Krew i jej składniki zasady otrzymywania.

Transkrypt

1 Krew i jej składniki zasady otrzymywania. Krew pełna jest to krew pobrana od zdrowych dawców do sterylnych pojemników z apirogennym płynem konserwującym. Jednostka krwi pełnej to 450 ml krwi pełnej ± 10% zmieszanej z 63 ml płynu konserwującego. Płyny konserwujące stosowane w preparatyce: ACD-A ( zawiera cytrynian trójsodowy, kwas cytrynowy, glukozę) CPD ( zawiera cytrynian trójsodowy, kwas cytrynowy, glukozę, dwuwodofosforan sodowy) CPDA-1( zawiera cytrynian trójsodowy, kwas cytrynowy, glukozę, dwuwodofosforan sodowy, adeninę) Stosowanie krwi pełnej. Krew pełną stosuje się do transfuzji przy nagłej utracie krwi powyżej 25% (oligowolemia),do przygotowania składników do transfuzji wymiennej dla noworodków i jako materiał do izolowania składników krwi. Dlaczego preparujemy krew? Podczas przechowywania krwi pełnej następuje : utrata aktywności czynników krzepnięcia VIII i V,utrata krwinek płytkowych, następuje spadek zdolności przenoszenia tlenu i żywotności erytrocytów a także tworzą się mikroagregaty. Następuje uwalnianie składników wewnątrz - komórkowych - np. potasu z krwinek czerwonyc oraz proteaz z leukocytów oraz aktywacja osoczowych czynników krzepnięcia np. kalikreiny Korzyści z otrzymywania składników krwi: Wydłużenie czasu przechowywania, zmniejszenie ryzyka reakcji poprzetoczeniowych, umożliwienie leczenia niedoborów bez powodowania hiperwolemii, racjonalne wykorzystanie rzadkich składników krwi. Sposoby otrzymywania składników krwi: Składniki krwi można wyprodukować z krwi pełnej lub otrzymać w procesie aferezy (wybiórcze pobieranie składników od dawcy z zastosowaniem separatorów komórkowych). W zależności od rodzaju składnika pozyskanego od dawcy jest to: erytroafereza, leukoafereza, tromboafereza czy plazmafereza. Składniki otrzymane z krwi pełnej: Koncentrat Krwinek Czerwonych, Osocze, Koncentrat Krwinek Płytkowych. Koncentrat Krwinek Czerwonych KKCz: Składnik uzyskany przez usunięcie większej części osocza z krwi pełnej. Zawiera wszystkie krwinki czerwone zawarte w pobranej jednostce krwi oraz różną ilość krwinek płytkowych i leukocytów. Właściwości Koncentratu Krwinek Czerwonych: Hematokryt:0,65-0,75( 65-75%) Zawartość leukocytów większa niż1,2x10 9 Przechowywanie :od 2 ºC do 6ºC Termin ważności: 35 dni ( płyn CPDA1) Koncentrat Krwinek Czerwonych bez kożuszka leukocytarno- płytkowego: Składnik krwi po usunięciu znad frakcji krwinek czerwonych warstwy kożuszka leukocytarno-płytkowego wraz z towarzyszącą mu niewielką ilością osocza i krwinek czerwonych. Właściwości KKCz bez kożuszka leukocytarno- płytkowego

2 Hematokryt: 0,65-0,75(65%- 75%) Zawartość leukocytów: mniejsza niż 1,2x10 9 Średnia zawartość krwinek płytkowych powinna być mniejsza niż 20x10 9 /jedn. Koncentrat Krwinek Czerwonych z roztworem wzbogacającym (KKCz/ RW) Składnik krwi uzyskany po usunięciu większości osocza z jednej jednostki krwi pełnej i dodaniu odpowiedniej objętości płynu wzbogacającego. Objętość roztworu wzbogacającego może wahać się od 80 do 110 ml w zależności od producenta danego zestawu do pobierania krwi. Roztwory wzbogacające stosowane w preparatyce krwi: ADSOL SAGM AS-2A AS-3 Nutricel Roztwór wzbogacający podtrzymuje żywotność krwinek czerwonych, wspomaga prawidłową glikolizę, utrzymanie osmolarności i zapobiega hemolizie.musi zostać dodany przed upływem 3 dni od zakończenia donacji. KKCz / RW pozbawiony kożuszka leukocytarno-płytkowego. Składnik, z którego usunięto kożuszek leukocytarno-płytkowy w układzie zamkniętym i następnie także w układzie zamkniętym dodano płyn wzbogacający. Właściwości KKCz/RW pozbawionego kożuszka leukocytarno.-płytkowego. Hematokryt:0,5-0,7(50-70%) Zawartość leukocytów: mniejsza niż1,2x10 9 Przechowywanie :od 2 ºC do 6ºC Termin ważności: 42 dni ( płyn konserwujący CPDA1, roztwory wzbogacające ADSOL lub SAGM) Ubogoleukocytarny Koncentrat Krwinek Czerwonych (UKKCz) Składnik krwi uzyskany przez usunięcie za pomocą specjalnych filtrów większości leukocytów i krwinek płytkowych. Końcowy składnik powinien zawierać mniej niż 1x 10 6 leukocytów /jednostkę. Filtracji powinny być poddane jednostki przechowywane nie dłużej niż 5 dni. Korzyści z zastosowania UKKCz: Zmniejszenie ryzyka alloimmunizacji biorcy antygenami HLA i zmniejszenie ryzyka poprzetoczeniowego zakażenia cytomegalią. Przemywany Koncentratu Krwinek Czerwonych (PKKCz): Składnik ten stanowią krwinki czerwone uzyskane przez usunięcie osocza z jednej jednostki krwi pełnej i przemyte 0,9% roztworem NaCL. Przemywanie ma na celu usunięcie większości białek osocza i eliminację znacznej ilości leukocytów, krwinek płytkowych i mikroagregatów. Podczas przemywania następuje utrata pewnej ilości krwinek czerwonych. Mrożony Koncentrat Krwinek Czerwonych (MKKCz) Składnik stanowią krwinki czerwone wraz z roztworem krioochronnym (glicerol) zamrożone w ciągu 7 dni od chwili pobrania. Po rozmrożeniu usuwany jest roztwór krioochronny,a krwinki czerwone zawieszone są w roztworze wzbogacającym. Napromieniowany Koncentrat Krwinek Czerwonych (NKKCz) Składnik krwi poddany działaniu dawki promieniowania jonizującego(25-50 Gy)

3 Napromieniowanie hamuje zdolność limfocytów do namnażania się, nie obniża zdolności odpornościowych krwinek białych i nie zapobiega immunizacji antygenami HLA. NKKCz stosuje się w leczeniu chorych z wrodzoną/nabytą niewydolnością immunologiczną, do transfuzji wewnątrzmacicznych i transfuzji u noworodków z niską wagą urodzeniową, a także do przetaczania KKCz od dawców spokrewnionych z biorcą ( pokrewieństwo I i II stopnia). Koncentrat Krwinek Czerwonych z aferezy (KKCz-Af.) Składnik ten stanowią krwinki czerwone otrzymane od jednego dawcy przy użyciu separatora komórkowego. W jednym procesie można otrzymać 1 lub 2 jednostki KKCz. Technika ta jest stosowana głównie do pozyskania 2 jednostek od jednego dawcy(ograniczenie ekspozycji biorcy na obce antygeny) Oczekiwany skutek terapeutyczny stosowania KKCz: Przetoczenie jednej jednostki KKCz dorosłemu choremu z prawidłowym BMI, bez krwawienia i objawów sugerujących skrócenie czasu przeżycia krwinek podnosi poziom hemoglobiny o 1-1,5g/dl Przechowywanie Koncentratu Krwinek Czerwonych : Wszystkie rodzaje Koncentratu Krwinek Czerwonych(oprócz MKKCz) przechowywane są w temperaturze od 2 C do 6 C MKKCz przechowywany jest w zależności od metody: z glicerolem jako środkiem krioochronnym o wysokim stężeniu od - 60 C do- 86 C, z glicerolem o niskim stężeniu poniżej -140 C. Rozmrożony KKCz- przechowywany jest w temp. od 2 C -6 C Termin ważności różnych rodzajów KKCz: KKCz pobrane do płynucpd - do 21 dni KKCz pobrane do płynucpda-1- do 35dni KKCz/RW - do 42 dni UKKCz i PKKCz otrzymany w układzie otwartym ważny jest 8 godzin od chwili zakończenia preparatyki UKKCz -otrzymany w układzie zamkniętym -zgodnie z terminem ważności jednostki macierzystej. PKKCz otrzymany w układzie zamkniętym ważny 24 godziny od chwili zakończenia preparatyki NKKCz- po napromieniowaniu ważny do 28 dni od chwili pobrania krwi (bez względu na rodzaj płynu konserwującego) NKKCz i Krew pełna rekonstytuowana(kpr)do transfuzji wymiennych u noworodków lub transfuzji wewnątrzmacicznych ważna 24h godz. po napromieniowaniu MKKCz przechowywany w temperaturze odpowiedniej dla danej metody- ważny 10 lat Rozmrożony Koncentrat Krwinek Czerwonych jeżeli przygotowywany jest w układzie otwartym ważny jest 8 godzin od chwili zakończenia preparatyki a przygotowany w układzie zamkniętym ważny 24 godziny od chwili zakończenia preparatyki Transport Koncentratu Krwinek Czerwonych KKCz transportuje się w temperaturze poniżej +10 C. Warunki transportu muszą być poddane walidacji. Temperatura transportu musi być monitorowana. MKKCz- transportuje się w specjalnych urządzeniach transportowych w temperaturze poniżej - 60 C Koncentrat Krwinek Płytkowych Jedną jednostkę KKP stanowią krwinki płytkowe uzyskane przez odpowiednie odwirowanie jednej świeżej jednostki krwi pełnej przechowywanej przed preparatyką w temperaturze od 20 C do 24 C. Ilość płytek zawarta w 1 jednostce krwi pełnej wystarcza na leczenie dziecka o wadze 10 kg. Koncentraty krwinek płytkowych otrzymywane są dwoma sposobami : z krwi pełnej i przy użyciu separatorów komórkowych ( tromboafereza). Koncentrat krwinek płytkowych z krwi pełnej otrzymuje się z osocza bogatokomórkowego lub z kożuszków leukocytarno- płytkowych.

4 Koncentrat Krwinek Płytkowych - zlewany Jednostkę KKP zlewanego stanowi preparat zlany z kilku jednostek pojedynczych na ogół 4-6 jednostek ( 1 jedn./10kg masy ciała biorcy). Jednostkę KKP- zlewanego pozyskanego z kożuszków leukocytarno-płytkowych stanowią połączone 4-6 kożuszki oraz jedna jednostka osocza. KKP zlewane można wyprodukować z kożuszków przechowywanych nie dłużej niż 24 godziny. Można łączyć ze sobą wyłącznie jednostki KKP identyczne w układzie ABO. Dla biorcy RhD-( ujemnego) należy łączyć wyłącznie jednostki RhD-( ujemne). Dla biorcy RhD+( dodatniego )można łączyć zarówno jednostki RhD+ (dodatnie) jak i RhD-( ujemne) Ubogoleukocytarny Koncentrat Krwinek Płytkowych(UKKP) Składnik uzyskany przez usunięcie większości leukocytów ze zlewanego KKP lub z KKP otrzymanego metodą automatyczną. Nie powinien zawierać więcej niż 1x10 6 leukocytów. Napromieniowany Koncentrat Krwinek Płytkowych (NKKP) Składnik stanowi jednostka zlewanego KKP lub KKP z aferezy poddana działaniu promieniowania jonizującego ( Gy). Napromieniowanie hamuje zdolność limfocytów do namnażania się, nie obniża zdolności immunogennych krwinek białych i nie zapobiega immunizacji antygenami HLA. Przemywany Koncentrat Krwinek Płytkowych (PKKP) Składnik stanowią krwinki płytkowe otrzymane ze zlewanego KKP lub KKP z aferezy pozbawione osocza i zawieszone w 0,9% roztworze NaCl. Przemywanie ma na celu usunięcie białek osocza. Rekonstytuowany Koncentrat Krwinek Płytkowych (RKKP) Składnik zawierający krwinki płytkowe zawieszone w osoczu zgodnym grupowo z biorcą z zachowaniem odpowiednich zasad. Uniwersalne zastosowanie mają krwinki płytkowe O Rh D( ) zawieszone w osoczu grupy AB. Składnik może być stosowany dla każdego biorcy Koncentrat Krwinek Płytkowych otrzymany metodą automatycznej aferezy(kkp-af.) Składnik otrzymany metodą automatyczną przy użyciu separatora komórkowego od jednego dawcy. W zależności od metody preparatyki i użytego separatora w jednym procesie otrzymywana jest jednostka odpowiadająca pięciu pojedynczym jednostkom KKP i zawiera od 3 do 8x10 11 krwinek płytkowych. Przechowywanie, transport i termin ważności KKP KKP należy przechowywać w temperaturze 20 C do 24 C, przy stałym delikatnym mieszaniu. KKP wyprodukowany w systemie zamkniętym, przechowywany w pojemnikach oddychających zachowuje ważność do 5 dni, przy czym dzień pobrania liczy się jako dzień 0. KKP przygotowany w układzie otwartym - zachowują ważność 6 godzin od zakończenia preparatyki, PKKP ważny jest 2 godziny od zakończenia preparatyki. KKP transportuje się w temperaturze 20 C do 24 C. Mrożony Koncentrat Krwinek Płytkowych (MKKP) Składnik stanowią krwinki płytkowe zamrożone z odpowiednim roztworem krioochronnym w temperaturze minus 80 C. Procedura zamrażania i rozmrażania pociąga za sobą ilościowe straty krwinek płytkowych oraz przemijające upośledzenie ich funkcji. Przed użyciem krwinki są rozmrożone, przemywane i zawieszane w osoczu zgodnym grupowo. Czas i warunki przechowywania MKKP

5 MKKP przechowywany w temperaturze -80 C zachowuje ważność 12 miesięcy, przechowywany w temperaturze -140 C 24 miesiące. Po rozmrożeniu i rekonstrukcji składnik powinien być przetoczony w ciągu 2 godzin od chwili zakończenia preparatyki. W razie potrzeby przechowywać preparat w temperaturze od 20 0 Cdo 24 0 C, przy stałym mieszaniu. Osocze świeżo mrożone FFP. Składnik otrzymany z krwi pełnej lub pobrany w procesie aferezy, zamrożony w odpowiednik czasie, który umożliwia utrzymanie funkcjonalnego stanu labilnych czynników krzepnięcia.składnik otrzymany z krwi pełnej powinien zostać zamrożony szokowo do temperatury -30 C nie później niż 8 godzin od pobrania. Składnik otrzymany w procesie aferezy powinien zostać zamrożony szokowo do temperatury -30 C nie później niż 6 godzin od pobrania. Zawiera wszystkie stabilne czynniki krzepnięcia, albuminę i globuliny oraz nie mniej niż 50 g/l białka całkowitego, w tym średnio nie mniej niż 70% czynnika krzepnięcia VIIIc w 100ml i podobną ilość pozostałych labilnych czynników krzepnięcia. Jednostki przeznaczone do użytku klinicznego powinny być uprzednio poddane 16 tygodniowej karencji lub redukcji biologicznych czynników chorobotwórczych. Osocze należy transportować w temperaturze < -18 C. FFP otrzymane metodą automatycznej plazmaferezy Plazmafereza pozwala na pobranie zaprogramowanej ilości osocza, nie przekraczającej 600ml.Fazy zabiegu: to pobieranie,separacja i reinfuzja. Uzyskane osocze musi być zamrożone w ciągu 6 godz. od donacji. Powinno spełniać wymagania rutynowej kontroli jakości dotyczącej zawartości czynników krzepnięcia. Osocze FFP inaktywowane Składnik krwi poddany obróbce polegającej na dodaniu substancji fotouczulającej i poddaniu naświetlaniu promieniami UV. Czynnikami fotouczulającymi są błękit metylenowy i ryboflawina. W procesie inaktywacji ulegają zniszczeniu wszystkie patogeny( wirusy,bakterie, grzyby) Krioprecypitat Jest to frakcja krioglobulin uzyskanych z jednej jednostki osocza świeżo mrożonego, ubogokomórkowego, zagęszczona do objętośći 20-30ml. Zawiera większość:czynnika VIII, czynnika von Willebranda, fibrynogenu, czynnika XIII, fibronektyny. Są to czynniki krzepnięcia obecne w świeżo pobranej krwi. Krioprecypitat uzyskuje się dwoma metodami: syfonową i wirowania. Metoda syfonowa polega na tym, że osocze świeżo mrożone jest powoli rozmrażane w łaźni wodnej w temp.4 C aż do momentu otrzymania przeźroczystego kryształu krioglobulin. Krioprecypitat przechowywany jest w temperaturze<-25 C i wtedy zachowuje ważność 36 miesięcy od daty donacji. Przechowywany w temperaturze od -18 C do -25 C zachowuje ważność przez 3 miesiące. Koncentrat granulocytarny (KG) Składnik otrzymany od jednego dawcy w procesie automatycznej aferezy. Zawiera głównie granulocyty zawieszone w osoczu ale także pozostałe krwinki białe, czerwone i płytkowe. Składnik powinien być przetoczony natychmiast po otrzymaniu. Dopuszcza się przechowywanie do 24 godzin w spoczynku w temperaturze od 20 C do 24 C Składniki krwi do transfuzji dopłodowych i dla noworodków Biorąc pod uwagę cechy biorców tzn. małą objętość krwi krążącej, niską wydolność metaboliczną, wyższy niż u dorosłych hematokryt i niedojrzały układ immunologiczny krew i jej składniki do transfuzji przygotowuje się

6 w specjalny sposób. Cechy składników krwi: Hematokryt :70-85% przygotowany w małej objętości. Filtrowany Napromieniowany Świeży( przygotowany z KKCz przechowywanego nie dłużej niż 5dni) Składnik ważny 24 godziny Składniki krwi do użytku pediatrycznego przygotowywane są przez podział jednej jednostki na mniejsze części. Zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (Good Manufacturing Pracitce - GMP) GMP to część Zapewnienia Jakości, która obejmuje nie tylko kontrolę jakości krwi i jej składników ale odpowiada za stałe ulepszanie wszystkich działań począwszy od selekcji dawców po przetoczenie składników krwi. Piśmiennictwo: 1.Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej składników i wydawania, obowiązujące w jednostkach organizacyjnych publicznej służby zdrowia, Praca zbiorowa pod redakcją Magdaleny Łętowskiej; Wydanie II;IHiT, Warszawa,2011, Wydanie III,IHiT, Warszawa, Wytyczne w zakresie leczenia krwią i jej składnikami oraz produktami krwiopochodnymi w podmiotach leczniczych WIM; Wydanie I; Warszawa 2012