Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z języka polskiego dla klasy I. własnymi słowami. treść pytań i poleceń,

Transkrypt

1 Sprawności edukacyjne na poszczególne oceny z języka polskiego dla klasy I Słuchanie słucha uważnie wypowiedzi nauczyciela i kolegów, odtwarza podstawową treści cudzej wypowiedzi, rozumie treść pytań i poleceń, Mówienie krótko wypowiada się na podany temat, przestrzega poprawności gramatycznej, prawidłowo wymawia wyrazy, przedstawia się w kilku zdaniach, opowiada własnymi słowami UCZEŃ słucha uważnie całości wypowiedzi nauczyciela i kolegów, odtwarza pełną treść cudzej wypowiedzi, odtwarza własnymi słowami treść pytań i poleceń, wypowiada się na podany temat, zachowuje wewnętrzną logikę wypowiedzi unika powtórzeń wyrazów, stara się prawidłowo je wymawia i akcentować, przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nawiązuje do cudzych wypowiedzi we własnej pracy, selekcjonuje informacje z wysłuchanej wypowiedzi, potrafi wyjaśnić sens pytań i poleceń, porządkuje treść swojej wypowiedzi, świadomie ją komponuje, stosuje urozmaicone słownictwo, stara się przestrzegać zasad poprawnej wymowy i akcentowania, przedstawia się w wykorzystuje twórczo cudze wypowiedzi, notuje informacje i główne myśli cudzej wypowiedzi, rozpoznaje intencje zawarte w pytaniach i dostrzega znaczenie pozawerbalnych środków komunikacji językowej, tworzy rozbudowaną wypowiedź na podany temat, zachowuje logikę, spójność i kompozycję wypowiedzi, stosuje funkcjonalnie różnorodne środki językowe,

2 wybrane wydarzenie z fabuły utworu epickiego, krótko przedstawia sytuację zobrazowaną w utworze lirycznym odtwarza wybrane wydarzenie akcji dramatu, krótko przedstawia bohatera utworu, prezentuje jego wygląd, nazywa uczucia bohaterów literackich, nazywa wartości przedstawiane w tekście, przedstawia rzeczowe argumenty w dyskusji na temat problemów znanych z codziennego życia, odtwarza zawartość treściową definicji, formułuje pytania nieoficjalnej, sytuacji oficjalnej i opowiada nieoficjalnej, stosuje własnymi słowami odpowiednie fabułę krótkiego słownictwo, utworu epickiego, opowiada własnymi słowami sytuację liryczną zobrazowaną w wierszu, odtwarza główne wydarzenia, akcję dramatu, wstępnie charakteryzuje bohatera utworu, nazywa i krótko przedstawia uczucia bohaterów literackich, krótko wypowiada się na temat wartości przedstawianych w tekście, Dobiera właściwe słownictwo w zależności od formy wypowiedzi i opowiada fabułę utworu wielowątkowego, opowiada i dookreśla sytuację liryczną, odtwarza akcję dramatu, charakteryzuje i krótko ocenia bohatera utworu, wypowiada się na temat uczuć i przeżyć bohaterów literackich, omawia wartości przedstawiane w tekście, przedstawia argumenty w dyskusji dotyczącej tekstu literackiego, mówi, posługując się różnymi typami bezbłędnie wymawia i akcentuje wyrazy, tworzy wypowiedź o charakterze autoprezentacji, opowiada fabułę utworu, świadomie wykorzystuje tempo mówienia, intonację, komentuje sytuację liryczną, opowiada akcję dramatu, eksponuje głosowo punkt kulminacyjny, charakteryzuje i ocenia bohatera utworu, przedstawia i komentuje motywy jego postępowania, określa uczucia i przeżycia bohaterów, uzasadnia swą wypowiedź odwołaniami do tekstu, prezentuje własne

3 Czytanie. Odbiór tekstów literackich i innych dotyczące warstwy przedstawieniowej utworu, płynnie wygłasza tekst z pamięci, czyta płynnie tekst, adresata, wypowiedzeń, przedstawia wyjaśnia rzeczowe i samodzielnie emocjonalne znaczenie terminów i argumenty w dyskusji pojęć, na temat znanych mu formułuje pytania z doświadczenia związane z problemów, przenośnymi posługuje się elementarną terminologią, formułuje pytania związane z dosłownymi znaczeniami utworu, płynnie recytuje tekst, przestrzega intonacji, czyta płynnie tekst, uwzględnia znaczeniami utworu, płynnie recytuje tekst, dobiera odpowiednie tempo, intonację, czyta płynnie tekst, dobiera stanowisko wobec wartości przedstawianych w tekście, posługuje się wszystkimi rodzajami argumentów w dyskusji na różne tematy, posługuje się różnymi odmianami polszczyzny, swobodnie posługuje się w wypowiedziach terminami i pojęciami, formułuje pytania problemowe dotyczące wszystkich składników utworu, interpretuje głosowo utwór czyta tekst, uwzględnia jego organizację rytmiczną, czyta tekst, uwzględnia jego

4 tekstów kultury wydobywa z tekstu wskazane informacje, wie, że Biblia i mitologia to źródła kultury europejskiej, odtwarza elementy świata przedstawionego w tekście, wskazuje formy pozwalające rozpoznać nadawcę i adresata w utworze lirycznym, wydobywa z tekstu informacje pozwalające określić sytuację liryczną, wie, że język utworu lirycznego cechuje się obecnością różnych środków poetyckich, odróżnia lirykę od innych rodzajów literackich, kojarzy pieśń, znaki interpunkcyjne, odpowiednie tempo i samodzielnie intonację, wydobywa z tekstu wydobywa i najważniejsze porządkuje istotne informacje, informacje, odczytuje tekst na poziomie dosłownym, nazywa i określa nadawcę i adresata wypowiedzi lirycznej, przedstawia sytuację liryczną, rozpoznaje i nazywa środki poetyckie, wymienia cechy liryki jako rodzaju literackiego, wymienia główne cechy gatunkowe pieśni, hymnu, wie, że ballada ma cechy różnych rodzajów literackich, rozpoznaje narratora w tekście, odczytuje naddane znaczenia tekstu, określa relacje między nadawcą i adresatem w utworze lirycznym, wyodrębnia obrazy poetyckie, określa funkcję różnych środków poetyckich, wyjaśnia, czym cechują się utwory liryczne, wyjaśnia, czym jest pieśń, hymn, wskazuje w balladzie cechy różnych rodzajów literackich, wyjaśnia rolę narratora w tekście, wyodrębnia etapy organizację rytmiczną, twórczo wykorzystuje informacje z tekstu we własnej pracy, odczytuje i komentuje naddane znaczenia tekstu, charakteryzuje postawę nadawcy wobec świata, charakteryzuje adresata wypowiedzi lirycznej, opisuje i komentuje obrazy poetyckie, formułuje znaczenia wynikające z zastosowanych środków poetyckich, uzasadnia, dlaczego utwór należy do liryki, wykorzystuje wiedzę o przynależności gatunkowej utworu

5 hymn z liryką jako rodzajem literackim, zna balladę jako gatunek, odróżnia narratora od autora utworu, rozróżnia pojęcia: wątek, fabuła, akcja, odróżnia epikę od innych rodzajów literackich, kojarzy powieść i opowiadanie z epiką jako rodzajem literackim, odróżnia dramat od innych rodzajów literackich, odróżnia tekst główny od tekstu pobocznego, odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości, rozpoznaje w tekstach motywy literackie, szereguje akcji utworu, wydarzenia wątku, wyjaśnia, czym wymienia cechują się utwory cechy epickie, epiki jako rodzaju wyjaśnia, czym literackiego, cechuje się powieść, wymienia główne opowiadanie, nowela, cechy powieści i wskazuje brak opowiadania, narratora i cechy rozpoznaje w budowy jako ważne tekście głównym wyróżniki rodzajowe dialogi i monologi, dramatu, rozpoznaje elementy realistyczne i fantastyczne, dostrzega ciągłość podstawowych motywów literackich, wyszukuje w odpowiednich słownikach wskazane informacje, komentuje warstwę przedstawieniową obrazu odróżnia tekst informacyjny od dostrzega w tekstach ironię, wskazuje elementy komizmu i tragizmu, zestawia teksty, w których występuje ten sam motyw literacki, samodzielnie korzysta z odpowiednich słowników, rozpoznaje na obrazie znaczenia naddane, wskazuje lirycznego do interpretacji tekstu, wyjaśnia, czym cechuje się ballada jako gatunek literacki, określa narratora i narrację utworu, komentuje przebieg akcji utworu, rozpoznaje budowę fabuły, uzasadnia, dlaczego utwór należy do epiki, rozpoznaje różne rodzaje powieści, wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego, wyjaśnia rolę i funkcję ironii, wyjaśnia rolę i funkcję komizmu i tragizmu w utworach dramatycznych, porównuje i komentuje sposób

6 zna słowniki, wymienia elementy warstwy przedstawieniowej, Pisanie redaguje notatki w różnej formie (zeszyt), rozumie polecenia do tekstu i potrafi je wykonać w formie pisemnej (zeszyt ćwiczeń), układa tekst o trójdzielnej kompozycji, tworzy poprawne związki wyrazowe, perswazyjnego, elementy symboliczne, tworzy poprawnie zdania rozwinięte i złożone, nie popełnia błędów zakłócających komunikację językową, redaguje samodzielnie użytkowe formy wypowiedzi: streszczenie, ogłoszenie, list, łączy logicznie zdania, pisze tekst przejrzysty kompozycyjnie, redaguje użytkowe formy wypowiedzi, stosuje odpowiednie słownictwo, środki językowe podkreślające intencję wypowiedzi, wykorzystania tego samego motywu literackiego w różnych tekstach, posługuje się informacjami zaczerpniętymi ze słowników, interpretuje symbole występujące w malarstwie, świadomie wykorzystuje i odpowiednio dobiera treści z przekazów medialnych, stosuje funkcjonalnie bogate słownictwo, tworzy tekst bez błędów, przejrzysty kompozycyjnie, dba o estetykę zapisu, redaguje użytkowe formy wypowiedzi zgodnie z wszystkimi cechami kompozycyjnymi i

7 buduje logiczne zdania, pisze zgodnie z podstawowymi normami poprawnościowymi, przy niewielkiej pomocy redaguje opowiadanie, nadaje mu tytuł, redaguje wg podanego wzoru charakterystykę postaci dedykację, życzenia, redaguje instrukcję, notatkę, rozwinięty opis gratulacje, postaci, miejsca, ogłoszenie, przedmiotu, zaproszenie, samodzielnie podziękowanie opisuje dzieło zachowuje cechy każdej z form wypowiedzi, redaguje samodzielnie opis postaci, miejsca, przedmiotu, redaguje samodzielnie opowiadanie, wprowadza dialogi, redaguje samodzielnie charakterystykę postaci, uzasadnia swoje zdanie, stosuje pierwszoi trzecioosobową narrację, z pomocą nauczyciela opisuje malarskie, redaguje opowiadanie zawierające dialogi i opisy, redaguje charakterystykę postaci, stosuje bogate słownictwo nazywające cechy językowymi danej formy, redaguje opis postaci, miejsca, przedmiotu, stosuje bogate słownictwo nazywające i określające cechy wyglądu, stosuje porównania, redaguje twórcze opowiadanie zakończone puentą, redaguje charakterystykę postaci, uzasadnia podane cechy, przedstawia ocenę postaci, redaguje interesujące, oryginalne, pod względem ujęcia tematu, wypracowania

8 Nauka o języku stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (zna różnice miedzy głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski: dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe, wie, na czym polega zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych), słowotwórstwa i słownictwa (wie, czym jest podstawa słowotwórcza, formant, rdzeń, rodzina wyrazów; rozumie różnicę między wyrazem pokrewnym a bliskoznacznym), dzieło malarskie, zna słownictwo oceniające stosuje wiedzę umiejętnie językową w zakresie: stosuje wiedzę fonetyki językową w zakresie: (wymienia narządy mowy; rozumie różnicę między głoską a literą, identyfikuje samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe; zna funkcje głoski i; wskazuje zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych), słowotwórstwa i słownictwa (rozpoznaje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo; wskazuje podstawę fonetyki (omawia proces powstawania głosek; omawia różnicę między głoską a literą; dostrzega funkcje głoski i; rozróżnia samogłoski, spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, nosowe, ustne; dostrzega związek cech artykulacyjnych głoski ze znaczeniem wyrazu; zna mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (omawia proces powstawania głosek i rolę poszczególnych narządów mowy; objaśnia różnicę między głoską a literą; określa funkcję głoski i; rozróżnia samogłoski, spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, nosowe, ustne, wyjaśnia mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; prawidłowo zapisuje wyrazy z głoską

9 fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy), poprawnie zapisuje nazwy własne; stara się używać różnych form rzeczowników, stopniuje przymiotniki, poprawnie używa liczebniki w datach, stara się używać zaimków; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą spójników, stosuje wypowiedzenia wykrzyknikowe; składni (rozróżnia zdanie i równoważnik zdania; ma świadomość logicznej budowy wypowiedzenia słowotwórczą, stara się poprawnie formant, rdzeń; zapisywać wyrazy z rozpoznaje wyrazy głoskami nosowymi i należące do tej samej z upodobnieniem pod rodziny wyrazów, względem odróżnia wyrazy dźwięczności), pokrewne od bliskoznacznych; stara się prawidłowo zapisywać przedrostki zakończone w pisowni na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej), fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; poprawnie zapisuje nazwy własne; stara się używać poprawnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków; rozróżnia słowotwórstwa i słownictwa (porównuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo; wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń; tworzy rodziny wyrazów; posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu uniknięcia powtórzeń w tekście; rozumie różnicę między znaczeniem realnym a strukturalnym wyrazu; prawidłowo zapisuje przedrostki zakończone w pisowni na literę nosową i z upodobnieniem pod względem dźwięczności), słowotwórstwa i słownictwa (klasyfikuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo; analizuje budowę słowotwórczą wyrazu; tworzy rodziny wyrazów; posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu doskonalenia stylu wypowiedzi ustnych i pisemnych; omawia znaczenie realne oraz strukturalne wyrazów; prawidłowo zapisuje przedrostki zakończone w pisowni na literę będącą

10 pojedynczego i z pomocą nauczyciela dokonuje rozbioru logicznego zdania; określa formę gramatyczną wyrazów w zdaniu, odróżnia zdanie złożone współrzędnie od zd. zł. podrzędnie), świadomie wzbogaca zasób własnego słownictwa o przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy itp. zaimki rzeczowne, będącą przymiotne, odpowiednikiem przysłowne, liczebne; spółgłoski łączy wyrazy w dźwięcznej), zdaniu i zdania za pomocą spójników, stosuje właściwą interpunkcję w wypowiedzeniach), składni (dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia zdanie i równoważnik zdania; rozumie różnicę między zdaniem złożonym współrzędnie i podrzędnie; zna typy tych zadań, stara się stosować do zasad interpunkcji), zna sposoby wzbogacania zasobu własnego słownictwa. fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa czasowników wziąć, iść, rozumieć, umieć, lubić, prawidłowo używa różnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników; poprawnie stosuje rzeczownik z określającymi go przymiotnikami; rozróżnia liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe; rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne, liczebne; stosuje zaimki w odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej), fleksji (klasyfikuje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa form czasowników, rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków i świadomie stosuje je dla wzbogacania tworzonego tekstu; prawidłowo zapisuje przyimki złożone i wyrażenia przyimkowe, partykuły nie i by z różnymi częściami mowy; prawidłowo używa spójników i stosuje się do zasad interpunkcji), składni (samodzielnie

11 tekście w celu usunięcia zbędnych powtórzeń wyrazowych; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą różnych spójników; stara się poprawnie zapisywać partykułę nie i by z różnymi częściami mowy; określa funkcję wykrzyknika w wypowiedziach), składni (dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie; poprawnie stosuje interpunkcję w zdaniach złożonych), wskazuje sposoby wzbogacania zasobu słownikowego dokonuje analizy logicznej i gramatycznej zdania, posługuje się różnego rodzaju typami zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie; wykazuje dbałość o poprawną interpunkcję zdania złożonego), objaśnia sposoby wzbogacania zasobu własnego słownictwa.

12 języka. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania i sytuują się na poziomie ponadprogramowym. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy i erudycji interdyscyplinarnej. Świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym. Samodzielnie analizuje i interpretuje teksty literatury pięknej, literatury faktu. Czyta, rozumie i wykorzystuje teksty popularnonaukowe i naukowe. Potrafi analizować i interpretować dzieła malarskie z uwzględnieniem specyfiki środków języka malarskiego. Formułuje problemy, proponuje sposoby ich rozwiązania. Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne. Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych, publikuje swoje teksty. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w związku z tym nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu. Dodatkowe wymagania dla ucznia z orzeczeniem o dysleksji, dysgrafii lub dysortografii: Uczeń systematycznie wykonuje w domu ćwiczenia zalecone przez poradnię PP i oddaje je do wglądu poloniście; Zna zasady ortografii polskiej i stara się je stosować w praktyce.

13 Sprawności UCZEŃ edukacyjne na poszczególne oceny z języka polskiego dla klasy II Słuchanie uważnie słucha tekstów oraz wypowiedzi nauczycieli i innych uczniów, wybiera potrzebne informacje z wypowiedzi lub tekstów, Mówienie tworzy wypowiedzi zgodnie z tematem, stara się poprawnie recytować utwór, wstępnie prezentuje informacje z podanych źródeł na temat związany z lekturą, przedstawia w trakcie słuchania odróżnia informacje od opinii, selekcjonuje i wstępnie hierarchizuje informacje z cudzej wypowiedzi, wydobywa główną tezę i związane z nią argumenty z cudzej wypowiedzi, recytuje poprawnie utwór, prezentuje samodzielnie zdobyte informacje na temat związany z lekturą, przedstawia w uporządkowany sposób materiały do prezentacji, opowiada własnymi słowami historię jest aktywnym uczestnikiem sytuacji komunikacyjnych, hierarchizuje i wartościuje informacje z cudzej wypowiedzi, wydobywa wnioski i konkluzje z cudzej wypowiedzi, w czasie recytacji poprawnie wymawia i akcentuje wyrazy, w ciekawy sposób prezentuje samodzielnie zdobyte informacje na temat związany z lekturą, przedstawia wszystkie materiały do prezentacji, łączy je z własnym komentarzem, dostrzega manipulację w cudzej wypowiedzi, potrafi się jej przeciwstawić, odczytuje intencje zawarte w wypowiedzi, wydobywa główne przesłanki myślowe z cudzej wypowiedzi, interpretuje głosowo recytowany utwór, w wybranej funkcjonalnie formie prezentuje informacje na wybrany przez siebie temat związany z lekturą, przedstawia samodzielnie przygotowaną prezentację,

14 materiały do prezentacji, gromadzi słownictwo oceniające i opisujące postać, streszcza historię przedstawioną w utworze włącza się w miarę możliwości do dyskusji, przedstawioną w utworze, bierze udział w dyskusji, podejmuje próby wygłoszenia przemówienia, wyraża uczucia, posługuje się odpowiednim słownictwem, opowiada historię przedstawioną w utworze, przytacza słowa bohaterów stosując mowę niezależną, bierze aktywny udział w dyskusji, formułuje różne rodzaje argumentów, w wypowiedzi stosuje zasady etykiety językowej, opowiada historię przedstawioną w utworze, dynamizuje wypowiedź odpowiednimi środkami językowymi, bierze aktywny udział w dyskusji, prezentuje wyraźnie swoje stanowisko, nawiązuje do wypowiedzi innych uczestników dyskusji, wygłasza przemówienie stosując odpowiednie figury retoryczne, posługuje się obiektywnymi informacjami, komentuje i ocenia, posługuje się oficjalną i nieoficjalna odmianą polszczyzny i zna konwencje językowe,

15 Czytanie. Odbiór tekstów literackich i innych tekstów kultury wie, że Biblia jest podstawowym źródłem kultury europejskiej, rozpoznaje tekst jako przypowieść, wie, że styl biblijny odróżnia się od stylu innych tekstów, wskazuje wyrazy i ich formy, które pozwalają rozpoznać nadawcę w tekście, wyjaśnia czym różni się narrator od autora utworu, posługuje się terminami: liryka bezpośrednia, liryka pośrednia, rozpoznaje w tekście neologizmy, rozpoznaje w tekście zdrobnienia i zgrubienia, rozpoznaje w tekście literackim odczytuje tekst na poziomie dosłownym i próbuje odczytać znaczenie przenośne, wymienia cechy przypowieści, wskazuje i nazywa dla biblijnego środki językowe, określa kto i w czyim imieniu wypowiada się w tekście, odróżnia narrację pierwszoosobową od trzecioosobowej, wyjaśnia znaczenie terminów: liryka bezpośrednia, liryka pośrednia, wyjaśnia czym jest neologizm, wstępnie rozpoznaje funkcje zdrobnień i zgrubień w tekście, odczytuje tekst na poziomie dosłownym oraz przenośne i symboliczne, wyjaśnia dlaczego tekst jest przypowieścią, wskazuje i nazywa środki językowe cechujące styl biblijny, zna środki językowe stylu retorycznego, charakteryzuje osobę nadawcy w tekście, wyszukuje odpowiednie cytaty i posługuje się nimi, wskazuje i nazywa poznane środki poetyckie, dostrzega subiektywizm narracji pierwszoosobowej i formułuje przesłanie moralne przypowieści, wyjaśnia na czym polega i z czego wynika specyfika stylu biblijnego, wyjaśnia na czym polega i czemu służy retoryczny styl wypowiedzi, potrafi wskazać cechy poszczególnych gatunków literackich w omawianym utworze i określa funkcje środków artystycznych, określa wpływ rodzaju narracji na sposób kreowania świata przedstawionego, bierze pod uwagę typ liryki przy określaniu relacji między nadawcą

16 frazeologizmy, odróżnia postacie historyczne od fikcyjnych, podaje dosłowne znaczenia wybranych elementów tekstu, nazywa wartości, o których jest mowa w tekście, kojarzy nowelę z epiką, jako rodzajem literackim, wymienia cechy dramatu, wskazuje elementy takie jak: akt, scena, didaskalia, wie, że wywiad nie należy do literatury pięknej, przedstawia własne wrażenia związane z dziełem malarskim, zadaje pytania dotyczące przeczytanego utworu, wstępnie rozpoznaje funkcję frazeologizmów w tekście literackim, zestawia postacie historyczne i fikcyjne, dostrzega przenośne znaczenia wybranych elementów tekstu, rozpoznaje i nazywa wartości reprezentowane przez bohaterów tekstu, zna pojęcie: porównanie homeryckie, zna gatunki dramatu, przedstawia i próbuje uzasadnić własne wrażenia związane z dziełem malarskim, identyfikuje utwory o cechach satyry, obiektywizm narracji trzecioosobowej, posługuje się świadomie środkami stylistycznymi związanymi z liryką, łączy lirykę bezpośrednią z subiektywizmem a lirykę pośrednią z obiektywizmem wypowiedzi poetyckiej, łączy używanie zdrobnień i zgrubień z wyrażaniem emocji, łączy frazeologizmy ze stylem potocznym, określa relacje między postaciami i wydarzeniami historycznymi i fikcyjnymi, wyjaśnia przenośne znaczenia wybranych elementów tekstu, tekstu a prezentowaną przez niego rzeczywistością, wyjaśnia, w jaki sposób subiektywizm związany z liryką bezpośrednią wpływa na obraz prezentowanej rzeczywistości, określa funkcje neologizmów w wypowiedzi, określa funkcje frazeologizmów w tekście literackim, odczytuje intencje wyrażane zdrobnieniami i zgrubieniami, komentuje świat przedstawiony utworu, zawierający elementy historyczne i fikcyjne, wyjaśnia, jakie znaczenia wynikają z nawiązania w tekście

17 wybiera z tekstu (świat przedstawiony) najważniejsze informacje, wymienia środki wyrazu artystycznego, zna terminy związane z wierszem, np. wers, rym, strofa, ja liryczne, zna nazwy podstawowych gatunków literackich, rozróżnia rodzaje wiersza i rozpoznaje układ rymów, identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej, rozróżnia lirykę bezpośrednią i pośrednią, zna budowę noweli, poddaje refleksji wartości, o których jest mowa w tekście, odróżnia informację od komentarza, wskazuje w tekście porównania homeryckie, wskazuje na związek treści utworu z biografią autora, wie, czym cechuje się nowela jako gatunek epicki, podaje główne cechy wywiadu, rozpoznaje tezę i uzasadnienie w artykule, przedstawia i uzasadnia własne wrażenia o dziele malarskim, zna pojęcie groteski, karykatury i przejaskrawienia, do innych utworów, odczytuje przenośne znaczenia tekstu, uogólnia refleksje dotyczące wartości, o których jest mowa w tekście, uzasadnia, dlaczego dany utwór jest nowelą, poszukuje i porządkuje informacje z różnych źródeł, analizuje budowę omawianych utworów literackich, zna i potrafi wskazać cechy groteski w poszczególnych utworach literackich, przedstawia i uzasadnia własne wrażenia związane z dziełem malarskim, próbuje ocenić dzieło,

18 Pisanie Tworzy logiczny ciąg zdań pojedynczych; ze zdań pojedynczych tworzy zdania współrzędnie złożone; stosuje proste zdania podrzędnie złożone: przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe; wykorzystuje imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe; stara się przestrzegać zasad interpunkcji; na podstawie wzoru układa: - rozprawkę, Rozwija części wypowiedzeń w zdania złożone; ze zdań pojedynczych tworzy różne rodzaje zdań pojedynczych; stosuje zdania podrzędnie złożone: przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe miejsca, czasu, sposobu, celu, przyczyny; stosuje imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe; przestrzega podstawowych zasad interpunkcji; układa Tworzy logiczny ciąg zdań podrzędnie i współrzędnie złożonych; stosuje różne rodzaje zdań współrzędnie złożonych; stosuje zdania podrzędnie złożone przydawkowe, używa spójników i zaimków względnych, dopełnieniowe, wszystkie rodzaje zdań okolicznikowych; celowo stosuje imiesłowy przymiotnikowe i przysłówków; przestrzega zasad interpunkcji; wyjaśnia kulturową symbolikę wspólnych dla tekstu literackiego motywów, Tworzy logiczny ciąg różnorodnych zdań; stosuje wszystkie rodzaje zdań współrzędnie złożonych; celowo stosuje zdania podrzędnie złożone przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe; funkcjonalnie stosuje wszystkie rodzaje imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych; nie popełnia błędów interpunkcyjnych; układa: - rozprawkę, stosuje

19 - sprawozdanie z filmu lub przedstawienia teatralnego, - opis sytuacji, - krótkie przemówienie, - krótką opinię, - przeprosiny, - pytania do projektowanego wywiadu, - rozpoznaje tekst reklamy; tworzy opis obrazu prezentujący warstwą przedstawieniową dzieła; zapisuje notatki w różnorodnej formie w zeszycie; odpowiada pisemnie w różnej formie na polecenia zawarte w tekście. samodzielnie: - rozprawkę, - sprawozdanie z filmu lub przedstawienia teatralnego, - opis przeżyć wewnętrznych, - opis sytuacji, - przemówienie, - opinię, - przeprosiny, - logiczny ciąg pytań do projektowanego wywiadu, próbuje redagować tekst reklamy; tworzy opis obrazu, zwraca uwagę na kompozycję dzieła; zapisuje notatki w zeszycie w różnej formie, stara się zgodnie ze schematem samodzielnie je uzupełniać; układa: - rozprawkę, dba o uporządkowanie argumentów, - sprawozdanie z filmu lub spektaklu teatralnego, zawierające ocenę reżyserii, scenografii i gry aktorskiej, - opis przeżyć wewnętrznych, stara się stosować odpowiednie środki językowe; - opis sytuacji, stosuje zwroty eksponujące czas, - rozwiniętą opinię, - przeprosiny, - pytania do wywiadu zapisuje wraz z uzyskanymi odpowiedziami, - redaguje tekst reklamy, - artykuł informacyjny; tworzy opis obrazu, uwzględnia w słownictwo sygnalizujące tok wywodu, - sprawozdanie z filmu lub spektaklu teatralnego, prezentuje ocenę i opinię, zachęcając lub zniechęcając do obejrzenia omawianego dzieła, - opis przeżyć wewnętrznych, stosuje funkcjonalnie odpowiednie środki językowe, - opis sytuacji, stosuje językowe środki dynamizujące wypowiedź, - opinię zawierającą wszystkie części kompozycyjne, - przeprosiny, - zapis przeprowadzonego przez siebie wywiadu, - redaguje tekst

20 Nauka o języku Stosuje wiedzę językową w zakresie: fleksji odpowiada pisemnie w różnej formie na polecenia zawarte w tekście. Stosuje wiedzę językową w zakresie: fleksji nim środki języka malarskiego; zapisuje notatki w różnej formie, potrafi samodzielnie uzupełnić je w zeszycie; umiejętnie odpowiada w różnej formie pisemnej na polecenia zawarte w tekście. Umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: reklamy, rozpoczyna go sloganem reklamowym, - artykuł informacyjny z próbą komentarza; tworzy opis obrazu, zawiera w nim interpretację znaczących elementów dzieła, przedstawia własną ocenę; zapisuje notatki w różnej formie, bezbłędnie, samodzielnie uzupełnia je w zeszycie; sprawnie i bezbłędnie odpowiada w różnej formie pisemnej na polecenia zawarte w tekście. Sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

21 - zna pojęcia temat i końcówka, -wskazuje części mowy, - rozpoznaje bezokoliczniki, - wskazuje formy zakończone na no, -to, -wie, jak się tworzy imiesłowy; składni - rozpoznaje w wypowiedziach orzeczenie, podmiot, dopełnienie, okolicznik i przydawkę, -wskazuje zdania pojedyncze i złożone oraz równoważniki zdań, -rozpoznaje - wskazuje części mowy i stosuje ich poprawne formy, -oddziela temat od końcówki w wyrazach odmiennych, -wskazuje w tekście nieosobowe formy czasownika, - rozpoznaje i tworzy imiesłowy; składni -rozpoznaje w wypowiedziach różne rodzaje podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników oraz przydawkę, -rozpoznaje w zdaniach podmiot w dopełniaczu, fleksji -omawia funkcję części mowy w tekście i rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane -rozpoznaje tryby i strony, -wskazuje oboczności i tematy oboczne, - zauważa różnicę między fleksyjnymi i słowotwórczymi cząstkami wyrazów, -rozpoznaje funkcję składniową różnych części mowy, składni -rozpoznaje w wypowiedzeniac fleksji - analizuje budowę fleksyjną wyrazu, -tworzy poprawne wypowiedzi, odwołując się do wiedzy z zakresu funkcji składniowych różnych części mowy, -wyjaśnia funkcję czasownika, w tym imiesłowu w tekście, składni -wykorzystuje wiedzę o różnych rodzajach podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawki w tworzeniu

22 zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie, - rozumie różnicę pomiędzy mową zależną i niezależną; rozpoznaje w tekście wyrazy zapożyczone, neologizmy i wulgaryzmy. -przekształca wypowiedzenie zawierające podmiot w wypowiedzenie bezpodmiotowe, -przekształca konstrukcję strony czynnej w konstrukcję strony biernej i odwrotnie, -rozpoznaje zdanie złożone podrzędnie podmiotowe i orzecznikowe, -klasyfikuje zdania pojedyncze i złożone oraz równoważniki zdań, -zna funkcję składniową różnych części mowy; rozpoznaje w h i rozumie funkcje różnych rodzajów podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawki, - tworzy zdania z podmiotem w dopełniaczu, -przekształca wypowiedzenie zawierające podmiot w wypowiedzenie bezpodmiotowe i odwrotnie, -tworzy zdania podrzędnie złożone podmiotowe i bezpodmiotowe, -przekształca wypowiedzenia, np. zdanie pojedyncze na równoważnik i odwrotnie, własnych wypowiedzi, -tworzy teksty różnorodne pod względem składniowym, - dzięki przekształceniom składniowym wypowiedzeń unika powtórzeń i błędów stylistycznych; jako świadomy użytkownik języka wzbogaca słownictwo o niezbędne zapożyczenia i neologizmy; wyjaśnia okoliczności zapożyczania wyrazów i mechanizmy tworzenia neologizmów; ocenia

23 tekście wulgaryzmy; dostrzega przydatność wyrazów zapożyczonych, neologizmów, archaizmów, eufemizmów. pojedyncze na złożone i odwrotnie, -mowę zależną na niezależną i odwrotnie; rozumie w tekście obecność terminów naukowych, archaizmów, neologizmów, eufemizmów i wulgaryzmów; przydatność w języku terminów naukowych, archaizmów, neologizmów, eufemizmów. wyjaśnia znaczenie często używanych zapożyczeń, omawia okoliczności tworzenia neologizmu. Ocenę celującą otrzymuję uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania i sytuują się na poziomie ponadprogramowym. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy i erudycji interdyscyplinarnej. Świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym. Samodzielnie analizuje i interpretuje teksty literatury pięknej, literatury faktu. Czyta, rozumie i wykorzystuje teksty popularnonaukowe, naukowe i

24 publicystyczne. Potrafi analizować i interpretować dzieła malarskie z uwzględnieniem specyfiki środków języka malarskiego. Komentuje związki dzieła malarskiego z tekstem literackim. Formułuje problemy, proponuje sposoby ich rozwiązania. Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne. Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych (jest ich laureatem lub finalistą), publikuje swoje teksty. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w związku z tym nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu.

25 Sprawności edukacyjne na poszczególne oceny z języka polskiego dla klasy III UCZEŃ Słuchanie uważnie słucha wypowiedzi innych osób i rozumie komunikaty, rozpoznaje różne formy wypowiedzi np. literackie, publicystyczne, użytkowe, rozumie informacje zawarte w tekście, rozumie wypowiedzi innych osób w różnych sytuacjach komunikacyjnych, odróżnia fakty od opinii, rozpoznaje intencje wypowiedzi, rozróżnia gatunki publicystyczne np. artykuł, wywiad, sprawozdanie reportaż, słucha i krytycznie podchodzi do wypowiedzi, potrafi dokładnie odtworzyć wysłuchany tekst, rozpoznaje w wypowiedzi np. ironię, patos, sarkazm słucha aktywnie i krytycznie, analizuje poprawność stylistyczną i językową, rozpoznaje różne style wypowiedzi np. naukowy, potoczny, urzędowy, rozpoznaje funkcje wypowiedzi np. fatyczną, impresyjną, ekspresyjną itp. Mówienie w jasny i rzeczowy sposób przekazuje informacje zgodnie z regułami językowymi, prezentuje buduje wypowiedź w sposób logiczny i poprawny składniowo, oraz zgodnie z tematem, stosuje związki frazeologiczne, podaje odpowiednio dobrane argumenty do swojego stanowiska podsumowuje dyskusję, nadaje świadomie uczestniczy w różnych sytuacjach komunikacyjnych i posługuje się różnorodnymi środkami wyrazu,

26 własne zdanie w rozmowie i podaje odpowiednie argumenty, formułuje pytania do czytanego tekstu, zna epoki literackie i pojęcia z nimi związane, wygłasza z pamięci fragmenty poezji i prozy, synonimy, antonimy, związki frazeologiczne itp., porządkuje argumenty wg ważności i uczestniczy w dyskusji, wygłasza przemówienie, wykazuje znajomość epok literackich i kultury tego okresu, przestrzega zasad kultury i etykiety językowej, wygłasza fragmenty prozy i poezji, podkreślając głosem najważniejsze treści wypowiedzi cechy określonego stylu, formułuje pytania problemowe, zna charakterystykę epok literackich i pozaliterackie dzieła artystyczne, podejmuje próby interpretacji głosowej wygłaszanych z pamięci tekstów uczestniczy w dyskusji i wykazuje odpowiednie wiadomości merytoryczne, potrafi analizować i selekcjonować informacje, swobodnie posługuje się wiadomościami dotyczącymi epok literackich, dzieł artystycznych i szeroko rozumianej kultury, wskazuje różnorodne środki językowe w tekście literackim np. eufemizm, anafora, oksymoron, cechuje go szczególna dbałość kulturę słowa, wykazuje się

27 oryginalnością w interpretowaniu z pamięci tekstów poetyckich i prozatorskich Czytanie. Odbiór tekstów literackich i innych tekstów kultury,, Pisanie prowadzi różnego typu notatki (zeszyt przedmiotowy), redaguje długie i krótkie teksty zgodnie z poleceniami (zeszyt ćwiczeń), pisze zgodnie z zasadami poprawności językowej, tworzy plany ramowe i szczegółowe, komponuje: opis, opowiadanie, charakterystykę, list,, redaguje teksty o przejrzystej kompozycji, zgodne z tematem i poprawnością językową, dąży do precyzyjnego wypowiadania się i świadomie dobiera odpowiednie środki językowe, samodzielnie opisuje dzieło sztuki, w rozprawce przedstawia logiczne argumenty i przykłady, porównuje,, redaguje różnego typu teksty stosując odpowiedniego typu zdania dostosowane do wypowiedzi, robi korektę tekstu zgodnie ze wskazówkami, skraca i przekształca wypowiedzi na różne sposoby, redaguje charakterystykę porównawczą, pisze recenzje z różnych wydarzeń artystycznych, posługuje się,, buduje teksty wskazujące na umiejętność selekcjonowania wiedzy, spójne logiczne i o przejrzystej kompozycji, opisuje dzieło sztuki i interpretuje treści symboliczne i metaforyczne, w rozprawce wykorzystuje wiadomości związane z literaturą, historią, filozofią i sztuką, do tekstu wprowadza cytaty

28 prywatny, rozprawkę, sprawozdanie, redaguje teksty użytkowe np. podanie, CV, życiorys, pisze krótkie formy wypowiedzi: zaproszenie, ogłoszenie, dedykacja, przepis, wypowiada się logicznie na wybrane tematy np. miłość, śmierć, cierpienie, radość, nadzieja Nauka o języku Stosuje wiedzę o języku w zakresie: fonetyki (głoski, postaci rzeczywiste lub literackie, redaguje różnego typu listy, wprowadza do opowiadania elementy charakterystyki bohatera Zna i stosuje wiedzę językową w zakresie: różnymi rodzajami stylu, wykazuje bogactwo języka stosując różnorodne środki stylistyczne, Umiejętnie stosuje wiedzę o języku w zakresie: i stylizację językową, indywidualizuje język bohatera, selekcjonuje i twórczo przekształca dla potrzeb wypowiedzi informacje z dziedziny kultury, samodzielnie tworzy metafory, porównania, epitety itp. dba o oryginalność wypowiedzi, bogactwo języka i kulturę słowa, posługuje się zdaniami wielokrotnie złożonymi w sposób celowy i przemyślany, Sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

29 sylaby, wymowa itp.), słowotwórstwa (wyraz podstawowy, pochodny, formanty, rodzina wyrazów), fleksji (części mowy i ich odmiana, zastosowanie strony biernej i czynnej czasownika), składni (części zdania, rodzaje wypowiedzeń typy orzeczenia), zna pojęcia gwary i dialektu, korzysta z wiedzy przy rozwiązywaniu zadań praktycznych, zna zasady ortografii i interpunkcji polskiej i stara się je stosować w praktyce fonetyki (wskazuje różnorodne typy zjawisk fonetycznych), słowotwórstwa (rozróżnia typy wyrazów złożonych, zapisuje odpowiednio skróty), fleksji (odmienia prawidłowo różne części mowy), składni (przekształca wypowiedzi z różnymi typami orzeczeń, zamienia stronę bierną na czynną, zdanie pojedyncze na złożone, imiesłowowy równoważnik na zdanie, zna zdanie wielokrotnie złożone), rozumie pojęcie stylu i rozpoznaje fonetyki (wskazuje różnorodne procesy fonetyczne zachodzące przy wymowie), słowotwórstwa i słownictwa (skróty, związki frazeologiczne, wyrazy złożone), fleksji (ciekawe typy rzeczowników, czasowników, strona czynna i bierna i ich zamiana, zaimki itp.), składni (rozróżnia wszelkie typy wypowiedzeń w tym wielokrotnie złożone, poprawna interpunkcja, przekształcanie zdań), umiejętnie posługuje się różnego typu słownikami, wie, że język fonetyki, słowotwórstwa, składni, fleksji, ortografii, interpunkcji, radzi sobie praktycznie z trudnymi przypadkami językowymi i potrafi to objaśnić, potrafi wyjaśnić specyfikę języka na tle innych kodów

30 style, wie co to jest kod, kontekst, komunikat itp. zna i stosuje zasady ortografii interpunkcji polskiej polski to zjawisko złożone (gwara, dialekt, archaizacja, neologizmy), dobrze zna zasady ortografii i interpunkcji Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego wiedza i osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza program gimnazjalny. Posiada on duży zakres wiedzy z różnych dziedzin wiedzy i wykorzystuje to na języku polskim. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Samodzielnie analizuje i interpretuje teksty literatury pięknej, literatury faktu, teksty popularnonaukowe, naukowe, publicystyczne, dzieła malarskie itp. Formułuje problemy, proponuje sposoby ich rozwiązania. Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne. Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych, literackich, publikuje swoje teksty. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych. Brak wiedzy i umiejętności powoduje, że nie jest on w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności..