Sprawozdanie Zarządu z działalności Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. za okres 6 miesięcy zakończony dnia 30 czerwca 2015 roku

Transkrypt

1 Sprawozdanie Zarządu z działalności Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. za okres 6 miesięcy zakończony dnia 30 czerwca 2015 roku Warszawa, 23 września 2015 r.

2 SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 3 II. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE... 3 III. WSPÓŁPRACA Z BANKAMI SPÓŁDZIELCZYMI Fundusze pomocowe i pożyczki podporządkowane Kredyty konsorcjalne z udziałem banków spółdzielczych... 6 IV. WSPÓŁPRACA Z INSTYTUCJAMI FINANSOWYMI... 6 V. RYNEK PIENIĘŻNY I KAPITAŁOWY... 7 VI. DZIAŁALNOŚĆ HANDLOWA BANKU... 9 VII. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W BANKU Ryzyko kredytowe Ryzyko finansowe Ryzyko operacyjne VIII. NAKŁADY INWESTYCYJNE Zarządzanie majątkiem Banku Rozwój technologii informatycznej IX. SYTUACJA FINANSOWA BANKU Aktywa Banku Pasywa Banku Rachunek zysków i strat Fundusze własne i łączny współczynnik kapitałowy X. ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE Akcjonariat Władze Banku Zmiany organizacyjne Zarządzanie zasobami ludzkimi XI. PERSPEKTYWY ROZWOJU I PLANY NA PRZYSZŁOŚĆ

3 I. WSTĘP Okres I półrocza 2015 roku wiązał się dla Banku BPS S.A. z kontynuacją przeprowadzania zmian wewnętrznych, w związku z trudną sytuacją ekonomiczno-finansową oraz realizacją celów przyjętych w programie postępowania naprawczego. Wszelkie dokonywane przekształcenia podyktowane są koniecznością ustabilizowania i poprawy kondycji finansowej Banku. Pierwsze efekty powyższych działań odzwierciedla poprawa adekwatności kapitałowej na skutek dokapitalizowania Banku przez banki spółdzielcze w formie objęcia emisji akcji, jak również obligacji podporządkowanych. Nastąpiło przełamanie złej tendencji przyrostu kredytów z utratą wartości. W I półroczu 2015 r. portfel kredytów zagrożonych zmniejszył się o 21,5 mln zł. Pozytywne zmiany można również zaobserwować w obszarze restrukturyzacji i windykacji przede wszystkim poprzez zwiększenie efektywności procesów skutkujących wzrostem stopy odzysku. Korzystne efekty przynoszą także realizowane inicjatywy ukierunkowane na redukcję kosztów funkcjonowania Banku. Poziom kosztów działania wygenerowanych w I półroczu 2015 roku był niższy od poniesionych w analogicznym okresie 2014 roku o 8,9 mln zł, tj. o 7,2 %. Ponadto, Bank decyzją Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy zrealizował jeden z podstawowych celów założonych w programie naprawczym, tj. pokrył stratę netto wygenerowaną za 2014 rok z kapitału zapasowego. Realizacja działań założonych w programie naprawczym m.in. w zakresie poprawy zarządzania ryzykiem kredytowym i efektywności procesów restrukturyzacyjno-windykacyjnych, jak również konsekwentnej kontroli ponoszonych wydatków, pozwoli na poprawę sytuacji finansowej Banku w drugim półroczu 2015 r. II. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE Pierwsze półrocze 2015 r. to okres dobrej koniunktury gospodarczej w Polsce i Europie. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, wzrost Produktu Krajowego Brutto w Polsce w ciągu pierwszych sześciu miesięcy br. wyniósł 3,4 %, wobec 3,6 % w I półroczu 2014 r. Osiągnięciu porównywalnego jak przed rokiem tempa wzrostu gospodarczego sprzyjało ukształtowanie się na wysokim poziomie zarówno dynamiki spożycia w sektorze gospodarstw domowych (3,1 % r/r), jak i nakładów inwestycyjnych (8,5 % r/r). Relatywnie wysokie tempo wzrostu gospodarczego w I półroczu 2015 r. sprzyjało poprawie sytuacji na rynku pracy. Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec czerwca 2015 r. wyniosła 10,3 %, wobec 12,0 % w czerwcu 2014 r. Spadkowi bezrobocia rejestrowanego sprzyjał m.in. stopniowy wzrost zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw. Wykres 1. Wybrane wskaźniki koniunktury gospodarczej 13,0% 13,4% 13,5% 12,0% 11,5% 11,5% 11,7% 10,3% 2,4% 3,0% 3,5% 3,6% 3,3% 3,3% 3,6% 3,3% 1,0% 0,7% 0,7% 0,3% -0,3% -1,0% -1,5% -0,8% PKB kwartalnie Wskaźnik inflacji r/r Stopa bezrobocia 3

4 W październiku 2014 r. i marcu 2015 r. Rada Polityki Pieniężnej podjęła decyzję o redukcji stóp procentowych po 0,50 pp. W efekcie, stopa referencyjna na koniec czerwca 2015 r. wyniosła 1,50 %, wobec 2,50 % na koniec czerwca 2014 r. Redukcja stóp była przede wszystkim konsekwencją bardzo niskiego poziomu inflacji konsumentów (CPI). Średni poziom wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu 2015 r. wyniósł minus 1,2 %, wobec 0,5 % w I półroczu 2014 r. Dokonanie przez władze monetarne obniżki stóp procentowych NBP wpłynęło na ukształtowanie się średnich rynkowych jednomiesięcznych stawek WIBOR i WIBID w I półroczu 2015 r. na poziomie niższym niż przed rokiem o 0,84 pp. Wykres 2. Stopy procentowe oraz kurs złotego (średnioroczne) 2,75% 1,92% 2,50% 1,67% 2,67% 1,00% 0,67% 2,61% 1,77% 2,41% 1,57% 3,05 4,00% 4,18 4,14 3,71 Stopa redyskonta weksli Stopa referencyjna Stopa lombardowa Stopa depozytowa WIBOR 1M WIBID 1M EURPLN USDPLN W I półroczu 2015 r. średni kurs EUR/PLN wyniósł 4,14 zł i w porównaniu do wartości odnotowanej przed rokiem był niższy o 0,04 zł. Na umocnienie złotego wobec euro wpłynęły działania Europejskiego Banku Centralnego, który w marcu 2015 r. rozpoczął program skupu aktywów, w ramach którego łączne miesięczne zakupy papierów wartościowych wynoszą 60 mld euro. Średni kurs USD/PLN w I półroczu 2015 r. wyniósł 3,71 zł, wobec 3,05 zł przed rokiem. Wyraźnie wyższy kurs złotego wobec dolara był konsekwencją reakcji rynków finansowych na pogłębiające się różnice w polityce pieniężnej realizowanej przez banki centralne w Europie (złagodzenie polityki pieniężnej zarówno w strefie euro, jak i w Polsce) oraz w USA, gdzie dobra koniunktura gospodarcza wspierała oczekiwania, iż rozpoczęcie cyklu podwyżek stóp procentowych nastąpi w 2015 r. III. WSPÓŁPRACA Z BANKAMI SPÓŁDZIELCZYMI Bank BPS S.A. wspólnie z 359 bankami spółdzielczymi tworzy Zrzeszenie, obejmujące blisko 64 % wszystkich banków spółdzielczych działających w Polsce. Dodatkowo, Bank współpracuje z Krakowskim Bankiem Spółdzielczym oraz z Bankiem Spółdzielczym w Oławie. W ramach funkcji zrzeszeniowej, Bank wykonuje w imieniu i na rzecz banków spółdzielczych niektóre czynności bankowe, jest ich doradcą i pełni rolę reprezentacyjną. Podejmuje również działania zwiększające bezpieczeństwo funkcjonowania banków spółdzielczych na rynku finansowym. Absorbuje nadwyżki depozytów pozyskanych przez banki spółdzielcze i inwestuje je w bezpieczne instrumenty finansowe. Współuczestniczy także w zaspokajaniu potrzeb kredytowych klientów banków spółdzielczych poprzez udzielanie kredytów w konsorcjach z tymi bankami. Zadania realizowane w obszarze współpracy z bankami spółdzielczymi obejmują m.in.: 1) zapewnienie bezpieczeństwa płynnościowego Zrzeszenia, przede wszystkim poprzez oferowanie instrumentów finansowych dedykowanych bankom spółdzielczym; 4

5 2) wspieranie banków spółdzielczych w ograniczaniu ryzyka prowadzonej działalności, interpretowanie nowych przepisów i pomoc w ich wdrażaniu; 3) wspomaganie banków spółdzielczych w zarządzaniu ryzykiem finansowym; 4) zapewnienie bankom spółdzielczym możliwości elastycznego i bezpiecznego lokowania środków pochodzących z nadwyżek płynnościowych banków; 5) pośrednictwo w obrocie dewizowym i bezgotówkowym; 6) usługi w zakresie obsługi kart płatniczych oraz systematyczne wspieranie BS-ów w rozbudowie sieci bankomatów; 7) prowadzenie rozliczeń dopłat do odsetek od kredytów preferencyjnych, aktywne działania w ich pozyskiwaniu oraz reprezentowanie Zrzeszenia w kontaktach z donatorami; 8) obsługę funduszy pomocowych służących przede wszystkim wzmocnieniu bezpieczeństwa kapitałowego banków spółdzielczych oraz wspierających rozwój nowych technologii informatycznych Fundusze pomocowe i pożyczki podporządkowane W celu wsparcia utrzymania bezpieczeństwa działalności prowadzonej przez banki spółdzielcze, w strukturze Zrzeszenia funkcjonują trzy fundusze pomocowe, tj. Fundusz Pomocowy, Fundusz Pomocy Bankom Spółdzielczym oraz Fundusz FAPA. Środki z nich pochodzące wspomagają działalność banków spółdzielczych w zakresie zachowania (podtrzymania) bieżącej płynności, wdrożenia nowych technologii informatycznych, wsparcia finansowego przeprowadzanych procesów łączeniowych i programów postępowania naprawczego, a także zwiększenia funduszy własnych banków spółdzielczych. Na koniec czerwca 2015 r. środki zgromadzone na funduszach pomocowych wyniosły 469,8 mln zł i w porównaniu do stanu z końca 2014 roku zmniejszyły się o 14,3 mln zł, tj. o 3,0 %. Największe zaplecze finansowe zapewniał bankom spółdzielczym Fundusz Pomocowy, na którym zgromadzono środki w kwocie 458,8 mln zł. Tabela 1. Fundusze pomocowe oraz pożyczki udzielone bankom spółdzielczym (w tys. zł) Wyszczególnienie Fundusze pomocowe, z tego: ,0% Fundusz Pomocowy ,5% Fundusz Pomocy BS ,0% Fundusz FAPA ,8% Wykorzystanie śr. z funduszy pomocowych, z tego z: ,6% z Funduszu Pomocowego: ,0% - pożyczki podporządkowane ,7% - pozostałe (w tym głównie płynnościowe) ,2% z Funduszu FAPA: ,8% - pożyczki podporządkowane pozostałe ,8% z Funduszu Pomocy BS ,0% Pożyczki podporządkowane udzielone ze środków wł. Banku ,2% - dla zrzeszonych banków spółdzielczych ,0% - dla niezrzeszonych banków spółdzielczych ,0% 5

6 Według stanu na r. kwota pożyczek udzielonych bankom spółdzielczym z Funduszu Pomocowego wyniosła 352,8 mln zł, z czego 314,7 mln zł dotyczyło 100 pożyczek podporządkowanych, natomiast kwota 38,1 mln zł obejmowała 12 umów o pożyczki pomocowe z przeznaczeniem na poprawę wskaźników płynności oraz realizację założeń programów postępowania naprawczego. Ponadto, funkcjonowało 8 pożyczek na kwotę 3,6 mln zł, udzielonych z Funduszu Pomocy Bankom Spółdzielczym, wspierających realizację procesów restrukturyzacyjnych, jak również 33 pożyczki z Funduszu Programów dla Rolnictwa FAPA na nowe rozwiązania technologiczne w łącznej wysokości 7,4 mln zł. W związku z trudnościami związanymi z utrzymywaniem przez poszczególne banki spółdzielcze nadzorczych miar płynności na wymaganym poziomie, Bank BPS S.A. kontynuował działania polegające na udzielaniu pozabilansowego limitu operacyjnego na międzybankowym rynku pieniężnym. Według stanu na r. funkcjonowało 33 umowy o limit operacyjny, a jego łączna kwota wyniosła 233,8 mln zł Kredyty konsorcjalne z udziałem banków spółdzielczych Bank BPS S.A. współpracuje z bankami spółdzielczymi w zakresie udzielania kredytów w konsorcjach, wspierając tym samym ich aktywność kredytową oraz dywersyfikując ryzyko, co pozwala między innymi na finansowanie dodatkowych przedsięwzięć oraz na wykorzystanie nadpłynności banków spółdzielczych w celu zwiększenia ich rentowności. Wpływ na bezpieczny rozwój portfela kredytów konsorcjalnych Banku ma przede wszystkim znajomość rynku lokalnego przez banki spółdzielcze oraz ich doświadczenie w kredytowaniu wybranych klientów. Na koniec czerwca 2015 r. zaangażowanie bilansowe z tytułu kredytów udzielonych w konsorcjach z bankami spółdzielczymi wyniosło 2,2 mld zł i w ciągu I półrocza br. zmniejszyło się o 121,5 mln zł, tj. o 5,2 %. W ewidencji pozabilansowej odnotowano kwotę 79,9 mln zł, tj. niższą niż na koniec 2014 r. o 63,1 mln zł. Tabela 2. Należności kredytowe udzielone w konsorcjach z bankami spółdzielczymi (w tys. zł) Wyszczególnienie / Zaangażowanie bilansowe ,8% Zaangażowanie pozabilansowe ,9% Ogółem ,6% W celu zwiększenia zainteresowania banków spółdzielczych finansowaniem swoich klientów w ramach konsorcjów z Bankiem BPS S.A., w bieżącym roku opracowane zostały nowe zasady ich zawierania, mające na celu usprawnienie i optymalizację procesów procedowania wniosków konsorcjalnych. Na podstawie zaakceptowanych wytycznych opracowana została nowa regulacja określająca warunki i zasady udzielania kredytów i innych produktów obciążonych ryzykiem kredytowym w konsorcjach ze zrzeszonymi bankami spółdzielczymi. IV. WSPÓŁPRACA Z INSTYTUCJAMI FINANSOWYMI Działania realizowane przez Bank w I półroczu br. w ramach współpracy z instytucjami zewnętrznymi to przede wszystkim: 6

7 1) opracowanie i wprowadzenie regulacji produktowych dotyczących udzielania kredytów preferencyjnych we współpracy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dopłatami do oprocentowania i kapitału (kredyty inwestycyjne i klęskowe); Agencja na 2015 r. przyznała Grupie BPS limit akcji kredytowej do kredytów inwestycyjnych z dopłatami do oprocentowania w wysokości 215,8 mln zł. Przez okres 1,5 miesiąca, tj. od wdrożenia regulacji produktowych do końca I półrocza br. zarezerwowano limit akcji kredytowej w kwocie 56,2 mln zł, tj. 26,0 % kwoty przyznanej ogółem; 2) podpisanie umowy o współpracy z dwoma Funduszami Poręczeń Kredytowych: Dolnośląskim Funduszem Gospodarczym Sp. z o.o. we Wrocławiu i Funduszem Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. w Jeleniej Górze; 3) wdrożenie umowy agencyjnej z TU EUROPA S.A. w zakresie oferowania ubezpieczenia od utraty zysku klientów Banku. V. RYNEK PIENIĘŻNY I KAPITAŁOWY Polityka inwestycyjna Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. w I półroczu 2015 r. związana była ściśle z uwarunkowaniami makroekonomicznymi oraz z bieżącą sytuacją na rynku międzybankowym. Koncentrowała się na realizacji zadań zrzeszeniowych, tj. głównie na obsłudze finansowej banków spółdzielczych, zagospodarowywaniu nadwyżek środków pieniężnych oraz zapewnianiu bezpieczeństwa płynnościowego Zrzeszenia. Podstawą bazy depozytowej Banku były środki banków spółdzielczych, które na przestrzeni 6 miesięcy br. zmniejszyły się o 0,7 mld zł, tj. o 5,0 %. Tabela 3. Środki pozyskane na rynku pieniężnym i kapitałowym (w tys. zł) Wyszczególnienie / Środki pozyskane, z tego: ,4% Zobowiązania wobec banków spółdzielczych *, z tego: ,0% - depozyty bieżące i terminowe ,9% - bankowe papiery oferowane BS-om Zobowiązania wobec innych banków** ,5% Zobowiązania podporządkowane ,4% * z wyłączeniem środków zgromadzonych na Funduszu Pomocowym * * z wyłączeniem środków pozyskanych z EBOiR Obniżenie poziomu depozytów banków spółdzielczych w I półroczu br. było przede wszystkim konsekwencją zmiany struktury lokowania wolnych środków przez BS-y, głównych depozytariuszy Banku BPS S.A. struktury polegała na rosnącym angażowaniu nadwyżki depozytów klientów BS w bezpieczne papiery wartościowe, przede wszystkim w bony NBP, kosztem zmniejszenia salda lokat w Banku. Bony pieniężne NBP posiadały wyższą rentowność od standardowej oferty depozytowej Banku oraz charakteryzowały się brakiem obciążenia kapitałowego. Ponadto, w przypadku konieczności uzupełnienia płynności, banki spółdzielcze miały możliwość sprzedaży bonów lub wykonania transakcji warunkowej, zachowując odsetki za okres utrzymywania tych papierów w portfelu, co nie byłoby możliwe w przypadku zerwania depozytu. Część swoich wolnych środków BS-y ulokowały w Banku BPS S.A. w formie Bankowych Papierów Wartościowych. Pierwsza emisja miała miejsce 19 czerwca 2015 r. w wysokości 300 mln zł. Były to papiery w formie obligacji na okaziciela serii BPS3M190915, z terminem wykupu 3 miesiące oraz 7

8 oprocentowaniem WIBOR 3M powiększonym o marżę w wysokości 5 pb. W lutym 2015 r. Bank przeprowadził emisję sztuk obligacji na okaziciela serii BPS0222 o łącznej wartości 46,1 mln zł. Oprocentowanie obligacji równe jest stawce WIBOR 6M powiększonej o marżę w wysokości 250 pb. w skali roku. Środki pochodzące z emisji po uzyskaniu zgody KNF, zwiększyły kapitał Tier II Banku w maju br. Według stanu na r. środki angażowane na rynku pieniężnym i kapitałowym wyniosły łącznie 7,9 mld zł i w porównaniu do poziomu odnotowanego na koniec 2014 r. zmniejszyły się o 0,8 mld zł, tj. o 9,6 %. Tabela 4. Środki angażowane na rynku pieniężnym i kapitałowym (w tys. zł) Wyszczególnienie / Środki angażowane, z tego: ,4% Rachunki bieżące ,8% Lokaty międzybankowe, w tym: ,4% - lokaty banków spółdzielczych ,7% Dłużne papiery wartościowe* ,9% Inwestycje kapitałowe ,2% * z uwzględnieniem instrumentów dłużnych zaliczonych do pożyczek Stan lokat międzybankowych na 30 czerwca 2015 r. wyniósł 546,3 mln zł i dotyczył zarówno lokat w bankach spółdzielczych, jak i na rynku międzybankowym. Wzrost zaangażowania w bankach spółdzielczych wynikał ze zwiększonego zainteresowania BS-ów finansowaniem w ramach Giełdy Depozytowej, natomiast zwiększenie zaangażowania na rynku międzybankowym było rezultatem wzrostu stawek oprocentowania depozytów międzybankowych, co skłoniło Bank do inwestowania w tym obszarze. Stan dłużnych papierów wartościowych na 30 czerwca 2015 r. wyniósł 6,5 mld zł i w ciągu 6 miesięcy br. uległ obniżeniu o 1,1 mld zł, tj. o 15,1 %. Tabela 5. Stan dłużnych papierów wartościowych (w tys. zł) Wyszczególnienie / Dłużne papiery wartościowe, z tego: ,9% Bony pieniężne ,0% Obligacje Skarbu Państwa ,8% Obligacje w walutach obcych (Euroobligacje) ,6% Obligacje komunalne ,9% Obligacje komercyjne ,6% Papiery banków komercyjnych - certyfikaty ,7% Papiery banków komercyjnych - obligacje ,7% Największy spadek wartości odnotowano w przypadku bonów pieniężnych, które są dla Banku instrumentem zarządzania krótkoterminową płynnością. Wraz z obniżaniem poziomu depozytów BS-ów następowała redukcja portfela omawianych papierów. Obniżenie zaangażowania nastąpiło również w zakresie obligacji komercyjnych, w związku z brakiem ofert na rynku kapitałowym, spełniających jednocześnie warunki atrakcyjnej rentowności 8

9 i charakteryzujących się niskim ryzykiem kredytowym. Dodatkowo, na niższy poziom obligacji komercyjnych wpłynęły przedterminowe ich wykupy na żądanie emitenta. Jednocześnie, podjęto decyzję o większym zaangażowaniu w obligacje Skarbu Państwa, co związane było z wysoką ich rentownością oraz długim terminem wymagalności, w sytuacji spadających w I półroczu br. rynkowych stóp procentowych. Stan inwestycji kapitałowych na koniec I półrocza 2015 r. wyniósł 734,7 mln zł i w porównaniu do wielkości uzyskanej na koniec 2014 roku był niższy o 6,0 mln zł, tj. o 0,8 %. Tabela 6. Stan inwestycji kapitałowych (w tys. zł) Wyszczególnienie / Razem inwestycje kapitałowe, z tego: ,2% Akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych ,9% Akcje mniejszościowe ,8% Udziały mniejszościowe ,0% Jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych ,2% Certyfikaty inwestycyjne ,6% Obniżenie wartości zaangażowania odnotowano przede wszystkim w przypadku: - certyfikatów inwestycyjnych (o 11,1 mln zł), co związane było głównie ze wzrostem odpisów z tytułu utraty wartości dla tych instrumentów oraz z korektą ceny zakupu do wartości rynkowej; - akcji mniejszościowych (o 8,6 mln zł), co było rezultatem dokonania przez Bank sprzedaży wszystkich posiadanych w swoim portfelu akcji spółki IT Card S.A. Wzrost stanu inwestycji kapitałowych nastąpił natomiast w zakresie akcji i udziałów w jednostkach podporządkowanych. Według stanu na r. ukształtowały się one na poziomie 45,3 mln zł i w ciągu sześciu miesięcy br. wzrosły o 17,9 mln zł, tj. o 64,9 %. Było to przede wszystkim efektem zwiększenia zaangażowania Banku w spółki: Veni S.A., BPS Doradztwo S.A. oraz Dom Maklerski Banku BPS S.A. VI. DZIAŁALNOŚĆ HANDLOWA BANKU Równolegle do działalności zrzeszeniowej, Bank prowadzi również niekonkurencyjną wobec banków spółdzielczych działalność komercyjną. W I półroczu 2015 roku podejmowano szereg działań związanych z rozwojem oferty produktowej Banku, dedykowanej klientom instytucjonalnym i indywidualnym. Do najistotniejszych działań realizowanych przez Bank w zakresie polityki produktowej dedykowanej dla segmentu klientów biznesowych należy zaliczyć: 1) wprowadzenie z dniem 1 lutego br. nowej oferty prowadzenia rachunków bankowych, w ramach której wycofano 9 dotychczas funkcjonujących pakietów i wprowadzono 3 nowe rodzaje rachunków. Powyższe zmiany wpłynęły na zwiększenie miesięcznej liczby otwieranych rachunków; 2) przygotowanie pakietu regulacji produktowych i promocyjnych, mających na celu zwiększenie liczby obsługiwanych Wspólnot Mieszkaniowych. Wdrożono specjalną akcję promocyjną "Szybki kredyt dla Wspólnot Mieszkaniowych oraz wprowadzono promocję cenową dla wybranych produktów i usług oferowanych wspólnotom mieszkaniowym; 9

10 3) podpisanie i wprowadzenie w życie umowy z BPS Faktor w zakresie dystrybucji produktów faktoringowych; 4) przygotowanie regulacji produktowej dotyczącej kredytu pomostowego Unia Biznes oraz kredytów preferencyjnych na podstawie umowy zawartej pomiędzy Bankiem BPS S.A. i ARiMR, polegającej na dopłatach do oprocentowania i częściowej spłacie kapitału; 5) dokonanie zmian w ofercie kredytowej w zakresie produktu Kredytowa Linia Hipoteczna, polegających na wprowadzeniu w okresie wykorzystania kredytu (tj. do 5 lat) możliwości ewidencji kredytu w rachunku bieżącym i wykorzystywaniu przez kredytobiorcę środków z kredytu na zasadach tożsamych z kredytem w RB. Po zakończeniu terminu udostępnienia, kredyt przejdzie w okres spłaty i będzie ewidencjonowany na rachunku kredytowym; 6) prowadzenie specjalnych akcji kredytowych dla wyselekcjonowanych grup klientów: a) Szybki kredyt dla biznesu jednorazowe przyznanie określonej kwoty limitu kredytowego dla wybranych produktów kredytowych, b) Szybkie odnowienie jednorazowe przyznanie określonej kwoty limitu kredytowego dla kredytu; 7) wdrożenie produktu bancassurance - ubezpieczenie od utraty zysku klienta Banku. Działania Banku w zakresie polityki produktowej dedykowanej dla segmentu klientów indywidualnych to m.in.: 1) wdrożenie specjalnej akcji kredytowej Szybki kredyt bez zaświadczeń, polegającej na jednorazowym przyznaniu (stanowiącym jednocześnie decyzję kredytową), wyselekcjonowanej grupie klientów, określonej kwoty limitu kredytowego dla wybranych produktów kredytowych; 2) przygotowanie promocji dla kredytów gotówkowych Kredyt na co chcesz, w ramach której klient uzyskuje obniżenie oprocentowania kredytu, gdy skorzysta z wybranego ubezpieczenia na życie i utraty pracy. Promocja preferuje klientów zaciągających kredyty na krótszy okres kredytowania (posiadających wyższe dochody z uwagi na zdolność kredytową) oraz klientów, którzy otworzą lub posiadają rachunek osobisty w Banku, celem wdrażania strategii sprzedaży wiązanej; 3) wdrożenie rekomendacji KNF, dotyczącej zabezpieczeń transakcji dokonywanych kartami w internecie (3DSecure). Dodatkowo, Bank w zakresie rozwiązań dedykowanych klientom stworzył portal o nazwie "Kartosfera", który umożliwia klientom aktywację zabezpieczenia 3DSecure, jak również zastrzeganie karty i zmianę kodu PIN karty. W ramach wdrażania rekomendacji, dokonano zmian w instrukcjach obsługi kart oraz regulaminach kart; 4) przygotowanie promocji dotyczącej kredytów mieszkaniowych Dom z korzyścią. Promocja ma na celu zwiększenie przychodów z dodatkowych produktów Banku (strategia sprzedaży wiązanej); 5) wdrożenie, zgodnie z przyjętą polityką bancassurance, oferty ubezpieczeń indywidualnych, która zastąpiła funkcjonującą w Banku ofertę ubezpieczeń grupowych. W powyższym zakresie Bank będzie współpracował z WTUŻiR Concordia Capital S.A., Concordia Polska TUW oraz Generali TU S.A.; 6) przygotowanie specjalnej oferty promocyjnej dla pracowników firm, które posiadają w Banku rachunek firmowy. Promocja umożliwia otwarcie rachunku wygodnekonto (przy deklarowanych wpływach 2 tys. zł) oraz VIPKonto (przy deklarowanych wpływach 5 tys. zł), jak również skorzystanie z kredytu w ROR oraz z karty kredytowej na preferencyjnych warunkach. Według stanu na r. zobowiązania wobec podmiotów niebankowych ukształtowały się na poziomie 2,0 mld zł i w porównaniu do wielkości uzyskanej na koniec 2014 roku zmniejszyły się o 103,6 mln zł, tj. o 4,9 %. 10

11 Tabela 7. Zobowiązania wobec podmiotów niebankowych (w tys. zł) Wyszczególnienie Zobowiązania wobec klientów niebankowych, z tego: ,1% - klienci korporacyjni ,5% - rolnicy ,8% - przedsiębiorcy indywidualni ,5% - osoby fizyczne ,5% - instytucje rządowe i samorządowe ,6% - pozostałe podmioty ,4% Obniżenie stanu depozytów odnotowano przede wszystkim w grupie klientów korporacyjnych (o 64,4 mln zł) oraz w sektorze instytucji rządowych i samorządowych (o 33,1 mln zł). Zmniejszenie środków podmiotów korporacyjnych było przede wszystkim związane ze spadkiem liczby klientów tej grupy, zaobserwowanym szczególnie w marcu 2015 r. Dodatkowo, na spadek powyższych depozytów wpływ miały zdarzenia o charakterze jednorazowym związane z wycofaniem znaczących środków przez jednego klienta (łącznie w kwietniu i maju br. 50 mln zł). Stan środków na rachunkach klientów segmentu instytucji rządowych i samorządowych uzależniony jest głównie od terminów finansowania zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz od poziomu pozyskiwanych i wydatkowanych środków unijnych. W I półroczu br. ulegał on znacznym wahaniom. W ciągu dwóch pierwszych miesięcy 2015 r. nastąpił wzrost zobowiązań wobec klientów sektora JST o 15 %, po czym w marcu 2015 r. został on całkowicie zniwelowany o tą samą wartość. W kwietniu br. ponownie odnotowano zwiększenie salda powyższych depozytów o 9 %, natomiast w maju i czerwcu br. spadek o 17 %. Dodatkowo, wpływ na obniżenie poziomu depozytów JST w czerwcu br. miało wycofanie środków przez jednego klienta na kwotę ponad 56 mln zł. Należy jednak zaznaczyć, że depozyty JST charakteryzują się dużą niestabilnością i nie wpływają na spadek płynności długoterminowej. Kredyty i pożyczki netto udzielone klientom i bankom na 30 czerwca 2015 r. wyniosły 7,4 mld zł i w zestawieniu z wielkością odnotowaną na koniec 2014 r. uległy obniżeniu o 308,4 mln zł, tj. o 4,0 %. Tabela 8. Kredyty i pożyczki netto udzielone klientom i bankom (w tys. zł) Wyszczególnienie Kredyty i pożyczki netto Banku, z tego od: ,0% - banków ,2% - klientów korporacyjnych ,4% - rolników ,8% - przedsiębiorców indywidualnych ,0% - osób fizycznych ,6% - instytucji rządowych i samorządowych ,3% 11

12 Zmniejszenie stanu portfela kredytowego było między innymi wynikiem: 1) prowadzenia przez Bank restrykcyjnej polityki cenowej; 2) zaostrzonych kryteriów udzielania kredytów m.in. poprzez kierowanie ofert do podmiotów o ugruntowanej pozycji oraz stosowanie ostrożnej polityki w zakresie udzielania kredytów o wysokiej wartości jednostkowej; 3) znacznych odzysków wierzytelności trudnych w efekcie wzmożonych działań restrukturyzacyjnowindykacyjnych; 4) przedterminowych spłat dużych należności; 5) mniejszego zainteresowania banków spółdzielczych finansowaniem swoich klientów w ramach konsorcjów z Bankiem BPS S.A.; 6) zwiększającej się konkurencji na rynku bankowym związanej m.in. z ofertą kierowaną przez połączone Banki BGŻ i BNP Paribas do klientów bankowości spółdzielczej. Należy jednak zaznaczyć, iż liczba podjętych decyzji kredytowych w I półroczu br. była zbliżona do udzielonych w I półroczu 2014 r. VII. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W BANKU System zarządzania ryzykiem w Banku BPS S.A. zorganizowano w sposób zapewniający ciągły, efektywny i kompleksowy proces identyfikacji, pomiaru, limitowania, monitorowania, raportowania i kontroli ekspozycji na poszczególne rodzaje ryzyka. Określa on w szczególności zakres kompetencji i odpowiedzialności uczestników tego procesu, z uwzględnieniem rozdzielenia funkcji podejmowania ryzyka, tj. operacyjnej działalności rynkowej, od funkcji niezależnej jego oceny i kontroli. Bank zarządza poszczególnymi zidentyfikowanymi rodzajami ryzyka występującymi w jego działalności w oparciu o zatwierdzone przez Radę Nadzorczą strategie oraz polityki, jak również przyjęte przez Zarząd Banku wewnętrzne instrukcje, regulujące zasady zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Obowiązujące procedury podlegają okresowej weryfikacji, stosownie do zmian uwarunkowań zewnętrznych (w tym nadzorczych) i wewnętrznych funkcjonowania Banku Ryzyko kredytowe W I półroczu 2015 r., w obszarze ryzyka kredytowego kontynuowane były zmiany organizacyjne mające na celu zwiększenie efektywności zarządzania ryzykiem kredytowym. W strukturach Departamentu Zarządzania Ryzykiem Kredytowym wyodrębniono Wydział Monitoringu, którego głównym zadaniem jest ocena sytuacji kredytobiorców (monitoring okresowy). Pozwoliło to na zobiektywizowanie kryteriów oceny, jak również na ograniczanie wpływu czynników pozamerytorycznych. Po wprowadzeniu w listopadzie 2014 r. nowych metodyk oceny ryzyka kredytowego, kontynuowane były prace w zakresie zaostrzania kryteriów udzielania nowych kredytów. Opracowano Politykę Kredytową Banku, która została przyjęta przez Zarząd Banku w kwietniu 2015 r. W omawianym okresie centralizacji poddano również obszar oceny analizy wniosków kredytowych. Utworzono Wydział Analiz Kredytowych, do którego stopniowo przenoszeni byli analitycy kredytowi z likwidowanych dotychczasowych wydziałów weryfikacji kredytowej. Trwały również prace w zakresie wzmocnienia roli systemu wczesnego ostrzegania (SWO). Departament Ryzyka Kredytowego przeanalizował obecnie stosowaną listę sygnałów ostrzegawczych i zaproponował jej rozszerzenie. Utworzona została lista podmiotów, dla których zidentyfikowano istotne sygnały ostrzegawcze (tzw. Watch lista). Podmioty z tej listy podlegają szczególnemu monitoringowi. Dodatkowo, Bank wspólnie z Centrum Finansowym Banku BPS S.A. ustalił zasady współpracy 12

13 w zakresie wzmocnienia tzw. miękkiej windykacji. Powyższe działania pozwolą na dalsze ograniczanie skali przyrostu transakcji ze zidentyfikowaną przesłanką utraty wartości. Jakość portfela kredytowego Na koniec czerwca 2015 r. portfel kredytów ze stwierdzoną przesłanką utraty wartości wyniósł 2,5 mld zł i w porównaniu do poziomu odnotowanego na koniec 2014 r. zmniejszył się o 21,5 mln zł, tj. o 0,9 %. Tabela 9. Wskaźnik szkodowości portfela kredytowego Wyszczególnienie Wartość portfela kredytowego brutto (w tys. zł) ,0% Wartość kredytów z utratą wartości (w tys. zł) ,1% Udział kredytów z utratą wartości 29,0% 29,7% 0,7 pp. - * bez pomniejszenia o odpis na odsetki bilansowe Pomimo, iż w I półroczu br. nastąpiło obniżenie stanu kredytów ze stwierdzoną przesłanką utraty wartości, to spadek wartości całego portfela kredytowego przełożył się na wzrost wskaźnika szkodowości w omawianym okresie o 0,7 pp. Działalność restrukturyzacyjno-windykacyjna W bieżącym roku zwiększyła się skuteczność i efektywność procesów restrukturyzacyjnowindykacyjnych. Łączna wartość odzyskanych należności z utratą wartości i uzdrowień wyniosła 229,1 mln zł i niemal dwukrotnie przewyższyła wartości planistyczne w tym zakresie. W powyższym obszarze prowadzono m.in. następujące działania: 1) wprowadzono nowe zasady monitoringu transakcji dedykowanych odrębnie do portfela windykacyjnego i restrukturyzacyjnego; 2) wprowadzono roczne przeglądy transakcji restrukturyzowanych; 3) przygotowano projekt nowego organu decyzyjnego dla spraw restrukturyzacyjnych i windykacyjnych - Komitetu Restrukturyzacji (wejście w życie powyższego projektu przewiduje się na III kwartał 2015 r.); 4) przeprowadzono proces przekazania do Oddziałów portfela restrukturyzacyjnego do 1 mln zł łącznego zaangażowania wobec jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjne; 5) zrealizowano sprzedaż 869 wierzytelności o łącznym wolumenie 38,2 mln zł (nabywcą wierzytelności został BPS 3 Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty) Ryzyko finansowe Najważniejszym dla Banku celem zarządzania ryzykiem finansowym było ograniczanie negatywnego wpływu zmian cen na rynku finansowym na wyniki finansowe Banku i jego kapitał, przy równoczesnym utrzymaniu atrakcyjności i konkurencyjności oferty dla klientów, w tym zrzeszonych banków spółdzielczych. W I półroczu 2015 r. szczególnie dużo uwagi przykładano do zarządzania ryzykiem płynności. Prowadzone były prace związane z zapewnieniem możliwości przestrzegania przez Bank limitu 13

14 dotyczącego wymogu pokrycia wypływów netto (wskaźnika LCR, tj. Liquidity Coverage Ratio ), wchodzącego w życie od r. W związku z obniżeniem się stabilności bazy depozytowej Banku, wynikającym przede wszystkim z wahań depozytów banków spółdzielczych, w czerwcu br. Bank przeprowadził emisję obligacji płynnościowych o wartości nominalnej 300 mln zł i z 3-miesięcznym terminem wykupu. Planowane są kolejne emisje, również o dłuższym terminie, tj. 6 miesięcy, stabilizujące sytuację płynnościową Banku. Kontynuowane były prace nad zmianą formuły funkcjonowania Zrzeszenia, tj. wdrożeniem tzw. Instytucjonalnego Systemu Ochrony (IPS). W II półroczu 2015 r. Bank zamierza wprowadzić tzw. depozyt obowiązkowy, mający stanowić podstawę budowy bezpieczeństwa płynnościowego Zrzeszenia. Działając w ramach IPS w zakresie odpowiednio i jednakowo zorganizowanego mechanizmu monitorowania i klasyfikowania ryzyka płynności, zrzeszone banki spółdzielcze oraz Bank BPS S.A. będą m.in. zwolnione z obowiązku przestrzegania normy LCR na poziomie jednostkowym. W procesie zarządzania ryzykiem finansowym stosowano szereg różnorodnych metod i narzędzi matematycznych oraz statystycznych. Dążąc do systematycznej poprawy jakości tego zarządzania, doskonalono narzędzia raportowania i kontroli ekspozycji na ryzyko finansowe, w tym w szczególności pozwalające na monitorowanie płynności w podmiotach Zrzeszenia. W I półroczu 2015 r Bank wystosował do wybranych firm informatycznych zapytanie ofertowe dotyczące wdrożenia w Banku nowego systemu do zarządzania aktywami i pasywami (ALM) oraz spełnienia wymogów raportowych w zakresie sprawozdawczości zewnętrznej ITS, zarówno na bazie jednostkowej, jak również skonsolidowanej. Proces wyboru dostawcy nowego rozwiązania powinien zakończyć się w II połowie 2015 r Ryzyko operacyjne W zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym, Bank w I półroczu 2015 roku kontynuował realizację celów strategicznych w zakresie: 1) utrzymania limitów tolerancji na ryzyko operacyjne na poziomie nie przekraczającym określonego w Strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.; 2) ograniczania strat z tytułu zdarzeń operacyjnych; 3) zapewnienia bezpiecznego i ciągłego funkcjonowania Banku. Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym jest realizowany w sposób ciągły i obejmuje identyfikację, pomiar, limitowanie, monitorowanie, raportowanie, kontrolę oraz redukcję tego ryzyka. Bieżąca identyfikacja ryzyka operacyjnego oraz monitoring obszarów szczególnie narażonych na ten rodzaj ryzyka prowadzone były przez Bank przy pomocy wskaźników KRI. W I półroczu 2015 r. weszła w życie nowa Polityka zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A., do zaimplementowania której zostały zobowiązane podmioty zależne w ramach standaryzacji systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym w tych podmiotach. Monitorowane limity tolerancji na ryzyko operacyjne, określone w powyższej polityce, utrzymywały się na poziomie akceptowalnym. Dokonana ocena poziomu ryzyka za pomocą Kluczowych Wskaźników Ryzyka (KRI) wskazała, że według stanu na r. kilka wskaźników osiągnęło poziom krytyczny, co jednakże, z uwagi na monitorowanie ryzyka, nie stanowiło zagrożenia dla bezpieczeństwa funkcjonowania Banku. Dokonano również przeglądu funkcjonujących w Banku wskaźników KRI dotyczących rotacji kadr i w rezultacie decyzją Komitetu Ryzyka Operacyjnego w czerwcu 2015 r. zaktualizowano listę obowiązujących KRI. Monitorowane są bazy zewnętrzne w zakresie ujawniania zdarzeń operacyjnych, które zaistniały 14

15 w sektorze instytucji finansowych. Wyniki monitoringu zostały również wykorzystane w IV kwartale 2014 r. do przeprowadzania testów warunków skrajnych dla ryzyka operacyjnego. Sformułowane zostały działania mitygujące, które podlegają kwartalnemu monitoringowi. Wprowadzono również zmiany do: Instrukcji przeprowadzania samooceny ryzyka operacyjnego i kontroli w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A., Instrukcji ewidencji zdarzeń operacyjnych w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. oraz Polityki zarządzania ryzykiem outsourcingu w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. W analizowanym okresie zatwierdzony również został przez Zarząd Banku Plan Zachowania Ciągłości Działania Banku, który zaktualizowano w sposób adekwatny do zagrożeń. VIII. NAKŁADY INWESTYCYJNE 8.1. Zarządzanie majątkiem Banku Według stanu na 30 czerwca 2015 roku nakłady inwestycyjno-budowlane wyniosły 256 tys. zł i w porównaniu do wielkości odnotowanej przed rokiem obniżyły się o 36 tys. zł. W związku z realizacją programu postępowania naprawczego, Bank dokonywał jedynie niezbędnych zakupów środków trwałych, analizując wcześniej możliwość wykorzystywania wyposażenia z likwidowanych placówek sprzedażowych. W I półroczu br. przyznane środki wydatkowano głównie na zakup liczarek, niszczarek, urządzeń kasjerskich, urządzeń poprawiających bezpieczeństwo (UPS, rejestratory) oraz dodatkowego wyposażenia meblowego. Jednocześnie, Bank poniósł nakłady na modernizację systemu zabezpieczenia technicznego I&HAS oraz dokonał modernizacji sieci elektrycznej w wybranych placówkach sprzedażowych Rozwój technologii informatycznej Proces budowania portfela projektów realizowany jest zgodnie z regulacjami wewnętrznymi dotyczącymi procesu zarządzania projektami, koncentrując się na najbardziej pilnych potrzebach biznesu, tj. takich, których realizacja wygeneruje korzyści finansowe (wzrost przychodów, ograniczenie kosztów) lub zminimalizuje ryzyko. W I półroczu 2015 r. nakłady inwestycyjne na realizowane projekty i rozwój technologii informacyjnej wyniosły 1,5 mln zł, tj. były niższe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego o 5,6 mln zł. W ramach prowadzonych w I półroczu 2015 r. 22 projektów, kontynuowano przedsięwzięcia z lat poprzednich oraz realizowano nowe inicjatywy, zgodne z przyjętą strategią rozwoju. Wśród zakończonych 5 biznesowych przedsięwzięć rozwojowych znalazły się: 1) Web Application Firewall system zabezpieczający serwery aplikacyjne, strony internetowe oraz aplikacje webowe Banku; 2) FUDO system rejestracji sesji zdalnych połączeń do infrastruktury teleinformatycznej Banku; 3) MOKR usprawnienie obiegu dokumentacji związanej z monitoringiem ekspozycji kredytowych klientów oraz zwiększenie kontroli nad jej przepływem; 4) BIK Przedsiębiorca rozwiązanie IT pozwalające na pobieranie raportów kredytowych oraz informacji kredytowych o przedsiębiorcach zarejestrowanych w Biurze Informacji Kredytowej na podstawie wsadów przekazywanych przez banki współpracujące z BIK; 5) MDM nowa funkcjonalność systemu SI OKP do obsługi kredytów w programie Mieszkanie dla Młodych. W I półroczu br. uruchomiono 4 nowe projekty na rzecz wsparcia działalności biznesowej Banku oraz zrzeszonych banków spółdzielczych: 15

16 1) Antyfraud dostosowanie Banku do obowiązujących wymogów rynkowych w zakresie wykrywania fraudów i nadużyć, a także zaleceń wydanych przez Komisję Nadzoru Finansowego ujętych w Rekomendacji D; 2) FTP system oceny rentowności działalności biznesowej Banku; 3) CRD IV (etap II) obowiązkowa skonsolidowana sprawozdawczość finansowa i ostrożnościowa; 4) FATCA dostosowanie Banku do wymogów wynikających z ustawy FATCA. IX. SYTUACJA FINANSOWA BANKU 9.1. Aktywa Banku Według stanu na r. aktywa ogółem Banku BPS S.A. wyniosły 17,0 mld zł i w porównaniu do poziomu odnotowanego na koniec 2014 r. były niższe o 762,2 mln zł, tj. o 4,3 %. Tabela 10. Główne pozycje aktywów Banku (w tys. zł) Wyszczególnienie Kasa, środki w Banku Centralnym ,1% Należności od innych banków ,2% Pochodne instrumenty finansowe ,1% Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Kredyty i pożyczki udzielone klientom ,3% Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży ,5% Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności ,9% Inwestycje w jednostki podporządkowane ,9% Wartości niematerialne ,1% Rzeczowe aktywa trwałe ,9% Pozostałe aktywa ,0% SUMA AKTYWÓW ,7% W I półroczu 2015 roku nastąpiło obniżenie poziomu aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży (o 1,2 mld zł, tj. o 20,5 %), co było w głównej mierze efektem zmniejszenia stanu środków banków spółdzielczych ulokowanych w Banku BPS S.A., które stanowią podstawowe źródło finansowania inwestycji w instrumenty dłużne. Ponadto, odnotowano niższy niż na koniec 2014 r. poziom kredytów i pożyczek udzielonych klientom (o 274,8 mln zł, tj. o 3,7 %), co było przede wszystkim konsekwencją prowadzenia przez Bank restrykcyjnej polityki cenowej, zaostrzonych kryteriów udzielania kredytów, zwiększonych odzysków wierzytelności trudnych, przedterminowych spłat dużych należności oraz zwiększającej się konkurencji na rynku bankowym. Jednocześnie, na poziomie wyższym niż na koniec 2014 r. (o 283,1 mln zł, tj. o 50,2 %) ukształtował się stan należności od innych banków. Dotyczyło to zarówno banków spółdzielczych, jak i komercyjnych. Banki spółdzielcze korzystały z możliwości finansowania oferowanego przez inne BS-y w ramach Giełdy Depozytowej oraz z depozytów o stałej stopie negocjowanych bezpośrednio przez dwa BS-y. Transakcje te dokonywane są za pośrednictwem Banku BPS S.A. powiększając jego bilans. Dodatkowo, wzrost stawek oprocentowania depozytów międzybankowych skłonił Bank do większego zaangażowania na tym rynku. 16

17 9.2. Pasywa Banku Po stronie pasywów Banku w ciągu 6 miesięcy 2015 roku odnotowano obniżenie poziomu zobowiązań przede wszystkim wobec innych banków o 1,1 mld zł. Według stanu na r. stanowiły one 80,6 % sumy bilansowej Banku. Na poziom zobowiązań wobec innych banków główny wpływ miały depozyty składane przez banki spółdzielcze w Banku BPS S.A., które w I półroczu 2015 roku zmniejszyły się o 1,0 mld zł. BS-y w bieżącym roku zwiększały swoje zaangażowanie w bony pieniężne, lokując tym samym mniej środków w Banku BPS S.A. Tabela 11. Główne pozycje pasywów Banku (w tys. zł) Wyszczególnienie Zobowiązania wobec Banku Centralnego ,5% Zobowiązania wobec innych banków ,8% Pochodne instrumenty finansowe ,4% Zobowiązania wobec klientów ,1% Kapitał własny ogółem ,1% Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych ,8% Pozostałe zobowiązania i rezerwy ,8% SUMA ZOBOWIĄZAŃ I KAPITAŁU WŁASNEGO ,7% W porównaniu do wielkości uzyskanej na koniec 2014 roku obniżeniu uległa również kwota zobowiązań wobec klientów (o 103,6 mln zł). Było to wynikiem zmniejszenia środków podmiotów korporacyjnych oraz instytucji rządowych i samorządowych. W I półroczu br. odnotowano znaczący wzrost zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych (o 346,0 mln zł, tj. o 128,8 %). Wpływ na powyższą sytuację miało przeprowadzenie: - w lutym br. emisji obligacji podporządkowanych o wartości 46,1 mln zł; - w czerwcu br. emisji Bankowych Papierów Wartościowych w formie obligacji na okaziciela w kwocie 300,0 mln zł. Według stanu na r. kapitał własny Banku ukształtował się na poziomie 544,8 mln zł i w ciągu 6 miesięcy 2015 r. zwiększył się o 21,5 mln zł. W lutym br. zakończono proces subskrypcji akcji własnych Banku serii M o wartości 60 mln zł (objętych przez zrzeszone banki spółdzielcze) oraz N w wysokości 142,8 tys. zł (objętych przez akcjonariuszy mniejszościowych). Niemniej na pomniejszenie kapitału własnego Banku w omawianym okresie wpłynęła strata roku bieżącego w kwocie 21,3 mln zł oraz niższy niż na koniec 2014 r. kapitał z aktualizacji wyceny (o 16,3 mln zł) Rachunek zysków i strat Bank BPS S.A. po I półroczu 2015 r. wygenerował stratę brutto w wysokości 25,6 mln zł oraz netto w kwocie 21,3 mln zł. W analogicznym okresie ubiegłego roku wyniki te były dodatnie i wyniosły odpowiednio 31,3 mln zł i 25,4 mln zł. 17

18 Tabela 12. Wybrane elementy rachunku zysków i strat (w tys. zł) Wyszczególnienie / Wynik z tytułu odsetek ,1% Wynik z tytułu prowizji i opłat ,6% Przychody z tytułu dywidend ,8% Wynik na działalności inwestycyjnej, wycenie aktywów i zobowiązań finansowych oraz z pozycji wymiany ,1% Wynik na działalności podstawowej ,5% Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto ,7% Ogólne koszty administracyjne ,8% Wynik z tytułu odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości ,9% Zysk (strata) brutto Zysk (strata) netto Odnotowanie ujemnych wyników finansowych w bieżącym roku było przede wszystkim konsekwencją utworzenia znacznych odpisów impairmentowych na zaangażowania kredytowe i inwestycyjne, w rezultacie realizowanej w latach polityki nadmiernego i ryzykownego rozwoju akcji kredytowej. Dodatkowo, niekorzystny wpływ na zaistniałą sytuację miał niższy niż przed rokiem wynik uzyskany na działalności podstawowej (o 40,9 mln zł), w tym głównie z tytułu odsetek. Niemniej, należy podkreślić iż wysokość wygenerowanej w I półroczu br. straty nie przekroczyła planowanego poziomu zawartego w realizowanym przez Bank programie postępowania naprawczego. Wynik z tytułu odsetek W I półroczu 2015 r. wynik odsetkowy Banku wyniósł 121,1 mln zł i był niższy od osiągniętego w analogicznym okresie ubiegłego roku o 36,0 mln zł, tj. o 22,9 %. Tabela 13. Wynik z tytułu odsetek (w tys. zł) Wyszczególnienie / Wynik z tytułu odsetek, z tego: ,1% Przychody z tytułu odsetek ,2% Koszty z tytułu odsetek ,9% Powyższa sytuacja była w głównej mierze konsekwencją: - niższego niż przed rokiem średniego stanu aktywów pracujących, jako efekt mniejszego poziomu wolnych środków lokowanych w Banku przez banki spółdzielcze; - niższego średniego stanu kredytów ogółem Banku, głównie na skutek mniejszej sprzedaży kredytów, większych odzysków i uzdrowień w procesie restrukturyzacji, większych przedterminowych spłat dużych należności oraz stosowania ostrożnej polityki w zakresie udzielania kredytów o wysokiej wartości jednostkowej; - niższej marży odsetkowej realizowanej na kredytach, przede wszystkim na skutek gorszej jakości portfela kredytowego (mniejszy udział kredytów pracujących w portfelu kredytowym). 18

19 Dodatkowo, niższy niż w I półroczu 2014 r. poziom wyniku odsetkowego był rezultatem dokonania przez RPP obniżki stóp procentowych (w październiku 2014 r. i marcu 2015 r. po 0,5 pp.) i w konsekwencji zawężenia spreadu odsetkowego Banku. Rysunek 1. Przychodowość i kosztowość aktywów i pasywów odsetkowych Banku 3,83% 3,75% 1,65 pp. 2,18% 2,16% 3,51% 2,06% 3,12% 2,85% 1,42 pp. 1,56% 1,43% Przychodowość aktywów odsetkowych ogółem Spread odsetkowy (różnica pomiędzy przychodowością aktywów odsetkowych, a kosztowością pasywów odsetkowych) Kosztowość pasywów odsetkowych ogółem Wynik z tytułu prowizji Wynik z tytułu prowizji wygenerowany w ciągu 6 miesięcy 2015 r. wyniósł 22,5 mln zł i w porównaniu do uzyskanego w tym samym okresie 2014 r. był niższy o 3,2 mln zł. Największy udział w poziomie omawianego wyniku stanowił wynik uzyskany w obszarze sprzedaży (74 %). Po I półroczu br. wyniósł on 16,6 mln zł i w zestawieniu z wielkością odnotowaną przed rokiem obniżył się o 6,4 %. Było to przede wszystkim konsekwencją mniejszej sprzedaży kredytów w segmencie klientów biznesowych i w rezultacie uzyskania niższych przychodów z tytułu prowizji od udzielenia kredytów. Przychody z tytułu dywidend Przychody z tytułu dywidend ukształtowały się na poziomie 1,4 mln zł i w porównaniu do wielkości uzyskanej w I półroczu 2014 roku były niższe o 1,1 mln zł. Niższy niż w analogicznym okresie roku poprzedniego poziom dywidend był w głównej mierze wynikiem nie otrzymania przez Bank do końca czerwca 2015 r. dywidend od spółek zależnych, podczas gdy w I półroczu 2014 roku dywidendę wypłaciła jedna jednostka podporządkowana, tj. BPS Nieruchomości Sp. z o.o. w kwocie 0,9 mln zł. Wynik na działalności inwestycyjnej, wycenie aktywów i zobowiązań finansowych oraz z pozycji wymiany W I półroczu 2015 r. Bank zrealizował wynik na działalności inwestycyjnej, wycenie aktywów i zobowiązań finansowych oraz z pozycji wymiany na poziomie 13,8 mln zł, tj. niższym od uzyskanego przed rokiem o 0,6 mln zł. Było to przede wszystkim konsekwencją wygenerowania niższego wyniku z pozycji wymiany walutowej. Niemniej, w bieżącym roku odnotowano wzrost w zakresie wyniku realizowanego na transakcjach w segmencie Obligacji Skarbu Państwa oraz na instrumentach pochodnych, głównie walutowych. Wynik na pozostałej działalności operacyjnej Wynik na pozostałej działalności operacyjnej Banku wygenerowany w I półroczu 2015 roku wyniósł 3,0 mln zł i był niższy od wielkości odnotowanej w analogicznym okresie roku poprzedniego o 0,3 mln zł, tj. o 10,3 %. 19

20 Tabela 14. Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto (w tys. zł) Wyszczególnienie / Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto, z tego: ,7% z tytułu sprzedaży i zakupu towarów i usług ,6% z tytułu sprzedaży i likwidacji aktywów trwałych ,8% z tytułu odzyskanych należności i kosztów ich windykacji ,3% z pozostałych tytułów ,3% Wpływ na powyższą sytuację miało poniesienie wyższych niż przed rokiem kosztów związanych z likwidacją środków trwałych zamykanych placówek. Dodatkowo, na poziomie niższym niż w I półroczu 2014 r. ukształtował się wynik w obszarze restrukturyzacji i windykacji, co związane było z poniesieniem w bieżącym roku wyższych kosztów dotyczących zaliczek komorniczych, postępowań sądowych oraz kosztów związanych z zabezpieczeniem wierzytelności Banku. Ogólne koszty administracyjne W I połowie 2015 r. ogólne koszty administracyjne ukształtowały się na poziomie 115,6 mln zł i w zestawieniu z wielkością wygenerowaną w analogicznym okresie 2014 r. były niższe o 8,9 mln zł, tj. o 7,2 %, z uwagi na spadek kosztów rzeczowych oraz świadczeń pracowniczych. Tabela 15. Ogólne koszty administracyjne (w tys. zł) Wyszczególnienie / Ogólne koszty administracyjne, z tego: ,8% Koszty świadczeń pracowniczych ,5% Koszty rzeczowe ,4% Pozostałe koszty administracyjne ,6% Amortyzacja ,9% Obniżenie poziomu kosztów rzeczowych związane było przede wszystkim z poniesieniem niższych niż przed rokiem kosztów: 1) utrzymania i wynajmu budynków i lokali (o 2,2 mln zł), co wynikało głównie z niższych niż przed rokiem kosztów dotyczących czynszu budynku Centrali Banku (obniżenie stawek czynszu, zmiana metody jego waloryzacji). Ponadto, w bieżącym roku Bank nie ponosi już kosztów najmu budynku przy ul. Płockiej 11/13; 2) reprezentacji i reklamy (o 1,7 mln zł), głównie w związku z ograniczeniem kosztów materiałów reklamowych oraz reklamy w środkach masowego przekazu; 3) realizowanych projektów (o 1,3 mln zł), w związku z mniejszym wykorzystaniem środków w tym zakresie; 4) usług świadczonych przez spółki IT BPS oraz BPS Nieruchomości (łącznie o 3,5 mln zł), w związku z włączeniem części pracowników spółek w struktury Banku nastąpiła zmiana struktury kosztów, tj. obniżeniu uległy koszty rzeczowe (zmniejszenie opłat na rzecz IT BPS Sp. z o.o. oraz brak opłat na rzecz BPS Nieruchomości Sp. z o.o.), zwiększone zostały natomiast koszty wynagrodzeń z tytułu inkorporacji pracowników Spółek. 20