Spis treści 4 WPROWADZENIE 4 OBOWIĄZKI EWIDENCYJNE PRZEDSIĘBIORCY 7 STAWKA I POBÓR PODATKU DOCHODOWEGO

Transkrypt

1

2 Spis treści 4 WPROWADZENIE 4 OBOWIĄZKI EWIDENCYJNE PRZEDSIĘBIORCY Informator powstał przy współpracy z firmą BDB AGOS Sp. z o.o. ul. Nawrot 4, Łódź tel fax tgrudzinski@bdbagos.com Copyright by Łódzkie Centrum Przedsiębiorczości Departament Prezydenta Biuro Obsługi Inwestora i Współpracy z Zagranicą Urząd Miasta Łodzi al. Politechniki 32, Łódź tel.: +48 (42) Ewidencje w zakresie podatku dochodowego 4 Zasady ogólne 5 Formy uproszczone 6 Dodatkowe ewidencje w zakresie podatku dochodowego 6 Ewidencja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. 6 Ewidencja wyposażenia 7 Ewidencja przebiegu pojazdu (tzw. kilometrówka) 7 STAWKA I POBÓR PODATKU DOCHODOWEGO 7 Skala podatkowa 8 Podatek liniowy 19% 9 Stawka i pobór podatku przy karcie podatkowej 10 Stawka i pobór podatku w przypadku opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. 10 OBOWIĄZKI EWIDENCYJNE PODATNIKÓW PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) 10 Istota podatku od towarów i usług 11 Podatnik VAT 13 Ewidencja na potrzeby VAT 13 Ewidencja sprzedaży 13 Kasy rejestrujące (fiskalne) 14 Rejestr VAT 14 UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE 15 PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH 16 PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW - ZASADY EWIDENCJI 17 PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW 17 Rodzaj działalności 21 WAŻNE TERMINY 22 Ważne terminy złożenia deklaracji 23 URZĘDY SKARBOWE W ŁODZI mail: boi@uml.lodz.pl 2 3

3 WPROWADZENIE Z prowadzeniem działalności gospodarczej wiąże się obowiązek ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych. W przypadku mniejszego rozmiaru działalności, ewidencje te służą głównie celom podatkowym, lecz również wykorzystywane są do podsumowania rzeczywistego efektu ekonomicznego (zysku/straty) takiej działalności. Niniejsze opracowanie skupia swoją uwagę na obowiązkach ewidencyjnych wynikających z ustaw podatkowych, gdyż o ile ewidencja dla celów ekonomicznych jest w przypadku mniejszego rozmiaru działalności, ewidencją fakultatywną, o tyle ewidencje podatkowe stanowią obowiązek przedsiębiorcy a ich brak jest sankcjonowany. OBOWIĄZKI EWIDENCYJNE PRZEDSIĘBIORCY Ewidencje w zakresie podatku dochodowego Ewidencje w zakresie podatku dochodowego są uzależnione od formy opodatkowania, jaką wybierzemy rejestrując działalność gospodarczą. Wyróżniamy następujące formy ewidencji podatkowej: Zasady ogólne Ewidencjonujemy zarówno koszty (czyli wydatki, jakie ponosimy aby osiągnąć przychód) jak i przychody (czyli wpływ pieniędzy i środków pieniężnych). Opodatkowaniu zatem przy tej formie ewidencji będzie podlegał dochód wyliczony jako różnica pomiędzy przychodami a kosztami prowadzonej działalności. Można zatem przyjąć, że ta forma ewidencji wpisuje się najbardziej w definicję podatku dochodowego tzn. opodatkowuje osiągnięty dochód. Jeśli zatem dochód nie zostanie osiągnięty, tzn. wydatki związane z prowadzoną działalności przewyższą wpływy z tejże działalności podatku nie zapłacimy. Jeśli wybierzemy tę formę rozliczeń to mamy dostępne dwie formy ewidencyjne : księgi rachunkowe -najbardziej rozbudowana i skomplikowana forma ewidencji, gdzie niezależnie od ewidencjonowania faktur i rachunków dotyczących zakupu towarów i usług oraz dokonywanej przez nas sprzedaży, ewidencji podlega także ruch środków pieniężnych, a zatem wpływ i wypływ pieniędzy z kasy lub banku przedsiębiorcy. To oczywiście nie jedyny obowiązek przy wyborze tej formy ewidencyjnej. Inne zasady ewidencjonowania w tym wariancie zawiera ustawa z dnia z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U nr 1047tekst jednolity). Aby jednak zostać objętym obowiązkiem prowadzenia ksiąg rachunkowych należy spełnić warunki określone w art. 2 tejże ustawy, a zatem przede wszystkim w przypadku jednoosobowych przedsiębiorców należy osiągnąć przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów, operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy w kwocie przekraczającej równowartość w walucie polskiej EURO Prowadzenie ewidencji w tej formie wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu finansów powinno zostać powierzone wyspecjalizowanemu podmiotowi. podatkowa księga przychodów i rozchodów (PKPiR) to często wykorzystywana przez podatników forma ewidencyjna. Zasada prowadzenia tej ewidencji sprowadza się do rejestrowania wpływów (przychodów) oraz zakupów koniecznych do poniesienia, aby te wpływy uzyskać (kosztów). Zasadniczą cechą odróżniającą PKPiR od ksiąg rachunkowych jest to, że nie jest ewidencjonowany ruch pieniężny, zatem nie jest istotne z punktu widzenia tej ewidencji faktyczna zapłata za faktury i rachunki. Zasady prowadzenia tej ewidencji określa Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U.2014 nr 1037 z późn. zm.). Formy uproszczone Uproszczenie polega na łatwiejszym sposobie ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych, który jednak nie pozostaje w zgodzie z rzeczywistym wynikiem działalności. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - z tej formy opodatkowania mogą korzystać osoby fizyczne osiągające przychody z: działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, udziału w spółce cywilnej osób fizycznych lub w spółce jawnej osób fizycznych, prowadzącej działalność gospodarczą. Opodatkowaniu ryczałtem podlega też najem podnajem, dzierżawa, poddzierżawa lub inne umowy o podobnym charakterze, jeśli jest wykonywana poza prowadzoną działalnością gospodarczą. Jest to istotne, gdyż osoba fizyczna osiągająca przychody z najmu może opodatkować je niską 8,5% stawką zryczałtowanego podatku, co jest korzystnym rozwiązaniem, po które często sięgają wynajmujący. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych polega na zapłacie podatku jedynie od wartości przychodów i tylko przychody podlegać będą ewidencji. Wartość przychodów pomniejszana jest jedynie o zapłaconą składkę na ubezpieczenie społeczne. Od takiej wartości przychodów wyliczony jest podatek, który następnie podlega pomniejszeniu o 7,75% zapłaconej składki ubezpieczenia zdrowotnego. Koszty prowadzonej działalności nie są brane pod uwagę przy ustalaniu wartości podatku, jednak stawka podatku może być niższa niż w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych o czym w dalszej części opracowania. Nie każda działalność będzie mogła korzystać z tej formy opodatkowania. Wyłączenia są zawarte w art. 8 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U nr 144 poz. 930 z późn. zm.). Oprócz podatników rozpoczynających działalność, w 2016 r. opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą wybrać podatnicy prowadzący już działalność gospodarczą, którzy w 2015 r. uzyskali przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej wyłącznie samodzielnie w wysokości nieprzekraczającej euro (czyli zł) 1 lub uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty euro (czyli zł). Ten sam limit odnosi się do przychodów uzyskanych w 2015 r. z działalności prowadzonej samodzielnie lub w formie spółki, opodatkowanej w formie karty podatkowej lub łącznie z działalności opodatkowanej przez część roku w formie karty podatkowej oraz na zasadach ogólnych. karta podatkowa - w przypadku wyboru tej formy żadna ewidencja na potrzeby podatku dochodowego nie musi być prowadzona. Nie zwalnia to jednak z obowiązku wystawiania rachunku na żądania nabywcy oraz przechowywania kopii tychże rachunków przez 5 lat licząc od końca roku podatkowego, w którym rachunek ten wystawiono. Zagadnienia związane z kartą podatkową są uregulowane w tej samej ustawie co ryczałt od przychodów ewidencjonowanych tj. ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U nr 144 poz. 930 z późn. zm.). W art.23 tejże ustawy zawarta jest lista działalności, które mogą korzystać z opodatkowania w tej uproszczonej formie. Dodatkowo należy wskazać, iż w przypadku karty podatkowej przy prowadzeniu działalności nie wolno korzystać z usług osób niezatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne. Poza tym małżonek podatnika nie może prowadzić działalności w tym samym zakresie (patrz art. 25 ustawy). Opodatkowanie kartą podatkową przyznawane jest wyłącznie na wniosek podatników. Rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego z wnioskiem o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej powinni wystąpić jeszcze przed rozpoczęciem tej działalności. W treści wniosku o opodatkowanie kartą podatkową należy zgłosić prowadzenie działalności wymienionej w tabeli stanowiącej załącznik nr 3 do powołanej ustawy. 1 Zgodnie z treścią art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U nr 144 poz. 930 z późn. zm.), kwoty wyrażone w euro przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu 1 października roku poprzedzającego rok podatkowy. Mając powyższe na uwadze, wysokość rocznego przychodu osiągniętego w 2015 r., uprawniająca do skorzystania z ryczałtu ewidencjonowanego w roku 2016, nie może być wyższa niż zł. 4 5

4 Dodatkowe ewidencje w zakresie podatku dochodowego Ewidencja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. W przypadku dokonania zakupu składnika majątku, który będzie wykorzystywany przez nas w działalności trwale (tj. powyżej 12 miesięcy) a zatem nie jest kupiony z zamiarem jego odprzedaży, dodatkowo jest kompletny, zdatny do użytku, a wartość jego przekracza zł 2, będziemy zobowiązani do prowadzenia ewidencji środków trwałych. W przypadku dokonania zakupu praw o tych samych cechach tj. tzw. wartości niematerialnych i prawnych (np. prawa licencyjne do samodzielnie występującego oprogramowania), ewidencja będzie wyglądała analogicznie. Dokonując nabycia takiego środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych, wydatki poniesione na ich nabycie nie będą mogły obciążyć jednorazowo kosztów naszej działalności ale będą podlegały tzw. amortyzacji. Amortyzacja to zobrazowanie częściowego zużywania się w czasie danego środka trwałego. Przyjmujemy bowiem, ze skoro dany składnik ma nam służyć przez dłuższy okres czasu, to wydatek na jego zakup należy dopasować do okresu czasu, w jakim składnik ten będzie nam służył. Aby jednak uniknąć sytuacji dokonywania nadinterpretacji i sztucznego skracania okresu amortyzacji - a zatem okresu w jakim dany składnik będzie obecny u nas w firmie, ustawodawca ujednolicił stawki amortyzacji, wskazując przez jaki okres czasu dany składnik ma zostać zamortyzowany. Określenie to ma charakter procentowy i określone jest szczegółowo w Załączniku nr 1 do ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U nr 361 tekst jedn. z późn. zm.). Tytułem przykładu stawka amortyzacji zespołów komputerowych określona jest jako 30%. Oznacza to, że rocznie możemy uznać w kosztach działalności 30% wartości zakupu zespołu komputerowego. Jeśli wartość zakupu wyniesie zł x 30% = zł amortyzacji rocznej. Z uwagi na fakt, iż odpisu amortyzacyjnego dokonujemy comiesięcznie zł musimy podzielić przez 12 i tak otrzymamy kwotę 225 zł miesięcznej wartości kosztów amortyzacji. Zamiast zatem obciążyć koszty zł w miesiącu zakupu, jak to ma miejsce w przypadku innych wydatków niż zakup środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, będziemy mogli uznać w kosztach jedynie wartość 225 zł. Ewidencja służyć ma uzasadnieniu prawidłowości dokonanych odpisów amortyzacyjnych i winna zawierać: datę nabycia albo datę wytworzenia we własnym zakresie środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych wraz z określeniem dokumentu stwierdzającego nabycie (wytworzenie); datę przyjęcia do używania; określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej; aktualną wartość początkową uwzględniającą wydatki na ulepszenie środków trwałych oraz aktualizacje ich wyceny; określenie metody i stawki amortyzacji oraz zasad stosowania współczynników podwyższających (obniżających) podstawową stawkę amortyzacji; datę likwidacji albo datę zbycia. Wszystkie operacje gospodarcze mające bezpośredni lub pośredni wpływ na wysokość odpisów amortyzacyjnych muszą znajdować potwierdzenie w dokumentach źródłowych (rachunkach, fakturach, umowach etc.) Ewidencja wyposażenia Dotyczy tych składników majątku, którego wartość początkowa, przekracza zł, a nie przekracza zł, gdyż te składniki będą kwalifikowane jako środki trwałe. Ewidencja wyposażenia powinna zawierać co najmniej następujące dane: numer kolejny wpisu, datę nabycia, numer faktury lub rachunku, nazwę wyposażenia, cenę zakupu wyposażenia lub koszt wytworzenia, numer pozycji, pod którą wpisano w księdze koszt związany z nabyciem wyposażenia, datę likwidacji (w tym również datę sprzedaży lub darowizny) 2 w przypadku podatników VAT, którym z tytułu nabycia środka trwałego przysługuje prawo odliczenia podatku VAT wyrażonego na fakturze, wartość zł jest kwotą netto tj. bez podlegającego odliczeniu VAT oraz przyczynę likwidacji wyposażenia. Ewidencji wyposażenia nie prowadzą podatnicy prowadzący księgi rachunkowe. Ewidencja przebiegu pojazdu (tzw. kilometrówka) W przypadku użytkowania w działalności gospodarczej pojazdu nie stanowiącego własności lub współwłasności (nie będącego środkiem trwałym) podatnika, tj użytkowanego na podstawie np.: umowy najmu, dzierżawy, do podatkowych kosztów uzyskania przychodu mogą być zaliczone jedynie te wydatki ponoszone w związku z używaniem), które zawierają się w kwocie wyznaczonej przez iloczyn liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu dla celów podatnika (wykonywanej działalności) oraz stawki za jeden kilometr przebiegu, określonej w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra. Aktualnie tj. w 2016 roku, obowiązującymi (od dnia 14 listopada 2007 r.) stawkami za jeden kilometr są: ĵ ĵ ĵ ĵ dla samochodu osobowego: o pojemności skokowej silnika do 900 cm3-0,5214 zł, o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3-0,8358 zł, dla motocykla - 0,2302 zł, dla motoroweru - 0,1382 zł Obowiązek prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu nie dotyczy użytkowania pojazdu na podstawie umowy leasingu. STAWKA I POBÓR PODATKU DOCHODOWEGO Skala podatkowa Podatnicy prowadzący ewidencję na zasadach ogólnych mogą opodatkować się wg tzw. skali podatkowej. Skala podatkowa oznacza, iż wraz ze wzrostem dochodu wzrasta stawka podatku. W 2016r. skala podatkowa przedstawia się następująco : Podstawa obliczenia podatku w złotych Ponad Do Podatek wynosi ,00 18% minus kwota zmniejszająca podatek 586 zł 85 gr , zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad zł Roczny dochód niepowodujący obowiązku zapłaty podatku wynosi zatem zł. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego wynika powyżej wskazana skala, jest niezgodny z Konstytucją RP. Powodem tej niezgodności jest brak mechanizmu korygowania kwoty zmniejszającej podatek, gwarantującego co najmniej minimum egzystencji. Równocześnie Trybunał orzekł, że przepis art. 27 ust. 1 tejże ustawy w tym zakresie traci moc obowiązującą z dniem 30 listopada 2016 r. (patrz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 października 2015 r., K 21/14). Należy zatem spodziewać się zmian w zakresie kwot skali podatkowej. Przy wyliczeniu dochodu należy wziąć pod uwagę wszystkie przychody oraz koszty ich uzyskania z wyłączeniem wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodu. Cześć dochodów osób fizycznych 6 7

5 wyłączona jest spod opodatkowania na takich zasadach, w szczególności: spadki i darowizny; działalność gospodarcza opodatkowana kartą podatkową, ryczałtem ewidencjonowanym, 19% podatkiem liniowym; przychody ze sprzedaży nieruchomości; odsetki od prywatnie udzielanych pożyczek; dochody z odsetek na kontach osobistych. Opłacanie podatku na zasadach ogólnych pozwala na korzystanie z ulg, odliczanie kosztów uzyskania przychodów, rozliczanie się wspólnie z małżonkiem lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dziecko. Wymaga to większej wiedzy i znajomości przepisów podatkowych, ale na pewno daje większe szanse optymalizacji obciążeń podatkowych przedsiębiorców osiągających średnie dochody z działalności gospodarczej. Przy dochodach wyższych (już powyżej zł) korzyści z możliwych ulg stają się mniej istotne, niż różnica opodatkowania między 19% (w metodzie liniowej) a 32 % stawki podatku od wartości dochodu. Chociaż podatek dochodowy jest podatkiem rozliczanym w okresach rocznych, to jednak istnieje obowiązek zapłaty zaliczek na poczet tego podatku w ciągu roku podatkowego. Zaliczki na podatek płacone są do 20 dnia następnego miesiąca na konto urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podatnika. Na przelewie należy w pozycji symbol formularza wpisuje się oznaczenie podatku - PIT-5. Nie ma obowiązku składania deklaracji miesięcznych, ale zasadą jest, iż zaliczkę na podatek należy wyliczyć i zapłacić za każdy miesiąc. Zaliczki przez tzw. małych podatników 3 i osoby fizyczne rozpoczynające działalność gospodarczą mogą być opłacane kwartalnie, jeśli zostanie to zgłoszone w odpowiednim terminie Naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego 4 Końcowe rozliczenie roczne w formie zeznania PIT 36 należy złożyć w urzędzie skarbowym do 30 kwietnia następnego roku i do tego dnia należy wpłacić podatek wynikający z rozliczenia rocznego. Podatek liniowy 19% Zgodnie z art. 9a ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U nr tekst jedn. z późn. zm.) pdof, podatnicy mogą wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c pdof, a więc jednolitą stawką 19%. Dotyczy to podatników prowadzących ewidencję na zasadach ogólnych, zatem prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowe. Pisemne oświadczenie o wyborze sposobu opodatkowania podatnik musi złożyć: do dnia 20 stycznia roku podatkowego, a w przypadku podatników rozpoczynających prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, oświadczenie może złożyć na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a jeżeli podatnik nie złożył oświadczenia na podstawie tych przepisów - pisemne oświadczenie składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Należy podkreślić, że opodatkowanie dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej według stawki 19% jest tak samo dostępne dla podatników prowadzących działalność samodzielnie, jak też podatników prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki niemającej osobowości prawnej. W tym wypadku 3 Mały podatnik to podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro; przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do zł; 4 patrz art. 44 ust. 3g-3i ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) decyzja co do wyboru tego sposobu opodatkowania należy do każdego ze wspólników z osobna nie jest wykluczone, że na opodatkowanie według stawki 19% zdecyduje się tylko część wspólników spółki. Niezłożenie w odpowiednim czasie oświadczenia o wyborze opodatkowania według stawki 19% powoduje w przypadku podatników kontynuujących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowanie na dotychczasowych zasadach (dotyczy to również działalności opodatkowanej w formie ryczałtu lub karty podatkowej). W przypadku podatników rozpoczynających prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w ciągu roku niezłożenie oświadczenia o wyborze opodatkowania według stawki 19% (ani oświadczenia o wyborze ryczałtu lub wniosku o opodatkowanie w formie karty podatkowej) oznacza, że dochody z tej działalności gospodarczej opodatkowane będą w tym roku podatkowym na zasadach ogólnych (według skali podatkowej). Wybór podatku liniowego nie zwalnia z obowiązku opłacania w czasie trwania roku zaliczek na podatek dochodowy, analogicznie jak to jest w przypadku opodatkowania według skali podatkowej. Opodatkowanie dochodów jedną stawką podatku 19% - pozbawia możliwości skorzystania z ulg podatkowych i możliwości wspólnego rozliczania z małżonkiem lub dzieckiem, w przypadku rodziców samotnie wychowujących dzieci. Jeżeli podatnik, który wybrał sposób opodatkowania liniową stawką 19% uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania podatkiem liniowym. Stawka i pobór podatku przy karcie podatkowej W przypadku uwzględnienia wniosku o zastosowanie karty podatkowej, Naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję, w której ustala wysokość podatku dochodowego w stałej wysokości na dany rok podatkowy. W przypadku gdy działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej, w decyzji wymienia się wszystkich wspólników. Wymiar podatku dokonywany jest na podstawie stawek określonych w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U nr 144 poz. 930 z późn. zm.), przy uwzględnieniu rodzaju działalności, liczby mieszkańców w miejscowości, w której jest prowadzona działalność oraz liczby zatrudnionych pracowników. Jeżeli w trakcie roku podatkowego ulegną zmianie warunki prowadzenia działalności gospodarczej, podatnicy muszą zawiadomić o tym naczelnika urzędu skarbowego. Podatek w formie karty podatkowej w wysokości wynikającej z decyzji podatnicy obniżają o kwotę opłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli kwota ta nie została odliczona od podatku dochodowego. Wysokość odliczenia nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej 7,75% podstawy wymiaru składki. Wpłaty podatku należy dokonywać co miesiąc w terminie do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za grudzień - do 28 grudnia danego roku podatkowego. W przypadku pomniejszania wpłat o zapłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy złożyć do 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym informację PIT-16A o wysokości składki zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach roku. 8 9

6 Stawka i pobór podatku w przypadku opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Podstawę opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych stanowi przychód, bez pomniejszania o koszty jego uzyskania. Ustalając podstawę opodatkowania, podatnicy mogą natomiast odliczyć od przychodu: wydatki określone w art. 26 ust. 1 ustawy o pdof, jeżeli nie zostały już odliczone od dochodu lub nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz straty z działalności gospodarczej poniesione w okresie korzystania z opodatkowania na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na wysokość stawki ma wpływ rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. W 2016 r. obowiązują stawki ryczałtu: 20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3% oraz 2%. Zastosowanie odpowiedniej stawki uzależnione jest od rodzaju opodatkowanej działalności i określone jest szczegółowo w art. 12 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U nr 144 poz. 930 z późn. zm.). Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych podatnicy obliczają samodzielnie i wpłacają na rachunek urzędu skarbowego bez wezwania. Ryczałt można opłacać miesięcznie lub kwartalnie. Ryczałt ewidencjonowany obliczony za okresy miesięczne mogą płacić wszyscy podatnicy stosujący tę formę opodatkowania. Wpłat należy dokonywać w terminie do 20 dnia następnego miesiąca, a za grudzień - w terminie złożenia zeznania rocznego. Aby rozliczać ryczałt kwartalnie, należy spełnić określone wymogi. W szczególności w 2016 r. takiego rozliczenia mogą dokonywać podatnicy, których przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej za 2015 r. nie przekroczył euro, czyli ,50 zł w roku 2016 zł 5. Ryczałt za okresy kwartalne wpłaca się w terminie do dnia 20 następnego miesiąca po upływie kwartału, za który ryczałt ma być opłacony, a za ostatni kwartał roku podatkowego w terminie złożenia zeznania podatkowego. Od kwoty ryczałtu odlicza się zapłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne, w wysokość nieprzekraczającej kwoty 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Obniżenie może mieć miejsce, jeżeli składki nie zostały odliczone od podatku dochodowego. Z opłacaniem ryczałtu ewidencjonowanego w trakcie roku podatkowego nie wiążą się obowiązki deklaracyjne, ale w terminie do 31 stycznia roku następnego ryczałtowcy składają zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu w roku podatkowym na formularzu PIT-28. OBOWIĄZKI EWIDENCYJNE PODATNIKÓW PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Istota podatku od towarów i usług Najważniejszymi pojęciami niezbędnymi do rozliczenia podatku od towarów i usług (VAT) są: Podatek należny, czyli podatek, jaki podatnik wykazał na fakturze sprzedaży podatek od sprzedaży. Podatek naliczony, czyli podatek wynikający z faktur zakupu (w przypadkach, gdy przysługuje nam prawo odliczenia) podatek od zakupu. Różnica pomiędzy podatkiem należnym a naliczonym jest podatkiem podlegającym wpłacie lub przeniesieniu na następny miesiąc, w przypadku jeśli wartość podatku naliczonego jest wyższa od należnego. 5 Kwoty euro do wyliczenia tego limitu na walutę polską przelicza się według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP obowiązującego w dniu 1 października roku poprzedzającego rok podatkowy. Kurs euro w dniu 1 października 2015 r. wynosił 4,2437 zł Istotą podatku VAT jest to, że przedsiębiorca (po za konkretnymi przypadkami) musi go naliczać od każdej transakcji i płacić go do urzędu skarbowego. Ponieważ firmy, które nam wystawiają faktury również muszą z kolei ten podatek od naszych faktur kosztowych zapłacić do urzędu, dlatego możemy pomniejszyć podatek należny o podatek naliczony (od faktur kosztowych) z zachowaniem przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Aby móc odliczyć VAT naliczony w danym miesiącu należy w tym miesiącu otrzymać fakturę od kontrahenta. Dlatego trzeba bardzo uważać z fakturami wysyłanymi pocztą jeśli nadeszły one w następnym miesiącu po wystawieniu należy rozliczać je w miesiącu rzeczywistego odebrania. Aktualnie istnieje możliwość przesyłania faktur drogą elektroniczną, co staje się co raz bardziej powszechne. Tak otrzymany dokument, bez podpisu, uprawnia do dokonania odliczenia podatku VAT. Przykład: W miesiącu lutym 2016 wystawiliśmy fakturę sprzedaży VAT na kwotę 1.000,- plus 23 % VAT, otrzymaliśmy fakturę za zakup mebli na kwotę 200,- plus 23 % VAT oraz posiadamy fakturę za zakup telefonu na kwotę 100,- plus 23 % VAT wystawioną w lutym 2016 roku. W związku z tym wyliczenie podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego podatku VAT za miesiąc luty 2016 przebiega następująco: Podatek należny od faktury sprzedaży: 1.000,- * 23 % = 230,- Podatek naliczony od zakupów: Meble 200,- * 23 % = 46,- Telefon 100,- * 23% = 23,- Razem podatek naliczony = 69,- Podatek VAT podlegający wpłacie do urzędu skarbowego: Podatek należny podatek naliczony = = 161,- Podatnik VAT Rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, co do zasady podlegają zwolnieniu podmiotowemu z podatku VAT 6. Zgodnie z art. 113 ust. 1 i 9 z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U nr 54 poz. 535 z późn. zm) ustawa VAT - zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku VAT, zatem przyjmuje się wartości netto oraz między innymi nie wlicza się wartości sprzedanych towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji. Do limitu zwolnienia nie wlicza się także wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju i z terytorium kraju. 7 W związku z tym czynności te nie podlegają ujawnieniu w ewidencji sprzedaży. Podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych VAT jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty zł. Oznacza to, że jeśli działalność gospodarcza zostanie rozpoczęta 1 lipca danego roku to limit zł należy odnieść proporcjonalnie do okresu prowadzenia działalności. Jeśli zatem działalność prowadzona będzie przez 6 miesięcy (lipiec-grudzień), limit uprawniający do zwolnienia wyniesie zł. Po przekroczeniu tej wartości powstanie obowiązek rejestracji, jako podatnika VAT poprzez złożenie wniosku na formularzu VAT-R. Niewykluczone jednak, że działalność gospodarcza jaka będzie podjęta podlega zwolnieniu przedmio- 6 Należy zaznaczyć, że zwolnienia podatkowe mogą przybierać charakter zwolnienia podmiotowego (ze względu na cechy podmiotu, czyli w tym wypadku firmy prowadzącej działalność) lub zwolnienia przedmiotowego (zwolnienia z podatku określonego rodzaju działalności) 7 Patrz art. 113 ust. 2 ustawy o VAT 10 11

7 towemu określonemu w art. 43 ust. 1 ustawy VAT, jak np. prowadzenie szkoły, gdzie mimo przekroczenia limitu zł przychodu ze sprzedaży nie powstanie obowiązek w zakresie podatku VAT. W przypadku, kiedy zwolnienie ma charakter podmiotowy, zatem limit sprzedaży w kwocie zł rocznie nie został przekroczony, istnieje możliwość rezygnacji z przysługującego zwolnienia i rejestracji jako podatnika VAT w każdym czasie, nawet z dniem rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawa VAT wprowadziła podobnie jak ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie tzw. małego podatnika, nieco inaczej je jednak definiując, i tak za małego podatnika uznaję się na potrzeby podatku od towarów i usług podatnika: u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro, prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro. Jedną z podstawowych różnic jakie wiążą się ze statusem małego podatnika, jest odmienny sposób powstawania obowiązku podatkowego z tytułu wykonywanych przez te podmioty czynności. Od dnia 1 stycznia 2013 r. zmieniły się zasady powstawania obowiązku podatkowego u małych podatników rozliczających się metodą kasową. Zmiany te zostały wprowadzone w życie tzw. III ustawą deregulacyjną. Na mocy tych zmian obowiązek podatkowy u małych podatników rozliczających się metodą kasową powstaje zasadniczo na dwa różne sposoby, w zależności od tego, jaki jest status podmiotu będącego odbiorcą czynności wykonywanych przez małego podatnika. W przypadku wykonania czynności dla podmiotu będącego podatnikiem VAT czynnym obowiązek podatkowy z tytułu wykonania tej czynności powstaje dopiero z chwilą otrzymania należności w całości albo w części (w tym ostatnim przypadku obowiązek podatkowy powstaje w odpowiedniej części). Jeśli należność nie zostanie otrzymana, to obowiązek podatkowy u małego podatnika nie powstanie, niezależnie od tego, ile czasu upłynie od chwili wykonania tej czynności. Obowiązek podatkowy w tym przypadku nie powstanie po upływie 90.dni, czy też po upływie 180 dni a nawet po upływie 5 lat (licząc od końca roku, w którym czynność wykonano). Kiedy zatem wystawiona zostanie faktura w ostatnich dniach kwartału a odbiorca za nią nie zapłaci, to wówczas faktura taka podlegać będzie rozliczeniu nie w kwartale jej wystawienia, a dopiero w następnym kwartale, kiedy odbiorca za nią zapłaci. Zatem nie istnieje konieczność płacenia podatku należnego VAT do urzędu skarbowego jeśli faktury VAT nie są zapłacone. Unika się wówczas sytuacji, kiedy mimo nieuzyskania zapłaty za wystawione faktury, powstaje obowiązek odprowadzenia podatku VAT do urzędu skarbowego. Faktury wystawiane przez małych podatników muszą zawierać określenie metoda kasowa. Obok stosowania metody kasowej, mały podatnik ma również prawo stosowania kwartalnych okresów rozliczeniowych. Jeśli stosuje metodę kasową, to ma obowiązek przyjęcia kwartalnych okresów rozliczeniowych. Możliwe jest natomiast rozliczanie się kwartalne bez jednoczesnego stosowania metody kasowej. Warto podkreślić, iż mali podatnicy, którzy nie wybrali metody kasowej, mogą również składać deklaracje za okresy kwartalne, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy składana deklaracja kwartalna. Jest to bardzo wygodny system rozliczania się z podatku VAT. Choć mali podatnicy, którzy nie mają dyscypliny w kontroli wydatków powinni pozostać przy metodzie miesięcznej kwoty płaconego miesięcznie VAT są mniejsze. Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w czasie których rozliczał się tą metodą, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę. Ewidencja na potrzeby VAT Istotną kwestią ewidencji VAT jest fakt, iż mimo że dany podmiot nie jest podatnikiem podatku VAT, zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji na potrzeby tego podatku. Dotyczy to wszystkich podatników prowadzących działalność gospodarczą, dokonujących sprzedaży wliczającej się do limitu uprawniającego do zwolnienia z podatku VAT w kwocie zł., zgodnie z art. 113 ustawy VAT, w tym podatników rozliczających się z podatku dochodowego w formie uproszczonej (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa). Jeśli zatem, jak wspomniano, nie istnieje obowiązek ewidencji w podatku dochodowym w przypadku karty podatkowej, to podmiot rozliczający podatek w formie karty podatkowej, będzie zobowiązany do ewidencjonowania sprzedaży na potrzeby podatku VAT. Ewidencja sprzedaży Podatnicy zwolnieni podmiotowo z podatku VAT zobowiązani są do prowadzenia ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 1 ustawy VAT. Ewidencja ta jest znacznie uproszczona w porównaniu do ewidencji, którą prowadzą czynni podatnicy VAT. Podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego od VAT mają wyłącznie obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. Prowadzenie ewidencji sprzedaży w taki właśnie sposób jest niezbędne w celu ustalenia momentu, w którym podatnik przekroczy wartość sprzedaży uprawniającą go do korzystania ze zwolnienia od podatku. Przekroczenie tej kwoty skutkuje bowiem koniecznością zapłaty podatku należnego od sprzedaży, powyżej kwoty uprawniającej do zwolnienia. Warto również podkreślić, iż przepis art. 109 ust. 2 ustawy VAT przewiduje, iż jeżeli podatnik, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy VAT, nie prowadzi ewidencji sprzedaży, zgodnie z nałożonym obowiązkiem, bądź też prowadzi ją w sposób nierzetelny, a na podstawie dokumentacji nie jest możliwe ustalenie wartości sprzedaży, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określi, w drodze oszacowania, wartość sprzedaży opodatkowanej i ustali od niej kwotę podatku należnego. Jeżeli nie można określić przedmiotu opodatkowania, kwotę podatku ustala się przy zastosowaniu stawki 23%. Podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży VAT, o której mowa w art. 109 ust. 1 lub ust. 3 ustawy VAT może ją wykorzystać dla celów podatku dochodowego rezygnując tym samym z prowadzenia ewidencji przychodów dla celów zryczałtowanego podatku dochodowego przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych. Zezwala na to zapis 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (Dz.U tekst jedn. ). Kasy rejestrujące (fiskalne) Zwolnienie z podatku VAT nie oznacza automatycznego zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotów przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Podatnik, który dokonuje sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych jest co do zasady zobowiązany do stosowania kasy fiskalnej. Z obowiązku tego zwalniają go wyłącznie przepisy Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U nr 1215). Podatnicy, którzy mają obowiązek ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas rejestrujących muszą liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów zakupu tych urządzeń. Ustawodawca postanowił, że podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach, mogą odliczyć od tego podatku cześć kwoty wydatkowanej na nabycie kasy. Podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących 12 13

8 terminach, mogą odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania w wysokości 90% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 700 zł. Podatnicy są obowiązani do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, w przypadku gdy w okresie 3 lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania: zaprzestaną działalności; nastąpi otwarcie likwidacji; zostanie ogłoszona upadłość; nastąpi sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału); dokonają odliczenia z naruszeniem warunków, o których mowa w 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 grudnia 2010 r. w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących (Dz.U.2013 nr 163 tekst jedn.). Rejestr VAT 108,34 zł (tj. 19,52%) na ubezpieczenie emerytalne 44,40 zł (tj. 8%) na ubezpieczenia rentowe 13,60 zł (tj. 2,45%) na ubezpieczenie chorobowe (tj. 1,93%) na ubezpieczenie wypadkowe - przy założeniu, że osoba prowadząca 10,71 zł pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób Składka na ubezpieczenie zdrowotne w roku 2016 wynosi 288,95 zł. Obowiązek w zakresie ZUS liczy się nie od daty wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, ale od daty faktycznego rozpoczęcia prowadzenia działalności, która powinna być zgodna z datami w CEIDG 1 tj. formularzu zgłoszeniowym działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy mogą zadeklarować wyższą kwotę podstawy wymiaru, licząc na wyższe świadczenia emerytalne czy chorobowe i rentowe, jednak mają również prawo do niezwykle taniego startu. Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych przedsiębiorców innych niż rozpoczynających działalność gospodarczą, określonych szczegółowo powyżej* Wszyscy podatnicy podatku od towarów i usług, zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni tzn. wykonujący czynności opodatkowane nie zwolnione od VAT i nie korzystający ze zwolnienia podmiotowego (na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy VAT), zobowiązani są do prowadzenia ewidencji (rejestru VAT), która powinna zawierać: kwoty określone w art. 90 ustawy VAT, tzn. VAT należny i naliczony podlegający i nie podlegający rozliczeniu, a także inne kwoty niezbędne do obliczenia proporcji; dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania; wysokość podatku należnego; kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego; kwotę podatku podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu; inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej. Składki za miesiące styczeń - grudzień 2016 r.* Rodzaj składki konto Ubezpieczenia społeczne ** konto: Ubezpieczenie zdrowotne konto: Fundusz Pracy konto: Z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym Bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego 772,96 zł 713,35 zł 288,95 zł 288,95 zł 59,61 zł 59,61 zł UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE Innym, zaliczanym do obowiązków podatkowych, jest obowiązek opłacania składek ZUS i ubezpieczenia zdrowotnego. Wyróżniamy następujące rodzaje składek zawartych w prawie ubezpieczeń społecznych: składka emerytalna; składka rentowa; składka chorobowa; składka wypadkowa; Osoby podejmujące działalność gospodarczą po raz pierwszy od 5 lat mają prawo do ograniczenia wysokości swoich składek ZUS w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Przywilej ten nie dotyczy osób, które podejmując działalność gospodarczą będą świadczyły usługi na rzecz swojego byłego pracodawcy, w tym samym zakresie, w jakim byli zatrudnieni. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tych osób w2016 r. stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 555,00 zł (30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2016 r.). Za styczeń - grudzień 2016 r. składka na ubezpieczenia społeczne wyżej wymienionych osób nie może być niższa niż: * dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność, dla których minimalną podstawę wymiaru stanowi kwota 2433 zł (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na rok 2016) ** kwota składki na ubezpieczenie wypadkowe obliczona stopą procentową w wysokości 1,80% właściwą dla płatników składek zgłaszających w poprzednim roku kalendarzowym do ubezpieczenia wypadkowego przeciętnie miesięcznie nie więcej niż 9 osób. PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH W toku prowadzenia działalności gospodarczej, często pomijaną kwestią jest obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U nr 223 tekst jedn. ) Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne: umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowy dożywocia, 14 15

9 umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie hipoteki, ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy spółki;. Z powyższego wyliczenia wynika, iż oprócz innych zdarzeń, podatek ten wiązać się będzie z utworzeniem spółki, gdzie wartość wniesionego wkładu opodatkowana będzie 0,5% podatkiem. W przypadku spółek, których zawiązanie nie wymaga aktu notarialnego, gdyż wtedy podatek pobiera i rozlicza notariusz, istnieje konieczność złożenia deklaracji PCC-3 i zapłata zadeklarowanego podatku. Termin i sposób rozliczenia podatku zawierają przepisy powołanej ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatek od czynności cywilnoprawnych dotyczący spółki obciąża inne jeszcze czynności niż samo wniesienie wkładów, mianowicie: a. przy zawarciu umowy - wartość wkładów do spółki osobowej albo wartość kapitału zakładowego, b. przy wniesieniu lub podwyższeniu wkładów do spółki osobowej albo podwyższeniu kapitału zakładowego - wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy, c. przy dopłatach - kwota dopłat, d. przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika - kwota lub wartość pożyczki, e. przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania - roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4 % wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania, f. przy przekształceniu lub łączeniu spółek - wartość wkładów do spółki osobowej powstałej w wyniku przekształcenia albo wartość kapitału zakładowego spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia lub połączenia, g. przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby - wartość kapitału zakładowego. PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW - ZASADY EWIDENCJI Prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów wymaga znajomości zasad kwalifikacji kosztów i przychodów na podstawie reguł ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz znajomości Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U nr 152 poz z późn. zm). Rozporządzenie to wskazuje szczegółowo jak należy ewidencjonować poszczególne dokumenty księgowe. Zasady związane z tą ewidencją prezentowane są poniżej. Przed rozpoczęciem zapisów w księdze należy się szczegółowo zapoznać z przepisami rozporządzenia i objaśnieniami do tego załącznika. PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW (imię i nazwisko (firma)) (adres) Rodzaj działalności : Przed rozpoczęciem zapisów w księdze należy się szczegółowo zapoznać z przepisami rozporządzenia i objaśnieniami do tego załącznika. Kontrahent Lp. Data zdarzenia gospodarczego Nr dowodu księgowego imię i nazwisko (firma) adres Przychód wartość sprzedanych towarów i usług pozostałe przychody razem przychód (7+8) zł gr zł gr zł gr Suma strony Przeniesienie z poprzedniej strony Razem od początku roku Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu Koszty uboczne zakupu Wydatki (koszty) wynagrodzenia w gotówce i w naturze Opis zdarzenia gospodarczego pozostałe wydatki razem wydatki (12+13) Koszty działalności badawczo- -rozwojowej, o których mowa w art. 26e ustawy o podatku dochodowym opis wartość kosztu zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr Uwagi 16 17

10 Objaśnienia do podatkowej księgi przychodów i rozchodów 1. Przy dokonywaniu zapisów w księdze, wynikających z prowadzonych przez podatnika: a. ewidencji sprzedaży, b. ewidencji kupna i sprzedaży wartości dewizowych, c. ewidencji pożyczek i zastawionych rzeczy, d. ewidencji dla potrzeb podatku od towarów i usług e. - nie wypełnia się kolumn 3-5 księgi. 2. Kolumna 1 jest przeznaczona do wpisania kolejnego numeru zapisów do księgi. Tym samym numerem należy oznaczyć dowód stanowiący podstawę dokonania zapisu. 3. W kolumnie 2 należy wpisywać dzień miesiąca wynikający z dokumentu stanowiącego podstawę dokonywania wpisu (datę poniesienia wydatku, otrzymania towaru lub uzyskania przychodu albo datę zestawienia sprzedaży). 4. W kolumnie 3 należy wpisywać numer faktury lub innego dowodu. Jeżeli zapisów dokonuje się na podstawie dziennego zestawienia sprzedaży, należy wpisywać numer zestawienia faktur. 5. Kolumny 4 i 5 są przeznaczone do wpisywania imion i nazwisk (nazw firm) oraz adresów kontrahentów (dostawców lub odbiorców), z którymi zawarte zostały transakcje dotyczące zakupu surowców, materiałów, towarów itp. lub sprzedaży wyrobów gotowych (towarów), gdy transakcje te udokumentowane są fakturami i paragonami. Kolumn tych nie wypełnia się w wypadku zapisów dotyczących przychodu ze sprzedaży na podstawie dziennych zestawień sprzedaży oraz dowodów wewnętrznych. 6. W kolumnie 6 należy wpisać rodzaje przychodów lub wydatków. Określenie to powinno zwięźle oddawać istotę dokonanego zdarzenia gospodarczego, np. zakup blachy, zapłata za niklowanie obręczy, wypłata wynagrodzeń za okres Kolumna 7 jest przeznaczona do wpisywania przychodów ze sprzedaży wyrobów (towarów handlowych) i sprzedaży usług. Podatnicy prowadzący działalność kantorową w kolumnie tej wpisują miesięczną kwotę przychodu (sprzedaży wartości dewizowych) wynikającą z ewidencji kupna i sprzedaży wartości dewizowych. W przypadku prowadzenia działalności polegającej na udzielaniu pożyczek pod zastaw (w lombardach) do kolumny 7 wpisuje się na koniec miesiąca kwotę prowizji stanowiącą wartość spłaconych w danym miesiącu odsetek lub różnicę między kwotą uzyskaną ze sprzedaży zastawionych rzeczy a kwotą udzielonych pożyczek. 8. Kolumna 8 jest przeznaczona do wpisywania pozostałych przychodów, np. przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku, otrzymanych kar umownych, wynagrodzenia płatnika. 9. Kolumna 9 jest przeznaczona do wpisywania łącznej kwoty przychodów zewidencjonowanych w kolumnach 7 i Kolumna 10 jest przeznaczona do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów handlowych według cen zakupu. Podatnicy prowadzący działalność kantorową w kolumnie tej wpisują miesięczną kwotę zakupionych wartości dewizowych, wynikającą z ewidencji kupna i sprzedaży wartości dewizowych. 11. Kolumna 11 jest przeznaczona do wpisywania kosztów ubocznych związanych z zakupem, np. kosztów dotyczących transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze. 12. Kolumna 12 jest przeznaczona do wpisywania wynagrodzeń brutto wypłacanych pracownikom (w gotówce i w naturze). Wynagrodzenia w naturze, jeżeli przedmiotem świadczeń w naturze są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy, wpisuje się według przeciętnych cen stosowanych wobec innych odbiorców, a w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia. Wpisu dokonuje się: a. na podstawie listy płac lub innych dowodów, na których pracownik potwierdza własnym podpisem kwoty otrzymanych wynagrodzeń w gotówce i w naturze - w przypadku wypłaty wynagrodzenia w kasie, b. na podstawie innych dowodów, np. dowodu potwierdzającego przekazanie wynagrodzenia na rachunek pracownika - jeżeli wynagrodzenie nie jest wypłacane w kasie. W kolumnie tej ewidencjonuje się również wynagrodzenia wypłacane osobom z tytułu umów zlecenia i umów o dzieło. 13. Kolumna 13 jest przeznaczona do wpisywania pozostałych kosztów (poza wymienionymi w kolumnach 10-12), z wyjątkiem kosztów, których zgodnie z art. 23 ustawy o podatku dochodowym nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów. W kolumnie tej wpisuje się w szczególności takie wydatki, jak: czynsz za lokal, opłatę za energię elektryczną, gaz, wodę, c.o., opłatę za telefon, zakup paliw, wydatki dotyczące remontów, amortyzację środków trwałych, składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników w części finansowanej przez pracodawcę, składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników, wartość zakupionego wyposażenia. Wydatki z tytułu używania niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych samochodu osobowego, w tym także stanowiącego własność osoby prowadzącej działalność gospodarczą, dla potrzeb działalności gospodarczej podatnika należy wpisywać w tej kolumnie po zakończeniu miesiąca na podstawie miesięcznego zestawienia poniesionych wydatków. Suma wydatków zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w poszczególnych miesiącach, ustalona od początku roku podatkowego, nie może przekraczać kwoty wynikającej z ewidencji przebiegu pojazdu za ten sam okres, to jest kwoty wynikającej z przemnożenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu oraz stawki za jeden kilometr przebiegu, określonej w odrębnych przepisach przez właściwego ministra. Zapisów dotyczących kosztów podróży służbowej, w tym również diet właściciela oraz osób z nim współpracujących, dokonuje się na podstawie rozliczenia tych kosztów sporządzonego na dowodzie wewnętrznym, zwanym rozliczeniem podróży służbowej. Do rozliczenia należy dołączyć dowody (faktury) potwierdzające poszczególne wydatki. Jeżeli uzyskanie dowodu (faktury) nie było możliwe, pracownik musi złożyć pisemne oświadczenie o dokonanym wydatku i przyczynach braku jego udokumentowania. Nie wymagają udokumentowania fakturami diety oraz wydatki objęte ryczałtem, a także koszty przejazdu własnym samochodem pracownika. 14. Kolumna 14 jest przeznaczona do wpisywania łącznej kwoty wydatków wykazanych w kolumnach 12 i W przypadku, o którym mowa w art. 113 ust. 5 ustawy o VAT, podatnicy dokonują, po zakończeniu miesiąca, w którym nastąpiło przekroczenie wartości sprzedaży, o której mowa w art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, korekty zapisów dotyczących kosztów uzyskania przychodów o tę część naliczonego podatku od towarów i usług, którą odliczają od podatku należnego. 16. Kolumna 15 jest wolna. W kolumnie tej można wpisywać inne zaszłości gospodarcze poza wymienionymi w kolumnach W kolumnie tej można również wpisywać wydatki odnoszące się do przychodów miesiąca lub roku następnego (lat następnych). 17. Kolumna 16 jest przeznaczona do wpisywania kosztów działalności badawczo-rozwojowej, o których mowa w art. 26e ustawy o podatku dochodowym. Po zakończeniu roku należy zsumować te koszty. W kolumnie tej należy wpisać wszystkie koszty działalności badawczo-rozwojowej, niezależnie od tego, jaka ich część będzie odliczona od podstawy opodatkowania. 18. Kolumna 17 jest przeznaczona do wpisywania uwag co do treści zapisów w kolumnach Kolumna ta może być także wykorzystywana np. do wpisywania pobranych zaliczek, obrotu opakowaniami zwrotnymi. W kolumnie tej mogą być także ewidencjonowane przychody faktycznie przez podatnika otrzymane. W przypadku wyboru w następnym roku podatkowym opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, limit otrzymanych przychodów w poprzednim roku podatkowym w kwocie stanowiącej równowartość euro jest - zgodnie z art. 21 ust. 1b ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym - warunkiem korzystania z kwartalnego sposobu wpłacania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych