Ocena molekularna periopatogenów z głębokich kieszonek przyzębnych w przebiegu zaawansowanych zapaleń przyzębia

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ocena molekularna periopatogenów z głębokich kieszonek przyzębnych w przebiegu zaawansowanych zapaleń przyzębia"

Transkrypt

1 prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2013, 50, 2, ISSN X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Magdalena Baker 1, B, D, Monika Myszko-Coelho 2, E, F, Zbigniew Kozłowski 1, D, 2, A, B Marzena Dominiak Ocena molekularna periopatogenów z głębokich kieszonek przyzębnych w przebiegu zaawansowanych zapaleń przyzębia Molecular Evaluation of Periodontal Pathogens from Deep Periodontal Pockets in the Course of Advanced Periodontitis 1 Katedra i Zakład Periodontologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu 2 Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu A koncepcja i projekt badania; B gromadzenie i/lub zestawianie danych; C opracowanie statystyczne; D interpretacja danych; E przygotowanie tekstu; F zebranie piśmiennictwa Streszczenie Wprowadzenie. Zapalenie przyzębia jest chorobą wieloczynnikową wywoływaną przez patogeny płytki nazębnej. Identyfikacja bakterii z głębokich kieszonek przyzębnych pomaga postawić szczegółowe rozpoznanie i wdrożyć właściwe leczenie farmakologiczne. Cel pracy. Ocena ilościowa i jakościowa głębokich kieszonek przyzębnych u pacjentów z zaawansowaną chorobą przyzębia oraz badanie zależności między rozpoznaniem postawionym na podstawie objawów klinicznych a składem mikrobiologicznym badanych kieszonek. Materiał i metody. Badaniem objęto 34 pacjentów z zaawansowanym zapaleniem przyzębia, u których dokonano oceny mikrobiologicznej głębokich kieszonek przyzębnych (PD > 4 mm) na podstawie obecnego DNA bakteryjnego z użyciem reakcji PCR za pomocą gotowych zestawów PET plus (MIP Pharma, Niemcy). Wyniki. Potwierdzono ścisły związek występowania bakterii w kompleksach zaproponowanych przez Socransky ego. Wykazano zależność między rodzajami periopatogenów płytki poddziąsłowej a głębokością kieszonek. Nie ujawniono zależności między występowaniem Aggregatibacter actinomycetemcomitans a klinicznym rozpoznaniem agresywnego zapalenia przyzębia. Wnioski. Głębokie kieszonki przyzębne są zasiedlane przez zróżnicowaną florę bakteryjną, a analiza jej składu daje podstawy do właściwego leczenia (Dent. Med. Probl. 2013, 50, 2, ). Słowa kluczowe: zapalenie przyzębia, test real-time PCR, periopatogeny. Abstract Background. Periodontitis is a multifactorial disease caused by plaque pathogens. Identification of bacteria from deep periodontal pockets helps with specific diagnosis and initiates appropriate farmacological treatment. Objectives. To evaluate quantitative and qualitative deep periodontal pockets in patients with advanced periodontal disease and to examine the relationship between diagnosis posed on the basis of clinical and microbiological composition of respondents pockets. Material and Methods. The study included 34 patients with advanced periodontitis, in which the assessment of microbiological deep periodontal pockets (PD > 4 mm) based on the current use of bacterial DNA with PCR kits using PET plus (MIP Pharma, Germany). Results. The presence of closely related bacteria in the complexes as proposed by Socransky was confirmed. The relationship between the types of plaque periopathogens and the depth of subgingival pockets was demonstrated. The results do not disclose the relationship between the occurence of Aggregatibacter actinomycetemcomitans and the clinical diagnosis of aggressive periodontitis. Conclusions. Analysis of composition of deep periodontal pockets, inhabited by diverse flora bacteria, leads to appropriate treatment (Dent. Med. Probl. 2013, 50, 2, ). Key words: periodontitis, test real-time PCR, periopathogenes.

2 198 M. Baker et al. Zapalenie przyzębia (periodontitis) jest powszechną chorobą cywilizacyjną i zaraz po próchnicy, drugą najczęstszą przyczyną utraty zębów u osób dorosłych. Najnowsze krajowe badania epidemiologiczne [1] dowodzą, że coraz większy odsetek dorosłych osób ma objawy chorób przyzębia (odnotowano zaledwie 1% pacjentów bez objawów periodontologicznych rejestrowanych według wskaźnika CPI oraz ponad 16% z zaawansowanym zapaleniem przyzębia). Pacjenci z tymi schorzeniami stanowią częsty problem w codziennej praktyce stomatologicznej i tylko właściwa diagnostyka i wdrożenie odpowiedniej terapii determinują sukces leczenia. Zgodnie z obecną wiedzą zapalenie przyzębia uznaje się za chorobę wieloczynnikową. Jej determinantem jest zaburzenie równowagi między drobnoustrojami biofilmu znajdującego się na powierzchni zębów i dziąseł a mechanizmami obronnymi gospodarza. Na mechanizmy obronne gospodarza mają wpływ czynniki ryzyka, takie jak: nieprawidłowa higiena jamy ustnej, palenie tytoniu, stres, otyłość i cukrzyca. Wystąpienie choroby przyzębia jest więc wypadkową oddziaływania wielu czynników, przy czym inicjatorem reakcji immunologiczno-zapalnej odpowiedzialnej za destrukcję tkanek przyzębia są patogeny płytki nazębnej [2]. Mimo iż z kieszonek przyzębnych wyizolowano około 500 szczepów bakterii, tylko ich ograniczona grupa została uznana jako wskaźnik występowania i zaawansowania choroby przyzębia. Większość zidentyfikowanych szczepów to saprofity jamy ustnej mogące w sprzyjających warunkach wykazywać patogenność dla otaczających tkanek [3] (tab. 1). W biofilmie poddziąsłowym bakterie grupują się w swoistne kompleksy, co pozwala im na lepsze wykorzystanie składników pokarmowych oraz skuteczniejszą ochronę przed mechanizmami obronnymi gospodarza. Obowiązujące obecnie pojęcie kompleksu bakteryjnego zostało wprowadzone przez Socransky ego [4], który podzielił patogeny w biofilmie na grupy, uwzględniając ich zależności i przypisując im odpowiednie kolory. Bakterie wykazujące największą patogenność w stosunku do tkanek przyzębia należą do kompleksu czerwonego i są nimi: Porphyromonas gingivalis, Tannerella forsythia oraz Treponema denticola. Kolejny istotny dla periodontitis kompleks zielony stanowią: Capnocytophaga gingivalis, Campylobacter concisus, Eikenella corrodens, Aggregatibacter actinomycetemcomitans serotyp a. Do kompleksu pomarańczowego, który jest bezpośrednio związany z czerwonym należą: Fusobacterium nucleatum, Prevotella intermedia, Peptostreptococcus micros, Campylobacter rectus. Kompleks żółty stanowią m.in. Streptococcus mitis, Streptococcus oralis, Streptococcus sanguis. Kompleks fioletowy tworzą Actinomyces odontolyticum i Veillonella parvula. Jedynie Aggregatibacter actinomycetemcmitans serotyp b, oba typy Actinomyces naeslundii genospecies oraz Selenomonas noxia nie są związane z innymi grupami [5, 6]. Gatunki należące do poszczególnych kompleksów są blisko ze sobą związane, w większości przypadków występują wszystkie gatunki z grupy lub żaden; rzadko izoluje się jeden gatunek lub dwa, co potwierdza teorię o współdziałaniu bakterii ( teoria wspólnoty ) [4, 7 9]. Klinicznie bakterie kompleksu zielonego i żółtego są związane z płytkimi kieszonkami przyzębnymi (PPD < 3 mm), a patogeny kompleksu pomarańczowego i czerwonego z zaawansowaną chorobą przyzębia i głębszymi kieszonkami przyzębnymi (PPD > 4 mm) [4, 10]. Obraz kliniczny zapalenia przyzębia nie jest jednorodny. Współcześnie rozróżnia się jego postać agresywną i przewlekłą. Głównym czynnikiem różnicującym jest dynamika procesu chorobowego. Według wytycznych Amerykańskiej Akademii Periodontologii (AAP) agresywne zapalenie przyzębia odróżnia od przewlekłego szybsze tempo rozwoju choroby i niewspółmierność obrazu klinicznego do ilości złogów bakteryjnych na powierzchni zębów. Pojawia się u ogólnie zdrowych osób i ma tendencję do występowania rodzinnego [11, 12]. Dotyczy głównie pacjentów w wieku ok. 30 lat, ale chorzy mogą być również starsi [13]. Kli- Tabela 1. Związek między przypuszczalnymi patogenami przyzębnymi i zapaleniem przyzębia Table 1. The relationship between the putative periodontal pathogens and periodontitis Bardzo duży (Very high) Porphyromonas gingivalis Aggregatibacter actinomycetemcomitans Tannerella forsythia Krętki w martwiczym zapaleniu przyzębia Duży (High) Prevotella intermedia Dialister pneumosintes Dialister invisus Eubacterium nodatum Treponema denticola Średni (Medium) Campylobacter rectus Peptostreptococcus micros Fusobacterium nucleatum Selenomonas noxia Eikenella corrodens Beta-hemolizujące Streptococci

3 Ocena molekularna periopatogenów z głębokich kieszonek przyzębnych w przebiegu zaawansowanych zapaleń przyzębia 199 niczne rozróżnienie uogólnionego agresywnego zapalenia przyzębia od jego zaawansowanej uogólnionej przewlekłej postaci jest trudne. Większość pacjentów ma podobne objawy i przebieg choroby. Wskaźnikiem drugorzędowym agresywnego zapalenia przyzębia jest obecność dużej liczby Aggregatibacter actinomycetemcomitans (Aa) i Porphyromonas gingivalis (Pg) w biofilmie poddziąsłowym [11, 13]. Stosowanie badania klinicznego w połączeniu z testami mikrobiologicznymi ułatwia indywidualne dobranie właściwego postępowania, włączając do terapii podstawowej leczenie z użyciem antybiotykoterapii miejscowej lub ogólnej dobranej na podstawie antybiogramu. Celem pracy była ocena ilościowa i jakościowa kieszonek przyzębnych pacjentów z zaawansowanym uogólnionym zapaleniem przyzębia oraz zbadanie zależności między rozpoznaniem postawionym na podstawie objawów klinicznych a składem mikrobiologicznym badanych kieszonek. Materiał i metody Badaniem objęto 34 losowo wybranych, ogólnie zdrowych pacjentów, z zapaleniem przyzębia, wyłonionych spośród grupy osób zgłaszających się do leczenia periodontologicznego do tej samej prywatnej praktyki lekarskiej we Wrocławiu w 2012 r. W grupie badanej było 11 mężczyzn i 23 kobiety w wieku lat. Średnia wieku wynosiła 42,47 ± 8,71. U wszystkich pacjentów na podstawie wywiadu oraz badania klinicznego i radiologicznego rozpoznano uogólnione zapalenie przyzębia o różnym stopniu zaawansowania, przy czym u trzech pacjentów rozpoznano agresywne zapalenie przyzębia, a u pozostałych jego przewlekłą postać. Klinicznie oceniano głębokość kieszonek przyzębnych (PD) oraz wartość wskaźnika krwawienia z brodawek dziąsłowych (PBI). W chwili rozpoczęcia leczenia wskaźniki API i SBI wynosiły powyżej 50% u wszystkich badanych. We wszystkich przypadkach stwierdzono obecność kieszonek przyzębnych powyżej 5 mm. Pomiar wykonywano kalibrowaną sondą periodontologiczną WHO. Oceny jakościowo-ilościowej kieszonek przyzębnych dokonano za pomocą testu Real-Time PCR pozwalającego na identyfikację klasycznych 9 periopatogenów (Aggregatibacter actinomycetemcomitans, Porphyromonas gingivalis, Treponema denticola, Tannerella forsythia, Prevotella intermedia, Peptostreptococcus micros, Fusobacterium nucleatum, Eubacterium nodatum, Capnocytophaga gingivalis) oraz określenie całkowitej liczby bakterii w próbce. W metodzie tej materiał z dostarczonych sączków zostaje poddany obróbce chemicznej, czego konsekwencją jest liza komórek bakteryjnych i uwolnienie wolnych fragmentów DNA. Testy Real-Time PCR wykorzystują molekularno-biologiczną reakcję łańcuchową polimerazy Taq. Umożliwiają szybkie powielenie w procesie replikacji wybranych odcinków DNA lub RNA w postaci kopii, co ułatwia wykrycie w krótkim czasie określonych mikroorganizmów. DNA jest rozdzielany na pojedyncze nici na początku polimeryzacji. Następnie, na sekwencji docelowej, zostaje przyłączony znakowany fluorescencyjnie starter (charakterystyczny dla poszczególnych periopatogenów), a polimeraza Taq przyłącza nukleotydy do starterów. Technika Real-Time PCR jest uzupełnieniem metody PCR i pozwala na ocenę liczby kopii w badanych próbkach. Oznaczenie ilościowe jest wykonywane za pomocą czytnika mierzącego intensywność fluorescencji w porównaniu z próbkami wzorcowymi [6]. Metoda ta jest bardzo czuła i umożliwia wykrycie już na początku reakcji pojedynczych fragmentów DNA [14, 15]. Do wykonania badania użyto gotowych zestawów diagnostycznych PET plus (MIP Pharma, Niemcy). Próbki pobrano z najgłębszych kieszonek z aktywnym procesem chorobowym u każdego badanego pacjenta. Po odizolowaniu badanej okolicy od dostępu śliny usunięto płytkę nazębną i osuszono miejsce pobrania sterylnymi wacikami. Za pomocą pęsety wprowadzono sterylny ćwiek papierowy na pełną głębokość badanej kieszonki przyzębnej i pozostawiono na 20 s. Pobrane próbki umieszczono w zestawie transportowym i wysłano do laboratorium analitycznego MIP Pharma GmbH. W analizie statystycznej wykorzystano średnie wartości odsetkowe występowania bakterii w biofilmie. Wyniki W analizowanych próbkach wykryto wszystkie z 9 badanych periopatogenów. Wraz z wynikami jakościowo-ilościowego składu płytki bakteryjnej na raportach końcowych otrzymano indywidualne zalecenia dotyczące leczenia zgodnie z wynikami testów. Obecność bakterii Aggregatibacter actinomycetemcomitans wykryto u 8 z 34 badanych pacjentów, w tym w dużym stężeniu u jednego mężczyzny w wieku 30 lat. Tylko u 4 z 34 osób bakteria Aa i Pg wystąpiły razem. Bakterie z kompleksu czerwonego: Porphyromonas gingivalis, Treponema denticola i Tannerella forsythia wykryto u 33 pacjentów, w tym u 26

4 200 M. Baker et al. w dużym stężeniu i u 4 w średnim. Kompleks pomarańczowy zaobserwowano u wszystkich 34 badanych, w 16 przypadkach w dużym stężeniu, w 4 średnim, a u pozostałych 4 osób w małym. Kompleks skojarzony z pomarańczowym (Eubacterium nodatum) został wykryty w 16 przypadkach, w dużym stężeniu u 7 pacjentów i średnim u 4. Kompleks zielony pojawił się natomiast u 31 osób, 2 razy w dużym stężeniu i 18 razy w średnim. Najliczniejszą grupą patogenów, wykrytą w 100% badanych probówek, były bakterie kompleksu pomarańczowego, następnie w 97,1% kompleksu czerwonego i w 91,2% zielonego. Najmniej licznie występowały Eubacterium nodatum, bo w 47,1% oraz Aggregatibacter actinomycetemcomitans w 23,5% przypadków (ryc. 1). Z badanych bakterii Peptostreptococcus micros wystąpiła u wszystkich pacjentów. Kolejną często występującą bakterią była Capnocytophaga gingivalis, której obecność wykryto w 91,2% próbek. Najczęściej stwierdzaną bakterią z kompleksu czerwonego była Tannerella forsythia (88,2%) oraz Fusobacterium nucleatum (82,4%) z kompleksu pomarańczowego. Treponema denticola oraz Porphyromonas gingivalis były wykrywane odpowiednio w 79,4% i 50% badanych próbek. Eubacterium nodatum stwierdzono w 47,1% przypadków, a Prevotella intermedia w 44,1%. Najrzadziej występującą bakterią (23,2%), była Aggregatibacter actinomycetemcomitans (ryc. 2). Dalsza analiza wykazała, iż najliczniej występującą bakterią w badanych próbkach była Fusobacterium nucleatum (30,71%) oraz kolejno Porphyromonas gingivalis (22,48%), Tannerella forsythia (15,84%), Prevotella intermedia (10,13%), Peptostreptococcus micros (7,70%), Treponema denticola (6,04%), Capnocytophaga gingivalis (4,15%), Eubacterium nodatum (2,52%) i Aggregatibacter actinomycetemcomitans (0,43%) (ryc. 3). kompleks zielony 91,2 kompleks skojarzony z pomarańczowym 47,1 kompleks pomarańczowy kompleks czerwony 97,1 100 Aa 23, Ryc. 1. Odsetek bakterii patogennych z poszczególnych kompleksów Fig. 1. The proportion of the various pathogenic bacteria complexes ,2 91,2 79,4 82, ,1 44,1 23,2 Aa Pg Td Tf Pi Pm Fn En Cg Ryc. 2. Procentowy udział badanych bakterii w stosunku do całkowitej liczby probówek Fig. 2. The percentage of the bacteria tested in relation to the total number of tubes Aa Agregatibacter actinomycetemcomitans, Pg Porphyromonas gingivalis, Td Treponema denticola, Tf Tannerella forsythia, Pi Prevotella intermedia, Pm Peptostreptococcus Micros, Fn Fusobacterium nucleatum, En Eubacterium nodatum, Cg Capnocytophaga gingivalis

5 Ocena molekularna periopatogenów z głębokich kieszonek przyzębnych w przebiegu zaawansowanych zapaleń przyzębia 201 Fn; 30,71% En; 2,52% Cg; 4,15% Aa; 0,43% Pg; 22,48% Td; 6,04% Ryc. 3. Odsetek oznaczonych bakterii w stosunku do całkowitej liczby patogenów w kieszonkach przyzębnych badanych pacjentów Fig. 3. The percentage of labeled bacteria in relation to the total number of pathogens in the periodontal pockets of the patients Aa Agregatibacter actinomycetemcomitans, Pg Porphyromonas gingivalis, Td Treponema denticola, Tf Tannerella forsythia, Pi Prevotella intermedia, Pm Peptostreptococcus Micros, Fn Fuso-bacterium nucleatum, En Eubacterium nodatum, Cg Capnocytophaga gingivalis Pm; 7,70% Pi; 10,13% Tf; 15,84% Omówienie Współcześnie jest dostępnych wiele doniesień na temat występowania periopatogenów w głębokich kieszonkach przyzębnych [6, 16 20]. Uzyskane wyniki badań własnych zestawiono z publikacjami innych autorów krajowych. Górska et al. [6] wykazali 100% obecność bakterii kompleksu pomarańczowego w badanych głębokich kieszonkach przyzębnych, 94,8% bakterii kompleksu czerwonego i 62% bakterii kompleksu zielonego. Najczęściej identyfikowaną bakterią była Fusobacterium nucleatum, następnie Peptostreptococcus micros, którego obecność stwierdzono w 91,3% próbek, potem Tannerella forsythia, Treponema denticola oraz Porphyromonas gingivalis. Autorzy odnotowali ponadto dodatnią korelację między liczebnością A. actinomycetemcomitans, T. forsytha i C. rectus a kliniczną utratą przyczepu łącznotkankowego oraz między P. gingivalis a głębokością kieszonki. Trąbska-Świstelnicka [5] u wszystkich badanych pacjentów (10 osób) stwierdziła obecność bakterii obu kompleksów pomarańczowego i czerwonego, nie wykazując jednocześnie zależności między zakażeniem Aggregatibacter actinomycetemcomitans a klinicznym rozpoznaniem agresywnego zapalenia przyzębia. Kowalski [12] wykazał większą liczbę bakterii A. actinomycetemcomitans u pacjentów z agresywnym zapaleniem przyzębia w porównaniu z grupą pacjentów z postacią przewlekłą, ale bakteria ta była wykryta tylko u 8 z 17 pacjentów. Przeprowadzone badania własne wykazały obecność bakterii kompleksu pomarańczowego u wszystkich pacjentów, potwierdzając kliniczne zaawansowanie ich choroby. Najliczniej występująca w badanych próbkach Fusobacterium nucleatum dzięki zdolności do koagregacji z wieloma rożnymi bakteriami jamy ustnej odgrywa główną rolę w kolonizacji płytki początkowej przez kolejne szczepy bakteryjne, w tym patogeny kompleksu czerwonego, m.in. bez jej obecności nie może agregować Porphyromonas gingivalis. F. nucleatum inicjuje ponadto zmiany fizykochemiczne w kieszonce dziąsłowej, tj. jej alkalizację, umożliwiające wzrost i namnażanie kolejnym patogenom [9]. Obecność bakterii kompleksu czerwonego, charakterystycznego dla zaawansowanej postaci periodontitis i głębokich kieszonek, wykazuje ścisłą zależność z kompleksem pomarańczowym i im większy odsetek bakterii kompleksu pomarańczowego, tym większa kolonizacja kompleksu czerwonego. Niezależnie formuje się kompleks zielony występujący wśród badanych w podobnym odsetku co bakterie kompleksu czerwonego. Obecność patogenów tych dwóch kompleksów jest ściśle związana z występowaniem klinicznie zaawansowanego przewlekłego zapalenia przyzębia (p.z.p.). Nie można jednak wykluczyć w przypadku ich identyfikacji agresywnej postaci periodontitis, podobnie jak obecność Aggregatibacter actinomycetemcomitans nie może stanowić jednoznacznego rozpoznania agresywnego zapalenia przyzębia (a.z.p.). Bakteria ta była niegdyś uznawana za markerową dla tej postaci zapalenia, a dziś jest jego wskaźnikiem drugorzędnym. Współczesne badania wykazują, że flora bakteryjna nie jest czynnikiem różnicującym dla obu postaci zapaleń przyzębia [12, 20 24]. W powyższych badaniach własnych bakterię Aa wykryto u 8 z 34 pacjentów, ale jedynie u 2 z tych pacjentów rozpoznano wstępnie agresywne zapalenia przyzębia. Jednocześnie u 31-letniej pacjentki, u której na podstawie pomiarów i obrazu klinicznego zdiagnozowano a.z.p., wykluczono obecność Aa oraz Porphyromonas gingivalis. Nie wykazano

6 202 M. Baker et al. więc ścisłej zależności między składem mikrobiologicznym płytki bakteryjnej a rozpoznaniem klinicznym typu zapalenia przyzębia. Obserwacje własne w żadnym stopniu nie podważają jednak celowości wykonywania testów mikrobiologicznych w codziennej praktyce. Ocena jakościowa biofilmu poddziąsłowego jest bowiem podstawą planowania racjonalnego i skutecznego leczenia zapaleń przyzębia, w tym ewentualnego zastosowania antybiotykoterapii. Jednym z celów leczenia zapaleń przyzębia jest zmiana flory bakteryjnej kieszonek przyzębnych pod względem ilościowym i jakościowym przez mechaniczne usuwanie złogów nazębnych oraz poddziąsłowej płytki bakteryjnej [25, 26]. Takie postępowanie pozwala też zapewnić najbardziej właściwe parametry kliniczne i mikrobiologiczne zarówno w fazie wstępnej, jak i podtrzymującej leczenia periodontologicznego [27, 28]. Klasyczna terapia mechaniczna nie eliminuje jednak takich bakterii, jak Aa i Porphyromonas gingivalis z tkanek i krwi obwodowej. Wykrycie obecności Aa oraz Pg w dużych ilościach stanowi wskazanie do zastosowania antybiotykoterapii. Leczenie niechirurgiczne może być nieskuteczne również przy głębokich kieszonkach. Wykazano, że terapia niechirurgiczna zapaleń przyzębia jest wystarczająca w przypadku zębów jednokorzeniowych z kieszonkami nie głębszymi niż 6 mm oraz wielokorzeniowymi z kieszonkami nie przekraczającymi 5 mm [29]. Mechanoterapia odpowiednio głębszych kieszonek może wiązać się z pozostawieniem biofilmu poddziasłowego. Rowki, wąskie furkacje, dodatkowe kanaliki zębinowe, perły szkliwne występujące na korzeniach zębów, a także nabłonek kieszonki i tkanka łączna zakażona przez bakterie, takie jak Aa i Pg stwarzają ponadto miejsca retencyjne i wraz z migdałkami i językiem stanowią źródła rekolonizacji [30, 31]. Z tego też powodu wydaje się, że połączenie terapii mechanicznej z prowadzoną równolegle wspomagającą antybiotykoterapią powinno zwiększyć skuteczność leczenia i pomóc zachować uzyskane wyniki [32 35]. Znajomość składu bakteryjnego biofilmu poddziąsłowego jest podstawą do właściwie wdrożonego leczenia. Bakterie z kompleksu czerwonego i pomarańczowego są wrażliwe na klindamycynę i metronidazol, natomiast Aa nie wykazuje wrażliwości na te leki. Ze względu na zróżnicowaną antybiotykoodporność periopatogenów najlepiej sprawdzają się terapie skojarzone. Brak możliwości penetracji dojrzałej płytki przez czynniki przeciwbakteryjne, duże stężenie beta-laktamaz w kieszonkach przyzębnych i obecność bakterii posiadających geny determinujące oporność powodują występowanie wysokiej oporności periopatogenów na antybiotyki [36]. Zbyt pochopne podanie antybiotyku, złe dawkowanie czy przedłużona terapia prowadzą do nasilenia oporności. Badania Feresa et al. [37] dowodzą, że odsetek opornych izolowanych szczepów przed leczeniem oraz w ostatnim dniu podawania antybiotyków i 90 dni później wynosił dla amoksycyliny 0,5, 25 i 1%, dla metronidazolu 50, 70 i 48%, a dla doksycykliny 6, 50 i 12%. Stosowanie leczenia empirycznego, niepotwierdzonego testami mikrobiologicznymi może prowadzić do namnażania się opornych patogenów i zwiększania oporności bakterii na antybiotyki. Zły dobór leków może spowodować namnażanie się Aa, gdy po ograniczeniu bakterii z kompleksu czerwonego i pomarańczowego powstanie do zapełnienia nisza ekologiczna. Wdrażanie antybiotykoterapii skojarzonej z założenia może natomiast prowadzić do zniszczenia bakterii ochronnych i zachwiania równowagi między nimi a patogenami, co w konsekwencji może przyczynić się do nawrotu choroby [5]. Badania własne wykazały, że analiza mikrobiologiczna kieszonek poddziąsłowych w przebiegu zapaleń przyzębia stanowi wsparcie w diagnostyce i rokowaniu, daje podstawy do właściwej, celowanej antybiotykoterapii i pozwala na weryfikację skuteczności leczenia. Mimo licznego piśmiennictwa na ten temat i stałego rozwoju technik analitycznych stosowanie tego typu diagnostyki w codziennej praktyce jest wciąż rzadkie i wymagające rozpowszechnienia. Piśmiennictwo [1] Górska R., Pietruska M., Dembowska E., Wysokińska-Miszczuk J., Włosowicz M., Konopka T.: Prevalence of periodontal diseases in year-olds in the large urban agglomerations. Dent. Med. Probl. 2012, 49, [in Polish]. [2] Van Winkelhoff A.J.: Microbiology in diagnosis and treatment planning in periodontics. Int. J. Dent. Hygiene. 2003, 1, [3] Paster B.J., Boches S.K., Galvin J.L., Ericson R.E., Lau C.N., Levanos V.A., Sahasrabudhe A., Dewhirst F.E.: Bacterial diversity in human subgingival plaque. J. Bacteriol. 2001, 183, [4] Socransky S.S.: Microbial complexes in subgingival plaque. J. Clin. Periodontol. 1998, 25, [5] Trąbska-Świstelnicka M.: PET microbiological test for use in everyday dental practice? Author s own observations. Mag. Stomatol. 2012, 22, 6, [in Polish]. [6] Nędzi-Góra M., Kowalski J., Krajewski J., Górska R.: Microbiological analysis of deep periodontal pockets in patients with chronic periodontitis using the PCR method. Czas. Stomatol. 2007, 60, [in Polish].

7 Ocena molekularna periopatogenów z głębokich kieszonek przyzębnych w przebiegu zaawansowanych zapaleń przyzębia 203 [7] Fux C.A., Costerton J.W., Stewart P.S., Stoodley P.: Survival strategies of infectious biofilms. Trends Microbiol. 2005, 13, [8] Socransky S.S., Haffajee A.D.: Dental biofilms: difficult therapeutic targets. Periodontol. 2000, 2002, 28, [9] Dumitrescu A.L., Ohara M.: Periodontal Microbiology. [In:] Etiology and pathogenesis of periodontal disease. Eds: Dumitrescu A.L., Springer, Verlag Berlin Heidelberg, 2010, [10] Sbordone L., Bortolaia C.: Oral microbial biofilms and plaque-related diseases: microbial communities and their role in the shift from oral health to disease. Clin. Oral Investig. 2003, 7, [11] Armitage G.C.: Development of a classification system for periodontal diseases and conditions. Ann. Periodontol. 1999, 4, 1 6. [12] Kowalski J.: Genetic and microbiological verification of generalized chronic periodontitis and generalized aggressive periodontitis. Dent. Med. Probl. 2012, 49, [in Polish]. [13] Dembowska E., Wiernicka-Menkiszak M., Samulak-Zielińska R.: Generalized aggressive periodontitis diagnostic, epidemiology, etiopathogenesis. Dent. Med. Probl. 2012, 49, [in Polish]. [14] Osmólska-Bogucka A.: Microbiological diagnostic tests in the treatment of patients with periodontal disease. Nowa Stomatol. 2012, 2, [in Polish]. [15] Krawczyk B.: Molecular diagnostic in hospital infections. Post. Mikrobiol. 2007, 46, [in Polish]. [16] Torrungruang K., Bandhaya P., Likittanasombat K., Grittayaphong C.: Relationship between the presence of certain bacterial pathogens and periodontal status of urban Thai adults. J. Periodontol. 2009, 80, [17] Deng T., Wang L., Lv J., Pang J., Liu B., Du Y., Ke J.: Association of three bacterial species and periodontal status in Chinese adults: an epidemiological approach. J. Clin. Microbiol. 2011, 49, [18] Colombo A.P., Teles R.P., Torres M.C., Souto R., Rosalém W.J., Mendes M.C., Uzeda M.: Subgingival microbiota of Brazilian subjects with untreated chronic periodontitis. J. Periodontol. 2002, 73, [19] López N.J., Socransky S.S., Da Silva I., Japlit M.R., Haffajee A.D.: Subgingival microbiota of chilean patients with chronic periodontitis. J. Periodontol. 2004, 75, [20] Botero J.E., Contreras A., Lafaurie G., Jaramillo A., Betancourt M., Arce R.M.: Occurrence of periodontopathic and superinfecting bacteria in chronic and aggressive periodontitis subjects in a Colombian population. J. Periodontol. 2007, 78, [21] Mombelli A., Casagni F., Madianos P.N.: Can presence or absence of periodontal pathogens distinguish between subjects with chronic and aggressive periodontitis? A systematic review. J. Clin. Periodontol. 2002, 29, [22] Faveri M., Mayer M.P., Feres M., de Figueiredo L.C., Dewhirst F.E., Paster B.J.: Microbiological diversity of generalized aggressive periodontitis by 16S rrna clonal analysis. Oral Microbiol. Immunol. 2008, 23, [23] Reichert S., Machulla H.K., Klapproth J., Zimmermann U., Reichert Y., Gläser C., Schaller H.G., Schulz S.: Interleukin and 166 gene polymorphisms in relation to aggressive or chronic periodontitis and the presence of periodontopathogenic bacteria. J. Periodont. Res. 2009, 44, [24] Guentsch A., Puklo M., Preshaw P.M., Glockmann E., Pfister W., Potempa J., Eick S.: Neutrophils in chronic and aggressive periodontitis in interaction with Porphyromonas gingivalis and Aggregatibacter actinomycetemcomitans. J. Periodont. Res. 2009, 44, [25] Slots J., Jorgensen M.G.: Effective, safe, practical and affordable periodontal antimicrobial therapy: where are we going, and are we there yet? Periodontol. 2000, 2002, 28, [26] Ishikawa I., Baehni P.: Nonsurgical periodontal therapy where we stand now? Periodontol. 2000, 2004, 36, [27] Cugini M.A., Haffajee A.D., Smith C., Kent Jr. R.L., Socransky S.S.: The effect of scaling and root planning on the clinical and microbiological parameters of periodontal diseases: 12 month results. J. Clin. Periodontol. 2000, 27, [28] Haffajee A.D., Uzel N.G., Arguello E.I., Torresyap G., Guerrero D.M., Socransky S.S.: Clinical and microbiological changes associated with the use of combined antimicrobial therapies to treat refractory periodontitis. J. Clin. Periodontol. 2004, 31, [29] Erpenstein H., Diedrich P.: Surgical treatment of periodontal pockets a systemtic review. [In:] Atlas of periodontal surgery. Eds: Konopka T. Wyd. Med. Urban & Partner, Wrocław 2005, [in Polish]. [30] Herrera D., Van Winkelhoff A.J., Dellemijn-Kippuw N., Winkel E.G., Sanz M.: Betalactamase producing bacteria in the subgingival microflora of adult patients with periodontitis. A comparison between Spain and The Netherlands. J. Clin. Periodontol. 2000, 27, [31] Nędzi-Góra M., Krajewski J., Górska R.: The influence of non-surgical treatment on periodontal microflora in patients suffering from chronic periodontitis. Czas. Stomatol. 2008, 61, [in Polish]. [32] Haffajee A.D., Uzel N.G., Arguello E.I., Torresyap G., Guerrero D.M., Socransky S.S.: Clinical and microbiological changes associated with the use of combined antimicrobial terapies to treat refractory periodontitis. J. Clin. Periodontol. 2004, 31, [33] Mombelli A., Samaranayake L.P.: Topical and systemic antibiotics in the management of periodontal diseases. Int. Dent. J. 2004, 54, [34] Mombelli A.: Periodontitis as an infectious disease: specific features and their implications. Oral Dis. 2003, 9, [35] Page R.C.: The microbiological case for adjunctive therapy for periodontitis. J. Int. Acad. Periodontol. 2004, 6, [36] Walker C., Karpinia K., Baehni P.: Chemotherapeutics: antibiotics and other antimicrobials. Periodontol. 2000, 2004, 36, [37] Feres M., Haffajee A.D., Allard K., Som S., Goodson J.M., Socransky S.S.: Antibiotic resistance of subgingival species during and after antibiotic therapy. J. Clin. Periodontol. 2002, 29,

8 204 M. Baker et al. Adres do korespondencji: Magdalena Baker ul. Braterska 15/ Wrocław tel Praca wpłynęła do Redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowano do druku: r. Received: Revised: Accepted:

PRACE ORYGINALNE. Weryfikacja genetyczna i mikrobiologiczna uogólnionego przewlekłego i uogólnionego agresywnego zapalenia przyzębia

PRACE ORYGINALNE. Weryfikacja genetyczna i mikrobiologiczna uogólnionego przewlekłego i uogólnionego agresywnego zapalenia przyzębia PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2012, 49, 3, 370 376 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Jan Kowalski Weryfikacja genetyczna i mikrobiologiczna uogólnionego

Bardziej szczegółowo

ParoCheck. Oznaczanie bakterii odpowiedzialnych za chorobę przyzębia (periopatogenów)

ParoCheck. Oznaczanie bakterii odpowiedzialnych za chorobę przyzębia (periopatogenów) ParoCheck Oznaczanie bakterii odpowiedzialnych za chorobę przyzębia (periopatogenów) JAK POWSTAJE CHOROBA PRZYZĘBIA? Zapalenie przyzębia jest chorobą infekcyjną tkanek podtrzymujących ząb. Nawet w zdrowej

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. Zbigniew Adamiak Olsztyn, Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej UWM Olsztyn RECENZJA

Prof. dr hab. Zbigniew Adamiak Olsztyn, Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej UWM Olsztyn RECENZJA Prof. dr hab. Zbigniew Adamiak Olsztyn, 17.10.2017 Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej UWM Olsztyn RECENZJA rozprawy doktorskiej lek. wet. Magdaleny Gołyńskiej pt.

Bardziej szczegółowo

Choroby przyzębia. Rok IV

Choroby przyzębia. Rok IV Choroby przyzębia Rok IV Seminaria interaktywne 1. Budowa tkanek przyzębia brzeżnego. Rola i funkcja przyzębia w układzie stomatognatycznym. Kontrola odnowy tkanek w przyzębiu (powtórka z roku II i III).

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie testów diagnostyki mikrobiologicznej u pacjentów z chorobą przyzębia

Zastosowanie testów diagnostyki mikrobiologicznej u pacjentów z chorobą przyzębia Borgis Zastosowanie testów diagnostyki mikrobiologicznej u pacjentów z chorobą przyzębia *Agnieszka Osmólska-Bogucka Zakład Ortodoncji Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik

Bardziej szczegółowo

Agresywne zapalenie przyzębia wyzwanie diagnostyczne

Agresywne zapalenie przyzębia wyzwanie diagnostyczne Borgis Agresywne zapalenie przyzębia wyzwanie diagnostyczne *Agata Orzechowska Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia, Wydział Lekarsko-Dentystyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny Kierownik Zakładu:

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. n. med. Renata Górska konsultant krajowy ds. periodontologii

prof. dr hab. n. med. Renata Górska konsultant krajowy ds. periodontologii prof. dr hab. n. med. Renata Górska konsultant krajowy ds. periodontologii Z okazji II Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej chciałabym zwrócić Państwa uwagę na niezwykle ważny problem, który jest przedmiotem

Bardziej szczegółowo

OCENA TKANKI KOSTNEJ WOKÓŁ IMPLANTÓW WSZCZEPIONYCH W OBRĘBIE KOŚCI WŁASNEJ AUGMENTOWANEJ MATERIAŁAMI KSENOGENNYMI

OCENA TKANKI KOSTNEJ WOKÓŁ IMPLANTÓW WSZCZEPIONYCH W OBRĘBIE KOŚCI WŁASNEJ AUGMENTOWANEJ MATERIAŁAMI KSENOGENNYMI Lek. dent. Jerzy Perendyk OCENA TKANKI KOSTNEJ WOKÓŁ IMPLANTÓW WSZCZEPIONYCH W OBRĘBIE KOŚCI WŁASNEJ AUGMENTOWANEJ MATERIAŁAMI KSENOGENNYMI Promotor pracy: Dr hab. n. med. Ewa Czochrowska Recenzenci pracy:

Bardziej szczegółowo

Stan higieny jamy ustnej i tkanek przyzębia mieszkańców Kielc w wieku lata

Stan higieny jamy ustnej i tkanek przyzębia mieszkańców Kielc w wieku lata Stan higieny jamy ustnej i tkanek przyzębia mieszkańców Kielc w wieku 35 44 lata Monika Włosowicz 1, 2, Adam Wróbel2, Renata Górska 3 State of oral hygiene and periodontal tissues in inhabitants of Kielce

Bardziej szczegółowo

Kliniczna i mikrobiologiczna ocena skuteczności zmodyfikowanego protokołu odkażania jamy ustnej w leczeniu przewlekłego zapalenia przyzębia

Kliniczna i mikrobiologiczna ocena skuteczności zmodyfikowanego protokołu odkażania jamy ustnej w leczeniu przewlekłego zapalenia przyzębia J Stoma 2011, 64, 5-6: 371-384 2011 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Clinical and microbiological evaluation of the effectiveness of the modified protocol of full-mouth disinfection in

Bardziej szczegółowo

PL B1. ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin, PL BUP 08/12. EDYTA BALEJKO, Mierzyn, PL

PL B1. ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin, PL BUP 08/12. EDYTA BALEJKO, Mierzyn, PL PL 217389 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217389 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 392559 (22) Data zgłoszenia: 04.10.2010 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia! Wiemy jak Państwu pomóc

8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia! Wiemy jak Państwu pomóc Terapia vectorowa bezbolesny powrót przyzębia do zdrowia W terapii tej wykorzystujemy najlepszą dostępną technologię Vector Paro, która gwarantuje delikatne i bezbolesne leczenie przyczynowe oraz podtrzymujące,

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej

Elżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej Elżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej Analiza zmienności ilościowej i jakościowej tlenowej flory bakteryjnej izolowanej z ran przewlekłych kończyn dolnych w trakcie leczenia tlenem hiperbarycznym

Bardziej szczegółowo

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 467 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 467 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 467 SECTIO D 2005 Katedra i Zakład Periodontologii A.M. we Wrocławiu 1 Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji

Bardziej szczegółowo

CHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków?

CHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków? CHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków? BADANIE EPIDEMIOLOGICZNE Tylko 1,7% populacji dorosłych Polaków nie wymaga działań profilaktyczno-leczniczych w zakresie chorób przyzębia 1,7%

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka molekularna w OIT

Diagnostyka molekularna w OIT Diagnostyka molekularna w OIT B A R B A R A A D A M I K K A T E D R A I K L I N I K A A N E S T E Z J O L O G I I I I N T E N S Y W N E J T E R A P I I U N I W E R S Y T E T M E D Y C Z N Y W E W R O C

Bardziej szczegółowo

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Dembowska, Maria Wiernicka-Menkiszak, Renata Samulak-Zielińska

Elżbieta Dembowska, Maria Wiernicka-Menkiszak, Renata Samulak-Zielińska Prace poglądowe Dent. Med. Probl. 2012, 49, 1, 95 102 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Elżbieta Dembowska, Maria Wiernicka-Menkiszak, Renata Samulak-Zielińska

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

Terapia jednego dnia jako alternatywa dla tradycyjnego leczenia periodontologicznego przegląd piśmiennictwa

Terapia jednego dnia jako alternatywa dla tradycyjnego leczenia periodontologicznego przegląd piśmiennictwa Czas. Stomatol., 2006, LIX, 6, 413-420 Organ Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego http://www.czas.stomat.net Terapia jednego dnia jako alternatywa dla tradycyjnego leczenia periodontologicznego przegląd

Bardziej szczegółowo

Głównym czynnikiem wywołującym chorobę przyzębia są bakterie znajdujące się w płytce nazębnej.

Głównym czynnikiem wywołującym chorobę przyzębia są bakterie znajdujące się w płytce nazębnej. Paradontoza Paradontoza Paradontoza to drugie po próchnicy najczęściej spotykane schorzenie jamy ustnej i obecnie główna przyczyna utraty zębów u dorosłych. Jest to choroba przyzębia, czyli wszystkich

Bardziej szczegółowo

PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH

PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH DOROTA ROMANISZYN KATEDRA MIKROBIOLOGII UJCM KRAKÓW Zakażenie krwi

Bardziej szczegółowo

Częstość występowania chorób przyzębia u osób w wieku lat w populacji dużych aglomeracji miejskich

Częstość występowania chorób przyzębia u osób w wieku lat w populacji dużych aglomeracji miejskich Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 1, 19 27 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Renata Górska 1, Małgorzata Pietruska 2, Elżbieta Dembowska 3, Joanna

Bardziej szczegółowo

Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne

Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i

Bardziej szczegółowo

Amerykańska Akademia Periodontologii. New Guidelines of the American Academy of Periodontology

Amerykańska Akademia Periodontologii. New Guidelines of the American Academy of Periodontology Prace poglądowe Dent. Med. Probl. 2012, 49, 1, 47 51 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Renata Górska Nowe wytyczne Amerykańskiej Akademii Periodontologii

Bardziej szczegółowo

Konsultant Krajowy w Dziedzinie Periodontologii Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Warszawski Uniwersytet Medyczny

Konsultant Krajowy w Dziedzinie Periodontologii Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Warszawski Uniwersytet Medyczny Konsultant Krajowy w Dziedzinie Periodontologii Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa sluzowki@wum.edu.pl ul. Miodowa 18, 00-246 tel/fax: (22) 502-20-36; e-mail:

Bardziej szczegółowo

Zalecenia rekomendowane przez Ministra Zdrowia. KPC - ang: Klebsiella pneumoniae carbapenemase

Zalecenia rekomendowane przez Ministra Zdrowia. KPC - ang: Klebsiella pneumoniae carbapenemase Zalecenia dotyczące postępowania w przypadku identyfikacji w zakładach opieki zdrowotnej szczepów bakteryjnych Enterobacteriaceae wytwarzających karbapenemazy typu KPC * * KPC - ang: Klebsiella pneumoniae

Bardziej szczegółowo

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera

Bardziej szczegółowo

Spis treœci. 1. Wstêp... 1

Spis treœci. 1. Wstêp... 1 Spis treœci 1. Wstêp........................................................... 1 Czêœæ 1: MIKROBIOLOGIA OGÓLNA..................................... 3 2. Budowa i taksonomia bakterii.....................................

Bardziej szczegółowo

Mikroflora bakteryjna łoża implantów niezintegrowanych z kością identyfikowana testem Perio-Analizy

Mikroflora bakteryjna łoża implantów niezintegrowanych z kością identyfikowana testem Perio-Analizy 2009, tom X, nr 2 (35) Implantoprotetyka Ryszard Koczorowski, Monika Hemerling Mikroflora bakteryjna łoża implantów niezintegrowanych z kością identyfikowana testem PerioAnalizy Bacterial microflora of

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

AmpliTest Babesia spp. (PCR)

AmpliTest Babesia spp. (PCR) AmpliTest Babesia spp. (PCR) Zestaw do wykrywania sekwencji DNA specyficznych dla pierwotniaków z rodzaju Babesia techniką PCR Nr kat.: BAC21-100 Wielkość zestawu: 100 oznaczeń Objętość pojedynczej reakcji:

Bardziej szczegółowo

OCENY LICZEBNOŚCI BAKTERII W RAMACH BADANIA KLINICZNEGO WYROBU MEDYCZNEGO DO PŁUKANIA, PRZEMYWANIA I OCZYSZCZANIA KIESZONEK DZIĄSŁOWYCH

OCENY LICZEBNOŚCI BAKTERII W RAMACH BADANIA KLINICZNEGO WYROBU MEDYCZNEGO DO PŁUKANIA, PRZEMYWANIA I OCZYSZCZANIA KIESZONEK DZIĄSŁOWYCH ARKONA Laboratorium Farmakologii Stomatologicznej Grzegorz Kalbarczyk Dane zamawiającego Nasutów, 04.06.2018 Miejscowość, data ZAPYTANIE OFERTOWE nr 04/06/2018 na BADANIE OCENY LICZEBNOŚCI BAKTERII W RAMACH

Bardziej szczegółowo

PCR bez izolacji testujemy Direct PCR Kits od ThermoFisher Scientific

PCR bez izolacji testujemy Direct PCR Kits od ThermoFisher Scientific PCR bez izolacji testujemy Direct PCR Kits od ThermoFisher Scientific Specjalnie dla Was przetestowaliśmy w naszym laboratorium odczynniki firmy Thermo Scientific umożliwiające przeprowadzanie reakcji

Bardziej szczegółowo

Najnowsze badania kliniczne. opublikowane w wydaniu specjalnym The Journal of Clinical Dentistry

Najnowsze badania kliniczne. opublikowane w wydaniu specjalnym The Journal of Clinical Dentistry Najnowsze badania kliniczne opublikowane w wydaniu specjalnym The Journal of Clinical Dentistry 2 Metody codziennego usuwania płytki nazębnej i ochrony dziąseł potwierdzone wynikami badań klinicznych Streszczenie

Bardziej szczegółowo

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie

Bardziej szczegółowo

Analysis of clinical and microbiological results of photodynamic therapy as support in non-surgical treatment of periodontitis preliminary study

Analysis of clinical and microbiological results of photodynamic therapy as support in non-surgical treatment of periodontitis preliminary study MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2019, 71: 35-41 https://doi.org/10.32394/mdm.71.04 Kliniczna i mikrobiologiczna analiza niechirurgicznego leczenia zapalenia przyzębia ze wspomagającym wykorzystaniem terapii fotodynamicznej

Bardziej szczegółowo

1. Demonstracja preparatów bakteryjnych barwionych metodą negatywną ukazujących kształty komórek bakteryjnych.

1. Demonstracja preparatów bakteryjnych barwionych metodą negatywną ukazujących kształty komórek bakteryjnych. Ćwiczenie 1. Mikrobiologia ogólna - Budowa komórki bakteryjnej. Metody barwienia preparatów bakteryjnych. Wzrost drobnoustrojów w warunkach laboratoryjnych. Uzyskiwanie czystej hodowli. Identyfikowanie

Bardziej szczegółowo

INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH W CHOROBIE HUNTINGTONA

INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH W CHOROBIE HUNTINGTONA XX Międzynarodowa konferencja Polskie Stowarzyszenie Choroby Huntingtona Warszawa, 17-18- 19 kwietnia 2015 r. Metody badań i leczenie choroby Huntingtona - aktualności INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. Kwart. Ortop. 20, 4, str. 34, ISSN 2083-8697 - - - - - REHABILITACJA STAWU BIODROWEGO I KOLANOWEGO, FINANSOWANA PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA W LATACH 2009 200 REHABILITATION OF THE HIP AND KNEE JOINTS

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

Częstość występowania chorób przyzębia u mieszkańców Warszawy w wieku lat na podstawie wskaźnika CPITN

Częstość występowania chorób przyzębia u mieszkańców Warszawy w wieku lat na podstawie wskaźnika CPITN Borgis Częstość występowania chorób przyzębia u mieszkańców Warszawy w wieku 35- lat na podstawie wskaźnika CPITN *Monika Adamczyk, Agata Orzechowska, Magdalena Napora, Małgorzata Wyszyńska, Renata Górska

Bardziej szczegółowo

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej u dorosłych imatinibem 1.1 Kryteria kwalifikacji Świadczeniobiorcy

Bardziej szczegółowo

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski

Bardziej szczegółowo

Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska

Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska Katedra i Klinika Okulistyki, II WL, Warszawski Uniwersytet Medyczny Kierownik Kliniki: Profesor Jacek P. Szaflik Epidemiologia jaskry

Bardziej szczegółowo

Ocena występowania bakterii związanych z chorobą przyzębia w blaszce miażdżycowej naczyń wieńcowych

Ocena występowania bakterii związanych z chorobą przyzębia w blaszce miażdżycowej naczyń wieńcowych Czas. Stomat., 2005, LVIII, 5 Ocena występowania bakterii związanych z chorobą przyzębia w blaszce miażdżycowej naczyń wieńcowych Assessment of the incidence of bacteria associated with periodontal disease

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński

3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego

Bardziej szczegółowo

Wpływ jednorazowej higienizacji jamy ustnej na prozapalną odpowiedź cytokinową u pacjentów z przewlekłym umiarkowanym zapaleniem przyzębia

Wpływ jednorazowej higienizacji jamy ustnej na prozapalną odpowiedź cytokinową u pacjentów z przewlekłym umiarkowanym zapaleniem przyzębia Szkaradkiewicz Hygeia Public Health AK. Wpływ 2013, jednorazowej 48(2): 189-193 higienizacji jamy ustnej na prozapalną odpowiedź cytokinową u pacjentów... 189 Wpływ jednorazowej higienizacji jamy ustnej

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Mikrobiologia jamy ustnej

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Mikrobiologia jamy ustnej S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Mikrobiologia jamy ustnej Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo

SHL.org.pl SHL.org.pl

SHL.org.pl SHL.org.pl Infekcje układów sterujących pracą serca - podziały, kryteria oceny rozległości infekcji Anna Polewczyk II Klinika Kardiologii Świętokrzyskie Centrum Kardiologii Wydział Nauk o Zdrowiu UJK Kielce Infekcje

Bardziej szczegółowo

http://blnsk.umed.lodz.pl/zmr Protokół badania SATURN Wpływ terapii konkretnymi antybiotykami na występowanie bakterii opornych na te antybiotyki u człowieka Anna Kowalczyk, Maciek Godycki-Ćwirko, Magdalena

Bardziej szczegółowo

Łukasz Czupkałło Ocena systemu RANK/RANKL/OPG w płynie dziąsłowym u kobiet w ciąży fizjologicznej oraz pacjentek ciężarnych z chorobą przyzębia.

Łukasz Czupkałło Ocena systemu RANK/RANKL/OPG w płynie dziąsłowym u kobiet w ciąży fizjologicznej oraz pacjentek ciężarnych z chorobą przyzębia. Łukasz Czupkałło Ocena systemu RANK/RANKL/OPG w płynie dziąsłowym u kobiet w ciąży fizjologicznej oraz pacjentek ciężarnych z chorobą przyzębia. STRESZCZENIE Choroba przyzębia jest procesem zapalnym polegającym

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek

Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek Business Development Manager Konferencja naukowo-szkoleniowa Ryn Badania laboratoryjne w chorobach nerek Wyzwaniem dla współczesnej medycyny jest badanie

Bardziej szczegółowo

kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,

kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek, Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty

Bardziej szczegółowo

Stopa cukrzycowa. Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B.

Stopa cukrzycowa. Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B. Stopa cukrzycowa Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B. Wyrzykowski Stopa cukrzycowa - definicja Infekcja, owrzodzenie lub destrukcja

Bardziej szczegółowo

CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE.

CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE. CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE Próchnica zębów o przewlekła, bakteryjna, wieloczynnikowa choroba zakaźna, która aktualnie pozostaje najczęstszym schorzeniem wieku dziecięcego,

Bardziej szczegółowo

PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie

PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje

Bardziej szczegółowo

EBM w farmakoterapii

EBM w farmakoterapii EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna

Bardziej szczegółowo

AKTUALNOÂCI BINET. Nr 10/ Drogie Koleżanki i Koledzy. Inwazyjna choroba meningokokowa w 2015 roku

AKTUALNOÂCI BINET. Nr 10/ Drogie Koleżanki i Koledzy. Inwazyjna choroba meningokokowa w 2015 roku www.koroun.edu.pl Drogie Koleżanki i Koledzy Witamy serdecznie, oddajemy w Państwa ręce kolejny numer Aktualności BINet. Jest on poświęcony epidemiologii inwazyjnych zakażeń wywoływanych przez Neisseria

Bardziej szczegółowo

Wyniki Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej populacji młodych dorosłych w Polsce w 2012 roku

Wyniki Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej populacji młodych dorosłych w Polsce w 2012 roku Borgis Wyniki Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej populacji młodych dorosłych w Polsce w 2012 roku *Izabela Strużycka 1, Maria Wierzbicka 2, Elżbieta Jodkowska 3, Ewa Rusyan 3, Michał Ganowicz 4, Katarzyna

Bardziej szczegółowo

Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane zaprezentowane poniżej zgromadzone zostały w ramach programu EARS-Net, który jest koordynowany przez

Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane zaprezentowane poniżej zgromadzone zostały w ramach programu EARS-Net, który jest koordynowany przez Informacja o aktualnych danych dotyczących oporności na antybiotyki na terenie Unii Europejskiej Październik 2013 Główne zagadnienia dotyczące oporności na antybiotyki przedstawione w prezentowanej broszurze

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS) Formy prowadzenia zajęć wykłady (10), ćwiczenia (20)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS) Formy prowadzenia zajęć wykłady (10), ćwiczenia (20) S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Mikrobiologia jamy ustnej Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr

Bardziej szczegółowo

9/29/2018 Template copyright

9/29/2018 Template copyright 2015 9/29/2018 Template copyright 2005 www.brainybetty.com 1 Profilaktyka okołooperacyjna Cel zmniejszenie ryzyka zakażenia miejsca operowanego (ZMO) - zredukowanie śródoperacyjnego obciążenia drobnoustrojami

Bardziej szczegółowo

Dane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska

Dane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska Dane mikromacierzowe Mateusz Markowicz Marta Stańska Mikromacierz Mikromacierz DNA (ang. DNA microarray) to szklana lub plastikowa płytka (o maksymalnych wymiarach 2,5 cm x 7,5 cm) z naniesionymi w regularnych

Bardziej szczegółowo

AmpliTest Salmonella spp. (Real Time PCR)

AmpliTest Salmonella spp. (Real Time PCR) AmpliTest Salmonella spp. (Real Time PCR) Zestaw do wykrywania sekwencji DNA specyficznych dla bakterii z rodzaju Salmonella techniką Real Time PCR Nr kat.: BAC01-50 Wielkość zestawu: 50 oznaczeń Objętość

Bardziej szczegółowo

OFERTA TEMATÓW PRAC DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze MIKROBIOLOGII

OFERTA TEMATÓW PRAC DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze MIKROBIOLOGII OFERTA TEMATÓW PRAC DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze MIKROBIOLOGII Opracowanie zestawu do wykrywania DNA Aspergillus flavus za pomocą specjalistycznego sprzętu medycznego. Jednym

Bardziej szczegółowo

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem )

ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem ) Publikacje naukowe: ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem 7.03.2013) Stosowanie larw Lucilia sericata jako metoda leczenia przewlekłych ran kończyn. Inne publikacje: 1.

Bardziej szczegółowo

Materiał i metody. Wyniki

Materiał i metody. Wyniki Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).

Bardziej szczegółowo

Słowa kluczowe: żółć, złogi żółciowe, kamica żółciowa, zakażenie żółci, bakterie.

Słowa kluczowe: żółć, złogi żółciowe, kamica żółciowa, zakażenie żółci, bakterie. \ =fi /ą4-* f f l.ui.m9 hi#oad Streszczenie Słowa kluczowe: żółć, złogi żółciowe, kamica żółciowa, zakażenie żółci, bakterie. Wstęp Kamica żółciowa jest szeroko rozpowszechnioną chorobą. Szacuje się, że

Bardziej szczegółowo

SKUTECZNOŚĆ LECZENIA ZĘBÓW Z ZAKAŻONYMI KANAŁAMI KORZENIOWYMI I CHOROBAMI TKANEK OKOŁOWIERZCHOŁKOWYCH

SKUTECZNOŚĆ LECZENIA ZĘBÓW Z ZAKAŻONYMI KANAŁAMI KORZENIOWYMI I CHOROBAMI TKANEK OKOŁOWIERZCHOŁKOWYCH SKUTECZNOŚĆ LECZENIA ZĘBÓW Z ZAKAŻONYMI KANAŁAMI KORZENIOWYMI I CHOROBAMI TKANEK OKOŁOWIERZCHOŁKOWYCH KRYSTYNA PIETRZYCKA OBSERWACJE WŁASNE Copyright by BESTOM DENTOnet.pl Sp. z o.o. 2011 Autor Krystyna

Bardziej szczegółowo

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS) S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Mikrobiologia jamy ustnej Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr

Bardziej szczegółowo

Próchnica u osób dorosłych. Zalecenia higieniczne - informacje dla zespołów stomatologicznych

Próchnica u osób dorosłych. Zalecenia higieniczne - informacje dla zespołów stomatologicznych Próchnica u osób dorosłych Zalecenia higieniczne - informacje dla zespołów stomatologicznych Dokładna diagnostyka choroby próchnicowej uwzględnia:» stopień zaawansowania zmian próchnicowych z użyciem systemu

Bardziej szczegółowo

Tabela Nr 1. Rozliczenie środków finansowych z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego

Tabela Nr 1. Rozliczenie środków finansowych z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego Informacja dla Zarządu Województwa Łódzkiego na temat realizacji w 2004 roku Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego Wojewódzki Program Profilaktyki Gruźlicy Płuc

Bardziej szczegółowo

Ocena kliniczna Dentoseptu w całościowym odkażaniu jamy ustnej

Ocena kliniczna Dentoseptu w całościowym odkażaniu jamy ustnej Czas. Stomatol., 2010, 63, 1, 34-40 2010 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena kliniczna Dentoseptu w całościowym odkażaniu jamy ustnej Clinical evaluation of Dentosept in full mouth disinfection

Bardziej szczegółowo

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego, 1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i

Bardziej szczegółowo

Stan tkanek przyzębia a stopień kontroli cukrzycy wyrażony stężeniem hemoglobiny glikowanej HbA1c

Stan tkanek przyzębia a stopień kontroli cukrzycy wyrażony stężeniem hemoglobiny glikowanej HbA1c 418 M. Napora et al. prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2010, 47, 4, 418 423 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Magdalena Napora 1, Jarosław Krajewski 1, Krystyna

Bardziej szczegółowo

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( ) ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,

Bardziej szczegółowo

Periimplantitis jest to proces zapalny toczący się wokoło

Periimplantitis jest to proces zapalny toczący się wokoło Leczenie Periimplantitis za pomocą lasera erbowo-jagowego lek. dent. Jacek Matys 1, dr n. med. Rafał Flieger 2, dr n. med. Przemysław Kopczyński 3 Periimplantitis jest to proces zapalny toczący się wokoło

Bardziej szczegółowo

1. Wykonanie preparatów bezpośrednich i ich ocena: 1a. Wykonaj własny preparat bezpośredni ze śliny Zinterpretuj i podkreśl to co widzisz:

1. Wykonanie preparatów bezpośrednich i ich ocena: 1a. Wykonaj własny preparat bezpośredni ze śliny Zinterpretuj i podkreśl to co widzisz: Ćwiczenie 2 2018/19 1. Wykonanie preparatów bezpośrednich i ich ocena: 1a. Wykonaj własny preparat bezpośredni ze śliny Zinterpretuj i podkreśl to co widzisz: obecność nabłonków, leukocytów, pałeczek Gram(+),

Bardziej szczegółowo

Anna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę

Anna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów

Bardziej szczegółowo

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )

Bardziej szczegółowo

CENNIK DIAGNOSTYKA NIEPŁODNOŚCI MĘSKIEJ

CENNIK DIAGNOSTYKA NIEPŁODNOŚCI MĘSKIEJ CENNIK DIAGNOSTYKA NIEPŁODNOŚCI MĘSKIEJ AZOOSPERMIA badanie wykrywa delecje w regionie długiego ramienia chromosomu Y w fragmencie zwanym AZF, będące często przyczyną azoospermii lub oligospermii o podłożu

Bardziej szczegółowo

Analiza porównawcza występowania periimplantitis kliniczne obserwacje 4-letnie

Analiza porównawcza występowania periimplantitis kliniczne obserwacje 4-letnie _periimplantitis Analiza porównawcza występowania periimplantitis kliniczne obserwacje 4-letnie The compare study of the periimplantitis 4 years of clinical observation Autorzy_ Damian Dudek, Oliwia Segiet,

Bardziej szczegółowo

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Nazwa modułu: Molekularne markery diagnostyczne w medycynie Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Choroby błony śluzowej

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Choroby błony śluzowej Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu Rok studiów 4 Semestr studiów 8 Liczba przypisanych punktów

Bardziej szczegółowo

SYLABUS x 8 x

SYLABUS x 8 x SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Reumatologia Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie 5-letnie Stacjonarne polski Rodzaj

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

Wpływ higienizacji jamy ustnej na zmiany wybranych wskaźników tkanek okołozębowych i płytki nazębnej

Wpływ higienizacji jamy ustnej na zmiany wybranych wskaźników tkanek okołozębowych i płytki nazębnej ARTYKUŁY ORYGINALNE (ORIGINAL PAPERS) Wpływ higienizacji jamy ustnej na zmiany wybranych wskaźników tkanek okołozębowych i płytki nazębnej (The impact of oral cavity hygienisation on the changes of selected

Bardziej szczegółowo

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy

Bardziej szczegółowo

Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE

Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina

Bardziej szczegółowo

Ocena stanu przyzębia za pomocą wskaźnika CPI u dorosłych mieszkańców Wrocławia

Ocena stanu przyzębia za pomocą wskaźnika CPI u dorosłych mieszkańców Wrocławia prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 4, 529 536 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Łukasz Zawada 1, B, D F, Dariusz Chrzęszczyk 2, B 2, A, D, Tomasz

Bardziej szczegółowo

OCENA rozprawy naukowej na stopień doktora nauk medycznych lek. Julii Macias

OCENA rozprawy naukowej na stopień doktora nauk medycznych lek. Julii Macias Lublin 2017-10-11 OCENA rozprawy naukowej na stopień doktora nauk medycznych lek. Julii Macias pt.: Rola sonikacji w diagnostyce biofilmu endoprotez stawowych powikłanych zapalnie Aloplastyka dużych stawów

Bardziej szczegółowo

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia. STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia

Bardziej szczegółowo

Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej

Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Podsumowanie danych z 2014 roku o oporności na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane z monitorowania sieci EARS-Net Listopad 2015 Poważne zagrożenie: oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Oporność

Bardziej szczegółowo

Ocena występowania defensyn (HNP 1-3) w ślinie i surowicy osób z przewlekłym zapaleniem przyzębia

Ocena występowania defensyn (HNP 1-3) w ślinie i surowicy osób z przewlekłym zapaleniem przyzębia Czas. Stomatol., 2008, 61, 12, 881-885 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena występowania defensyn (HNP 1-3) w ślinie i surowicy osób z przewlekłym zapaleniem przyzębia Evaluation

Bardziej szczegółowo