOMASY - DREWNA DREWNO POLSKIE OZE 2016

NOWOCZESNE KOMORY SPALANIA BIOMASY - DREWNA DREWNO POLSKIE OZE 2016 NOWOCZESNE KOMORY SPALANIA BIOMASY - DREWNA 2016 OPAŁ STAŁY 2 08-09.12.2017 OPAŁ STAŁY 3 08-09.12.2017 Palenisko to przestrzeń, w której spalane jest paliwo. Jego kształt, konstrukcja i sposób przeprowadzania

Bardziej szczegółowo

zanieczyszczenia powstające w wyniku procesów spalania paliw w lokalnychkotłowniach i piecach domowych sektora komunalno bytowego.

zanieczyszczenia powstające w wyniku procesów spalania paliw w lokalnychkotłowniach i piecach domowych sektora komunalno bytowego. Emisja niska zanieczyszczenia powstające w wyniku procesów spalania paliw w lokalnychkotłowniach i piecach domowych sektora komunalno bytowego. Umownie przyjmuje się wszystkie kominy o wysokości do 40

Bardziej szczegółowo

ABSORPCYJNE OCZYSZCZANIE GAZÓW ODLOTOWYCH Z TLENKÓW AZOTU Instrukcja wykonania ćwiczenia 23

ABSORPCYJNE OCZYSZCZANIE GAZÓW ODLOTOWYCH Z TLENKÓW AZOTU Instrukcja wykonania ćwiczenia 23 ABSORPCYJNE OCZYSZCZANIE GAZÓW ODLOTOWYCH Z TLENKÓW AZOTU Instrukcja wykonania ćwiczenia 23 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą absorpcyjnego usuwania tlenków azotu z gazów odlotowych.

Bardziej szczegółowo

INCO VERITAS S.A. KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU CHEMICZNEGO. Pinivit

INCO VERITAS S.A. KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU CHEMICZNEGO. Pinivit Data sporządzenia 06.02.2008 Data aktualizacji: nie dotyczy 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU I IDENTYFIKACJA PRZEDSIEBIORSTWA Nazwa handlowa Zastosowanie Producent Telefon E-mail Nawóz mineralny, przeznaczony

Bardziej szczegółowo

Instrukcja ogólna dotycząca postępowania z substancjami niebezpiecznymi

Instrukcja ogólna dotycząca postępowania z substancjami niebezpiecznymi DOKUMENTACJA ZINTEGROWANEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA OPERATORA GAZOCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH GAZ-SYSTEM S.A. Instrukcja ogólna dotycząca postępowania z substancjami niebezpiecznymi Opracował: Zespół ds. Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo

4. ODAZOTOWANIE SPALIN

4. ODAZOTOWANIE SPALIN 4. DAZTWANIE SPALIN 4.1. Pochodzenie tlenków azotu w spalinach 4.2. Metody ograniczenia emisji tlenków azotu systematyka metod 4.3. Techniki ograniczania emisji tlenków azotu 4.4. Analiza porównawcza 1

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY ROK PRZED MATURĄ

KONKURS CHEMICZNY ROK PRZED MATURĄ Wydział Chemii UMCS Polskie Towarzystwo Chemiczne Doradca metodyczny ds. nauczania chemii KONKURS CHEMICZNY ROK PRZED MATURĄ ROK SZKOLNY 2006/2007 ETAP SZKOLNY Numer kodowy Suma punktów Podpisy Komisji:

Bardziej szczegółowo

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1 PREPARAT NR 1 O H 2 SO 4 COOH + HO t. wrz., 1 godz. O OCTAN IZOAMYLU Stechiometria reakcji Kwas octowy lodowaty Alkohol izoamylowy Kwas siarkowy 1.5 ekwiwalenta 1 ekwiwalentów 0,01 ekwiwalenta Dane do

Bardziej szczegółowo

Świadomi dla czystego powietrza

Świadomi dla czystego powietrza Świadomi dla czystego powietrza Szkolenia z zakresu przeciwdziałania niskiej emisji Zanieczyszczenia powietrza w Polsce Zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego jest wprowadzenie do powietrza substancji

Bardziej szczegółowo

Kolor i stan skupienia: czerwone ciało stałe. Analiza NMR: Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

Kolor i stan skupienia: czerwone ciało stałe. Analiza NMR: Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1 PREPARAT NR 22 HO OH ZnCl 2 (bezw.) HO O O FLUORESCEINA 180210 o C, 40 min COOH Stechiometria reakcji ZnCl 2 bezw. 1 ekwiwalent 2.5 ekwiwalenta 0.5 ekwiwalenta Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol) Gęstość

Bardziej szczegółowo

Najlepsze dostępne technologie i wymagania środowiskowe w odniesieniu do procesów termicznych. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska

Najlepsze dostępne technologie i wymagania środowiskowe w odniesieniu do procesów termicznych. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska Najlepsze dostępne technologie i wymagania środowiskowe w odniesieniu do procesów termicznych Adam Grochowalski Politechnika Krakowska Termiczne metody utylizacji odpadów Spalanie na ruchomym ruszcie

Bardziej szczegółowo

Karta charakterystyki mieszaniny

Karta charakterystyki mieszaniny Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu termoplastyczny elastomer poliuretanowy b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM c. Typ

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ DANYCH BEZPIECZEŃSTWA WE według dyrektywy WE 91/155/EWG

ARKUSZ DANYCH BEZPIECZEŃSTWA WE według dyrektywy WE 91/155/EWG Strona 1/5 ARKUSZ DANYCH BEZPIECZEŃSTWA WE według dyrektywy WE 91/155/EWG Data wydruku: 19.04.2004 r. Data nowego opracowania: 27.01.2004 r. 01. Nazwa materiału / preparatu i firmy Dane o produkcie: Nazwa

Bardziej szczegółowo

Spalarnia. odpadów? jak to działa? Jak działa a spalarnia

Spalarnia. odpadów? jak to działa? Jak działa a spalarnia Grzegorz WIELGOSIŃSKI Politechnika Łódzka Spalarnia odpadów jak to działa? a? Jak działa a spalarnia odpadów? Jak działa a spalarnia odpadów? Spalarnia odpadów komunalnych Przyjęcie odpadów, Magazynowanie

Bardziej szczegółowo

KARTA CHARAKTERYSTYKI

KARTA CHARAKTERYSTYKI KARTA CHARAKTERYSTYKI Producent: ul. Wiosenna 22 05-092 ŁOMIANKI tel./ fax. (0-81) 749 44 34, 749 44 00 Tel. Alarmowy: 998 Data wydania karty: 09.10.2005 999 Data aktualizacji karty: 10.09.2007 1. Identyfikacja

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIE PODSTAWOWE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP Temat 11: Spalanie wybuchowe. Piotr Wójcik

SZKOLENIE PODSTAWOWE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP Temat 11: Spalanie wybuchowe. Piotr Wójcik SZKOLENIE PODSTAWOWE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP Temat 11: Spalanie wybuchowe Piotr Wójcik 2T Eksplozja Eksplozja - gwałtowny wybuch powodujący powstanie fali uderzeniowej rozchodzącej się z prędkością powyżej

Bardziej szczegółowo

Pełen tekst zwrotów R zawartych w tej sekcji umieszczono w sekcji 16.

Pełen tekst zwrotów R zawartych w tej sekcji umieszczono w sekcji 16. Data sporządzenia: 02.02.2009 Strona 1 z 7 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU 1. Identyfikacja preparatu 2. Zastosowanie preparatu Preparat przeznaczony do mycia karoserii samochodowych 3. Identyfikacja dystrybutora/producenta

Bardziej szczegółowo

mgr inŝ. Agnieszka STEFKO, dr inŝ. GraŜyna BARTKOWIAK, dr inŝ. Piotr PIETROWSKI

mgr inŝ. Agnieszka STEFKO, dr inŝ. GraŜyna BARTKOWIAK, dr inŝ. Piotr PIETROWSKI Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej dla ludności cywilnej, przeznaczonych do stosowania podczas ewakuacji ze stref skaŝonych chemicznie i biologicznie mgr inŝ. Agnieszka STEFKO, dr inŝ. GraŜyna

Bardziej szczegółowo

Karta Charakterystyki Substancji Chemicznej

Karta Charakterystyki Substancji Chemicznej Str.1/5 1. Identyfikacja substancji / preparatu Nazwa handlowa produktu: Malen E FGNX, 23-D022 Numer identyfikacyjny produktu: 643 Przeznaczenie: Producent: tworzywo sztuczne do przetwórstwa Basell Orlen

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWE INFORMACJE O

PODSTAWOWE INFORMACJE O PODSTAWOWE INFORMACJE O MOśLIWYCH SKAśENIACH POWIETRZA I ZASADACH POSTĘPOWANIA PO OGŁOSZENIU KOMUNIKATU O PRZEKROCZENIU DOPUSZCZALNYCH LUB ALARMOWYCH POZIOMÓW OZONU LUB PYŁU ZAWIESZONEGO PM 10 W POWIETRZU.

Bardziej szczegółowo

VI. Chemia opakowań i odzieży

VI. Chemia opakowań i odzieży VI. Chemia opakowań i odzieży VI-1. POKAZ: Badanie właściwości wybranych polimerów syntetycznych: poliestru (PET), polietylenu (PE), polichlorku winylu (PVC) polipropylenu (PP) i polistyrenu (PS) VI-2.

Bardziej szczegółowo

1 ekwiwalent 4 ekwiwalenty 5 ekwiwalentów

1 ekwiwalent 4 ekwiwalenty 5 ekwiwalentów PREPARAT NR 9 NH 2 NH 2 HCOOH 100 o C, 1 godz. N N H BENZIMIDAZOL Stechiometria reakcji Kwas mrówkowy Amoniak (25% m/m w wodzie) 1 ekwiwalent 4 ekwiwalenty 5 ekwiwalentów Dane do obliczeń Związek molowa

Bardziej szczegółowo

1 ekwiwalent 2 ekwiwalenty 2 krople

1 ekwiwalent 2 ekwiwalenty 2 krople PREPARAT NR 5 COOH OH H 2 SO 4 COOH O ASPIRYNA 50-60 o C, 30 min. O Stechiometria reakcji Kwas salicylowy bezwodny Bezwodnik kwasu octowego Kwas siarkowy stęż. 1 ekwiwalent 2 ekwiwalenty 2 krople Dane

Bardziej szczegółowo

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1 PREPARAT NR 20 KWAS 2JODOBENZOESOWY NH 2 NaNO 2, HCl Woda, < 5 o C, 15 min N 2 Cl KI Woda, < 5 o C, potem 50 o C, 20 min I Stechiometria reakcji Kwas antranilowy Azotyn sodu Kwas solny stężony 1 ekwiwalent

Bardziej szczegółowo

Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym

Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym prof. dr hab. Ewa Siedlecka dr Aleksandra Bielicka-Giełdoń Uniwersytet Gdański, Wydział Chemii, Katedra Technologii Środowiska Studia I stopnia BIZNES

Bardziej szczegółowo

BEZPIECZEŃSTWO CHEMICZNE LESZEK ŁUKASIK

BEZPIECZEŃSTWO CHEMICZNE LESZEK ŁUKASIK BEZPIECZEŃSTWO CHEMICZNE LESZEK ŁUKASIK ISTOTA BEZPIECZEŃSTWA CHEMICZNEGO Bezpieczeństwo chemiczne jest to całokształt środków prawnych, organizacyjnych i technicznych dla kontroli i profilaktyki zagroŝeń

Bardziej szczegółowo

SMOG: co to takiego? Dlatego

SMOG: co to takiego? Dlatego Kampania społeczna SMOG: co to takiego? Smog to zjawisko atmosferyczne powstałe w wyniku wymieszania się powietrza z dymem i spalinami. Jest toksyczne i nienaturalne. Etymologia pojęcia smog wskazuje na

Bardziej szczegółowo

NISKA EMISJA NISKA EMISJA

NISKA EMISJA NISKA EMISJA NISKA EMISJA PŁYW NA NAS I NASZE OTOCZENIE NISKA EMISJA NISKA EMISJA WPŁYW NA NAS NASZE OTOCZENIE WPŁYW NA NAS I NASZE OTOCZENIE INFORMATOR DOTYCZĄCY: PROGRAMU OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI W KIELCACH Opracowanie

Bardziej szczegółowo

Odpady stałe. 1300r londyńscy śmieciarze wywoŝą śmieci poza miasto. 1870r - uruchomiono I-szą spalarnię odpadów komunalnych

Odpady stałe. 1300r londyńscy śmieciarze wywoŝą śmieci poza miasto. 1870r - uruchomiono I-szą spalarnię odpadów komunalnych Odpady stałe 1200r. - w związku z dynamicznym rozwojem miast w Anglii wydano edykt królewski zobowiązujący mieszkańców do utrzymania czystości przed domami, śmieci moŝna było składować na podwórkach. 1300r

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJE PISEMNE. Czynności, które powinny być wykonane w razie wypadku lub zagrożenia

INSTRUKCJE PISEMNE. Czynności, które powinny być wykonane w razie wypadku lub zagrożenia INSTRUKCJE PISEMNE Czynności, które powinny być wykonane w razie wypadku lub zagrożenia W razie zaistnienia podczas przewozu wypadku lub zagrożenia, członkowie załogi pojazdu powinni wykonać następujące

Bardziej szczegółowo

KARTA CHARAKTERYSTYKI STRONA 1

KARTA CHARAKTERYSTYKI STRONA 1 KARTA CHARAKTERYSTYKI STRONA 1 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU, PRODUCENT Nazwa produktu: PRF LABEL OFF Data sporządzenia: 15.09.2011 Producent: TAEROSOL Oy Hampuntie 21, FIN-36220 Kangasala Finland Tel: +358

Bardziej szczegółowo

Dr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej

Dr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej OTRZYMYWANIE PALIWA GAZOWEGO NA DRODZE ZGAZOWANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH Dr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej Dlaczego termiczne przekształcanie

Bardziej szczegółowo

Sonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym?

Sonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym? Schemat 1 Strefy reakcji Rodzaje efektów sonochemicznych Oscylujący pęcherzyk gazu Woda w stanie nadkrytycznym? Roztwór Znaczne gradienty ciśnienia Duże siły hydrodynamiczne Efekty mechanochemiczne Reakcje

Bardziej szczegółowo

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1 PREPARAT NR 2 2,4,6-TRIBROMOANILINA NH 2 NH 2 Br Br Br 2 AcOH, 0 o C, 1 godz. Br Stechiometria reakcji Anilina 1 ekwiwalent 3.11 ekwiwalenta Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol) Gęstość (g/ml) Anilina

Bardziej szczegółowo

NIŻAŃSKIE PARTNERSTWO NA RZECZ EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

NIŻAŃSKIE PARTNERSTWO NA RZECZ EDUKACJI EKOLOGICZNEJ NIŻAŃSKIE PARTNERSTWO NA RZECZ EDUKACJI EKOLOGICZNEJ POCZĄTKI WSPÓŁPRACA Z TOWARZYSTWEM ZIEMI NIŻAŃSKIEJ W KIERUNKU ROZWOJU TRADYCJI LOKALNEJ STOWARZYSZENIE TURYSTYCZNO-EKOLOGICZNO- PRZYRODNICZE ZIEMI

Bardziej szczegółowo

1 ekwiwalent 2.5 ekwiwalenta 0.5 ekwiwalenta

1 ekwiwalent 2.5 ekwiwalenta 0.5 ekwiwalenta PREPARAT NR 10 HO OH ZnCl 2 (bezw.) HO O O FLUORESCEINA 180-210 o C, 40 min COOH Stechiometria reakcji ZnCl 2 bezw. 1 ekwiwalent 2.5 ekwiwalenta 0.5 ekwiwalenta Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol)

Bardziej szczegółowo

2. Identyfikacja zagroŝeń Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna. Nie stanowi zagroŝenia dla zdrowia ludzi i zwierząt.

2. Identyfikacja zagroŝeń Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna. Nie stanowi zagroŝenia dla zdrowia ludzi i zwierząt. KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ OLEJ RYCYNOWY Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Olej

Bardziej szczegółowo

FOLIA CPET-G IDENTYFIKACJA PRODUCENTA, IMPORTERA LUB DYSTRYBUTORA. 1.1. Nazwa wyrobu: Folia poliestrowa nieorientowana (cpet) G - TRINIFLEX

FOLIA CPET-G IDENTYFIKACJA PRODUCENTA, IMPORTERA LUB DYSTRYBUTORA. 1.1. Nazwa wyrobu: Folia poliestrowa nieorientowana (cpet) G - TRINIFLEX KARTA INFORMACYJNA WYROBU FOLIA CPET-G Data wydania: 01.12.2014 IDENTYFIKACJA WYROBU IDENTYFIKACJA PRODUCENTA, IMPORTERA LUB DYSTRYBUTORA 1.1. Nazwa wyrobu: Folia poliestrowa nieorientowana (cpet) G -

Bardziej szczegółowo

Symbole stosowane do oznaczenia niebezpieczeństwa związanego z użyciem związków chemicznych w krajach Unii Europejskiej

Symbole stosowane do oznaczenia niebezpieczeństwa związanego z użyciem związków chemicznych w krajach Unii Europejskiej Symbole stosowane do oznaczenia niebezpieczeństwa związanego z użyciem związków chemicznych w krajach Unii Europejskiej Oznaczenie zagrożenia chemicznego czarny piktogram + = oznaczenie zagrożenia Oznaczenia

Bardziej szczegółowo

TWORZYWA BIODEGRADOWALNE

TWORZYWA BIODEGRADOWALNE TWORZYWA BIODEGRADOWALNE Opracowały: Joanna Grzegorzek kl. III a TE Katarzyna Kołdras kl. III a TE Tradycyjne tworzywa sztuczne to materiały składające się z polimerów syntetycznych. Większość z nich nie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW CZYNNIKÓW KONSTRUKCYJNYCH I EKSPLOATACYJNYCH NA EMISJĘ CO HC NOX Z SILNIKÓW SPALINOWYCH

WPŁYW CZYNNIKÓW KONSTRUKCYJNYCH I EKSPLOATACYJNYCH NA EMISJĘ CO HC NOX Z SILNIKÓW SPALINOWYCH WPŁYW CZYNNIKÓW KONSTRUKCYJNYCH I EKSPLOATACYJNYCH NA EMISJĘ CO HC NOX Z SILNIKÓW SPALINOWYCH Źródła emisji zanieczyszczeń z pojazdu: Można wyróżnić kilka głównych źródeł emisji: 1. układ wylotowy silnika

Bardziej szczegółowo

weber. tec Superflex B 240

weber. tec Superflex B 240 1. IDENTYFIKACJA MIESZANINY IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA Nazwa handlowa Zastosowanie Szczeliwo Producent/Dostawca Saint-Gobain Construction Products Polska sp. z o.o. ul. OkręŜna 16 44-100 Gliwice Telefon:

Bardziej szczegółowo

KARTA CHARAKTERYSTYKI

KARTA CHARAKTERYSTYKI KARTA CHARAKTERYSTYKI Producent: ul. Wiosenna 22 05-092 ŁOMIANKI tel./ fax. (0-81) 749 44 34, 749 44 00 w godzinach: 7 00-15 00 Data sporządzenia karty: 25.05.2007 Data aktualizacji karty: 15.09.2009 1.

Bardziej szczegółowo

KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU COCKPIT

KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU COCKPIT KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU COCKPIT Data sporządzenia: 11.05.2004 Karta Charakterystyki sporządzona zgodnie z Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz.U. nr 11,

Bardziej szczegółowo

KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ

KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU Nazwa preparatu: Nazwa chemiczna: Nazwa handlowa: pianka poliuretanowa poliuretan elastyczna pianka poliuretanowa, Pianomat Zastosowanie: Elastyczna pianka poliuretanowa używana

Bardziej szczegółowo

Telefon alarmowy: 042 6314724 (Krajowe Centrum Informacji Toksykologicznej)

Telefon alarmowy: 042 6314724 (Krajowe Centrum Informacji Toksykologicznej) R KARTA CHARAKTERYSTYKI Data opracowania: 07.2002 Data aktualizacji: 10.2006 1.Identyfikacja preparatu. Identyfikacja producenta Nazwa handlowa: TOXAN PASTA Rodzaj produktu: rodentycyd Kategoria: Produkt

Bardziej szczegółowo

KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ POTASU NADMANGANIAN

KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ POTASU NADMANGANIAN KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ POTASU NADMANGANIAN Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji:

Bardziej szczegółowo

Kontrolowane spalanie odpadów komunalnych

Kontrolowane spalanie odpadów komunalnych Kontrolowane spalanie odpadów komunalnych Jerzy Oszczudłowski Instytut Chemii UJK Kielce e-mail: josz@ujk.edu.pl Alternatywne metody unieszkodliwiania odpadów komunalnych Chrzanów, 07-10-2010 r. 1 Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo