BORELIOZA Z LYME NIEBEZPIECZNA PUŁAPKA
|
|
- Bogusław Piotrowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 klinika zakażeń zakażenia 2/2015 Dominika Salamon Tomasz Gosiewski Małgorzata Bulanda BORELIOZA Z LYME NIEBEZPIECZNA PUŁAPKA LYME BORRELIOSIS THE DANGEROUS TRAP Streszczenie Borelioza z Lyme jest najczęściej występującą w Polsce chorobą przenoszoną przez kleszcze, a jej przyczyną są genogatunki krętka, należące do kompleksu Borrelia burgdorferi sensu lato (przede wszyskim B. garinii, B. afzelii oraz rzadziej B. burgdorferi sensu stricto). Objawy infekcji dotyczą głównie skóry, układu ruchu i układu nerwowego. Rozpoznanie boreliozy z Lyme opiera się na stwierdzeniu objawów klinicznych, historii ukłucia przez kleszcza oraz wykonaniu dwuetapowej serodiagnostyki. W leczeniu są stosowane antybiotyki, zgoe z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Nie jest dostępna profilaktyka czynna (szczepionka) przeciw boreliozie z Lyme. Summary Lyme borreliosis is the most commonly tick-born disease in Poland. This illness is caused by the genospecies of Borrelia burgdorferi sensu lato complex (most often B. garinii and B. afzelii and rarely B. burgdorferi sensu stricto). The infection symptoms are usually associated with the skin, musculoskeletal and nervous systems. Lyme borreliosis diagnosis should be based on clinical symptoms, tick bite history and two-step serodiagnostic. Accordance with the recommendations of the Polish Society of Epidemiology and Infectious Diseases antibiotics are used in treatment of Lyme borreliosis. No access to active prevention (vaccine) against Lyme borreliosis. Słowa kluczowe/key words borelioza z Lyme postępowanie medyczne diagnostyka różnicowa zapobieganie Lyme borreliosis medical management differential diagnosis prevention Wzrost ryzyka zachorowania jest związany z: odsetkiem kleszczy zakażonych krętkiem B. burgdorferi, stwierdzanym na danym terenie (w Polsce wynosi od 4 do 31% [5]); czasem pozostawania zakażonego kleszcza w skórze pokłutego człowieka (24 48 godz. [1]); nieumiejętnym usuwaniem kleszcza wkłutego w skórę (smarowanie tłuszczem, alkoholem, naftą lub wyciskanie). Choroba manifestuje się objawami dotyczącymi przede wszystkim skóry, układu ruchu oraz układu nerwowego, a przebiega w dwóch stadiach: wczesnym (ograniczonym do rumienia wędrującego lub dużo rzadziej chłoniaka limfocytowego skóry, albo rozsialek. med. Dominika Salamon dr med. Tomasz Gosiewski prof. dr hab. med. Małgorzata Bulanda Katedra Mikrobiologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie kierownik katedry: prof. dr hab. med. MAŁGORZATA BULANDA Adres do korespondencji: Dominika Salamon Zakład Epidemiologii Zakażeń Katedra Mikrobiologii UJ CM ul. Czysta Kraków dsalamon@cm-uj.krakow.pl tel. (12) Wilhelm Burgdorfer ( ) zapisał się na kartach historii dzięki odkryciu, którego dokonał w Stanach Zjednoczonych w 1982 roku. Wyizolował on bowiem z kleszcza Ixodesdammini bakterię należącą do krętków rodzaju Borrelia, a na jego cześć nazwano ją później Borrelia burgdorferi. Zidentyfikowanie tego patogenu pozwoliło wyjaśnić przyczynę wcześniej opisanych objawów klinicznych, które pojawiały się u osób pokłutych przez kleszcze [1]. Niestety, mimo tej wiedzy, a także intensywnych badań, licznych opisów i coraz szerzej dostępnych opracowań, borelioza z Lyme (bo taka obowiązuje obecnie nazwa schorzenia wywoływanego przez wspomnianą wyżej bakterię) sprawia lekarzom i ich pacjentom wiele trudności. Borelioza z Lyme występuje w klimacie umiarkowanym półkuli północnej i jest zaliczana do chorób odzwierzęcych, a jej przyczyną są krętki z rodzaju Borrelia przenoszone z dzikich zwierząt na człowieka przez kleszcze z rodzaju Ixodes. W Polsce w roku 2014 zarejestrowano przypadków (zapadalność 36,1 na 100 tys. ludności), a więc o ponad 1000 przypadków więcej w porównaniu z 2013 rokiem ( przypadków, zapadalność 33,1 na 100 tys. ludności) [2]. W Europie schorzenie wywołują genogatunki krętka należące do kompleksu Borrelia burgdorferi sensu lato (najczęściej B. garinii, B. afzelii, rzadziej B. burgdorferi sensu stricto) [3]. Do grupy B. burgorferi s.l. należą też potencjalnie patogenne dla człowieka B. bavariensis, B. bissetti, B. lusitaniae, B. valaisiana oraz stwierdzane także w Polsce B. spielmanii [3, 4]. Natomiast najbardziej rozpowszechnionym w naszym kraju gatunkiem kleszcza, który odpowiada za zakażenie człowieka krętkiem B. burgdorferi s.l., jest kleszcz pospolity (Ixodesricinus) zasiedlający nie tylko lasy, ale także miejskie tereny zielone [5]. Obraz kliniczny boreliozy z Lyme Twoje Zdrowie Sp. z o.o. 2 salamon_borelioza.indd :35:46
2 zakażenia 2/2015 klinika zakażeń Postacie kliniczne wczesna obraz kliniczny Rozpoznanie diagnostyka laboratoryjna antybiotyk Leczenie sposób podania czas trwania kuracji Diagnostyka różnicowa Rumień wędrujący Erythema migrans (EM) na podstawie objawów klinicznych (płaska zmiana rumieniowa na skórze, zwykle o śrecy przekraczającej 5 cm, z przejaśnieniem w środku lub o jednolitym zabarwieniu) serologia nie jest zalecana! w razie niejasnego obrazu klinicznego PCR wycinka skóry z obrzeża rumienia mg; makrolidy * nieswoista reakcja na ukłucie kleszcza lub innego stawonoga; rumień obrączkowaty; rumień polekowy; róża; grzybica skóry; wyprysk kontaktowy; pokrzywka Chłoniak limfocytarny skóry Borrelial l ymphocytoma (BL) niebolesny sinoczerwony guzek, najczęściej zlokalizowany na płatku lub małżowinie usznej, albo na brodawce sutkowej czy mosznie serologia wykazanie obecności przeciwciał IgM i/lub IgG oraz potwierdzenie rozpoznania na podstawie badania histopatologicznego zmiany mg chłoniaki złośliwe; sarkoidoza; gruźlica toczniowa skóry; rak sutka Neuroborelioza wczesna Early neuroboreliosis 1. Zapalenie nerwów czaszkowych 2. Limfocytowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 3. Zapalenie mózgu lub zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego 4. Porażenie korzeni nerwowych lub nerwów obwodowych ad. 1 porażenie nerwu, najczęściej VII; ad. 2 i 3 objawy neuroinfekcji; ad. 4 nerwoból i neuropatia obwodowa, zwykle w obrębie jednego dermatomu przeciwciał IgM i/lub IgG; badanie PMR pleocytoza limfocytarna oraz wewnątrzoponowa produkcja przeciwciał (obecność przeciwciał IgM i IgG w płynie mózgowo-rdzeniowym); płynu mózgowordzeniowego ad mg ad. 2, 3, mln j. co 4 godz ad. 1 zapalenie ucha środkowego i inne przyczyny porażenia nerwów czaszkowych; ad. 2 i 3 inne przyczyny neuroinfekcji (w tym zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze, tzw. kzm); ad. 4 inne przyczyny neuropatii obwodowych; przepuklina krążka międzykręgowego; stwarenie rozsiane! 1. Zapalenie stawów, borelioza stawowa Lyme arthritis (LA) 2. Zapalenie stawów (nawrót po leczeniu doustnym) obrzęk, ból, ograniczenie ruchomości, zwykle dużych stawów (kolanowy, skokowy, łokciowy, barkowy), możliwy wysięk w jamie stawowej przeciwciał IgG i/lub IgM; płynu stawowego ad mg; ad mln j. co 4 godz inne infekcyjne i nieinfekcyjne przyczyny zapalenia stawów (w tym reaktywne zapalenie stawów i reumatoidalne zapalenie stawów) Zapalenie mięśnia sercowego Lyme carditis (LC) świeży blok przedsionkowo-komorowy I, II lub III st. lub inne zaburzenia przewodzenia i rytmu, zwykle współistnieją zmiany skórne, stawowe lub neurologiczne przeciwciał IgM i IgG; zmiany w EKG 3 4 mln j. co 4 godz.; ewentualnie inne przyczyny zapalenia mięśnia sercowego (w tym infekcje wirusowe grypa!); inne przyczyny zaburzenia przewodzenia i rytmu serca * Makrolidy klarytromycyna (2 500 mg ) lub azytromycyna (1 500 mg 7 10 ) jedynie u pacjentów z nadwrażliwością na antybiotyki β-laktamowe. Tab. 1. Wczesne postacie, rozpoznanie, leczenie oraz diagnostyka różnicowa boreliozy z Lyme (na podstawie:[1, 3, 6, 7]). 3 salamon_borelioza.indd :35:59
3 klinika zakażeń zakażenia 2/2015 Postacie kliniczne późna Neuroborelioza przewlekłe zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego przewlekła encefalomielopatia polineuropatia obwodowa Rozpoznanie obraz kliniczny Dgn laboratoryjna antybiotyk porażenia spastyczne, porażenia nerwów czaszkowych, zespoły psychotyczne, otępienie, zaburzenia funkcji poznawczych, ogniska niedokrwienia lub krwotoczne w mózgu przeciwciał IgM i/lub IgG; badanie PMR pleocytoza limfocytarna oraz wewnątrzoponowa produkcja przeciwciał (obecność przeciwciał IgM i IgG w płynie mózgowordzeniowym); 1 2g Leczenie sposób czas trwania kuracji podania Diagnostyka różnicowa inne przyczyny infekcyjne i nieinfekcyjne (w tym naczyniowe) zaburzeń neurologicznych; stwarenie rozsiane! Zapalenie stawów, borelioza stawowa Lyme arthitis (LA) ból, obrzęk, ograniczenie ruchomości stawów płynu mózgowo-rdzeniowego przeciwciał IgG; płynu stawowego ; 3 4 mln j. co 4 godz. 28 inne przyczyny zapalenia stawów (w tym o podłożu autoimmunologicznym!); zmiany zwyroeniowe stawów; dna moczanowa Antybiotykooporne zapalenie stawów Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry Acrodermatitis chronica athrophicans (ACA) utrzymywanie się objawów przez trzy miesiące mimo antybiotykoterapii sinoczerwone, niesymetryczne zmiany skórne dalszych części kończyn, o cechach zapalnych, następnie zanikowych, pojawiające się zwykle wiele lat po zakażeniu badanie w kierunku stwierdzenia DNA Borrelia burgdorferi w płynie stawowym serologia wykazanie obecności przeciwciał IgG oraz potwierdzenie badaniem histopatologicznym zmiany skórnej jeśli brak DNA bakterii, leczenie niesterydowymi lekami przeciwzapalnymi lub sterydami, a także inne terapie objawowe (np. synwektomia); poszukiwanie innej przyczyny dolegliwości! lub mg; aksetyl cefuroksymu mg; 3 4 mln j. co 4 godz obwodowa niewydolność krążenia; odmroziny; zmiany twardzinopodobne; atroficzne zmiany na podłożu naczyniowym Tab. 2. Późne postacie kliniczne, rozpoznanie, leczenie oraz diagnostyka różnicowa boreliozy z Lyme (na podstawie [1, 3, 6, 7]). nym) i późnym (tab. 1 i 2). Znacznie rzadziej stwierdza się zmiany w układzie sercowonaczyniowym, najczęściej współistniejące ze stawowymi lub neurologicznymi. Opisuje się także manifestacje oczne pod postacią zapalenia: spojówek, błony naczyniowej oka, tarczy nerwu wzrokowego, rogówki, ale są to sytuacje wyjątkowe [6]. Objawom stadium wczesnego mogą towarzyszyć mało charakterystyczne dolegliwości ogólne: osłabienie, gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, świąd (konieczne różnicowanie z innymi chorobami, jak anaplazmoza, riketsjozy). Rumień wędrujący (EM erythema migrans) jest objawem patognomonicznym boreliozy z Lyme i jego obecność jest wystarczającym powodem do rozpoczęcia właściwego leczenia. Pojawia się między trzecim a 30 em w miejscu ukłucia przez kleszcza, a jego śreca przekracza 5 centymetrów. Najbardziej typowy wygląd tej zmiany to stopniowo powiększające się owalne, płaskie zaczerwienienie skóry z przejaśnieniem w środku i ostro odgraniczonymi brzegami. Nierzadkie są też jednolicie zabarwione rumienie, a także zmiany satelitarne (wtórne, 4 salamon_borelioza.indd :35:59
4 zakażenia 2/2015 klinika zakażeń mniejsze). Nawet bez leczenia zmiana ta znika w ciągu kilku, czasem kilku tygo. Rzadko występuje w Europie, najczęściej u dzieci, chłoniak limfocytarny skóry (BL borrelial lymphocytoma). Ma on postać sinoczerwonego guzka umiejscowionego na płatku lub małżowinie ucha, brodawce sutkowej lub mosznie. Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry (ACA acrodermatitis chronica atrophicans) pojawia się częściej w Europie niż w USA; występuje u osób starszych, na kończynach dolnych, niesymetrycznie, zwykle po kilku, kilkunastu latach po zakażeniu. Początkowe zmiany o charakterze obrzęku zapalnego przechodzą w zmiany o cechach zaniku (skóra cienka, przezroczysta, bezwłosa, o zabarwieniu fioletowym), towarzyszy im ból okolicznych stawów i parastezje. Zajęcie układu ruchu najczęściej manifestuje się zapaleniem stawów, przebiegającym z nawracającymi kilkuowymi lub kilkutygoowymi zaostrzeniami, które po pewnym czasie zanikają. Choroba dotyczy jednego lub kilku dużych stawów (kolanowy, barkowy, skokowy, łokciowy, rzadziej biodrowy lub nadgarstkowy). Rzadko są opisywane przypadki zapalenia drobnych stawów dłoni i stóp oraz skroniowo-żuchwowych [3]. Okolica zajętego stawu jest ucieplona i zaczerwieniona, zwykle stwierdza się znaczny wysięk do jamy stawowej, rzadko jednak obserwuje się trwałe uszkodzenie stawu [1]. Nieleczona wczesna borelioza stawowa (LA Lyme arthritis) może przejść po kilku latach w stadium późne i w niektórych przypadkach doprowadzić do trwałych uszkodzeń zajętego stawu. W stadium wczesnym boreliozy z Lyme mogą występować również wędrujące bóle mięśni, kości czy ścięgien, a w stadium późnym zapalenie mięśni, kaletek maziowych lub ścięgien. Najczęstszą w Europie postacią rozsianego zakażenia B. burgdorferi jest neuroborelioza (NB neuroboreliosis) [3]. W tej postaci obserwuje się objawy świadczące o zajęciu zarówno ośrodkowego, jak i obwodowego układu nerwowego. Limfocytowe zapalenie opon mózgowordzeniowych o łagodnym przebiegu (bóle głowy, objawy oponowe, ewentualnie gorączka) czy niedowład nerwu twarzowego to częste manifestacje we wczesnej fazie choroby. Zdarza się, że pojawiają się one jeszcze w trakcie utrzymywania się na skórze rumienia wędrującego. Późna neuroborelioza zwykle cechuje się symetryczną polineuropatią obwodową (parestezje, zaburzenia czucia, osłabienie mięśni, bóle korzeniowe) oraz zapaleniem mózgu i rdzenia kręgowego o przewlekłym charakterze [1, 6]. Rozpoznanie Ze względu na obecność objawów niespecyficznych, nakładanie się na siebie stadiów i postaci choroby oraz wciąż niedoskonałe laboratoryjne metody diagnostyczne rozpoznanie boreliozy z Lyme należy opierać na bardzo dokłae zebranym wywiadzie (historia pokłucia przez kleszcze, choroby towarzyszące, zażywane leki), stwierdzeniu objawów klinicznych odpowiadających postaci/postaciom choroby według obowiązujących w Polsce zaleceń Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEiLChZ) oraz prawidłowej interpretacji wyników uznanych badań laboratoryjnych (tab.1 i 2) [1, 7, 8]. Optymalną metodą diagnostyczną boreliozy z Lyme byłaby hodowla B. burgdorferi z materiału biologicznego pochodzącego od pacjenta. Niestety, liczba krętków jest w nim za mała, poza tym bakteria wymaga do wzrostu bardzo bogatego podłoża płynnego, ponadto czas między podziałami komórkowymi jest bardzo długi (ok. 12 godzin) [8]. Nawet jeżeli jakieś laboratorium podjęłoby się takiej hodowli, to trzeba się liczyć z tym, że czułość tej metody jest bardzo różna i waha się od ok. 1% w boreliozie stawowej do 70% w rumieniu wędrującym [9]. Zatem podstawą laboratoryjnej diagnostyki boreliozy z Lyme (z wyjątkiem EM) są badania serologiczne wykonywane dwustopniowo, w ściśle określonej kolejności (patrz tab. 3). Najpierw poszukuje się w surowicy chorego swoistych przeciwciał klasy IgM i/lub IgG metodą immunoenzymatyczną (testy ELISA, najlepiej III generacji). Stosowane testy odznaczają się bardzo wysoką czułością, ale mimo wprowadzania do nich coraz doskonalszych antygenów rekombinowanych B. burgdoferi wciąż stwierdza się pewną liczbę reakcji krzyżowych, co może skutkować wynikami fałszywie dodatnimi, np. w infekcyjnym zapaleniu wsierdzia, reumatoidalnym zapaleniu stawów, w innych krętkowicach (kiła), mononukleozie zakaźnej oraz w różnych chorobach autoimmunologicznych. W związku z tym w drugiej części badania wyniki dodatnie lub wątpliwe (nie ujemne!) są weryfikowane za pomocą testów o wysokiej swoistości dla krętków B. burgdorferi metodą Western blot [3, 7, 8, 9, 10]. Swoiste przeciwciała w klasie IgM pojawiają się we krwi po upływie 3 4 tygo od zakażenia, szczyt osiągają od szóstego do ósmego tygoa, a zanikają zwykle w ciągu 4 6 miesięcy. Często jednak utrzymują się nawet przez kilka lat (również po leczeniu Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry (ACA acrodermatitis chronica atrophicans) pojawia się częściej w Europie niż w USA; występuje u osób starszych, na kończynach dolnych, niesymetrycznie, zwykle po kilku, kilkunastu latach po zakażeniu. 5 salamon_borelioza.indd :35:59
5 klinika zakażeń zakażenia 2/2015 Etap badania Swoiste przeciwciała IgM Swoiste przeciwciała IgG Interpretacja wyniku 1. Testy immunoenzymatyczne II lub III generacji nieobecne przy podejrzeniu choroby we wczesnym stadium powtórzyć pierwszy etap badania po upływie 2 4 tygo (metoda ELISA) obecne dodatni etap drugi nieobecne przy podejrzeniu choroby w późnym stadium ujemny zakończenie diagnostyki serologicznej trudne do interperatcji wątpliwy etap drugi 2. Testy potwierdzające dodatni potwierdzenie wyniku (metoda Western blot) dodatniego z pierwszego etapu reakcja dodatnia co najmniej z dwoma frakcjami antygenów: p39, OspC, p41int., DbpA lub silna reakcja z OspC * reakcja dodatnia co najmniej z dwoma frakcjami antygenów: p83/100, p58, p39, OspC, p41 int., DbpA * reakcja z antygenem VlsE zwiększenie czułości badania i potwierdzenie swoistości wyniku dodatniego * Używane w testach serologicznych rekombinowane białka B. burgdorferi jako antygeny diagnostyczne, m.in. białka DbpA (OspA), OspC i p39 (białka błony zewnętrznej), białko p58, białko p83/100 (wskaźnik późnej fazy choroby), białko p41 int (wewnętrzna część cząsteczki flageliny), białko VlsE (charakterystyczne dla późniejszych faz choroby, jego synteza rozpoczyna się, gdy ustaje synteza OspC). Tab. 3. Diagnostyka serologiczna przy podejrzeniu boreliozy z Lyme (na podstawie [3, 9, 10]). antybiotykami), więc nie mogą być używane do diagnostyki w późnej fazie boreliozy (nie rozstrzygają o czynnym procesie chorobowym i nie są wskazaniem do leczenia). Natomiast swoiste IgG są wykrywane w surowicy krwi po upływie 6 8 tygo od zakażenia i mogą występować w wysokich mianach wiele lat po skutecznej antybiotykoterapii. Serokonwersja z IgM do IgG następuje zwykle po dwóch tygoach od zakażenia. Dodatnie wyniki badań serologicznych w kierunku boreliozy z Lyme (zwłaszcza utrzymujące się latami izolowane przeciwciała w klasie IgM) bez objawów klinicznych charakterystycznych dla tej choroby nie mogą być podstawą do rozpoznania i zastosowania antybiotykoterapii [1, 3, 7]. Do diagnostyki neuroboreliozy służy również płyn mózgowo-rdzeniowy. Ocenia się w nim pleocytozę, poziom białka i glukozy. Charakterystyczne zmiany często można stwierdzić w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, ale bardzo rzadko w innych postaciach NB. Stosuje się również badania na obecność swoistych przeciwciał IgM i IgG, ale żeby wykluczyć ich bierne przenikanie przez barierę krew mózg, należy potwierdzić ich wewnątrzoponowe wytwarzanie. Badanie płynu stawowego daje wynik nieswoisty i nie jest rutynowo stosowany w diagnostyce boreliozy stawowej. Natomiast w postaciach skórnych boreliozy z Lyme zaleca się dodatkowo przeprowadzenie badań histopatologicznych wycinków zmian skórnych [1, 3, 7, 9]. Należy pamiętać, że metoda PCR, która może służyć do wykrywania DNA krętków B. burgdorferi, nadal nie jest wystandaryzowana i nie nadaje się do stosowania w rutynowej diagnostyce boreliozy z Lyme. W wyjątkowych sytuacjach (wątpliwe przypadki postaci skórnych, wczesne postacie neuroboreliozy lub postaci stawowej, jeśli badania immunoserologiczne krwi są jeszcze ujemne) jest dopuszczalne zastosowanie tej metody w badaniu wycinka skóry, płynu mózgowo-rdzeniowego lub płynu stawowego [3, 7, 8, 11]. Przebycie boreliozy z Lyme nie pozostawia trwałej odporności. Reinfekcja jest możliwa, ale ocenia się, że zdarza się ona głównie u osób pochodzących z terenów endemicznych. Diagnostyka takich przypadków jest trudna, zwłaszcza że objawy nie różnią się od występujących w pierwotnym zakażeniu. Wymagane jest wykazanie serokonwersji między ostrą fazą choroby a fazą rekonwalescencji [3, 6, 7]. Nowe metody diagnostyczne, to jest: testy transformacji limfocytów (LTT), ocena subpopulacji limfocytów CD57+/CD3, poszukiwanie cyst, oznaczanie poziomu przeciwciał w krążących kompleksach immunologicznych, a nawet badanie kleszcza usuniętego ze skóry pacjenta (poszukiwanie materiału genetycznego krętka B. burgdorferi), nie mogą być rutynowo stosowane, gdyż nie potwierdzono ich wiarygodności w diagnostyce boreliozy z Lyme [3, 7, 10]. Leczenie Podstawową metodą leczenia boreliozy z Lyme jest antybiotykoterapia, w której w zależności od postaci choroby i tolerancji pacjenta stosuje się następujące leki: doksycyklinę, ampicylinę, penicylinę, aksetylcefuroksymu, lub, a w wyjątkowych przypadkach makrolidy (patrz tab. 1 i 2, leczenie). Rodzaj antybiotyku, dawkę, sposób podania i czas terapii ustala jedynie lekarz po przeprowadzeniu wcześniej wywiadu z pacjentem, zbadaniu go i przeanalizowaniu dodatkowych wyników badań laboratoryjnych. Decyzję o ewentualnym przedłużeniu lub powtórzeniu terapii lekarz podejmuje po 6 salamon_borelioza.indd :35:59
6 zakażenia 2/2015 klinika zakażeń wykluczeniu innych schorzeń, które mogą być powodem nieustąpienia dolegliwości (patrz tab.1 i 2, diagnostyka różnicowa). U kobiet w ciąży oraz karmiących piersią stosuje się powyższe reguły postępowania oraz antybiotyki, z wyjątkiem doksycykliny. Należy podkreślić, że nie udokumentowano szkodliwego wpływu zakażenia bakteriami B. burgdorferi na rozwój płodu [1, 7, 9]. Zapobieganie Ze względu na powszechną obecność kleszczy w Polsce (lasy, parki, łąki), okres ich żerowania (od wczesnej wiosny do późnej jesieni), a także zakażenie ich wieloma patogenami chorobotwórczymi dla człowieka (oprócz B. burgdorferi są to: Anaplasma phagocytophilum, Rickettsia spp, Coxiella burnetii i wirus kleszczowego zapalenia mózgu) [1, 5] stosowanie nieswoistych metod ochrony przed tymi stawonogami wydaje się szczególnie ważne. Zaleca się zatem: osłanianie skóry odpowiem ubraniem podczas przebywania na terenach leśnołąkowych; stosowanie repelentów na odkryte fragmenty skóry; staranne kontrolowanie skóry po każdym powrocie z terenów leśno-łąkowych; jak najszybsze usuwanie kleszcza ze skóry w odpowie sposób; ochronę przed kleszczami psów i kotów [1, 3, 5, 6, 7]. Ponieważ nie jest dostępna profilaktyka czynna (szczepionka), w wyjątkowych przypadkach, jeśli u osoby dorosłej spoza rejonu endemicznego zostaną stwierdzone liczne ukłucia kleszczy podczas pobytu w rejonie endemicznego występowania choroby, lekarz może zastosować profilaktykę poekspozycyjną w postaci jednorazowej dawki doksycykliny (200 mg ) [1, 3, 7]. Podsumowanie Borelioza z Lyme, najczęstsza w Polsce choroba przenoszona przez kleszcze, jest trudnym problem medycznym. Złożoność i często niespecyficzność objawów, a także trudności diagnostyczne powodują, że ta choroba jest swoistą pułapką zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy, a sprzyjają temu: niebranie pod uwagę w diagnostyce różnicowej innych, czasem dużo poważniejszych, schorzeń (reumatoidalne zapalenie stawów, stwarenie rozsiane, choroby tarczycy); wykonywanie licznych badań laboratoryjnych (często na koszt pacjenta) w niewłaściwym czasie, złymi metodami, w błędnej kolejności; stosowanie terapii (nierzadko samowolnie przez pacjenta) niewłaściwymi lekami, w złej dawce, często zbyt długo (kilka, nawet kilkanaście miesięcy). Nieznajomość etiopatogenezy, obrazu klinicznego oraz obowiązujących zasad diagnostyki boreliozy z Lyme może prowadzić do nierozpoznania schorzeń, które wymagają zupełnie innego, nieraz pilnego, postępowania. Natomiast nieprawidłowe postępowanie terapeutyczne (nadużywanie antybiotyków przy leczeniu potencjalnego zakażenia krętkami B. burgdorferi) może się przyczynić do rozwoju i narastania oporności u innych gatunków bakterii, będących przyczyną powszechnych infekcji u ludzi. Piśmiennictwo: 1. Flisiak R., Szechiński J.: Choroby przenoszone przez kleszcze, [w:] Szczeklik, Interna, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014, Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w roku 2014 dane wstępne, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny, dostęp elektroniczny r.: 3. Pancewicz S. A.: Borelioza z Lyme zasady rozpoznawania i leczenia, Pediatr Med Rodz 2014, 10 (2), Biesiada G. i wsp.: Analiza genotypów krętków Borreliaburgdorferi w grupie chorych na boreliozę, Przegl Lek 2009, 66 (9), Chmielewski T. i wsp.: Kleszcze zakażone bakteriami chorobotwórczymi dla człowieka na terenach parków miejskich Warszawy, Przegl Epidemiol 2011, 65, Stanek G. i wsp.: Lyme borreliosis, Lancet 2012, 379, Flisiak R., Pancewicz S.: Diagnostyka i leczenie boreliozy z Lyme. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, 2011, dostęp elektroniczny r.: (Standardy terapeutyczne). 8. Tylewska-Wierzbanowska, Chmielewski T.: Diagnostyka serologiczna boreliozy z Lyme wytyczne europejskie, Post Mikrobiol 2005, 44 (3), Stanek G. i wsp.: Lyme borreliosis: clinical case definitions for diagnosis and management in Europe, Clin Micobiol Infect 2011, 17, Komunikat IZP-PZH z r.: Spotkanie ekspertów ds. diagnostyki laboratoryjnej boreliozy z Lyme, zorganizowane przez ECDC r. w Amsterdamie, dostęp elektroniczny r.: (Aktualności z r.). 11. Dunaj J. i wsp.: The role of PCR in diagnostics of Lyme borreliosis, Przegl Epidemiol 2013, 67, Nieznajomość etiopatogenezy, obrazu klinicznego oraz obowiązujących zasad diagnostyki boreliozy z Lyme może prowadzić do nierozpoznania schorzeń, które wymagają zupełnie innego, nieraz pilnego, postępowania. data przyjęcia pracy data akceptacji salamon_borelioza.indd :35:59
Borrelial lymphocytoma (BL)
BORELIOZA z Lyme ROZPOZNANIE Podstawą rozpoznania jest stwierdzenie przynajmniej jednego z następujących objawów: Rumień wędrujący (rumień pełzający, erythema migrans EM) Rozpoznanie opiera się na obrazie
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych
Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych opracowali: Robert Flisiak 1, Sławomir Pancewicz 2 istotne uwagi wnieśli: S. Grygorczuk
Bardziej szczegółowoBorrelial lymphocytoma (BL)
BORELIOZA z Lyme ROZPOZNANIE Podstawą rozpoznania jest stwierdzenie przynajmniej jednego z następujących objawów: Rumień wędrujący (rumień pełzający, erythema migrans EM) Rozpoznanie opiera się na obrazie
Bardziej szczegółowoInne choroby zakaźne w środowisku
Inne choroby zakaźne w środowisku dzieci i młodzieży - zapobieganie Dr n. med. Ewa Duszczyk 05.12.2017 r. O czym będziemy mówić o Wirusowym zapaleniu wątroby typu A Płonicy Chorobie bostońskiej Kleszczowym
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE CHEMOKINY CXCL13 W PŁYNIE MÓZGOWO-RDZENIOWYM CHORYCH Z NEUROBORELIOZĄ OBSERWACJE WŁASNE
PRZEGL EPIDEMIOL 2015; 69: 851-855 Problemy zakażeń Lucjan Kępa, Barbara Oczko-Grzesik, Barbara Sobala-Szczygieł, Anna Boroń- Kaczmarska STĘŻENIE CHEMOKINY CXCL13 W PŁYNIE MÓZGOWO-RDZENIOWYM CHORYCH Z
Bardziej szczegółowoBORELIOZA Z LYME OD ROZPOZNANIA DO LECZENIA
BORELIOZA Z LYME OD ROZPOZNANIA DO LECZENIA Mgr Barbara Jagiencarz - Starzec Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza w Tarnowie Termin borelioza z Lyme pochodzi od nazwy miejscowości w stanie Connecticut(USA),
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy w województwie śląskim
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy w województwie śląskim Renata Cieślik Tarkota; Oddział Epidemiologii WSSE w Katowicach. Przebywanie na terenach zielonych, podczas pracy lub rekreacji może być związane
Bardziej szczegółowoBorelioza z Lyme. Określenie. Czynnik etiologiczny. Choroba zakaźna, odzwierzęca - przenoszona przez kleszcze, wieloukładowa, przewlekła.
Borelioza z Lyme Określenie Choroba zakaźna, odzwierzęca - przenoszona przez kleszcze, wieloukładowa, przewlekła. Czynnik etiologiczny Bakterie w kształcie krętków o nazwie Borrelia burgdorferi. Drogi
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ ODKLESZCZOWYCH
PROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ ODKLESZCZOWYCH Występowanie Występują na terenie całego kraju. Żyją w miejscach lekko wilgotnych i obfitujących w roślinność, można je spotkać: w lasach i na ich obrzeżach (w zagajnikach,
Bardziej szczegółowoSzanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca br., znak: SPS /14, przy którym przekazano interpelację poseł Beaty
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca br., znak: SPS-023-26988/14, przy którym przekazano interpelację poseł Beaty Małeckiej-Libery w sprawie boreliozy i chorób odkleszczowych,
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim i w Polsce w latach *
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim i w Polsce w latach 2007-2017* Renata Cieślik Tarkota 1, 2 1 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w
Bardziej szczegółowowww.pediatric-rheumathology.printo.it CHOROBA Z LYME
www.pediatric-rheumathology.printo.it CHOROBA Z LYME Co to jest? Choroba z Lyme jest jedną z chorób wywołanych przez bakterię Borrelia burgdorferi (Borelioza). Bakteria przekazywana jest poprzez ukąszenie
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim w latach 2005-2016* Renata Cieślik Tarkota 1, 2
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim w latach 2005-2016* Renata Cieślik Tarkota 1, 2 1 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach
Bardziej szczegółowoW Polsce najczęściej spotykane są kleszcze pospolite (Ixodes ricinus). Występują na terenie całego kraju, szczególnie w środowiskach wilgotnych.
W ostatnich latach w Polsce problemem stały się choroby przenoszone przez kleszcze, m.in.: borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Choroby te mogą być przyczyną niebezpiecznych dla zdrowia i życia powikłań,
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 202/2014 z dnia 25 sierpnia 2014 r. o projekcie programu Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta
Bardziej szczegółowoEwa Duszczyk, Barbara Kowalik-Mikołajewska
PRZEGL EPIDEMIOL 2001;55:511-5 Ewa Duszczyk, Barbara Kowalik-Mikołajewska ZAKAŻENIA BORRELIA BURGDORFERI U DZIECI - DOŚWIADCZENIA WŁASNE Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Instytutu Chorób Zakaźnych
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp faktów o boreliozie, które powinieneś znać Najbardziej charakterystyczne objawów boreliozy... 8
Spis treści 01 Wstęp........................................................ 3 02 10 faktów o boreliozie, które powinieneś znać.................. 5 03 Najbardziej charakterystyczne objawów boreliozy.............
Bardziej szczegółowoBoreliozowe Zapalenie Stawów
www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Boreliozowe Zapalenie Stawów Wersja 2016 1. CO TO JEST BORELIOZOWE ZAPALENIE STAWÓW 1.1 Co to jest? Boreliozowe zapalenie stawów jest jedną z chorób wywoływanych
Bardziej szczegółowoPROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ
PROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta Jaworzna w kierunku rozpoznania boreliozy PROGRAM OPRACOWANY PRZEZ WYDZIAŁ ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH URZĘDU MIEJSKIEGO
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy w województwie śląskim
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy w województwie śląskim Renata Cieślik Tarkota; Oddział Epidemiologii WSSE w Katowicach. Przebywanie na terenach zielonych, podczas pracy lub rekreacji może być związane
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZDROWOTNY. Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta Jaworzna w kierunku rozpoznania boreliozy. Załącznik nr 4
Załącznik nr 4 PROGRAM ZDROWOTNY Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta Jaworzna w kierunku rozpoznania boreliozy PROGRAM OPRACOWAŁ WYDZIAŁ ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH URZĘDU MIEJSKIEGO W
Bardziej szczegółowoBorelioza objawy i leczenie, choroba z Lyme, choroba wywołane przez kleszcze.
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Borelioza objawy i leczenie, choroba z Lyme, choroba wywołane przez kleszcze. Borelioza jest chorobą niebezpieczną i zdradliwą. I całkiem nową. Z historią odkrycia boreliozy
Bardziej szczegółowoSzczepienia ochronne. Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak
Szczepienia ochronne Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Szczepienie (profilaktyka czynna) Podanie całego
Bardziej szczegółowoKrętki: Borrelia spp
Krętki: Borrelia spp Borrelia burgdorferi Borrelia burgdorferi - mikroaerofilne bakterie Gram-ujemne o średnicy 0,3-0,5 µm i długości 20-30 µm powodująca najczęściej spośród krętków Borrelia chorobę zakaźną
Bardziej szczegółowoDane z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych prowadzonego w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi:
Dane zastane: Dane z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych prowadzonego w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi: Metody i techniki badawcze Badania zakażenia kleszczy B. burgdorferi zbadanych metodą PCR w
Bardziej szczegółowoSZKARLATYNA PŁONICA NADAL GROŹNY PRZECIWNIK
SZKARLATYNA PŁONICA NADAL GROŹNY PRZECIWNIK OBJAWY Pierwsze objawy szkarlatyny są bardzo gwałtowne. Pojawia się silny ból gardła, kaszel i wymioty. Towarzyszą jej wysoka gorączka, bóle głowy i znaczne
Bardziej szczegółowoKleszcze. Borelioza z Lyme.
Kleszcze. Kleszcze żyją powszechnie na terenie całego kraju w miejscach wilgotnych i obfitujących w roślinność. Można spotkać je w lasach (zwłaszcza liściastych i mieszanych), na podmokłych terenach porośniętych
Bardziej szczegółowoBorelioza czy należy się jej bać?
Borelioza czy należy się jej bać? dr n.med. Marcin Czarnecki Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby oraz Nabytych Niedoborów Odpornościowych UM we Wrocławiu Oddział I WSS im Gromkowskiego we
Bardziej szczegółowoDiagnostyka zakażeń EBV
Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne
Bardziej szczegółowoBorelioza choroba nie tylko obszarów endemicznych opis przypadku Lyme borreliosis not only endemic area disease case report
Bolesław Kalicki, Joanna Milart, Małgorzata Placzyńska, Agnieszka Rustecka, Anna Jung Pediatr Med Rodz 2011, 7 (4), p. 409-414 Received: 09.11.2011 Accepted: 15.11.2011 Published: 30.12.2011 Borelioza
Bardziej szczegółowoSpecyfika badania EliSpot
Specyfika badania EliSpot Materiały informacyjne Autor: dr hab. n. med. Tomasz Wielkoszyński, profesor nadzw. WSPS - Test EliSpot 2 w diagnostyce boreliozy - Testy EliSpot w diagnostyce innych zakażeń
Bardziej szczegółowoPracownicy zakładów pracy województwa pomorskiego. Szanowni Państwo,
Pracownicy zakładów pracy województwa pomorskiego Szanowni Państwo, Mimo ciągłego postępu medycyny w walce z chorobami zakaźnymi, przenoszonymi przez kleszcze, nadal budzą one ogromny lęk zarówno wśród
Bardziej szczegółowoPOLIOMYELITIS. (choroba Heinego Medina, nagminne porażenie dziecięce, porażenie rogów przednich rdzenia, polio)
W latach 50. na chorobę Heinego-Medina chorowało w Europie i USA jedno na 5000 dzieci. Po wdrożeniu w Polsce masowych szczepień przeciw poliomyelitis, już w 1960 roku zarejestrowano mniej zachorowań. W
Bardziej szczegółowoDOSTĘPNOŚĆ DIAGNOSTYKI I LECZENIA W OPINIACH CHORYCH NA BORELIOZĘ - DONIESIENIE Z BADAŃ WSTĘPNYCH
DOSTĘPNOŚĆ DIAGNOSTYKI I LECZENIA W OPINIACH CHORYCH NA BORELIOZĘ dr n. med. Edyta Gałęziowska - DONIESIENIE Z BADAŃ WSTĘPNYCH Opracowano na zlecenie Stowarzyszenia Chorych na Boreliozę www.borelioza.org
Bardziej szczegółowo1). "Na Waszej stronie znajduje się informacja o wykrywaniu boreliozy za pomocą badań serologicznych i jest to nieprawda."
Witamy Postaramy się krótko odpowiedzieć na postawione nam zarzuty: 1). "Na Waszej stronie znajduje się informacja o wykrywaniu boreliozy za pomocą badań serologicznych i jest to nieprawda." Oczywiście,
Bardziej szczegółowoWirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby
Bardziej szczegółowoROZPOWSZECHNIENIE BORELIOZY WŚRÓD PRACOWNIKÓW LASÓW WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO
PRZEGL EPIDEMIOL 2007; 61: 67-71 Dorota Dybowska, Dorota Kozielewicz, Abdulhakeem Abdulgater ROZPOWSZECHNIENIE BORELIOZY WŚRÓD PRACOWNIKÓW LASÓW WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO Katedra i Klinika Chorób
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoNA ZAKAŻENIE HBV i HCV
NA ZAKAŻENIE HBV i HCV Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku 18.04.2016r. Aneta Bardoń-Błaszkowska HBV - Hepatitis B Virus Simplified diagram of the structure of hepatitis B virus, Autor
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE
PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE Koordynator profilaktyki : mgr piel. Anna Karczewska CELE: zwiększanie świadomości pacjenta na temat szczepionek przeciwko grypie zapobieganie zachorowań na grypę zapobieganie
Bardziej szczegółowoDr hab. Joanna Zajkowska Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji
Dr hab. Joanna Zajkowska Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Dr hab. n. med. Joanna Zajkowska jest adiunktem w Klinice Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoZapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Bardziej szczegółowoGRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST
Bardziej szczegółowoEliSpot 2 Borrelia. najnowszej generacji test EliSpot w diagnostyce boreliozy
EliSpot 2 Borrelia najnowszej generacji test EliSpot w diagnostyce boreliozy Podejrzewasz, że możesz mieć boreliozę? Zrobiłeś tradycyjne badania w kierunku boreliozy (Western Blot, ELISA) i wyniki wyszły
Bardziej szczegółowoInspekcja sanitarna nie prowadzi badań kleszczy w kierunku obecności chorobotwórczych patogenów
Uwaga kleszcze! 21.04.2016 Inspekcja sanitarna nie prowadzi badań kleszczy w kierunku obecności chorobotwórczych patogenów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żyrardowie w ślad za Państwowym Wojewódzkim
Bardziej szczegółowoCHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY
CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY Na świecie, przykładem chorób przenoszonych przez wektory są: - kleszczowe zapalenie mózgu - borelioza - anaplazmoza granulocytarna - babeszjoza (piroplazmoza) - bartoneloza
Bardziej szczegółowoLATO POD ZNAKIEM.KLESZCZY
LATO POD ZNAKIEM.KLESZCZY Występują najczęściej na łonie natury, można je spotkać w lesie, na łące, w okolicach jezior czy w parkach miejskich. Żyją w strefie przygruntowej, w miejscach lekko wilgotnych
Bardziej szczegółowoBorelioza z Lyme. Diagnostyka laboratoryjna, trudności i wyzwania
Forum Zakażeń 2013;4(4):223 Praca poglądowa Joanna M. Zajkowska Justyna Dunaj Borelioza z Lyme. Diagnostyka laboratoryjna, trudności i wyzwania Lyme borreliosis. Challenges and difficulties of laboratory
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2
15 FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2015; 8: 15-20 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 16.03.2015 Zaakceptowano/Accepted: 25.03.2015 Ocena wykładników serologicznych zakażenia
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! szczepionka przeciw
Bardziej szczegółowoBADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO
BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO 1. Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) Podstawowym sposobem uzyskania próbki do badania płynu mózgowo rdzeniowego jest punkcja lędźwiowa. Nakłucie lędźwiowe przeprowadza
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Dzień Zdrowia 7 Kwiecień Choroby Wektorowe
Światowy Dzień Zdrowia 7 Kwiecień 2014 Choroby Wektorowe Światowy Dzień Zdrowia odbędzie się 7 kwietnia 2014. Tematem przewodnim będą choroby przenoszone przez wektory. Światowy Dzień Zdrowia obchodzony
Bardziej szczegółowoinformuje CHOROBY WEKTOROWE
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kamieniu Pomorskim informuje Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest każdego roku 7 kwietnia, aby uczcić rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia w 1948
Bardziej szczegółowoGRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA Jak zapobiec
Bardziej szczegółowoKrzysztof Sendrowski Klinika Neurologii i Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Krzysztof Sendrowski Klinika Neurologii i Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku W latach 70-tych XX wieku w okolicach miejscowości Old Lyme (stan Connecticut, USA) pojawiły się
Bardziej szczegółowoBarbara Szpiech 1, Ewelina Gowin 2 1
Akademia Medycyny OPIS PRZYPADKU / CASE REPORT Otrzymano/Submitted: 26.06.2018 Zaakceptowano/Accepted: 25.08.2018 Porażenie nerwu twarzowego jako objaw neuroboreliozy prezentacja dwóch przypadków Facial
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Leczenie stwardnienia rozsianego
załącznik nr 16 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO ICD-10 G.35 - stwardnienie rozsiane Dziedzina medycyny: neurologia I.
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ MENINGOKOKOWYCH. 07.06.2010r
PROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ MENINGOKOKOWYCH 07.06.2010r MENINGOKOKI INFORMACJE OGÓLNE Meningokoki to bakterie z gatunku Neisseria meningitidis zwane również dwoinkami zapalenia opon mózgowych. Wyodrębniono kilka
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!
Bardziej szczegółowoBorelioza- zagrożeniem dla pracowników leśnych Przygotowała: dr n. med. Edyta Gałęziowska
Borelioza- zagrożeniem dla pracowników leśnych Przygotowała: dr n. med. Edyta Gałęziowska 1975r. - pierwszy raz opisano chorobę 1981r.- Willy Burgdorfer zidentyfikował bakterię SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA
Bardziej szczegółowoTRUDNOŚCI DIAGNOSTYCZNE W NEUROBORELIOZIE U DZIECI
PRZEGL EPIDEMIOL 2007; 61: 73-78 Ewa Talarek 1,3, Ewa Duszczyk 1,3, Hanna Żarnowska 2,3 TRUDNOŚCI DIAGNOSTYCZNE W NEUROBORELIOZIE U DZIECI 1 Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego AM w Warszawie Kierownik
Bardziej szczegółowoPilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych
Bardziej szczegółowoborelioza choroba przenoszona przez kleszcze
borelioza choroba przenoszona przez kleszcze Co to są kleszcze? Kleszcze są niewielkimi stawonogami należącymi do pajęczaków. W Polsce występuje kilka gatunków kleszczy, z których niebezpieczny dla ludzi
Bardziej szczegółowoWczesna borelioza pośrednie metody serologiczne, objawy, badania diagnostyczne pierwszego wyboru, testy point of care
Wczesna borelioza pośrednie metody serologiczne, objawy, badania diagnostyczne pierwszego wyboru, testy point of care Early Lyme disease indirect serological methods symptoms, first-choice diagnostic tests,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins
Spis treści Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware 1 Badanie układu krążenia 2 2 Badania dodatkowe stosowane w chorobach układu krążenia 8 3 Leczenie zastoinowej niewydolności serca 29 4 Zaburzenia
Bardziej szczegółowoBabeszjoza. Anna Kloc
Babeszjoza Anna Kloc Babeszjoza Babeszjoza jest to choroba wywoływana przez pierwotniaki należące do Babesia spp. Patogeny te są bezwzględnie przenoszone przez kleszcze z gatunku: Ixodes ricinus - najważniejszy
Bardziej szczegółowoDr hab. med. Paweł Hrycaj
Dr hab. med. Paweł Hrycaj Chory z zapaleniem jednego/kilku stawów Zakład Reumatologii i Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoPodsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości
Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości Omówienie rozpowszechnienia choroby Rosnąca oczekiwana długość życia i starzejące się społeczeństwo
Bardziej szczegółowoSZCZEPIENIA OCHRONNE U DOROSŁYCH lek. Kamil Chudziński Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CSK MSW w Warszawie 10.11.2015 Szczepionki Zabite lub żywe, ale odzjadliwione drobnoustroje/toksyny +
Bardziej szczegółowo28 Choroby infekcyjne
28 Choroby infekcyjne Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV)/zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) Retinopatia związana z ludzkim wirusem upośledzenia odporności Retinopatia HIV to rodzaj
Bardziej szczegółowoAIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune
AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune (D)eficiency (S)yndrome. Przyczyny zakażenia AIDS Czynnikiem
Bardziej szczegółowoWysypka i objawy wielonarządowe
Wysypka i objawy wielonarządowe Sytuacja kliniczna 2 Jak oceniasz postępowanie lekarza? A) Bez badań dodatkowych nie zdecydowałbym się na leczenie B) Badanie algorytmem Centora uzasadniało takie postępowanie
Bardziej szczegółowoGRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Bardziej szczegółowoPoradnia Immunologiczna
Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje
Bardziej szczegółowoWSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI
Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności 25.5.2018 2018/0000(RSP) WSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI złożony w następstwie pytania wymagającego
Bardziej szczegółowoIwona Budrewicz Promocja Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim
Iwona Budrewicz Promocja Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim Gruźlica jest przewlekłą chorobą zakaźną. W większości przypadków zakażenie zlokalizowane jest w płucach
Bardziej szczegółowoInwazyjna choroba meningokokowa. Posocznica (sepsa) meningokokowa
Inwazyjna choroba meningokokowa Posocznica (sepsa) meningokokowa Sepsa, posocznica, meningokoki to słowa, które u większości ludzi wzbudzają niepokój. Każdy z nas: rodzic, opiekun, nauczyciel, dorosły
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Profilaktyka i terapia krwawień u dzieci z hemofilią A i B.
Załącznik nr do zarządzenia Nr./2008/DGL Prezesa NFZ Nazwa programu: PROFILAKTYKA I TERAPIA KRWAWIEŃ U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B. ICD- 10 D 66 Dziedziczny niedobór czynnika VIII D 67 Dziedziczny niedobór
Bardziej szczegółowoW jaki sposób kleszcze przenoszą choroby?
KLESZCZE CHOROBY ZAKAŹNE W jaki sposób kleszcze przenoszą choroby? Kleszcze w czasie ukłucia przekazują do krwi ludzi i zwierząt bakterie i wirusy, które mogą wywoływać groźne choroby zakaźne. Ukąszenie
Bardziej szczegółowoProponowany zapis nie zawiera wymogu sfinansowania zwiększonych kosztów udzielania świadczeń nakładanych przez ogłaszane obwieszczenie
L.P Podmiot zgłaszający uwagę Przepis którego uwaga dotyczy Uwaga/opinia Uzasadnienie uwagi Propozycje rozwiązań 1 Federacja 1.1 - w 3 po ust. 2 dodający ust. 3 Proponowany zapis nie zawiera wymogu sfinansowania
Bardziej szczegółowoRodzaje kontaktu ze zwierzęciem chorym lub podejrzanym o zakażenie wirusem
Obowiązek zgłoszenia osoby potencjalnie narażonej na wściekliznę do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku powstaje jeżeli spełnione są kryteria: 1. Osoba potencjalnie narażona na
Bardziej szczegółowoOlsztyn, 2018r. Kontynuacja/trwałość programu
Załącznik nr 10 do Regulaminu konkursu nr RPWM.10.07.00-IZ.00-28-001/18 Program Polityki Zdrowotnej dla mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego w wieku aktywności zawodowej na lata 2017 2021 w zakresie
Bardziej szczegółowoAnna Skop. Zachęcam do zapoznania się z prezentacja na temat szczepień.
W ostatnim tygodniu kwietnia obchodziliśmy Europejski Tydzień Szczepień. Jest to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia, WHO. W związku z tą inicjatywą w naszej szkole w maju prowadzona jest kampania,
Bardziej szczegółowoBORELIOZA I KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU JAKO WSPÓŁISTNIEJĄCE CHOROBY ZAWODOWE OPIS PRZYPADKU KLINICZNEGO
Medycyna Pracy 2011;62(3):339 344 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Dariusz Krzyczmanik Marcin Rybacki Tomasz Wittczak Wojciech Dudek Dominika Świerczyńska-Machura
Bardziej szczegółowoInwazyjna Choroba Meningokokowa
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl Inwazyjna Choroba Meningokokowa Profilaktyka
Bardziej szczegółowoPodstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny
Podstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny Redakcja naukowa prof. dr hab. n. k. f. Zdzisława Wrzosek dr n. med. Janusz Bolanowski Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL Spis treści Wstęp - Zdzisława
Bardziej szczegółowoNoworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego
Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Marcin Kalisiak Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Kierownik Kliniki: prof. Ewa Helwich 1 Plan prezentacji co to
Bardziej szczegółowoDokumentowanie zdarzenia:
Obowiązek zgłoszenia osoby potencjalnie narażonej na wściekliznę do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku powstaje jeżeli spełnione są oba kryteria: 1. Osoba potencjalnie narażona
Bardziej szczegółowoPostępowanie w zakażeniach układu oddechowego
Postępowanie w zakażeniach układu oddechowego Etiologia Wirusy; Rinowirusy; Adenowirusy; Koronawirusy; Wirusy grypy i paragrypy; Wirus RS; Enterowirusy ; Etiologia Bakterie Streptococcus pneumoniae Haemophilus
Bardziej szczegółowoWZW A. wątroby typu A. Zaszczep się przeciwko WZW A
WZW A Wirusowe zapalenie wątroby typu A Zaszczep się przeciwko WZW A 14 dni po zaszczepieniu u ponad 90% osób z prawidłową odpornością stwierdza się ochronne miano przeciwciał PSSE Tomaszów Maz. ul. Majowa
Bardziej szczegółowoBól stawów i mięśni w wieku starszym punkt widzenia reumatologa
Ból stawów i mięśni w wieku starszym punkt widzenia reumatologa Mariusz Korkosz Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii UJ CM Oddział Reumatologii Kliniki Chorób Wewnętrznych Szpitala Uniwersyteckiego
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWY ALGORYTM PROFILAKTYCZNY W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA BORELIOZIE POCHODZENIA ZAWODOWEGO BADANIA I ANALIZY DOTYCZĄCE KOMPLEKSOWEGO ALGORYTMU
KOMPLEKSOWY ALGORYTM PROFILAKTYCZNY W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA BORELIOZIE POCHODZENIA ZAWODOWEGO RAPORT Z REALIZACJI ZADANIA NR 1 BADANIA I ANALIZY DOTYCZĄCE KOMPLEKSOWEGO ALGORYTMU PROFILAKTYCZNEGO OPRACOWANE
Bardziej szczegółowo1. Wykonanie preparatów bezpośrednich i ich ocena: 1a. Wykonaj własny preparat bezpośredni ze śliny Zinterpretuj i podkreśl to co widzisz:
Ćwiczenie 2 2018/19 1. Wykonanie preparatów bezpośrednich i ich ocena: 1a. Wykonaj własny preparat bezpośredni ze śliny Zinterpretuj i podkreśl to co widzisz: obecność nabłonków, leukocytów, pałeczek Gram(+),
Bardziej szczegółowo