Komentarz do ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej

Transkrypt

1 Komentarz do ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej D r J o a n n a H o ł d a 1

2 Definicje: - jeśli w omówieniu używa się zwrotu ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, to należy przez to rozumieć ustawę z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2012 r., poz. 406) - jeśli w omówieniu używa się zwrotów: ostatnia nowelizacja, nowelizacja ustawy, ostatnia nowelizacja ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej itp. to rozumieć przez to należy ustawę z dnia 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 207, poz. 1230) - przepisy obowiązujące zostały pogrubione, jeśli istnieje wersja wcześniejsza przepisu, to znajduje się pod obowiązującym przepisem Rozdział 1 Przepisy ogólne Art Działalność kulturalna w rozumieniu niniejszej ustawy polega na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury. 2. Państwo sprawuje mecenat nad działalnością kulturalną polegający na wspieraniu i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw kulturalnych oraz opieki nad zabytkami. 3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może wspierać finansowo, w ramach mecenatu państwa, realizację planowanych na dany rok zadań związanych z polityką kulturalną państwa, prowadzonych przez instytucje kultury i inne podmioty nie należące do sektora finansów publicznych. 4. Mecenat, o którym mowa w ust. 2 i 3, sprawują także organy jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ich właściwości. 2

3 Pojęcie działalności kulturalnej wprowadza przepis art. 1 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Pojęcie to oznacza tworzenie, upowszechnianie i ochronę kultury. Podstaw do organizowania działalności kulturalnej i ochrony kultury (zarówno na szczeblu centralnym, jak i samorządowym), należy doszukiwać się w przepisach Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 78, poz. 483 ze zm.). Zgodnie z jej przepisem art. 6 ust. 1 - Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju. Natomiast jak wynika z przepisu art. 73 Konstytucji, każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury. Prowadzenie działalności w zakresie kultury należy do ustawowych, a wcześniej konstytucyjnych obowiązków władz publicznych. Jeśli chodzi o działalność na poziomie samorządu terytorialnego, to zadania w obszarze kultury należą do tzw. zadań własnych. Oznacza to, że określone podmioty obowiązane są względem swoich mieszkańców prowadzić taką działalność. Ustawa nakłada na państwo (dotyczy to również jednostek samorządu terytorialnego art. 1 ust. 4) obowiązek sprawowania mecenatu nad działalnością kulturalną (mecenat w obszarze kultury i sztuki). Manifestuje się to w działaniach podejmowanych na rzecz wsparcia sektora kultury (także we wsparciu finansowym), a jak stanowi przepis art. 1 ust 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej - na wspieraniu i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw kulturalnych oraz opieki nad zabytkami. Art. 2. Formami organizacyjnymi działalności kulturalnej są w szczególności: teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki, domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki oraz ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury. Ustawa w powyższym przepisie wskazuje na formy organizacyjne działalności kulturalnej. Użyty tu zwrot w szczególności oznacza, że wymienione formy nie zamykają tego katalogu i można przyjąć, że działalność może być prowadzona w jeszcze innych, niż 3

4 wymienionych, formach. Niemniej jednak przepis wyróżnia charakterystyczne formy dla działalności instytucji artystycznych (opery, teatry, filharmonie itp.), ale także formy organizacyjne regulowane, obok przepisów omawianej ustawy, innymi przepisami np. dotyczącymi organizacji muzeów (ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach; Dz. U. z 2012 r., poz. 987), bibliotek (ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach; Dz. U. z 2012 r., poz. 642), instytucji filmowych i kinematografii (ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii, Dz. U. Nr 132, poz ze zm.; ustawa z dnia 16 lipca 1987 r. o państwowych instytucjach filmowych, Dz. U. z 2007 r., Nr 102, poz. 710 ze zm.), czy ośrodków badań, tj. np. archiwów, również regulowanych odrębnymi specyficznymi przepisami (ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach; Dz. U. z 2011 r., Nr 123, poz. 698 ze zm.). Art Działalność kulturalną mogą prowadzić osoby prawne, osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. 2. Działalność kulturalna określona w art. 1 ust. 1 nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu odrębnych przepisów. 3. Do działalności, o której mowa w ust. 1 i 2, w zakresie nieuregulowanym przepisami ustawy dotyczącymi organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej oraz przepisami o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, stosuje się przepisy o prowadzeniu działalności gospodarczej. Ustawa określa szeroki krąg podmiotów, uprawnionych do prowadzenia działalności kulturalnej. Zalicza do nich zarówno osoby fizyczne (ludzi), jak osoby prawne, czy jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Osoby prawne to zgodnie z przepisem art. 33 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) - Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Mogą to być podmioty państwowe, komunalne, prywatne, organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje, również organizacje o statusie organizacji pożytku publicznego), których działalność i 4

5 organizację określają odpowiednie przepisy. Osoba fizyczna to człowiek (od urodzenia każdy człowiek ma zdolność prawną). Na uwagę zasługuje ust. 2 komentowanego przepisu, gdzie wprowadzono odwołanie do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie; Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz ze zm.), tym samym wskazując rolę organizacji pozarządowych w działalności kulturalnej. Jeśli chodzi o publiczne instytucje kultury to są one zaliczane do osób prawnych. Działalność kulturalna nie ma charakteru działalności gospodarczej, ale w sytuacjach nieuregulowanych w przepisach aktów prawnych wymienionych w art. 3 ust. 2 (m.in. ustawie z o działalności pożytku publicznego i wolontariacie) zastosowanie znajdą przepisy o prowadzeniu działalności gospodarczej (ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz. U. z 2010 r., Nr 220, poz ze zm.). Można założyć, że przepisy tego aktu prawnego będą miały zastosowanie do uregulowania kwestii związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez organizatora instytucji kultury. Art Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, których podstawowym celem statutowym nie jest prowadzenie działalności kulturalnej, mogą prowadzić taką działalność w szczególności w formie klubów, świetlic, domów kultury i bibliotek. 2. Koszty prowadzenia działalności kulturalnej, o której mowa w ust. 1, w tym wynagrodzenia dla pracowników, wraz ze składką na ubezpieczenie społeczne, i inne wydatki z tytułu zatrudniania pracowników obciążają koszty działalności podstawowej. Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej zakłada prowadzenie takiej działalności przez szeroki krąg, bardzo różnych ze względu na swoją organizację, podmiotów. Zalicza do nich także osoby prawne, które co prawda prowadzą tego typu działalność, jednak nie należy ona do ich podstawowej aktywności. Oznacza to, że główne działania koncentrują się na innego rodzaju celach. Do takich podmiotów zaliczyć można np. spółdzielnie mieszkaniowe działające na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r., Nr119, poz ze zm.), które mogą 5

6 prowadzić działalność kulturalną w jednej z określonych w przepisie art. 4 ust. 1 form, tj. klubów, świetlic, domów kultury czy bibliotek. Działalnością kulturalną mogą też zajmować się inne podmioty, które decydują się zorganizować np. przyzakładowe świetlice, czy kluby. Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej w przepisie art. 4 ust.2 zwraca jednak uwagę, że koszty tego rodzaju działalności będą obciążały koszty działalności podstawowej podmiotu organizującego działalność kulturalną. Art Podmioty prowadzące działalność kulturalną na zasadach określonych w art. 3 mogą otrzymywać dotacje celowe na realizację zadań państwowych. 2. Organizacje pozarządowe prowadzące działalność kulturalną mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na zadania objęte mecenatem państwa, w tym dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Art Podmioty prowadzące działalność kulturalną na zasadach określonych w art. 3 mogą otrzymywać dotacje na realizację zadań państwowych. 2. Organizacje pozarządowe prowadzące działalność kulturalną mogą otrzymywać dotacje z budżetu państwa w części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na zadania objęte mecenatem państwa, w tym dotacje na wydatki inwestycyjne. Zmiana komentowanego przepisu art. 5 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej nowelizacją ustawy z dnia 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 207, poz. 1230) ma charakter redakcyjny, co do meritum przepis nie wprowadza nowych regulacji. W dalszym ciągu podmioty prowadzące działalność kulturalną mogą ubiegać się o dotacje celowe i dotacje z budżetu państwa na zadania objęte mecenatem (kwestie określenia zadań objętych mecenatem reguluje rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 września 2005 r., w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa, szczegółowego trybu składania 6

7 wniosków o udzielenie dotacji oraz trybu przekazywania i rozliczania udzielonych dotacji; Dz. U. Nr 177, poz ze zm.) i dotacje na inwestycje. Działania w ramach mecenatu związane są z: 1) podtrzymywaniem i rozpowszechnianiem tradycji narodowej i państwowej; 2) upowszechnianiem i promocją twórczości artystycznej; 3) upowszechnianiem i promocją czytelnictwa; 4) promocją kultury polskiej za granicą; 5) zachowaniem, waloryzacją i ochroną dziedzictwa kulturowego, w tym ochroną polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą; 6) budową i modernizacją infrastruktury kulturalnej; 7) tworzeniem warunków do ekspozycji, zakupów i upowszechniania sztuki współczesnej; 8) zachowaniem i upowszechnianiem tradycji regionalnej i kultury ludowej; 9) tworzeniem i wdrażaniem systemów informatycznych w sferze kultury; 10) edukacją kulturalną społeczeństwa. Niemniej jednak pewne problemy może stwarzać użyte w art. 5 ust. 1 pojęcie zadań państwowych, które nie zostało w ustawie zdefiniowane. Można jednak założyć, że będą to zadania związane np. z organizowaniem imprez, a także wydarzeń artystycznych i kulturalnych (festiwali, warsztatów, konferencji, wystaw), wydawaniem różnego rodzaju publikacji, edukacją kulturalną realizowaną w różnych formach, działania związane z upowszechnianiem, promocją w zakresie kultury i sztuki itd. Art. 6. (uchylony). Art. 6. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, wymagania kwalifikacyjne i tryb stwierdzania kwalifikacji uprawniających do zajmowania określonych stanowisk w formach organizacyjnych, o których mowa w art. 2, jeśli ich organizatorem jest administracja rządowa lub jednostki samorządu terytorialnego. 7

8 Komentowany przepis ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej został uchylony w wyniku ostatniej nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Ustawa ta wprowadziła zmiany m.in. w ustawie z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 979 ze zm.), ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2012 r., po. 987) ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. z 2012 r., nr 642.). Kwestie związane m.in. z określeniem wykazu stanowisk pracy w instytucjach artystycznych i pozostałych instytucjach kultury, zostały aktualnie umiejscowione w innej części ustawy, tj. w dodanym nowelizacją przepisie art. 31 d i na tej podstawie minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, przyjmie rozporządzenie regulujące tę problematykę. Art. 6a. 1. Osobom wyróżniającym się w tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury nadaje się odznakę honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej". 2. Odznakę honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej" nadaje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. 3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia: 1) tryb nadawania odznaki "Zasłużony dla Kultury Polskiej", 2) warunki jakie musi spełniać wniosek o nadanie odznaki, 3) wzór i sposób noszenia odznaki - biorąc pod uwagę wzornictwo stosowane w polskiej falerystyce. Art. 6a. 1. Osobom wyróżniającym się w tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury nadaje się odznakę honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej". 2. Odznakę honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej" nadaje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. 3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, tryb oraz zasady nadawania odznaki "Zasłużony dla Kultury Polskiej", jej wzór i sposób noszenia. Przepisy komentowanej ustawy, tj. od art. 6a do art. 7 b, regulują kwestie związane z nadawaniem przez określone podmioty odznak, medali, nagród i stypendiów twórcom, 8

9 animatorom i innym osobom zaangażowanym w działalność kulturalną i artystyczną, za ich wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury. Osobie, która wyróżnia się w tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury, nadaje się odznakę honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej". Znowelizowany przepis nieco uszczegółowił kwestie związane z zakresem wydawanego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego upoważnienia w sprawie nadawania tej odznaki. W wydawanym przez ten podmiot rozporządzeniu określa się tryb nadawania odznaki, wzór i sposób jej noszenia, należy również określić warunki jakie musi spełnić wniosek o nadanie takiego wyróżnienia. Aktualnie zasady te określa rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie odznaki honorowej "Zasłużony dla Kultury Polskiej" (Dz. U. poz. 69). Art Osobom wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego nadaje Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", zwany dalej "Medalem". 2. Medal posiada trzy stopnie: 1) I stopień - Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", 2) II stopień - Srebrny Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", 3) III stopień - Brązowy Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". 3. Medal nadaje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego z własnej inicjatywy lub na wniosek: 1) ministrów lub kierowników urzędów centralnych, 2) rektorów szkół wyższych, 3) marszałków województw, 4) wojewodów, 5) władz statutowych ogólnopolskich organizacji społecznych lub stowarzyszeń prowadzących statutową działalność kulturalną, 6) kierowników placówek dyplomatycznych lub konsularnych Rzeczypospolitej Polskiej. 9

10 4. Medal stopnia wyższego można otrzymać po upływie 5 lat od nadania Medalu stopnia bezpośrednio niższego. W przypadkach uzasadnionych wybitnymi osiągnięciami kandydata można odstąpić od powyższego wymogu. 5. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia: 1) wzór odznaki Medalu oraz miniatury Medalu, 2) wzór wniosku o nadanie Medalu oraz wzór legitymacji potwierdzającej nadanie Medalu, 3) tryb wydawania legitymacji potwierdzającej nadanie Medalu i warunki wydawania jej duplikatu, 4) sposób noszenia odznaki Medalu oraz miniatury Medalu - z uwzględnieniem stopni Medalu oraz warunków, jakie powinny spełniać wnioski o nadanie Medalu. Art Osobom wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego nadaje Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", zwany dalej "Medalem". 2. Medal posiada trzy stopnie: 1) I stopień - Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", 2) II stopień - Srebrny Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", 3) III stopień - Brązowy Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". 3. Medal nadaje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego z własnej inicjatywy lub na wniosek: 1) ministrów lub kierowników urzędów centralnych, 2) rektorów szkół wyższych, 3) marszałków województw, 4) wojewodów, 5) władz statutowych ogólnopolskich organizacji społecznych lub stowarzyszeń prowadzących statutową działalność kulturalną, 6) kierowników placówek dyplomatycznych lub konsularnych Rzeczypospolitej Polskiej. 10

11 4. Medal stopnia wyższego można otrzymać po upływie 5 lat od nadania Medalu stopnia bezpośrednio niższego. W przypadkach uzasadnionych wybitnymi osiągnięciami kandydata można odstąpić od powyższego wymogu. 5. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia: 1) wzór odznaki Medalu, 2) wzór wniosku o nadanie Medalu oraz wzór legitymacji potwierdzającej nadanie Medalu, 3) sposób noszenia odznaki Medalu - z uwzględnieniem stopni Medalu oraz warunków, jakie powinny spełniać wnioski o nadanie Medalu. Podobnie, jak miało to miejsce w przepisie art. 6a, zmiany znowelizowanego przepisu art. 7 uszczegóławiają kwestie nadawania Medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (chodzi o zmianę ust. 5 komentowanego przepisu). Przede wszystkim chodzi o wprowadzenie do przepisu regulacji dotyczącej noszenia miniatury Medalu (czego wcześniejsze przepisy nie przewidywały) i określenie zasad wydawania duplikatu legitymacji. Obecnie procedurę przyznawania Medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" reguluje Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie Medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (Dz. U. poz. 70). Art. 7a. 1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz inni ministrowie, w odniesieniu do podległych im ośrodków i instytucji kultury, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, a także jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać i przyznawać doroczne nagrody za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury. 2. Nagrody mogą być przyznawane osobom fizycznym lub prawnym, a także innym podmiotom na podstawie oceny całokształtu działalności lub osiągnięć o istotnym znaczeniu. 3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, a organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, określą szczegółowe warunki i tryb przyznawania nagród, o których mowa w 11

12 ust. 1 i 2, biorąc pod uwagę charakter działalności osoby fizycznej lub prawnej lub rangę osiągnięcia w zakresie twórczości artystycznej oraz upowszechniania lub ochrony kultury. Art. 7a. 1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz inni ministrowie, w odniesieniu do podległych im ośrodków i instytucji kultury, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, a także jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać i przyznawać doroczne nagrody za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury. 2. Nagrody mogą być przyznawane osobom fizycznym lub prawnym, a także innym podmiotom na podstawie oceny całokształtu działalności lub osiągnięć o istotnym znaczeniu. 3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, a organy samorządu terytorialnego w drodze uchwały, określą szczegółowe zasady i tryb przyznawania nagród, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz ich wysokość. Znowelizowany przepis art. 7a ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, wprowadza nowe kryteria jakie należy brać pod uwagę ustalając warunki przyznawania nagród za osiągnięcia w zakresie twórczości artystycznej oraz upowszechniania lub ochrony kultury. Należy brać pod uwagę charakter działalności osoby fizycznej lub prawnej lub rangę jej/ich osiągnięć. Z przepisu art. 7a wynika także, że inaczej, niż ma to miejsce w przypadku nadawania odznak, czy medali, nagrodę mogą obok osób fizycznych, otrzymać także osoby prawne. Co więcej, nagroda może być przyznana osobie lub grupie osób. Kompetencje do przyznawania dorocznych nagród za osiągnięcia w dziedzinie kultury ma minister kultury, inni ministrowie, a także jednostki samorządu terytorialnego. Szczegółowo problematykę tą reguluje rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 24 maja 2012 r. w sprawie w sprawie warunków i trybu przyznawania dorocznych nagród za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury (Dz. U. poz. 610). Art. 7b. 1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, inni ministrowie i kierownicy urzędów centralnych w odniesieniu do podległych im ośrodków i instytucji kultury, a także jednostki samorządu terytorialnego, mogą przyznawać 12

13 stypendia osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem kultury oraz opieką nad zabytkami. 2. Stypendium, o którym mowa w ust. 1, polega na przyznaniu środków finansowych osobom realizującym określone przedsięwzięcia w zakresie twórczości artystycznej, opieki nad zabytkami lub upowszechniania kultury. 3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, a organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, określą szczegółowe warunki i tryb przyznawania stypendiów, o których mowa w ust. 1, oraz ich wysokość, mając na uwadze wspieranie rozwoju umiejętności artystycznych oraz upowszechnianie kultury i opieki nad zabytkami. Art. 7b. 1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, inni ministrowie i kierownicy urzędów centralnych w odniesieniu do podległych im ośrodków i instytucji kultury, a także jednostki samorządu terytorialnego, mogą przyznawać stypendia osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem kultury oraz opieką nad zabytkami. 2. Stypendium, o którym mowa w ust. 1, polega na przyznaniu środków finansowych osobom realizującym określone przedsięwzięcia w zakresie twórczości artystycznej, opieki nad zabytkami lub upowszechniania kultury. 3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, a organy samorządu terytorialnego w drodze uchwały, określą szczegółowe zasady i tryb przyznawania stypendiów, o których mowa w ust. 1, oraz ich wysokość. Podobnie jak we wcześniejszych przepisach, również w art. 7 b uszczegółowiono kwestie związane z wydawaniem upoważnień regulujących warunki przyznawania stypendiów. Stypendia mogą przyznawać minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, inni ministrowie i kierownicy urzędów centralnych w odniesieniu do podległych im ośrodków i instytucji kultury, a także jednostki samorządu terytorialnego. Aktualnie problematykę przyznawania stypendiów szczegółowo określa rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 24 maja 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania stypendiów osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem kultury i opieką nad zabytkami oraz wysokości tych stypendiów (Dz. U. poz. 612) określa procedurę nadawania stypendiów. 13

14 Kwestie szczegółowe związane z przyznawaniem nagród i stypendiów przez jednostki samorządu terytorialnego ustala się w aktach prawa miejscowego przyjętych przez odpowiednie organy. Rozdział 2 Instytucje kultury Art. 8. Ministrowie oraz kierownicy urzędów centralnych organizują działalność kulturalną, tworząc państwowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym. W przepisie art. 8 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej ustawodawca wskazuje podmioty obowiązane do organizowania działalności kulturalnej. Do tego kręgu zalicza ministrów (oznacza to, że takie kompetencje ma nie tylko minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego) oraz kierowników urzędów centralnych. Instytucje powołane przez tych organizatorów mają rangę państwowych instytucji kultury, a działalność kulturalna jest ich podstawowym celem statutowym. Państwowe instytucje kultury mają szczególne znaczenie dla kultury narodowej. Można wskazać wiele tego typu placówek, np.: muzea dawne obozy koncentracyjne, muzea narodowe, Bibliotekę Narodową, "Zachętę" Państwową Galerię Sztuki w Warszawie, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Centrum Sztuki Współczesnej "Zamek Ujazdowski" w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe Zbiory Sztuki w Krakowie, Zamek Królewski w Warszawie - Pomnik Historii i Kultury Narodowej, czy Teatr Narodowy. Jeśli chodzi o instytucje organizowane przez innych ministrów, to są to np.: Centralna Biblioteka Rolnicza (minister rolnictwa); Główna Biblioteka Lekarska (minister zdrowia); Muzeum Wojska Polskiego, Centralna Biblioteka Wojskowa, Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego (minister obrony). Art Jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym. 2. Prowadzenie działalności kulturalnej jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego o charakterze obowiązkowym. 14

15 3. Instytucje kultury, dla których organizatorami są jednostki samorządu terytorialnego, mogą otrzymywać dotacje celowe na zadania objęte mecenatem państwa, w tym dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Art Jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym. 2. Prowadzenie działalności kulturalnej jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego o charakterze obowiązkowym. 3. Instytucje kultury, dla których organizatorami są jednostki samorządu terytorialnego, mogą otrzymywać dotacje na zadania, objęte mecenatem państwa, w tym dotacje na wydatki inwestycyjne, z budżetu państwa w części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Obowiązek organizowania działalności kulturalnej i prowadzenia instytucji kultury spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego, a jak wynika z przepisu art. 9 ust. 2 takie działania należy zaliczyć do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego o charakterze obowiązkowym. Jednostki te tworzą samorządowe (gminne, wojewódzkie) instytucje kultury, dla których działalność kulturalna jest podstawowym celem statutowym. Jeśli chodzi o przepis art. 9 ust. 3, to został on zmieniony w wyniku przyjęcia ostatniej nowelizacji ustawy. Zmiana ta ma jednak zasadniczo charakter redakcyjny, co do meritum nie zmienia sytuacji podmiotów starających się o dotacje na działalność kulturalną objętą mecenatem państwa, w tym na dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Art. 9a. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, zakres zadań objętych mecenatem państwa, szczegółowy tryb składania wniosków o udzielenie dotacji, o których mowa w art. 5 ust. 2 i art. 9 ust. 3, oraz ich przekazywania i rozliczania, uwzględniając rządowe programy z zakresu kultury i dziedzictwa narodowego oraz konieczności zapewnienia ciągłości realizowanych zadań. 15

16 Mecenat państwa nad kulturą ma doniosłe znaczenie. W związku z tym ustawodawca zdecydował się na uszczegółowienie zasad regulujących tę kwestię, w akcie wykonawczym wydanym na podstawie komentowanego przepisu ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Problematyka ta aktualnie określona jest w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 1 września 2005 r., w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa, szczegółowego trybu składania wniosków o udzielenie dotacji oraz trybu przekazywania i rozliczania udzielonych dotacji; Dz. U. Nr 177, poz ze zm.) i dotacje na inwestycje. Działania w ramach mecenatu dotyczą działalności związanej z: 1) podtrzymywaniem i rozpowszechnianiem tradycji narodowej i państwowej; 2) upowszechnianiem i promocją twórczości artystycznej; 3) upowszechnianiem i promocją czytelnictwa; 4) promocją kultury polskiej za granicą; 5) zachowaniem, waloryzacją i ochroną dziedzictwa kulturowego, w tym ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą; 6) budową i modernizacją infrastruktury kulturalnej; 7) tworzeniem warunków do ekspozycji, zakupów i upowszechniania sztuki współczesnej; 8) zachowaniem i upowszechnianiem tradycji regionalnej i kultury ludowej; 9) tworzeniem i wdrażaniem systemów informatycznych w sferze kultury; 10) edukacją kulturalną społeczeństwa. Na uwagę zasługuje rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa w dziedzinie kultury, na które jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje, oraz sposobu i trybu przyznawania tych dotacji (Dz. U. poz. 737) wydane na podstawie przepisu art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r., Nr 80, poz. 526 ze zm.). Dotacja może być przyznana na zachowanie, waloryzację i ochronę dziedzictwa kulturowego, jak i na budowę i modernizację infrastruktury kulturalnej. Art Podmioty tworzące instytucje kultury, o których mowa w art. 8 i 9, zwane są dalej organizatorami. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o instytucji kultury bez bliższego określenia - należy przez to rozumieć zarówno państwową, jak i samorządową instytucję kultury. 16

17 Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wprowadza podział organizatorów instytucji kultury na organizatora państwowego (ministrowie, inne wymienione w ustawie podmioty) i organizatora samorządowego (odpowiednie organy jednostek samorządu terytorialnego). Organizatorami instytucji kultury nazywamy więc podmioty, które organizują, prowadzą, finansują i kontrolują podległe sobie instytucje kultury. Organizator podejmuje decyzję o utworzeniu podległej mu instytucji kultury, biorąc pod uwagę oczekiwania społeczne, a także aktualną politykę kulturalną. Jest to rodzaj realizacji potrzeb obywateli (np. mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego). Obowiązkiem ustawowym jest zapewnienie przez organizatora instytucji kultury niezbędnych środków do rozpoczęcia i prowadzenia działalności kulturalnej oraz do utrzymania obiektu, w którym ta działalność jest prowadzona (art. 12 ustawy). Instytucja kultury zachowuje pewną niezależność od organizatora, który np. nie odpowiada za zobowiązania (także finansowe) instytucji kultury. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy instytucja jest likwidowana (co jest możliwe w szczególnie uzasadnionych przypadkach), wtedy organizator przejmuje zobowiązania i wierzytelności likwidowanej instytucji kultury. Przepis art. 10 ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej stanowi, że jeśli w przepisach nie określono, czy regulacja dotyczy instytucji państwowej, czy samorządowej, należy uznać, że odnosi się do wszystkich instytucji kultury. Art Organizator wydaje akt o utworzeniu instytucji kultury, w którym określa jej przedmiot działania, nazwę i siedzibę, a także określa czy dana instytucja kultury jest instytucją artystyczną w rozumieniu ust. 2. Może być utworzona instytucja kultury prowadząca działalność kulturalną w więcej niż jednej formie organizacyjnej, wymienionej w art Instytucjami artystycznymi są instytucje kultury powołane do prowadzenia działalności artystycznej w dziedzinie teatru, muzyki, tańca, z udziałem twórców i wykonawców, w szczególności: teatry, filharmonie, opery, operetki, orkiestry symfoniczne i kameralne, zespoły pieśni i tańca oraz zespoły chóralne. Art. 11. Organizator wydaje akt o utworzeniu instytucji kultury, który określa jej nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania. 17

18 Nowością w znowelizowanej ustawie i jednocześnie jedną z najważniejszych zmian jest rozróżnienie instytucji kultury, ze względu na rodzaj działalności, na instytucje artystyczne, które są instytucjami kultury szczególnego rodzaju i pozostałe instytucje kultury. Jednocześnie ustawa określa, za jakie instytucje należy uznać instytucje artystyczne (art. 11 ust. 2). Praca w takich instytucjach organizowana jest w specyficzny sposób, w oparciu o sezony artystyczne. Określenie instytucja artystyczna w odniesieniu do instytucji scenicznych i estradowych znane było już w przepisach wcześniej obowiązujących (zob. art. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1984 r. o instytucjach artystycznych; Dz. U. Nr 60, poz. 304 ze zm.). Innymi, niż artystyczne, instytucjami kultury są pozostałe instytucje kultury, np. kina, muzea, biblioteki, domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki oraz ośrodki badań i dokumentacji. Wprowadzenie do ustawy tych dwóch kategorii instytucji kultury, tj. instytucji artystycznych i pozostałych instytucji kultury powoduje, że znowelizowany przepis art. 11 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej szczerzej, niż miało to miejsce poprzednio, opisuje obowiązki organizatora zakładającego instytucję kultury. Zakładając instytucję kultury jej organizator decyduje jaki charakter będzie ona miała. Co więcej, według obowiązujących przepisów, instytucja może prowadzić działalność w więcej niż jednej formie organizacyjnej (np. galeria sztuki i kino). Jeśli instytucja prowadzi działalność w formie przewidzianej dla instytucji artystycznej i innej formie (np. teatr i galeria sztuki) to taka instytucja będzie miała status instytucji artystycznej (zob. art. 18 ust.2). Art. 11a. 1. Działalność kulturalna instytucji artystycznej organizowana jest w oparciu o sezony artystyczne, na które ustala się plany repertuarowe. 2. Sezon artystyczny rozpoczyna się w dniu 1 września a kończy w dniu 31 sierpnia następnego roku. Dodany w wyniku nowelizacji ustawy przepis wprowadza termin sezonu artystycznego, który ma ściśle określone ramy czasowe (trwa od 1 września do 31 sierpnia roku następnego). Ustawodawca zauważył specyfikę pracy w takich instytucjach, czego wyrazem jest właśnie komentowany przepis. Na sezony artystyczne ustala się plany repertuarowe (program, działalności instytucji artystycznej w tym czasie). Instytucje 18

19 artystyczne są organizowane właśnie w oparciu o sezony artystyczne, tj. mają programy zaplanowane na dany sezon. Określenie konkretnych ram czasowych sezonu artystycznego jednakowego dla wszystkich instytucji artystycznych porządkuje działalność i haromonogram pracy takich instytucji w skali kraju. Ułatwi to tworzenie planów artystycznych, jak również ewentualną mobilność twórców i wykonawców. Wpłynie pozytywnie na racjonalne zaplanowanie kariery zawodowej, tym bardziej, że również dyrektor takiej placówki zatrudniany jest w oparciu o sezony artystyczne. W związku z tym, że charakter pracy w pozostałych instytucjach kultury różni się od pracy w instytucjach artystycznych, nie było powodu opierać działalności takich placówek na sezonach (artystycznych). Art. 12. Organizator zapewnia instytucji kultury środki niezbędne do rozpoczęcia i prowadzenia działalności kulturalnej oraz do utrzymania obiektu, w którym ta działalność jest prowadzona. Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej nakłada na organizatora publicznej instytucji kultury obowiązek przeznaczenia (zabezpieczenia) środków finansowych potrzebnych do rozpoczęcia i późniejszego prowadzenia instytucji kultury i jej działalności. Dotyczy to również przekazania odpowiednich środków koniecznych do utrzymania obiektu, w którym jest prowadzona działalność kulturalna. Oznacza to, że podejmując decyzję o rozpoczęciu działalności instytucji kultury, jej organizator obowiązany jest uwzględnić w prognozach finansowych funkcjonowanie takiej placówki. Ma to zapewnić ciągłość działalności takiej instytucji. Art Instytucje kultury działają na podstawie aktu o ich utworzeniu oraz statutu nadanego przez organizatora. 2. Statut zawiera: 1) nazwę, teren działania i siedzibę instytucji kultury, 2) zakres działalności, 3) organy zarządzające i doradcze oraz sposób ich powoływania, 4) określenie źródeł finansowania, 19

20 5) zasady dokonywania zmian statutowych, 6) postanowienia dotyczące prowadzenia działalności innej niż kulturalna, jeżeli instytucja zamierza działalność taką prowadzić. 3. Organizację wewnętrzną instytucji kultury określa regulamin organizacyjny nadawany przez dyrektora tej instytucji, po zasięgnięciu opinii organizatora oraz opinii działających w niej organizacji związkowych i stowarzyszeń twórców. Art Instytucje kultury działają na podstawie aktu o ich utworzeniu oraz statutu nadanego przez organizatora. 2. Statut zawiera: 1) nazwę, teren działania i siedzibę instytucji kultury, 2) zakres działalności, 3) organy zarządzające i doradcze oraz sposób ich powoływania, 4) sposób uzyskiwania środków finansowych, 5) zasady dokonywania zmian statutowych, 6) postanowienia dotyczące prowadzenia działalności innej niż kulturalna, jeżeli instytucja zamierza działalność taką prowadzić. 3. Organizację wewnętrzną instytucji kultury określa regulamin organizacyjny nadawany przez dyrektora tej instytucji, po zasięgnięciu opinii organizatora oraz opinii działających w niej organizacji związkowych i stowarzyszeń twórców. Jak wynika z komentowanego przepisu art. 13 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, instytucja kultury działa na podstawie aktu o jej utworzeniu - akt taki wydaje organizator i statutu, nadanego również przez organizatora. Akt o utworzeniu instytucji konstytuuje ją, w dokumencie tym ujawniona jest decyzja o powołaniu instytucji kultury, określony jest jej charakter itd.(zob. uwagi do art. 11). Natomiast statut można uznać za najważniejszy dokument określający charakter instytucji, jej wewnętrzną organizację, na podstawie której instytucja będzie działała. Znajdują się w nim informacje dotyczące placówki, mają one jednak różny charakter, niektóre są obligatoryjne, inne fakultatywne. Do informacji podstawowych i obligatoryjnych należy zaliczyć nazwę instytucji, teren jej działania i siedzibę, zakres działalności (tj. czym dana instytucja będzie się zajmować, czy będzie instytucją artystyczną). Obowiązkiem ustawowym 20

21 jest określenie w statucie organów zarządzających w instytucji i ciał doradczych, oraz sposób ich powoływania. Do informacji obligatoryjnych zaliczyć należy także określenie sposobu uzyskiwania środków finansowych i zasad dokonywania zmian statutowych. Natomiast jeśli chodzi o informacje fakultatywne, to będą one dotyczyły np. prowadzenia działalności innej niż kulturalna, o ile instytucja zamierza prowadzić taką działalność (np. działalność gospodarcza). Zatem pozakulturalną działalność będzie mogła prowadzić tylko taka placówka, która taką możliwość ma ujętą w statucie. Inne informacje dotyczą kwestii zastępców dyrektora instytucji kultury istnieje możliwość powoływania takich osób, o ile zostanie to określone w statucie. Zatem jeśli organizator zdecyduje się na stanowiska zastępcy, czy zastępców dyrektora instytucji - musi to wykazać w statucie, wraz z określeniem sposobu ich powoływania. Jeśli chodzi o zmianę w przepisie art. 13 ust. 2 pkt 4, ma ona charakter redakcyjny i ujednolica terminologię względem wymogów nałożonych przez przepisy dotyczące rachunkowości (tj. ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. U. z 2009 r., Nr 152, poz ze zm.). Art Instytucje kultury uzyskują osobowość prawną i mogą rozpocząć działalność z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora. 2. Organizator nie odpowiada za zobowiązania instytucji kultury, z zastrzeżeniem art. 24 i Instytucja kultury z urzędu podlega wpisowi do rejestru. 4. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia i udostępniania rejestru instytucji kultury, w tym zakres danych zamieszczanych w rejestrze, tryb dokonywania wpisów, zmian i wykreśleń wpisów oraz wzór księgi rejestrowej, mając na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa danych zamieszczanych w rejestrze i bezpieczeństwa czynności prawnych dokonywanych przez te instytucje. Art Instytucje kultury uzyskują osobowość prawną i mogą rozpocząć działalność z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora. 2. Organizator nie odpowiada za zobowiązania instytucji kultury, z zastrzeżeniem art. 24 i Instytucja kultury z urzędu podlega wpisowi do rejestru. 21

22 4. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestru instytucji kultury. Przepis art. 14 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej stanowi, że instytucja kultury może rozpocząć swoją działalność dopiero po uzyskaniu wpisu do odpowiedniego rejestru instytucji kultury prowadzonego przez właściwego organizatora. Wpisanie do rejestru oznacza także uzyskanie osobowości prawnej przez tę instytucję (uzyskuje ona status osoby prawnej). Stwierdzenie w przepisie art. 14 ust. 2 ustawy, że instytucja kultury podlega wpisowi do rejestru z urzędu oznacza, że nie jest to zależne od woli organizatora, a obowiązek ten nakłada sama ustawa. Rejestry, o których mówi przepis to rejestry instytucji kultury prowadzone przez organizatorów dla swoich instytucji kultury. Każdy organizator działalności kulturalnej prowadzi swój odrębny rejestr podległych mu instytucji kultury. Natomiast dla każdej instytucji prowadzi się oddzielną księgę rejestrową, oznaczoną kolejnym numerem. Ponadto przy księdze rejestrowej prowadzi się odrębnie dla każdej instytucji kultury akta rejestrowe obejmujące dokumenty stanowiące podstawę wpisu do rejestru oraz dokumenty dotyczące postępowania rejestrowego. Wpisowi do księgi rejestrowej podlegają również zmiany i uzupełnienia danych. Natomiast akt o likwidacji instytucji kultury stanowi podstawę do wykreślenia jej z rejestru. Przepis art. 14 ust. 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wprowadza niezależność organizatora od publicznej instytucji kultury, w zakresie zobowiązań instytucji kultury. Wyjątkiem są przepisy art. 24 i art. 25 odnoszące się do kwestii związanych z zobowiązaniami i wierzytelnościami likwidowanych instytucji kultury. Ustęp 4 komentowanego przepisu został zmieniony w wyniku ostatniej nowelizacji ustawy. Zmiana ta dotyczy zakresu upoważnienia ustawowego do wydania aktu wykonawczego (rozporządzenia) regulującego zasady rejestru instytucji kultury. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, obecnie znacznie szerzej określono, co musi się znaleźć w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (aktualnie obowiązuje rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu prowadzenia i udostępniania rejestru instytucji kultury (Dz. U. poz. 189). 22

23 Art. 14a. 1. Tworzy się wykaz obiektów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, w których prowadzona jest, jako podstawowa, działalność kulturalna lub które dla takiej działalności zostały wybudowane i nie mogą być przeznaczone do prowadzenia wyłącznie innej działalności podstawowej. Do wykazu wpisuje się obiekty stanowiące obiekty budowlane w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.). 2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, wykaz obiektów, o którym mowa w ust. 1, oraz tryb zgłaszania obiektów w celu wpisania ich do wykazu, uwzględniając wartości historyczne lub zabytkowe tych obiektów, a także ich pierwotne przeznaczenie na cele kulturalne. Art. 14a. 1. Tworzy się wykaz obiektów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, w których prowadzona jest, jako podstawowa, działalność kulturalna lub które dla takiej działalności zostały wybudowane i nie mogą być przeznaczone do prowadzenia wyłącznie innej działalności podstawowej. 2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady wpisywania obiektów do wykazu, o którym mowa w ust Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ustali, w drodze rozporządzenia, wykaz obiektów, o których mowa w ust. 1. Zgodnie z przepisem art. 14 a ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, został utworzony wykaz obiektów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, w których prowadzona jest, jako podstawowa, działalność kulturalna lub które dla takiej działalności zostały wybudowane i nie mogą być przeznaczone do prowadzenia wyłącznie innej działalności podstawowej. Do wykazu wpisuje się obiekty stanowiące obiekty budowlane w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, ze zm.). Wzmiankę o wpisaniu takiego obiektu, który ma faktycznie szczególne znaczenie dla kultury, do wykazu obiektów umieszcza się w księdze rejestrowej prowadzonej dla instytucji kultury w dziale trzecim - Mienie instytucji kultury, w rubryce Uwagi. Minister właściwy do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, także z własnej inicjatywy, umieszcza obiekt w wykazie dla potwierdzenia szczególnego znaczenia niektórych obiektów dla kultury oraz w celu ich 23

24 ewidencjonowania. Uzasadnieniem dla dokonania wpisu takiego obiektu jest jego znaczenie dla kultury narodowej, prowadzona w nim działalność lub cel, dla którego obiekt został wybudowany. Oznacza to, że ustawodawca uznał za istotne określić, które budynki będące w dyspozycji Skarbu Państwa bądź jednostek samorządowych zawsze będą przeznaczone na działalność wyłącznie kulturalną, ze względu na ich szczególne znaczenie dla kultury narodowej. Gwarantuje to zachowanie dziedzictwa kulturowego. Poza tym daje gwarancję, że bez względu na okoliczności, w określonych budynkach będzie zawsze prowadzona działalność kulturalna. Ustawodawca ponadto wyklucza prowadzenie w takich miejscach działalności innej niż kulturalna. Nowelizacja komentowanego przepisu ma charakter uszczegóławiający (szczególnie, gdy chodzi o zakres regulacji aktu wykonawczego wydawanego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na podstawie tego przepisu), należało określić precyzyjne wytyczne dotyczące treści rozporządzenia, które powinny uwzględniać wartość historyczną lub zabytkową obiektów lub ich pierwotne przeznaczenie na cele kulturalne (do dnia 2 lipca 2012 r. obowiązywało rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia z dnia 6 stycznia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wpisywania do wykazu obiektów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, w których prowadzona jest, jako podstawowa, działalność kulturalna lub które dla takiej działalności zostały wybudowane i nie mogą być przeznaczone do prowadzenia wyłącznie innej działalności podstawowej, oraz ustalenia ich wykazu; Dz. U. Nr 21, poz. 185 ze zm.). Art Dyrektora instytucji kultury powołuje organizator na czas określony, z zastrzeżeniem ust. 3, po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w tej instytucji kultury oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję. Odwołanie dyrektora następuje w tym samym trybie. Zasięganie opinii związków zawodowych oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych nie jest konieczne w przypadku wyłonienia kandydata na dyrektora w drodze konkursu, o którym mowa w art

25 2. Dyrektora instytucji artystycznej powołuje się na okres od trzech do pięciu sezonów artystycznych, o których mowa w art. 11a ust. 2. Dyrektora instytucji kultury innej niż instytucja artystyczna powołuje się na okres od trzech do siedmiu lat. 3. Organizator powołuje i odwołuje dyrektora państwowej instytucji kultury po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. W przypadku powoływania tej samej osoby na stanowisko dyrektora państwowej instytucji kultury na kolejny okres, organizator zasięga opinii ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. 5. Organizator przed powołaniem dyrektora zawiera z nim odrębną umowę w formie pisemnej, w której strony określają warunki organizacyjno-finansowe działalności instytucji kultury oraz program jej działania. Umowa wchodzi w życie z dniem powołania dyrektora. Odmowa zawarcia umowy przez kandydata na stanowisko dyrektora powoduje jego niepowołanie na to stanowisko. 6. Dyrektor instytucji kultury powołany na czas określony może być odwołany przed upływem tego okresu: 1) na własną prośbę, 2) z powodu choroby trwale uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków, 3) z powodu naruszenia przepisów prawa w związku z zajmowanym stanowiskiem, 4) w przypadku odstąpienia od realizacji umowy, o której mowa w ust. 5, 5) w przypadku przekazania państwowej instytucji kultury w trybie art. 21a ust W sprawach dotyczących powoływania i odwoływania dyrektora instytucji kultury w zakresie nieuregulowanym w ustawie mają zastosowanie przepisy art Kodeksu pracy 8. Statut instytucji kultury może przewidywać utworzenie stanowiska zastępcy dyrektora lub stanowisk zastępców dyrektora. W takim przypadku statut określa liczbę stanowisk zastępców dyrektora oraz tryb ich powoływania i odwoływania. Art Dyrektora instytucji kultury powołuje organizator na czas określony lub nie określony, po zasięgnięciu opinii właściwych związków zawodowych działających w tej instytucji kultury oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych. Odwołanie następuje w tym samym trybie. 25