Kliniczna i mikrobiologiczna ocena skuteczności zmodyfikowanego protokołu odkażania jamy ustnej w leczeniu przewlekłego zapalenia przyzębia
|
|
- Kacper Wasilewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 J Stoma 2011, 64, 5-6: Polish Dental Society Clinical and microbiological evaluation of the effectiveness of the modified protocol of full-mouth disinfection in the treatment of chronic periodontitis Kliniczna i mikrobiologiczna ocena skuteczności zmodyfikowanego protokołu odkażania jamy ustnej w leczeniu przewlekłego zapalenia przyzębia Ewa Dolińska 1, Małgorzata Pietruska 1, Robert Milewski 2, Anna Skurska 1, Agnieszka Paniczko 1 Department of Oral and Periodontal Diseases, Medical University of Białystok 1 Head: Prof. M. Pietruska Department of Statistical Analysis and Medical Informatics, Medical University of Białystok 2 Head: Prof. S. Z. Mnich Summary Aim of the study: To evaluate microbiological effectiveness of full-mouth disinfection protocol with the use of Elugel and Listerine mouthrinse in the initial phase of chronic periodontitis therapy. Material and methods: The study material consisted of 20 patients with diagnosed chronic periodontitis. Every person had scaling with root planing performed during the initial visit augmented with full-mouth disinfection. The study parameters included PI, API, SBI, BOP, PPD and CAL. Additionally, 10 patients from each group had microbiological tests to detect 9 periodontopathogenes using real-time PCR. Clinical and microbiological examination was made three times. Results: There was a statistically significant decrease in all the examined parameters. Conclusions: The application of the FMD protocol effectively improved clinical and microbiological parameters in the examined patients. Streszczenie Cel pracy: kliniczna i mikrobiologiczna ocena skuteczności odkażania jamy ustnej z użyciem żelu chlorheksydynowego Elugel i płynu Listerine we wstępnej fazie leczenia przewlekłego zapalenia przyzębia. Materiał i metody: materiał stanowiło 20 pacjentów z rozpoznanym przewlekłym zapaleniem przyzębia. U wszystkich osób na pierwszej wizycie wykonywano skaling wraz z wygładzeniem powierzchni zębów i korzeni oraz odkażaniem jamy ustnej. Oznaczono wskaźniki: PI, API, SBI, BOP oraz PPD i CAL. Dodatkowo u 10 osób z badanej grupy wykonano oznaczenie 9 periopatogenów metodą real-time PCR. Badanie kliniczne jak i mikrobiologiczne wykonano trzykrotnie. Wyniki: uzyskano statystycznie istotne obniżenie wszystkich wartości badanych parametrów. Wnioski: zastosowanie protokołu odkażania jamy ustnej spowodowało poprawę parametrów klinicznych oraz mikrobiologicznych w badanej grupie pacjentów. KEYWORDS: full-mouth disinfection, chronic periodontitis HASŁA INDEKSOWE: odkażanie jamy ustnej, przewlekłe zapalenie przyzębia 371
2 E. Dolińska et al. J Stoma Introduction Today s approach to the aetiology of periodontal inflammations includes three groups of factors: individual susceptibility, absence of the so-called beneficial bacterial species and the presence of pathogenic species of bacteria in the biofilm. 1,2 Since it is impossible to modify host s susceptibility to periodontal disease, periodontal treatment is based on periodonopathogen reduction and the restoration of conditions favourable to physiological flora within the pockets. There are approximately 400 or more species of bacteria that can be isolated in the subgingival plaque. 3-7 Cultures, DNA and immunological tests have demonstrated that some species of micro-organisms tend to co-exist. Basing on this observation, Socransky et al. 6 managed to identify five complexes of bacteria: the red complex: Porphyromonas gingivalis, Treponema denticola and Tannarella forsythia, the orange complex: Fusobacterium nucleatum, Prevotella intermedia, Prevotella nigrescens, Parvimonas micra (s, Peptostreptococcus micros), Campylobacter rectus, Campylobacter showa, Campylobacter gracilis, Eubacterium nodatum, Streptococcus constellatus, the green complex: Capnocytophaga, Campylobacter concisus, Eikenella corrodens, Aggregatibacter actinomycetemcomitans serotype a (s. Actinobacillus actinomycetemcomitans serotype a) treptococcus, the yellow complex: S. mitis, S. sanguis, S. oralis, the purple complex: Actinomyces odontolyticus and Veillonella parvula, Wstęp Współcześnie w podejściu do etiologii zapaleń przyzębia rozważa się trzy grupy czynników: podatność osobnicza, brak tak zwanych pożytecznych gatunków bakterii oraz obecność patogennych gatunków bakterii w biofilmie. 1,2 W związku z brakiem możliwości modyfikowania podatności gospodarza na choroby przyzębia, leczenie periodontologiczne jest oparte na redukcji periodontopatogenów i przywróceniu w kieszonkach warunków odpowiednich dla fizjologicznej flory bakteryjnej. Z poddziąsłowej płytki nazębnej można wyizolować 400 lub więcej gatunków bakterii. 3-7 Posiewy, badania DNA i immunologiczne dowiodły, że niektóre gatunki drobnoustrojów częściej występują wspólnie. Dlatego Socransky i wsp. 6 wyodrębnili pięć kompleksów bakterii: kompleks czerwony: Porphyromonas gingivalis, Treponema denticola i Tannarella forsythia, kompleks pomarańczowy: Fusobacterium nucleatum, Prevotella intermedia, Prevotella nigrescens, Parvimonas micra (s. Peptostreptococcus micros), Campylobacter rectus, Campylobacter showa, Campylobacter gracilis, Eubacterium nodatum, Streptococcus constellatus, kompleks zielony: Capnocytophaga, Campylobacter concisus, Eikenella corrodens, Aggregatibacter actinomycetemcomitans serotyp a (s. Actinobacillus actinomycetemcomitans serotyp a) treptococcus, kompleks żółty: S. mitis, S. sanguis, S. oralis, kompleks purpurowy: Actinomyces odontolyticus i Veillonella parvula, 372
3 2011, 64, 5-6 Chronic periodontitis However, Aggregatibacter actinomycetemcomitans serotype b (s. Actinobacillus actinomycetemcomitans serotype b), Selenomonas noxia and Actinomyces naeslundi never occur in tandem, nor are they present in any group. Basing on the research, the following characteristic features have been proven: infection with the red complex bacteria is always preceded by the colonization with orange complex bacteria. Yellow, green and purple complex bacteria with the addition of Actinomyces are at the forefront of biofilm colonization, usually preceding the colonization with Gram negative bacteria of the orange and red complexes. 6-8 The infection with the red complex bacteria is markedly related to the pocket depth and bleeding on probing. The deeper the periodontal pockets, and the more intense bleeding, the higher the concentration of the red complex bacteria. Scaling and root planing (SRP) has a significant impact on the red complex bacteria, and hardly any the others. 6 In order to enhance the efficacy of the basic, non-surgical treatment methods, a new concept has been proposed based on full-mouth disinfection. 9,10 If the procedure is performed within 24 hours, it prevents the cross-infection from the untreated pockets to the already cleansed sites. Besides, the antibacterial effect is reinforced by the action of antiseptics. Even though the effect of irrigation on the subgingival flora is negligible, it enhances the therapeutic effect by eliminating pathogens from ecological niches other than pockets. 2,10,11 The concept of full-mouth disinfection is based on evidence concerning the infective aetiology of periodontal diseases. Such a treatment is also beneficial to the patient since it eliminates the need of several visits. Quirynen et al. 12 suggested that such a therapy can be more effective in patients who have low level of co-operation. The disadvantage Z kolei Aggregatibacter actinomycetemcomitans serotyp b (s. Actinobacillus actinomycetemcomitans serotyp b), Selenomonas noxia i Actinomyces naeslundi nie występują razem ani w żadnej z ww. grup. Badania wykazały następujące zależności: zakażenie bakteriami kompleksu czerwonego jest poprzedzane kolonizacją bakteriami kompleksu pomarańczowego. Bakterie kompleksu żółtego, zielonego i purpurowego oraz Actinomyces wcześnie kolonizują biofilm, zwykle poprzedzając kolonizację Gram ujemnymi bakteriami kompleksu pomarańczowego i czerwonego. 6-8 Zakażenie bakteriami kompleksu czerwonego wykazuje silny związek z głębokością kieszonek i krwawieniem podczas zgłębnikowania. Im głębsze kieszonki przyzębne i większe krwawienie, tym więcej bakterii kompleksu czerwonego. Oczyszczenie i wygładzenie powierzchni koron i korzeni zębów (scaling and root planing SRP) ma duży wpływ na bakterie kompleksu czerwonego i prawie żadnego wpływu na pozostałe. 6 Aby zwiększyć skuteczność podstawowego, niechirurgicznego leczenia, stosuje się nową koncepcję polegającą na pełnym odkażaniu jamy ustnej (full-mouth disinfection FMD). 9,10 Odkażanie jamy ustnej zapobiega krzyżowemu zakażeniu już oczyszczonych miejsc z nieleczonych kieszonek. Poza tym antybakteryjny efekt jest potęgowany działaniem antyseptyków. Pomimo, że efekt płukania jest znikomy w stosunku do flory poddziąsłowej, to potęguje efekt terapii eliminując patogeny z innych poza kieszonkami nisz ekologicznych. 2,10,11 Założenia FMD są oparte na dowodach o infekcyjnym pochodzeniu chorób przyzębia. Leczenie jest również korzystne z punktu widzenia pacjenta, gdyż eliminuje konieczność wielokrotnych wizyt. Quirynen i wsp. 12 sugerują, że taka terapia może być skuteczniejsza u pacjentów z niskim 373
4 E. Dolińska et al. J Stoma Do badań zakwalifikowano 20 pacjentów (11 kobiet i 9 mężczyzn) w wieku od 40 do 68 lat z umiarkowanym przewlekłym zapaleniem przyzębia. 14 U żadnego spośród badanych nie występowały inne schorzenia. Pacjenci nie byli leczeni periodontologicznie w ciągu roku poprzedzającego badania, a także nie stosowali dodatkowych środków higieny jamy ustnej (nitka dentystyczna, płyny antyseptyczne, irygatory) oraz nie przyjmowali antybiotyków 4 tygodnie przed badaniem i w trakcie trwania badania. U wszystkich badanych osób wykonano profesjonalne oczyszczenie zębów wraz z wygładzeniem powierzchni korzeni oraz instruktaż higieny jamy ustnej. Zabiegi wykonywane za pomocą narzędzi ultradźwiękowych (LM Instruments, Finlandia) i ręcznych (LM Instruments, Finlandia) trwały 60 minut. Jamę ustną odkażano płynem Listerine (Johnson&Johnson) i żelem Elugel (Pierre Fabre, Francja). Bezpośrednio po profesjonalnym usunięciu złogów nazębnych do kieszoof the procedure is that the visits last longer and antiseptics have to be used for at least two weeks. Some researchers believe that there is no conclusive evidence supported by clinical, microbiological and immunological tests to prove the superiority of one-visit treatment. 13 Aim of the study The study aimed at clinical and microbiological assessment of the full-mouth disinfection protocol with own modifications by means of Elugel chlorhexidine gel and Listerine mouthwash in the initial phase of treatment of chronic periodontitis. Material and methods A total of 20 patients (11 females and 9 males) aged between 40 and 68 years with moderate chronic periodontitis qualified for the study. 14 Except for the chief complaint, the patients were healthy. None of the patients received any periodontal treatment in the past year, nor did they use any additional oral hygiene measures (floss, aseptic mouthrinses, irrigators), or take antibiotics for 4 weeks prior to or for the duration of the study. All the patients received professional prophylaxis including root planing and oral hygiene instruction. These procedures were performed by means of ultrasonic (LM Instruments, Finlandia) and manual instrumentation (LM Instruments, Finlandia) and lasted for 60 minutes. The mouth was disinfected with Listerine mouthwash (Johnson&Johnson) and Elugel gel (Pierre Fabre, France). Immediately after scaling was completed, Elugel chlorhexidine gel was applied in the pockets. As for homecare, the patients received Listerine mouthwash to rinse the mouth for two weeks (twice a day poziomem współpracy. Wadą tej procedury mogą być natomiast długie wizyty i konieczność stosowania antyseptyków, co najmniej przez 2 tygodnie. Część badaczy uważa, że brak jest jednoznacznych dowodów pochodzących z badań klinicznych, mikrobiologicznych i immunologicznych, które udowadniają wyższość leczenia w czasie jednej wizyty. 13 Cel pracy Celem pracy była kliniczna i mikrobiologiczna ocena skuteczności własnej modyfikacji protokołu odkażania jamy ustnej (FMD) z użyciem żelu chlorheksydynowego Elugel i płynu Listerine we wstępnej fazie leczenia przewlekłego zapalenia przyzębia. Materiał i metody 374
5 2011, 64, 5-6 Chronic periodontitis T a b l e 1. Own modification of full-mouth disinfection protocol in the office periodontal pockets tongue saliva and mucosa oral hygiene instructions at home hygiene DISINFECTION scaling and root planing (ultrasonic and hand instruments) lasting 60 minutes subgingival irrigation with 0.2% CHX gel 0.2% CHX gel 0.2% CHX gel optimal oral hygiene rinsing twice a day with 10 ml Listerine mouthwash brushing the tongue with 0.2% CHX gel and rubbing 0.2% CHX gel into gingiva and mucosa (after rinsing) 10 ml of the liquid for 30s), and Elugel with a recommendation to brush the tongue and the buccal mucosa, and to rub the preparation into gums immediately after rinsing. Table 1 illustrates own modification of the FMD protocol. All the patients received the same kind of toothpaste to brush so as to eliminate the interference of other chemical agents. The clinical examination was performed three times with the PCPUNC 15 periodontal probe (Hu-Friedy, USA): examination I at baseline, examination II two weeks after the procedure, and examination III three months after the procedure. The following periodontal parameters were analysed: Plaque Index (PI) acc. to Silness and Löe, 15 Aproximal Plaque Index (API) acc. to Lange, 16 modified Sulcus Bleeding Index (SBI) acc. to Mühlemann and Son with Lange s modification, 16,17 Bleeding on probing (BOP) acc. to Ainamo and Bay 18 nek podawano żel chlorheksydynowy Elugel. Do stosowania w domu pacjenci otrzymywali płyn Listerine, którym płukali jamę ustną przez dwa tygodnie, dwa razy dziennie (10 ml płynu przez 30s) oraz Elugel z zaleceniem szczotkowania języka, policzków i wcierania preparatu w dziąsła bezpośrednio po płukaniu. Własną modyfikację protokołu FMD ilustruje Tab. 1. W celu wyeliminowania innych czynników chemicznych mogących wpływać na badane parametry, wszyscy pacjenci otrzymywali identyczną pastę do szczotkowania. Badanie kliniczne wykonywano trzykrotnie sondą periodontologiczną PCPUNC 15 (Hu- Friedy, USA): I badanie przed rozpoczęciem leczenia, II badanie dwa tygodnie po zabiegu, III badanie 3 miesiące po zabiegu. Oceniano następujące parametry periodontologiczne: wskaźnik płytki (Plaque Index PI) wg Silness i Löe, 15 aproksymalny wskaźnik płytki (Aproximal Plaque Index API) wg Langego, 16 zmodyfikowany wskaźnik krwawienia z kieszonek (Sulcus Bleeding Index SBI) 375
6 E. Dolińska et al. J Stoma Probing Pocket Depth (PPD) assessed at six sites for each tooth, Clinical Attachment Level (CAL) assessed at six sites for each tooth. During check-up examinations, 10 randomly selected patients from each group (5 females and 5 males aged between 40 and 63 years) had the material collected on each occasion from the same periodontal pocket (PPD>5 mm) for microbiological analysis. The analysis was performed by means of the Perio-Analyse set (Pierre Fabre Medicament, France). Having isolated the examined tooth from saliva, a sterile swab was used to remove supragingival plaque, and a sterile drain was placed in the pocket. After 15 seconds, the drain was removed and placed in a sterile container which was transported to the Clinident Institute lab in France. The Perio-Analyse sets enable the identification of 9 periopathogens with the realtime PCR method. They are: Aggregatibacter actinomycetemcomitans (Aa), Tannerella forsythia (Tf), Campylobacter rectus (Cr), Treponema denticola (Td), Eikenella corrodens (Ec), Prevotella intermedia (Pi), Parvimonas micra (Pm), Porphyromonas gingivalis (Pg) and Fusobacterium nucleatum (Fn). The differences between mean clinical parameters were assessed with the t-test for dependent samples. The changes in the microorganisms load in relation to time were assessed by comparing dependent variables with the Friedman s ANOVA test with Kendall s correlation coefficient in the case of many variables. The level of statistical significance was at p<0.05. For calculations, the Statistica 8.0 programme by StatSoft was used. Results The applied tactics of non-surgical treatment of chronic periodontitis was effective and wg Mühlemanna i Sona z modyfikacją Langego, 16,17 wskaźnik krwawienia podczas sondowania (bleeding on probing BOP) wg Ainamo i Bay, 18 głębokość kieszonek przyzębnych (probing pocket depth PPD) oceniana w 6 punktach pomiarowych przy każdym zębie, poziom przyczepu łącznotkankowego (clinical attachment level CAL) ocenianego w 6 punktach pomiarowych przy każdym zębie. W czasie I badania i badań kontrolnych u 10 losowo wybranych pacjentów z badanej grupy (5 kobiet oraz 5 mężczyzn w wieku od 40 do 63 lat) pobrano materiał do badania mikrobiologicznego każdorazowo z tej samej kieszonki przyzębnej (PPD>5mm). Badania mikrobiologiczne wykonywano zestawem Perio- Analyse (Pierre Fabre Medicament, Francja). Po odizolowaniu badanego zęba od dostępu śliny, jałowym wacikiem usuwano naddziąsłową płytkę nazębną i zakładano sterylny sączek w kieszonce przyzębnej. Po 15 sekundach sączek wyjmowano i umieszczano w jałowym pojemniku transportowym, który przesyłano do laboratorium Instytutu Clinident we Francji. Zestawy Perio-Analyse umożliwiają identyfikację 9 periodontopatogenów metodą real-time PCR. Są to: Aggregatibacter actinomycetemcomitans (Aa), Tannerella forsythia (Tf), Campylobacter rectus (Cr), Treponema denticola (Td), Eikenella corrodens (Ec), Prevotella intermedia (Pi), Parvimonas micra (Pm), Porphyromonas gingivalis (Pg) i Fusobacterium nucleatum (Fn). Różnice średnich badanych parametrów klinicznych zostały ocenione testem t dla prób zależnych. Zmiany liczby drobnoustrojów w czasie zbadano porównując zmienne zależne testem ANOVA Friedmana ze współczynni- 376
7 2011, 64, 5-6 Chronic periodontitis Zastosowany w badaniach model niechirurgicznego leczenia przewlekłego zapalenia przyzębia okazał się skuteczny i przyniósł poprawę badanych parametrów klinicznych. Uzyskano statystycznie istotne obniżenie wszystkich badanych parametrów (PI, API, SBI, BOP, PPD, CAL) zarówno po dwóch tygodniach, jak i po 3 miesiącach od badania wstępnego. Wyniki te zebrano w Tab. 2 i 3. Wskaźniki płytki nazębnej PI oraz API procentowo obniżyły się odpowiednio o 69,2% i 64,1% po trzech miesiącach. Średnia wartość wskaźnika krwawienia SBI po 3 miesiącach od badania wstępnego była o 44,2% niższa niż wartość wyjściowa. W przypadku wskaźnika BOP nastąpiła jego redukcja o 55,1%, zaś średnia głębokość kieszonek przyzębnych zmniejszyła się z 3,2 mm do 2,7 mm. Wykazano rówbrought improvement within the selected clinical parameters. The statistically significant lowering of all the selected parameters was achieved (PI, API, SBI, BOP, PPD, CAL) both after two weeks and three months of the preliminary examination. These results are presented in Tab. 2 and 3. The values of PI and API indices decreased after three months to 69.2% and 64.1%, respectively. The mean value of the SBI 3 months since the initial examination was 44.2% lower than at baseline. In the case of BOP, it was reduced by 55.1%, and the mean pocket depth decreased from 3.2 mm to 2.7 mm. Also significant improvement in the area of epithelial attachment was demonstrated 3 months after the initial examination (CAL was reduced from 3.5 to 3.0). The quantitative changes in the overall bacteria count and the overall periopathogens count are illustrated in Fig. 1. The quantitative changes in the count of bacteria of the green, orange, and red complexes are illustrated in Fig. 2, the green complex (Aa and Ec) Fig. 3, the orange complex (Cr, Pi, Pm, Fn) Fig. 4, and the red complex (Pg, Td and Tf) Fig. 5. kiem zgodności Kendalla w przypadku wielu zmiennych. Za istotne statystycznie uznano wyniki na poziomie p<0,05. W obliczeniach wykorzystano pakiet Statistica 8.0 firmy StatSoft. Wyniki Fig. 1. Mean count of all the bacteria and all the periopathogens. Średnia liczba wszystkich bakterii oraz wszystkich periopatogenów. Fig. 2. Mean count of the bacteria in each complex (orange, green and red). Średnia liczba bakterii poszczególnych kompleksów (pomarańczowego, zielonego i czerwonego). 377
8 E. Dolińska et al. J Stoma Fig. 3. Mean count of A. actinomycetemcomitans and E. corrodens. Średnia liczba A. actinomycetemcomitans i E. corrodens. Fig. 4. Mean count of F. nucleatum, P. intermedia, P. micros and C. rectus. Średnia liczba F. nucleatum, P. intermedia, P. micros i C. rectus. Fig. 5. Mean count of T. forsythia, T. denticola and P. gingivalis. Średnia liczba T. forsythia, T. denticola i P. gingivalis. Friedman s ANOVA test with Friedmana with Kendall s correlation coefficient in the case of many variables revealed statistically significant decrease: of the total count of micro-organisms (p=0.02), of the total count of periopathogens (p=0.045), of the count of the orange complex pathogens (p=0.045), of the count of Tanarella forsythia (p=0.014) and the overall count of the red complex bacteria p=0.06 three months after treatment was instituted. nież poprawę przyczepu łącznotkankowego po 3 miesiącach od badania wstępnego (CAL zostało zredukowane z 3,5 do 3,0). Ilościowe zmiany ogólnej liczby bakterii i ogólnej liczby periopatogenów zilustrowano na Fig. 1. Ilościowe zmiany liczby bakterii kompleksów: zielonego, pomarańczowego i czerwonego ilustruje Fig. 2, kompleksu zielonego (Aa i Ec) Fig. 3, kompleksu pomarańczowego (Cr, Pi, Pm, Fn) Fig. 4, zaś kompleksu czerwonego (Pg, Td i Tf) Fig. 5. Test ANOVA Friedmana ze współczynnikiem zgodności Kendalla w przypadku wielu zmiennych wykazał statystycznie istotny spadek: ogólnej liczby drobnoustrojów (p=0,02), ogólnej liczby periopatogenów (p=0,045), liczby patogenów kompleksu pomarańczowego (p=0,045), liczby drobnoustrojów Tanarella forsythia (p=0,014) oraz ogólnej liczby bakterii kompleksu czerwonego p=0,06 trzy miesiące po zastosowanym leczeniu. Omówienie wyników i dyskusja Koncepcję FMD opisali w 1995 roku Quirynen i wsp., 9 którzy po dwóch zabiegach 378
9 2011, 64, 5-6 Chronic periodontitis T a b l e 2. Mean PI, API, SBI, and BOP in examined group of patients Variable Mean SD n Diff. SD Diff. Difference (%) p PI PI PI API % API % API % SBI % SBI % SBI % BOP % BOP % BOP % PI 1, API 1, SBI 1, BOP 1 before therapy, PI 2, API 2, SBI 2, BOP 2 after two weeks (from baseline), PI 3, API 3, SBI 3, BOP 3 after three months (from baseline). T a b l e 3. Mean probing pocket depth and clinical attachment level in examined group of patients Variable Mean (mm) SD Diff. p PPD PPD PPD CAL CAL CAL PPD 1, CAL 1 before therapy, PPD 2, CAL 2 after two weeks (from baseline), PPD 3, CAL 3 after three months (from baseline). Result analysis and discussion The FMD concept was described by Quirynen et al. 9 in After performing ręcznego skalingu poddziąsłowego wykonanych w odstępie 24 godzin w celu zminimalizowania transmisji i translokacji periopatogenów, zalecali szczotkowanie grzbietu języka 379
10 E. Dolińska et al. J Stoma two procedures of manual subgingival scaling with 24 h interval for the purpose of minimalizing transmission and translocation of periopathogens, they recommended that the following be done: brushing the tongue s dorsum for 1 min with a 1% chlorhexidine gel, rinsing the mouth twice with a 0.2% solution of chlorhexidine, subgingival irrigation of the pockets with a 1% chlorhexidine gel after each scaling and for 8 days, and rinsing the mouth with a 0.2% chlorhexidine solution twice a day for 1 min for 2 weeks. In their FMD protocol, Quirynen et al. used a rinse containing aminofluoride and stannous fluoride to prevent chlorhexidine s adverse impact. Koshy et al. 20 used 1% povidone iodine as a coolant for the ultrasonic scaler, and recommended oral rinses and tongue brushing with a 0.05% solution of chlorhexidine twice daily for a month. In this study, scaling was performed in one visit with ultrasonic and manual instrumentation, with 0.2% chlorhexidine gel application applied to gingival pockets. The patients were instructed to brush the tongue and rub Elugel preparation in the oral mucosa for two weeks after the mouth was rinsed with Listerine mouthwash. Konopka et al. 22 used Listerine mouthwash based on aromatic oils for the FMD protocol not only for rinsing but also scaling, perioirrigation and throat gurgle. They recommended brushing the tongue with 1% chlorhexidine gel. For PI, API, BOP and pocket depth assessment, they obtained statistically significant reduction of all the examined clinical parameters 3 months after treatment. Konopka evaluated the periodontal healing process after conventional non-surgical treatment and conservative treatment augmented with low doses of doxycyline. When reviewing the literature, he studied the pattern of periodontal tissue healing przez 1 min. 1% żelem chlorheksydynowym, dwukrotne płukanie jamy ustnej 0,2% roztworem chlorheksydyny, poddziąsłową irygację kieszonek dziąsłowych 1% żelem chlorheksydynowym po każdym skalingu i 8 dni oraz płukanie jamy ustnej 0,2% roztworem chlorheksydyny 2 razy dziennie przez 1 minutę w ciągu 2 tygodni. Z kolei Quirynen i wsp. 9 zastosowali płukankę z aminofluorkiem i fluorkiem cynawym w protokole FMD, aby uniknąć działań niepożądanych chlorheksydyny. Koshy i wsp. 20 używali jako środka chłodzącego do skalera ultradźwiękowego 1% jodowanego powidonu, zalecali płukanie jamy ustnej i szczotkowanie języka 0,05% roztworem chlorheksydyny dwa razy dziennie przez miesiąc. W niniejszym badaniu skaling wykonywano w czasie jednej wizyty narzędziami ultradźwiękowymi i ręcznymi. Do dziąsłowych kieszonek podawano 0,2% żel chlorheksydynowy. Pacjentom zalecano szczotkowanie języka i wcieranie w błonę śluzową jamy ustnej preparat Elugel przez 2 tygodnie po uprzednim płukaniu jamy ustnej płynem Listerine. Płukankę na bazie olejków aromatycznych Listerine w protokole FMD stosowali Konopka i wsp. 22 nie tylko do płukania, ale także podczas skalingu, irygacji kieszonek dziąsłowych i płukania gardła. Dodatkowo zalecali szczotkowanie języka 1% żelem chlorheksydynowym. Oceniając PI, API, BOP i głębokość kieszonek przyzębnych 3 miesiące po leczeniu zyskali statystycznie istotną redukcję wszystkich badanych parametrów klinicznych. Konopka oceniał gojenie przyzębia po: tradycyjnym leczeniu niechirurgicznym i FMD, oraz po leczeniu zachowawczym wspomaganym niskimi dawkami doksycykliny. Dodatkowo analizując piśmiennictwo oceniał model gojenia tkanek przyzębia na podstawie zmiany obrazu histopatologicznego, spectrum mikrobiologicznego i wskaźników 380
11 2011, 64, 5-6 Chronic periodontitis on the basis of alterations of the histological picture, microbiological spectrum and clinical parameters. He concluded that any conservative strategy utilized for the treatment of chronic periodontitis brings significant improvement of the clinical parameters, likewise the healing patterns. When analysing microbiological tests following FMD, mechanical treatment with a 24-hour interval (FMSRP) and treatment in quadrants, one has to remember that the evaluation method has a significant influence on the obtained results. 24,25 Bollen et al. 26 demonstrated statistically significant differences in favour of the FMSRP method. So did Quirynen et al. 12 who used a phasecontrast microscope in their examination. De Soete et al. 27 demonstrated the superiority of the FMSRP by means of the DNA hybridization. Conventional PCR methods did not produce statistically significant differences between the above mentioned procedural models. 20,28 They enable defining the prevalence of pathogens in a given population but cannot be used for quantitative analysis. For this study, an innovative real-time PCR method was used which enables both the qualitative and quantitative analysis of micro-organisms in the samples. It is also important to remember that not only the presence of micro-organisms in the pockets is related to the course of the disease but also their number. Real-time PCR was aslo used by Jervøe-Storm et al. 29 who reported a decrease in the bacteria count in the pockets irrespective of the applied method of treatment. Mechanical therapy reduces the plaque nonspecifically by cleansing the pocket, which is subsequently colonized by micro-organisms. It produces a change in the quality of subgingival flora. SRP is thus effective in the reduction of periopathogen count in the pocket but it klinicznych, stwierdzając, że każda strategia zachowawczego leczenia przewlekłych zapaleń przyzębia przynosi istotną poprawę parametrów klinicznych, zaś modele gojenia przebiegają podobnie. Analizując badania mikrobiologiczne wykonywane po FMD, leczeniu mechanicznym w odstępie 24 godzin (FMSRP) i leczeniu kwadrantami, należy pamiętać o tym, że duży wpływ na uzyskane wyniki ma metoda ich oceny. 24,25 Statystycznie istotne różnice przemawiające na korzyść FMSRP wykazali Bollen i wsp. 26 oraz Quirynen i wsp. 12 wykonując badania w mikroskopie fazowo-kontrastowym. De Soete i wsp. 27 za pomocą hybrydyzacji DNA potwierdzili skuteczność FMSRP. Z kolei tradycyjne metody PCR nie wykazały różnic statystycznie istotnych pomiędzy wymienionymi modelami postępowania. 20,28 Ww. metody pozwalają na określenie rozpowszechnienia patogenów w danej populacji, jednak nie dają możliwości ich oceny ilościowej. W niniejszej pracy zastosowano nowatorską metodę real-time PCR, która umożliwia oprócz oceny jakościowej także ocenę ilościową drobnoustrojów zawartych w próbce. Należy wziąć pod uwagę, że nie tylko obecność mikroorganizmów w kieszonkach patologicznych, ale także ich liczba może mieć związek z przebiegiem choroby. Real-time PCR zastosował również Jervøe-Storm i wsp. 29 oraz Swierkot i wsp. 30 i stwierdzili zmniejszenie liczby bakterii w kieszonkach dziąsłowych niezależnie od zastosowanej metody leczenia. Terapia mechaniczna redukuje płytkę w sposób niespecyficzny poprzez oczyszczenie kieszonki, po czym następuje jej ponowne zasiedlenie przez drobnoustroje. Powoduje to zmianę w jakości flory poddziąsłowej. SRP jest więc skuteczny w redukcji liczby periopatogenów w kieszonce, nie wpływa jednak na obecność tych bakterii w innych miejscach 381
12 E. Dolińska et al. J Stoma does not affect the presence of these bacteria elsewhere in the mouth. 31 It is, therefore, justifiable to administer antiseptics to reduce the risk of re-infection. Wennström et al. 33 compared the cost of initial FMSRP periodontal treatment performed by means of ultrasonic instrumentation in one hour with conventional manual procedures in quadrants (approximately 3 hrs). The number of pockets with PPD 4mm three months after FMSRP was 58%, and after conventional manual procedures in quadrants 66%. The effectiveness of the initial periodontal treatment evaluated as a relation of the duration of treatment to the number of pockets with PPD 4mm was statistically significantly higher for FMSRP (3.3 min per one pocket with PPD 4mm) at 8.8 min. The European Periodontal Workshops which were held in 2008 also signal the need to check the effect of different antiseptics and the 24-hour therapy on the periodontal condition in patients with chronic periodontitis. The guidelines set out during the Workshops indicate the need to assess the impact of various mechanical therapy protocols on the periodontium, with emphasis on their cost. 34 It was also observed that the three models of treatment (treatment in quadrants, FMSRP and FMD) are appropriate, and their choice depends on the experience of the dental practitioner and the patient s needs. Conclusion On the basis of clinical and microbiological results obtained in this study it can be concluded that our own modification of the FMD model is the effective method of treatment, and can be utilized in the initial phase of treatment of chronic periodontitis. jamy ustnej. 31 Stąd zasadne jest stosowanie antyseptyków w celu zmniejszenia ryzyka reinfekcji. Wennström i wsp. 33 porównywali koszty wstępnego leczenia periodontologicznego FMSRP wykonanego narzędziami ultradźwiękowymi w czasie ograniczonym do jednej godziny z typowym leczeniem narzędziami ręcznymi kwadrantami (łącznie ok. 3 godzin). Procentowa liczba kieszonek z PPD 4mm 3 miesiące po FMSRP wyniosła 58%, zaś po leczeniu narzędziami ręcznymi kwadrantami 66%. Efektywność wstępnego leczenia periodontologicznego mierzona jako stosunek czasu leczenia do liczby kieszonek z PPD 4mm była statystycznie istotnie wyższa dla FMSRP (3,3 min. na jedną kieszonkę z PPD 4mm) 8,8 min. Europejskie Warsztaty Periodontologiczne, które odbyły się w 2008 roku także kierują uwagę badaczy na konieczność sprawdzania wpływu różnych antyseptyków, jak i samej terapii 24-godzinnej na stan przyzębia u pacjentów z przewlekłym zapaleniem przyzębia. W wytycznych z warsztatów sugeruje się konieczność oceny wpływu różnych protokołów terapii mechanicznej na stan przyzębia, ze zwróceniem uwagi na ich koszt. 34 Zwrócono także uwagę, że wszystkie trzy modele postępowania (leczenie kwadrantami, FMSRP i FMD) są prawidłowe i wybór metody powinien zależeć od doświadczenia lekarza dentysty oraz potrzeb pacjenta. Podsumowanie Na podstawie uzyskanych wyników z badania klinicznego i mikrobiologicznego można stwierdzić, że własna modyfikacja modelu FMD jest skuteczną metodą postępowania i może być stosowana we wstępnej fazie leczenia przewlekłych zapaleń przyzębia. 382
13 2011, 64, 5-6 Chronic periodontitis References 1. Papaioannou W, Bollen CML, Quirynen M: One-stage Full-mouth Disinfection to Overcome Intra-oral Transmission of Periodontopathogenes. Anaerobe 1997; 3: Quirynen M, De Soete M, Dierickx K, van Steenberghe D: The intra-oral translocation of periodontopathogens jeopardises the outcome of periodontal therapy. A review of the literature. J Clin Periodontol 2001; 28: Ezzo PJ, Cutler CW: Microorganisms as risk indicators for periodontal disease. Periodontol ; 32: Haffajee AD, Socransky SS: Introduction to microbial aspects of periodontal biofilm communities, development and treatment. Periodontol ; 42: Paster BJ, Olsen I, Aas JA, Dewhirst FE: The breadth of bacterial diversity in the human periodontal pocket and other oral sites. Periodontol ; 42: Socransky SS, Haffajee AD, Cugini MA, Smith C, Kent Jr. R: Microbial complexes in subgingival plaque. J Clin Periodontol 1998; 25: Socransky SS, Haffajee AD: Periodontal microbial ecology. Periodontol ; 38: Socransky SS, Haffajee AD: Dental biofilms: difficult therapeutic targets. Periodontol ; 28: Quirynen M, Bollen CM, Vandekerckhove BN, Dekeyser C, Papaioannou W, Eyssen H: Full vs. partial-mouth disinfection in the treatment of periodontal infections: short-term clinical and microbiological observations. J Dent Res 1995; 74: Koshy G, Corbet EF, Ishikawa I: A full-mouth disinfection approach to nonsurgical periodontal therapy prevention of reinfection from bacterial reservoirs. Periodontol ; 36: Papaioannou W, Bollen CML, Quirynen M: One-stage full-mouth disinfection to overcome intra-oral transmission of periodontopathogenes. Anaerobe 1997; 3: Quirynen M, Mongardini C, De Soete M, Pauwels M, Coucke W, van Eldere J, van Steenberghe D: The role of chlorhexidine in the one-stage full-mouth disinfection treatment of patients with advanced adult periodontitis. Long-term clinical and microbiological observations. J Clin Periodontol 2000; 27: Apatzidou DA: One stage full-mouth disinfection Treatment of choice? J Clin Periodontol 2006; 33: Armitage GC: Development of classification system for periodontal diseases and conditions. Ann Periodontol 1999; 4: Silness J, Löe HP: Periodontal Disease in Pregnacy. II Correlation between oral hygiene and periodontal condition. Acta Odontol Scand 1964; 22: Lange DE, Plagmann HC, Eenboom A, Promesberger A: Clinical methods for the objective evaluation of oral hygiene. Dtsch Zahnarztl Z 1977; 32: Mühlemann HR, Son S: Gingival sulcus bleeding a leading symptom in initial gingivitis. Helv Odont Acta 1971; 15: Ainamo J, Bay I: Problems and proposals for recording gingivitis and plaque. Int Dent J 1975; 25: Quirynen M, De Soete M, Boschmanas G, Pauwels M, Coucke W, Teughels W, van Steenberghe D: Benefit of one-stage, full- -mouth disinfection is explained by disinfection and root planning within 24 hours: a randomized controlled trial. J Clin Periodontol 2006; 33: Koshy G, Kawashima Y, Kiji M, Nitta H, Umeda M, Nagasawa T, Ishikawa I: Effects of single-visit full-mouth ultrasonic debridement versus quadrant-wise ultrasonic debridement. J Clin Periodontol 2005; 32:
14 E. Dolińska et al. J Stoma 21. Addy M: Oral hygiene products: potential for harm to oral and systemic health? Periodontol ; 48: Konopka T, Kozłowski Z, Karolewska E: Clinical Evaluation of Listerine in Full- Mouth Disinfection. Dental Forum 2006; 34, 1: Konopka T: Modele gojenia tkanek przyzębia po niechirurgicznym leczeniu periodontologicznym. Czas Stomat 2009; 62, 11: Jervøe-Storm PM, Koltzscher M, Falk W, Dörfler A, Jepsen S: Comparison of culture and real-time PCR for detection and quantification of five putative periodontopathogenic bacteria in subgingival plaque samples. J Clin Periodontol 2005; 32: Lang NP, Tan WC, Krähenmann MA, Zwahlen M: A systematic review of the effects of full- -mouth debridement with and without antiseptics in patients with chronic periodontitis. J Clin Periodontol 2008; 35 (Suppl. 8): Bollen CML, Mongardini C, Papaioannou W, Van Steenberghe D, Quirynen M: The effect of a one-stage full-mouth disinfection on different intra-oral niches. Clinical and microbiological observations. J Clin Periodontol 1998; 25: De Soete M, Mongardini C, Pauwels M, Haffajee A, Socransky S, Van Steenberghe D, Quirynen M: One-stage full-mouth disinfection. Long-term microbiological results analyzed by checkerboard DNA-DNA hybridization. J Periodontol 2001; 72: Apatzidou DA, Riggio MP, Kinane DF: Quadrant root planing versus same-day full- -mouth root planing II. Microbiological findings. J Clin Periodontol 2004; 31: Jervøe-Storm PM, AlAhdab H, Semaan E, Fimmers R, Jepsen S: Microbiological outcomes of quadrant versus full-mouth root planing as monitored by real-time PCR. J Clin Periodontol 2007; 34: Swierkot K, Nonnenmacher CL, Mutters R, Flores-de-Jacoby L, Mengel R: One-stage full-mouth disinfection versus quadrant and full-mouth root planing. J Clin Periodontol 2009; 36: Petersilka GJ, Ehmke B, Flemmig TF: Antimicrobial effects of mechanical debridement. Periodontol ; 28: Ouhayoun J-P: Penetrating the biofilm: impact of essential oil mouthwash. J Clin Periodontol 2003; 30 (Suppl. 5): Wennström JL, Tomasi C, Bertelle A, Dellasega E: Full-mouth ultrasonic debridement versus quadrant scaling and root planing as an initial approach in the treatment of chronic periodontitis. J Clin Periodontol 2005; 32: Sanz M, Teughels W: Innovations in non-surgical periodontal therapy: Consensus Report of the 6 th European Workshop in Periodontology. J Clin Periodontol 2008; 35 (Suppl. 8): 3 7. Address: Białystok, ul. Waszyngtona 13 Tel.: perio@umwb.edu.pl Paper received 14 December 2010 Accepted 20 May
Ocena kliniczna Dentoseptu w całościowym odkażaniu jamy ustnej
Czas. Stomatol., 2010, 63, 1, 34-40 2010 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena kliniczna Dentoseptu w całościowym odkażaniu jamy ustnej Clinical evaluation of Dentosept in full mouth disinfection
Bardziej szczegółowoTerapia jednego dnia jako alternatywa dla tradycyjnego leczenia periodontologicznego przegląd piśmiennictwa
Czas. Stomatol., 2006, LIX, 6, 413-420 Organ Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego http://www.czas.stomat.net Terapia jednego dnia jako alternatywa dla tradycyjnego leczenia periodontologicznego przegląd
Bardziej szczegółowoRadiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.
Renata Zielińska Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności płukanek Meridol i Listerine. we wstępnej fazie leczenia przewlekłego zapalenia. przyzębia badania kliniczne i ankietowe
Czas. Stomatol., 2009, 62, 6, 478-485 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena skuteczności płukanek Meridol i Listerine we wstępnej fazie leczenia przewlekłego zapalenia przyzębia badania
Bardziej szczegółowoOCENA WPŁYWU PŁUKANEK MERIDOL I LISTERINE NA STAN PRZYZĘBIA OGÓLNIE ZDROWYCH OSÓB DOROSŁYCH Z PRZEWLEKŁYM ZAPALENIEM PRZYZĘBIA
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2007, 53, SUPPL. 3, 28 33 EWA DOLIŃSKA, MAŁGORZATA PIETRUSKA, AGNIESZKA PANICZKO, ANNA SKURSKA, WANDA STOKOWSKA
Bardziej szczegółowoGdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej. Beata Wieczorek-Wójcik
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Beata Wieczorek-Wójcik Poziom obsad pielęgniarskich a częstość i rodzaj zdarzeń
Bardziej szczegółowoRozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Lek. Maciej Jesionowski Efektywność stosowania budezonidu MMX u pacjentów z aktywną postacią łagodnego do umiarkowanego wrzodziejącego zapalenia jelita grubego w populacji polskiej. Rozprawa na stopień
Bardziej szczegółowoRozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów
Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta www.michalbereta.pl 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów Wiemy, że możemy porównywad klasyfikatory np. za pomocą kroswalidacji.
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoStan higieny jamy ustnej i tkanek przyzębia mieszkańców Kielc w wieku lata
Stan higieny jamy ustnej i tkanek przyzębia mieszkańców Kielc w wieku 35 44 lata Monika Włosowicz 1, 2, Adam Wróbel2, Renata Górska 3 State of oral hygiene and periodontal tissues in inhabitants of Kielce
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoAkademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny
Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:
Bardziej szczegółowoOcena molekularna periopatogenów z głębokich kieszonek przyzębnych w przebiegu zaawansowanych zapaleń przyzębia
prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2013, 50, 2, 197 204 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Magdalena Baker 1, B, D, Monika Myszko-Coelho 2, E, F, Zbigniew
Bardziej szczegółowoWarsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Bardziej szczegółowoaforementioned device she also has to estimate the time when the patients need the infusion to be replaced and/or disconnected. Meanwhile, however, she must cope with many other tasks. If the department
Bardziej szczegółowoHelena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019
Poniższy zbiór zadań został wykonany w ramach projektu Mazowiecki program stypendialny dla uczniów szczególnie uzdolnionych - najlepsza inwestycja w człowieka w roku szkolnym 2018/2019. Składają się na
Bardziej szczegółowoHas the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?
Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950? Joanna Wibig Department of Meteorology and Climatology, University of Lodz, Poland OUTLINE: Motivation Data Heat wave frequency measures
Bardziej szczegółowoWpływ jednorazowej higienizacji jamy ustnej na prozapalną odpowiedź cytokinową u pacjentów z przewlekłym umiarkowanym zapaleniem przyzębia
Szkaradkiewicz Hygeia Public Health AK. Wpływ 2013, jednorazowej 48(2): 189-193 higienizacji jamy ustnej na prozapalną odpowiedź cytokinową u pacjentów... 189 Wpływ jednorazowej higienizacji jamy ustnej
Bardziej szczegółowoUniwersytet Medyczny w Łodzi. Wydział Lekarski. Jarosław Woźniak. Rozprawa doktorska
Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski Jarosław Woźniak Rozprawa doktorska Ocena funkcji stawu skokowego po leczeniu operacyjnym złamań kostek goleni z uszkodzeniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego
Bardziej szczegółowoWojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)
Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Robert Respondowski Click here if your download doesn"t start automatically Wojewodztwo Koszalinskie:
Bardziej szczegółowoWpływ higienizacji jamy ustnej na zmiany wybranych wskaźników tkanek okołozębowych i płytki nazębnej
ARTYKUŁY ORYGINALNE (ORIGINAL PAPERS) Wpływ higienizacji jamy ustnej na zmiany wybranych wskaźników tkanek okołozębowych i płytki nazębnej (The impact of oral cavity hygienisation on the changes of selected
Bardziej szczegółowoGdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej.
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Krystyna Paszko Wpływ procedur pielęgniarskich oraz wybranych czynników ryzyka
Bardziej szczegółowoOcena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli
Uniwersytet Medyczny w Lublinie lek. dent. Adriana Kleinert Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli polskich przebywających za granicą Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoFormularz recenzji magazynu. Journal of Corporate Responsibility and Leadership Review Form
Formularz recenzji magazynu Review Form Identyfikator magazynu/ Journal identification number: Tytuł artykułu/ Paper title: Recenzent/ Reviewer: (imię i nazwisko, stopień naukowy/name and surname, academic
Bardziej szczegółowoROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski
Mateusz Romanowski Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na aktywność choroby i sprawność chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Dr hab., prof. AWF Anna Straburzyńska-Lupa
Bardziej szczegółowoOcena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi
Mikołaj Trizna Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab.n.med. Tomasz Adamowski,
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoCHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków?
CHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków? BADANIE EPIDEMIOLOGICZNE Tylko 1,7% populacji dorosłych Polaków nie wymaga działań profilaktyczno-leczniczych w zakresie chorób przyzębia 1,7%
Bardziej szczegółowoANALIZA SKUTECZNOŚCI MIEJSCOWEGO LECZENIA ŁOJOTOKOWEGO ZAPALENIA SKÓRY PREPARATAMI CYKLOPIROKSOLAMINY, METRONIDAZOLU I TAKROLIMUSU
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY KLINIKA DERMATOLOGII I WENEROLOGII Katarzyna Anna Kopania ANALIZA SKUTECZNOŚCI MIEJSCOWEGO LECZENIA ŁOJOTOKOWEGO ZAPALENIA SKÓRY PREPARATAMI CYKLOPIROKSOLAMINY, METRONIDAZOLU
Bardziej szczegółowoKrytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami
Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie
Bardziej szczegółowoROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem )
Publikacje naukowe: ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem 7.03.2013) Stosowanie larw Lucilia sericata jako metoda leczenia przewlekłych ran kończyn. Inne publikacje: 1.
Bardziej szczegółowoEDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoWeronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019
Poniższy zbiór zadań został wykonany w ramach projektu Mazowiecki program stypendialny dla uczniów szczególnie uzdolnionych - najlepsza inwestycja w człowieka w roku szkolnym 2018/2019. Tresci zadań rozwiązanych
Bardziej szczegółowoStreszczenie pracy doktorskiej lek. dent. Joanny Waligóry pt.: Ocena stanu zdrowia jamy ustnej u kobiet w ciąży chorujących na cukrzycę
Streszczenie pracy doktorskiej lek. dent. Joanny Waligóry pt.: Ocena stanu zdrowia jamy ustnej u kobiet w ciąży chorujących na cukrzycę Streszczenie. WSTĘP Zarówno ciąża, jak i cukrzyca zwiększają ryzyko
Bardziej szczegółowoComparative analysis of mouthrinses efficacy when used as plaque inhibitory agents
J Stoma 2013; 66, 1: 37-53 2013 Polish Dental Society O R I G I N A L A R T I C L E Comparative analysis of mouthrinses efficacy when used as plaque inhibitory agents Analiza porównawcza skuteczności klinicznej
Bardziej szczegółowoOcena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą
Agnieszka Nawrocka Ocena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą
Bardziej szczegółowowww.irs.gov/form990. If "Yes," complete Schedule A Schedule B, Schedule of Contributors If "Yes," complete Schedule C, Part I If "Yes," complete Schedule C, Part II If "Yes," complete Schedule C, Part
Bardziej szczegółowoChoroby przyzębia. Rok IV
Choroby przyzębia Rok IV Seminaria interaktywne 1. Budowa tkanek przyzębia brzeżnego. Rola i funkcja przyzębia w układzie stomatognatycznym. Kontrola odnowy tkanek w przyzębiu (powtórka z roku II i III).
Bardziej szczegółowoINSPECTION METHODS FOR QUALITY CONTROL OF FIBRE METAL LAMINATES IN AEROSPACE COMPONENTS
Kompozyty 11: 2 (2011) 130-135 Krzysztof Dragan 1 * Jarosław Bieniaś 2, Michał Sałaciński 1, Piotr Synaszko 1 1 Air Force Institute of Technology, Non Destructive Testing Lab., ul. ks. Bolesława 6, 01-494
Bardziej szczegółowoParoCheck. Oznaczanie bakterii odpowiedzialnych za chorobę przyzębia (periopatogenów)
ParoCheck Oznaczanie bakterii odpowiedzialnych za chorobę przyzębia (periopatogenów) JAK POWSTAJE CHOROBA PRZYZĘBIA? Zapalenie przyzębia jest chorobą infekcyjną tkanek podtrzymujących ząb. Nawet w zdrowej
Bardziej szczegółowoProposal of thesis topic for mgr in. (MSE) programme in Telecommunications and Computer Science
Proposal of thesis topic for mgr in (MSE) programme 1 Topic: Monte Carlo Method used for a prognosis of a selected technological process 2 Supervisor: Dr in Małgorzata Langer 3 Auxiliary supervisor: 4
Bardziej szczegółowoWPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ
WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ Streszczenie: Wstęp: Proces starzenia się w naturalny sposób wpływa na ograniczenie sprawności, nawet w sytuacji zachowania
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoSpearman.
2 1 * :... 109 - :. Spearman. (α=0/05). : 20-29.. 50. :.. : ). sheikhi@dnt.mui.ac.ir * ( :1. :2. 89/5/5 89/8/4. 89/11/1 573 568 :(5)6 :1389 568 : %75 : ) %35-40 :. %35 :. : ) (. ( ) ) ( ) -1 : ( -2 ( -3-4
Bardziej szczegółowoLatent Dirichlet Allocation Models and their Evaluation IT for Practice 2016
Latent Dirichlet Allocation Models and their Evaluation IT for Practice 2016 Paweł Lula Cracow University of Economics, Poland pawel.lula@uek.krakow.pl Latent Dirichlet Allocation (LDA) Documents Latent
Bardziej szczegółowoPatients price acceptance SELECTED FINDINGS
Patients price acceptance SELECTED FINDINGS October 2015 Summary With growing economy and Poles benefiting from this growth, perception of prices changes - this is also true for pharmaceuticals It may
Bardziej szczegółowoZarządzanie sieciami telekomunikacyjnymi
SNMP Protocol The Simple Network Management Protocol (SNMP) is an application layer protocol that facilitates the exchange of management information between network devices. It is part of the Transmission
Bardziej szczegółowoMaciej Pawlak. Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych.
Maciej Pawlak Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych. Prospektywne randomizowane badanie porównujące zastosowanie dwóch różnych koncepcji siatki i staplera
Bardziej szczegółowoEuropean Crime Prevention Award (ECPA) Annex I - new version 2014
European Crime Prevention Award (ECPA) Annex I - new version 2014 Załącznik nr 1 General information (Informacje ogólne) 1. Please specify your country. (Kraj pochodzenia:) 2. Is this your country s ECPA
Bardziej szczegółowoUpdated Action Plan received from the competent authority on 4 May 2017
1 To ensure that the internal audits are subject to Response from the GVI: independent scrutiny as required by Article 4(6) of Regulation (EC) No 882/2004. We plan to have independent scrutiny of the Recommendation
Bardziej szczegółowoHemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010
HemoRec in Poland Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010 Institute of Biostatistics and Analyses. Masaryk University. Brno Participating
Bardziej szczegółowoMarta Uzdrowska. PRACA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH Promotor: Dr hab. n. med. prof. UM Anna Broniarczyk-Loba
Marta Uzdrowska Ocena wad refrakcji i przyczyn niedowidzenia u osób z niepełnosprawnością intelektualną z wykorzystaniem zdalnego autorefraktometru Plusoptix PRACA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH Promotor:
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoROZPRAWY NR 128. Stanis³aw Mroziñski
UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY IM. JANA I JÊDRZEJA ŒNIADECKICH W BYDGOSZCZY ROZPRAWY NR 128 Stanis³aw Mroziñski STABILIZACJA W ASNOŒCI CYKLICZNYCH METALI I JEJ WP YW NA TRWA OŒÆ ZMÊCZENIOW BYDGOSZCZ
Bardziej szczegółowoOCENA MOśLIWOŚCI WYKORZYSTANIA HODOWLI ŚWIŃ RASY ZŁOTNICKIEJ
ASSESSMENT OF POTENTIAL FOR ZŁOTNICKA SPOTTED PIG BREEDING IN ORGANIC FARMS OCENA MOśLIWOŚCI WYKORZYSTANIA HODOWLI ŚWIŃ RASY ZŁOTNICKIEJ PSTREJ W GOSPODARSTWACH EKOLOGICZNYCH Janusz Tomasz Buczyński (1),
Bardziej szczegółowoAnalysis of clinical and microbiological results of photodynamic therapy as support in non-surgical treatment of periodontitis preliminary study
MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2019, 71: 35-41 https://doi.org/10.32394/mdm.71.04 Kliniczna i mikrobiologiczna analiza niechirurgicznego leczenia zapalenia przyzębia ze wspomagającym wykorzystaniem terapii fotodynamicznej
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Weryfikacja genetyczna i mikrobiologiczna uogólnionego przewlekłego i uogólnionego agresywnego zapalenia przyzębia
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2012, 49, 3, 370 376 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Jan Kowalski Weryfikacja genetyczna i mikrobiologiczna uogólnionego
Bardziej szczegółowowww.irs.gov/form990. If "Yes," complete Schedule A Schedule B, Schedule of Contributors If "Yes," complete Schedule C, Part I If "Yes," complete Schedule C, Part II If "Yes," complete Schedule C, Part
Bardziej szczegółowoOCENA WPŁYWU OPATRUNKU Z MIODU MANUKA NA PROCES GOJENIA PRZEWLEKŁYCH OWRZODZEŃ ŻYLNYCH GOLENI
Lek. Katarzyna Wilemska-Kucharzewska OCENA WPŁYWU OPATRUNKU Z MIODU MANUKA NA PROCES GOJENIA PRZEWLEKŁYCH OWRZODZEŃ ŻYLNYCH GOLENI Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor dr hab. n. med. Teresa
Bardziej szczegółowoCzęstość występowania chorób przyzębia u mieszkańców Warszawy w wieku lat na podstawie wskaźnika CPITN
Borgis Częstość występowania chorób przyzębia u mieszkańców Warszawy w wieku 35- lat na podstawie wskaźnika CPITN *Monika Adamczyk, Agata Orzechowska, Magdalena Napora, Małgorzata Wyszyńska, Renata Górska
Bardziej szczegółowoKatowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition)
Katowice, plan miasta: Skala 1:20 000 = City map = Stadtplan (Polish Edition) Polskie Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera Click here if your download doesn"t start automatically
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Kliniczna ocena preparatu PerioChip w leczeniu zapaleń przyzębia. Evaluation of PerioChip Treatment in Periodontitis
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2005, 42, 1, 89 93 ISSN 1644 387X MAŁGORZATA D. PIETRUSKA 1, AGNIESZKA PANICZKO 2, DANUTA WASZKIEL 3, JAN K. PIETRUSKI 4 Kliniczna ocena preparatu PerioChip w leczeniu
Bardziej szczegółowoCzęstość występowania chorób przyzębia u osób w wieku lat w populacji dużych aglomeracji miejskich
Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 1, 19 27 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Renata Górska 1, Małgorzata Pietruska 2, Elżbieta Dembowska 3, Joanna
Bardziej szczegółowoSSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like
SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1 I SSW1.1, HFW Fry #65, Zeno #67 Benchmark: Qtr.1 like SSW1.2, HFW Fry #47, Zeno #59 Benchmark: Qtr.1 do SSW1.2, HFW Fry #5, Zeno #4 Benchmark: Qtr.1 to SSW1.2,
Bardziej szczegółowoTychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)
Tychy, plan miasta: Skala 1:20 000 (Polish Edition) Poland) Przedsiebiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne (Katowice Click here if your download doesn"t start automatically Tychy, plan miasta: Skala 1:20 000
Bardziej szczegółowoLeki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty. Katarzyna Pogoda
Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty Katarzyna Pogoda Leki biologiczne Immunogenność Leki biologiczne mają potencjał immunogenny mogą być rozpoznane jako obce przez
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy
STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich
Bardziej szczegółowoFig 5 Spectrograms of the original signal (top) extracted shaft-related GAD components (middle) and
Fig 4 Measured vibration signal (top). Blue original signal. Red component related to periodic excitation of resonances and noise. Green component related. Rotational speed profile used for experiment
Bardziej szczegółowoSTOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI
Wojciech Marcin Orzechowski STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI DEPRESYJNYMI DO LECZENIA TYCH ZABURZEŃ Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med.,
Bardziej szczegółowoCracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005
Cracow University of Economics Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 - Key Note Speech - Presented by: Dr. David Clowes The Growth Research Unit CE Europe
Bardziej szczegółowoKWESTIONARIUSZ OCENY RYZYKA / INSURANCE QUESTIONNAIRE
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia badań klinicznych/ Clinical trials liability insurance KWESTIONARIUSZ OCENY RYZYKA / INSURANCE QUESTIONNAIRE ZEZWOLENIA PUNU NR 1098/02 I NR
Bardziej szczegółowoStreszczenie Ocena wybranych wskaźników diagnostycznych stanów zapalnych gruczołu mlekowego klaczy Słowa kluczowe: stan zapalny gruczołu mlekowego,
Streszczenie Ocena wybranych wskaźników diagnostycznych stanów zapalnych gruczołu mlekowego klaczy Słowa kluczowe: stan zapalny gruczołu mlekowego, mleko klaczy, wymię klaczy. Stany zapalne gruczołu mlekowego
Bardziej szczegółowoKarpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)
Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition) J Krupski Click here if your download doesn"t start automatically Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama
Bardziej szczegółowoMgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz
Mgr Paweł Musiał Porównanie funkcjonowania podstawow-ych i specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego na przykładzie Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Staszowie Rozprawa
Bardziej szczegółowoOCENA TKANKI KOSTNEJ WOKÓŁ IMPLANTÓW WSZCZEPIONYCH W OBRĘBIE KOŚCI WŁASNEJ AUGMENTOWANEJ MATERIAŁAMI KSENOGENNYMI
Lek. dent. Jerzy Perendyk OCENA TKANKI KOSTNEJ WOKÓŁ IMPLANTÓW WSZCZEPIONYCH W OBRĘBIE KOŚCI WŁASNEJ AUGMENTOWANEJ MATERIAŁAMI KSENOGENNYMI Promotor pracy: Dr hab. n. med. Ewa Czochrowska Recenzenci pracy:
Bardziej szczegółowoUrszula Coupland. Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Urszula Coupland Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoSWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu Karolina Horodyska Warunki skutecznego promowania zdrowej diety i aktywności fizycznej: dobre praktyki w interwencjach psychospołecznych
Bardziej szczegółowoUnit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society
Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing
Bardziej szczegółowoEmbolizacja tętnic macicznych wykonywana w przypadku występowania objawowych
Streszczenie Embolizacja tętnic macicznych wykonywana w przypadku występowania objawowych mięśniaków macicy stanowi alternatywną metodę terapeutyczną pozwalającą w minimalnie inwazyjny sposób zlikwidować
Bardziej szczegółowoOsoby 50+ na rynku pracy 2013-1-PL1-GRU06-38713
Osoby 50+ na rynku pracy 2013-1-PL1-GRU06-38713 Piąte spotkanie grupy partnerskiej w Katowicach (Polska) 19-20 maj 2015 Program Uczenie się przez całe życie Grundtvig Tytył projektu: Osoby 50+ na rynku
Bardziej szczegółowoPorównanie skuteczności i bezpieczeństwa schematów immunoterapii BeG w raku pęcherza moczowego
Lekarz Krzysztof Nowakowski Porównanie skuteczności i bezpieczeństwa schematów immunoterapii BeG w raku pęcherza moczowego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.
ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS. Strona 1 1. Please give one answer. I am: Students involved in project 69% 18 Student not involved in
Bardziej szczegółowoInstitutional Determinants of IncomeLevel Convergence in the European. Union: Are Institutions Responsible for Divergence Tendencies of Some
Institutional Determinants of IncomeLevel Convergence in the European Union: Are Institutions Responsible for Divergence Tendencies of Some Countries? Dr Mariusz Próchniak Katedra Ekonomii II, Szkoła Główna
Bardziej szczegółowoLEARNING AGREEMENT FOR STUDIES
LEARNING AGREEMENT FOR STUDIES The Student First and last name(s) Nationality E-mail Academic year 2014/2015 Study period 1 st semester 2 nd semester Study cycle Bachelor Master Doctoral Subject area,
Bardziej szczegółowoCEE 111/211 Agenda Feb 17
CEE 111/211 Agenda Feb 17 Tuesday: SW for project work: Jetstream, MSP, Revit, Riuska, POP, SV On R: drive; takes time to install Acoustics today: \\cife server\files\classes\cee111\presentations Thursday:
Bardziej szczegółowoInstallation of EuroCert software for qualified electronic signature
Installation of EuroCert software for qualified electronic signature for Microsoft Windows systems Warsaw 28.08.2019 Content 1. Downloading and running the software for the e-signature... 3 a) Installer
Bardziej szczegółowoPro-tumoral immune cell alterations in wild type and Shbdeficient mice in response to 4T1 breast carcinomas
www.oncotarget.com Oncotarget, Supplementary Materials Pro-tumoral immune cell alterations in wild type and Shbdeficient mice in response to 4T1 breast carcinomas SUPPLEMENTARY MATERIALS Supplementary
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE PAWEŁ ŚLUSARSKI ZAGADNIENIA PROFILAKTYKI STOMATOLOGICZNEJ U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I WCZESNOSZKOLNYM
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE PAWEŁ ŚLUSARSKI ZAGADNIENIA PROFILAKTYKI STOMATOLOGICZNEJ U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I WCZESNOSZKOLNYM PRACA NA STOPIEŃ DOKOTORA NAUK MEDYCZNYCH - streszczenie PROMOTOR:
Bardziej szczegółowoZastosowanie radialnej fali uderzeniowej i ultradźwięków w leczeniu zespołu łokcia tenisisty.
AGNIESZKA KUBOT Zastosowanie radialnej fali uderzeniowej i ultradźwięków w leczeniu zespołu łokcia tenisisty. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n. med. Andrzej Grzegorzewski
Bardziej szczegółowoEgzamin maturalny z języka angielskiego na poziomie dwujęzycznym Rozmowa wstępna (wyłącznie dla egzaminującego)
112 Informator o egzaminie maturalnym z języka angielskiego od roku szkolnego 2014/2015 2.6.4. Część ustna. Przykładowe zestawy zadań Przykładowe pytania do rozmowy wstępnej Rozmowa wstępna (wyłącznie
Bardziej szczegółowoRaport bieżący: 44/2018 Data: g. 21:03 Skrócona nazwa emitenta: SERINUS ENERGY plc
Raport bieżący: 44/2018 Data: 2018-05-23 g. 21:03 Skrócona nazwa emitenta: SERINUS ENERGY plc Temat: Zawiadomienie o zmianie udziału w ogólnej liczbie głosów w Serinus Energy plc Podstawa prawna: Inne
Bardziej szczegółowoOcena wpływu ludzkiego antygenu leukocytarnego HLA B5701 na progresję zakażenia HIV 1 i odpowiedź na leczenie antyretrowirusowe.
ROZPRAWA DOKTORSKA Ocena wpływu ludzkiego antygenu leukocytarnego HLA B5701 na progresję zakażenia HIV 1 i odpowiedź na leczenie antyretrowirusowe. Promotor: Dr hab. n. med. Justyna D. Kowalska Klinika
Bardziej szczegółowoGDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY mgr Magdalena Pinkowicka WPŁYW TRENINGU EEG-BIOFEEDBACK NA POPRAWĘ WYBRANYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z ADHD Rozprawa doktorska Promotor dr hab. n. med. Andrzej Frydrychowski,
Bardziej szczegółowo, Warszawa
Kierunki rozwoju nowych leków w pediatrii z perspektywy Komitetu Pediatrycznego EMA. Wpływ Rozporządzenia Pediatrycznego na pediatryczne badania kliniczne w Europie Marek Migdał, Klinika Anestezjologii
Bardziej szczegółowoNarzędzia kosmetyczne Cosmetic and podiatry instruments
Narzędzia kosmetyczne Cosmetic and podiatry instruments Spis treści Table of contents Pincety kosmetyczne Cosmetic tweezers 7 Nożyczki kosmetyczne Cosmetic scissors 8 Cążki do paznokci Nail cutters 12
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoWyniki Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej populacji młodych dorosłych w Polsce w 2012 roku
Borgis Wyniki Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej populacji młodych dorosłych w Polsce w 2012 roku *Izabela Strużycka 1, Maria Wierzbicka 2, Elżbieta Jodkowska 3, Ewa Rusyan 3, Michał Ganowicz 4, Katarzyna
Bardziej szczegółowoMaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically
Mierzeja Wislana, mapa turystyczna 1:50 000: Mikoszewo, Jantar, Stegna, Sztutowo, Katy Rybackie, Przebrno, Krynica Morska, Piaski, Frombork =... = Carte touristique (Polish Edition) MaPlan Sp. z O.O Click
Bardziej szczegółowo