ROZDZIAŁ IX Innowacje

Transkrypt

1 ROZDZIAŁ IX Innowacje W oparciu o mapy systemowe (patrz Rozdział VIII) zidentyfikowano miejsca, w których możliwa jest skuteczna interwencja mająca na celu rozwiązanie danego problemu. W rozdziale szczegółowo opisano zaproponowane innowacje. IX.1 Środowisko IX.1.1 Patrycypacyjne zarządzanie zielenią Celem innowacji jest rozwiązanie problemu kondycji terenów zieleni miejskiej w centrum Łodzi. Głównym powodem złego stanu zieleni są: niski poziom zaangażowania społecznego, jakość pielęgnacji istniejącej zieleni i stan czynników środowiskowych. Ta innowacja tworzy alternatywne rozwiązanie w obszarze zarządzania zielenią, oparte na bezpośrednim zaangażowaniu mieszkańców. Obejmuje dwa elementy: (1) finansowy mechanizm uzyskania dodatkowych środków na inwestycje związane z zielenią miejską (Lokalny Zielony Fundusz), (2) partycypacyjny system podejmowania decyzji, w którym mieszkańcy decydowaliby bezpośrednio, gdzie i jak będą rozwijane i utrzymywane nowe tereny zieleni w Łodzi. Lokalny Zielony Fundusz to nazwa nowej, samodzielnej i niezależnej fundacji, którą utworzonoby w ramach publiczno prywatno społecznego partnerstwa. Fundatorami byłyby władze lokalne, przedsiębiorstwa i organizacje pozarządowe. To oznacza, że zarządzanie funduszem miałoby charakter partycypacyjny; w zarządzie funduszu byliby przedstawiciele wszystkich trzech sektorów życia społecznego. Budżet Lokalnego Zielonego Funduszu tworzyłyby: kapitał żelazny stworzony przez władze miasta; wkład finansowy od prywatnych przedsiębiorców i osób fizycznych; przychód z opłat i kar za nielegalny zrzut ścieków, wycinkę drzew, itd.; przychód z lokalnego zielonego podatku dodatkowego podatku, ponoszonego przez mieszkańców, których konsumpcja zasobów naturalnych (wody, energii elektrycznej) 79

2 lub emisja zanieczyszczeń przekroczy określony limit. Zielony podatek może być uiszczony w formie pieniężnej lub prac społecznych, związanych z zielenią miejską w Łodzi; zielona karta miejska karta rabatowa, której posiadaczom miejscowe firmy (sklepy, restauracje, itd.) udzielałyby rabatu na oferowane produkty lub usługi (np. 10%). Karty emitowałby Lokalny Zieleny Fundusz, a wszystkie dochody z jej sprzedaży byłyby przeznaczone na powiększanie kapitału żelaznego Funduszu; jako fundacja, Fundusz mógłby uzyskać status organizacji pożytku publicznego i uzyskiwać środki z tzw. 1% podatku ; granty ze środków funduszy Unii Europejskiej, Banku Światowego, itd. Największa część uzyskanych środków byłaby utrzymywana jako kapitał żelazny i inwestowana tak, by wszystkie kluczowe działania Funduszu były finansowane głównie z zysków od odsetek z kapitału żelaznego. Główne obszary działalności Lokalnego Zielonego Funduszu: Edukacja mieszkańców w zakresie wartości usług ekosystemów celem jest podniesienie świadomości mieszkańców, zmiana ich nawyków tak, by wykorzystywali lokalne ekosystemy w sposób zrównoważony i równocześnie przynoszący im korzyści finansowe np. korzyści z tytułu zredukowania wydatków na energię, paliwo, wodę, itd. Edukacja mieszkańców miałaby również na celu promowanie stosowania rozwiązań sprzyjających środowisku w życiu codziennym i w działalności zawodowej; Przyznawanie dotacji oddolnym inicjatywom społecznym dotyczącym rozwoju lub utrzymania obszarów zieleni miejskiej. Projekty mogą przedkładać wyłącznie grupy będące inicjatywami sąsiedzkimi. Grupa występująca o grant musi wnieść także wkład własny w postaci pracy wolontariackiej, co jest warunkiem otrzymania dotacji. Wszystkie zgłoszone projekty byłyby publikowane na stronie internetowej Funduszu. Mieszkańcy Łodzi poprzez głosowanie wskazywaliby, które projekty ich zdaniem są najlepsze i zasługują na uzyskanie dofinansowania; Udzielanie pomocy eksperckiej (np. architekta krajobrazu, ogrodnika, innowatorów społecznych, itd.) dla projektów, które uzyskały dofinansowanie; 80

3 Nagradzanie najlepszych zielonych inicjatyw realizowanych przez firmy i sąsiedzkie grupy inicjatywne; Częściowy zwrot kosztów inwestycji w prywatnych nieruchomościach związanych np. z podłączeniem do miejskiej sieci kanalizacyjnej, budowy przepuszczalnych nawierzchni, zielonych dachów oraz innych systemów odzyskiwania wody deszczowej, instalacji do pozyskiwania alternatywnych źródeł energii (np. paneli słonecznych), tworzenia kompostowników, itp. Zalety innowacji: Wzrost liczby terenów zieleni w mieście; Zmniejszenie emisji CO 2 i pozostałych zanieczyszczeń; Poprawa jakości powietrza i retencji wody, Poprawa warunków życia mieszkańców; Integracja społeczności lokalnej; Stworzenie możliwości oddziaływania na lokalną politykę środowiskową przez mieszkańców; Szansa na poprawę systemu zarządzania i uzyskanie dodatkowych środków na ochronę środowiska. IX.1.2 Polityka zielonego współzawodnictwa W procesie wsparcia ochrony środowiska w Łodzi ważne jest sformułowanie polityki zielonego współzawodnictwa, która obejmie dwóch głównych lokalnych interesariuszy: lokalne władze i dzielnice (społeczności dzielnicowe). Głównym celem tej strategii jest: 1. Stymulowanie i wzrost współzawodnictwa w obszarze środowiska między przedstawicielami tego samego sektora; 2. Wsparcie interakcji między dzielnicami a władzą lokalną. Poniższy diagram pokazuje, że współzawodnictwo i współpraca są istotne dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. W tym przypadku, konkurencja jest zdefiniowana jako wyścig ku 81

4 zrównoważonemu rozwojowi między reprezentantami władz lokalnych z jednej strony, a dzielnicami (lokalnymi społecznościami) z drugiej strony. Po uruchomieniu interakcji wewnątrz jednego sektora (władze lokalne), może rozpocząć się drugi etap związany z interakcjami międzysektorowymi. Rysunek IX.1 Podstawy zrównoważonego rozwoju Współzawodnictwo Zrównoważony rozwój Współpraca Źródło: opracowanie własne Wewnętrzne działania władze lokalne Władze lokalne powinny konkurować ze sobą w kontekście zrównoważonego rozwoju. W ramach wdrażania polityki zielonego współzawodnictwa ważne jest ustalenie mieszanego komitetu. Komitet ten (obejmujący m. in. przedstawicieli następujących departamentów: transportu, energii, infrastruktury, ochrony środowiska) będzie odpowiedzialny za wspólne podejmowanie decyzji oraz za inicjowanie wspólnych działań, które powinny prowadzić do efektywnego zarządzania środowiskiem i planem zagospodarowania przestrzennego. Celem współzawodnictwa jest tworzenie oraz wdrażanie coraz większej liczby innowacji. Współpraca sprawi, że lokalne programy będą bardziej produktywne. Będzie to dobry przykład dla innych ludzi, pokazujący jak dbać o środowisko naturalne. Wewnętrzne działania dzielnice Społeczności dzielnicowe powinny być podzielone na mniejsze jednostki osiedla (sąsiedztwa). Współzawodnictwo i współpraca są ważne również na tym poziomie. Celem 82

5 działań jest dbanie o swoje otoczenie oraz pomoc lokalnym władzom we wdrażaniu niektórych programów np. dotyczących zieleni miejskiej, recyklingu, kompostowania itp. Nowo planowane projekty mogą nosić nazwy: Mój zielony dom, Zielone podwórko, Mój miejski ogródek przydomowy itp. Należy jednak pamiętać, że lokalne społeczności potrzebują pewnych zachęt, by zaangażować się w te działania, stąd też zaleca się stworzenie interakcji współpracy między sektorem samorządowym i społecznym. Interakcje władze lokalne i dzielnice Interakcje między dzielnicami a władzą lokalną mają na celu podział odpowiedzialności między różnymi podmiotami. Pomoże to rozwiązać różne lokalne problemy, takie jak brak wzajemnego zaufania i świadomości społecznej. Władze powinny angażować społeczność lokalną zarówno w procesy podejmowania decyzji, jak i w procesy ich implementacji, co przyniesie korzyści obu stronom. Miasto i władze dzielnicowe (delegatury) powinny wspierać osiedla/sąsiedztwa rozwijające się w sposób zrównoważony, dając im np. karty rabatowe na transport publiczny, kupony, którymi można płacić za różne usługi komunalne, itp. IX.2 Ekonomia IX.2.1 Kampania Umieść mnie na mapie Jedną z barier dla zachowania drzew, zidentyfikowaną przez ekspertów podczas badania, była niska świadomość mieszkańców miasta dotycząca znaczenia drzew (więcej w Rozdziale III). Ponadto drzewa nie są postrzegane jako priorytet przez lokalnych decydentów, czego przykładem może być brak szczegółowych danych o liczbie drzew w mieście. Kampania o nazwie Umieść mnie na mapie będzie rozwiązaniem dla obu problemów. Celem akcji jest zaangażowanie społeczności lokalnej w proces inwentaryzacji miejskich terenów zieleni. W ramach projektu stworzona zostanie interaktywna mapa, dostępna na portalu internetowym. Następnie mieszkańcy miasta zostaną poproszeni o zaktualizowanie mapy poprzez naniesienie na nią terenów zieleni znajdujących się w ich okolicy. Głównym założeniem kampanii jest przeprowadzenie inwentaryzacji drzew i terenów zieleni w Łodzi w celu ustalenia ich ilości, jakości i składu gatunkowego. Zebrane dane będą istotne dla codziennego utrzymania i zarządzania zielenią miejską, a także pomocne w identyfikacji terenów, gdzie nowe nasadzenia są możliwe lub konieczne. 83

6 Zaktualizowana mapa, może również okazać się pomocna przy opracowywaniu planów zagospodarowania przestrzennego. Dzięki mapie eksperci będą mieli narzędzie zawierające szczegółowe informacje na temat zieleni w mieście oraz wartości jej różnorodności biologicznej. Celem tej kampanii jest również wzmocnienie i budowanie wspólnoty lokalnej. Włączenie członków społeczności w inwentaryzację zieleni miejskiej będzie dobrą okazją do zwrócenia uwagi na otaczającą ich zieleń, wpłynie także na zwiększenie świadomości na temat znaczenia usług ekosystemów. Ponadto kampania zaangażuje mieszkańców w proces gospodarowania terenami zieleni. Łodzianie będą informować o akcji swoich sasiadów i mobilizować ich do wzięcia udziału w projekcie. Dzięki takim działaniom zwiększy się ilość nasadzeń (włodarze miasta będą informowani o białych plamach na mapie), także drzewa w najbliższym sąsiedztwie poszczególnych mieszkańców będą lepiej pielęgnowane. IX.2.2 Tożsamość i spójna wizja miasta Odpowiednia strategia i wizja rozwoju miasta są niezbędne, by miasto odniosło sukces i stało się rozpoznawalne w kraju i za granicą. Starannie zdefiniowana wizja wyznacza kierunek przyszłego rozwoju danego miasta tak, by było ono przyjazne zarówno dla inwestorów, jak i dla mieszkańców. Polskie przykłady tego typu działania to m.in. strategia Wrocław miejsce spotkań czy Kraków promujący się jako kulturalna stolica kraju. Wizja poszczególnego miasta w praktyce pokazuje jego strategię, która definiuje główne kierunki rozwoju, czynniki wspierające ich realizację oraz wskaźniki, które określają zaawansowanie tych procesów. Planowanie strategii sprzyja identyfikowaniu długoterminowych działań, mogących rozwiązać problemy miasta w sposób trwały i kompleksowy. Co więcej, prace nad strategią są pomocne w rozwiązaniu problemów bieżących, tj. brak planu zagospodarowania przestrzennego w Łodzi (strategia pomoże określić priorytety, które mogą w zasadniczy sposób zdecydować o kształcie planu). Wydaje się, że lokalne władze już dostrzegły ten potencjał, ponieważ tworzone są kolejne dokumenty, nawiązujące swoim kształtem do długoterminowych strategii (Strategia Rozwoju Klastra w Łodzi oraz Strategia Zarządzania Marką Łódź). Mimo pierwszych działań w tym zakresie, nadal brakuje jednej, spójnej wizji miasta. Jak będzie wyglądać Łódź w 2020 roku? Jakiego rodzaju inwestycje powinny być dla miasta priorytetem? Jakie tereny na nie przeznaczyć, tak by zachować równowagę między rozwojem 84

7 ekonomicznym, społecznym i ekologicznym? Jeśli władzom miasta uda się stworzyć długotrwałą strategię odpowiadającą na te pytania, łatwiej będzie opracować plan zagospodarowania przestrzennego, który stanie się narzędziem realizacji wyznaczonego kierunku rozwoju. Zakładając, że Łódź chce zdobyć tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy, niezbędne wskaźniki powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w opracowanej strategii. Warto też zwrócić uwagę na prestiżowy potencjał konkursu, który może pozytywnie wpłynąć na kształtowanie się tożsamości miasta i identyfikowanie się z nim przez mieszkańców. Należy zaznaczyć, że tożsamość Łodzi nie może zostać odgórnie ustalona. W jej tworzeniu powinny brać udział wszystkie zainteresowane grupy interesariuszy (przedstawiciele lokalnych społeczności, biznesu, administracji itp.). By zachęcić ich do udziału w tym procesie można sięgnąć po takie narzędzia jak: konsultacje społeczne, ankiety, otwarte dyskusje czy fora internetowe, kwestionariusze online i inne pomocne rozwiązania techniczne (np. opisane przy okazji kampanii Umieść mnie na mapie). Proces ten powinien opierać się na zasadach jasności i transparentności oraz równego uczestnictwa. Nad jego przebiegiem może czuwać zewnętrzny audytor lub ekspert (tę rolę może pełnić lokalna organizacja pozarządowa albo firma konsultingowa zaaprobowana przez radę miasta). Kluczowa jest niezależność podmiotu audytującego, która gwarantuje równość wszystkich pozostałych podmiotów. Jeśli powyższe warunki zostaną spełnione, partycypacyjny sposób określenia tożsamości miasta może mieć wiele pozytywnych rezultatów, m.in.: Gwarancja, że wszystkie najważniejsze dla interesariuszy kwestie zostaną uwzględnione; Pewność, że interesariusze popierają stworzoną w tej sposób wizję i bazującą na niej strategię. W procesie tworzenia wizji i tożsamości, można wykorzystać wiele praktycznych narzędzi, np.: Komitet wspierający organ technicznego i merytorycznego wsparcia złożony z lokalnych przedstawicieli biznesu, nauki, społeczności lokalnych, grup interesów i grup pozarządowych. Jego główną rolą jest koordynacja pracy i gwarancja wysokiej 85

8 jakości jej ostatecznych rezultatów; Wizje przyszłości wizualizacje różnych strategii rozwoju miasta i prezentacja ich mieszkańcom tak, by mieli oni okazję zapoznać się z planowanymi efektami proponowanych działań. Atrakcyjna forma prezentacji poszczególnych projektów spotyka się z pozytywnym przyjęciem i pozwala w sposób emocjonalny utożsamić się z daną wizją. Tożsamość, wizja i strategia wydają się być niezbędnymi krokami, które zainicjują przygotowanie planu zarządzania przestrzenią miejską, a więc pomogą w osiągnięciu głównego celu, jakim jest zdobycie przez Łódź tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy. IX.3 Społeczeństwo IX.3.1 Projekt Green it well Projekt Green it well został stworzony w odpowiedzi na problem braku wielofunkcyjnych terenów zieleni w Łodzi. Czynniki wpływające na zidentyfikowany problem to: niski poziom świadomości społecznej związany z potrzebą tworzenia wielofunkcyjnych przestrzeni zieleni, nieefektywne zarządzanie oraz brak polityki przyciągania inwestorów do inwestowania na terenach zieleni. Projekt Green it well ma na celu uwzględnienie wszystkich wymienionych czynników. Proponowane rozwiązanie zakłada udział władz lokalnych, które ze swojej strony miałyby zapewnić teren na stworzenie wielofunkcyjnego parku miejskiego. Kolejny etap to ogłoszenie konkursu na projekt zagospodarowania wskazanego terenu. W tym czasie proponuje się także przeprowadzenie kampanii informacyjnej na terenie miasta w celu zaangażowania jak największej liczby osób w proces planowania. Najbardziej racjonalna i zrównoważona propozycja zagospodarowania terenu zostanie wybrana przez specjalnie utworzony do tego celu komitet. Zwycięzca uzyska możliwość zagospodarowania części wcześniej wskazanego przez władze terenu. Głównym założeniem projektu jest zazielenienie terenu, wyposażenie go w elementy małej architektury (takie jak: ławki, stoły pingpongowe, stoły do gry w szachy, place zabaw, stawy, fontanny itp.) oraz wkomponowanie w krajobraz małych punktów gastronomicznych (np. kawiarenka). Taki sposób zagospodarowania zachęci mieszkańców do spędzania czasu na 86

9 terenach zieleni. Należy podkreślić, że każdy z przywołanych przykładów będzie fundowany przez rodziny, instytucje bądź firmy. W zamian za sfinansowanie jednego bądź kilku elementów fundator otrzyma możliwość umieszczenia tabliczki ze swoim nazwiskiem np. drzewo Józefa Kowalskiego, ogród Anny Nowak, staw Klak Sp. z o.o. Taki rodzaj partycypacji może z powodzeniem wpłynąć na wzrost odpowiedzialności społecznej za wspólne dobro, korzystanie z tego typu terenów może również przyczynić się do zacieśnienia więzi społecznych między mieszkańcami. Ponadto ładne otoczenie zachęci wolontariuszy, amatorskie teatry, organizatorów ślubów oraz instruktorów fitness itp. do rozpoczęcia swojej działalności na nowo powstałym terenie. Ze środowiskowego punktu widzenia taka inwestycja może wpłynąć na zwiększenie bioróżnorodności oraz tworzenie nowych usług ekosystemów dla mieszkańców. Aby zachęcić inwestorów, władze lokalne mogą np. obniżyć bądź znieść podatek od działalności gospodarczej na okres 2 lat. W dłuższej perspektywie czasu zrealizowane inwestycje będą stanowić dodatkowy dochód dla budżetu miasta. Projekt Green it well może stanowić dodatkowy atut przy ubieganiu się przez Łódź o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy, w szczególności w obszarach: Redukcja emisji CO 2 ; Tereny zieleni i zrównoważone gospodarowanie; Środowisko i bioróżnorodność; Jakość powietrza; Eco-innowacje. IX.3.2 Zielony tramwaj Projekt Zielony tramwaj ma na celu rozwiązanie problemu słabej świadomości mieszkańców Łodzi o znaczeniu obszarów zieleni i ich funkcji dla społeczeństwa. Konieczność zmian w tym zakresie została silnie podkreślona w czasie spotkania z interesariuszami w Wydziale Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miasta Łodzi. Zielony tramwaj bierze pod uwagę zarówno aspekty edukacyjne, kulturalne, jak i społeczne. 87

10 Ma na celu zwiększenie mobilności łodzian pomiędzy największymi parkami i terenami zieleni w mieście, dzięki stworzeniu specjalnej sieci połączeń tramwajowych. Co weekend uruchamianoby kilka tramwajów oferujących darmową przejażdżkę mieszkańcom i turystom. Wagony pomalowane w różne odcienie zieleni i oznaczone hasłem Dalej, za zielonym tramwajem! byłyby dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych i rodzin z małymi dziećmi. Jednocześnie promowałyby korzystanie z komunikacji miejskiej, jako bardziej przyjaznej środowisku. W czasie przejażdżki pasażerowie mieliby możliwość zwiedzenia centrum miasta, obejrzenia filmów edukacyjnych, uczestniczenia w ekodyskusjach, zaznajomienia się z ideami Europejskiej Zielonej Stolicy, a także z postępami Łodzi jako kandydatki do tego tytułu, czy po prostu relaksu na tramwajowej zielonej trawce wykonanej z biodegradowalnego materiału. Wysiadając z wagonu każdy pasażer otrzymałby pakiet ulotek (wydrukowanych na papierze makulaturowym) opowiadających o sposobach racjonalnego i wielofunkcyjnego korzystania z zieleni miejskiej. Po dotarciu do jednego z parków, uczestników akcji zachęcanoby do spędzenia czasu wolnego w specjalnie przygotowanych wielofunkcyjnych strefach zieleni. Pośród udostępnianych tam atrakcji będzie można znaleźć: mobilną bibliotekę, miejsca przeznaczone do uprawiania sportu, przyrządy do grilla czy po prostu leżaki. Ważnym elementem programu byłoby stworzenie grupy wolontariuszy rekrutujących się przede wszystkim spośród uczniów lokalnych szkół, członków organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska, ale także wszystkich osób zainteresowanych proekologiczną działalnością społeczną. Ich głównym zadaniem byłoby zapewnienie obsługi informacyjnej uczestników akcji Zielony tramwaj. Na co mogą liczyć uczestnicy akcji: dowiedzą się więcej o środowisku i korzystaniu z terenów zieleni; będą obserwować naturę z bliska; wyostrzą swój zmysł estetyki; oderwą się od zgiełku miasta. Rozkład jazdy zielonych tramwajów zostanie zsynchronizowany z regularną komunikacją 88

11 miejską. Zależnie od zapotrzebowania uruchamianoby kolejne kursy co godzinę. Dzięki wprowadzeniu w życie projektu Zielony tramwaj można znacząco zwiększyć świadomość usług ekosystemów wśród łodzian. Ponadto, jego realizacja przyczyni się do wzrostu atrakcyjności Łodzi wśród inwestorów i zacieśnienia więzi społecznych, dzięki stworzeniu wielofunkcyjnych zielonych terenów rekreacyjnych. Połączenie tych trzech sfer przyczyni się pozytywnie do ubiegania się przez Łódź o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy. IX.4 Jakość życia IX.4.1 Projekt Zielony autobus Projekt Zielony autobus koncentruje się na zapewnieniu mieszkańcom, zwłaszcza tym z centrum miasta, łatwego dostępu do obszarów zieleni w Łodzi. Interesariusze z organizacji pozarządowych podkreślali, że większość takich miejsc jest ulokowana na granicach miasta i tylko kilka z nich w centrum. Większość mieszkańców napotyka problemy z dotarciem do terenów zieleni. Inicjatywa Zielony autobus umożliwia zaspokojenie tych potrzeb, ale jest również szansą na zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców Łodzi. Autobusy będą jeździć wieczorami, podczas weekendów i świąt, w oparciu o rozkład jazdy dostosowany do potrzeb potencjalnych użytkowników. Będą one zabierać ludzi chętnych do spędzania wolnego czasu na terenach zieleni. Bilet w Zielonym Autobusie będzie tańszy od tych w regularnych autobusach. W Zielonym Autobusie zostanie wykorzystane ekologiczne paliwo. Dodatkowo pasażerowie otrzymają krótkie informacje edukacyjne na temat usług ekosystemowych (plakaty, nagrania video, ulotki itp.) Celem opisanych działań jest zwiększenie świadomości mieszkańców, ograniczenie ich ignorancji oraz zapewnienie szansy odwiedzenia terenów zieleni. W autobusie, pasażerowie otrzymają również mapy terenów zieleni w mieście, co pomoże im w zaplanowaniu przyszłych podróży. IX.4.2 Zielone rowerowe korytarze Kolejna innowacja związana z dostępem do terenów zieleni w Łodzi to Zielone rowerowe korytarze. Projekt zakłada rozwój infrastruktury rowerowej i ułatwi przemieszczanie się pomiędzy terenami zieleni w mieście. 89

12 W założeniach projektu istniejące i nowe ścieżki rowerowe połączą parki i inne tereny zieleni. Nowe ścieżki zostaną stworzone poprzez zwężenie ulic, a jeśli to nie będzie możliwe, to poprzez budowę ścieżek przy ulicy. Budowa nowej infrastruktury rowerowej zakładała powstanie centrów wynajmu rowerów oraz parkingów rowerowych, zwłaszcza w okolicach terenów zieleni tak, aby mieszkańcy Łodzi mogli je bez obaw pozostawić i wejść do parku/lasu, aby cieszyć się kontaktem z naturą. Poza tym, większa ilość ścieżek rowerowych powinna zachęcić mieszkańców do korzystania z rowerów i zamienić samochód na środek transportu bardziej przyjazny środowisku. IX.5 Informacje zwrotne od uczestników seminarium Studium przypadku lokalnego projektu realizowanego w Łodzi zostało zaprezentowane podczas międzynarodowego seminarium naukowego Synthesizing different perspectives on the value of urban ecosystm services, które odbyło się 15 lipca 2011 roku na Universytecie Łódzkim. Celem seminarium było przybliżenie różnych perspektyw finansowej, społeczno-ekonomicznej, psychologicznej, kulturowej itp. usług ekosystemów w miastach. Podczas seminarium przedstawiono cel projektu lokalnego tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy dla Łodzi do 2020 roku oraz etapy opracowywania innowacji, które mogą być inspiracją dla Łodzi. Następnie uczestnicy seminarium zostali poproszeni o opinie i komentarze odnośnie zaproponowanych innowacji. Ich komentarze i sugestie zostały przedstawione poniżej. Motywowanie mieszkańców do aktywnej partycypacji w projektach mających na celu zazielenianie miasta może być realizowane na różne sposoby, np. poprzez zaangażowanie młodzieży szkolnej. Mają oni bezpośredni wpływ na swoje rodziny, zwłaszcza na rodziców, którzy dzięki temu również mogliby zdecydować się na uczestnictwo w różnych projektach. Ponadto, w trakcie realizowania różnego typu warsztatów mieszkańcy mogliby być poproszeni o graficzne przedstawienie swojej wizji miasta. W ten sposób ich pomysły zostałyby zwizualizowane, dzięki czemu stałyby się one bardziej realistyczne. Jednym z najważniejszych aspektów determinujących motywację ludzi do uczestnictwa w działaniach skierowanych na ekosystemy w miastach jest ich wiedza na temat usług 90

13 ekosystemów i korzyści z nich płynących. Zatem należy zapewnić mieszkańcom maksimum użytecznych informacji, jednocześnie pamiętając, że edukacja odbywająca się w otoczeniu przyrody i poprzez praktyczne doświadczenie (np. wycieczki terenowe) daje dużo lepsze rezultaty niż zajęcia teoretyczne. Ludzie powinni mieć możliwość zobaczenia, jak funkcjonują ekosystemy w praktyce, dlatego dobrym rozwiązaniem są zielone dachy i ściany budynków (zazielenianie ich poprzez sadzenie roślin). Można również zaproponować mieszkańcom, aby sami sadzili drzewa, ale należy pamiętać, że większość ludzi nie jest gotowa podjąć się ich pielęgnacji. Innym skutecznym narzędziem jest organizowanie różnego rodzaju "zielonych" konkursów na poziomie dzielnic i/lub społeczności sąsiedzkich, np.: konkurs na najbardziej zielone podwórko, konkursy dla dzieci i rodziców na urządzenie ogrodu o charakterze autochtonicznym (z roślinami typowymi dla regionu). Poza opisanymi powyżej pomysłami uczestnicy seminarium również zaproponowali: Urządzanie ogrodów dla polepszania stanu bioróżnorodności, zaopatrzenia w żywność (owoce i warzywa) oraz dla celów edukacyjnych; Utworzenie otwartego pokoju dla społeczności lokalnej centrum informacyjnego, gdzie wysoko wykwalifikowani ludzie byliby odpowiedzialni za zapewnianie informacji na temat usług ekosystemów w mieście; Dobrze zaplanowana Lokalna Agenda 21 i jej implementacja; Większe zaangażowanie sfery biznesowej, która mogłaby czerpać bezpośrednie korzyści z usług ekosystemów; Zaangażowanie ludzi starszych tj. powyżej 55 roku życia, aby zapobiegać ich izolacji społecznej; Tworzenie miejskich rezerwatów biosfery; Zwracanie uwagi na to, aby zielone działania nie były przesycone naukowymi pojęciami używanie prostego języka do wyjaśniania skomplikowanych procesów i zjawisk. Ponadto, aby lepiej zmotywować mieszkańców do włączenia się w kampanię Europejskiej Zielonej Stolicy oraz zaznajomić ich z wymaganiami konkursu, działania mogłyby być 91

14 organizowane na poziomie dzielnic. IX.6 Podsumowanie Opisane innowacje odnoszą się do zidentyfikowanych przez zainteresowane strony najważniejszych problemów w Łodzi. Są nimi: brak planu zagospodarowania przestrzennego, zły stan zieleni miejskiej i trudny dostęp do niej oraz brak wielofunkcyjnych terenów zieleni. Dla każdego problemu zaproponowano dwa innowacyjne rozwiązania. Wprowadzenie tych innowacji może nie tylko przyczynić się do rozwiązania konkretnych problemów, ale także usunąć ich przyczyny np. poprzez stworzenie kompleksowej wizji rozwoju miasta, podniesienie poziomu świadomości obywateli i ich zaangażowania w zarządzanie przestrzenią zieloną. 92