Przekazanie prowadzenia szkół publicznych osobom fizycznym lub osobom prawnym niebędącym jednostkami samorządu terytorialnego

Transkrypt

1 Przekazanie prowadzenia szkół publicznych osobom fizycznym lub osobom prawnym niebędącym jednostkami samorządu terytorialnego Podstawa prawna: art. 5 ust. 5g 5r oraz art. 59 ust. 8 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz z późn. zm.). Jednostka samorządu terytorialnego, będącą organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niŝ 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, moŝe przekazać, w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej prowadzenie takiej szkoły. W art. 5 ust.5g-5h wyŝej wymienionej ustawy jest mowa o przekazaniu w drodze umowy i naleŝy przez to rozumieć pewnego rodzaju czynność prawną z zakresu prawa cywilnego. W tej sytuacji jako strona występuje jako podmiot prawa prywatnego (osoba fizyczna lub prawna), który wyraŝa zgodną z daną jednostką samorządu wolę prowadzenia szkoły we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Zatem na podstawie opisanej umowy jednostka samorządu terytorialnego przekazuje zadanie publiczne do realizacji podmiotowi niepublicznemu. O tym, Ŝe omawiana umowa zachowuje charakter publicznoprawny, świadczy nie tylko szczególny tryb zawierania umowy i powierzenie w ten sposób pewnej funkcji przypisywanej tradycyjnie aparatowi administracji publicznej, lecz takŝe i zachowanie przez jst przekazującą do prowadzenia szkołę - stałej kontroli nad realizacją przez drugą stronę umowy jej celu - dalszego utrzymania szkoły. Wyrazem tego jest zwłaszcza treść art. 5 ust.5j-5k; Przekazać do prowadzenia moŝna tylko szkołę istniejącą tzn. załoŝoną w dacie podejmowania uchwały o przekazaniu, nie moŝe być przekazana szkoła, której proces organizowania nie został jeszcze zakończony; Pojęcie osoby fizycznej naleŝy rozumieć jednolicie na tle całej ustawy. JednakŜe z uwagi na daleko idącą odpowiedzialność i obowiązki związane z prowadzeniem szkoły, naleŝy wymagać, aby osoba fizyczna posiadała pełną zdolność do czynności prawnych; Przejmującym szkołę nie moŝe być osoba niepełnoletnia czy teŝ ubezwłasnowolniona; Osobą prawną niebędącą jst jest kaŝdy podmiot, któremu obowiązujące prawo przyznaje osobowość prawną (art.33 kc.); Prowadzenie szkół mogą przejmować inne niŝ Skarb Państwa państwowe osoby prawne np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki Skarbu Państwa. Osobą prawną niebędącą jst jest takŝe osoba prawna utworzona przez samą jst np. fundacja lub spółka kapitałowa; Nie jest osobą prawną spółka jawna lub komandytowa; Odpowiednio do tego, co juŝ powiedziano, moŝna by dopuścić przekazanie szkoły do wspólnego prowadzenia i na wspólną odpowiedzialność kilku osobom fizycznym lub prawnym, które zawarły między sobą umowę spółki; naleŝy jednak zaznaczyć, Ŝe to te osoby, a nie spółka cywilna między nimi zawarta, pełnią wspólnie rolę osób prowadzących; Wymaga szczególnego podkreślenia, Ŝe szkoła przekazana do prowadzenia podmiotowi niepublicznemu nie przestaje przez to być szkołą publiczną; Tym samym szkoła, o której mowa, nadal musi spełniać wszystkie wymagania, o których mowa w art. 7 ust.1 uoso, a w szczególności zapewniać musi bezpłatne nauczanie na danym poziomie edukacji oraz przyjmować uczniów według zasad określonych w przepisach wykonawczych; Kolejność czynności zmierzających do przekazania szkoły: 1. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego organu prowadzącego daną szkołę. Uchwała powinna wskazywać zamiar przekazania danej szkoły, wymienionej z nazwy i siedziby określonej osobie fizycznej lub prawnej;

2 (uchwała ta, z konieczności jest jedynie warunkowa, to znaczy jej skutek prawny zaleŝy od tego, czy właściwy Kurator Oświaty wyda pozytywną opinię w przedmiocie przekazania szkoły). Stanowi się zatem uchwałę intencyjną, będącą podstawą do wystąpienia o opinię Kuratora Oświaty; 2. Niezwłoczne przesłanie uchwały do organu sprawującego nadzór pedagogiczny wraz z wnioskiem o wyraŝenie pozytywnej opinii właściwego Kuratora Oświatyzgodnie z zapisem art.5 ust.5g ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz.2572 z późn. zm.); 3. Opinia organu sprawującego nadzór pedagogiczny-kuratora Oświaty - powinna być wydana na piśmie w ciągu 14 dni od daty doręczenia rozstrzygnięcia organu gminy, powiatu, województwa. Opinia podlega zaskarŝeniu do sądu administracyjnego z powodu jej niezgodności z prawem w terminie 30 dni od daty jej doręczenia; 4. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny dysponuje znaczną swobodą w podejmowaniu rozstrzygnięcia, jednakŝe nie oznacza zupełnej dowolności; Kurator Oświaty jest związany przesłankami wynikającymi z samego art.5, np.: czy osoba, której ma być przekazana szkoła daje rękojmię naleŝytego wypełniania wymagań nałoŝonych na organ prowadzący szkołę publiczną przez niniejszą ustawę, inne przepisy prawa oraz na mocy zawartej z organem prowadzącym umowy. KaŜdorazowa opinia negatywna musi zatem wskazywać na konkretny obowiązek prawny, którego spełnienie zostanie uniemoŝliwione w przypadku przekazania szkoły do prowadzenia osobie fizycznej lub prawnej. Motywem odmowy opinii pozytywnej nie moŝe być (wynikające z przepisów ustawy) pogorszenie połoŝenia prawnego nauczycieli dotychczasowej szkoły samorządowej 5. Mimo, Ŝe opinia, o której mowa, nie ma formy decyzji ani postanowienia administracyjnego, które podlegałyby przepisom Kpa, to organ sprawujący nadzór pedagogiczny musi przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, dokonać wnikliwej oceny stanu faktycznego oraz przedstawić na piśmie uzasadnienie faktyczne i prawne na tyle wyczerpujące, aby mogło stanowić podstawę ewentualnej kontroli sądowej; 6. Po otrzymaniu pozytywnej opinii (bądź teŝ w razie niezajęcia stanowiska w terminie 14 dni albo prawomocnego uchylenia wydanej w powyŝszym terminie opinii negatywnej w wyniku kontroli sądowej) moŝe być zawarta umowa o przekazaniu do prowadzenia szkoły; 7. Kompetencję zawarcia umowy przypisać naleŝy organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, czyli radzie gminy. Uchwała rady gminy obejmuje juŝ bezpośrednio zawarcie umowy o przekazaniu szkoły oznaczonej osobie prawnej lub fizycznej na ściśle określonych warunkach; 8. Umowa zawarta między jednostką samorządu terytorialnego a osobą fizyczną lub prawną, której przekazuje się do prowadzenia szkołę publiczną powinna uwzględniać następujące istotne elementy: a) wskazanie czy szkole podstawowej lub gimnazjum ustala się obwód; JeŜeli szkoła podstawowa lub gimnazjum, przekazywane na podstawie omawianego przepisu

3 przestają być szkołami samorządowymi, to w zasadzie nie muszą( choć mogą) naleŝeć do sieci szkolnej ustalonej na podstawie art. 17 ust.4 uoso. O wyznaczenie obwodu szkole moŝe wnioskować osoba, która ma przejąć szkołę, wyznaczenie szkole obwodu moŝe wynikać takŝe z korzystnego uzupełnienia sieci szkolnej; b) warunki przyjmowania uczniów do szkoły podstawowej lub gimnazjum, którym nie wyznaczono obwodu; przyjmowanie uczniów do szkoły podstawowej i gimnazjum ogólnodostępnych prowadzonych przez gminę regulowane jest przepisami powszechnie obowiązującego rozporządzenia rozporządzenia MENiS z dnia 20 lutego 2004 roku w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkol publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych ( Dz.U. Nr 26 poz.232 z późn.zm.). Natomiast przyjmowanie uczniów do szkół innych niŝ obwodowe jest uregulowane jedynie ramowo- zgodnie z ustawą szkoły te powinny być powszechnie dostępne- uszczegółowienie tej regulacji następuje właśnie w drodze umowy, o której mowa. Postanowienia umowy odnoszące się do zasad przyjmowania do szkoły mogą być w zasadzie dobrane dowolnie, lecz nie mogą być sprzeczne z ustawowym standardem; W szczególności szkoły podstawowe lub gimnazja przejmowane przez osoby fizyczne lub prawne nie powinny jako szkoły publiczne wprowadzać Ŝadnych warunków dyskryminujących niektóre osoby. Postanowienia umowy dotyczące przyjmowania uczniów osoba przejmująca szkołę do prowadzenia powinna wprowadzić we właściwym trybie do Statutu; c) Tryb przejmowania szkoły przez jst w przypadkach, o których mowa w art.5 ust.5j-5k (naruszenia prawa lub umowy, dobrowolnego zaniechania prowadzenia działalności oświatowej przez osobę prowadzącą). Komentowana ustawa zastrzega na rzecz jst prawo i obowiązek stałego nadzorowania, jak prowadzona jest szkoła przejęta przez osobę fizyczną lub prawną na podstawie omawianych przepisów. Szkoła przejęta nie przestaje być szkołą publiczną, zaś na właściwej jednostce samorządu nadal spoczywa powinność realizacji zadania oświatowego jako zadania własnego. Dlatego teŝ na wypadek zwrotnego przejęcia szkoły do prowadzenia przez jst komentowany przepis przewiduje, Ŝe w umowie zawieranej między wymienionymi podmiotami powinien być uregulowany tryb, w jakim to nastąpi. Pod tym pojęciem naleŝy rozumieć zarówno szczegółową procedurę przejęcia (np.: przekazanie dokumentacji przebiegu nauczania, innej dokumentacji szkolnej, sposób przeprowadzenia inwentaryzacji mienia szkolnego) jak i rozliczenia finansowe z tytułu nakładów poczynionych przez osobę fizyczną lub prawną prowadzącą szkołę, a takŝe zwrotu przez nią niewykorzystanych dotacji na rzecz jst. d) Warunki korzystania z mienia przejętej szkoły. Mienie szkolne ( nieruchomości znajdujące się w trwałym zarządzie szkoły, rzeczy ruchome i inne składniki majątku powierzonego szkole w celu prowadzenia przez nią działalności) pozostaje mieniem samorządowym. Osobie, która przejmuje szkołę, będą one jedynie udostępniane na podstawie np. prawa cywilnego umowy najmu lub uŝyczenia nieodpłatnie lub odpłatnie. Odpowiednią umowę wykonawczą zawrze później na tej podstawie wójt, burmistrz, prezydent miasta; e) Tryb kontroli przestrzegania warunków umowy. Skoro jst cały czas ponosi odpowiedzialność za realizację zadania oświatowego, to zdecydowano, Ŝe przekazywaniu szkół publicznych podmiotom niepublicznym musi towarzyszyć moŝliwość sprawdzania przez jst jak szkoła jest prowadzona; umowa powinna zatem określać m.in. na jakich warunkach upowaŝnieni pracownicy urzędu danej jst mają prawo wstępu do szkoły, w jakim zakresie mogą sprawdzać dokumentację szkolną czy teŝ Ŝądać od dyrektora i pracowników szkoły udzielania informacji;

4 f) Warunki i tryb rozwiązania umowy za wypowiedzeniem; moŝna przypuszczać, Ŝe intencją ustawodawcy było wprowadzenie trybu wypowiedzenia umowy dla jej rozwiązania w przypadkach uregulowanych ustawowo. Zatem zarówno wtedy, gdy szkoła jest prowadzona z naruszeniem prawa lub umowy, jak i wtedy gdy osoba prowadząca rezygnuje z dalszej działalności oświatowej umowa powinna być wypowiedziana w trybie i w terminie w niej uregulowanym; g) Ponadto naleŝy rozwaŝyć uwzględnienie w umowie ustaleń dotyczących finansowania szkoły przez jst przekazującą szkołę do prowadzenia osobie fizycznej lub prawnej; 9. Do szkół przejętych zgodnie z art. 5 ust.5 g stosuje się przepisy dotyczące szkół publicznych prowadzonych przez osoby prawne niebędące jst lub osoby fizyczne z wyjątkiem art.58 ust.3-5 uoso; 10. Szkoła przekazana do prowadzenia osobie fizycznej niebędącej jst podlega zwrotnemu przejęciu przez jednostkę ustawowo właściwą do jej prowadzenia, jeŝeli w toku działalności dochodzi do naruszenia prawa lub umowy o przekazanie szkoły. Naruszenie prawa lub umowy skutkujące zwrotnym przejęciem powinno być oczywiste i raŝące, a więc nie budzić Ŝadnych wątpliwości, a ponadto musi wynikać ze stwierdzenia uchybień w toku czynności nadzorczych lub kontrolnych; 11. Osoba prowadząca przekazaną przez jst szkołę moŝe zrezygnować z dalszego prowadzenia szkoły. Rezygnacja nie oznacza likwidacji szkoły, która po prostu wraca niejako do macierzystego organu prowadzącego. Przejęcie zwrotne szkoły następuje w trybie określonym w umowie, a zatem obliguje strony do dokonania odpowiednich rozliczeń; 12. Jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana powiadomić w terminie 6 miesięcy przez dniem przekazania szkoły do prowadzenia osobie prawnej lub fizycznej pracowników szkoły, zakładową organizację związkową: - o terminie przekazania placówki, - jego przyczynach, - prawnych, ekonomicznych i socjalnych skutkach dla pracowników, - nowych warunkach pracy i płacy; 13. Nauczyciel, w terminie 3 miesięcy od uzyskania informacji o przekazaniu szkoły osobie prawnej lub fizycznej, moŝe złoŝyć oświadczenie o odmowie przejścia do przejmowanej szkoły publicznej; 14. ZłoŜenie wyŝej wymienionego oświadczenia powoduje rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn określonych w art.20 ust.1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela; (chyba, Ŝe nauczyciel do dnia rozwiązania stosunku pracy wyrazi zgodę na przeniesienie do innej szkoły prowadzonej przez daną jst); 15.Osoba prawna niebędąca jst lub osoba fizyczna, która przejęła szkołę na podstawie umowy, z dniem przejęcia szkoły jest obowiązana zaproponować nauczycielom na piśmie nowe warunki pracy i płacy oraz wskazać termin nie krótszy niŝ 7 dni, do którego

5 nauczyciela mają złoŝyć oświadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków; 16. Odmowa przyjęcia przez nauczyciela nowych warunków pracy i płacy, o których mowa wyŝej, powoduje rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem z upływem 3 miesięcy od dnia, do którego nauczyciel miał złoŝyć oświadczenie. Do nauczyciela, który odmówił przyjęcia nowych warunków pracy i płacy, stosuje się odpowiednio przepisy o rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn leŝących po stronie pracodawcy; 17. Do czasu przyjęcia nowych warunków pracy i płacy albo rozwiązania stosunku pracy z powodu odmowy ich przyjęcia, w zakresie praw i obowiązków nauczyciela stosuje się dotychczasowe przepisy. Jednostka samorządu terytorialnego, która zwraca się do Kuratora Oświaty z wnioskiem o opinię w sprawie przekazania prowadzenia szkoły publicznej osobie fizycznej lub osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego, winna dołączyć do wniosku: - opinię rady pedagogicznej szkoły, - opinię rady rodziców szkoły, - opinie związków zawodowych działających w szkole. Uzyskanie przez Kuratora Oświaty szczegółowych argumentów wynikających z opinii rady pedagogicznej, rady rodziców, związków zawodowych na przekazanie prowadzenia szkoły pozwoli na wnikliwą i obiektywną ocenę problemu oraz wydanie właściwej i uzasadnionej opinii w przedmiotowej sprawie.